Revalidatie: serie-oefening in jezelf terugvinden

Revalideren: serie-oefening in jezelf terugvinden

Rennen, vallen, opstaan en weer doorgaan. Zo moeiteloos als in het lied gaat het maar zelden. Presentatrice en auteur Sabine De Vos vocht tegen baarmoederhalskanker, zanger Guy Swinnen ging door een zware depressie, paralympiër Sven Decaesstecker verloor zijn onderbeen aan een tumor. Vandaag inspireren ze anderen met hun herstel.

SABINE DE VOS. GUY SWINNEN. SVEN DECAESSTECKER.

Hoe heb je de intrinsieke motivatie kunnen vinden voor je herstel?

“Op het moment van mijn diagnose, zo’n vijftien jaar geleden, ging alles meteen heel snel. Operaties, chemo, je krijgt de tijd niet om op een berg te gaan zitten en rustig te denken. De ingrijpende beslissingen waar je voor staat neem je vooral op instinct: ik wil niet doodgaan. Ik heb mijn leven bewust in handen van de artsen gelegd. Tijdens de therapie zit je in een soort trip. Nadien slaat de zwaarte en het verdriet eens zo hard toe. Ik kon niets meer. Aan mijn arts vroeg ik toestemming om naar de zon te vliegen. Dat gaf mij de energie om er weer bovenop te komen. Jezelf beloningen in het vooruitzicht stellen: het is een van de tips van mijn K-boek – krachtiger voor, tijdens en na kanker.” “Ik ben naar de oorlog gegaan in mijn ondergoed, zoals zovelen. Jammer, want er zijn veel dingen die je kunt doen om de ziekte mentaal en fysiek draaglijker te maken. Wat als je bepaalde geuren plots niet meer kunt luchten? Hoe ga je om met haarverlies? Wat met koude die je tot in je botten voelt? Die dingen had ik graag vooraf geweten. Ook een warme groep mensen om je heen is erg belangrijk, maar je omgeving voelt zich vaak machteloos. Al zijn er tools om het goed te doen. Vraag bijvoorbeeld niet: hoe is het? Maar: hoe voel je je nú? Want elke dag kan anders zijn. En zoek een vertrouwenspersoon. Dat is niet per se je partner, omdat je niets hebt aan mensen die nog verdrietiger of angstiger zijn dan jij.” “Aan werkgevers zou ik willen zeggen: heb begrip voor mensen die ziek zijn. Niet alleen in het begin, maar ook als jij vindt dat ze genezen zijn of zouden moeten zijn. Veel problemen van ex-kankerpatiënten zijn chronisch: vermoeidheid, misselijkheid, maar ook mentaal. Als je de dood in de ogen hebt gekeken, is het niet zo verwonderlijk dat je het leven, je job en je relatie in vraag gaat stellen. Wat ook te weinig geweten is: er zijn een rist aan maatregelen die zowel werkgever als werknemer ondersteunen, zowel praktische oplossingen als subsidies. Je moet ze wel gaan zoeken. Die oefening heb ik in mijn boek al maar even gemaakt.” “Rond mijn veertigste kwam ik in een zware depressie terecht, die jaren duurde. Ik vergelijk het letterlijk met ‘in de put zitten’. Helemaal bovenaan zie je licht, er staat een lange ladder en die moet je beklimmen. Maar je hebt de moed niet, zelfs niet om de laagste trede te nemen. Ik was eerst ook erg categoriek: eerst moest ik van mijn blowverslaving af, maar rookte ik dan toch een keer, dacht ik: het is naar de vaantjes, weer bij af. Op een zeker moment heb ik ingezien: vandaag heb ik één stap gezet op mijn laddertje, prima. Gaat het morgen slecht, so be it, ik doe gewoon verder. Door mijn depressie dag na dag te bekijken, ben ik uiteindelijk uit mijn put geraakt. Therapie heeft me daarbij erg geholpen.” “Wat we met Te Gek!? – de organisatie waarvan ik peter ben – nu hard promoten, is wandelen in de natuur. Dat heb ik later pas ontdekt, hoe goed dat doet. Bij mij hielp het vooral om terug regelmaat te vinden in mijn leven. Op een zeker ogenblik leefde ik niet overdag maar ’s nachts, in mijn eigen cocon. Ik heb mezelf moeten forceren om weer elke ochtend op een redelijk uur op te staan en de dagdagelijkse taken te doen. Al haal je daar dan niet de normale voldoening uit. Je denkt: het gras is af, so what, morgen staat het er weer. Van iemand die depressief is, zeggen ze soms: die is gewoon lui. Maar het is ook verschrikkelijk moeilijk. Dat realiseerde ik pas toen ik al uit de depressie was.” “Een depressie verandert je totaal als persoon. Ik herkende mezelf niet meer. Ik was altijd een goedlachse, zelfzekere mens. Maar tijdens mijn ziekte dacht ik zelfs na een gesprek over koetjes en kalfjes: wat heb ik nu weer gezegd? Dat is ook waarom ik mij meer en meer ben beginnen afsluiten van de wereld. Toen ik weer de moed had om buiten te komen en gesprekken aan te gaan, merkte ik wel: dit heeft me deugd gedaan, ik heb eens kunnen lachen, ik voel me beter. In je lichaam lijkt er toch iets in gang te zijn gezet. Maar herstellen van een depressie is een heel gradueel proces. Het is keer op keer kleine overwinningen boeken en jezelf proberen terugvinden.” “Op mijn elfde werd de tumor in mijn been ontdekt. Ik was toen al een vrij beloftevolle zwemmer. Tijdens de chemotherapie mocht ik niet meer zwemmen vanwege het infectiegevaar. Het enige waaraan ik kon denken: als ik genezen ben, wil ik zo snel mogelijk weer het water in. Dat was mijn grootste motivatie. Hoe ernstig mijn ziekte wel was, daar stond ik niet bij stil. Ik was nog klein. Later was dat wellicht anders geweest. Al zou ik waarschijnlijk wel van het beste scenario zijn uitgegaan, dat is mijn persoonlijkheid. Een van de belangrijkste lessen die ik heb geleerd: kijk naar alles wat je nog kunt, zelfs met de beperking die je hebt. Dat voelt zoveel beter dan stilstaan bij wat je niet

