SLBberichten April 2017

slbberichten Uitgave van SLBdiensten



Software én Onderwijs. Goed Geregeld.



Nummer 30



April 2017

Technologiekompas Navigeren naar de toekomst Talent ontwikkelen met Adobe

Meerwaarde voor het onderwijs Nieuwe overeenkomst met Microsoft

Inhoud 3 Redactioneel 3 Wat Wie Waar op het Web 5 NotebookNotities 27 Column Karin Winters 32 Licentienieuws 35 Slim.nl nieuws 4 Dat is maatwerk!

12

Het Driestar College in Gouda presenteerde het ICT-beleid op een studiedag. SLBdiensten nam twee workshops voor haar rekening.

6 Evenementen en sessies

SLBdiensten organiseert veel gratis informatieve bijeenkomsten voor medewerkers van instellingen in het VO en MBO.

8 MTA-certificeringen bij Het Graafschap College

Certificeren is in trek bij het Graafschap College. Ronald Wassink, Senior IT docent, is enthousiast over die ontwikkeling.

12 Navigeren naar de toekomst

Michael van Wetering, Strategisch Adviseur Innovatie bij Stichting Kennisnet, schreef het Technologiekompas voor het onderwijs, om scholen te helpen de juiste beslissingen te nemen.

16 Microsoft als de verbindende factor 16

Wat is de meerwaarde van de Microsoft-overeenkomst voor het onderwijs?

20 Creativiteit en techniek

Op X11 VMBO Media, Vormgeving en ICT kunnen leerlingen de hele opleiding over alle bekende software van Adobe beschikken.

24 Leren van elkaar

Van elkaar leren is het adagium op het Jac. P. Thijsse College in Castricum. Met voorbeelden uit de praktijk maken docenten Tim Jonker en Jeroen de Ruijter hun collega’s enthousiast voor ICT.

28 Kenniskring ICT & Onderwijs

24

Het Montessori College in Nijmegen was een van de eerste deelnemers aan de Kenniskring ICT & Onderwijs.

30 Stap voor stap naar onderwijs op maat

Vijf vragen aan Paul Vermeulen, initiatiefnemer van Q Onderwijs.

Colofon SLBberichten is een uitgave van SLBdiensten. Software én Onderwijs. Goed Geregeld.

Uitgever: SLBdiensten Redactieadres: SLBdiensten, Kim Koster, Vierwindenstraat 149, 1013 LA Amsterdam, telefoon: 020-4201396, e-mail: servicedesk@slbdiensten.nl Redactie: Kim Koster (SLBdiensten), Marjolein Houweling (U-Cap) Vormgeving: Cynthia Schalkwijk (U-Cap) Foto’s: Cynthia Schalkwijk (U-Cap). Wilt u meer exemplaren ontvangen van SLBberichten dan kunt u een e-mail sturen naar servicedesk@slbdiensten.nl. U kunt SLBberichten, ook de eerder verschenen nummers, bekijken en downloaden via www.slbdiensten.nl.

Typefouten en prijswijzigingen voorbehouden.

2  slbberichten

Redactioneel Passende overeenkomsten voor het onderwijs 2017 staat voor ons in belangrijke mate in het teken van het onderhandelen over de nieuwe contracten met Adobe en Microsoft. Zoals u weet gaat het om meerjarige overeenkomsten. Het is dan ook zaak om ervoor te zorgen dat we de inhoud van deze overeenkomsten afstemmen op de trends en ontwikkelingen binnen de scholen die deelnemen.

Zo was het geen toeval dat de huidige Microsoftovereenkomst licenties bevat die scholen in staat stelt om een hybride ICT-beleid te voeren, dat wil zeggen zowel on premise als cloud. We hebben de afgelopen jaren een sterke groei van de cloud gezien, terwijl de rol van on premise-technologie nog lang niet is uitgespeeld.

De accenten die de scholen leggen zijn vanzelf­ sprekend divers, net als het tempo waarin de scholen zich ontwikkelen. Naast een aantal andere trends die wij herkennen, zoals een toenemend belang van passende beveiligingsoplossingen, is de gang naar cloudtechnologie onmiskenbaar.

Om ervoor te zorgen dat we voor de komende jaren weer tot een goed gebalanceerd pakket komen,

leggen we ons oor te luisteren bij tal van scholen.

Overigens niet alleen bij de scholen, we kijken ook naar de ontwikkelingen buiten het onderwijs, en naar de ontwikkelingen in het onderwijs buiten Nederland. Ook maken we dankbaar gebruik van diverse onderzoeken en markt­rapporten.

Die hoeven niet altijd van ver te komen. Mijn oud-collega’s bij Kennisnet hebben in 2016 een prima trendrapport over ICT en onderwijs uitgebracht. Vandaar dat we in deze editie van SLBberichten ook het trendrapport van Kennisnet belichten door middel van een interview met de auteur, Michael van Wetering.

Ondertussen werken wij hard door aan nieuwe, passende overeenkomsten en blijven we de scholen bevragen over hun inzichten. Zo zorgen we dat we goed aansluiten bij de ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en ICT. Ook voor uw school!

Jeroen Borgsteede Directeur SLBdiensten en Slim.nl

Wat Wie Waar op het Web www.hetinnovatienetwerk.nl

FollowMe

Het innovatienetwerk wil STEAM intro­ duceren in het onderwijs. STEAM staat voor Science, Technology, Engineering, Arts en Math. Het is een leerlijn waar­ binnen deze disciplines samen met taal en rekenen geïntegreerd aangeboden worden met als doel verbindingen te leggen met bijvoorbeeld Engels, biologie en geschiedenis. Bij het ontwikkelen van STEAM-skills kunnen de leerling en docent zoveel mogelijk zelf ontdekken.

@MindmingleNL Onderwijsinnovatie, kunstmatige intelligentie, onderwijskunde.

www.vrlearninglab.nl Meer weten over wat virtual reality kan betekenen in het onderwijs?

Het Virtual Reality Learning Lab onderzoekt de effectiviteit van virtual reality en augmented reality in het onderwijs en biedt trainingen aan.

@HenkvdHoef Henk van de Hoef Directeur O21, onderwijs met ICT, adaptieve digitale leermiddelen. @Kennisrotonde Online loket voor kennisvragen uit en over het onderwijs.

Heeft u ook een ­interessante website?

Laat het ons weten via servicedesk@ slbdiensten.nl

slbberichten  3

SLBdiensten Onderwijzer in het digitale tijdperk

Dat is maatwerk!

Wat is er nu eigenlijk mogelijk op het gebied van ICT? Hoe kan het toekomstig gebruik van ICT worden ingekaderd in het onderwijs? Het Driestar College in Gouda gaf vorm aan het ICT-beleid en presenteerde het nieuwe plan op een studiedag. SLBdiensten nam twee workshops voor haar rekening.

Het Driestar College is een brede scholengemeenschap voor PrO, lwoo, VMBO, havo en vwo in Gouda. Er zijn ook vestigingen in Lekkerkerk en Leiden. Het is een christelijke scholen­ gemeenschap op reformatorische grondslag. Het thema van de studiedag op het Driestar College was ‘Onderwijzer in het digitale tijdperk’. ‘Onder die noemer konden alle facetten van het nieuwe bestemmingsplan ICT worden gepresenteerd aan de medewerkers’, vertelt Martin van der Maas, stafmedewerker ICT-Onderwijs. ‘Het leek ons een goed idee om ook externe mensen te vragen voor het geven van een workshop. Een extern iemand biedt toch weer een andere, frisse kijk op de zaken.

Zo zijn we bij SLBdiensten gekomen.’ Jeroen Bosman, Productmanager Training en Advies, verzorgde samen met IT-Randsteden, trainingspartner van SLBdiensten, op de themadag twee workshops: de workshop ‘OneNote in de klas’ en de workshop ‘Coderen, sensoren en 3D-printen in de klas’.

OneNote Class Notebook is een ideaal instrument voor de docent om lessen interactief digitaal aan te bieden. OneNote

Enthousiasmeren en inspireren Jeroen Bosman was nauw betrokken bij de twee workshops. ‘In een uur tijd OneNote onder de knie te krijgen lukt natuurlijk niet, maar het was wel voldoende om docenten te enthousiasmeren’, vertelt hij over zijn ervaringen. ‘Mensen die er echt verder mee willen, kunnen onze training van een dag ‘OneNote in de klas’ volgen.

Ik ben ervan overtuigd dat ze daarna voldoende bagage hebben om met vertrouwen aan de slag te gaan. Voor de tweede workshop hebben we demonstraties gegeven van de Ohbot, Micro:bit, 3D-printer en Raspberry Pi’, licht hij toe. ‘We hebben een toelichting gegeven over de gedachte achter coderen en waarom dit belangrijk is in het onderwijs. De docenten waren daar heel enthousiast over.’

4  slbberichten

‘Er is nu draagvlak voor het ICT-beleid.’ maakt samenwerken met collega’s en leerlingen heel eenvoudig.

OneNote is standaard in Office 365 opgenomen. De deelnemers aan de workshop maakten in vogelvlucht kennis met OneNote, OneNote Class Notebook, Sway, Office Mix en Pulse.

De tweede workshop stond in het teken van ‘Coderen, sensoren en 3D-printen’. Programmeren is in korte tijd een belangrijk onderwerp geworden in het onderwijs. Het wordt beschouwd als een vaardigheid die een grote rol zal gaan spelen in de maatschappij, met betrekking tot het Internet of things en domotica

NotebookNotities Beurzen en congressen 19 april

i&i praktijkdag (hoogwaardige elektronische en digitale voorzieningen in huis). Ook 3D-printers worden steeds eenvoudiger om te bedienen, de toepasbaarheid in de klas neemt toe, maar waarmee kan een docent beginnen?

