CHINESE THEECEREMONIE
Wil je even ontsnappen aan de dagelijkse drukte en genieten van een perfect kopje thee? Dan heb je het juiste boekje in handen. De Chinese Gong Fu Cha theeceremonie staat voor thee zetten met vakmanschap, aandacht en zorg. In dit boekje vertellen wij je stap voor stap hoe je deze ceremonie doorloopt en uiteindelijk ontspannen geniet van het perfecte kopje thee.
INHOUD KORTE GESCHIEDENIS VAN DE CHINESE THEECEREMONIE DE GONG FU CHA CEREMONIE IN DRIE STAPPEN
KORTE GESCHIEDENIS VAN DE CHINESE THEECEREMONIE
In China zijn in de loop der eeuwen drie soorten scholen van de theekunst ontstaan.
SCHOOL VAN DE GEZOUTEN POEDERTHEE In de Tang dynastie (618 – 908) werd verpulverde thee gebruikt die samen met water werd gekookt tot het water de juiste kleur aannam. Omdat aan de thee een snufje zout werd toegevoegd, wordt deze methode ook wel de School van de gezouten Poederthee genoemd.
SCHOOL VAN DE SCHUIMENDE JADE Tijdens de Song dynastie (960 – 1279) werd de theekunst verfijnd. Het theepoeder werd samen met heet water opgegoten en met een bamboe-bezempje geklopt om het schuimend te maken. De kunst
van de theemeester bestond eruit dat het schuim zo lang mogelijk behouden bleef. Deze methode heet de School van de schuimende Jade.
SCHOOL VAN DE GEURENDE BLADEREN In de Ming dynastie (1368 – 1644) werden hele theebladeren gebruikt en ontstond de ceremonie met de naam Gong Fu Cha of Kung Fu Cha, die nog steeds in Zuid-China (en Taiwan) in stand wordt gehouden. Deze methode wordt ook wel de School van de geurende Bladeren genoemd.
DE GONG FU CHA CEREMONIE
DEEL 1 VOORBEREIDING DEEL 2 HET THEEZETTEN EN UITSCHENKEN DEEL 3 HET OPRUIMEN Gong Fu Cha of Kung Fu Cha betekent vrij vertaald: thee zetten met vakmanschap, aandacht en zorg. Deze ceremonie is als eerste beschreven in Lu Yu’s boek ‘The Classic of Tea’ en is in China populair geworden tijdens de Qing Dynastie (1644-1912).
Even ontsnappen aan de dagelijkse drukte om te genieten van een perfect kopje thee. Waarbij het gaat om de ervaring en niet de hoeveelheid.
In tegenstelling tot de Japanse theeceremonie is in de Gong Fu Cha ceremonie de thee belangrijker dan de presentatie.
Voordat je met de ceremonie begint, zorg je natuurlijk voor de juiste sfeer. Dat begint met rustige muziek of natuurgeluiden, eventueel gedimd licht en het klaarzetten van de theeset.
Het eerste wat ons westerlingen opvalt, is dat de theekommetjes erg klein zijn. Maar de essentie van Gong Fu Cha is dat de smaak en het aroma van de thee optimaal naar voren komt en de ziel rust en tevredenheid krijgt bij het maken en drinken van de thee.
Nu ben je klaar voor het eerste deel van de drie onderdelen, namelijk de voorbereiding. Het tweede deel bestaat uit het zetten, uitschenken en drinken van de thee. Het laatste deel bestaat uit het opruimen, wat ook met aandacht gebeurt.
DEEL 1 VOORBEREIDING
De eerste stap van de voorbereiding heet letterlijk ‘de theepot en kopjes opwarmen’ (= wen hu tang bei 温壶烫杯杯). Zet de theepot en kommetjes (en eventueel andere accessoires) op het dienblad met opvangbak. Vul de theepot half tot driekwart met heet water en doe de deksel erop. Giet heet water over het hele theepotje en vul daarna de kommetjes met het water uit het theepotje. De gevulde kommetjes laat je even staan om ze te reinigen en op te warmen. De tweede stap heet ‘waardeer de fantastische thee’ (= jian shang jia ming 鉴赏佳茗). Schep de thee uit de verpakking met een theemaatschep, zonder er met de handen aan te komen. Hiermee voorkom je dat huidvetten invloed uitoefenen op het aroma en de smaak van de thee. Leg de thee bij voorkeur in een kommetje, zodat je de thee kunt zien en ruiken en een goede indruk krijgt van de kwaliteit. Voor de Gong Fu Cha ceremonie wordt in China vooral Oolong thee en soms Puerh thee gebruikt. Groene thee kan ook met de Gong Fu Cha methode gezet worden, maar dat is in China niet gebruikelijk.
