DIT
DOSSIER
WORDT
GEPUBLICEERD
DOOR
SMART
MILIEUTECHNIEK LICHT OP GROEN
MEDIA
MAART 2016
EN
VA LT
NIET
ONDER
MARIE CHRISTINE MARGHEM Transitie voor klimaat
DE
VERANTWOORDELIJKHEID
BERT GYSEN Revolutie van ons energiesysteem?
VA N
DE
REDACTIE
VA N
KNACK
URBAN MINING Van afval tot opportuniteit
Water
Vloeibaar goud
Asbest
Verboden, nog niet verdwenen
Labels
ALAIN BERNARD
Betrouwbare certificering
‘De zeeën en de oceanen werden door beleidsmakers geïdentificeerd als een van de weinige terreinen waar nog sterke groei mogelijk is voor de industrie.’
Lees meer online op fokus-milieu.be
INDUSTRIËLE ONTSTOFFING & PNEUMATISCH TRANSPORT ENGINEERING • TURN KEY • EXPLOSIEVEILIG • ENERGIE-EFFICIËNT • GELUIDSARM
Vlasstraat 13, 8710 Sint-Baafs-Vijve 056 605 884 www.lysair.com info@lysair.com
2
EDITORIAL MARIE CHRISTINE MARGHEM
Het klimaat schreeuwt transitie
Veel leesplezier
Hendrika Janssen, Project Manager
De klimaattop in Parijs van november kwam niet te vroeg. 2015 was het warmste jaar sinds het begin van de metingen en verwacht wordt dat de temperatuur tegen 2050 nog zal stijgen. We moeten dus op lange termijn beginnen te denken en de transitie maken naar een koolstofarme maatschappij.
hendrika.janssen@smartmediaagency.be
COLOFON
FOKUS-MILIEU.BE
TEKST MARIE CHRISTINE MARGHEM, FEDERAAL MINISTER VAN ENERGIE, LEEFMILIEU EN DUURZAME ONTWIKKELING
het begin van de metingen in 1880, kwam dat akkoord niets te vroeg. ELK INDIVIDU, elke gemeente, elk bedrijf,
'D
it akkoord is een monumentale triomf voor de mensen en voor onze planeet’, tweette VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon na afloop van de COP21 in Parijs. Het akkoord was historisch. Zes jaar na de mislukte top van Kopenhagen in 2009, werden niet minder dan 195 landen het eens over gezamenlijke eisen, belangen en verwachtingen. Die werden gebundeld in een mondiaal klimaatakkoord dat het beleidskader zal vormen voor de noodzakelijke omslag in onze samenleving. Tegen de achtergrond van 2015, het warmste jaar sinds
elk land, elk werelddeel zal in de komende maanden en jaren inspanningen moeten leveren om de temperatuurstijging ruim onder 2 °C, of zelfs op 1,5 °C te houden, vergeleken met de pre-industriële periode. Dat om de onvermijdelijke transitie te maken naar een koolstofarme maatschappij. TEGEN 2050 MOET de CO2-uitstoot halveren
om klimaatneutraal te worden tegen het einde van deze eeuw. En daar moeten we ten volle op inzetten. We hebben de morele, de politieke en ook de wettelijke plicht om dat te doen. Met het Akkoord van Parijs hebben we ons ertoe verbonden, om langetermijnstrategieën op te zetten voor de ontwikkeling van een koolstofarme maatschappij. In combinatie met de te verwachten Europese normen voor het pakket energie-klimaat 2030, ligt er voor de komende maanden voor
ons land heel wat werk op de plank. OOK BEDRIJVEN KUNNEN een steentje bijdragen en daar wil ik hen ten volle in steunen. Verschillende bedrijfssectoren hebben de eerste stappen al gezet. Het besef groeit dat het klassieke economische groeipatroon, waarbij we grondstoffen ontginnen, gebruiken
Tegen 2050 moet de CO2-uitstoot halveren om klimaatneutraal te worden en vervolgens afdanken, evolueert en voor bepaalde sectoren zal moeten worden bijgestuurd. De natuur en het klimaat schreeuwen om een meer
duurzaam gebruik van onze grondstoffen en grotere investeringen in de circulaire economie. VOOR HET BEDRIJFSLEVEN is dat een opportuniteit. Circulaire economie bevordert innovatie en leidt tot nieuwe banen. Het zal bedrijven een concurrentievoordeel en consumenten een besparing opleveren. Uit Europese studies blijkt bijvoorbeeld dat afvalpreventie, ecologisch ontwerp of hergebruik tot een netto besparing van 600 miljard euro kan leiden en de jaarlijkse emissie van broeikasgassen met 2 tot 4 procent kan doen dalen. EEN ANDER SPREKEND voorbeeld: als 95 procent van alle mobiele telefoons ingezameld zou worden, zou productiemateriaal ter waarde van meer dan één miljard euro bespaard kunnen worden. Laten we daarom met z’n allen, individuen en ook bedrijven, inzamelen. Hergebruiken. Of meer: krachten verenigen om de noodzakelijke transitie waar te maken.
Productieleider: Ellen D’hondt Hoofdredactie: Elke Ramsdonck Tekst: Dirk Desleeper, Karen Schabregs Frederic Petitjean, Rafael Porto Carrero Coverbeeld: Nico Van Dam Vormgeving: Baïdy Ly Drukkerij: Corelio Smart Media Agency BE Leysstraat 27, 2000 Antwerpen Tel +32 3 289 19 40 meerinfo@smartmediaagency.be redactie@smartmediaagency.be
DIT IS SMART MEDIA Smart Media is een topspeler op het gebied van content marketing en native advertising. Onze campagnes worden zowel digitaal als in belanghebbende kranten verspreid. Onze basisgedachte is een sterke focus op het onderwerp. Door creatieve media-oplossingen helpen we u uw merk versterken en creëren we waarde voor uw doelgroep. Door kwalitatief hoge content zorgen wij ervoor dat uw klanten, onze lezers, actie ondernemen.