Daar ging deze workshop op in.

‘De studiedag heeft opgeleverd dat er duidelijkheid is over de richting waar ons ICT-beleid heen moet’, zegt Martin. ‘Er is nu draagvlak voor het ICT-beleid. En er hebben zich voldoende mensen aangemeld voor de verschillende projectgroepen waarbinnen we dat beleid gaan vormgeven.’

De vakvereniging i&i organiseert al bijna dertig jaar vakinhoudelijke conferenties voor haar leden. Een goede gelegenheid om collega’s te ontmoeten, bijgeschoold te worden en vooral veel nieuwe kennis op te doen. Sprekers zijn onder andere Miles Berry, Karin Winters en Pieter van der Hoeven. Er staan zestien praktijksessies op het programma.

Locatie: Universiteit Utrecht, Koningsbergergebouw Meer informatie: www.ieniconferentie.nl

7 juni

Leren met VR

Trainingen SLBdiensten biedt een scala aan trainingen aan voor drie verschillende doelgroepen: ICT’ers; bestuurders, directieleden en schoolleiders; en docenten.

Ons volledige aanbod vindt u op slbdiensten.nl/training.

De meeste trainingen vinden plaats op het kantoor van SLBdiensten, maar wij krijgen regelmatig verzoeken van scholen om een training op locatie te verzorgen.

In overleg is het mogelijk om trainingen op maat te verzorgen, bijvoorbeeld voor de invulling van een studiedag.

Congres voor docenten, communicatie-adviseurs, beleidsmakers, ICT-coördinatoren en directies van PO tot HO, die de kansen die virtual reality biedt in het onderwijs willen onderzoeken.

Locatie: Virtual Reality Center Enversed, Eindhoven Meer informatie: www.lerenmetvr.nl

28 juni

Onderzoeksconferentie Kennisnet Wetenschappers presenteren hun recente onderzoeken op het gebied van onderwijs en ICT. In korte presentaties wordt u bijgepraat over de meest actuele bevindingen en weet u wat echt werkt in de praktijk.

Locatie: De Flint, Amersfoort Meer informatie: www.kennisnet.nl/bijeenkomsten

Vragen?

Heeft u vragen over ons aanbod, trainingen op maat op locatie of heeft u behoefte aan een training die wij nog niet in ons portfolio hebben, neemt u dan contact op met Jeroen Bosman, Product Manager Training & Advies via jeroen.bosman@slbdiensten.nl of via telefoonnummer 020-4201396.

slbberichten  5

SLBdiensten Met en van elkaar leren

Evenementen en sessies SLBdiensten organiseert naast de betaalde trainingen (slbdiensten.nl/trainingen) veel gratis informatieve bijeenkomsten voor bestuurders, schoolleiding, ICT’ers, beleidsmedewerkers, vakdocenten en andere medewerkers in het VO en MBO. Van een inspiratiedag voor docenten tot informatiesessies over programmeren of tijdregistratie.

Gratis informatiesessies in april: 8 april

19 april

Gratis inspiratiedag voor docenten: ICT in de onderwijspraktijk

Rekenbijeenkomst voor rekenen wiskundedocenten

Op zaterdag 8 april organiseert SLBdiensten, samen met grote zus Slim.nl en APS IT-diensten, een grote inspiratiedag, speciaal voor docenten uit het voortgezeten basisonderwijs. Tijdens dit evenement laten docenten hun collega’s zien hoe zij Microsoft-technologie inzetten in hun dagelijkse werkzaamheden. Zij laten zien hoe zij leerlingen op een eenvoudige en efficiënte manier begeleiden, lessen aantrekkelijker en interactiever maken en samenwerken stimuleren.

Locatie: Amadeus Lyceum, Vleuten

In samenwerking met het Expertise Centrum Rekenen en Wiskunde. We behandelen onder meer: hoe pas je digitale adaptieve methodes toe in je lessen (met voorbeelden van werkvormen) en dyscalculie.

Locatie: SLBdiensten, Amsterdam

20 april

Informatiesessie Programmeren De mogelijkheden van de producten Delphi en C++Builder om vanuit één broncode native applicaties en apps te maken voor Windows, Mac, iOS én Android.

Locatie: SLBdiensten, Amsterdam

21 april

Microsoft Office 365 Experience Day In samenwerking met Microsoft en Speyk. Voor ICT’ers die hun kennis van productiviteitsoplossingen binnen Office 365 willen verdiepen. Slechts enkele plekken beschikbaar.

Locatie: SLBdiensten, Amsterdam

6  slbberichten

Voor meer informatie: U vindt het actuele overzicht van al onze evenementen op slbdiensten.nl/agenda. Daar vindt u zowel onze gratis toegankelijke informatiesessies, een overzicht van diverse webinars, als een steeds breder wordend aanbod van onze betaalde trainingen. Heeft u behoefte aan verdieping door middel van een gratis sessie, laat u dit dan weten aan Kim Koster via kim.koster@slbdiensten.nl. Heeft u behoefte aan een training, neemt u dan contact op met Jeroen Bosman, via jeroen.bosman@slbdiensten.nl. U kunt ons ook bereiken op telefoonnummer 020-4201396.

Gratis informatiesessies in juni: 1 juni

13 juni

Informatiesessie ‘Effectief en papierloos vergaderen’

Informatiesessie Tijdregistratie

In samenwerking met iBabs. Met de iBabs-app voor milieuvriendelijk papierloos vergaderen heeft u al uw up-to-date documenten, aantekeningen, agenda’s, acties en besluitenlijst bewerkbaar bij de hand. Vooral interessant voor uw directiesecretariaat.

Locatie: SLBdiensten, Amsterdam

Met tools voor tijdregistratie heeft u controle over uw projecten en een beter zicht op uw medewerkers.

Met vooral praktische tips. Instellingen in het VO en MBO delen hun ervaringen met u.

Locatie: SLBdiensten, Amsterdam

15 juni 2 juni

Nederlands Kampioenschap Office Evenement voor scholen die actief zijn met MOScertificering (Microsoft Office Specialist). Op het NK Office nemen studenten het tegen elkaar op in Word en Excel 2013 en 2016. De beste van deze dag wint een reis met zijn/haar docent naar het Wereldkampioenschap Office in Amerika.

Meer weten? Bel Anja Lakeman: 020-4201396.

Locatie: Microsoft, Schiphol

Securitydag DDoS-aanvallen, ransomware en hacking, het gebeurt helaas ook op scholen. Wat kunt u zelf doen? En heeft u al genoeg gedaan om de risico’s klein te houden? KPN, Microsoft, ESET, de hightech crime unit van de politie en andere sprekers praten u bij en beantwoorden uw vragen.

Locatie: ROC van Amsterdam, vestiging MBO College in Amsterdam Noord

slbberichten  7

SLBdiensten Microsoft Technology Associate

Het Graafschap College stimuleert certificering Certificeren is in trek bij het Graafschap College in Doetinchem. Het Graafschap College is met zo’n 9.000 leerlingen en 800 werknemers een groot ROC voor middelbaar beroepsonderwijs (MBO). Ronald Wassink, Senior IT docent, is enthousiast over die ontwikkeling. ‘We leren de leerlingen gedurende de opleiding over Microsoft Client, Windows 8 en 10, Windows Server en Networking. Naast het schoolexamen kunnen ze door middel van certificering aan het eind van de opleiding aantonen dat ze er ook inderdaad kennis van hebben.’

Op het Graafschap College kunnen, voor wat betreft IT-infrastructuur, certificaten worden behaald op het gebied van Networking Fundamentals, Mobility & Device Fundamentals, Cloud Fundamentals en Database Fundamentals. Ronald: ‘Windows Networking, Security en Servers is verplicht. Mobility & Device en Cloud vind ik zeer aanbevelenswaardig, met het oog op een stageplek.’ Het certificeren gebeurt in het door Certiport goedgekeurde examenlokaal. ‘De leerlingen komen daar naartoe en doen vervolgens de toets.’

‘Het slagingspercentage is in het algemeen hoog’, stelt Ronald.

‘Het afgelopen schooljaar volgden 24 studenten de opleiding

Hoe kunnen uw studenten een MTA-examen doen?

Voordat uw leerlingen zich kunnen certificeren, moeten zij eerst kennis opdoen van de lesstof. SLBdiensten biedt een breed scala aan (gratis) e-learning en aanvullend cursusmateriaal waarmee leerlingen zich kunnen voorbereiden op het examen. De MTA-examenvouchers neemt u voordelig af via SLBdiensten. Vervolgens kunnen de MTA-examens worden afgenomen op uw instelling, waar u ‘testcenters’ kunt inrichten. Dit zijn computers, waarop de examensoftware is geïnstalleerd.

8  slbberichten

‘Het slagingspercentage is hoog. Als het onderwijs goed is en ze de kennis beheersen, halen ze ook de certificaten.’

ICT-beheerder. Allemaal hebben ze Windows Fundamentals en Networking Fundamentals gehaald. En vrijwel iedereen haalde Security Fundamentals en Server Fundamentals.

Een iets kleinere groep behaalde het certificaat Mobility & Device Fundamentals.’

Mooie percentages, maar Ronald bekijkt het heel nuchter: ‘Ik vind het normaal dat ze het halen. Het gaat om kennis die ze minimaal moeten bezitten na de opleiding. We willen dat leerlingen over bepaalde vaardigheden beschikken. Ze moeten een omgeving kunnen bouwen met Windows Fundamentals

Systems en Windows Security. Als het onderwijs goed is en ze die kennis beheersen, halen ze ook de certificaten.’