Wat heeft je geholpen om er fysiek bovenop te komen?

meer kunt.” “In de zomer van ‘96 ben ik aan chemotherapie begonnen, in het najaar heb ik mijn amputatie gehad. Op het dieptepunt van mijn behandeling had ik zoveel gewicht en spiermassa verloren dat ik geen 20 kilogram meer woog. Maar vanaf het moment dat mijn bloedwaarden terug oké waren, ben ik onder begeleiding van de arts in het zwembad gedoken. Ik ben ervan overtuigd dat het door het zwemmen komt dat ik er zo goed bovenop ben geraakt. Al blijven er beperkingen die ik gewoon moet aanvaarden. Ik kan prima wandelen met mijn prothese tot een kilometer of vijf. Dan houdt het op. Voor een fikse bergwandeling moet ik afhaken. Maar binnen die grenzen heb

Hoe heb je de weg teruggevonden in het ‘gewone’ leven, tussen de mensen?

ik wel het gevoel dat ik erg vrij ben in wat ik doe.” “In een zwembad sta je bijna naakt, iedereen ziet wat er aan de hand is. Maar in mijn vertrouwde club en omgeving heb ik daar weinig last mee gehad. Tijdens de puberteit kijk je wel naar je eigen lichaam en stel je jezelf vragen. En ook pesten op school hoort er blijkbaar bij. Wat hielp: ik zwom op dat moment al WK’s en werd als paralympiër geselecteerd voor de spelen. Dat konden mijn jaargenoten niet zeggen. Uiteindelijk heb ik zeventien jaar op internationaal niveau gezwommen. Vier jaar geleden ben ik gestopt en was het wel moeilijk om een nieuwe identiteit aan te nemen. Ervaring op de arbeidsmarkt heb je niet. Maar met de bagage uit de sport, weet je: als ik ervoor blijf gaan, dan geraak ik er wel.”