LEES MEER... 04 Blijven inzetten op bewustmaking 05 Verboden, maar nog lang niet verdwenen 06 Van afval tot opportuniteit 08 Profielinterview: Alain Bernard
LEES MEER OP
10 Betrouwbare labels 11 Verloren warmte, verloren geld 12 Vloeibaar goud
04
05
06
10
fokus-milieu.be
13 Bodem besmeurd, pand verbeurd 14 Revolutie van ons energiesysteem?
Uw afvalwater in ervaren handen We zuiveren afvalwater via professionele procedures. Continu voldoen we aan strikte normen. Tientallen industriële klanten vertrouwden hun afvalwaterbeheer toe aan dochterbedrijf
Aquaplus.
Aquafin
exploiteert meer dan 300 zuiveringsinstallaties voor huishoudelijk afvalwater. Zo werken wij SAMEN aan het maximaliseren van milieuwinst, tegen het best mogelijke rendement.
55
www.aquafin.be
www.aquaplus.be
info@aquafin.be
info@aquaplus.be
4
BRAND REPORT BEBAT
Blijven inzetten op bewustmaking
Elk jaar worden in ons land meer dan 2,5 miljoen kg batterijen ingezameld en gerecycleerd. De samenwerking tussen overheden, bedrijven en burgers bij het inzamelen en recycleren van batterijen werpt dus zijn vruchten af. Maar informeren en sensibiliseren blijft noodzakelijk. TEKST KAREN SCHABREGS
E
en modaal gezin heeft 129 batterijen in huis. Zoveel?! Jazeker, en ze zitten onder meer in huishoudtoestellen, speelgoed, horloges, computers en gsm's. En het aantal batterijen per persoon stijgt nog steeds, vooral door het toenemend gebruik van draagbare apparatuur. Belangrijk is dat gebruikte batterijen niet bij het huisafval terechtkomen. Ze horen thuis bij het klein gevaarlijk afval, omdat er zware metalen zoals cadmium, kwik en lood in zitten. Deze giftige stoffen komen vrij bij verbranding en worden dan schadelijk voor het milieu en onze gezondheid. “DE BELANGRIJKSTE REDEN om batterijen te recycleren, is omdat de grondstoffen dan niet verloren gaan”, zegt Martine Vanheers, directeur Public Affairs & Participants van Bebat. “Het kost heel wat energie en grondstoffen om batterijen te produceren. Voor die grondstoffen zijn we grotendeels afhankelijk van geo-politiek soms instabiele landen. Willen we een
duurzame, toekomstbestendige economie, dan moeten we materialen in gesloten kringlopen brengen.” Wie zijn afgedankte batterijen en accu's deponeert
De aanvaardingsplicht geldt voor iedereen die toestellen met batterijen invoert of verkoopt - Martine Vanheers in een inzamelpunt, zorgt ervoor dat die terechtkomen bij gespecialiseerde recyclagebedrijven, die de grondstoffen recupereren.
“BELGIË BEHOORT TOT de wereldtop
in het sorteren en recycleren van afgedankte batterijen en accu's”, gaat Vanheers verder. “Elk jaar zamelen we zo’n 2.700 ton afgedankte batterijen in, die we sorteren en naar gespecialiseerde recyclagebedrijven zenden. We recycleren meer dan 100 miljoen lege batterijen per jaar.” Dat zijn mooie resultaten. Maar sensibiliseren en informeren blijft nodig. UIT HUISVUILANALYSES BLIJKT namelijk
dat er nog steeds één batterij (25 gram) op 100 kg huishoudelijk afval wordt teruggevonden. 53 procent van de gebruikte batterijen wordt naar een Bebat inzamelpunt gebracht, maar 31 procent wordt thuis bewaard en is daardoor niet beschikbaar voor recyclage. Er is dus nog altijd ruimte voor verbetering. “Daarom blijven we inzetten op bewustmaking, ook naar bedrijven, producenten en invoerders toe”, zegt Vanheers.
In samenwerking met de vzw BEBAT Bebat vzw is een vereniging zonder winstoogmerk (vzw), opgericht in 1995 door de producenten van batterijen en zorgt ervoor dat bedrijven kunnen voldoen aan hun wettelijke aanvaardingsplicht. Bebat vzw geeft gebruikte batterijen een nieuw leven en behoort tot de wereldtop wat betreft de inzameling van batterijen. In onze meer dan 24.000 inzamelpunten over het volledige land kunnen gebruikte batterijen gratis worden gedeponeerd. Bebat vzw staat in voor de ophaling, sortering en recyclage ervan. In 2014 zamelde Bebat een recordgewicht van ongeveer 2.700 ton batterijen in. Bovendien tonen huisvuilanalyses aan dat 100 kg huisvuil gemiddeld slechts 1 batterij bevat, waarmee Bebat een inzamelefficiëntie van 87 procent behaalt.
In België is er een wettelijke aanvaardingsplicht voor alle afgedankte batterijen. Die aanvaardingsplicht is gebaseerd
Mooie resultaten dankzij gezamenlijke inspanningen en intensieve sensibilisering - Martine Vanheers op Europese regelgeving en houdt in dat eindverkopers, tussenhandelaars en producent/ invoerders verantwoordelijk zijn voor de inzameling en verwerking van afgedankte batterijen
en accu's van hun klanten. Daarnaast moeten ze hun klanten informeren en sensibiliseren om hun lege batterijen in te leveren bij een verzamelpunt. HELAAS ZIJN NOG niet alle bedrijven, invoerders en producenten zich ervan bewust dat ze niet aan de regelgeving voldoen. Dat is bijvoorbeeld vaak het geval voor wie nieuwe producten met batterijen op de markt brengt. Denk bijvoorbeeld aan elektrische fietsen, drones, segways of maairobots... Via televisiespots en andere acties worden bedrijven aangespoord om zich in regel te stellen met de wetgeving en zich aan te sluiten bij Bebat. Bedrijven betalen daarvoor een milieubijdrage per op de markt gebrachte batterij. Daarmee wordt de preventie, het sensibiliseren, inzamelen, sorteren en het recycleren van batterijen gefinancierd. Bovendien worden de afgedankte batterijen gratis opgehaald. Batterijen inzamelen loont dus, voor jezelf én het milieu.