Steeds meer leerlingen melden zich aan voor de certificering.

‘Onze opleiding ICT en Media bevat drie opleidingen: ICT-beheerder, Applicatie-ontwikkeling en Webdevelopment, en Mediavormgeving. In het begin gebeurde het certificeren vooral op het gebied van ICT-beheer. Maar nu melden leerlingen van de opleiding Applicatie-ontwikkeling zich uit zichzelf.

Daarbij gaat het dan om de MTA-certificering Software Development, Software Development Fundamentals en App Development Fundamentals. Voor het komend schooljaar zijn er al veertig aanmeldingen, twee keer zoveel als in voorgaande jaren. ‘We komen nog examen­vouchers tekort’, lacht Ronald.

‘Een extra aanmoediging is dat Microsoft bij het behalen van een certificaat digitale badges verstrekt, die je op je sociale media-profiel kunt zetten. Dat vinden leerlingen ook een meerwaarde hebben.’

Wilt u meer informatie over hoe u MTA kunt aanbieden?

Neem dan contact op met Anja Lakeman, Productmanager Leren en Certificeren via anja.lakeman@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396.

slbberichten  9

SLBdiensten SLBdiensten regelt alles

Samenwerking met Stichting Praktijkleren Stichting Praktijkleren (SPL) ondersteunt ROC’s bij binnen- en buitenschools praktijkleren.

SLBdiensten werkt samen met de Stichting Praktijkleren voor de ICT-opleidingen.

Vrijwel alle ROC’s zijn aangesloten bij SPL en de meeste ROC’s nemen ook leermiddelen af. ‘Wij ontwikkelen in samenwerking met de ROC’s onder andere examenproducten’, zegt Martin van Kollenburg, Opleidingscoördinator en productieleider ICT bij SPL. Dankzij de samenwerking tussen SLBdiensten en SPL zijn in het leermiddelenpakket van ICT 500 Microsoft Office Specialist-examenvouchers en 250 Microsoft Technology Associate-examenvouchers opgenomen. Scholen die niet aangesloten zijn, kunnen geen gebruik maken van de voordelen van deze overeenkomst.

‘De meeste scholen hebben één licentie’, zegt Martin. ‘Alleen de grotere scholen hebben meerdere licenties, voor meer vouchers. SLBdiensten regelt alles voor ons, met name de

‘Leerlingen zien een certificaat als een echte meerwaarde. In het leermiddelen­pakket zijn 500 MOS- en 250 MTA-­ examen­vouchers opgenomen.’ contacten met Certiport en het onderhandelen met Microsoft.

De scholen worden door SLBdiensten aangemeld bij Certiport als examenlocatie, zodat de leerlingen op het ROC zelf examen kunnen doen.’

Hij beaamt dat leerlingen een certificaat als een echte meerwaarde zien, naast hun diploma. ‘Alle vouchers worden benut’, stelt hij. ‘Dat zegt genoeg. In het verleden hebben we weleens vouchers overgehouden, maar’, zo voegt hij er meteen aan toe: ‘zelfs dan waren we nog altijd voordeliger uit dan met de marktconforme prijs.’

Voor meer informatie: Anja Lakeman, anja.lakeman@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396.

10  slbberichten

SLBdiensten Kruiswoordpuzzel

Doe mee en win!

Ongetwijfeld kent u Slim.nl en SLBdiensten zo goed dat de antwoorden snel in te vullen zijn.

Stuur het antwoord, uit de rode kolom, naar kim.koster@slbdiensten.nl. Onder alle inzendingen verloten wij 20 van die kekke Micro:bits. Meer over de Micro:bit leest u op pagina 35.

1 2 3 4 5 6 7

1. Hoe heet onze webwinkel voor studenten en medewerkers in het VO en MBO? 2. Welke relatief nieuwe activiteit biedt SLBdiensten aan voor de ontplooiing van uw medewerkers?

3. Een voordeel waarom u uw software bij SLBdiensten bestelt?

4. Waar staat de ‘V’ in de afkorting ‘VO’ voor?

5. Wat is de naam van het relatief nieuwe netwerk van SLBdiensten?

6. Welk jaarlijks kampioenschap organiseren wij dit jaar op 2 juni?

7. Wat is het meest verkochte product bij Slim.nl?

slbberichten  11

Achtergrond Technologiekompas helpt de richting aan te geven

Navigeren naar de toekomst Scholen moeten inspelen op nieuwe technologie, om daar in het onderwijs optimaal van te profiteren. Maar welke technologieën zijn geschikt voor toepassing in het onderwijs?

Wat is van blijvende waarde en wat waait wel weer over? Michael van Wetering, Strategisch Adviseur Innovatie bij Stichting Kennisnet, schreef het Technologiekompas voor het onderwijs, om scholen te helpen de juiste beslissingen te nemen.

Wat is de gedachte achter het Technologiekompas?

‘Het trendrapport wil duidelijk maken welke technologieën de scholen kunnen gebruiken bij het realiseren van hun onderwijsvisie. Het rapport bevat analyses, adviezen en instrumenten die helpen een meerjarig ICT-plan op te stellen, inclusief een investeringsagenda. Het is echt niet makkelijk om, vanuit de doelstellingen van het onderwijs, de koppeling te maken met de technologische ontwikkelingen die voor jouw school het meest interessant zijn. Of kunnen zijn. Ik kan nog zo proberen om het helder op te schrijven, maar het is en blijft ingewikkeld.’

‘Ik ben zelf van huis uit een techneut. Ik zoek graag naar manieren om toepassing van technologie uit te leggen aan mensen die niet geschoold zijn op het gebied van

Technologiekompas ‘Technologiekompas voor het onderwijs, trendrapport van Kennisnet’, is van de hand van Michael van Wetering.

Met behulp van de Hype Cycle van Gartner Research kunnen technologietrends worden geanalyseerd. Dat geeft inzicht in de toepasbaarheid van een ontwikkeling, in dit geval binnen het onderwijs, en het potentieel.

Dit helpt beslissen wat het juiste moment is om technologie de school binnen te halen.

Het volledige rapport is verkrijgbaar via www.kennisnet.nl.

12  slbberichten

‘Scholen en besturen kunnen aan de hand van het rapport hun ICT-plannen bespreken.’ computersystemen en internet, zodat ze begrijpen wat ze er mee kunnen in hun praktijk. Dat zie ik als mijn missie. Dat is, hoop ik, gelukt met dit rapport.’

‘Mensen vinden het heel veel informatie, dat snap ik. Het is ook een dik rapport waarin veel staat beschreven. Maar ik hoor toch vooral terug van schoolbesturen dat ze het heel goed kunnen gebruiken bij het maken van hun eigen meerjarige plannen. Dat is precies wat ik wilde. Dat scholen en besturen met behulp van het rapport hun onderwijsambities kunnen vertalen naar ICT-plannen.’

Veel scholen en schoolbesturen bevinden zich in een spanningsveld. Moeten we meegaan met de tijd of is deze nieuwe technologische mogelijkheid alleen maar een hype?

‘Dat hoor ik inderdaad het meest van scholen. Moeten we hier iets mee of gaat het voorbij? Waar moeten we ons wel en niet

in verdiepen? Ik probeer te bevorderen dat de scholen niet zomaar proberen om “met de tijd mee te gaan”, maar dat ze juist heel goed snappen welke ontwikkelingen relevant zijn voor hun specifieke ambities.’

‘Het rapport laat zien, aan de hand van Hype Cycle van marktonderzoeksbureau Gartner Research, hoe ver voor het onderwijs relevante technologieën in hun ontwikkelingsfase zijn. Technologieën zoals cloudcomputing, persoonlijke devices, netwerkinfrastructuren en internetconnectiviteit. Hoe dichter een technologie bij de fase van “volwassenheid” is, hoe duidelijker de mogelijkheden van de technologie zijn en daarmee dus ook de betekenis voor het onderwijs. Met de Hype Cycle kunnen schoolbesturen als het ware een risicoprofiel maken, om hun strategische keuzes te bepalen en prioriteiten te stellen voor hun ICT-beleid.’

Ook voor de samenwerking met leveranciers is er een model ontwikkeld, het ‘service-lemniscaat’.

‘In de dagelijkse praktijk blijkt dat nogal wat besturen en scholen ontevreden zijn over de dienstverlening van ICT-leveranciers.

We willen hulpmiddelen aanreiken om de afstand tussen verwachtingen en mogelijkheden op een lijn te brengen, zodat de dienstverlening goed aansluit op de schoolpraktijk. Met het service-lemniscaat wordt duidelijk gemaakt welke wensen en eisen er wederzijds gesteld kunnen worden. Iedere aanvraag, offerte, levering en rapportage doorloopt het proces zoals dit model laat zien.’

‘Leveranciers zoals Microsoft en Adobe spelen heel sterk in op technologische ontwikkelingen, zoals werken in de cloud.

Men heeft heel goed begrepen wat dit betekent voor hun businessmodel. Computerprogramma’s worden dan via de cloud slbberichten  13

Achtergrond

‘Met de Hype Cycle kunnen schoolbesturen een risicoprofiel maken, om hun strategische keuzes te bepalen.’ aangeboden in abonnementsvorm. Het onderwijs betaalt voor de dienstverlening een erg laag bedrag. Het is voor sommige leveranciers een veel interessanter model. Ik sta er heel positief tegenover, met name omdat software in de vorm van een pakketje diskettes, enorm omslachtig was. Nu kan de leverancier voortdurend blijven werken aan een product en het verder ontwikkelen. Door de continue verbinding met gebruikers zien ze ook veel meer wat de gebruiker met de software doet.

