Ilustrowany Atlas Polski

Page 1

Ewelina Szełęg

Ilustrowany

Atlas polski Ilustracje Celina Kirchner

dla dzieci


Autor Ewelina Szełęg

Członek Polskiej Izby Książki:

Redakcja Jadwiga Kwiecień

Członek Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek:

Redakcja techniczna Jerzy Kuśmierz Projekt graficzny Bogusław Trybus

Członek Stowarzyszenia Wydawców Katolickich:

Projekt okładki, skład i łamanie tekstu Natalia Ginalska

Partnerzy:

(na podstawie projektu i składu Bogusława Trybusa)

www.wiaraiksiazki.pl

Ilustracje Celina Kirchner Aktualizacja informacji Ireneusz Korpyś Korekta Józefina Kępa Copyright © by Wydawnictwo Sfinks, Częstochowa 2017. Wszystkie prawa autorskie zastrzeżone. Wydanie pierwsze.

Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując ją, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo! Polska Izba Książki

Wydawnictwo SFINKS ul. Mirowska 35 42-200 Częstochowa tel. 34 372 48 50 wew. 2 kom. 517 732 994 www.wydawnictwosfinks.pl wydawnictwo@sfinks.info

SPRZEDAŻ DETALICZNA tel. 34 372 48 53, 34 372 48 59 kom. 517 600 593 KSIĘGARNIA INTERNETOWA tel. 34 372 48 54, 34 372 48 84 kom. 517 585 650 SPRZEDAŻ HURTOWA tel. 34 372 48 55, 34 372 48 56 kom. 517 583 636

ZAMÓWIENIA MOŻNA SKŁADAĆ RÓWNIEŻ TELEFONICZNIE: 34 372 48 53, 34 372 48 59 ORAZ PRZEZ STRONĘ INTERNETOWĄ: www.wydawnictwosfinks.pl INFOLINIA: 801 555 550 wew. 2

ISBN KSIĄŻKI 978-83-63624-95-8 ISBN SERII 978-83-63624-94-1


Spis treści Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Polska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Historia Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Sławni Polacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Geografia Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Przyroda Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Pomorze Zachodnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Pomorze Gdańskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Warmia i Mazury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Podlasie i Polesie Lubelskie .. . . . . . . . . . . . . . . 22 Ziemia lubuska i Łużyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Wielkopolska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Kujawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Mazowsze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 . Warszawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Ziemia sieradzko-łęczycka . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Śląsk Dolny i Górny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 . Dolny Śląsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 . Górny Śląsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Małopolska .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 . Kraków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 . Ziemia kielecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 . Karpaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46



Wstęp Drogie Dzieci, Atlas, który trzymacie w ręku, przybliży Wam wiedzę o naszym kraju. Na początku poznacie najważniejsze informacje o Polsce – jej położeniu, historii, geografii i przyrodzie, a także o najsławniejszych Polakach. Następnie zapoznacie się z opisami poszczególnych krain historyczno-geograficznych Polski. Na mapach pokazano ukształtowanie terenu (góry, niziny), rzeki i jeziora oraz ważne miasta. Za pomocą rysunków przedstawiono charakterystyczne dla danego miejsca budowle, pomniki, zwierzęta, a także portrety sławnych Polaków. Życzymy Wam przyjemnej lektury. Mamy nadzieję, że z naszym Atlasem zdobywanie nowych wiadomości stanie się dla Was przyjemnością.

5


Historia Polski szwedzkim”. Ważnym etapem w wojnie ze Szwedami była obrona klasztoru na Jasnej Górze, który nie został zdobyty przez najeźdźców i przywrócił Polakom nadzieję na zwycięstwo. W swej historii państwo polskie zniknęło z map na ponad 100 lat, po trzech rozbiorach ziem między mocarstwa sąsiadujące. ze Szczecin o r Niepodległość odzyskało po zakońm czeniu I wojny światowej, 11 listopada 1918 roku. II wojna światowa w 1939 roku rozpoczęła się atakiem Niemiec na Polskę. W wyniku traktatów po zakończeniu wojny ukształtował się główny zarys granic ziemia naszego kraju. lubuska Po wojnie Polska była wolnym państwem, nie udało się jej jednak uwolnić spod wpływów Związku Radzieckiego. W kraju rozwinął się ustrój określany jako komunizm. Z upływem lat narayc stał kryzys gospodarczy, a wraz z nim niezadowolenie społeczne. Wywołało to Zgorzelec falę strajków i doprowadziło do powstania NSZZ „Solidarność” (Niezależny Samorządny Związek Zawodowy). Działalność Solidarności oraz wydarzenia w kraju doprowadziły do upadku komunizmu i w 1989 roku powstała Rzeczpospolita Polska. Od 1945 roku Polska jest członkiem ONZ, w 1999 roku przystąpiła do NATO, zaś od 1 maja 2004 roku nasz kraj znajduje się w strukturach Unii Europejskiej.