ASBEST VERDIEPING
5
3 VRAGEN AAN...
ROB BUURMAN BELEIDSMEDEWERKER BIJ BOND BETER LEEFMILIEU In haar visienota omarmt de Vlaamse regering de kringloopeconomie. Waarop moeten we ons focussen? “Het gaat niet om één maatregel, maar om een visie op de economie, waarbij alle verhoudingen op hun kop worden gezet. De circulaire economie komt er enkel als we ook op een fundamenteel niveau de economie durven te hervormen. Bijvoorbeeld door de lasten op arbeid te verschuiven naar lasten op grondstoffen. Het einddoel is even simpel als ambitieus: minder grondstoffen verbruiken.”
Wat met recyclage?
Verboden, maar nog lang niet verdwenen Asbestvezels mogen dan al bijna twintig jaar niet meer verwerkt worden in producten, toch is het kankerverwekkende goedje nog massaal aanwezig in het Belgische woning- en gebouwenbestand. Asbest blijft een stille doder, wat grotendeels te wijten is aan ontoereikende wetgeving en handhaving. Frankrijk en Nederland lopen mijlenver voor op ons land. TEKST DIRK DESLEEPER
A
sbest mag in België sinds 1998 niet meer worden verwerkt in producten, maar volgens schattingen zou er nog 3,7 miljoen ton van het ziekmakende goedje ‘in omloop’ zijn. Het grootste deel daarvan zit verwerkt in asbestcement, waar golfplaten, dakleien, buizen en allerhande afwerkmaterialen van gemaakt zijn. Bij huizen en gebouwen ouder dan dertig jaar kun je er donder op zeggen dat ze asbest bevatten.
DE VLAAMSE AFVALMAATSCHAPPIJ (OVAM)
onderkent het probleem. Ze heeft een stappenplan opgesteld voor de verwijdering van asbesttoepassingen in de buitenschil van gebouwen en constructies met 2040 als deadline. Tegen dan zou Vlaanderen dus vrij moeten zijn van asbestdaken en -gevels. Maar al deze toepassingen moeten eerst wel op een veilige manier worden verwijderd. En daar knelt in België het schoentje. “DE WETGEVER MAAKT een onderscheid
tussen hechtgebonden en ongebonden asbest”, vertelt Bob Rottiers, voorzitter van de Vereniging van Asbestverwijderende Bedrijven (VAB). Over dat hechtgebonden asbest – bijvoorbeeld
golfplaten en leien – luidt de algemene perceptie dat het niet gevaarlijk is zolang je ervan afblijft. Jan en alleman mag met andere woorden een golfplaten of leien dak vervangen.” VOLGENS ROTTIERS LEGT de huidige wetge-
ving een hypotheek op de gezondheid van bouwvakkers. “Neem je een aannemer of dakdekker onder de arm, dan zal die wellicht aanbieden om de opruiming in jouw plaats te doen. Maar dikwijls neemt hij geen adequate maatregelen, zoals ademhalingsbescherming, luchtdichte kledij, fixatie en bevochtiging van de materialen en voorzichtige demontage. Terwijl zulke eenvoudige maatregelen veel meer bescherming bieden.” TOCH IS HET onderscheid tussen hechten ongebonden asbest compleet achterhaald. Het Nederlandse instituut TNO ontdekte bijvoorbeeld al in 2007 dat dakbedekking uit asbestcement onder de invloed
van weer en wind, zure neerslag en mosgroei sterk degradeert. Bij daken ouder dan twintig jaar is er zelfs een hoog risico op het vrijkomen van asbestvezels. Onze noorderburen gingen daarom over tot een ambitieuze doelstelling: tegen 2024 moeten alle asbestdaken verwijderd
Asbest is niet gevaarlijk zolang je ervan afblijft, luidt de algemene perceptie - Bob Rottiers
zijn. En dat verwijderen mag alleen gebeuren door erkende firma’s, die volledig conform de veiligheidsvoorschriften werken. In België zijn zulke maatregelen alleen verplicht in het geval van ongebonden asbest. EEN ANDER PROBLEEM is de onwetendheid
omtrent de aanwezigheid van asbest in een gebouw of woning. Hoewel werkgevers verplicht zijn een asbestinventaris in huis te hebben, is dit in de praktijk vaak dode letter. “De controle is nagenoeg nihil. Dat komt vooral omdat er onvoldoende middelen door de overheid voor worden vrijgemaakt,” zegt Rottiers. Een ander pijnpunt: in België kan iedereen die dat wil een asbestinventaris opmaken. Daardoor bestaat immers geen specifieke erkenning. “De deur staat met andere woorden wagenwijd open voor cowboys die onder de prijs werken en bedenkelijk werk afleveren.” DAT STAAT IN schril contrast met de situatie bij onze noorder- én zuiderburen. Zo ziet de Franse wetgever niet alleen scherp toe op bedrijven, maar verplicht hij de asbestinventaris ook voor residentiële eigenaars. In Frankrijk moet iedereen die zijn huis wil verkopen, immers zo’n inventaris kunnen voorleggen aan kandidaat-kopers om die laatste niet op te zadelen met een verborgen gebrek. Rottiers: “Wie in België zijn huis verkoopt, moet een heleboel attesten kunnen voorleggen. Een asbestinventaris hoort daar niet bij. Meestal komt de aanwezigheid van asbest dan ook pas aan het licht wanneer de kopers hun huis aan het opknappen zijn.” We nemen dus best een voorbeeld aan onze buurlanden om asbest volledig te kunnen bannen uit ons bestaan.