Ze zien hoe de software wordt gebruikt en wanneer. En als de gemaakte producten worden opgeslagen in de cloud, zien ze ook wát er wordt gemaakt. Dat is een schat aan informatie over klanten, informatie waarmee ze de producten kunnen doorontwikkelen.’

allerlei verschillende dingen? We verdiepen ons in dat thema omdat we denken dat het een belangrijk onderwerp wordt. We kijken hoe we het tastbaar kunnen maken.’

‘Ik ben ook in gesprek met een Noors bedrijf, dat een hele simpele robot heeft ontwikkeld, met een lijfje en een hoofdje erop. Kinderen die bijvoorbeeld langdurig ziek zijn, kunnen met hun tablet het robotje besturen. Ze kunnen horen wat er wordt gezegd, ze kunnen meepraten, ze kunnen meekijken op een schoolreisje, ze kunnen alles meemaken wat de klas beleeft en zo, virtueel, in de klas blijven meedoen. Het is belangrijk dat kinderen spelenderwijs kunnen ontdekken wat robots kunnen en ook wat helemaal niet kan. Ik ben er niet bang voor dat “robots alles overnemen”. Hoe kunnen mens en machine elkaar aanvullen, dat vind ik spannend.’

Wat wordt de volgende technologische ‘hype’ in het onderwijs?

‘Robotica is echt heel interessant. Onlangs heb ik gesproken met een onderzoeker aan de TU Delft, die bezig is met een onderzoek naar robots in de klas. Wat voor activiteiten kun je bedenken zodat de robot de hele dag actief is op school met

14  slbberichten

Voor meer informatie: Michael van Wetering, M.vanWetering@kennisnet.nl

Nieuwe trainingen voor ICT’ers SLBdiensten biedt een breed trainingsportfolio, gericht op ICT-medewerkers, onderwijsbestuurders en docenten. De trainingen gaan in op actuele onderwijsvraagstukken en dragen bij aan het gebruik en de implementatie van ICT in het onderwijs.

Training Beheer van (mobiele) devices en gebruikers met EMS

Training Office 365 - van aanzetten tot inzetten

Wordt u meer en meer geconfronteerd met een toename van mobiele devices binnen uw school of is uw gebruikers- en toegangsbeheer een uitdaging? In deze training leert u hoe de Enterprise Mobility en Security suite van Microsoft u kan helpen bij het managen en beveiligen van deze devices, inclusief het toegangsbeheer van de betreffende gebruikers en het beveiligingsbeleid van uw gegevens.

Bent u enthousiast geworden om Office 365 in te voeren binnen uw school? Of bent u reeds kleinschalig begonnen, maar staat u aan de vooravond van een bredere invoering?

Dan biedt deze training u een kort en krachtig overzicht van de technischeen beheeraspecten waar u vanuit ICT-oogpunt rekening mee dient te houden bij het aanzetten en beheren van Office 365.

SharePoint is een “doos aan bouwblokjes” waarmee u ongelooflijk veel nuttige toepassingen kunt realiseren voor uw docenten en leerlingen. Toepassingen als een intranet, medewerkersportaal of leerlingenportaal komen vaak voorbij als we met scholen praten.

Hetzelfde geldt voor termen als projectruimtes, documentbibliotheken, samenwerkingsruimtes en meer.

De training SharePoint is op aanvraag beschikbaar.

Studieduur: 1 dag Kosten: € 435,= (ex btw)

Studieduur: 1 dag Kosten: € 435,= (ex btw)

Studieduur: in overleg Kosten: in overleg

· Al 25 jaar dé onderwijspartner voor ICT · Professioneel en breed trainingsaanbod · Voor onderwijsbestuurders, ICT’ers en docenten

Software én Onderwijs. Goed Geregeld.

Training: SharePoint

Meer informatie?

Ons volledige trainingsaanbod en bijbehorende data vindt u op SLBdiensten.nl/Trainingen.

slbberichten  15

Achtergrond

16 î ? slbberichten

Meerwaarde in de klas

Microsoft als de verbindende factor SLBdiensten sluit, samen met haar partners SURFmarket en APS IT-diensten, elke drie jaar een overeenkomst af met Microsoft. In deze overeenkomst wordt het gebruik van diensten en producten voor het onderwijs vastgelegd. Aan het eind van dit jaar loopt de overeenkomst af en moet een nieuwe overeenkomst worden afgesloten. Wat is de meerwaarde van deze verbintenis voor het onderwijs? Jaimie Prigge, Adviseur Onderwijs en ICT Fioretti College Lisse en Hillegom, legt het haarfijn uit.

Luisteren, vragen stellen, doorvragen, innovatief zijn, creatief zijn, scherp zijn op het technische aspect, oog hebben voor onderwijsontwikkeling en netwerken. Dat is het dagelijks werk van Jaimie, Adviseur Onderwijs en ICT. ‘Het is een erg leuke job’, vertelt hij. ‘Maar ook druk!’ De functie van Adviseur bestond tot voor kort niet binnen het Fioretti College. Jaimie: ‘Het profiel is samengesteld uit verschillende elementen van het docentschap, de teamleider en taken van een ICT-coördinator. Het past precies bij me. Ik kom uit het onderwijs, ben van oorsprong docent Nederlands, maar ik heb vooral Informatiekunde gegeven. Ik ben een alfa maar ik denk ook als een bèta.’ In de dagelijkse praktijk blijkt dat een sterke combinatie. ‘Als een collega of een team een wens heeft, kan ik goed doorvragen en weet ik precies wat men wil. Ik kan kijken of het technisch mogelijk is, en beoordelen of het bij de missie en visie van de school past. Dat laatste is altijd erg belangrijk. Onderwijsontwikkeling start vanuit een goede visie. Beide schoolleiders van de Fioretti-scholen sturen mij dan ook direct aan.’

Hij kan ook meedenken op het gebied van onderwijsontwikkeling.

‘Fioretti is op dit moment aan het kijken naar een Zweeds onderwijsmodel. Dit model willen we implementeren in pilots.

Een heel spannend traject, met een learning portal en een leerlingvolgsysteem dat vooral geënt is op doelgericht leren.

Dit alles wordt in gang gezet en ik ben daar nauw bij betrokken.’

Jaimie is Microsoft Innovator Expert Educator en Officespecialist. ‘Eén van mijn taken is om de overgang van on premise naar werken in de cloud te onderzoeken en te stimuleren. Dat is een grote stap voor de stichting. We hebben verschillende

‘Met tal van nieuwe applicaties wordt het voorbereiden van lessen makkelijker en leren aantrekkelijker. Alle licenties zijn geregeld via de overeenkomst.’ besturingssystemen en platforms naast elkaar, met Microsoft als de verbindende factor. We werken ook met iPads, desktops en laptops, maar de voorkeur gaat uit naar één softwarepakket en dan is Microsoft Office 365 het meest geschikt.’

Gaaf!

De school is al sinds jaar en dag bij SLBdiensten aangesloten om te kunnen profiteren van de voordelen van de Microsoft-overeenkomst. ‘Ik wijs alle teamleiders, docenten, onderwijsondersteunend personeel en schoolleiders op de vele mogelijkheden die we in huis hebben met Microsoft, slbberichten  17

Achtergrond

dankzij dit contract. Ik adviseer over de toepassingen vanuit de mogelijkheden en niet vanuit het product.’

Waar hij dan op wijst? ‘Er zijn natuurlijk de grote voordelen van Office 365, met gratis (thuis)gebruik voor studenten en medewerkers. OneNote Class Notebook, Classroom, Yammer en Sway bieden grote mogelijkheden in de klas. ‘Sway vind ik zelf een fantastisch middel voor presentaties. De focus ligt duidelijk op de inhoud, de opmaak en fancy effecten doet Sway namelijk zelf. OneNote Class Notebook (klasnotitieblok) en Microsoft Classroom zijn inmiddels geïntegreerd en geven een veilige digitale omgeving waarin docenten en leerlingen kunnen samenwerken. Beide producten zijn overigens ook los te gebruiken. Er kunnen notitieblokken, lessen en opdrachten worden klaargezet, gemaakt en nagekeken. De weergave van

data in diagrammen is heel gaaf. We gebruiken ook Yammer, het sociale netwerk van Office 365, met name intern voor de communicatie met groepen docenten. Yammer ontpopt zich als discussieforum, waarop we informatie kunnen uitwisselen in besloten groepen.’

Microsoft richt zich met haar diensten en producten steeds meer op het onderwijs. Met tal van nieuwe applicaties (zoals Sway, Yammer, Office Delve, OneNote Class Notebook, Classroom, Office Mix, Flow, Planner en Forms) wordt het voorbereiden van lessen makkelijker en leren aantrekkelijker. Alle licenties hiervoor zijn geregeld via de Microsoft-overeenkomst.

Fioretti College Kernpunten uit het huidige contract Uitgangspunt van de overeenkomst is dat de afspraken aansluiten bij het onderwijs van nu, maar ook op dat van de nabije toekomst.  De overeenkomst zal zich meer en meer richten op licensering per gebruiker. Over een paar jaar zal licensering volledig op gebruikersniveau zijn.  Een licentiemodel moet een ontwikkeling juist faciliteren en een innovatie die de klant graag wil, mogelijk maken.  De prijsafspraken zijn helder en scherp en altijd vanuit de positie van de klant beredeneerd.