Buddy’s in het begin, vrienden voor het leven

Wie alleen staat, heeft het lang niet altijd makkelijk om werk te maken van een nieuwe vriendengroep. Een-op-eencontacten zijn vaak al lastig genoeg. Dankzij een uitgekiende matchmaking werden vrijwilligster Vera en haar buddy Lieve vriendinnen voor het leven.

Echt hoge verwachtingen had Lieve niet toen ze vanuit de psychiatrische thuisbegeleiding werd doorverwezen naar de buddywerking van Samana. Ze kwam net uit een opname, omwille van een depressie: gewoon al haar eigen vier muren verlaten was een hele opgave. Maar met Vera klikte het vrijwel direct. Een kennismakingsgesprek, een gezellig etentje en de kiem voor een mooie vriendschap was gelegd, klaar om te ontspruiten.

Dat een gearrangeerde kennismaking zou uitgroeien tot een hechte vriendschapsrelatie was voor Lieve een dankbare verrassing. “Nooit had ik gedacht: vijf jaar later spreek ik nog altijd af met de persoon die ik via de buddywerking zal ontmoeten. Tijdens mijn depressie heb ik mijn vroegere vriendinnen één na één zien afhaken, ook al omdat ik zelf niet de energie had om telkens de telefoon te pakken. Vandaag is Vera eigenlijk mijn baken, naast mijn ouders. In het begin was ík het vooral die dit project echt nodig had, maar intussen is onze vriendschap veel meer een tweerichtingsverkeer.”

Ze lijken op elkaar, op het eerste zicht: zachte uitstraling, vriendelijke glimlach én met de nodige pit. De matchmaking vanuit de vrijwilligersorganisatie was dan ook heel doordacht, legt Vera uit. “Er wordt bij Samana heel veel werk gestoken in welk karakter bij wie past. En kijk, bij ons klopte dat plaatje perfect. We zijn allebei actieve mensen. Zet ons geen twee uur tegenover elkaar met een kopje koffie. Maar samen wandelen, schaatsen, gaan shoppen of een musical of festival bezoeken, daar vinden wij echt plezier in.”

Ze zijn zelfs al samen een weekendje naar Portugal geweest, klinkt het enthousiast. Het wat onwennige gevoel van die eerste ‘blind date’ ligt inmiddels ver achter hen. Ze zijn op hun gemak bij elkaar, zonder verplichtingen. “Voor mij is dit de ideale manier geweest om iemand nieuw te leren kennen”, aldus Lieve. “In een groter gezelschap ga je me niet veel aan het woord horen, voor mij is een vereniging of praatgroep dus geen oplossing. Maar als ik met Vera op stap ben, verloopt alles heel spontaan.”

Dat is precies ook de sterkte van een buddywerking, weten ze bij Samana: het een-op-eencontact helpt mensen om op een laagdrempelige manier hun sociaal isolement – dat soms ook financieel of mobiel is – te doorbreken. Tijdens corona zag de organisatie alvast de vraag van kwetsbare mensen naar instap in een van hun duowerkingen fors toenemen. “We zijn een luisterend oor voor elkaar”, vat Vera de waarde van het project voor hen beiden samen. “Vroeger planden we onze afspraken keurig in, dat gaf een fijne regelmaat. Nu bellen we elkaar ook al eens door de week, gewoon om te horen hoe het gaat. Precies zoals het er in een toffe vriendschap aan toegaat. Dat ik voor Lieve – en zij voor mij – zoiets kan betekenen, is eigenlijk fantastisch.”

In samenwerking met...

