Predictive healthcare: de technologie die onze gezondheid verandert

Persoonlijk en preventief: de technologie die onze gezondheid verandert

Je bent ziek, dus ga je naar de dokter of het ziekenhuis. Het is de normale gang van zaken, maar in de toekomst verandert dit mogelijk. Zorg wordt preventiever en meer gepersonaliseerd voor jouw lichaam, en dat dankzij nieuwe technologie.

Gezondheidszorg wordt door nieuwe technologieën steeds meer personalised en predictive, ofwel gepersonaliseerd en voorspellend. Twee Engelse woorden die heel wat medische trends in zich vervatten. “Gepersonaliseerde en voorspellende geneeskunde klinken gelijkaardig, maar het zijn eigenlijk twee geheel verschillende zaken”, stelt Koen Kas, oncoloog en gezondheidsfuturist bij zijn bedrijf HealthSkouts. “Gepersonaliseerde geneeskunde vervangt de hedendaagse eenheidsworst met een zorg die inspeelt op onze verschillen. Een behandeling die dus aan de persoon is aangepast. Voorlopig slagen we er niet in om dat op individueel niveau te doen, maar we gaan wel in de richting van een meer precieze geneeskunde. Dat is wel nog steeds curatief, we proberen zieke mensen dus terug gezond te maken. Voorspellende geneeskunde daarentegen voorspelt wie we moeten behandelen, zodat we hen kunnen coachen of zelfs een ziekte voorkomen.”

automatisch diagnoses stellen.” Kas legt zo uit hoe behandelingen steeds

nieuwe technologie.” gepersonaliseerder worden. “In 1950 kenden we één soort bloedkanker, vandaag kennen we er 120”, stelt hij. “Door het menselijk genoom beter te analyseren, ontdekten we dat één ziekte bestond uit veel meer aandoeningen. Dat vereist bij wijze van spreken dus 120 medicijnen. Tegelijkertijd passen we medicijnen aan de patiënt aan. Tot voor kort waren pillen identiek aan elkaar, duizenden van dezelfde rolden er uit de fabriek. Nu zien we de eerste soort pil opkomen, gemaakt in een 3D-printer, en die zich aanpast aan het metabolisme en genetica van de patiënt.”

Voorspellende geneeskunde voorkomt misschien zelfs allergische reacties. “Als ik

allergisch ben aan een specifiek type pollen, afkomstig van een boom die toevallig langs de weg naar mijn werk staat, dan krijg ik in de toekomst misschien een notificatie van wanneer die bomen in bloei staan, zodat ik een alternatieve weg kan nemen. Dat kan een applicatie zijn afkomstig van Apple of Google, of misschien zelfs van het bedrijf dat mijn medicijn tegen allergieën maakt.”

Pieter Van Herck, beleidsadviseur rond gezondheidszorg bij Voka, is het eens met de analyse van Kas. Maar hij voegt naast personalised en predictive nog een derde p

Nu komt de eerste soort pil op, gemaakt in een 3D-printer, die zich aanpast aan het metabolisme en genetica van de patiënt.

— KOEN KAS, HEALTHSKOUTS

toe. “Er komt ook meer participatie”, stelt hij. “Vandaag zitten we in een klassiek model waar de arts je in één richting instructies geeft. Dit wordt steeds meer tweerichtingsverkeer.” Technologie geeft patiënten meer informatie over hun gezondheid. Tegelijk is gedragsverandering belangrijk om toenemende chronische aandoeningen te bestrijden, wat makkelijker is als er inspraak komt kijken bij een behandeling. “Technologie drijft natuurlijk deze hele transitie”, stelt Van Herck. “Er zijn nieuwe dingen mogelijk en we slagen er steeds beter in om onze genetica in kaart te brengen. Ook neemt digitalisering toe, wat meer gezondheidsdata met zich meebrengt. Neem bijvoorbeeld de Belgische start-up FibriCheck, die via een app het hartritme van patiënten opvolgt. We beschikken nu over massale hoeveelheden gegevens, waaruit we nieuwe inzichten halen. Daar voegen we zaken zoals kunstmatige intelligentie aan toe, waarmee we nieuwe patronen vinden in data en zelfs

Ook zorgt de coronacrisis ervoor dat dit soort veranderingen in een stroomversnelling komt. “Zorg op afstand en data-uitwisseling versnelden enorm tijdens deze crisis”, stelt Van Herck. “Er waren jarenlang discussies over teleconsulting, terwijl dat nu op enkele weken geregeld raakte. Dat was ongezien qua snelheid van innovatie. Tegelijk verwacht corona veel meer preventie, wat opnieuw op nieuwe technologie steunt, zoals de contact-tracingapp. Niettemin gaat het niet altijd even snel. Je hebt aanvankelijk een hype, maar pas nadat die voorbij is zien we de echte meerwaarde van BRAND REPORT ESPERITY

TEKST TOM CASSAUWERS

Hoe een actieve rol spelen in de verbetering van je gezondheid

Personalised healthcare. Het komt niet uit de lucht gevallen, maar dankzij technologie en het feit dat alles connected is, kunnen patiënten steeds beter hun eigen ziekte opvolgen, vergelijken en analyseren met hun behandelende arts.