18  slbberichten

Het Fioretti College is een Nederlandse scholengemeenschap in Lisse en Hillegom. De naam Fioretti is Italiaans voor bloemetjes: de school staat immers in de Bollenstreek.

Fioretti College maakt samen met de scholengemeenschap Teylingen College deel uit van de Stichting Fioretti Teylingen. Op het Fioretti College wordt gewerkt vanuit de katholieke traditie met respect voor de diversiteit in levensbeschouwelijke opvattingen.

Voor meer informatie: Servicedesk, servicedesk@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396

slbberichten î ? 19

Achtergrond Talent ontwikkelen met Adobe

Creativiteit en techniek Op X11 VMBO Media, Vormgeving en ICT kunnen leerlingen vanaf de eerste lesdag tot aan het examen over alle bekende software van Adobe beschikken. Heel handig als je ervan droomt om multimediavormgever, fotograaf of webdesigner te worden.

X11 is meer dan alleen een leuk beeldmerk. Het logo staat voor ik-zelf. Zelf kiezen en zelf de eigenaar zijn van het leerproces en de eigen ontwikkeling, dat is het uitgangspunt op dit VMBO Media en Vormgeving. X11 leidt al sinds jaar en dag op tot beroepen in de media en vormgeving. Eerst als onderdeel van het Grafisch Lyceum Utrecht, nu als school die onder de stichting Nuovo valt. ‘Media en vormgeving was altijd al de beroepsrichting’, vertelt Moniek Rieter, directeur. Als gevolg van de nieuwe profielen (ter vervanging van de beroepsgerichte programma’s) die sinds 2016 voor het VMBO zijn ingesteld, hoort ook de ‘i’ van ICT nu bij Media en Vormgeving.

Er is een groeiende belangstelling voor de opleiding. Moniek: ‘Momenteel hebben we meer dan vijfhonderd leerlingen, daar

20  slbberichten

komt gaandeweg steeds een klas bij. We groeien gestaag door naar 600 VMBO-leerlingen Media, Vormgeving en ICT (MVI) en 400 havoleerlingen binnen een creatief technisch profiel.’ De combinatie van creativiteit en techniek is tegenwoordig erg populair. Moniek: ‘Zodra ze bij ons binnenkomen, dus vanaf het eerste leerjaar, krijgen ze Media en Vormgeving en leren ze werken met Adobe-software.

Het meeste met Photoshop, Illustrator, InDesign en Muse. En in het vierde leerjaar moeten ze op basis van de verworven kennis een redelijk ingewikkeld examen maken.’

Allemaal geslaagd Het examen mag dan moeilijk zijn, het slagingspercentage ligt op honderd procent. ‘We kunnen onszelf niet meer verbeteren’,

lacht Moniek. Maar hoe haalt de school een honderd procentscore? ‘In de eerste plaats dankzij goede docenten.

We hebben zestig docenten die zelf vormgever zijn en een creatieve vooropleiding hebben. En we hebben een heel gemotiveerde groep leerlingen in huis. Onze leerlingen kiezen heel bewust voor X11. We zijn heel duidelijk over de toelatingsvoorwaarden. Om de opleiding goed te kunnen afronden, is het belangrijk dat de leerlingen daadwerkelijk interesse in deze beroepsrichtingen bezitten. Iedereen die zich aanmeldt, wordt uitgenodigd voor een open lesmiddag.

Ze nemen dan hun portfolio mee, zodat we een indruk krijgen van hun talenten. Het portfolio kan bestaan uit tekenen schilderwerk, collages, prints van werk gemaakt op een computer of bijvoorbeeld een zelfgemaakt filmpje, wat op een USB-stick kan worden meegenomen. Je moet dus weten dat dit is wat je graag wil, anders neem je de moeite niet om een portfolio te maken. Ook al kun je het misschien nog niet zo goed, dat verwachten we ook niet, dat leren ze juist op school. De kinderen die hier zitten hebben er wat moeite voor moeten doen om hier te komen en voelen zich eigenaar van hun eigen ontwikkeling.’

Vooral audiovisueel en fotografie spreekt kinderen aan. ‘Maar we doen ook nog veel 2D-vormgeven. De leerlingen hebben onlangs allemaal een eigen muismat ontworpen. Van de posterprinter wordt ook heel veel gebruik gemaakt.’

Prijskaartje Vrijwel alle leerlingen stromen door naar hogere leerniveaus.

Daarvoor kunnen ze in hetzelfde gebouw blijven, want X11 deelt de locatie met het Grafisch Lyceum Utrecht. ‘We zijn een zelfstandige school en zijn samen met het lyceum gezamenlijk eigenaar van het gebouw. Sommige faciliteiten delen we, om praktische en financiële redenen. We delen bijvoorbeeld de kantine.

Ook ons systeembeheer is ondergebracht bij het Grafisch Lyceum.’

Op de school wordt zeer intensief gebruik gemaakt van de Adobe Creative Cloud-overeenkomst die SLBdiensten voor het onderwijs heeft afgesloten met Adobe. ‘Onze stichting Nuovo regelt dat allemaal centraal’, legt Moniek uit. ‘Overeenkomsten worden door het bestuur afgesloten en niet door de individuele scholen.

Vroeger deden we het wel zelf, maar nu profiteren we van het schaalvoordeel. De overeenkomst met Adobe is erg gunstig voor slbberichten  21

Achtergrond

‘De leerlingen kunnen met Adobe-software eerder hun talenten ontwikkelen in MVI.’ ons. Het scheelt ons eenvoudigweg enorm veel geld. En we hebben altijd de laatste update. De leerlingen en docenten weten heel goed dat er een groot prijsverschil is met de commerciële markt.

De grafische docenten die hier werken zijn ook vormgever en zij kennen het andere prijskaartje echt wel. Ze hebben ook nog eens het voordeel van thuisgebruik.’

Lesboeken voor MVI zijn er niet op X11, al het lesmateriaal is digitaal.

De leerlingen leren om te werken met Photoshop, Illustrator, InDesign en Muse. Professionele software waarmee ze later beroepsmatig aan de slag kunnen. Moniek: ‘Doordat de studenten op school met de Adobe-software kunnen werken, kunnen ze eerder hun talenten ontwikkelen in MVI en worden ze daarnaast klaargestoomd voor het uitoefenen van hun toekomstige beroep.’

Overeenkomst Adobe Vanaf 31 mei 2017 is de nieuwe Adobe-overeenkomst voor de periode van drie jaar beschikbaar via SLBdiensten.

Op dit moment wordt de inhoud van de overeenkomst samengesteld. Uiteraard houden wij u op slbdiensten.nl en via andere kanalen op de hoogte over de nieuwe Adobe-overeenkomst en waar deze uit komt te bestaan.

Voor meer informatie: Sandra Fiege, Product Manager Adobe, vertelt u graag meer over de diverse vormen van Adobeovereenkomsten voor uw school en deelt graag ervaringen van andere scholen met Adobe met u.

Zij beantwoordt al uw vragen graag. U kunt Sandra bereiken via sandra.fiege@slbdiensten.nl of via telefoonnummer 020-4201396.

22  slbberichten

Effectief en gemakkelijk te gebruiken..

LCS Systemen BV distributeur van:

IT beheer van het klaslokaal en uw netwerk

Klaslokaal Management NetSupport School

IT Asset Management NetSupport DNA

NetSupport School stelt docenten in staat studenten in van netwerken voorziene leslokalen beter te onderwijzen, monitoren en ondersteunen. Hetzij individueel, in een samengestelde groep of klassikaal. Ondersteuning voor diverse platformen en apparaten.

Naast inzicht in alle IT assets biedt NetSupport DNA tevens de beveiligings (safeguarding) module om scholen te helpen met het monitoren en beschermen van studenten. Proactieve and reactieve functies zijn: Trefwoord monitoring, ‘melding van een punt van zorg’ hulpmiddel, internet en applicatie meting, USB controle en meer.

Met deze bundel, bestaande uit NetSupport School en NetSupport DNA, besparen onderwijsinstellingen zowel op kosten voor het beheer van hun netwerk als tijd bij het lesgeven met de moderne leslokaal software. verkrijgbaar bij:

Binnenkort worden er ook webinars gegeven, meer informatie volgt ... of neem contact op met info@lcs.nl

slbberichten  23

Klant aan het woord Tim Jonker en Jeroen de Ruijter

‘Interactiviteit en connectiviteit gebruiken we om de blik op de wereld te verruimen.’

24  slbberichten

Zo pas je Office 365 toe in de les

Leren van elkaar Van elkaar leren is het adagium op het Jac. P. Thijsse College (JPT) in Castricum. Met voorbeelden uit de praktijk maken Tim Jonker, docent Aardrijkskunde en Jeroen de Ruijter, docent Muziek hun collega’s enthousiast voor ICT. Of beter gezegd: voor EdTech, zoals het op het JPT heet.

Het JPT heeft internationalisering en tweetalig onderwijs als twee pijlers onder het onderwijs. De school maakt deel uit van SVOK, Stichting Voortgezet Onderwijs Kennemerland. ‘ICT is een hulpmiddel voor zowel het onderwijs als de organisatie, maar geen doel’, legt Jeroen uit. ‘De docent is en blijft de regisseur van het leerproces en de inrichter van de leeromgeving.

ICT moet ondersteunend zijn. Dat kan leiden tot verbetering of zelfs versnelling van het leerproces.’