“Het recycleren gaat Vlaanderen vrij goed af, maar we moeten naar een systeem waarbij de traditionele recyclagesector steeds minder nodig is. In de circulaire economie is hergebruik vanzelfsprekend. Een gezonde circulaire economie vereist betere producten, die langer meegaan en beter te herstellen zijn.”
Welke rol speelt de burger hierin? “De burger wordt niet langer als consument, maar als gebruiker benaderd. Dus, als een deelsysteem voor auto’s ervoor zorgt dat er minder auto’s op de weg zijn, terwijl mensen toch van A naar B geraken, dan moet de politiek daarvoor kiezen. Burgers zullen meer controle uitoefenen op het productiesysteem. Nu al zie je dat mensen online samen open source auto’s en huizen ontwerpen en dat zijn heus geen slechte producten.”
RADIOACTIEVE (N)OORDEN Vorige week is in Helsinki, Finland, uitzonderlijk hoge concentraties gemeten van de radioactieve stof cesium-137. In plaats van de gewoonlijke 1.000 microbecquerel, stegen de waarden tot 4.000 microbecquerel, evenveel als het jaar na de kernramp in Tsjernobyl van 1986. De fall-out van die ramp zorgt ervoor dat cesium-137 altijd in de lucht hangt in Finland. Het vreemde aan het huidige verhaal is dat niemand weet waar de straling vandaan komt.
6
ACTUEEL RECYCLAGE
THE BIG APPLE OF TRASH 25 miljoen ton afval per jaar in Vlaanderen. Niet weinig. Maar als we vergelijken met New York valt dat reuze mee. Volgens Chris Kennedy, hoogleraar aan de Universiteit van Toronto, produceert die stad jaarlijks meer dan 33 miljoen ton afval, bijna driedubbel zoveel als Mexico City, op de tweede plek met 12 miljoen ton. Een New Yorker produceert wel 15 keer meer afval dan een inwoner van de overbevolkte stad Kolkata in India, die op plaats 25 strandt.
België is innovatief en toonaangevend op het vlak van afvalverwerking - Jan Verheyen
Van afval tot opportuniteit Dankzij een doorgedreven systeem van afval inzamelen, sorteren en recycleren groeide Vlaanderen uit tot mondiaal koploper op het vlak van afvalverwerking. Verder inzetten op een duurzaam afval- en materiaalbeheer betekent niet alleen goed nieuws voor het milieu, maar ook voor de Vlaamse economie.
©beerproject.be
THE BIG BEER OF BREAD Het innovatieve co-creatie project, Brussels Beer Project, experimenteert en brouwt in Dansaert 188 speciale bieren, die door iedereen getest en gekeurd mogen worden. De Tante Tatin met appeltoetsen, of de La Shaman met cacao en chipotle pepers zijn enkele van hun limited editions. Voor haar Babylone werkt het gezelschap zelfs met gerecycleerd brood! Daarbij verwijzend naar de ontdekking van bier door vergist brood 7.000 jaar geleden in Babylon.
THE BIG STOCK OF BIKES Weesfietsen aan stations zijn vaak een plaag. Daarom zorgen veel gemeenten voor de ophaling, opruiming en heropwaardering. Brasschaat bijvoorbeeld, steunt de vzw Noorderkempen Actief om weesfietsen te stockeren, waarna de eigenaar drie maanden de tijd heeft om die op te halen. Gebeurt dat niet, dan worden de onderdelen gebruikt om nieuwe, goedkope fietsen te maken. Nog bruikbare fietsen worden voor een kleine prijs aangeboden.
TEKST KAREN SCHABREGS
E
lke dag produceren we meer dan 1 kg huishoudelijk afval per persoon. Daarbovenop komt dagelijks nog zo'n 9,6 kg industrieel afval dat voortkomt uit de fabricage van onze consumptiegoederen. Wist je bijvoorbeeld dat een tandenborstel 1,5 kg en je computer zelfs 1.500 kg aan 'verborgen afval' weegt? En dan is er nog het afval afkomstig uit al onze bedrijfssectoren, inclusief de afvalverwerkende industrie: zo'n 25 miljoen ton per jaar in Vlaanderen alleen. Het kan niet anders dan dat die afvalstromen een enorme impact hebben op het milieu. Het is dan ook de kunst om afval zoveel mogelijk te voorkomen en zo milieuvriendelijk mogelijk te beheren en om zo weinig mogelijk grondstoffen en energie te verspillen.
INZAKE AFVALBEHEER EN -verwerking is Vlaanderen op Europees en mondiaal vlak gelukkig wel een koploper. Het was een van de eerste leefmilieumateries die in 1981 een Vlaamse bevoegdheid werd. “We zijn er dus al 35 jaar mee bezig”, zegt Jan Verheyen, de woordvoerder van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). “De goede resultaten danken we aan een structurele aanpak, een beleid dat zeer consistent wordt uitgevoerd en aan de intensieve samenwerking tussen lokale besturen, overheden, burgers en bedrijven voor
zowel huishoudelijk afval, als bedrijfsafval.” WAAR DE REGELGEVING in het begin eerder
gericht was op het verwijderen van afvalstoffen via stortplaatsen en verbrandingsinstallaties, schoof dit al vanaf eind jaren 80 op in de richting van het voorkomen, sorteren, recycleren en nuttig toepassen van afval. Niet alleen voor huishoudelijk afval, maar ook voor bedrijfsafval. Er werden steeds meer initiatieven genomen om bedrijven te stimuleren hun afval en materiaalstromen te scheiden, te valoriseren en waar mogelijk te hergebruiken. DIE AANPAK HEEFT duidelijk zijn vruchten afgeworpen. De Vlaamse bedrijven produceerden in 2012 bijna 19 miljoen ton primair bedrijfsafval. 74 procent van dat bedrijfsafval krijgt vandaag al een tweede leven. Dat is zo'n 25 procent meer dan het Europese gemiddelde. Daarnaast betekenen die recyclageactiviteiten een flinke economische meerwaarde. De Vlaamse afval- en recyclagesector stelt 12.000 mensen tewerk en is goed voor 3,7 miljard euro per jaar. En er is nog veel groeimarge. “WE MOETEN AFVAL niet als een probleem beschouwen, maar als een opportuniteit”, vindt de woordvoerder van OVAM. “Afval is ook een grondstof.