TEA PET
De derde stap heeft de spectaculaire naam ‘de zwarte draak komt het paleis binnen’ (= wu long ru gong 乌龙入宫). Vul de theepot met de theeblaadjes. De hoeveelheid hangt af van de grootte van je theepot, de sterkte van de thee en jouw eigen smaak. Tot slot leeg je de met water gevulde kommetjes door ze uit te schenken in het dienblad. Als je een Tea Pet hebt, schenk je de kommetjes leeg over de Tea Pet op het dienblad. Zijn de kommetjes te heet, gebruik dan een (houten) pincet om ze op te tillen. Inhoud theepot
Aantal personen
Groene thee
Oolong & Puerh thee
70 ml
1 tot 2
4 gram
3 gram
100 ml
2 tot 3
5 gram
4 gram
175 ml
4 tot 5
9 gram
7 gram
225 ml
5 tot 6
11 gram
9 gram
Bovenstaand schema is enkel een richtlijn. Varieer vooral naar eigen smaak.
De Tea Pet is een beeldje, meestal gemaakt van hetzelfde materiaal als de theepot, in de vorm van mythologische dieren, sterrenbeelden of historische figuren en staat symbool voor geluk, succes en voorspoed. Zoals de naam suggereert wordt de Tea Pet, door theeliefhebbers, net zoals een huisdier behandeld. De theeliefhebbers in China ‘voeden’ hun Tea Pet door het altijd op het dienblad te zetten tijdens de theeceremonie. Heet water en thee die wordt weggegoten in het dienblad, wordt eerst over de Tea Pet gegoten. Sommige Tea Pet’s veranderen zelfs van kleur als er heet water overheen gegoten wordt. Zo kun je zien of het water de juiste temperatuur heeft.
DEEL 2 HET THEEZETTEN EN UITSCHENKEN
Een belangrijk principe in de Gong Fu Cha zetmethode is ‘schenk hoog om te spoelen en laag om te serveren’ (= Gao chong di zhen 高冲低斟). Dit wordt gedaan omdat bij het hoog uitschenken van het water de theeblaadjes worden overspoeld door de kracht van het water en daardoor sneller smaak en aroma afgeven. Door laag uit te schenken worden de theeblaadjes met minder kracht overspoeld en geven de theeblaadjes subtieler smaak en aroma af. Het is niet gebruikelijk om het eerste zetsel te drinken. Het eerste zetsel dient om de thee te wassen en om het van een eventuele bittere smaak te ontdoen. Dit wordt ‘een rij van wolken stromend water’ (= hang yun liu shui 行云流水) genoemd. Haal de deksel van de theepot en giet het water, wat op de juiste temperatuur is gebracht, vanaf een grote afstand in de theepot totdat hij overloopt. Belletjes die zich vormen op het wateroppervlakte schep je voorzichtig met de deksel weg, net als het overtollige water op de rand van de theepot. Dit wordt ‘de voorjaarswind borstelt het oppervlakte’ genoemd (= chun feng fu mian 春风拂面). Leg daarna de deksel op de theepot en een theezeefje op de pitcher (het kannetje). Bij gerolde en ongerolde losse thee schenk je dit eerste zetsel meteen uit in de pitcher en eventueel in de kommetjes.
RICHTLIJN VOOR WATER TEMPERATUUR. Witte en groene thee 70 – 85 graden Celsius Oolong en Puerh thee 85 – 95 graden Celsius Zwarte thee 95 – 100 graden Celsius
Bij samengeperste Puerh thee wacht je 5 tot 8 seconden voordat je de thee uitschenkt in de pitcher en eventueel in de kommetjes. Giet dan de kommetjes direct weer leeg in de pitcher, en bewaar dit eerste zetsel. Vul de theepot opnieuw met water, wat op de juiste temperatuur is gebracht voor de thee, totdat het water de rand raakt. Deze keer schenk je het water vanaf een kleine afstand in de theepot. Daarom wordt dit: ‘opnieuw inschenken met een kleine afstand van de theepot’ (= hui xuan di zhen 回旋低斟) genoemd. Schep wederom eventuele belletjes op het wateroppervlakte voorzichtig weg met de deksel en leg deze op de theepot. Overgiet de theepot met het eerste zetsel uit de pitcher. Dit heet ‘de theepot doorweken’(= gua mo lin gai 刮沫 盖). Wacht nu 6 seconden voor gerolde en ongerolde losse thee, en 10 à 15 seconden voor samengeperste Puerh thee. Schenk de thee uit, door het theezeefje, in de pitcher. Schenk vervolgens de thee vanuit de pitcher in de kommetjes. Doe dit in meerdere schenkbeurten om de thee evenredig te verdelen. De kommetjes worden altijd in dezelfde volgorde ingeschonken. Thee die overblijft giet je via de Tea Pet of rechtstreeks in het dienblad. Je kunt nu gaan genieten van het aroma en de smaak van de thee. Dat doe je, zoals de etiquette voorschrijft, door de thee in drie (kleine) slokjes te drinken. Het eerste slokje is om de smaak op te nemen, de tweede iets grotere slok om de thee te proeven en als laatste weer een klein slokje om de nasmaak op te nemen.
