Fasolla z Małopolski

48

a l l o s a F podbija

Małopolskie smaki

Małopolskę

Regularne rzędy tyczek, oplecionych gęsto zielonymi liśćmi przywodzą na myśl plantacje winorośli. Nie jesteśmy jednak w Toskanii, tylko w Dolinie Dunajca w Małopolsce – regionie słynącym z najsmaczniejszej fasoli Piękny Jaś. To właśnie stąd pochodzi najważniejszy składnik produktów lokalnych Fasolla. autor:

Janina Molek – ambasadorka fasoli Piekny Jaś

Natalia Adamska-Golińska

49

Małopolskie smaki

Produkt Lokalny z Małopolski Marka Fasolla pojawiła się na rynku dzięki wsparciu projektu Produkt Lokalny Małopolska realizowanego przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska od sierpnia 2011 roku ze środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy.

Dzięki projektowi wypracowano system certyfikacji, marketingu i sprzedaży produktów lokalnych z Małopolski na bazie marek lokalnych, których wartość budowana jest w oparciu o wartości przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe regionów ich pochodzenia.

Do końca października, w każdą sobotę, produkty lokalne z Małopolski można kupić na Targu Pietruszkowym w Krakowie. Jesienią ruszy również Bistro Marchewka – restauracja zlokalizowana w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie, bazująca na surowcach od małopolskich rolników i producentów.

Więcej www.produktlokalny.pl ProduktLokalnyMalopolska

50

Małopolskie smaki

Przysmaki z fasoli Piękny Jaś w dwóch wersjach: z marchewką i z leśnymi grzybami.

Fasolla z Małopolski

M

arka lokalna Fasolla to jeden z efektów projektu Produkt Lokalny Małopolska, realizowanego przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska wraz z partnerami od sierpnia 2011 roku. Działania te są współfinansowane z środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Celem projektu jest propagowanie lokalnej przedsiębiorczości i przetwórstwa produktów rolnych jako sposobu na przyspieszenie rozwoju słabo rozwiniętych obszarów wiejskich w Małopolsce. – Uwierzyliśmy w to, że pasztet z fasoli poradzi sobie na rynku, ponieważ sami jesteśmy jego smakoszami. To wyjątkowy produkt, który do tej pory był dostępny tylko dla nielicznych. Dlatego też postanowiliśmy podjąć współpracę z miejscowymi wytwórcami, aby pomóc im zwiększyć produkcję. Ponad-

to, to właśnie Fasolla ma przyciągać zainteresowanych do poznania Doliny Dunajca – podkreśla Rafał Serafin, prezes Fundacji Partnerstwo dla Środowiska.

Nazwa marki Fasolla nawiązuje do dźwięków gamy: „do re mi fa sol la si do”. Muzyczne brzmienie nawiązuje do Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach, które znajduje się w pobliżu produkcji przetworów fasolowych.

– Marka Fasolla jest również gwarantem jakości i autentyczności pochodzenia produktów fasolowych. Kulinarne smaki zapewnia nie tylko receptura, ale wysokiej jakości fasola Piękny Jaś uprawiania tylko w Małopolsce – dodaje Bożena Pietras-Goc, kierownik Centrum Marki Lokalnej, działającego w Fundacji Partnerstwo dla Środowiska.

Spiżarnia Fasolli

N

ajważniejszy składnik produktów marki Fasolla to fasola Piękny Jaś odmiany tycznej. Rośnie na madach rzecznych Dunajca w cieniu średniowiecznych zamków.

Na świecie występuje około kilkadziesiąt gatunków fasoli uprawianych w celach spożywczych. Naturalnie roślina ta występuje w Ameryce Północnej i Południowej. Była podstawą pożywienia już w czasach starożytnych Majów.

Europejczycy poznali zalety tych pożywnych nasion dopiero w XVI wieku, po odkryciu Ameryki. Właśnie w tym czasie w koszyku z włoszczyzną, który królowa Bona przywiozła do Polski, znalazła się również fasolka szparagowa.

Warzywo to dość szybko rozprzestrzeniło się i wkrótce nazywane było nawet „mięsem dla biedaków”. – „Fasolę wielokwiatową o nazwie Piękny Jaś uprawiano początkowo w okolicy Dunajca, Raby i Wisły, pod koniec XIX w.

ZDJĘCIA: JEDZENIE JEST PIĘKNE NA ZLECENIE FUNDACJI PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA

yśmienity z pieczywem, jako składnik sałatek i smaczna przekąska – pasztet z fasoli Piękny Jaś Fasolla przebojem zdobywa podniebienia Małopolan. Jego receptura pochodzi z Tropia, maleńkiej wsi nad Dunajcem, a sekret niezwykłego smaku tkwi w naturalnych, lokalnych składnikach oraz kulinarnym kunszcie jego producentów.