Onze bodem beschikt over weinig natuurlijke rijkdommen, waardoor we voor grondstoffen afhankelijk zijn van import en een fluctuerende markt. Er is nauwelijks zekerheid over afname en prijs. Over de grondstoffen die we hier in gebruik hebben, hebben we wel die zekerheid.” Daarom moeten we beter proberen om de grondstoffen die in onze producten en diensten zitten, maximaal te recupereren. IN 2011 WERD daarvoor het af-
valdecreet vervangen door een materialendecreet. Het Materialenprogramma heeft als doel van Vlaanderen een duurzame, toekomstbestendige economie te maken, waarin materiaalkringlopen worden gesloten. Producten
De idee van een circulaire economie vindt wel ingang bij de bedrijven - Jan Verheyen
worden als tijdelijke grondstofdepots beschouwd, als materialen die we nodig hebben om nieuwe producten te vervaardigen. “Afval is slechts een tussenstadium”, aldus Verheyen. “Het betekent ook dat we anders naar producten en productieprocessen gaan kijken. Bedrijven worden gestimuleerd om grondstoffen en afval van meet af aan mee in rekening te brengen.” Om na te denken over materialen en producten die ze op het einde van de rit makkelijk kunnen recupereren, herstellen of hergebruiken en om duurzamere producten en efficiëntere productiemethoden te ontwikkelen. VERHEYEN MERKT IN ieder geval een posi-
tieve evolutie: “We zien wel dat de idee van een circulaire economie ingang vindt bij de bedrijven. Enerzijds zijn grondstoffen duur, anderzijds kost ook afval handenvol geld. En naast het economische voordeel, is er natuurlijk ook het ecologische aspect. Ook de klimaatproblematiek hangt nauw samen met het materialenbeheer.” Het recupereren van grondstoffen zorgt bijvoorbeeld voor minder CO2-uitstoot dan natuurlijke rijkdommen uit de aarde halen. “Wat energie betreft, weten we allemaal dat hernieuwbare energie beter is dan fossiele brandstoffen. Wel, voor materialen geldt precies hetzelfde.”
BESCHERM EN VERSTERK UW REPUTATIE MET HET ‘CO2-NEUTRAL’-LABEL WWW.VINCOTTE.BE
SAMEN WETEN WE VAN AANPAKKEN
600.000 ton bedrijfsverpakkingsafval wordt jaarlijks gerecycleerd
Belgische bedrijven en afvalophalers leveren al 17 jaar samen met VAL-I-PAC groot werk in het beheren van bedrijfsverpakkingsafval. Vorig jaar werd er, van de 700.000 ton bedrijfsverpakkingen die op de Belgische markt gekomen zijn, maar liefst 600.000 ton gerecycleerd. Zo krijgt bijvoorbeeld zo goed als 100% van de kartonnen verpakkingen vandaag na gebruik een nieuw leven. Efficiënt, economisch en beter voor het milieu. Proper gedaan!
SAMEN BEDRIJFSVERPAKKINGSAFVAL BEHEREN EN RECYCLEREN
Ontdek hoe op www.valipac.be
De natuur geeft ons de beste voorbeelden van uitgekiende isolatieoplossingen en energie efficiëntie. KAEFER is ’s werelds grootste leverancier van complete isolatieoplossingen en volgt één helder doel: “to eliminate the energy waste”. Vanuit onze Belgische vestiging in Sint-Niklaas leveren wij industriële isolatiewerken, stellingbouw, tracing en asbestverwijdering aan klanten in onder meer de procesindustrie, staalindustrie, energiecentrales, tankopslag en voedingsmiddelenindustrie. Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvende afspraak. KAEFER België N.V. – info@kaefer.be – Tel.: +32 (0)3 789 15 88
Photo ©: KAEFER
Following the example of nature
www.kaefer.com
8
PROFIELINTERVIEW ALAIN BERNARD
‘Blauwe en groene energie gaan perfect samen’ Groen is de kleur van de uitgebreide DEME-vloot, maar ook de bedrijfstint die de diverse activiteiten kleurt van de Zwijndrechtse bagger- en milieugroep. Maar de energie waarin DEME investeert, is in de eerste plaats ‘blauw’, aldus ceo Alain Bernard. "Getijden zijn, in tegenstelling tot wind en zon, perfect voorspelbaar." TEKST DIRK DESLEEPER
H
ernieuwbare energie is uitgegroeid tot een stevige poot in uw bedrijfsvoering. Focust DEME zich daarbij enkel op offshore projecten?
“Onze basisactiviteit is en blijft ‘werken op het water’. Onze energieprojecten zullen daarom altijd met het water verbonden zijn. Of het nu gaat om offshore windturbines, getijdenen golfslagcentrales en wie weet zelfs zonneparken op zee.”