PO

Początki państwa polskiego sięgają czasów, kiedy na obszarze dzisiejszego kraju osiedlały się plemiona Słowian. Plemiona te zajęły obszar między Wisłą a Odrą i stworzyły 20 małych państw plemiennych. Pomorzanie osiedli nad Bałtykiem, Polanie w Wielkopolsce, a Wiślanie nad górną Wisłą. Polanie stworzyli najsilniejszy, niezależny ośrodek, który dał początek państwu polskiemu. Książę Mieszko, pierwszy historyczny władca Polski, aby uwolnić się spod wpływów niemieckich, zawarł sojusz z Czechami i przyjął chrzest w 966 roku.

N ys

c e ż kya ł ua Ł u ż

Mieszko I – książę Polan

Pierwszym królem Polski był Bolesław Chrobry. Kolejni władcy doprowadzili do powiększenia terytorium państwa. Rosło też znaczenie Polski na arenie międzynarodowej. W ciągu wieków na ziemiach polskich toczyły się wojny, zawierano pokoje i sojusze z innymi krajami. Historia Polski obfituje w wiele ważnych wydarzeń. Jednym z nich była bitwa pod Grunwaldem, w której klęskę poniósł zakon krzyżacki starający się zająć terytorium ówczesnej Polski. Podobne zamiary wobec Polski mieli Szwedzi. Ich najazd na kraj nazywany jest „potopem

Symbol NSZZ „Solidarność”

8


Lidzbark Warmiński

ia

m

e

r

Płock

y

m

w

g

PO

Warszawa

ie

Łęczyca

o

l

es

k

Inowrocław

w

o

Białystok

e s z

Bu

l

z

j a

e

W i

u

z

m a

sła

k u

i

Gniezno

s k Bitwa pod Grunwaldem ie

a

a

be

o

lu

p

s k

ziemia sieradzko-łęczycka

Lublin

ra

s

Od

d o l n y

Konstytucja 3 maja

Opole

Zi

k g

e

e

ki

Bytom

a mi

e

ka o lec

l

s

k

a

ó

p

ą

Wrocław

a

l

ls

l

ś

ki

Sieradz

r

Kraków

Wisła

n

Cieszyn

y K

m

A

a

Przemyśl

o

w

Poznań

e P O d l a s i

gd

w

ń

Chrzest Polski

ar

y

ie

orz

ch

POm

za

n od

Gdańsk

ł R

P

A

T Y

9


POMORZE GDAŃSKIE Wschodnią część Pomorza stanowi Pomorze Gdańskie, rozciągające się od jeziora Łebsko po deltę Wisły. Stolicą tej części Pomorza jest miasto Gdańsk, będące jednym z trzech najważniejszych portów morskich Polski. Sąsiadujące z Gdańskiem Sopot i Gdynia tworzą zespół miejski nazywany Trójmiastem. Sopot słynie z najdłuższego w Euro-

Gdańsk – nadbrzeże Motławy

pie drewnianego mola. Gdynia jest najmłodszą częścią Trójmiasta i jednym z najnowocześniejszych miast portowych w Polsce. Gdańsk należy do najpiękniejszych i najstarszych miast kraju. Towarzyskie i turystyczne życie miasta koncentruje się przy Długim Targu. Można tu zobaczyć Ratusz Głównego Miasta, Dwór Artusa, Złotą Kamienicę czy słynną Fontannę Neptuna. Najbardziej charakterystycznym punktem miasta jest nadbrzeże rzeki Motławy z najstarszym dźwigiem portowym Europy – Żurawiem. Wzdłuż wybrze ża leżą miejscowości wypoczynkowe Puck i Władysławowo oraz 18

