Fokus Milieutechniek by Smart Media Agency

D I T D O S SI ER WO R DT G EP U BL I C EER D D O O R S M AR T M ED I A EN VALT N I E T O N D ER D E V ER AN T WO O R D EL I J K H EI D VAN D E R ED A C T I E VAN D E S TAN D A AR D

MILIEUTECHNIEK MEER DAN DUURZAAMHEID

JOKE SCHAUVLIEGE JUNI 2017

We mogen trots terugblikken op onze klimaatkoers

JEAN-MICHEL SCHEUREN

De toekomst van innovatie is de natuur

CIRCULAIRE ECONOMIE Waar alles een grondstof is

Energie

Duwtje in de rug nodig voor groene stroom

Waterbeheer Eerst schoon water, de rest komt later

Bedrijfsafval Less is definitely more

THOMAS RAU

mijn Hoe verminder ik n mijn ka s aan boord? Wat er em kn er w e en’? er sten ‘verduurzam Hoe houd ik oud en k? di ui ik br n er ka ev gi oe H er en n voor to cradle? n certificaat hale ie? Wat is cradle ee m ik no an co K pe e. oo do pier? gl id in duurzaamhe zamer dan op pa nd buurt? Wat is kr ur ro du de ik r o en at w er vo ic n en un ne ag m ke bedrijf bete begin ik aan een e? Mijn klanten vr heidsdoelstellingen? Is online com oe ad H ? tr ijf ir dr fa is be at ijn W m hoe en voor aankopen? e duurzaam duurzaamons n aan onznaar eren? Innoveren, ge urzaamheid zegg n ik zouden ul ra du im jd il st bi w systeem moeten inrichten Hoe ka‘We ’s te at ga O W V lle ? M ie co m eg o heidmeer oe kunnen mijn sing? Wat heeft Lees op fokus-online.be een MVO-strat et de over os et pl do m o at en dé W tt ? ie m ze ag sl no eg o er w duurzaamheid? H op heidsv n ons men? ? Is lokale ec can? Wie ka het voorbeeld van een bibliotheek. ’ or mijn duurzaam m is biodiversiteit belangrijk#fokusmilieu vo VO-s urzaam onderne el du od r o m n vo s ee Wat is de M ie ik id bs ro nd en? Waa Zijn er su ijn CO2slag? Waar vi n? Hoe meet ik m slag or een bedrijfswag stakeholders samen voor overleg? re vo se duurzaamheidsver er ba jn n zi ka n e ve m ie ik alternat heidsver waarop g ik mijn doe ik dat? Welke I? Is een duurzaam maken? Hoe bren -scan? Zijn er praktijkvoorbeelden R G te nt en ke ht te ec be nr zaam se at en O isaties voor duur ondernemen? W an rg mijn bedrijf met m O-opleiding volgen? Wat is de MV am ko za er ur tw du ne is ik er at MV vuur? Bestaan fietsen? Hoe kan is realistisch? W er eng as nd lli o le te k Waar kan je een lie ls o oo oe lm er sd pa n id t urzaamhe Waarom lig is greenwashing? duurder? Bestaa at et W ni ? r el aa ab m , el uitstoot? Welke du Circulaire economie, wat is dat? er gi m er is een en der uct duurza ? werk? Hoe vermin r Hoe betrouwbaar maak ik mijn prod ? uk en dr oe l rt wettelijk verplicht H aa s? po tr er ap eu ld sr o tn id eh nen voo zijn stak urzaamhe n bij klimaa mijn bedrijf beteke at is fair ondernemen? Wat stensector? Wie controleert die du 26000? Wat moet ik me voorstelle n ka at W ? rd o is ISO pen? W ers aan bo de dien duurzaam aanko urzaamheid? Wat oudere werknem duurzaam zijn in ik du ik n r ? o ud ka vo ho oe rd H oe ’? H oo ? w en rs m ffer za erke ur or duurzaamheid ew du vo ed er n ‘v m le ha en ijn m st at ik en ca Bestaat er een to di Vragen over duurzaam ondernemen? ifi er cradle? Hoe kan ik duurzaamheid doe. Kan ik een cert er dan op papier? Wie kan bruik? Hoe motive ik mijn energiever gloopeconomie? Wat is cradle to agen wat ik ro nd de antwoorden urzam Vind op MVOVLAANDEREN.be slag? krin n vr communiceren du te e an in kl nl o ijn duurzaamheidsver ke Is M ? n ? ee en rs n ke ng de buurt? Wat is lli aa er te ik ew ls n ed gi oe m sd be er ik mijn zaamheid drijf? Hoe e doe ik dat? Wel ho n, re ve trade? Hoe motive collega’s bijdragen aan onze duur urzaamheid zeggen voor mijn be no In ? imuleren drijf met heid om MVO te st ie dé oplossing? Wat heeft mijn be je een egie? Wat wil du Hoe kunnen mijn er at ov tr -s de O V et M n do ee at aar kan p weg zetten met or mijn duurzaamheidsverslag? W siteit belangrijk? Is lokale econom ons oMVOVLAANDEREN_255x52mm_banner.indd ondernemen? W am za ur du er 1 11/12/2015 13:57:47 vo r iv o el oelstelling od vo od s bi m heidsd bsidie rom is am su aa za er W ur ? jn du Zi en ke g? ag Waar vind ik een el le sw W er ijf oot? bedr or ov

Maatschappelijk verantwoord ondernemen.

is duurzaam ondernemen

EDITORIAL JOKE SCHAUVLIEGE

FOKUS-ONLINE.BE

‘We mogen trots terugblikken op onze klimaatkoers’ Dankzij een doelgericht beleid van haalbare, betaalbare en aanvaardbare interne klimaatmaatregelen heeft Vlaanderen haar Kyotodoelstelling voor de periode 2008-2012 meer dan gehaald. Ook voor de doelstellingen die tegen 2020 vervuld moeten worden, zitten wij op schema, dankzij het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2013-2020.

e klimaatverandering is een mondiale uitdaging die om een wereldwijde aanpak vraagt. Daarom blijven we ambitieus en leggen we de lat tegen 2030 nog hoger: lokaal, regionaal, nationaal en internationaal. ZOALS JE WEET, heeft de internationale gemeenschap zich eind 2015 tijdens de klimaatconferentie in Parijs geëngageerd om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal twee graden en zelfs te streven naar anderhalve graad. Het sluiten van dit akkoord was een bijzonder hoopvol signaal. De snelle ratificering ervan door economische grootmachten als China en de Verenigde Staten, is een

VANUIT VLAANDEREN WILLEN we nu al onze uitgangspositie versterken voor de periode na 2020. Dat was het eerste doel van de Vlaamse Klimaattop, die op 1 december 2016 resulteerde in het Vlaams Klimaat- en Energiepact. Iedereen is het er over eens: een structurele transitie is nodig in alle sectoren en alle geledingen van de maatschappij om de klimaatverandering het hoofd te bieden. Onze ecologische voetafdruk moet omlaag. DE EERSTE STAPPEN zijn al gezet. Zo is in het afgelopen jaar het aantal installaties met zonnepanelen verdubbeld. Ook de Vlaamse regering heeft intussen heel wat klimaatdossiers uit het Vlaams Klimaat- en Energiepact goedgekeurd en daarvoor de nodige middelen vrijgemaakt. Denk maar aan de renovatiepremie aan de sociale huisvestingsmaatschappijen (80 miljoen euro), de investeringen in energie-efficiëntie van

overheidsgebouwen (50 miljoen euro), de investeringen in de landbouw bij het VLIF (3,6 miljoen euro), de onderwijsinvesteringen (43 miljoen euro) en de middelen voor de verdere uitbouw of renovatie van de culturele infrastructuur (13 miljoen euro).

In het zuiveren en hergebruiken van afvalwater heeft Vlaanderen een bijzondere expertise opgebouwd DIE INVESTERINGEN LONEN. Een kleinere ecologische voetafdruk brengt namelijk heel wat voordelen met zich mee. En ook op financieel vlak is de return groot. Zo zijn er de gezondheidskosten die wij niet moeten maken wanneer de luchtkwaliteit verbetert en kunnen wij opportuniteiten door onze Vlaamse kennis en expertise wereldwijd uitdragen.

LEES MEER...

Project Manager

COLOFON

TEKST JOKE SCHAUVLIEGE, VLAAMS MINISTER VAN NATUUR, LANDBOUW EN OMGEVING

belangrijke stap voorwaarts richting concreet wereldwijd engagement.

Veel leesplezier Cheryll Smolders

Bijvoorbeeld in het zuiveren en hergebruiken van afvalwater hebben we al een bijzondere expertise opgebouwd. Daarnaast zijn we in Vlaanderen ook koplopers inzake het sorteren en recycleren van afval, maar ik ben ervan overtuigd dat er daar nog winst te boeken valt. TECHNOLOGISCH ZIJN WIJ, Vlamingen, bijvoorbeeld tot heel wat in staat. En daar mogen wij gerust nog meer mee uitpakken, al ligt dat niet in onze aard. Om verdere stappen te zetten, moeten we kunnen rekenen op die technologie, maar ook op een breed maatschappelijk draagvlak. Laat je dus niet te snel ontmoedigen of misleiden door negatieve klimaatberichten in de media. Wij mogen met trots terugblikken op de koers die we de afgelopen jaren in Vlaanderen hebben gevaren. Die koers moeten we ook aanhouden. Op verantwoordelijke wijze kijken we vooruit naar de horizon in 2050, waar een koolstofarme samenleving als doelstelling is uitgezet.

PROJECT MANAGER: cheryll.smolders@smartmediaagency.be PRODUCTIELEIDER: Ruben Lancksweerdt HOOFDREDACTIE: Elke Ramsdonck TEKST: Joran M.C. Simoens Thijs Roelen COVERBEELD: Juliette Polak VORMGEVING: Baïdy Ly DRUKKERIJ: Corelio SMART MEDIA AGENCY BE Leysstraat 27, 2000 Antwerpen Tel +32 3 289 19 40 meerinfo@smartmediaagency.be redactie@smartmediaagency.be

DIT IS SMART MEDIA

Smart Media is een topspeler op het gebied van content marketing en native advertising. Onze campagnes worden zowel digitaal als in belanghebbende kranten verspreid. Onze basisgedachte is een sterke focus op het onderwerp. Door creatieve media-oplossingen helpen we u uw merk versterken en creëren we waarde voor uw doelgroep. Door kwalitatief hoge content zorgen wij ervoor dat uw klanten, onze lezers, actie ondernemen.

PREMIUM PARTNER

04 Geef afvalwater meer functies 06 In een circulaire economie is alles een grondstof 08 Hoe afval weghouden van de stortplaats 10

Profielinterview: Thomas Rau

Op naar een ‘energiek’ land

BEN jij klaar voor 2021?

Jean-Michel Scheuren: De toekomst van innovatie is de natuur ADVERTORIAL

04 06

05 10

TWIN TRADING BVBA is exclusief dealer voor België van ARJES - KOMPLET - ESCHLBÖCK ROCKSTER en exclusief dealer voor Benelux van WASTE SYSTEMS Ltd. – ARDEN EQUIPMENT Wij staan voor advies, onderhoud, herstelling en oplaswerken aan recyclingmachines & tools in de ruimste zin van het woord: puinbrekers, shredders, graafmachines, wielladers, zeefsystemen… Eén van de belangrijkste recente innovaties is de flip-flow zeef alsook het flotatiebad. De zeef, ProFlow genaamd, is een vlakdekzeef waarvan boven- en onderdek apart worden aangedreven. Daardoor kunnen moeilijk af te zeven materialen waaronder klei, leem, vette grond en gecontamineerde grond gemakkelijker afgezeefd worden.

ADVERTORIAL

Heropwaardering verontreinigde sites dankzij A+E Consult

Groene omgeving raakt uitgeput. “We kunnen niet blijven bouwen op open ruimtes”, zegt Hilde Decuyper, oprichter en zaakvoerder van A+E Consult, die al 25 jaar ervaring in de sector heeft. Hergebruik van terreinen is een noodzaak.