Wanneer wordt jullie eerste getijdencentrale operationeel? “Met ons consortium Blue Power (Deme met Participatie Maatschappij Vlaanderen en Nuhma, red.) hebben we enkele concessies in de Noordzee en voor de kusten van Noord-Ierland en Schotland. Zo’n getijdencentrale kun je niet om het even waar bouwen. Het verschil tussen laag water bij eb en hoog water bij vloed moet groot genoeg zijn en er moet een sterke stroming staan. De technologie zit nog in de pilootfase, maar het is absolute hightech. Grote bedrijven als Rolls Royce en General Electric zijn volop bezig hun onderwaterturbines te verbeteren. Net zoals met het eerste Belgische offshore windpark C-Power (het consortium achter het windturbinepark op de Thorntonbank, waar DEME deel van uitmaakt, red.) werken we stap voor stap. We beginnen met één of enkele turbines en we zien wel waar we eindigen.”
Getijdenenergie is zogenaamde ‘blauwe energie’. Waarom gelooft u daar zo sterk in?
BEELD NICO VAN DAM
“Ik bekijk het concept blauwe energie graag in het ruimere plaatje van dat van de blauwe economie, een idee dat afkomstig is van de Vlaamse ondernemer en visionair Gunter Pauli. Zowel Vlaanderen als Europa staan traditioneel heel sterk in de maritieme sector. Ga het maar eens na: op dit vlak zijn we met Europa de absolute nummer één. De zeeën en
In tegenstelling tot wind en zonneschijn zijn getijden perfect voorspelbaar
Kan blauwe energie wel de concurrentie aangaan met groene energie? “We geloven zeer sterk in complementariteit. De plaatsen op zee waar het stevig waait, zijn niet automatisch de plekken waar de getijden ook sterk uitgesproken zijn. Blauwe energie heeft trouwens een aantal duidelijke voordelen ten opzichte van groene energie. In tegenstelling tot wind en zonneschijn zijn getijden perfect voorspelbaar. Het is met andere woorden de optimale aanvulling van de toekomstige hernieuwbare-energiemix.”
Vorig jaar besliste de federale regering de concessie voor het ‘energie-atol’ voor de kust bij De Haan niet goed te keuren. Is dat een streep door de rekening voor DEME, toch een van de trekkers van dit project?
de oceanen werden trouwens door Europese beleidsmakers geïdentificeerd als een van de weinige terreinen waar nog een sterke groei mogelijk is voor de industrie. De blauwe cluster in Vlaanderen heeft dus zeker recht van bestaan. Daarin zijn naast onze wereldhavens en Vlaamse baggeraars, DEME en Jan De Nul, ook nog andere sterke bedrijven actief, zoals CMB en Exmar, Bexco, dat onder andere verankeringen voor offshore constructies produceert, Vyncke, dat onder meer windturbines bouwt, en Sioen, dat geavanceerd geo-textiel maakt. Maar ook studiebureaus, onderzoeks- en kennisinstellingen en onze universiteiten.”
“We hebben ons dossier ingetrokken, maar voor alle duidelijkheid: we denken verder na en bestuderen het een en ander. Ten eerste is er de financiering. Een dergelijk project van de grond krijgen is zeker niet evident. Mogelijk biedt het ‘plan Juncker’ hier soelaas. Dit plan is specifiek gericht op strategische investeringen die pas op de lange termijn winstgevend zijn, en die volgens de huidige marktmechanismen dus maar moeilijk van de grond komen. Bijkomend gegeven is de complexiteit van onze bevoegde instanties. Omdat het Grondwettelijk Hof heeft geoordeeld dat de beslissing over de concessie federale materie is, moeten we wachten op
'Wij hopen dat de politieke wind de komende jaren draait en ook de Noo
• ONAFHANKELIJK PROCESADVIES op basis van jarenlange ervaring in binnen- en buitenland • OPVOLGING, BEHEER EN OPTIMALISATIE van de waterhuishouding • EVALUATIE EN REMEDIËRING VAN SPECIFIEKE WATERZUIVERINGSPROBLEMEN door middel van gericht onderzoek • PROCESTRAINING algemeen of op maat van de klant
www.epas.be
Dok Noord 4C bus 003 | B-9000 GENT | BELGIUM Tel: +32 (0)9/381 51 30 | Fax: +32 (0)9/221 82 18 E-mail: Admin@epas.be
ordzee weer in aanmerking komt voor multifunctionele atol-eilanden.'
LEES MEER OP FOKUS-MILIEU.BE 9
Binnenkort worden de eerste schepen opgeleverd die uitgerust met dualfuel-motoren, kunnen varen op zowel stookolie als LNG het door de minister van Energie, Marghem, aangekondigde ‘energiepact’. Daarin zal beslist worden hoe er met energieopslag moet omgegaan worden. De uitbreiding van de energieopslag in de waterbekkens van Coo lijkt nu voorrang te krijgen. Wij hopen dat de politieke wind de komende jaren draait en ook de Noordzee weer in aanmerking komt voor dit unieke project.”
Een groene (en blauwe) energiemix moet onze uitstoot van CO2 in de toekomst verlagen. Is uw bedrijf tegelijk ook bezig om de gevolgen van de klimaatopwarming, zoals de stijging van de zeespiegel, op te vangen? “Als je weet dat 70 procent van de wereldbevolking in de buurt van de kust woont, besef je dat dit één van de urgentste uitdagingen wordt van deze eeuw. En ja, wij zijn actief betrokken bij kustbescherming, waarmee we een impact hebben op het leven van miljoenen mensen. In de Malediven (een eilandengroep in de Indische Oceaan die zonder adequate actie verzwolgen dreigt te worden door de zee, red.) hebben we zopas onze derde campagne achter de rug. We pompen zand op uit de zee en verhogen daarmee het land.”