Pasztet w dwóch wersjach: fasolowy z leśnymi grzybami oraz fasolowy z marchewką jest obecnie produkowany ręcznie w małej wytwórni rodziny Molków w Dolinie Dunajca. W każdą sobotę można go kupić na Targu Pietruszkowym w Krakowie, a już wkrótce będzie dostępny w krakowskich restauracjach oraz w lokalnych sieciach handlowych. W najbliższej przyszłości planowane jest wprowadzenie kolejnych przysmaków z Pięknego Jasia: pierogów na ostro i na słodko, zupy oraz ciasteczek.

51

Małopolskie smaki

znana już była w całej Polsce” – piszą autorzy książki „Fasola z Doliny Dunajca”, Lucyna Kmak, Janina Molek, Marek Nowakowski.

Metody tradycyjnej uprawy fasoli na tyczkach były doskonalone przez dziesięciolecia. Poszczególne czynności powtarzane są niemal rytualnie. Każdy szczegół ma znaczenie: począwszy od doboru odpowiednich drewnianych tyczek, terminu zasiewu, pieleniu, żniwach i dosuszaniu strąków. Jednak nawet tu widać ślady postępu. Łuskanie fasoli, niegdyś okazja do rodzinnych i sąsiedzkich spotkań – dziś coraz częściej wykonywane jest przez młocarnie, specjalnie do tego przystosowane.

Co roku, jesienią, świętowane są zbiory Jaśka podczas Żniw Fasolowych w Gródku nad Dunajcem oraz Święta Fasoli w Zakliczynie.

Bogactwo Fasolli

F

asolę Piękny Jaś wyróżniają walory odżywcze i smakowe. Jest źródłem białka charakteryzującego się korzystnym składem aminokwasów, jednym z najlepszym wśród wszystkich białek roślinnych. W cytowanej już książce „Fasola z Doliny Dunajca”, czytamy, że fasola „ (…) nie należy do roślin bogatych w witaminy, w większej ilości występuje w niej tylko witamina B1 i PP. Zawiera za to bogactwo cennych składników mineralnych,

Z fasoli piękny Jaś słynie małopolska Dolina Dunajca

takich jak: potas (na jędrność skóry), fosfor (na rozum), magnez, wapń (na zdrowe zęby i kości), żelazo (na anemię i niedokrwistość), związki siarki (na włosy i paznokcie). Fasola jest również bogata w błonnik, który jest podstawą poprawnego funkcjonowania organizmu i obniża poziom cholesterolu oraz charakteryzuje się wysoką zawartością zdrowego (tzn. nienasyconego) roślinnego tłuszczu.”

Fasollowa dama

N

iepowtarzalny smak pasztetu z fasoli to zasługa pani Janiny Molek – ambasadorki fasoli Piękny Jaś. To doświadczona gospodyni z Tropia, która o niepozornych nasionkach potrafi opowiadać godzinami.

Piękny Jasiek uwiódł Janinę Molek wiele lat temu. Już jako dziewczynka przyglądała się uważnie, gdy babcia przygotowała fasolowe potrawy. Dziś potrafi z Pięknego Jasia zrobić praktycznie wszystko: pasztet, kotlety, roladę, pierogi na słodko i na ostro, a nawet tort… Część z nich to tradycyjne receptury, a część – autorskie przepisy pani Molek.

Pani Janina ma na koncie wiele kulinarnych wyróżnień za wybitne dania na bazie Pięknego Jaśka. Zupę fasolową i wódkę z fasoli nagrodzono „Perłami Polagry” Międzynarodowych Targów Poznańskich w konkursie „Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów”. Z kolei pasztet z fasoli i leśnych grzybów otrzymał wyróżnienie w półfinale 9. Małopolskiego Festiwalu Smaku w Nowym Sączu.

Pani Janina chętnie zdradza sekret swojej słynnej, Fasollowej kuchni. – Fasoli nie powinniśmy moczyć! Jest smaczniejsza i zdrowsza, jeśli gotujemy ją 2-3 godziny, trzykrotnie przerywając gotowanie poprzez dolewanie zimnej wody – radzi Janina Molek. ●

Uznanie Europy Charakterystyczne cechy fasoli Piękny Jaś z Doliny Dunajca doczekały się uznania Unii Europejskiej. W 2011 roku produkt ten został zarejestrowany jako chroniona nazwa pochodzenia. We wniosku napisano, że nasiona Pięknego Jasia z Doliny Dunajca należą do największych w obrębie gatunku fasoli wielokwiatowej, są gładkie, dobrze wypełnione, jednolite w kształcie, o jednolitym białym zabarwieniu. W porównaniu do innych fasoli, Piękny Jaś z Doliny Dunajca charakteryzuje się również wyższą zawartością magnezu.

Uprawnienia do produkcji fasoli z oznaczeniem ChNP mogą otrzymać jedynie rolnicy uprawiający ją na obszarze 11 gmin leżących w dolinie rzeki Dunajec: Gródek nad Dunajcem (powiat nowosądecki), Zakliczyn, Wojnicz, Wierzchosławice, Radłów, Wietrzychowice, Tarnów, Pleśna, Żabno (powiat tarnowski), Czchów (powiat brzeski) i Gręboszów (powiat dąbrowski) w województwie małopolskim.