“M et personal healthcare kun je een actieve rol spelen in de verbetering van je gezondheid”, vertelt Mitchell Silva, zaakvoerder van Esperity. “De laatste jaren hebben we veel gelezen en gezien over personalised healthcare, wat duidelijk wijst op een hogere nood aan gepersonaliseerde educatie. One size does not fit all. Er wordt gekeken naar het profiel van patiënten, wat hun interesse is, welke informatie ze willen en wat hun noden precies zijn. Daarna moet je ook in de context en het kanaal gaan kijken hoe je die informatie op het juiste moment aanbiedt.” Met Esperity werkt Silva aan een digitaal portaal dat de individuele gezondheid kan verbeteren door patiënten echt te empoweren, gebaseerd op individuele noden. “Eén pijler hierin is om shared decision making te promoten. Dat zorgt ervoor dat patiënten ook gericht vragen kunnen stellen waarbij ze zich aanvankelijk minder comfortabel voelden. Ten tweede kunnen patiënten ook op zoek naar informatie en delen ze die ook met elkaar en hun arts. Informatie opzoeken en ervaringen delen op een gefundeerd medisch portaal kan ervoor zorgen dat je ook leert van patiënten die met dezelfde gezondheidsproblemen kampen. Ten slotte kun je selfmanagement bij patiënten promoten waardoor ze optimaal parameters kunnen bijhouden en bespreken met hun arts. Het vormt als het ware de link tussen de patiënt en de behandelde arts.”

Mitchell Silva Zaakvoerder Esperity

In samenwerking met...

Elke patiënt een behandeling op maat

Hoe mooi zou het zijn als dokters aan alle patiënten die ze behandelen een hoogstpersoonlijk behandelingstraject kunnen aanbieden? Dat is de heilige graal waar de medische wereld al een tijdje naar op zoek is. ‘Personalised healthcare’, zo heet deze nieuwe aanpak.

Ook bij het Zwitserse biotechbedrijf Roche staat personalised healthcare (afgekort: PHC) hoog op de agenda. “Gepersonaliseerde gezondheidszorg wil zeggen dat we op het juiste moment, aan de juiste patiënt, de juiste behandeling kunnen geven”, zegt Celia Oculi, PHC Project Lead for Roche BeLux. “In de klassieke geneeskunde wordt er één behandeling aan elke patiënt met dezelfde aandoening gegeven: one size fits all. Maar uiteraard zijn niet alle patiënten hetzelfde. Met PHC kunnen we de behandeling zodanig aanpassen dat, doorheen het pad naar genezing, we telkens een andere route kiezen afhankelijk van de specifieke reactie en noden van de patiënt.”

De zoektocht naar persoonlijke behandelingsmethodes is nu, met de technologische vooruitgang en het beter vergaren en monitoren van patiëntendata, echt in gang geschoten. Oculi: “In de begindagen van PHC lag de focus vooral op het diagnostische aspect, maar tegenwoordig komt er ook een heel luik aan AI, machine learning en big data bij.” Die data kan voor heel veel zaken ingezet worden. “In plaats van bijvoorbeeld telkens opnieuw een trial-and-erroraanpak te hanteren, kunnen we nu leren uit elke patiëntenervaring en elke gestelde diagnose. Het heeft ook de fundamenten van de diagnostiek zelf veranderd. In plaats van te focussen op de plaats in het lichaam waar de ziekte voorkomt, proberen we nu veel meer te begrijpen wat deze ziekte veroorzaakt op moleculair niveau. Hoe komt het dat iemand een bepaald soort kanker krijgt? Wat zijn de drivers en hoe kunnen we deze voorspellen? Dat zijn interessante vragen.”