Wat doet DEME zelf om haar eigen voetafdruk op het milieu en het klimaat te verkleinen? “Binnenkort worden de eerste schepen opgeleverd die uitgerust met dualfuel-motoren, kunnen
varen op zowel stookolie als LNG (Liquid natural gas, red.). Dat zorgt voor een flinke CO2- en NOx-reductie in de verbrandingsgassen. Met de investering in dualfuel-schepen zijn we absolute pioniers in onze sector. Bovendien nemen we hier het voortouw, terwijl we eigenlijk nergens toe worden verplicht. Zoals bekend, werden zowel de lucht- als de scheepvaart niet opgenomen in het klimaatakkoord van Parijs. Dat vind ik onbegrijpelijk eigenlijk.”
Over dat klimaatakkoord: bedrijven lijken steeds meer het voortouw te nemen. Merkt u dat zelf ook? “De verandering moet zowel van de politiek als van de bedrijfswereld komen. Als bedrijf kun je wel het voortouw nemen, maar het is belangrijk dat de politiek je dan rugdekking geeft. Anderzijds kunnen overheden wel voor een klimaatvriendelijker economisch systeem zorgen, waardoor bedrijven vanzelf meer zullen gaan investeren in groene – en blauwe – energie.”
SMART FACTS Als Alain Bernard geen CEO was geworden, dan was hij nu… ? “Astronaut. De ruimtevaart heeft me altijd gefascineerd. De tijden van de Apolloreizen waren fantastisch. Tot er iemand tegen mij zei dat astronauten geen bril mochten dragen.”
OOSTERSCHELDEKERING WORDT ENERGIECENTRALE Getijdenenergie moet een van de pijlers worden van de blauwe economie. Energie wordt hierbij gehaald uit hernieuwbare bronnen op zee. In de buurt van Neeltje Jans in Nederland, het kunstmatige eiland dat onderdeel uitmaakt van de fameuze Deltawerken, wordt naarstig gewerkt aan een getijdencentrale. Die zal energie halen uit het grote verschil tussen eb en vloed in de provincie Zeeland. Het is voor het eerst dat er iets aan de gigantische waterkering is gehangen dat niet in dienst staat van waterveiligheid.
‘JUNCKER PLAN’ FOCUST OP RENEWABLES Het vorig jaar opgerichte European Fund for Strategic Investments of Junckerplan beoogt tijdens een periode van drie jaar 315 miljard euro te investeren in strategische infrastructuurprojecten. De eerste gesteunde projecten situeren zich opvallend genoeg allemaal in de sector van de hernieuwbare energie: offshore windparken in Denemarken, een biomassacentrale in Finland, een warmtenetwerk in Frankrijk en een waterzuiveringsinstallatie in Spanje, die energie opwekt.
Viabuild! is gespecialiseerd in complexe en grote infrastructuurwerkzaamheden die zowel wegenbouw, burgerlijke bouwkunde als riolerings- en afbraakwerken, asbestverwijdering en passieve vuurbescherming combineren. U werkt bij Viabuild! met vakmensen die graag mooi werk leveren. Daarom investeren we voortdurend in het talent van onze medewerkers, materiaal en de relatie met onze klanten. En dat houdt ons scherp, want steeds meer komen opdrachtgevers met veeleisende projecten. We zouden het niet anders willen. Viabuild! heeft de ambitie om uit te groeien tot één van de grotere en performantere wegenbouw- en afbraakfirma’s van België waarbij kwaliteit, veiligheid en milieu permanente aandacht krijgen. Vraag nu uw offerte aan via offerte@viabuild.be. www.viabuild.be 015/61 63 03
10 UITGELICHT CERTIFICATIE
Betrouwbare labels De consument is best bereid om iets meer te betalen voor een product dat met zorg voor het milieu, het klimaat of de arbeidsomstandigheden is geproduceerd. Maar dan moeten de productlabels wel te vertrouwen zijn, natuurlijk. “Labels kunnen niet zonder een grondige, transparante en onafhankelijke validatie.” TEKST DIRK DESLEEPER
P
roductlabels zijn het slachtoffer van hun eigen succes. Wereldwijd bestaan er bijvoorbeeld meer dan 430 ecolabels. Allemaal worden ze volgens hun eigen methodologie opgesteld door de instantie die ze in het leven heeft geroepen, toegekend en geëvalueerd. En allemaal dekken ze een andere lading, hoewel de rode draad – het product is ecologisch verantwoord geproduceerd – steevast dezelfde is. DOOR DE VEELHEID aan labels kan de consument de betrouwbaarheid echter moeilijk inschatten. “Lang niet alle labels zijn betrouwbaar”, zegt Evert Vermaut, product manager bij Vinçotte, één van de grootste inspectie- en certificatiebedrijven wereldwijd. “Wij zien bijvoorbeeld dat slechts een deel van de labels die worden toegekend, ook daadwerkelijk door een externe, onafhankelijke partij werd gevalideerd. Nochtans is dat onontbeerlijk om het vertrouwen bij de consument op te bouwen, te behouden en – in het geval van de ecolabels – greenwashing (jezelf als bedrijf duurzamer voordoen dan je bent, red.) te voorkomen.” Als een label wordt gevalideerd dan wint het aan geloofwaardigheid en kan het zich onderscheiden van de rest. ECOLABELS ZIJN GROFWEG op te delen in twee categorieën: labels die rechtstreeks op de eindconsument zijn gericht, en labels die bedoeld zijn voor andere bedrijven of leveranciers in de productieketen. “We merken dat multinationals die zichzelf een groener imago willen aanmeten, steeds vaker van hun leveranciers eisen dat ook zij de impact op het milieu of het klimaat klein houden”, vertelt Vermaut. “Een betrouwbaar, gevalideerd label kan daarbij helpen.” ZO’N POPULAIR, Belgisch en