ECO-WEBWINKEL KUDZU.BE UITGEROEPEN TOT MEEST MILIEUVRIENDELIJKE VAN BELGIË Tijdens de uitreiking van de prestigieuze BeCommerce Awards werd de Green & Circular Award uitgereikt aan de ecologische webwinkel Kudzu.be. Niet alleen helpen de producten die de Brugse webshop aanbiedt je bij een milieuvriendelijke levensstijl, ook bij de werking van het bedrijf wordt altijd rekening gehouden met de impact op milieu en klimaat. Zo worden bestellingen opgestuurd in hergebruikte dozen, dichtgeplakt met plakband van gerecycleerd papier. Kudzu’s groene aanpak wordt al jaren geapprecieerd door de milieubewuste klanten, nu ook door de professionele vakjury van de BeCommerce Awards. www.kudzu.be

A+E Consult is erkend bodemsaneringsdeskundige type II voor Vlaanderen en Wallonië. Met een pragmatische en persoonlijke aanpak zoeken wij de beste oplossing voor saneringsprojecten zowel op technisch vlak, als budgettair. Decuyper: “Brownfields kun je heropwaarderen door gericht bodemonderzoek te koppelen aan een aanvaardbare saneringskost. Zo streven we duurzaam naar een gezonde bodem om op te leven en te werken.” Neem contact op met A+E Consult voor: •

Oriënterende en beschrijvende bodemonderzoeken

•

Begeleiding van bodemsaneringen

• • • •

Bodemsaneringsprojecten

Opmaak van technische verslagen bij grondverzet Aanvraag statuut onschuldig bezit Bodemadvies

ADVERTORIAL

1,7 miljoen euro voor Vlaamse circulaire economieprojecten Vlaanderen Circulair geeft samen met meer dan 100 deelnemende bedrijven en organisaties de aftrap van hun eerste project: de ‘Green Deal Circulair Aankopen’

Vlaanderen Circulair, het knooppunt voor de circulaire economie in Vlaanderen gaf begin deze maand samen met meer dan 100 deelnemende bedrijven en organisaties de aftrap voor hun eerste gezamenlijke project: de ‘Green Deal Circulair Aankopen’. Minister van Omgeving Joke Schauvliege maakt nog dit jaar 1,7 miljoen euro extra middelen vrij voor circulaire economieprojecten. Een gedeelte daarvan wordt gereserveerd om de pilootprojecten circulair aankopen financieel te ondersteunen. Partnerorganisatie Vlaanderen Circulair is een partnerschap van overheden, bedrijven, middenveld en kenniswereld, ingebed bij de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij OVAM, die samen actie ondernemen voor de circulaire economie in Vlaanderen. Het partnerschap is een logische verderzetting van de activiteiten van het vroegere Vlaams Materialenprogramma en Plan C en heeft als doel de transitieprioriteit Circulaire Economie van de Vlaamse regering vorm te geven. Het systeem van de circulaire economie richt zich op een maximale herbruikbaarheid van producten en grondstoffen en een minimaal waardeverlies.

Meer dan 100 green deals Actie zegt meer dan woorden. Daarom werkte Vlaanderen Circulair samen met VVSG, The Shift en Bond Beter Leefmilieu de ‘Green Deal Circulair Aankopen’ uit. 86 aankopende organisaties (gaande van overheidsbedrijven zoals de OVAM en de VRT, over lokale besturen zoals Stad Kortrijk of Stad Gent, tot bedrijven en financiële instellingen als Ikea, Colruyt, Janssen Pharmaceutica, …) en meer dan 40 ondersteunende partijen (onderzoeksinstellingen, federaties, …) ondertekenden samen met minister Joke Schauvliege de Green Deal Circulair Aankopen. Circulair aankopen is een nieuwe manier van aankopen voor bedrijven, met oog voor mens, planeet én portemonnee. Het is een proces waarbij je ‘verandering koopt’, bijvoorbeeld door voor herbruikbare materialen te kiezen, door voor biogebaseerde of biodegradeerbare materialen te kiezen, door middelen en producten te poolen of te delen met andere organisaties of door het gebruiksgenot van een product te kopen in plaats van het product zelf. De ondertekenaars van de Green Deal engageren zich om samen 172 circulaire aankoopprojecten te realiseren tegen eind 2019. Een mooie hefboom voor de circulaire economie in Vlaanderen.

www.circulair-aankopen.vlaanderen

UITDAGING WATERBEHEER

FOKUS-ONLINE.BE

Geef afvalwater meer functies

We gebruiken met z’n allen veel water. Vaak té veel. Zo zal tegen 2050 de vraag naar water stijgen met 55 procent, terwijl nu al een miljard mensen geen zuiver drinkwater heeft. Water recycleren wordt dan ook de boodschap in de toekomst. De vraag is natuurlijk hoe. TEKST JORAN M.C. SIMOENS

olgens een onderzoek van de OVAM zijn afvalstromen uit waterzuivering (18 procent) de grootste van al het bedrijfsafval. Momenteel heeft een bedrijf twee mogelijkheden: ofwel zuiveren ze hun afvalwater zelf of lozen het bij Aquafin, dat het nadien zuivert in ruil voor een vergoeding. Voor de meeste bedrijven is zelf zuiveren het goedkoopste, al is er natuurlijk een investering nodig. Gewoonlijk wordt er gezuiverd met slib, een mengsel dat vol zit met bacteriën die fosfor, stikstof en koolstof uit het water halen. WATERZUIVERING DOOR MIDDEL van bacteriën in actief slib wordt bijna overal in België toegepast, maar Francis Meerburg paste een andere, snellere manier toe om organische koolstof te verwijderen. Als doctoraatstudent aan de UGent verbeterde hij een proces dat veel sneller werkt dan de traditionele methode. Hij mocht er zelfs voor naar Washington DC, waar ze het idee uitestten. Bacterieën worden er uitgehongerd en worden zo gestimuleerd om veel koolstof op te slaan. Het grootste voordeel daaraan is de biogaswinst. “Voor mijn aanpak heb je twee bassins nodig”, vertelt hij. “In de eerste wordt er geen zuurstof toegevoegd, zodat de bacteriën de organische koolstof wel uit het afvalwater halen, maar niet kunnen verteren. Zuurstof voegen we pas toe in het tweede bassin, waar ze hun reserves moeten aanspreken omdat er geen voedselrijk afvalwater is.”

DE VOORDELEN ZIJN dus duidelijk: het proces gaat veel sneller en levert meer biogas op wanneer het bacterieel slib vergist wordt. Die kan gebruikt worden om energie op te wekken. Als bedrijf kun je met deze methode deels op zelf geproduceerde energie draaien, waardoor je meteen ook een groot stuk bespaart op je energiefactuur. “Ook in de Benelux is het mogelijk”, zegt Guus Pelzer, directeur van Waterschap Limburg, dat het water beheert in de Nederlandse provincie Limburg. “Ten laatste tegen 2020 moeten we 40 procent duurzame energie inzetten. Dat moet komen uit eigen duurzame processen, in combinatie met wind-, zonne-energie en biomassacentrales. Wij hebben onderzoek gedaan, waaruit blijkt dat volledig energieneutraal werken perfect mogelijk is.

België redelijk hoog in de lijst van landen met waterschaarste”, zegt Francis. “Dat komt omdat we in sommige regio’s met ons waterverbruik gevaarlijk dicht komen bij de hoeveelheid die de natuur weer kan aanvullen. Momenteel zorgt alleen het IWVA in Koksijde voor drinkbaar water door middel van recyclage van afvalwater, een unicum in Europa.”

LET WEL, HET water is minder zuiver dan bij de normale manier, al is het bij geen van beiden drinkbaar. En dat terwijl drinkbaar water in de toekomst alleen maar schaarser zal worden. “Door de klimaatopwarming krijgen we zwaardere buien maar ook langere droogtes”, zegt Pelzer. “Zoiets is natuurlijk niet goed voor onze gewasontwikkeling. Met een extra zuivering zouden we afvalwater ook voor irrigatie kunnen gebruiken.”

ZULKE VERANDERINGEN KUNNEN alleen van bovenaf komen, maar dat is niet evident. Nieuwe technologiën bijvoorbeeld vinden maar heel traag hun weg naar de praktijk. Meerburg betreurt die werking in het systeem: “Mijn probleem met België en de Europese Unie is dat het een conservatieve sector betreft. De evoluties verlopen er erg traag en de teneur lijkt er soms één van ‘zolang er niks ergs gebeurt, doen we verder zoals we bezig zijn’. Alleen met een langetermijnvisie en voldoende middelen om onze verouderende infrastructuur te moderniseren met nieuwe technologieën, zullen we ons behoeden voor waterschaarste.”

WIE TROUWENS DENKT dat waterschaarste enkel een probleem is van Afrikaanse landen en het Midden-Oosten, komt bedrogen uit. “Verrassend genoeg staat

Verrassend genoeg staat België redelijk hoog in de lijst van landen met waterschaarste — FRANCIS MEERBURG

OM VERDERE VERSPILLING van drinkwater tegen te gaan, moeten natuurlijk maatregelingen genomen worden. In het Westen van Europa zijn de douches en wc’s bijvoorbeeld aangesloten op het drinkwaternet terwijl dat in zuidelijke landen als Spanje en Italië niet het geval is. Gezuiverd afvalwater kan daarom ook beter meerdere functies krijgen in de toekomst.

Optimize your process C O N S U LTA N C Y - L A B O - D E S I G N - T R A I N I N G

• • •

OPVOLGING, BEHEER EN OPTIMALISATIE van de waterhuishouding

ONAFHANKELIJK PROCESADVIES op basis van jarenlange ervaring in binnen- en buitenland

EVALUATIE EN REMEDIËRING VAN SPECIFIEKE WATERZUIVERINGS-, PROCESWATER- of VERGISTINGSPROBLEMEN d.m.v. gericht ONDERZOEK •

Dok Noord 4C bus 003 | B-9000 GENT | BELGIUM +32 (0)9/381 51 30 admin@epas.be www.epasconsultancy.com

PROCESTRAINING algemeen of op maat van de klant

ADVERTORIAL

HERBOSCH-KIERE TREKT VOLUIT DE GROENE KAART De afbraak van de kaaimuur in Antwerpen heeft al heel wat voeten in de aarde gehad. En ook best wat springstof. Indrukwekkende beelden circuleren op het internet, maar ook de expertise van HerboschKiere, mag even indrukwekkend genoemd worden. En dat niet alleen. Ook hun inspanningen op het vlak van milieubehoud zijn het vernoemen waard. Vanuit de Haven van Antwerpen, bij Kallo, coördineert Herbosch-Kiere internationale maritieme infrastructuurprojecten, waarbij ze gespecialiseerd zijn in onder andere de afbraak en (her) opbouw van kaaimuren en bruggen, baggerwerken, bergingen van scheepswrakken en waterbeheer. Maar niet alleen op het water heeft Herbosch-Kiere, deel van de Eiffage Group, een stevige naam opgebouwd. Op het land voert een aparte afdeling specifieke milieuwerken uit. “Wij hebben de nodige kennis in huis om met verschillende technieken zwaar vervuilde terreinen te saneren en verontreinigde gronden af te voeren”, aldus Etienne Clement van Herbosch-Kiere. “Zuivering van grondwater, bodemluchtextractie en afgraven van asbesthoudende bodems zijn enkele voorbeelden van onze expertisedomeinen.” Herbosch-Kiere werkt zowel in opdracht van overheden en instanties zoals de Vlaamse Milieumaatschappij en de OVAM. Maar in de toekomst wil het bedrijf zich ook meer op de privémarkt focussen.

Een mooi voorbeeld daarvan zijn de werken in regio Kappelle-opden-Bos, waar Herbosch-Kiere op honderden privéterreinen asbestproductieafval en asbestcementdraailingen afgegraven en verwijderd heeft. Om zulke vervuilde gronden te kunnen afvoeren, heeft Herbosch-Kiere bovendien een eigen stortplaats en reinigingscentrum ter beschikking. Clement: “In de Gentse kanaalzone beheert OVMB, eveneens deel van de Eiffage Group, een terrein waar we vervuilde gronden en materialen mogen aanvaarden.” Veilig, efficiënt en met de nodige ecologische aandacht. “Het milieu is topprioriteit”, aldus Etienne Clement. “Eerst en vooral zijn we ISO 14001-gecertificeerd, wat wil zeggen dat we ons bij al onze werken engageren om de impact op het milieu tot een minimum te beperken.” Daarnaast neemt het bedrijf ook verschillende initiatieven om haar CO2-uitstoot te verminderen. “Elektriciteit halen we bijvoorbeeld zoveel mogelijk uit groene stroom en/of het vaste net om het gebruik van generatoren te vermijden.” Voor je saneringsopdracht of maritiem project kun je dus met een gerust hart bij Herbosch-Kiere terecht. Hun stevige reputatie dankzij de hoge standaard van hun werk en continue investering in hun materiaal en medewerkers, maakt hen geschikt om allerlei complexe uitdagingen op het vlak van waterbeheer en milieu aan te pakken.