Maak je naast kommetjes ook gebruik van aromakopjes, dan schenk je de thee vanuit de pitcher eerst in de aromakopjes. Dit heet ‘het baden van het aromakopje’ (= ou bei mu lin 殴杯沐淋). Draai de kommetjes op de kop en plaats ze boven op de aromakopjes. Dit wordt ‘de draak en de phoenix in een gelukkig verbond’ (= long feng cheng xiang 龙凤呈祥) genoemd. Draai nu het aromakopje met het kommetje erop in een keer om. Het aromakopje staat nu omgekeerd in het kommetje. Dit wordt ‘de karper draait zich om’ (= li yu fan shen 鲤鱼翻身) genoemd. Tegenwoordig wordt dit als een rituele handeling gezien om voorspoed, goede gezondheid en veel geluk te wensen. Til nu de aromakopjes op en zet deze naast de kommetjes. Dit heet ‘respectvol ontvangst van de aroma van de thee’ (=jing feng xiang ming 敬奉香茗). Geniet van het aroma van de thee door even aan het aromakopje te ruiken. Hierdoor worden je smaakpapillen getriggerd en smaakt de thee nog lekkerder. Het zetten en uitschenken kan meerdere keren. Dit hangt af van de soort thee en de kwaliteit. Groene thee kan je twee tot vier keer opschenken, Oolong vier tot acht keer en Puerh thee maximaal acht keer. Voor een volgend zetsel doorloop je alle stappen vanaf hui xuan di zhen. Het enige verschil is dat de zettijd steeds wat langer is.
Zettijd
Thee wassen
Groene thee
Oolong & Puerh thee
Zo snel mogelijk
Zo snel mogelijk
uitschenken
uitschenken
Eerste zetsel
90 seconden
60 seconden
Tweede zetsel
40 seconden
45 seconden
Derde zetsel
40 seconden*
55 seconden
Vierde zetsel
60 seconden*
65 seconden
Vijfde zetsel
75 seconden
Zesde zetsel
85 seconden*
Zevende zetsel
95 seconden*
Achtste zetsel
105 seconden*
*hoeveel zetsels gezet kunnen worden hangt af van de thee.
DEEL 3 HET OPRUIMEN
Na de ceremonie schraap je de achtergebleven restjes thee uit de theepot met een theelepel. Daarna reinig je de theepot en alle accessoires met kokend heet water. Denk eraan dat een ongeglazuurde theepot en kommetjes niet gereinigd kunnen worden met een schoonmaakmiddel of afwasmiddel. Deze middelen worden opgezogen door de theepot en kommetjes. Dat be誰nvloed voor altijd de smaak van de thee die gezet wordt. Leeg het dienblad en reinig deze met kokend heet water. De theepot en accessoires kun je op het dienblad te drogen leggen, zodat straks alles klaar is voor een nieuwe ceremonie.
TIP
De ceremonie eerst eens bekijken voor je aan de slag gaat? Op Youtube zijn veel filmpjes te vinden. Wij raden jullie deze aan:
U VINDT SIMON LÉVELT IN: ALKMAAR Houttil 44
BREDA Grote Markt 14a
GRONINGEN Zwanestraat 38
NIJMEGEN Lange Hezelstraat 47
ALPHEN A/D RIJN Julianastraat 40
BRUGGE (B) Noordzandstraat 19
HAARLEM Gierstraat 65
OOSTENDE (B) Christinastraat 53
AMERSFOORT Langestraat 85
BUSSUM Veerstraat 15
HAARLEM Barteljorisstraat 36
ROTTERDAM Freerickplaats 17a
AMSTELVEEN Nieuw Loopveld 6
DELFT Markt 1
HILVERSUM Kerkstraat 104
ROTTERDAM Meent 114
AMSTERDAM Ferdinand Bolstraat 154
DEN BOSCH Schapenmarkt 39
HOOFDDORP Polderplein 106
TILBURG Heuvelstraat 114
AMSTERDAM Jodenbreestraat 20
DEN HAAG Frederik Hendriklaan 178
HOORN Breed 56
UTRECHT Vismarkt 21/21a
AMSTERDAM Kinkerstraat 109
DEN HAAG Passage 24
LEIDEN Botermarkt 1
VEGHEL Hoogstraat 5-7
AMSTERDAM Prinsengracht 180
DORDRECHT Voorstraat 326
LEIDSCHENDAM Eglantier 8
WIJNEGEM (B) Turnhoutsebaan 5
AMSTERDAM Stationsplein 35
EINDHOVEN Heuvel Galerie 97-99
LEUVEN (B) Leopold Vanderkelenstraat 3
ZEIST Slotlaan 192
AMSTERDAM Waldenlaan 4
ENSCHEDE Raadhuisstraat 2a
MAASTRICHT Wycker Brugstraat 21a
ZOETERMEER Het Rond 92
APELDOORN Hoofdstraat 124
GENT (B) Kleine Vismarkt 5
MECHELEN (B) Guldenstraat 1
ZWOLLE Kamperstraat 2
ARNHEM Koningstraat 79
GOUDA Korte Tiendeweg 22
NIEUWEGEIN Markt 28
Simon Lévelt b.v. | A. Hofmanweg 3, 2031 BH Haarlem – Holland | Tel. +31 512 25 22 | www.simonlevelt.nl