Kanker is inderdaad een van de ziekten waarbij PHC zijn troeven het best kan uitspelen, zegt Oculi. Tumor-profiling leidt tot diepere inzichten over het ontstaan van de ziekte, die artsen en onderzoekers bijvoorbeeld kan helpen bij het ontwikkelen van innovatieve kankerbehandelingen die op celtherapie en gentherapie gebaseerd zijn. Daarbij worden respectievelijk cellen en genetisch materiaal verzameld, aangepast en terug in het lichaam ingebracht om niet goed functionerende cellen of genen (die bepaalde ziekten veroorzaken) te genezen. “Op die manier kan een ‘behandeling’ evolueren naar een ‘genezing’, zegt Oculi. “Patiënten moeten niet meer voor de rest van hun leven met een ziekte leren omgaan, maar kunnen op een bepaald moment de ziekte echt achter zich laten. Er zijn ook nog andere voordelen: minder bijwerkingen bijvoorbeeld. Of minder onnodige behandelingen.”

Het gebruik van grote hoeveelheden klinische data brengt nog wel meer interessante mogelijkheden mee. “Door alle medische data te combineren, krijgen behandelende artsen betere inzichten en kunnen ze

Patiënten zouden niet meer voor de rest van hun leven met een ziekte moeten leren omgaan, maar kunnen op een bepaald moment de ziekte echt achter zich laten.

dus beter gefundeerde beslissingen maken over welke behandeling opgestart moet worden. Het aanwenden van data laat ook toe zaken te begrijpen waar we vroeger veel minder zicht op hadden. Wat is bijvoorbeeld de impact van een bepaalde levensstijl op de ontwikkeling van een ziekte? Het maakt ook ‘gedecentraliseerde’ behandelingen mogelijk, waarbij patiënten niet meer voortdurend in het ziekenhuis moeten verblijven, maar via digitale monitoring thuis in de gaten gehouden kunnen worden.”

Het betaalbaar houden van onze gezondheidszorg is nu al een uitdaging voor onze overheden. Zal PHC de factuur niet nog verder de hoogte in stuwen? “Ik denk niet dat er meer budget moet komen, maar wel een shift in de bestedingen”, meent Brigitte Nolet, General Manager bij Roche BeLux. “Investeringen in innovatie moeten gericht gebeuren, want innovatiedrang blijft het speerpunt van onze sector. We mogen ons niet verliezen

In samenwerking met...

Het in Zwitserland gevestigde Roche is sinds 1896 een koploper binnen de farmaceutische industrie. Roche combineert wereldvermaarde farmaceutische en diagnostische expertise met de doordreven analyse van health data. De kern van hun therapeutische gebieden bestaat uit oncologie, immunologie, neurowetenschappen, infectieziekten, oogheelkunde en zeldzame aandoeningen. Roche gelooft dat personalised healthcare de levens van patiënten kan verbeteren door behandelingen op maat en naar de specifieke noden van het individu. Hierdoor versnellen en maken ze preventie, diagnose en behandeling een stuk efficiënter.

in innoveren om te innoveren. We moeten met zijn allen gericht investeren, om zo samen een positieve impact te creëren, op de maatschappij én de patiënten. PHC vormt daarbij de pilaar van datagedreven besluitvorming binnen investeringen in de toekomst van gezondheidszorg.”

België staat trouwens mee aan de top van PHC, aldus Nolet. “Samen met de Belgian Society of Medical Oncology (BSMO) en Sciensano hebben we een proefproject opgezet om personalised healthcare te implementeren in België. Dit hebben we het GeNeoproject gedoopt. Het genomisch tumorprofiel van 1.000 patiënten in verschillende indicaties zal in kaart worden gebracht in parallel met de huidige teststandaarden. Vervolgens worden de resultaten besproken door een nationale groep medische experten en wordt een gepersonaliseerd behandelingstraject bepaald op maat van het tumorprofiel van de patiënt. De resultaten en opvolgdata worden verzameld om de meerwaarde en doeltreffendheid van deze aanpak te verbeteren en beoordelen. Op dit moment wordt de eerste patiënt klaargestoomd om het project van start te laten gaan.”

Om af te sluiten: hoe gaan deze evoluties zich verderzetten? “We willen binnen de Benelux een kader gecreëerd hebben voor het veilig verzamelen van en analyseren van data. Zodat deze baanbrekende evoluties in de zorg kunnen gebruikt worden bij zij die ze het meeste nodig hebben, de patiënt”, concludeert Nolet. “Belangrijk daarbij is wel dat alle partijen zich op een lijn zetten en mee aan tafel gaan zitten: dokters, ziekenhuizen, overheid, data-experten en de patiënten. Maar natuurlijk ook de farma-industrie.”

Celia Oculi PHC Project Lead Brigitte Nolet General Manager