Goede faciliteiten voor het onderwijs en de leerlingen helpen daarbij. Zo is er in het hele gebouw wifi, zijn in de meeste lokalen smartboards aanwezig, zijn er talenlabs, een kunsthal, muziekstudio’s, moderne bèta-lokalen en mooie stiltewerkplekken voor de leerlingen. In de actuele mediatheek kunnen leerlingen in stilte werken, samenwerken en moderne media raadplegen. ‘We zijn dit schooljaar gestart met BYOD voor twee brugklassen, voor het komend jaar beogen we dat alle brugklassers een laptop of tablet bij zich hebben. Daarmee kunnen ze op ieder moment in en buiten de school gebruik maken van ICT-toepassingen’, vertelt Tim. Uitgangspunt in het Schoolplan is dat ICT differentiatie van leerwegen mogelijk moet maken. ICT moet daarom aansluiten bij de bestaande leerstijlen. ‘ICT voegt daar ook een dimensie aan toe’, zegt Tim. ‘ICT is bovendien leuk en werkt stimulerend om te leren.’

SVOK heeft de keuze gemaakt voor Office 365. ‘Wij proberen nu de mogelijkheden die deze technologie biedt, te verweven in onze lessen’, zegt Tim. De docenten worden ondersteund door een ICT-afdeling waar professionele ICT’ers het beheer verzorgen. Jeroen: ‘Als docenten proberen wij vanuit onze didactische achtergrond de onderwijskundige toepassingen van een platform als Office 365 duidelijk te maken. Want als het er is, moet je het ook optimaal gebruiken voor het onderwijs zelf.’

Peer-to-peer En dus staan de twee docenten op een studiedag van het SVOK voor een klas met bijzondere leerlingen: hun collega-docenten.

‘Peer-to-peer-communicatie werkt heel goed’, weet Jeroen. ‘Wij kunnen spreken vanuit de praktijk en je ziet mensen enthousiast worden als ze alle mogelijkheden zien.’

De docenten op het JPT beschikken sinds enige tijd allemaal over een laptop vanuit de school. Tim en Jeroen nemen virtueel een schooldag van de docent door, van het eerste uur tot aan het laatste.

Heel praktisch laten ze zien hoe je met software als OneNote en Classroom Notebook opdrachten kunt maken en klaarzetten, hoe je het overzicht hebt en houdt van alle individuele leerlingen en hun verrichtingen. En hoe je kennis van de lesstof kort en effectief kunt testen met een formatieve toets. ‘Dit doe ik vaak in het begin van de les’, legt Tim zijn collega’s uit. ‘De informatie kan ik toepassen voor meer gepersonaliseerd of gedifferentieerd leren.’

Echt leuk wordt het als ze een laagje dieper gaan en de mogelijkheden van met name Sway en Microsoft Skype demonstreren. Tim: ‘ICT wordt in de school toegepast door “buiten” naar binnen te halen en binnen naar buiten te brengen.

Interactiviteit en connectiviteit gebruiken we om de blik op de wereld te verruimen.’ Dat gebeurt dan ook letterlijk. Via Skype samenwerken met een school in, bijvoorbeeld, Madrid, daar worden de deelnemers even stil van.

Ook geven Tim en Jeroen een kijkje in de Microsoft Educator Community, waar docenten uit de hele wereld contact met elkaar kunnen leggen en die ook heel veel studiemogelijkheden biedt met allerlei korte instructiefilmpjes. ‘Je kunt studeren in je eigen tempo, op je eigen manier’, vertelt Jeroen. De mogelijkheid om badges te verwerven blijkt erg inspirerend. Iedereen in de workshop wil zich registreren, waarmee de eerste badge op het profiel prijkt.’

Het enthousiasme van Tim en Jeroen werkt aanstekelijk. Voor Jeroen begon de interesse in ICT als een hobby, in het verlengde van zijn slbberichten  25

Klant aan het woord

‘Iedereen in de workshop wil zich registreren, waarmee de eerste badge op het profiel prijkt.’ vakgebied. ‘Ik ontdekte wat kon met de computer in combinatie met muziek. Dat wilde ik graag toepassen in de lessen, zo ben ik begonnen met het digitaliseren van lessen.’ Tim: ‘Ik kwam tijdens mijn opleiding in aanraking met Google Earth. Een digitale wereldkaart, dat leek me ideaal voor het onderwijs.

En ik heb een hekel aan het nakijken vooral als het om gesloten vragen gaat en onleesbare handschriften. Dat was voor mij ook 26  slbberichten

aanleiding om de mogelijkheden van digitaal toetsen te gaan onderzoeken. Ik vind e-learning fantastisch.’ Tijdens hun opleiding(en) maakten ze ook kennis met Slim.nl. ‘Daar maken we natuurlijk nog steeds graag gebruik van’, vertelt Jeroen.

Achter de schermen werkt SVOK aan het nieuwe Schoolplan en het ontwikkelen van een onderwijsvisie. Tim: ‘We willen graag dat technologie een prominente rol gaat spelen in het beleid, er echt een onderdeel van uitmaakt.’ Bijvoorbeeld door onderzoek te doen naar de mogelijkheden die serious gaming biedt in de ontwikkeling van cognitieve vaardigheden. Of het uitbouwen van de Microsoft Educator Community. Maar de permanente scholing in ICT-vaardigheden van zowel leerlingen als medewerkers staat voor Tim en Jeroen beslist op de eerste plaats. Zodat ICT ook daadwerkelijk EdTech wordt.

Voor meer informatie: Tim Jonker, TJn@jpthijsse.nl

Column If/then in het onderwijs Soms kijk ik thuis wat beschaamd om me heen. Er ligt een kapitaal aan hardware. Natuurlijk, vanwege mijn eigen interesse en omdat ik graag van alles uitprobeer, maar toch. Telefoons, een iPad, een Chromebook en een dikke werklaptop. Sinds een jaar of twee komen daar gestaag de Raspberries, Arduino’s, Micro:bits en andere technische gadgets bij.

Stap nu eens een gemiddelde school binnen. Een paar (oude) desktopcomputers in de klas of in de gang.

Kasten met laptops in verschillende staat van onderhoud.

En natuurlijk in alle klassen de slimme borden (die in meer of mindere mate gebruikt worden). Computerlokalen.

Daarnaast worden er eigen laptops of tablets in alle vormen en maten meegenomen.

vakken, dus daar hoeven we voorlopig ook niet veel van te verwachten.

We schrijven manifesten over snel internet op alle scholen en niet over de prachtige mogelijkheden die de technologie van vandaag in het onderwijs kan bieden. Wij kopen liever kant-en-klaar geprogrammeerde tablets en laptops om leerlingen zoveel mogelijk te laten oefenen met taal en rekenen, want dat is echt belangrijk.

Als we niet met z’n allen aan de slag gaan om leerlingen te laten ‘ruiken’ aan technologie, dan kunnen we best blijven spreken over 21e eeuwse vaardigheden. We hebben toch nog alle tijd voor we de 22e eeuw ingaan.

Ik had natuurlijk moeten beginnen met: het inzetten van technologie in het onderwijs is een middel en geen doel op zich. Je moet als docent weten wanneer je technologie inzet en waarom. Maar dat riedeltje kennen we inmiddels wel.

Ik vraag me af of docenten wel in staat zijn om dat te doen. Niet alleen inhoudelijk (want er is nog steeds geen regel in de bekwaamheidseisen van leraren die basale digitale vaardigheden voorschrijft) maar ook technisch.

Is er overal wel voldoende ruimte en mogelijkheden om technologie in de lessen in te zetten? Worden er voldoende middelen vrijgemaakt? Worden er bewuste keuzes gemaakt?

Er moet nog veel gebeuren voordat in het onderwijs en in alle onderwijsvormen de inzet van technologie vanzelfsprekend is. Laat staan dat ‘alle’ leerlingen kennis­ maken met een thema als bijvoorbeeld coderen. Het ‘spelen’ met Micro:bits, botjes en Raspberries of Arduino’s zie ik trouwens niet als programmeren, maar als het oefenen in logisch nadenken.

Omdat veel docenten het spannend vinden om leerlingen aan de slag te laten gaan met dingen waarop zij (nog) geen grip hebben, is het gebruik van de kleine goedkope (of heel dure) minicomputers niet de standaard. Op vrijdagmiddag wordt er door plusklassen of in projectweken aan ‘geroken’ maar vaak blijft het daarbij. De voortrekkers binnen de scholen zijn ook de uitvoerders, dat is vaak vanwege de eigen interesse, niet vanwege bewuste beleidskeuzes van een school. In lerarenopleidingen staat de inzet van technologie vaak nog los van de generieke

Karin Winters is Master of Education for Learning and Development (MEd).

Onderwijsondernemer, edublogger, netwerker, kennisdeler, verbinder en hoofdredacteur Vives Magazine.

slbberichten  27

SLBdiensten Kenniskring ICT & Onderwijs

Elkaar beter maken De wereld is onze school, dat is het credo van het Montessori College in Nijmegen. De school was een van de eerste deelnemers aan de Kenniskring ICT & Onderwijs. Het initiatief van SLBdiensten was voor de school het juiste netwerk op het juiste moment.

Sjef Martens, Stafdirecteur ICT en facilitair, en Coskun Artuc, Hoofd ICT, zijn gezamenlijk lid van de Kenniskring. Sjef vanuit het oogpunt van visie en beleid, Coskun voor het technische deel. ‘Ik kom van oorsprong ook uit de technische hoek’, licht Sjef toe. ‘En ik vind het nuttig om voeling te houden met de techniek, zodat ik met Coskun kan sparren. Ik leer van hem bij over de technische kant en hij van mij over de onderwijs­ kundige kant. Zo versterken we elkaar.’