Ook particuliere opdrachtgevers kunnen dus bij de ingenieurs terecht voor bodemsanering en asbestverwijdering. “Asbest wordt nog te vaak gevonden op privéterreinen”, zegt Clement. “Veel mensen wonen nog in de buurt van of op vervuilde grond, waar hechtgebonden of ongebonden asbest in voorkomt. Wij willen daarbij elke vorm van asbest, en andere vervuiling, zo veilig en efficiënt mogelijk verwijderen.”

Contacteer hen vandaag nog voor informatie of een offerte. info@hk.eiffage.be | herbosch-kiere.com Haven 1558 , Sint-Jansweg 7, 9130 KALLO

ADVERTORIAL

Een groendak voor elk gebouw met Knauf Urbanscape Het nieuwe Urbanscape groendaksysteem van Knauf effent definitief de weg naar extensieve groendaken voor iedereen. Knauf geeft urbanisten en architecten met Urbanscape de technologie voor een innovatief lichtgewicht groendaksysteem voor elk gebouw, voor iedereen. Extensieve groendaken zuiveren de lucht, regulieren de temperatuur – op een traditioneel dak kan het 40°C warmer worden – en ontlasten de riolering door het regenwater te managen én op natuurlijke wijze te filteren. Ze brengen noodzakelijk groen in de stad en verminderen geluidsoverlast door akoestische absorptie. Groene zones in de stad hebben daarbij een bewezen gunstig psychologisch effect en op de bloeddruk. Bovendien licht de opbrengst in combinatie met zonnepanelen nog eens 16% hoger.

Een wereldprimeur in groendaken Het Urbanscape systeem werd ontwikkeld met het oog op direct rendement door de open structuur en optimale waterretentie van het ecologisch rotswolsubstraat. Het lichtgewicht systeem belast het dak met maximaal 60 kg/m2, waardoor er op de structuur van het dak bespaard wordt. Bovendien kan elk project via de Urbanscape Performance Evaluation Tool continu gemonitord worden. Een wereldprimeur. Urbanscape is een extensief groendak, dat met een dunne vegetatielaag van max. 8 cm weinig onderhoud vraagt. Het systeem bestaat uit vier lagen die op elk soort dak hun functie kunnen vervullen: • •

Een groendak vormt dus de toekomstgerichte troef bij uitstek, die het aanzicht van steden kan veranderen. Maar omwille van het gewicht waren ze niet geschikt voor elk dak. Tot nu. Het Urbanscape groendaksysteem van Knauf is namelijk het eerste complete en unieke groendaksysteem met een hoge waterbuffercapaciteit, bijzonder licht in gewicht en eenvoudig te installeren. In enkele uren heb je voor je woning, bedrijfspand of kantoorgebouw, voor elk type dakstructuur – staal, beton of hout – een groendak beschikbaar.

•

Urbanscape systeem bestaat uit: Laag 1: Urbanscape sedum-mix Laag 2: Urbanscape substraat Laag 3: Urbanscape Drainage Laag 4: Urbanscape wortelwerend doek Waterdichte dakbedekking Dakconstructie

De vegetatielaag uit sedum (vetkruid). Sedum slaat water op en houdt het vast in zijn bladeren en is dus geschikt voor alle klimaten. Een gepatenteerd rotswolsubstraat dat 8 keer lichter is en 2 keer meer water absorbeert dan substraten in andere groendaken, wat de water- en wortelverdeling en groei stimuleert. Een drainagesysteem zonder buffer uit zwarte noppenplaten uit HDPE met aangehecht geotextiel. Dat zorgt voor een goede beluchting van de plantenwortels en voor een snelle drainage van water in natte periodes. Een wortelwerend doek van gerecycleerd zwart LD polyethyleen dat wortelpenetratie in het dak vermijdt.

Meer info over Urbanscape vind je op www.urbanscape.be/nl

TOEKOMST GRONDSTOFFEN

FOKUS-ONLINE.BE

3 VRAGEN AAN...

TORE CONTENT

ALGEMEEN DIRECTEUR FEBIGA VZW

Hoe onderscheidt biogas zich van wind- en zonne-energie? “In tegenstelling tot zon en wind produceert biogas naast groene stroom ook groene warmte én verwerkt het afval en mest. Eén megawatt biogas komt in vermogen overeen met 10 megawatt aan windmolens op land. Vandaag is biogas goed voor 110 megawatt, het equivalent van 1.100 windmolens op land!”

In welke mate is de productie van biogas écht klimaatvriendelijk? “Biogas komt voort uit vergisting van lokaal biologisch bedrijfsafval. De CO2-besparing van een biogasinstallatie is 10 maal groter dan een windmolen. Sinds 12 mei worden alle installaties in het Vlaams Gewest ook erkend als écht klimaatvriendelijk. Dat is een belangrijke erkenning voor de sector en kan de start betekenen voor verdere maatschappelijke verankering.”

Krijgt de sector voldoende steun van de overheid? “Hét probleem is niet weten wat er na 10 jaar komt én de ongelijkheden in steun tussen biogasinstallaties onderling. Dit gebrek aan duidelijkheid maakt dat investeringen uitblijven die de maatschappelijke return verder kunnen vergroten. Exploitanten voelen zich bij minister Tommelein gehoord. Ze beseffen dat er een politieke verantwoordelijkheid rust om ervoor te zorgen dat klare wijn wordt geschonken. De minister heeft Febiga beloofd om van dit dossier werk te maken. We moeten hem nu de tijd gunnen om zijn belofte na te komen.”

Zuiverend zonlicht De universiteit van Stanford heeft een apparaatje ontwikkeld – niet groter dan een zuigtablet – dat water kan zuiveren met behulp van zonlicht. Het opmerkelijk aan de uitvinding is dat het drinkwater al na twintig minuten vrij van bacteriën is. Andere methodes die eveneens gebruik maken van zonlicht om water te zuiveren, doen er meestal meerdere uren over. Opnieuw een grote stap vooruit voor ontwikkelingslanden.

In een circulaire economie is alles een grondstof TEKST JORAN M.C. SIMOENS

In onze lineaire economie produceren we veel energie maar verspillen we evengoed een groot deel. Om grondstoffen optimaal te (her)gebruiken, wordt de circulaire economie in de toekomst bijna een noodzaak. In België is het aantal lopende projecten ervan karig, maar de verandering komt eraan. “Er is een groot potentieel voor betere efficientie.” ALS JE EEN warme douche neemt, verlies je met die warmte potentiële energie. We staan er niet echt bij stil, maar zo zijn er nog talloze voorbeelden hoe we inefficiënt omspringen met onze energie. Een circulaire economie wil dat tegengaan. Alles wordt er maximaal hergebruikt zodat je zoveel mogelijk moet recycleren om afval in te zetten en mensen te voorzien van energie, water of andere grondstoffen. Door het recyclen bespaar je veel meer op je energierekening en in sommige gevallen ben je zelfs helemaal onafhankelijk van fossiele brandstoffen. Ook voor het milieu is het dus een opluchting. WIE NU AL in zo’n toekomstgerichte wijk wil wonen, kan in België momenteel enkel tercht in Gent. Het woonproject De Nieuwe Dokken Gent heeft de circulaire economie als uitgangspunt en zet daarom volop in op tal van aspecten die terugkomen in het wooncomplex aan het vroegere havengebied. “Het project kwam er nadat het stadsbestuur van Gent ons uitdaagde”, zegt Wouter Demuynck, CEO van De Nieuwe Dokken. “Zij wilden zien hoe ver we konden gaan met deze circulariteit.

We hebben jaren research gedaan en naar buitenlandse pilootprojecten gekeken om te beslissen welke aspecten we zouden gebruiken. De Nieuwe Dokken is daar het resultaat van.” DE UITKOMST VAN het circulair wooncomplex is een soort mini-ecosysteem, waar al het afval ten volle benut wordt. Afvalwater wordt in een korte keten lokaal gezuiverd. Keukenafval van groenten uit je moestuin wordt samen met afvalwater in een vergister omgezet tot biogas en struviet, dat kan worden ingezet als meststof voor diezelfde moestuin. Het biogas wordt omgezet in warmte en groene stroom. Op die manier heb je een kringloop van energie en grondstoffen, waarbij er zo min

mogelijk verloren gaat. “Voor het project werken we ook samen met een nabijgelegen zeepfabriek”, legt Demuynck uit. “De bewoners staan gezuiverd water af aan het bedrijf zodat dit het kan gebruiken voor zeep en in ruil krijgen ze restwarmte. Daardoor is het geheel 100 procent energie- en waterneutraal.” NIET ALLEEN IN België duiken projecten als De Nieuwe Dokken op. Ook Europa moet de komende jaren veel meer inzetten op de circulaire economie. De Europese Unie maakt werk van het milieu en duurzaamheid staat daarvoor hoog op de agenda. Ook de UNEP (United Nations Environment Panel) heeft een raad die onderzoek

doet naar nieuwe technologieën en verbeteringen voor het milieu. “Een tijdje geleden hebben we ook een rapport opgemaakt”, vertelt Janez Potocnik, voormalig Europees Commissaris voor Milieu en nu co-voorzitter van de UNEP. “Enkele van de conclusies waren dat er een groot potentieel is voor betere efficientie én dat de markt die niet op zijn eentje zal behalen. Er is dus nood aan maatregelen van bovenaf om ons te ontdoen van de barrières. De Europese Unie zal daarin een belangrijke rol spelen om alle voorzieningen op punt te zetten en het overgangsproces te leiden. Alleen via beleid is de circulaire economie mogelijk.” IN BELGIË IS de boodschap niet anders. Buiten Gent valt er amper iets te vinden dat met dezelfde ambitie naar voren komt. Circulaire economie mag in theorie dan wel al veel getoetst worden, de praktijk blijft – ondanks verschillende lokale acties – op grote schaal helaas uit. De hele andere manier van denken is een uitdaging voor de maatschappij, waarbij de hele samenleving moet in meegaan wil ze slagen. “Je kunt met kleine efficientiëaanpassingen wel iets bereiken”, zegt Demuynck. “Maar de stap die we moeten zetten naar 2050 toe, is een volledig circulair systeem dat helemaal energie-neutraal moet draaien. Het beleid moet daarvoor een betere planning maken van welke bedrijven bijvoorbeeld over veel restwarmte beschikken die we voor woningen kunnen gebruiken.”