kurorty rozmieszczone na Półwyspie Helskim. Na skraju półwyspu położona jest miejscowość wypoczynkowa – Hel. Na obszarze Pomorza Gdańskiego znajduje się część Słowińskiego Parku Narodowego z miejscowością Łeba, z której można wybrać się w rejs po morzu. Na wschodnich krańcach regionu w mieście Malbork wznosi się monumentalna twierdza. Jest to budowla obronna wybudowana przez Krzyżaków. Jest jedną z najpotężniejszych twierdz w Europie. Składa się z trzech zamków otoczonych murami i fosą. W głębi lądu rozpościera się Pojezierze Kaszubskie oraz Bory Tucholskie, których część objęta jest parkiem narodowym. Pojezierze Kaszubskie przyciąga pięknymi krajobrazami licznych wzgórz porośniętych lasami oraz malowniczo położnych jezior. Na obszarze Kaszub znajdują się tajemnicze kamienne kręgi, które zachowały się w kilku miejscach, np. we wsi Odry. Bory Tucholskie rozpościerają się na południu krainy, porośnięte są zwartym sosnowym lasem, wśród którego znajdują się liczne małe jeziorka oraz większe, takie jak np. Wdzydze. Jeziora słyną z czystych wód, o czym świadczą często spotykane, wędrujące po dnie raki. Zamek krzyżacki w Malborku


M O R Z E B A Ł ­T Y C ­K I E

bursztyn

Władysławowo

Łeba

Port w Gdyni z okrętem „Dar Pomorza”

Jan Heweliusz astronom zatoka

Puck

Port w Łebie Lębork

Wejherowo

gdańska

Hel

Reda Rumia

Gdynia

Kartuzy

Bytów

Sopot – najdłuższe drewniane molo Gdańsk w Europie Nowy Dwór Gdański

Lech Wałęsa polityk, laureat Nagrody Nobla Fontanna Neptuna w Gdańsku

Kościerzyna

lew

W

ny

Tolkmicko

Elbląg

Tczew Malbork

Starogard Gdański

Miastko

Za

la

Krynica Morska

Sopot

Sztum

Pelplin

Kanał Elbląski w Elblągu

Gniew

Kwidzyn

Brd

G wd

a

a

Tuchola

Cysterska katedra z Biblią Gutenberga w Pelplinie Grudziądz

Nowe Miasto Lubawskie

Świecie Chełmno

Brodnica

Wi

sła

w

r

D

ęca

MIASTA 100 000-500 000 50 000-100 000 10 000-50 000 mieszkańców inne miejscowości

19


MAŁOPOLSKA Małopolska to historyczna kraina położona w południowo-wschodniej części Polski. Od połowy XI wieku kraina ta miała w Polsce wielkie znaczenie. W Krakowie, w zamku na wzgórzu wawelskim rezydowali królowie i książęta. Największy obszar regionu zajmują Karpaty obejmujące całą południową część krainy. Ważny element krajobrazu stanowi Jura Krakowsko-Częstochowska zbudowana z wapieni, z efektownymi

Ignacy Łukasiewicz – wynalazca lampy naftowej

formami krasowymi. Znajduje się tu Ojcowski Park Narodowy, obejmujący ochroną wapienne formy skalne i unikatową roślinność i zwierzęta, oraz Zespół Parków Krajobrazowych Orlich Gniazd. Orle Gniazda to ruiny zamków obronnych z czasów króla Kazimierza Wielkiego. Najwspanialsze z nich to Ogrodzieniec, Mirów, Bobolice i zamek w Olsztynie. Znajduje się tu również jedyna w Europie pustynia – Pustynia Błędowska. Słynną postacią krainy jest Ignacy Łukasiewicz, polski wynalazca. Był wynalazcą lampy naftowej oraz ojcem przemysłu naftowego. Otworzył pierwszą na świecie rafinerię w okolicach Jasła. Najbardziej atrakcyjnym miastem Małopolski jest Kraków, ma jednak wielu konkurentów. 40