‘De Kenniskring ICT & Onderwijs is precies wat we zochten’, vult Coskun aan. ‘We hebben al veel met SharePoint en Office 365 voor de leerlingen en nu willen we ook voor het personeel over naar de cloud. Daarom wilden we ons aansluiten, we kunnen leren van andere scholen op dit gebied.’

Op het Montessori College is de ICT al behoorlijk ver. Sjef zegt het met enige schroom, omdat hij niet arrogant wil klinken.

Maar: ‘Op een schaal van 1 tot 10 geef ik onszelf een 9.

We hebben de netwerkinfrastructuur helemaal op orde, we hebben een eigen ICT-dienst, we lopen voor in ontwikkelingen zoals BYOD. We gebruiken al acht, negen jaar een SharePointomgeving en waren een van de eerste scholen die SharePoint

‘We kunnen leren van andere scholen.’ als onderwijsomgeving hebben ingericht. We doen veel met Officetoepassingen. We hadden al in een vroeg stadium Office 365 voor de leerlingen en gaan nu ook de docenten overzetten.’

Doel van de ICT binnen de school is altijd het verbeteren van de onderwijskwaliteit. ‘Daar waar ICT meerwaarde heeft, moet je het zeker benutten’, zegt Coskun. ‘Een motto voor de leerlingen in ons Montessori-onderwijs is: “leer mij het zelf te doen”. Daar sluit BYOD heel goed bij aan.’

De Kenniskring ICT & Onderwijs is voor de school dé manier om ideeën uit te wisselen en om te brainstormen over nieuwe ontwikkelingen. ‘We staan open voor andere ideeën en horen graag hoe andere scholen omgaan met ICT’, zegt Sjef. ‘Soms is het voor ons meer brengen dan halen, maar dat is absoluut niet erg. Want juist daar leren we veel van. Veel scholen komen hier op bezoek om te kijken hoe wij de zaken aanpakken, om kennis te nemen van onze oplossingen. Dat vinden we heel leerzaam, want wij worden

Dit zijn de nieuwe deelnemers aan de Kenniskring ICT & Onderwijs Meridiaan college De Meerwaarde Onderwijsgroep Zuid-Hollandse Waarden Katholieke scholengroep Etten-Leur Scholengemeenschap Leonardo da Vinci Stichting OVO Zaanstad Calvijn CSG CSG Anna Maria van Schurman Stichting LVO SGM Sancta Maria

28  slbberichten

Wat is de Kenniskring ICT & Onderwijs?

De Kenniskring ICT & Onderwijs is een nieuw netwerk om kennis te vergaren en te delen op weg naar de volgende generatie ICT op school. Het netwerk richt zich op ICT’ers, ICT-eindverantwoordelijken en bestuurders van scholen die klant zijn van SLBdiensten, waarbij een groep van deskundigen ter beschikking staat om u te adviseren, inspireren en informeren over hoe u de stappen zet om uw ambities te realiseren.

ook weer rijker van hun ervaringen en hun visie. Dat brengt ons een stapje verder.’

De school brengt graag nieuwe ontwikkelingen in bij de Kenniskring ICT & Onderwijs. Een voorbeeld daarvan is een nieuwe management­tool als een vorm van business intelligence om het functioneren van docenten optimaal in beeld te brengen.

Wat houdt deelname in? delen en kennis vergaren, waardevolle samenwerkingsverbanden met andere scholen.  Altijd als eerste betrokken zijn bij nieuwe ontwikkelingen zoals try-outs van trainingen en technologie in de toekomst (HoloLens).  Deelname aan exclusieve sessies waaronder een EBC-reis naar Brussel.  Toegang tot een online community (Yammer) waar het leggen van contacten en uitwisselen van kennis en ervaring ook buiten de bijeenkomsten doorgaat.

Sjef: ‘Met dit “teacher review information performance system” brengt de school het functioneren van de docent in kaart door middel van onder andere observaties en enquêtes onder leerlingen en ouders, (examen)cijfers, verzuim en financiën.

Het is nog volop in ontwikkeling, maar we hebben het ingebracht als mogelijk onderwerp voor de Kenniskring. Feitelijk is het een vorm van personeelsbeleid en kun je denken dat het buiten de reikwijdte van de Kenniskring ICT & Onderwijs valt, maar het raakt het onderwijs wel degelijk. Als je de kwaliteit van de docenten kunt verbeteren, verbeter je de kwaliteit van het onderwijs.’

 Ervaringen

Voor meer informatie: Op slbdiensten/kenniskring vindt u alle informatie over de Kenniskring.

Paulien Lakeman, Relatiemanager, kunt u ook altijd bereiken met vragen over dit netwerk. U kunt haar bereiken via paulien.lakeman@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396.

slbberichten  29

Leverancier Vijf vragen aan Paul Vermeulen, Q Onderwijs

Stap voor stap naar onderwijs op maat Digitaal en adaptief. Met alles erop en eraan. Q Onderwijs sluit aan bij de belevingswereld van de leerling, met een playlist zoals op Spotify. Het uitgangspunt is helder. ‘Door digitaal slim met uitleg en oefeningen om te gaan, win je tijd’, stelt Paul Vermeulen, initiatiefnemer van Q Onderwijs. ‘Tijd voor uitdagende opdrachten en werkvormen, zoals Quest.’ Vandaar de Q in Q Onderwijs.

Wat doet Q Onderwijs? (En waarom is het maatwerk?)

‘Q Onderwijs maakt op basis van de leerdoelen van de SLO (Stichting Leerplanontwikkeling) voor verschillende vakken complete, volledig digitale methodes. De leerlingen werken met een “Q-playlist” waarin de leerstof in verschillende lijsten op maat door de leraar wordt klaargezet. Een playlist is eigenlijk het digitale boek, maar dan dus op maat gemaakt, groepsgewijs of geïndividualiseerd. Het Q-platform registreert data over de leerprestaties en van het leerproces. Op basis van deze data wordt er, vanuit het systeem, deels zelfs geautomatiseerd, een voorstel gedaan om de leeractiviteiten op de playlist aan te passen aan de behoeften van de leerling.

Daarmee wordt de playlist dus adaptief naar niveau en voorkeuren van de leerling.’

Wat is nieuw?

‘Er bestaan natuurlijk al adaptieve leermiddelen, maar dat zijn vaak hulpprogramma’s en geen complete methodes. Bovendien ligt daarbij het accent op kennis en vaardigheden die eenvoudig te trainen zijn. Het gaat dan vooral om reproductie en eenvoudige toepassingen. Q gaat veel verder en neemt ook de zogenoemde rijke leertaken en leerlingmotivatie mee bij het adaptief maken van de leerstof. En we zijn methodevervangend.

Daarmee zijn wij absoluut vernieuwend.’

Waarom werken jullie samen met SLBdiensten?

‘Binnen de Q-playlists kunnen de leerlingen met single sign on (portal tot digitale leermiddelen via Kennisnet) moeiteloos schakelen tussen een Q-opdracht en bijvoorbeeld Office 365 30  slbberichten

‘VO-scholen kunnen al met proefversies kennismaken.’

Excel of PowerPoint om zelf iets uit te rekenen of te maken.

Een voorbeeld: in een digitale oefening rekent de brugklasser uit hoeveel huizen er in de straat staan en hoeveel mensen daarin wonen. Vanuit de digitale oefening open je een Excel-werkblad, in de cloud, daar reken je het uit. Het werkblad blijft bewaard bij die leerling én die oefening. Dat is superhandig. We hebben dit goed voorbereid en getest, samen met Microsoft en SLBdiensten.

Leerlingen en docenten kunnen nu hun eigen materiaal eenvoudig koppelen aan hun Q-playlist. Deze koppeling is goed nieuws voor ICT-coördinatoren, omdat zij vaak vragen krijgen van docenten over het inpassen van dit materiaal in het digitale leermateriaal.

Vaak maken leerlingen iets, maar is het lastig te integreren. Dat is nu opgelost.’

Voor wie is het bedoeld?

‘Q Maatwerk-methodes zijn beschikbaar voor VMBO tot en met vwo en gymnasium, voor de vakken Engels, Biologie en Aardrijkskunde.

Dat is een voorlopige keuze, we willen om te beginnen voor elk leergebied een product ontwikkelen om de Q-aanpak te demonstreren, en te bewijzen dat deze breed toepasbaar is binnen

de school. We groeien door van Engels naar de andere talen, van Biologie naar andere vakken in het cluster Science en Exact, en vanuit Aardrijkskunde naar de Mens en Maatschappijvakken. Deze aanpak vinden scholen ook prettig. Er is immers zelden een school die over de volle breedte onderwijsvernieuwing inzet. In de praktijk gaat bijvoorbeeld eerst de sectie Engels over op een nieuwe aanpak en nieuwe methode, en daarna voert men de vernieuwing dan stapsgewijs verder in.

Wij sluiten aan op die werkwijze.’

En vanaf wanneer?

‘De Q Maatwerk-methodes worden momenteel ontwikkeld samen met een aantal Q-scholen. VO-scholen kunnen al met proefversies kennismaken, deze zijn te bestellen via SLBdiensten. Vanaf het schooljaar 2018-2019 kan Q bestaande methodes vervangen. De benodigde licenties en codes zullen allemaal via SLBdiensten verkrijgbaar zijn. De samenwerking tussen Q Onderwijs en SLBdiensten zorgt ervoor dat veilig licentiebeheer, de privacy en 24/7-toegang tot Q Maatwerk-methodes is gegarandeerd.’