ADVERTORIAL

Renoveren gaat om duurzaamheid, esthetiek en meerwaarde Voor renovatie

Of u nu begaan bent met het milieu, de laatste modetrends op woongebied of uw eigen portemonnee, duurzaam renoveren kan voor iedereen interessant zijn. Vlamingen zijn zich steeds meer bewust van de noodzaak van een duurzame en energiezuinige woning. Verschillende projecten door het hele land tonen aan dat een toekomstbestendig huis begint bij een nieuwe buitenschil. In Mechelen bezochten Vlaams minister van Energie Bart Tommelein en burgemeester Bart Somers een succesvol gerenoveerde rijwoning uit de jaren ‘50 om te zien in hoeverre de daar toegepaste technieken ook op straat-, bouwblok- of zelfs wijkniveau in te zetten zijn. “Het aantal renovaties in Vlaanderen stijgt”, zei Tommelein ter plekke. “Toch zijn bijkomende stimulansen nodig. Dit project is alvast een schitterend voorbeeld van hoe een totaalaanpak voor de renovatie van een woning werkt.” Cruciaal voor het verduurzamen van de woning in Mechelen was het gevelisolatiesysteem met baksteenstrippen, dakisolatie, een gedegen nieuw onderdak, nieuwe kleidakpannen en vloerisolatie: kortom een nieuwe buitenschil. Wienerberger heeft daarvoor bouwmaterialen

die voldoen aan alle eisen van een duurzame renovatie: ecologisch, duurzaam en onderhoudsvriendelijk. ROVE Architecten Mechelen maakte er in het ontwerp dankbaar gebruik van. In Leuven is een gelijkaardig project in uitvoering. Een beletagewoning uit de jaren ‘60 wordt er gerenoveerd tot een duurzaam en toekomstbestendig huis. De grootste impact op

Een renovatie is bovenal ook een rendabele investering — KATRIEN NOTTEBAERT

het energiezuiniger maken van de woning moet komen van de nieuwe buitenschil. Er wordt daarvoor gebruik gemaakt van keramische materialen. De gevel zal bekleed worden met een gevelisolatiesysteem met Terca Cassia Rood steenstrippen

Na renovatie

van Wienerberger voor een moderne en hedendaagse look. Op het dak komt de Koramic Bellus keramische lei. Deze lei zal ook als gevelbekleding toegepast worden. In beide projecten speelt de nieuwe buitenschil een cruciale rol voor de verduurzaming van de woning. Daarbij is gekozen voor de materialen van Wienerberger. Niet alleen vanwege de technische kenmerken van de stenen of dakpannen, maar ook vanwege de totaalaanpak die het bedrijf nastreeft. “Wij doen meer dan enkel het leveren van de materialen”, vertelt Katrien Nottebaert, marketing directeur bij Wienerberger. “We gaan in gesprek met de verschillende stakeholders; architecten, aannemers en bewoners. Zo’n renovatie gaat om leefcomfort, esthetiek, duurzaamheid en veel meer.” Maar een renovatie is bovenal ook een rendabele investering. In het project in Mechelen kan op basis van de schatting van een onafhankelijk expert besloten worden dat het renoveren van de bouwschil een financieel rendement van 20 procent oplevert. “Dat naast het energetische en esthetische aspect, ook financieel een grote meerwaarde kan worden gecreëerd is dan misschien wel de beste stimulans om mensen aan te zetten tot een duurzame renovatie”, weet Nottebaert.

www.wienerberger.be

ACTUEEL AFVALBESTRIJDING

FOKUS-ONLINE.BE

Uitstoot broeikasgassen De milieucommissie van het Europees Parlement heeft onlangs nationale doelstellingen goedgekeurd die de uitstoot van broeikasgassen moeten tegengaan. De doelstellingen zijn berekend op basis van het bbp, en verschillen dus van land tot land. België moet zijn uitstoot met 35 procent verminderen tegen 2030 in vergelijking met 2005. De belangrijkste sectoren die geviseerd worden, zijn landbouw, transport en huisvesting. Binnenkort moet het hele Europese Parlement wel nog stemmen over de doelstellingen.

Hoe afval weghouden van de stortplaats

Do-it-yourself vuilniswagen Zelfrijdende auto’s zijn reeds bekend bij het grote publiek, maar ook andere diensten kunnen binnenkort autonoom worden. Volvo is namelijk met een proefproject met zelfrijdende vuilwagens begonnen dat moet onderzoeken hoe we afvalverwerking efficiënter kunnen maken. De vuilniswagen controleert en analyseert constant de omgeving en biedt zo veel meer mogelijkheden dan een chauffeur. Chauffeurs worden echter niet vergeten en zullen hun eigen mening mogen geven bij de evaluatie van het project, eind dit jaar.

Fabriek 4.0 Niet alleen afvalverwerking en circulaire economie worden belangrijke uitdagingen voor de fabrieken van de toekomst, ook flexibiliteit en industrie 4.0 staan hoog in de lijst. Met industrie 4.0 wordt er gedoeld op de mate waarin een fabriek informatie kan verzamelen, delen, communiceren en analyseren. Het grote voordeel ervan is dat een fabriek zp betrouwbaarder, efficienter en kwalitatiever wordt .Flexibiliteit is dan weer nodig voor de steeds stijgende vraag naar gepersonaliseerde producten in plaats van de standaardversie die in winkels ligt.

In een consumptiewereld is afval één van de grootste problemen. Daarom moeten we tegen 2022 het bedrijfsafval in Vlaanderen met 15 procent verminderen. Geen eenvoudige opdracht, maar toch ziet de toekomst er veelbelovend uit. “Er komen steeds meer initiatieven rond afvalverwerking” TEKST JORAN M.C. SIMOENS

urgers worden om de oren geslagen met richtlijnen hoe ze horen te sorteren, maar ook landen en bedrijven moeten zich aan strenge regels houden. Preventie, hergebruik, sortering, recyclage, verbranding en storten: in die volgorde verhoudt zich de piramide van de Europese Unie voor het verwerken van afval. De Europese Unie wil tegen 2020 dat 50 procent van het afval van consumenten gerecycleerd wordt, tegen 2030 zelfs 70 procent. Daarvoor zijn aanpassingen nodig. Zo heeft Frankrijk bijvoorbeeld plastic bestek verboden. AL DEZE MAATREGELEN zijn echter een grote kost voor bedrijven en overheden. Door project P+MD, of de ‘paarse zak’, een proefproject van Fost Plus dat de inhoud van de blauwe zak moet uitbreiden, zou er bij sorteringsmaatschappijen bijvoorbeeld een heel nieuwe sorteringslijn moeten worden geïnstalleerd. Die is er nu nog niet. “Sorteren en recycleren kan op dit moment wel stevig wat geld kosten, maar als je er slim mee omspringt, kun je de kosten wel drukken”, zegt Laurie Verheyen van Brussels Waste Network, een project in samenwerking met Leefmilieu Brussel en de Regio. “Voor preventie hoef je dan weer geen geld neer te tellen. Dat is nu eenmaal een kwestie van keuzes maken en je zorgt op die manier voor het milieu en je portefeuille.”

QUA AFVALFINANCIËN HEBBEN bedrijven nog veel te leren. Brussels Waste Network ontwikkelde daarom verschillende tools die ondernemingen helpen met het (geld)beheer rond energie en afval, en ze organiseren een opleiding voor ondernemingen die meer informatie willen. “We zien gelukkig wel meer initiatieven rond afvalverwerking verschijnen”, zegt Laurie. “Een project als Foodwin bijvoorbeeld mikt erop om elke Europese stad te helpen met voedselverspilling. Ook in België duiken

zulke zaken op. Zo wil Irisfair een link leggen tussen ondernemingen om hun milieu-impact te verminderen. Op het vlak van activiteit zijn we dus goed bezig!” EEN BEDRIJF DAT perfect weet wat te doen, is Colruyt Group. Hun doel was om tegen het einde van 2017 80 procent afval te recycleren en dat haalde Colruyt al in 2016. Het hoge en snel behaalde cijfer komt er door een bewuste strategie die al heel lang wordt toegepast. “We

Als we denken dat er 100 kg witloof verkocht zal worden, zullen we geen 130 kg in de rekken leggen — VIC DE MEESTER

zijn er al doelgericht mee bezig sinds 2003”, zegt Vic De Meester, milieucoördinator bij Colruyt Group. “We maken elke week prognoses hoeveel er zal worden verkocht. Als we denken dat er 100 kilogram witloof wordt verkocht, zullen we geen 130 kilo in de rekken leggen. Zo voorkomen we dat er perfect eetbare producten verloren gaan.” Hun afval sorteren ze dan weer zelf in de winkel. Het wordt daarna naar een retourcentrum gebracht, waar het nog eens grondig gesorteerd wordt om er recycleerbare materialen uit te halen zoals plastic, hard plastic, karton, hout, metaal en glas. AL DIE MOEITE die de Colruyt Group in de recyclage van hun producten steekt, loont. Het milieu wordt er beter van én hun bedrijfsfinanciën profiteren mee. Doordat hun operator ervoor zorgt dat al het afval perfect gescheiden is, krijgen ze bij ophaling een veel groter bedrag dan wanneer ze gemengd afval zouden laten ophalen. “Je kunt dus echt wel geld verdienen met recyclage”, zegt De Meester. “Maar alleen als je er aandacht aan besteedt, iets wat volgens mij nog te weinig gebeurt. Er is een gebrek aan bewustzijn bij sommige bedrijven, die niet eens weten waaruit hun afvalstroom bestaat. En dat terwijl afval heel veel potentieel heeft als je er moeite voor doet.”

FROM WASTE TO NEW RESOURCES Via ons netwerk van watergebonden overslagplatforms, eigen vloot en gespecialiseerde verwerkingstechnieken kunnen we een signiﬁcante rol spelen in de verwerking en logistiek van uw afval. Bioterra NV maakt 100% deel uit van de familiale GROUP DE CLOEDT (Group DC), actief sinds 1875 en opererend via haar divisies: • AGGREGATES: breed gamma aan granulaten • DREDGING: baggeractiviteiten gaande van ontginning op zee tot milieu baggerwerken • ENVIRONMENT: milieusaneringswerken, verwerking van gronden en minerale afvalstoffen • LOGISTICS: eigen vloot van 15 schepen en baantransport Group DC kan mede door haar uitgebreid netwerk van watergebonden productie- en overslagsites, hoge synergie tussen de divisies en opgedane knowhow een interessante partner vormen voor het beleveren van primaire/secundaire granulaten en milieusaneringswerken in de ruime zin van het woord! Group DC heeft ﬁlialen te België, Nederland, Frankrijk, Noorwegen, Denemarken, Polen en Marokko. Contact: www.groupdecloedt.be of www.bioterra.be

BIOTERRA NV Bilzerweg 15, 3600 Genk - T +32 89 85 89 85 - offertes@bioterra.be - www.bioterra.be

124808-ADV-DE-STANDAARD-255x185.indd 1

13/06/17 17:26 ADVERTORIAL

Groene longen laten de stad ademen Steden die aangename openbare groene ruimten integreren voor hun burgers, kunnen zonder twijfel ook smart cities genoemd worden. Zulke plaatsen zijn namelijk essentieel voor een gezonde samenleving. Tegenwoordig kunnen we steden bijna niet voorstellen zonder ‘groene longen’, waaronder we naast parken ook de steeds populairdere daken muurtuinen en de talrijke volkstuintjes verstaan. Niet alleen zijn ze goed voor de gezondheid, maar ook sociale relaties worden bevorderd. Buitenshuis ontspannen is kinderspel. Ga met je kinderen naar de speeltuin, laat je hond uit, spreek af met vrienden voor picknick, ga sporten of kweek je eigen lekkere groenten. Bovendien eist de Europese wetgeving dat stadsbewoners een groene ruimte ter beschikking moeten hebben op maximum 300 meter van hun woning. Zo creëren steden een goed evenwicht tussen het grijze beton en groene sites. Denk bijvoorbeeld aan seizoensbloemen op ronde punten die een scherp contrast vormen met het asfalt of aan grote lanen met bomen. Uit cijfers blijkt ook dat 7 op 10 Fransen een woonplaats op basis van de aanwezigheid van groen kiezen en 1 op 2 een minimum percentage groen eisen bij woon- en commerciële projecten. En ongetwijfeld is dat voor ons, Belgen, niet anders.

Maatschappelijke zetel | Auguste Reyerslaan 80 | B-1030 Brussel | T. +32 02 425 31 77 | info@krinkels.be

www.krinkels.be

PROFIELINTERVIEW THOMAS RAU

FOKUS-ONLINE.BE

‘Onze mentale gesteldheid is onze grootste belemmering’ Architect, ondernemer, gastspreker en nog veel meer. Allemaal van toepassing op Thomas Rau. De Duitse Nederlander heeft revolutionaire opvattingen over hoe wij ons economisch systeem of eigenlijk onze volledige maatschappij zouden moeten herinrichten. Een gesprek. TEKST THIJS ROELEN BEELD JULIETTE POLAK

en circulaire economie fungeert volgens Thomas Rau slechts als een deel van de oplossing voor problemen als klimaatverandering en de verspilling van grondstoffen. Het idee van een economie waarin alles herbruikt wordt en er bij het ontwerp van producten al over nagedacht wordt, is volgens hem een middel maar niet het doel. We trokken dus naar Amsterdam, waar Rau’s architectenbureau gevestigd is, met een pak vragen. Wat volgde was een college over circulariteit, duurzaamheid en zelfs spiritualiteit.

Wat is uw idee van duurzaamheid? “Duurzaamheid optimaliseert ons bestaande economische systeem. En het bestaande systeem waarin wij leven, zou fundamenteel veranderd moeten worden. Ons systeem berust op verdienmodellen die altijd ten koste van iets of iemand gaan. Duurzaamheid verandert daarin niets en wij zijn daar tevreden mee, omdat we weten dat wanneer we ons hele systeem gaan veranderen, het oncomfortabel wordt. Duurzaamheidscertificaten zorgen ervoor dat er niets écht verandert, maar we het allemaal wel een beetje minder slecht doen.”