Samana vzw bekijkt de wereld vanuit het perspectief van mensen met een chronische ziekte, zorgbehoevenden en hun mantelzorgers. Samen met meer dan 26.000 vrijwilligers biedt Samana deze mensen een helpende hand om hun levenskwaliteit te verbeteren. Dit met vakanties op maat, vormingen, activiteiten met lotgenoten en een luisterend oor voor hun verhaal. Meer weten over wat Samana voor jou kan betekenen? Of zin om zelf ook vrijwilliger te worden? Surf naar www.samana.be of mail naar info@samana.be voor meer informatie.

WE BEHANDELEN VEEL MEER DAN OVERTOLLIGE KILO’S

dr. Bart Appeltans, diensthoofd abdominale heelkunde

Jessa viert 10 jaar obesitascentrum

In 2010 werd het obesitascentrum van het Jessa Ziekenhuis boven het doopvont gehouden. Sinds de opstart ondergingen 2000 patiënten een maagverkleining. “Ik wil vooral benadrukken dat een patiënt veel meer is dan zij n overtollige kilo’s” zegt dr. Bart Appeltans, diensthoofd abdominale heelkunde, dat het obesitascentrum onder zij n vleugels heeft. “We kiezen voor maatwerk want de patiënt moet langdurig in vorm blij ven. A ankelij k van zij n noden, wordt het zorgtraject uitgebreid met een individueel begeleidingstraject. Zowel voor als na de ingreep.” En dat is écht wel het recept voor succes.”

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kampen vandaag 1,9 miljard volwassenen met overgewicht. In ons land zij n de cij fers nog dramatischer: één op de twee Belgen is te dik (BMI van 25 en meer). Eén op de zeven landgenoten is obees (BMI van 30 en meer) en ongeveer 2 procent kampt met morbide obesitas, wat een dramatische impact op de levensverwachting heeft. Bovendien blij ft het aantal mensen met overgewicht jaar na jaar toenemen. Een onrustwekkende evolutie. In het obesitascentrum van het Jessa Ziekenhuis vragen jaarlij ks zowat 1200 patiënten met ernstig overgewicht om advies. Zo’n 350 van hen komt in aanmerking voor een chirurgische behandeling.

Pionier “Toen we 10 jaar geleden onze deuren openden, waren we echt wel pionier in onze aanpak” zegt dr. Bart Appeltans. “We werkten vanaf de start wetenschappelij k gedreven en multidisciplinair want voor de patiënt begint het werk pas na de operatie. Hij zal zij n eet- en leefgewoonten blij vend moeten aanpassen, omdat bepaalde vitamines en sto en na een gastric bypass niet meer voldoende worden opgenomen. Professionele omkadering door psychologen, diëtisten, klierspecialisten, chirurg, revalidatie-artsen is daarom essentieel voor succes op lange termij n. Dat doen we hier in Hasselt al vanaf dag één, en het werpt zij n vruchten af.”

Ziekenhuisnetwerk Dankzij de individuele aanpak staat het obesitascentrum garant voor een kwaliteitsvolle behandeling op maat van elke patiënt en heeft zij een voorbeeldfunctie in de regio. Met de vorming van de ziekenhuisnetwerken, zal in de toekomst de behandeling van obesitas meer en meer in nauwe samenwerking gebeuren met de ziekenhuizen van Heusden-Zolder, Sint-Truiden en Tongeren. Dergelij ke nauwe afstemming biedt vele aantoonbare voordelen, op de eerste plaats voor de patiënt.

Meer weten?

Je kan op eigen initiatief, of op verwij zing van je huisarts, een afspraak maken voor een intakegesprek met de coördinator van het obesitascentrum. Tel. 011 33 55 77 obesitascentrum.hasselt@jessazh.be

Bent u zorgprofessional?

Schrij f dan in voor het webinar op 7 december – 20u. Programma en inschrij ving via www.jessazh.be/symposia