Voor meer informatie: Tussen SLBdiensten en Q Onderwijs zijn diverse afspraken gemaakt. Er zijn mogelijkheden voor het afnemen van betaalde workshops en projecten. In juni organiseren SLBdiensten en Q Onderwijs samen een gratis informatiebijeenkomst op het kantoor van SLBdiensten. Houdt u onze agenda in de gaten of neemt u bij interesse contact op met onze licentiemanager Pieter Oosterhof via pieter.oosterhof@slbdiensten.nl of belt u hem via 020-4201396.

slbberichten  31

Licentienieuws Nieuwe overeenkomsten

Verlengde licenties Informatie over prijzen, licentievormen en het afsluiten van een contract is te vinden op www.slbdiensten.nl. Uitgebreide informatie over de producten kunt u ook vinden op de websites van de leveranciers.

ClaroRead (Woordhelder)

NetSupport

ClaroRead is software voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. De software is ontwikkeld om PC-gebruikers van alle leeftijden te helpen bij het maken, lezen, controleren en corrigeren van teksten. De software leest bijvoorbeeld élke tekst op de computer voor.

Beschikbare talen: Nederlands, Engels en Duits.

Verkrijgbaar voor instellingsgebruik en op een USB-stick voor thuisgebruik.

Met de remote management-software van NetSupport, geleverd door LCS Systemen, kunt u computers in een netwerk monitoren, besturen en beheren. NetSupport School (NSS) is een krachtige trainingstool, gebaseerd op NetSupport Manager. Met NSS kan een docent vanaf zijn eigen PC de beeldschermen van alle studenten één voor één of gelijktijdig bekijken dan wel blokkeren.

De docent kan zijn eigen beeldscherm aan één of meerdere cursisten tonen en hij kan het scherm van één cursist aan de overigen in de groep laten zien, zonder hulp van dure projectoren.

Corsa (BCT) Corsa is een volledig pakket voor Enterprise Content Management, geleverd door BCT Automatisering. Corsa geeft oplossingen voor administratieve processen van ondersteunende diensten binnen de onderwijsinstelling, zoals document- en workflowmanagement en digitale archivering. Met Corsa kunt u alle documenten en dossiers van uw instelling registreren, creëren en opvragen door middel van een technische infrastructuur. Het systeem biedt veel mogelijkheden.

32  slbberichten

Van Dale De woordenboeken van Van Dale behoeven weinig toelichting.

Van Dale Online biedt altijd en overal toegang tot woordenboeken in de volgende talen: Nederlands, Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans en Portugees.

Met de Van Dale Online Basis heeft u toegang tot uitgebreide woordenboeken met verklaringen, vertalingen en extra informatie.

Online Basis Nederlands heeft circa 60.000 trefwoorden en de Online Basis vreemde talen bezit circa 300.000 vertalingen.

De zoekinterface is helder en eenvoudig.

Wellnomics

Sanako (Tes Educatief) Wellnomics-software verbetert de gezondheid, welzijn en productiviteit van beeldschermwerkers. Wellnomics-software past bij instellingen die verzuim willen voorkomen door arbeidsrisico’s effectief tegen te gaan.

Rovabu

Sanako is leverancier van talen- en multimediapractica, leslokaal-managementsystemen, virtueel leren en professionele les- en examen-ontwikkeloplossingen.

Sanako Study 500 Zeer krachtige remote beheerapplicatie met unieke mogelijkheden. Als docent of systeembeheerder kunt u vanaf uw werkplek studentencomputers bekijken en overnemen, u kunt bestanden snel kopiëren naar een aantal computers, u kunt berichten verzenden en beslissen welke programma’s opgestart mogen worden en welke niet. Als docent kunt u met een muisklik een bestand of programma vanaf uw computer activeren op alle studentencomputers.

De producten van Rovabu zijn erop gericht om ICT-beheerders van onderwijsinstellingen veel werk uit handen te nemen bij het grootschalig installeren van applicaties op een Windowscomputer. Setup Commander en Bundle Commander automatiseren het proces van het configureren van applicaties voor de installatie.

Het toepassen van deze software betekent tijdsbesparing, een uniforme manier van installeren en kostenbesparing. slbberichten  33

TimeTell - De oplossing voor Tijdregistratie, Declaratie en Planning TimeTell software is een uitgebreid systeem voor tijd-, ziekteen verlofregistratie, declaraties en planning. Het is een complete en krachtige oplossing die gekoppeld kan worden aan andere systemen zoals een HRM-, ERP- of financieel systeem.

Naast registratie bevat TimeTell ook personeels- en projectplanning. Met de personeelsplanning kunnen mensen op de juiste plek, tijdstip en project worden ingezet. Met projectplanning kan men vooraf een projectopzet maken en vervolgens mensen op de diverse projectactiviteiten inzetten.

Met TimeTell kan zowel planning als realisatie worden vastgelegd, hierdoor zijn projecten met behulp van TimeTell goed te bewaken en managen.

TimeTell is zowel online als on premises beschikbaar. Het gebruik van de software is eenvoudig en laagdrempelig en werkt in combinatie met de TimeTell App. Naast uren- en verlofregistratie kunnen ook onkosten en kilometers met de TimeTell App worden ingevoerd via hun smartphone of tablet.

product modules

Calculator

Tijdregistratie

Klok

App

Web

Rapport

Budget

Verlof & Ziekte

Agenda

Declaraties

Toegang

Planning

info@timetell.nl 070 - 3114811 www.timetell.nl Mail

Koppel

TimeTell Product modules

De software is geschikt voor iedere organisatie, groot of klein, profit of non-profit. Gebruikers van TimeTell zijn onder andere de SVB, UnivĂŠ, Hanze Hogeschool, Van Lanschot, Gemeente Amsterdam, Bayer, DB Schenker, Wellantcollege, Aeres Groep en UMC Utrecht.

TimeTell B.V. is al 25 jaar een Nederlandse softwareontwikkelaar.

Wereldwijd werken meer dan 500 organisaties en 90.000 mensen dagelijks met TimeTell. Ook voor internationale organisaties kan TimeTell een interessante partner zijn; de software is leverbaar in het Duits, Engels en Nederlands.

Wij organiseren 13 juni a.s. een gratis informatiesessie bij SLBdiensten. Inschrijven via slbdiensten.nl/agenda

070 - 3114811 info@timetell.nl www.timetell.nl

Nu verkrijgbaar bij Slim.nl ABBYY FineReader Standard 14

Micro:bit Go kit

FineReader is een alles-in-één OCR- en PDF-softwareprogramma waarmee je jouw PDF-bestanden bewerkt, controleert, beschermt, vergelijkt én converteert! De software zet o.a. scans, PDF’s en digitale foto’s om in doorzoekbare en bewerkbare bestands­ formaten, zoals Microsoft Word, Excel, PDF en zelfs ePub. Windows Download Slim Nederlands € 59,=

SketchUp Pro 2017

Met SketchUp Pro 2017 ontwerp je snel en eenvoudig 3D-modellen en visualiseer je deze met texturen en animaties: maak schaduwen van de zon, creëer landschappen en wandel zelfs door je eigen ontwerp. Daarnaast bevat deze versie een vernieuwde materiaalbibliotheek met veertig nieuwe, betere en eigentijdse texturen. Met SketchUp Pro 2017 werk je elk creatief idee zonder problemen uit.

Windows | Mac Download Slim Engels € 59,=

Magix Vegas Movie Studio 14 Misschien wel de populairste software voor videomontage: Vegas! Wie droomt er niet van zijn eigen film te regisseren en te monteren? Licht uit, spot aan, want met een camera en Vegas kan dit ook! Vegas is zeer prettige software waarmee iedereen video en audio kan monteren. € 24,50

De Micro:bit Go Kit is een minicomputer, ontworpen op initiatief van de BBC. Na Engeland, is Nederland één van de eerste landen waar het apparaatje, dat bedoeld is om kinderen de basis van programmeren bij te brengen, beschikbaar zal komen.

De Micro:bit Go kit is een bordje van 4x5 cm, met een ARM Cortex M0-processor. Het ontwikkelbord is voorzien van een magnetometer en accelerometer, en ondersteunt bluetooth low energy.

Het computertje bevat een array van 25 leds in een patroon van 5x5, waarop cijfers en letters weer te geven zijn. De Micro:bit heeft vijf input/output-ringen, om het ontwikkelbordje aan andere sensoren of systemen te koppelen. Inclusief USB-kabel, batterijhouder, 2x AAA-batterijen en Quick start guide. € 21,50

Avast! Internet Security 2017 (1 jaar, 3 gebruikers) Met deze versie van Avast! Internet Security 2017 surf je met een gerust hart op het internet. Het beschermt je tegen alle online gevaren van virussen tot malware. Zo is al je (huis)werk op je PC of laptop veilig. Voordelen:  Beschermt je tegen identiteitsdiefstal door alleen sites te tonen die 100 procent echt zijn  Beschermt je tijdens het internetbankieren  Controleert je binnenkomende e-mail op phishing-e-mail  Handig: deze antivirus van Avast! kun je op 3 verschillende apparaten installeren.

Windows Download Slim Nederlands € 24,50 slbberichten  35

Onderwijsinstellingen besparen flink op Adobe Creative Cloud. SLBdiensten heeft speciaal voor instellingen diverse licentieafspraken met Adobe afgesloten, zodat uw instelling kan profiteren van educatieve tarieven. Heeft u nog geen Adobe licentie of wilt u meer weten over de voorwaarden en prijzen, neem contact op met Sandra Fiege (sandra.fiege@slbdiensten.nl).

GeĂŻnteresseerd in Adobe trainingen voor uw medewerkers?

Ons uitgebreide trainingsaanbod vindt u op slbdiensten.nl/trainingen VERKRIJGBAAR BIJ