U pleit voor een andere benadering? “Duurzaamheid, maar ook circulariteit, is slechts een middel, niet het doel. Dat doel moet een fundamentele verandering zijn van de manier waarop wij naar de wereld en ons bestaan kijken. Ik kijk naar die verandering als de voltooiing van de Copernicaanse wending. De

eerste stap daarin was het besef dat de aarde niet centraal staat, maar de zon. Vervolgens kwam het besef dat wij als mensen slechts gasten zijn op de aarde en geen gastheren. De aarde is niet van ons. De derde en laatste stap zou moeten zijn dat we ons realiseren dat alles wat ons bestaan mogelijk maakt, minimaal op dezelfde hoogte moet staan als wijzelf. Dat houdt in dat niet alleen mensen, maar ook de materialen die ons bestaan mogelijk maken, rechten zouden moeten hebben.”

Hoe ziet u dat concreet? “Wel, de aarde is een gesloten systeem. Daarin is alles eindig, alles een limited edition en even belangrijk. Iedere appel, iedere boom of iedere

Duurzaamheid, maar ook circulariteit, is slechts een middel, niet het doel steen is uniek. Met dat besef moet je jezelf afvragen hoe je ervoor kunt zorgen dat het eindige oneindig beschikbaar wordt. We zouden ons systeem moeten inrichten naar het voorbeeld van een bibliotheek, waarin onze spullen en grondstoffen telkens terugkomen wanneer de gebruiker ze niet meer nodig heeft. Dat kan via data. De bibliothecaris weet aan de hand van de data die hij opneemt over het boek en de persoon die dat uitleent, altijd waar het is. Via data kun je er dus voor

zorgen dat het eindige oneindig beschikbaar wordt.”

Stel, we beginnen nu met het inventariseren van alle grondstoffen en spullen op aarde. Wat doen we dan met de grondstoffen die al verwerkt zitten in bestaande toestellen? “Afval is volgens mij een grondstof die in de anonimiteit verzeild is geraakt. Een recyclingbedrijf kent een identiteit toe aan dat afval. Wanneer hij een stuk koper uit jouw gsm haalt, benoemt hij dat als koper. Maar dat koper is altijd koper geweest, ook toen het zogezegd afval was. Het is enkel doordat het in de anonimiteit verzeild raakte, dat het afval genoemd werd. Je moet er dus voor zorgen dat je de identiteit van materiaal borgt en documenteert. Daarom zijn wij een materialenpaspoort voor gebouwen begonnen. Van de gebouwen die wij bouwen, documenteren we alle materialen die we gebruiken, zodat we precies weten wat er in zit, mocht het gebouw ooit afgebroken worden. Daarnaast zijn we een digitaal platform begonnen – het Madaster – waarop andere bedrijven zelf de materialen in hun gebouwen kunnen registreren. In de toekomst willen we een vergelijkbaar platform opzetten voor producten en infrastructuur.”

Grondstoffen zitten dus tijdelijk opgeslagen in spullen of gebouwen, tot deze niet meer nodig zijn. Maar wie is dan de eigenaar van al die grondstoffen?

‘Mijn toekomstvisie is dat de mijnen, waar de grondstoffen vandaan komen, eigenaar zijn

ADVERTORIAL

H OG E SC H O O L U C L L M ET DUURZAM E ENER GIE NAAR PUKKELPOP Vaste bezoekers van Pukkelpop hebben zeker al gehoord van de milieuinspanningen van het festival. Ook dit jaar helpt hogeschool UC Leuven-Limburg (UCLL) met een aantal innovatieve ideeën op de weides van Kiewit. “Wat het is mogen we nog niet zeggen, maar het wordt zeker origineel.” In 2015 draaide Baraque Futur, een minifestival op Pukkelpop, volledig op groene energie en dat dankzij de onderzoekers, docenten en studenten van UCLL. In 2016 waren er bijkomende initiatieven rond recycling van drankbekers. Dat alles leverde Pukkelpop een European Festival Award op. “Pukkelpop was erg tevreden”, vertelt Thomas Vanhove van UCLL. “Vorig jaar wilden we ook iets speciaal doen en maakten we van afval een sleutelhanger via onze 3D-printer. Dit jaar hebben we weer andere toffe dingen in het vooruitzicht.”

Project Baraque Futur is slechts één van de projecten waar de studenten van de UCLL aan werken. Thomas Vanhove: “Op de hogeschool zijn we bezig met energie, en dan vooral met smartgrids, energieopslag in secondlife-batterijen van elektrische auto’s en koeltechnieken. In tegenstelling tot universiteiten focussen wij op prakijkgericht onderzoek. De groene energiezone op Pukkelpop sluit daar perfect bij aan. En zo bereiden we onze studenten voor op de innovatieve technologieën.

Thomas Vanhove voor de pyramide met de energy floor, een leuke manier om festivalgangers te boeien voor alternatieve energiebronnen.

#FOKUSMILIEU

n en blijven van de grondstoffen.’

THOMAS RAU PROFIELINTERVIEW

De aarde is een gesloten systeem, waarin alles eindig is, alles een limited edition is en even belangrijk

“Mijn visie is dat in de toekomst de mijnen ,waar de grondstoffen vandaan komen, eigenaar zijn van de grondstoffen. Zij lenen die enkel uit aan bedrijven of personen om spullen van te maken. Deze bedrijven of personen moeten de grondstoffen uiteindelijk wel weer in goede conditie teruggeven aan de mijnen, net zoals bij de bibliotheek. Voor de spullen terugkomen, kan dat tientallen, misschien wel honderden jaren duren, maar uiteindelijk blijven ze eigendom van de mijnen.”

Kunt u een voorbeeld geven? “Een bekend voorbeeld van een activiteit die wij hebben opgezet samen met Philips, is dat je betaalt voor licht en niet voor een lamp. Je betaalt met andere woorden voor een dienst en het is de verantwoordelijkheid van Philips om te zorgen voor een energiezuinige lamp die ook nog eens gemakkelijk te demonteren is. Wanneer de lamp niet meer nodig is, weten zij immers dat die lamp terugkomt naar hen. De grondstoffen die in die lamp zitten, kunnen op die manier bij terugkomst makkelijk hergebruikt worden.”

Hoe realistisch is die zogenaamde Copernicaanse wending en aan welke termijn moeten we denken? “Hoe realistisch was het vijftien jaar geleden om te denken dat iedereen op dit moment met een smartphone op zak zou lopen? Ik denk dat die verandering veel sneller kan plaatsvinden dan iedereen denkt. Een heleboel bedrijven hebben nu al moeite om hun grondstoffen bij elkaar te krijgen. De grenzen die

Papier en karton vormen de basis van vele producten. Paper Chain Forum, communicatieplatform van de Belgische papier- en kartonindustrie, ondersteunt FSC en PEFC als certiﬁcatiesysteem.

vroeger heel ver weg waren, zijn nu heel dichtbij.”

Gaan mensen daadwerkelijk inzien dat er een einde aan hun grondstoffen komt voordat het zover is? “Vooralsnog is onze mentale ingesteldheid de grootste belemmering. We zouden als mensheid veel meer bezig moeten zijn met onze mentale rijpheid. Wij zijn spirituele wezens op een menselijke reis. Het allerbelangrijkste is daarom educatie. En daarmee komen we terug bij af: we moeten het huidige systeem niet optimaliseren, maar transformeren.”

Wat u voorziet, gaat veel verder dan zomaar ons economisch systeem veranderen. Dit vraagt een maatschappelijke ommekeer. “Absoluut. De meest fundamentele vraag die we moeten beantwoorden is: welke houding willen we als mensheid innemen ten opzichte van alles wat ons ‘zijn’ mogelijk maakt? Het antwoord op die vraag gaat bepalen hoe de samenleving van de toekomst er uitziet.” SMART FACT Als Thomas Rau geen architect was, dan was hij...? Er waren misschien twee andere opties. De eerste: kinderverzorger. Ik ben begonnen met een studie pedagogiek en werkte voor mijn civiele dienst (vroeger alternatief voor militaire dienst in Duitsland, red.) in een gezinsvervangend tehuis. De tweede optie was danser. Ik volgde opleidingen op het gebied van beeldende kunst en dans aan de Kunstacademie.”

3 VRAGEN AAN...

GERT VAN EECKHOUT

BELEIDSONDERSTEUNER MVO MVOVLAANDEREN.BE

Wat houdt MVO in? “De Europese Commissie definieert maatschappelijk verantwoord ondernemen als ‘de verantwoordelijkheid van bedrijven voor het effect dat ze op de samenleving hebben’. Volwaardig MVO betekent dat bedrijven aandacht voor mensenrechten, consumentenbelangen en sociale, ethische en milieukwesties integreren in hun bedrijfsactiviteiten en kernstrategie, in samenwerking met hun stakeholders.”

Hoe verhoudt MVO zich ten opzichte van innovatie? “Sommige bedrijven zoeken oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen vanuit hun expertise en invloedsfeer. Die uitdagingen worden opportuniteiten, een middel om economische waarde én een positieve impact te creëren – gedeelde waarde of shared value. Efficiëntie-vraagstukken hebben bijvoorbeeld vaak een duurzaam antwoord en de vraag naar duurzame producten stijgt. Denk aan circualire businessmodellen, ecodesign, sociale innovatie... Innovatie en MVO zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden.”

Hoe begin je aan MVO? “Belangrijk is te weten waar je al staat. Dat kan door de MVO-scan. Aan de hand van een aantal stellingen waar je bedrijf al dan niet aan beantwoordt, krijg je een overzicht van je sterke en zwakke punten. Die kun je als basis gebruiken voor jouw MVO-actieplan. We bieden ook het Traject MVO aan, een opleiding waar je je actieplan in de praktijk leert om te zetten.”

ADVERTORIAL

Hernieuwbaar verwarmen en niet inboeten op uw comfort of uw budget, hoe doe je dat? Alle condensatieketels op aardgas hebben ondertussen een energielabel A gekregen waarmee deze verwarmingstechniek nog steeds een van de meest performante blijft. Aardgas is een natuurlijk product en een primaire energie die sinds jaar en dag de energiebron bij uitstek is voor verwarming en productie van sanitair warm water. Hoe komt dat? Aardgas is in de eerste plaats altijd beschikbaar, net zoals het kraantjeswater komt aardgas zonder vervuilend transport in uw woning, men ondervindt geen geur- of lawaaihinder en de uitstoot van schadelijke stoffen is minimaal. Maar aardgas heeft nog andere troeven. Wil je overstappen naar hernieuwbare energie en blijven genieten van het comfort dat aardgas biedt dan doe je er goed aan om volgende energie-efficiĂŤnte en economisch voordeligere, hernieuwbare toestellen mee te nemen in uw duurzaam project. Condenserende ketel combineren met thermische zonnepanelen. De zonnewarmte geeft u gratis sanitair warm water wanneer er voldoende zon is, de aardgasketel zorgt voor de continuĂŻteit en voor de verwarming. Deze combinatie met hernieuwbare zonne-energie verhoogt de energieklasse van uw installatie trouwens van A naar A+. De hybride warmtepomp is een combinatie van een kleine elektrische warmtepomp en een condenserende aardgasketel. De warmtepomp levert het grootste gedeelte van de warmte, de condenserende ketel springt enkel bij wanneer het nodig is en zorgt voor blijvend comfort bij lage buitentemperaturen. Fabrikanten zetten hoog in op dit type toestel waardoor je al vaak een combi-toestel vindt die de warmtepomp en condensatieketel in 1 toestel aanbiedt. Dit systeem kan zelfs A++ zijn. Er bestaan ook aardgaswarmtepompen voor uw woning. De werking van deze toestellen is vergelijkbaar met deze van elektrische warmtepompen maar het grootste verschil is de elektrische compressor die is vervangen door bijvoorbeeld een kleine gasmotor. Deze warmtepompen behouden steeds een hoog vermogen, ook bij zeer lage temperaturen. Door het grote aandeel hernieuwbare energie uit de omgevingswarmte zijn aardgaswarmtepompen terug te vinden onder energieklasse A++. Aardgas laat u ook toe om op een efficiĂŤnte manier zowel warmte als elektriciteit te produceren. Dit kan ondermeer door het installeren van een brandstofcel die zich door haar hoog elektrisch en thermisch rendement bij uitstek leent bij nieuwbouwprojecten. Dit laat u toe om lokaal en op een ecologische manier elektriciteit te produceren aan een zeer lage kost. Voor nieuwbouw-, renovatieprojecten of vervanging is de condensatieketel of de warmtepomp op aardgas economisch het meest voordelig, terwijl deze toepassingen ook qua CO2 emissie even interessant of zelfs beter zijn dan andere verwarmingstoestellen. Kiezen voor een performante aardgastoepassing gecombineerd met hernieuwbare energie is kiezen voor een oplossing die bijdraagt tot de strijd tegen het broeikaseffect zonder in te boeten op uw comfort of budget.