Wśród interesujących miast można wymienić Zakopane, Częstochowę, Kazimierz Dolny nad Wisłą, Lublin i Zamość. Miasto nazywane perłą renesansu polskiego to Kazimierz nad Wisłą. Jest to miasteczko artystów – malarzy, pisarzy i ludzi nauki. Zachwyca wszystkich architekturą oraz malowniczym położeniem. Częstochowa to najsłynniejsze miasto pielgrzymkowe w Polsce. Wiele osób wybiera się tu co rok, aby pomodlić się przed cudownym obrazem Matki Bożej Częstochowskiej w klasztorze na Jasnej Górze. Wędrując bardziej na południe, w okolicy Krakowa natkniemy się na kolejną atrakcję regionu – kopalnię soli w miejscowości Wieliczka, z unikatowymi podziemnymi kaplicami rzeźbionymi w soli i szlakami udostępnionymi do zwiedzania. Dalej znajduje się miasto Oświęcim, a w nim były hitlerowski obóz zagłady, miejsce pamięci o ludziach różnych narodowości zamordowanych w czasie II wojny światowej. Na wschodzie regionu znajdują się dwie krainy przyrodnicze – Lubelszczyzna i Roztocze. Wyróżniają się pięknem krajobrazów i walorami przyrodniczymi, które objęte są ochroną na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego.

Kazimierz Dolny nad Wisłą


Bug

Szlak Orlich Gniazd – zamek w Ogrodzieńcu W P i li c a

isł

Wiepr

a

Radom

z

Puławy

Klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie

Lublin

Kazimierz Dolny

Cerkiew w Chełmie Chełm

Ostrowiec Świętokrzyski

Stefan Żeromski pisarz

Jerzy Duda-Gracz malarz

amonit

Kielce

Zamość

Częstochowa

Zamek Leszczyńskich w Baranowie Sandomierskim W

ta

Tarnobrzeg

Maczuga Herkulesa siarka

Dąbrowa Górnicza Ogrodzieniec

Olkusz

n

Stalowa Wola

Baranów Sandomierski

Mielec

Sosnowiec Pieskowa Skała Kraków

Zabytkowy zespół staromiejski w Zamościu Tarnów

najec

Brzesko Bochnia Wieliczka

Dębica

Rzeszów Łańcut

Du

Oświęcim

Jasło

Jan Kiepura śpiewak (tenor) Żywiec

Sa

Sandomierz

ar Zawiercie

Bolesław Prus pisarz

Krosno

Przemyśl

Sanok

Władysław Szpilman kompozytor, pianista Zakopane

Kopalnia soli w Wieliczce Zamek w Łańcucie

MIASTA

500 000-1000 000

100 000-500 000 50 000-100 000 10 000-50 000 mieszkańców inne miejscowości

41


MAŁOPOLSKA KRAKÓW Nad wzgórzem wawelskim góruje renesansowy zamek, będący niegdyś rezydencją królewską. Dziś jest siedzibą muzeum wnętrz i narodowych pamiątek. Z zamkiem sąsiaduje katedra koronacyjna z renesansową Kaplicą Zygmuntowską. Jest to miejsce pochówku sławnych Polaków, wielu królów oraz marszałka Józefa Piłsudskiego. Na Wieży Zygmuntowskiej znajduje się słynny dzwon Zygmunt, który bije tylko w ważniejsze święta państwowe. U podnóża Wawelu zwiedzić można Smoczą Jamę związaną z legendą o smoku P r ą dnik wawelskim. B iały

Kopiec Tadeusza Kościuszki

oW

OD

RZ

B ronowice

Z wierzyniec

Wzgórze Wawel z Zamkiem Królewskim

Opactwo Benedyktynów w Tyńcu

Renesansowy dziedziniec Zamku Królewskiego D ę bniki

Stanisław Lem pisarz

42

A

Stanisław Wyspiański poeta, malarz

Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach

KR

Kraków to obok stolicy Warszawy najczęściej odwiedzane miasto polskie. Przez ponad pięć wieków był siedzibą królów i stolicą państwa, a przez wszystkie lata pozostaje ważnym centrum nauki i kultury. Miasto jest zbiorem pomników historii, zabytków architektury, sztuki i muzeów, a jego niepowtarzalną atmosferę tworzą urokliwe stare, ciche, brukowane uliczki. W czasie swej wielowiekowej historii Kraków nigdy nie został zniszczony. Do najważniejszych jego zabytków należy Stare Miasto z Barbakanem i Bramą Floriańską oraz Wawel. Centrum Starego Miasta stanowi Rynek Główny. To jeden z największych placów Europy, otoczony zabytkowymi kamienicami i pałacami. Na płycie Rynku stoi wieża ratuszowa i renesansowe kramy kupieckie – Sukiennice. Przy placu znajduje się kościół Mariacki z wieżą, z której grany codziennie na trąbce hejnał ogłasza południe. W kościele tym podziwiać można unikatowy, rzeźbiony w drewnie ołtarz Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, wykonany przez Wita Stwosza.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.