ADVERTORIAL

Beter leren omgaan met regenwater scheiden riolering aangelegd wordt.

rioleringen afgevoerd. Dit heeft een negatieve invloed op de

Nagenoeg elke zomer krijgen we ergens in Vlaanderen te maken met schadelijke wateroverlast. Klimaatverandering en

Daarenboven geldt op privédomein sinds 2014 de verstreng-

(grond)waterhuishouding. Regenwater kan niet meer in de bodem dringen, veroorzaakt overstorten en overstromingen.

de hogere temperaturen die daarbij horen, maken dat de at-

de verordening hemelwater waarbij men het regenwater zo

mosfeer meer vocht kan ophouden waardoor meer extreme neerslag mogelijk is en deze zich ook frequenter kan voor-

lang mogelijk op het eigen perceel moet houden door het plaatsen van een regenwaterput met hergebruik en een in-

doen. Door de hevigere intensiteit van de neerslag zal minder

filtratievoorziening. Ook in nieuwe verkavelingen en op open-

regenwater in de bodem dringen en wordt de voeding van het grondwater problematisch.

baar domein worden er meer inspanningen geleverd om schade door wateroverlast te vermijden.

Professor Patrick Willems van de KU Leuven verwacht dat wateroverlast zich de komende jaren of decennia zal blijven

Bewuster omgaan met regenwater Ook als burger moeten we beter bewust zijn van wat er met

Wacht niet tot u verplicht wordt, maar ga vandaag al na wat u

manifesteren in Vlaanderen en zelfs (significant) zal vererge-

ons regenwater gebeurt. Weet u waar uw regenwater naartoe

kan doen om uw regenwater af te koppelen en zo lang moge-

ren. Tegelijkertijd zullen de grondwater voorraden dalen en de beschikbaarheid van drinkwater in het gedrang komen.

gaat? Het verdwijnt vaak onder de grond en daar houdt het verhaal voor de meeste mensen op. Weinigen weten dat het

lijk op eigen terrein te houden d.m.v. hergebruik en infiltratie. Bij verbouwingen of heraanleg van de tuin maakt u best van

We zullen in de toekomst dus moeten leren leven met

regenwater afkomstig van een perceel stroomafwaarts nog problemen kan veroorzaken.

de gelegenheid gebruik om het afvalwater en regenwater te scheiden. De verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de ge-

Regenwater en afvalwater scheiden

Het scheiden van regen- en afvalwater, en het hergebruiken en infiltreren van regenwater zijn de sleutelfactoren om te ko-

Wilt u meer weten over de mogelijkheden voor het schei-

Bij nieuwbouw of herbouw is men al sinds 1999 verplicht om

men tot een efficiënt en duurzaam (afval)waterbeleid. Op dit

den van uw regenwater en afvalwater? Raadpleeg dan het

regenwater en afvalwater te scheiden. Ook bestaande woningen dienen af te koppelen wanneer er in de straat een ge-

ogenblik wordt regenwater opgevangen via verharde oppervlakken en daken meestal snel langs gemengde openbare

VLARIO Vademecum praktisch afkoppelen van hemelwater op www.vlario.be/info-voor-de-burger.

Meer wateroverlast

Door ons regenwater van het afvalwater te scheiden op privédomein en zo lang mogelijk ter plaatse te houden,

kunnen we allemaal ons steentje bijdragen. Bovendien

draagt u bij aan het behalen van de Europese doelstelling van de Kaderrichtlijn Water, die propere waterlopen tegen 2027 beoogt.

water op straat.

In samenwerking met

meente of rioolbeheerder maar ook bij u.

VLARIO is het overlegplatform, kenniscentrum en aanspreekpunt van en voor de rioleringssector. VLARIO biedt ondersteuning bij de verdere uitbouw en het onderhoud van de openbare en private afvoersystemen (afval‐en hemelwater) om een substantiële bijdrage tot de goede toestand van de waterlichamen te leveren. VLARIO is eveneens erkend keuringsorganisme voor de keuring van private rioleringen. www.vlario.be

ADVERTORIAL

ORBIX MAAKT KWALITATIEF BOUWMATERIAAL VAN STAALBIJPRODUCTEN Orbix ontwikkelt, produceert en verkoopt op basis van de bijproducten uit de staalindustrie sinds 1996 duurzame materialen en technologieën voor de bouwen de staalsector (wegenbouw, utiliteit, beton, …).

kennisinstellingen als VITO, CTP alsook diverse universiteiten waaronder de KUL, UHasselt, RUG, UA en ULB. Orbix stelt in totaal meer dan 130 mensen te werk, waarvan 48 in Genk.

Carbstonetechnologie De naam Orbix verwijst naar het Latijnse ‘orbis’ dat ‘cirkel’ betekent en ligt volledig in lijn met het geloof én overtuiging in de circulaire economie. Orbix gaat voor een optimaal (her)gebruik van materialen en stelt daardoor maximaal de duurzame economie in het kader van de circulariteit ten doel. “We streven ernaar om voor elk type industrieel bijproduct een gepaste bestemming te vinden en nieuwe duurzame materialen te ontwikkelen”, aldus zaakvoerder Serge Celis. Orbix beschikt over 6 vestigingen in Vlaanderen en Wallonië. De hoofdzetel van het bedrijf bevindt zich in Genk waar Orbix jaarlijks 220.000 ton metaalslaken, vroeger een afvalproduct, demetalliseert en valoriseert als nieuwe grondstoffen. De waardevolle metalen worden teruggebracht naar APERAM, de staalproducent. De minerale fractie, d.w.z. zanden en grinden krijgen een nieuwe bestemming en worden gebruikt binnen de bouwsector als waardevol alternatief voor natuurlijke grondstoffen en toeslagmaterialen. De R&D-afdeling in Genk is continu bezig met het ontwikkelen van nieuwe toepassingen en materialen in nauwe samenwerking met de Vlaamse en Waalse

Orbix heeft onlangs een 12-jarig onderzoek bekroond waarbij een proces is ontwikkeld dat metaalslakken in combinatie met CO2 omzet in nieuwe, hoogwaardige bouwmaterialen, zoals klinkers, stenen, tegels of nog bakstenen. Dit onderzoek gebeurde in samenwerking met VITO en het Waalse CTP. Belangrijk is dat de kwaliteit van deze bouwmaterialen minstens evenwaardig dan wel beter is dan die van de klassieke varianten. Producenten van beton kunnen deze materialen aankopen aan dezelfde of een lagere kostprijs. Anders gezegd kunnen betonproducenten en steenbakkerijen hun activiteit verduurzamen zonder extra investeringen of toegevingen rond kwaliteit of prijszetting. Door CO2 als bindmiddel in te zetten, heeft dit als gevolg dat er minder CO2 uitgestoten wordt. Een beton- en/of baksteenfabriek kan met dit procedé bijvoorbeeld haar uitstoot met gemiddeld 80 000 ton per jaar beperken. Daarbij komt nog dat de CO2 een nuttige nieuwe, maar vooral duurzame eindbestemming krijgt. Bovendien zorgt het Carbstoneprocédé ervoor dat natuurlijke grondstoffen bewaard worden voor de toekomstige generaties. Op 16 mei 2017 wist Orbix de Belﬁus Smart Company Award in de wacht te slepen met het Carbstoneprocédé. Met deze Smart Company Award beloont Belﬁus de onderneming met een

creatieve, duurzame vernieuwing. Er waren in totaal 185 genomineerden, waarvan 50 een plaats in de ﬁnale konden bemachtigen. In de categorie van de ondernemingen met een omzet <10 miljoen euro, kwam Orbix als winnaar uit de bus. Het Carbonatatieproces vereist een nauwe samenwerking tussen verschillende partijen en creëert een regionale verankering van bedrijven tussen de CO2-producent, de staalfabriek en zowel de materialenproducenten als betonproducenten of steenbakkerijen. De technologie wordt per licentie in een open en collaboratieve samenwerking verleend. Zo kunnen deelnemende producenten de techniek niet alleen integreren in hun productieproces, maar tevens door de open samenwerking permanent en duurzaam verbeteren. In Nederland zijn deze milieuvriendelijke CO2 -stenen al enige tijd in de handel: de Carbstonetechniek wordt er via de De RuwBouw Groep onder de merknaam ‘COMPENSATIESTEEN’ toegepast. Bovendien is de Carbstone-techniek bij diverse materialenfabrikanten in een testfase. Wellicht zal de productie met deze techniek bij deze ondernemingen weldra starten.

EXPERTPANEL GROENE ENERGIE

FOKUS-ONLINE.BE

Op naar een ‘energiek’ land Hoewel we onze kerncentrales in Tihange en Doel angstvallig lang openhouden, is hernieuwbare energie voor België en Vlaanderen wel degelijk de toekomst. Hoe bereiden we ons best voor op die toekomst en wat zijn de uitdagingen? TEKST THIJS ROELEN

JAN PEUMANS

AVIEL VERBRUGGEN

Voorzitter Vlaams Parlement en voorzitter Commissie voor Klimaatbeleid, N-VA

Energie- en milieu-econoom Universiteit Antwerpen

PIETER VINGERHOETS

Expert energie en klimaatstrategie bij VITO

Waarom zouden Vlaamse particulieren en bedrijven meer moeten investeren in hernieuwbare energie?

“Tegen 2050 moet het energiegebruik binnen de EU zo goed als koolstofvrij zijn. Burgers en bedrijven in elk land dragen daartoe bij, hoewel Vlaanderen een invoerder van energie zal blijven. Investeren in fossiele en atoomenergie wordt met de dag riskanter, ook voor de eigen bankrekening. Als afwenteling van hun schadelijke impact en gevaren niet langer geduld wordt – wat feitelijk al zo zou moeten zijn sinds het klimaatverdrag van 1992 – zijn ze veel duurder dan hernieuwbare energie. Investeren in duurzame energie brengt nu meer op dan een spaarboekje. Het risico is bovendien gering, wanneer de overheden tijdig de nieuwe elektriciteitsmarkt ontwerpen en vorm geven. Op dat punt is er nog veel werk te verzetten.”

“Uit een recente studie blijkt dat een vermindering van de uitstoot van de broeikasgassen met 46 procent tegen 2030 kan zorgen voor 2 procent extra economische groei en 80.000 nieuwe jobs in Vlaanderen. Dat alles onder bepaalde ondersteunende voorwaarden, die ook voor de handelspartners moeten gelden. Energieefficiëntie binnen de bedrijven zorgt automatisch voor een bevordering van het rendement en dus voor de economische gezondheid van de bedrijven. Ook voor particulieren zijn tal van maatregelen economisch interessant. Een greep uit de voorstellen uit de resolutie: zonnepanelen, renovatie van energieverspillende woningen, slimme energiemeters of meer recyclage van grondstoffen.”

“Simpel: omdat het onder de juiste omstandigheden een goede en stabiele investering is. Je kunt niet verwachten dat bedrijven en particulieren enkel om ethische motieven in hernieuwbare energie investeren. Dat hoeft ook niet. De laatste jaren is de prijs van zonnepanelen met ongeveer 80 procent gedaald, waardoor investeringen voor particulieren en kmo’s rendabel zijn. Met de zonnekaart op de website van het Vlaams Energie-Agentschap kun je een eerste indruk krijgen of je dak geschikt is voor zonnepanelen. Ook investeringen in windenergieprojecten kunnen financieel erg interessant zijn en hebben voor particuliere aandeelhouders de afgelopen jaren een dividend opgeleverd tussen de 4 en 6 procent.”

Welke hernieuwbare energiebron wordt momenteel nog te weinig gebruikt in Vlaanderen?

“Een regio oogst best hernieuwbare bronnen die bij haar passen. Zonnepanelen (voor elektriciteit en voor warmte) zijn het meest geschikt voor verstedelijkte gebieden zoals Vlaanderen. In 1978 wou Roger Van Overstraeten (imec) iedere nieuwe woning verplichten de helft van haar jaarlijks stroomgebruik uit zonnepanelen op het dak te betrekken. Mocht deze verplichting er gekomen zijn, dan had Vlaanderen er vandaag geheel anders uit gezien: de ruimtelijke schikking en oriëntatie van gebouwen en daken, geen verspilling van elektriciteit, een dynamische, hoogtechnologische industriële sector in zonne-energie... Telkens wanneer bepaalde opties zich aandienen, is het nodig de technologische groeikracht ervan en de volledige kosten-batenrekening goed te verkennen.”

“Alle hernieuwbare bronnen worden momenteel te weinig gebruikt. We hebben nood aan meer zonnepanelen, meer windturbines, meer warmtepompen en meer recyclage van afval.”

“Een groot potentieel voor hernieuwbare energie ligt in het gebruik van duurzame warmte. Meer dan de helft van onze energievraag bestaat uit warmte. Een elektrische warmtepomp gebruikt de omgevingstemperatuur om op efficiëntere wijze dan bijvoorbeeld de conventionele gasketel, warmte te genereren. In de nabijheid van bronnen met restwarmte kunnen dichter bevolkte gebieden ook aangesloten worden op een warmtenet. In Duitsland en Scandinavië zorgen warmtenetten voor een aanzienlijke besparing van fossiele brandstoffen. Een andere grote doorbraak kan verwacht worden op het vlak van elektrisch transport. Doordat een auto gemiddeld 96 procent van de tijd stilstaat, zijn er mogelijkheden om deze overdag op te laden met hernieuwbare energiebronnen zoals zonne-energie.”

Wat is de grootste uitdaging voor de toekomst op het vlak van hernieuwbare energie in Vlaanderen?

“Het hernieuwbare energiebeleid in de EU is sinds 2014 weer geheel overgeleverd aan zogenaamde vrijemarktregels. Feitelijk bepalen de grote energiebedrijven richting en tempo van de energietransitie. Daardoor laat men eerst de bestaande fossiele en atoominvesteringen uitteren, geeft men vervolgens voorrang aan windparken op zee en andere grootschalige projecten, maar blijven de kleinschalige centrales (zonnepanelen op daken) van secundair belang. De Europese Commissie en de Belgische overheden begrijpen nauwelijks hoe ze de meest duurzame, hernieuwbare energie van beneden af moeten ontplooien. Dat is nochtans essentieel voor een mondiale duurzame ontwikkeling.”

“Een mentaliteitsomslag. De in 2016 aangenomen resolutie betreffende een sterk Vlaams klimaatbeleid pleit voor het inzetten van een nieuw mobiliteitssysteem en een nieuw ruimtelijke ordeningsbeleid. Het zal niet makkelijk zijn de Vlaming ervan te overtuigen dat het principe ‘mijn auto, mijn vrijheid’ niet langer kan gelden. De resolutie pleit voor meer fiets, openbaar vervoer en collectief transport. Hetzelfde geldt voor het huis van de Vlaming. De resolutie pleit voor het versneld terugschroeven van het ruimtebeslag. Bij het voorzien van nieuwe woningen, moeten inbreiding en verdichting de voorkeur krijgen. Momenteel is het in Vlaanderen nog taboe om te raken aan huis en auto. Toch zal elke oplossing een nieuwe kijk vragen op die beide verworvenheden.”

“Een van de grote uitdagingen is een regelgeving uit te werken, waardoor ook de kleinere consument een ‘marktconforme stimulans’ krijgt om het hernieuwbare energiesysteem te ondersteunen. Momenteel is er bijvoorbeeld nog geen enkele stimulans voor een gezin met zonnepanelen om zoveel mogelijk de eigen opgewekte energie te gebruiken. Terwijl het juist interessant kan zijn om de zonne-energie aan te wenden om tijdens de dag sanitair water te verwarmen, een elektrische auto op te laden of zelfs de vaatwasmachine te laten starten wanneer je niet thuis bent. Een regelgeving die dit aanmoedigt, vergt een andere aanpak dan het huidige dag- en nachttarief, en kan ook het hele systeem ten goede komen.”

Op vlak van CO2 besparing is biogas met voorsprong de meest efficiënte hernieuwbare techniek.

1 x 2 MWel

CO2 reductie per type hernieuwbare energie met gelijkaardig geïnstalleerd vermogen (in 1.000 t CO2)

1 x 2 MWel

BESPAREN OP GROENE ENERGIE? Samen zijn we slimmer en sterker.

Hebt u ook het idee dat u nog steeds te veel betaalt voor uw energie? Mag uw buurt nog wat duurzamer worden? Dan is de groepsaankoop gas en groene stroom van SamenSterker zeker iets voor u. 71.000 gezinnen gingen u voor en stapten de voorbije jaren via SamenSterker over naar een voordelig energiecontract. En het afgelopen jaar bespaarden ze gemiddeld liefst â&#x201A;Ź200. Hoe groter de groep deelnemers, hoe sterker de onderhandelingspositie tijdens de veiling. Teken voor 9 mei vrijblijvend in op www.samensterker.be . Uiterlijk op 26 mei krijgt u van SamenSterker uw persoonlijk voorstel en u ontdekt meteen hoeveel u kan besparen.

De groepsaankopen van SamenSterker besparen u geld, tijd en energie.

www.samensterker.be SS_advertentie_2017.indd 1

26/04/2017 15:54

VERDIEPING (VER)BOUWEN

FOKUS-ONLINE.BE

BEN jij klaar voor 2021?

Subsidies, een lage energierekening en een kleinere ecologische voetafdruk. Een huis bouwen volgens de BEN-eisen klinkt zeer aantrekkelijk en inmiddels voldoet 34 procent van de Vlaamse nieuwbouwwoningen aan de norm. Maar hoe zit dat nu allemaal precies? TEKST THIJS ROELEN

aten we beginnen met de term waar het allemaal om draait: de BEN-norm. Bijna EnergieNeutraal. Dat klinkt simpel en niet erg dwingend vanwege het woord ‘bijna’. Toch bestaan er harde richtlijnen en is BEN voor iedereen die vanaf 2021 een woning wil bouwen een eis. “De Europese Unie heeft beslist dat vanaf 2021 alle nieuwe gebouwen zo goed als energieneutraal moeten zijn”, legt Geert Flipts van het Vlaams Energieagentschap uit. “Dat wil zeggen dat ze enerzijds zeer goed geïsoleerd moeten zijn en daarnaast grotendeels gebruik maken van hernieuwbare energie.” DIE EUROPESE EIS vult iedere lidstaat volgens zijn eigen parameters en normen in. Klimaatverschillen zorgen namelijk voor een verschil in de opbrengst van zonnepanelen of isolatie tussen lidstaten onderling. “Daardoor kan niet ieder land dezelfde formule gebruiken om de

energieprestatie van een woning te berekenen”, aldus Flipts. De bedoeling is wel dat het uiteindelijke verbruik in de nieuwbouwwoningen in iedere lidstaat zo laag mogelijk is.” IN VLAANDEREN WERD die norm dus de BEN-norm, die gehaald wordt wanneer een woning een energieprestatie (het E-peil) van 30 of lager scoort. Flipts: “Die score komt tot stand aan de hand van verschillende parameters, zoals bijvoorbeeld isolatie, compactheid, ventilatie, luchtdichtheid, het gebruik van energie-efficiënte installaties en warm water of het aandeel hernieuwbare energie.” Vanaf een E-peil van E30 of lager wordt gezegd dat het kostenoptimaal is. Je hebt dan een zeer energiezuinige woning. “Je zou nog verder kunnen gaan, maar de vraag is dan of je de investeringen om een woning veel lager dan E30 te krijgen, zult terugverdienen in de levensduur van de woning.”

DOORDAT 2021 DICHTERBIJ komt, willen veel mensen die nu een nieuw huis gaan bouwen graag al aan de BENnorm voldoen. Niet alleen om de bijbehorende subsidie op te strijken, waardoor je vijf jaar lang 50 procent korting op de roerende voorheffing krijgt, maar ook om te profiteren van een lagere energierekening en de waarde van de woning ook in de toekomst te behouden. MAAR WAAR MOET je dan rekening mee houden? “Allereerst moet er tijdens de ontwerpfase zeer bewust tewerk worden gegaan”, legt Christophe Debrabander, architect en duurzaamheidsadviseur bij Durabrik, uit. “Compact bouwen is een van de belangrijkste zaken om tijdens het ontwerp rekening mee te houden. Dat zorgt ervoor dat er minder buitenschil is en daarmee minder verliesoppervlak.” Compact bouwen heeft dus al een zeer grote impact op het E-peil.

Experience the future of comfort Halio™ is a smart-tinting glass that transitions from clear to dark within 3 minutes, providing sun blocking, anti-glare protection and nearprivacy. Halio gives occupants unprecedented control of their indoor environments, allowing them to feel their best day and night.

More info : www.haliolife.com/fokus

DAARNAAST IS ISOLATIE van de woning zelf van vitaal belang. Debrabander: “Met een goed geïsoleerde woning daalt de energiebehoefte. Een goed doordachte isolatieschil is dus een tweede belangrijk punt. Voeg daarbij een energiezuinige ventilatie met warmterecuperatie, gecombineerd met aandacht voor de warmteverliezen via kieren en spleten en je krijgt een zeer lage energiebehoefte.” Voor de resterende energiebehoefte raadt hij aan doordacht gebruik te maken van hernieuwbare energie, bijvoorbeeld door het gebruik van zonnepanelen. REKENING HOUDEN MET die drie zaken helpt je op weg naar een betaalbare nieuwe woning volgens de BEN-norm. “Bovendien draagt het bij tot het algehele comfort van een woning”, aldus Debrabander. “Het kan niet meer zo zijn dat het op het toilet bijvoorbeeld altijd heel koud is, zoals je bij oude wo-

ningen vaak merkt. Alles is beter geïsoleerd en dus is de temperatuur overal aangenaam.” JE WONING ENERGIENEUTRAAL maken, allemaal goed en wel, maar hoeveel moet dat kosten? “Een exact getal, of zelfs een percentage plakken op de extra kosten om een woning bijna energieneutraal te maken, durf ik niet”, aldus Flipts. “Maar dat er een meerkost is, staat vast.” Daarbij is de verwachting dat iemand die nu een huis bouwt, dat niet aan de BEN-norm voldoet, de waarde daarvan zal zien dalen. Debrabander: “Stel dat je een hypotheek voor 25 jaar afsluit. Tegen het einde daarvan, zit je al vlakbij 2050 en dan moeten alle woningen aan de BEN-norm voldoen, niet alleen de nieuwbouwwoningen. Door nu al te investeren in BEN heb je op het einde van je hypotheek nog steeds een conforme woning.”

ADVERTORIAL

U vermoedt asbest? Studiebureau Kiwa Oesterbaai begeleidt u stap voor stap!

Meer informatie: Kiwa Oesterbaai N.V. Kontichsesteenweg 42 2630 Aartselaar (Antwerpen) +32 (0)3 871 97 50 sales@kiwaoesterbaai.be

In Vlaanderen staan we voor grote asbest uitdagingen. Er zit nog zo’n 2,9 miljoen ton asbest in onze gebouwen en dat moet tegen 2040 allemaal asbestveilig gemaakt zijn. Een asbestinventaris wordt bovendien een verplicht onderdeel van de Vlaamse Woningpas; een digitaal paspoort van uw woonst. Als gespecialiseerd asbest studiebureau kan Kiwa Oesterbaai u hierin begeleiden; van de opmaak van een asbestinventaris tot werfopvolging en begeleiding tijdens de asbestverwijdering. kiwaoesterbaai.be

Trust Quality Progress

KiwaOesterbaai_FOKUS.indd 1

13/06/2017 11:58:55

ADVERTORIAL

Bodemsanering en stadsontwikkeling hand in hand Het aantal Vlaamse droogkuisbedrijven waar solventen werd gebruikt is groot. De bodem ter hoogte van de meeste voormalige droogkuislocaties is vervuild met historische verontreiniging. Bodemonderzoek en sanering van solventen is duur en complex.

VLABOTEX VZW (Vlaams Bodemsaneringsfonds voor de Textielverzorging) is sinds 14 september 2007 door de Vlaamse Regering erkend als bodemsaneringsorganisatie.

Case Brugge VLABOTEX vzw voerde in Brugge een bodemsanering succesvol en vlotjes uit, mede dankzij de uitstekende communicatie met de private projectontwikkelaar en de overheid.

Probleembezitters kunnen in ruil voor een forfaitaire bijdrage bij VLABOTEX vzw aansluiten. VLABOTEX vzw staat vervolgens in voor het uitvoeren en ﬁnancieren van de volledige bodemsaneringsprocedure.

Zoals meestal was deze site gesitueerd in stedelijk gebied. Na het slopen van de gebouwen wilde de eigenaar een winkel- en kantoorruimte oprichten.

Per euro bijdrage vanwege de saneringsplichtige kent de Vlaamse regering één euro subsidie toe. Dankzij de subsidieregeling en de know-how van VLABOTEX vzw worden complexe onderzoeken en saneringen ﬁnancieel en technisch haalbaar gemaakt.

De bodemproblematiek zorgt hierbij vaak voor vertraging. Niet zelden ontstaan er dan stadskankers. Niemand kan of durft initiatief nemen en de grond ligt er tientallen jaren verwaarloosd bij. Het kan echter ook anders. Daar is de site in Brugge een uitstekende illustratie van.

VLABOTEX vzw vertolkt als enige sectorfonds in Vlaanderen een pioniers- en voorbeeldfunctie. VLABOTEX vzw wil een kwaliteitsreferentie zijn voor een succesvolle aanpak van uitdagende en complexe saneringen en creëert toekomstperspectieven voor haar leden.

Na het bodemonderzoek ontwikkelde VLABOTEX vzw in overleg met de bouwheer een saneringsstrategie. Het saneringsvolume bedroeg maar liefst 12.110 m³. De kernzone werd circa 8 maanden intensief behandeld via bodemlucht- en hoogvacuümextractie. Daarvoor werden een 100-tal ﬁlters geïnstalleerd. In totaal werd 1.205 kg solvent verwijderd.

VLABOTEX vzw heeft reeds verschillende saneringen succesvol afgerond. De meeste locaties hebben intussen een nieuwe bestemming gekregen (appartementen, woningen, kantoorruimte).

Om de restverontreiniging te verwijderen werd gekozen voor bioremediatie. Hiervoor werd een tank vol melasse in de bodem geïnjecteerd. Er

werd gebruik gemaakt van dezelfde filters en leidingen als voor de kernsanering. Efficiënt gebruik van middelen dus, en beperkte hinder. Omdat er voortdurend heel open gecommuniceerd werd, lukte het om de verschillende fasen van de uitvoering vlot te laten aansluiten en praktische problemen en eventuele veiligheidsproblemen op te lossen. Toch moesten de diverse partijen vaak flexibiliteit tonen in hun manier van werken. De goede samemwerking – ook met de OVAM – stond garant voor een stadsontwikkeling die in harmonie verliep. Intussen kreeg deze site een herbestemming als kantoren en winkelcomplex.

De werking van VLABOTEX vzw als bodemsaneringsorganisatie wordt door de probleembezitters en andere actoren als zeer positief ervaren. Fondsenoprichting kan een nuttig instrument zijn voor andere sectoren. De OVAM is dan ook momenteel bezig om de mogelijkheid voor bodemsaneringsorganisaties in andere sectoren (non-ferro, garagewerkplaatsen, transportsector) af te toetsen. VLABOTEX vzw bewijst de noodzaak en het belang van de subsidie vanwege de Vlaamse Overheid om complexe bodemsaneringen in stedelijk gebied te kunnen realiseren waardoor herontwikkeling mogelijk wordt.

VLABOTEX vzw | President Kennedypark 31A, 8500 Kortrijk | 056/74.52.70 | info@VLABOTEX.be | www.vlabotex.be

CHRONICLE JEAN-MICHEL SCHEUREN

FOKUS-ONLINE.BE

De toekomst van innovatie is de natuur We denken vaak dat technologiën voortvloeien uit de menselijke creativiteit en productiviteit. Toch kunnen we de natuur nog steeds bestempelen als een voorbeeld, als we zien hoe ze omgaat met vele ingewikkelde processen. Laten we dan ook meer kijken naar wat we van die natuur kunnen leren. TEKST JEAN-MICHEL SCHEUREN, CO-FOUNDER BIOMIMICRY BELGIUM

nze planeet heeft strikte limieten om menselijke activiteit te ondersteunen. Door die te overschrijden, stimuleren we de klimaatverandering en gigantische milieu- en samenlevingsrampen. Er is een dringende nood om ons te focussen op echte doorbraken. Daarom moeten we overwegen of we op deze manier met innovatie verder willen omgaan. We moeten ophouden met de stapsgewijze en lineaire ‘verandering zoals altijd’ en meer complexe werkwijzen omarmen, net als innovaties die disruptief werken. AL SINDS MIJN kindertijd wijd ik me aan duurzaamheid en ben ik gepassioneerd door vernieuwing. Ik begreep dan ook meteen het gigantische potentieel dat de natuur te bieden heeft voor de ontwikkeling van nieuwe en duurzame producten, dienstverleningen en organisatorische werkwijzes. Met zo’n 4 miljard jaar evolutie en trial and error is de natuur ons grootste reservoir voor innovatie. LEONARDO DA VINCI zei al: “Kijk naar de natuur, daar ligt je toekomst.” En hij had gelijk. De manier om natuurlijke processen na te boosten om zo disruptieve en duurzame technologiën te ontwikkelen, noemen we biomimicry. Ik was er snel van overtuigd dat deze disruptieve innovaties vinden één van de meest dringende uitdagingen was, omdat die onze levensstandaard kunnen bewaren én verbeteren. Daarom besloot ik om

samen met een partner Biomimicry Belgium op te richten: een Belgisch netwerk tussen biomimicry-experten en Novobium, een start-up die milieutechnologieën ontwikkelt aan de hand van biologische processen. IN EEN RECENT onderzoek van de Business and Sustainable Development Commission werd berekend dat de duurzaamheidsdoelen tegen 2030 12 biljoen in economische kansen bedraagt. Elke organisatie kan dan ook profiteren van biomimicry. Succesverhalen vind je in verschillende sectoren. In de bouwsector met slimme materialen of architecturele en verstedelijkingsprojecten, in biotechnologie met de ontwikkeling van nieuwe, beloftevolle geneeswijzen, in de ICT-sector met neuronennetwerken, in management met nieuwe zelfwerkende en gedecentraliseerde werkwijzen, of zelfs in de financiële sector met peer-to-peer en blockchain-handel.

Met 4 miljard jaar evolutie is de natuur ons grootste reservoir voor innovatie

MAAR BIOMIMICRY IS inherent aan trans- en multidiscipliniteit en moet muren slopen tussen ingenieurs, designers, zakenmensen en biologen. Mijn geheim is inzetten op specifieke hulpmiddelen, psychometrische facilliteiten en op een sterk netwerk van experten. Ik ben dan ook benieuwd om te zien wat de toekomst zal brengen voor biomimicry, humanistisch design en artificiële intelligentie. Maar ik heb er het volste vertrouwen in.

Lees meer op fokus-online.be

MILIEUTECHNIEK

smartmediaagency.be

ADVERTORIAL

De kracht van biologische bodemsanering in Westerlo Chemische stoffen zijn essentieel in onze maatschappij, maar kunnen ook gevaarlijk worden als ze in de leefomgeving terecht komen. RSK Benelux, GreenSoil en Stadsbader sloegen de handen in elkaar om een verontreinigd terrein in Westerlo duurzaam te saneren. “En dat puur via biologische processen.”

omzichtig verwijderd zodat de sanering onder veilige omstandigheden op deze Seveso site kan uitgevoerd worden” vertelt Iris Van De Putte van Stadsbader. “Het bewaken van veiligheid en gezondheid is een onbetwistbare vereiste en uniek hierbij is het 24u/24u monitoren van de omgevingslucht door elektronische neuzen” vult van den Boogaart aan.

Het saneren van een bodemverontreiniging is een complex proces dat jaren in beslag kan nemen. Agfa Gevaert NV heeft voor de reiniging van haar site in Westerlo beroep gedaan op een coalitie van drie kennisbedrijven – RSK, Greensoil en Stadsbader - die het probleem gezamenlijk aanpakken. Met elk hun eigen specialiteit zal het consortium de grond en het grondwater saneren en terug geschikt maken voor hergebruik op de site.

Saneringsinfrastructuur Voor de gronden grondwatersanering heb je uiteraard voldoende materiaal en kennis nodig. De firma Stadsbader voorziet in alle machines en technisch personeel en voert momenteel de graafwerken met stabiliteitsmaatregelen uit. Voor het graven onder de grondwatertafel wordt d.m.v. drains het grondwater verlaagd tot een diepte van 4 en 6,5 m-mv waarna de grond kan ontgraven worden om op de site biologisch gereinigd te worden. Na de grondsanering, wordt het grondwater eveneens biologisch gesaneerd d.m.v. een combinatie van systeemfilters, bodemluchtinjectiefilters en een biologische grondwaterzuivering. Biologisch saneren in Vlaanderen Het volledig biologisch reinigen van grond en het grondwater is voor Vlaanderen een vooruitstrevende techniek zowel naar duurzaamheid als (kosten)efficiëntie en een kolfje naar de hand van Greensoil. “De uitgegraven

BVBA

Goede voorbereiding is het halve werk De verontreiniging strekt zich uit over een oppervlak van meer dan acht hectare waarbij de grond en het grondwater ernstig verontreinigd zijn. “Door RSK is de verontreiniging volledig in kaart gebracht en is het saneringsconcept in overleg met OVAM in een bodemsaneringsproject gegoten”, vertelt Jan van den Boogaart projectmanager van het project. “Tevens staat RSK als onafhankelijke bodemsaneringsdeskundige in voor de begeleiding en controle op het eindresultaat. “Voor de sanering kon beginnen, hebben we alle huidige en vroegere ondergrondse en bovengrondse infrastructuur

puinbrekers shredders trommelzeven flip-flow zeven schudzeven gridzeven

grond steken we onmiddellijk in een biologisch reinigingsdepot dat we ter plekke opbouwen. Met de nodige nutriënten en zuurstoftoediening worden de biologische afbraakprocessen dermate gestimuleerd dat de verontreiniging in snel tempo wordt afgebroken.” verduidelijkt van den Boogaart. Duurzaam en niet duurder “Net zoals in afvalwaterzuivering, is biologisch saneren ook in bodemsanering een zeer krachtige methodiek”, aldus Greensoil. “Het beste bewijs hiervan is dat na enkele weken de eerste grondreinigingsdepots reeds voldoen. Meer nog, de gereinigde gronddepots worden nu zelfs toegepast als reinigingsstap voor de onttrokken bodemlucht van nieuw aangelegde depots. Uniek in Vlaanderen en qua duurzaamheid en innovatief denken zelfs top op internationaal niveau”, benadrukt van den Boogaart. Is duurzaam dan ook duurder? “Wel in tegendeel” bevestigt Stefan Bangels (RSK). “Dit contract werd in concurrentie nét gewonnen door de innovatieve en duurzame totaalaanpak waarbij de kosten en risico’s voor de klant een pak lager liggen. Dit project is naar onze mening dan ook een schoolvoorbeeld waar bodemsanering de komende jaren naartoe zal evolueren. De toekomst van bodemsanering oogt groen en schuilt in een sterke samenwerking tussen deskundige, aannemer en klant!” besluit Stefan Bangels.

windshifters stockeerbanden wasinstallaties flotatiesystemen tools voor graafmachines en wielladers

TWIN trading BVBA Bart Hebbrecht Deisterweg 2 B 9991 Adegem - België +32 497 13 14 15 BE 0672.897.017

WASTE SYSTEMS LTD.

Resource Recovery

info@tt.be www.tt.be

Machines & Tools for recycling

WAAR DUURZAAMHEID EN COMFORT HAND IN HAND GAAN U wenst een bijdrage te leveren aan een duurzame toekomst, efficiënt om te gaan met energie en uw comfort te verhogen? Maak dan gebruik van de duurzame, hernieuwbare en energie-efficiënte verwarmingsoplossingen van De Dietrich. Zo levert u een bijdrage aan het milieu, de maatschappij en uw energiefactuur. Zonne-energiesystemen en warmtepompen van De Dietrich zijn voorzien van slimme technologie, staan garant voor een efficiënt gebruik van duurzame energie en bieden u tegelijk het hoogste verwarmings- en warmwatercomfort.

ZONNE-ENERGIE | HOUT | WARMTEPOMPEN | GAS & STOOKOLIE CONDENSATIEKETELS

DE DIETRICH 1 MERK, 101 OPLOSSINGEN WWW.DEDIETRICH.BE | DEDIETRICH@VANMARCKE.BE