gevalideerd ecolabel is CO2-Neutral van de firma CO2logic. Dat label kunnen bedrijven aanvragen als ze hun koolstofneutraliteit in de kijker willen plaatsen. Eerst wordt de totale CO2-uitstoot van een bedrijf berekend. “Die bestaat hoofdzakelijk uit verschillende
bronnen zoals de eigen CO2emissies van het bedrijf, de uitstoot van de elektriciteit en energie die het bedrijf aankoopt, en de CO2 die verderop in de productieketen wordt geproduceerd,” vertelt Antoine
Validatie is onontbeerlijk om greenwashing te voorkomen - Evert Vermaut Geerinckx van CO2logic. Vervolgens zoeken Geerinckx en zijn collega’s van CO2logic naar opties om de uitstoot te beperken. “Ten slotte selecteren we een duurzaam traject om de resterende uitstoot te compenseren. Meestal is dat een investering in een klimaatproject in het buitenland.” HEEL DAT TOEKENNINGSPROCES
wordt door een extern certificatiebedrijf nog eens overgedaan ter controle. Vermaut: “De uitstoot wordt opnieuw berekend en we kijken of er bijvoorbeeld niet méér kan gereduceerd worden.” Vermaut benadrukt ook het belang van de validatie van zulke duurzame investeringen zoals klimaatprojecten. “Het geïnvesteerde geld moet natuurlijk ook écht tot een vermindering van de CO2emissie elders leiden.” ONDERTUSSEN WIL OOK Europa schoon schip maken in labelland. In een pilootproject, waaraan ook Vinçotte meewerkt, onderzoekt de Europese Commissie hoe een betrouwbaar, omvattend en uniform label de consument ertoe kan aanzetten zijn koopgedrag te veranderen – een label dat bijvoorbeeld niet alleen de impact op het milieu of het klimaat weergeeft, maar de ganse levenscyclusanalyse in rekening brengt. Vermaut: “We weten uit onderzoek dat mensen best bereid zijn iets meer te betalen, als ze maar de garantie hebben dat labels ook écht de lading dekken.”
ENERGIE FOCUS 11
Verloren warmte, verloren geld Zowel in de industrie als in de huishoudens komen grote hoeveelheden energie en warmte vrij waar niks mee gedaan wordt. Zonde, want met de juiste technologieën kan een groot deel toch gerecupereerd worden. “Het potentieel is gigantisch.” TEKST FREDERIC PETITJEAN
A
lleen al in het Antwerpse havengebied gaat naar schatting jaarlijks 480 megawatt aan warmte verloren bij industriële processen. Dat is genoeg energie om de volledige stad Antwerpen gedurende een jaar te verwarmen. Toch zonde, zo’n verspilling. Juist de mening van professor Chris Stevens van de Universiteit Gent. De ingenieur ontwikkelde daarom een soort ‘chemische warmtepomp’ om die energie te recupereren.
de temperaturen in huis te laag en de gebruikte chemicaliën te gevaarlijk. In de industrie zijn de applicaties echter legio en het mooie is: daar zijn nog heel veel meer processen waarbij warmte verloren gaat. Stevens: “Denk aan alle bedrijven die droogprocessen moeten gebruiken. In de voedingsindustrie bijvoorbeeld, of bij het drogen van lakken. Ook in de rookgassen uit schoorstenen zit nog heel veel warmte die zou aangewend kunnen worden.” MAAR NIET ALLEEN op fabrieksterreinen gaat veel bruikbare warmte verloren, ook in huizen en kantoren is dat zo. Gelukkig bestaan er ook daar al verschillende technieken om
die gratis energie toch te gebruiken. De warmtepomp bijvoorbeeld, waarmee je water kunt verwarmen met energie die in de grond of in het grondwater zit. Dat water kun je dan gebruiken voor bijvoorbeeld de vloerverwarming. De warmtepomp verbruikt zelf ook wel stroom, maar toch kunnen hier belangrijke besparingen mee gerealiseerd worden. Stadsverwarming is dan weer een collectief verwarmingssysteem, waarop meer dan één huis wordt aangesloten. De restwarmte van bijvoorbeeld grote industriële sites of verbrandingsovens wordt daarbij gebruikt om huizen te verwarmen. Omdat er flink wat graafwerk bij komt kijken, ligt het grootste
potentieel bij deze techniek vooral in nieuw te ontwikkelen stadswijken. IN DE STAD Leuven loopt dan weer
een project waarbij warmte wordt gerecupereerd uit het afvalwater uit de riolen. Zo’n 93 appartementen zullen op die manier van verwarming en sanitair warm water voorzien worden. Het rioolwater dat voor het appartementsblok stroomt, wordt opgevangen in een collector en daarna door een warmtewisselaar gejaagd. De onttrokken warmte voedt vervolgens een warmtepomp waarmee zowel het water uit de centrale verwarming als uit de waterleiding tot de gewenste temperaturen wordt opgewarmd.
is de WKK of warmtekrachtkoppeling, een installatie die tegelijk warmte en stroom opwekt en dat tot 36 procent efficiënter doet dan wanneer die apart worden aangemaakt. “Het komt erop neer dat de warmte die vrijkomt bij de productie van elektriciteit een nuttige toepassing krijgt, voor bijvoorbeeld verwarming of productieprocessen”, zegt Véronique Vens van het Vlaams Energieagentschap. “De elektriciteitsproductie zelf kan op heel wat manieren gebeuren, met gas- en/of stoomturbines of inwendige verbrandingsmotoren. Er wordt ook continu aan alternatieven gewerkt, zoals bijvoorbeeld de stirlingmotor of de brandstofcel.” HET VERVANGEN VAN een CV-ketel door
“HET WERKINGSPRINCIPE IS gebaseerd de
werking van levende cellen”, legt de professor uit. “We proberen warmte vast te houden in een fosforzuurstofbinding en zo op te slaan. Door die binding later te hydroliseren, in contact te brengen met water, kunnen we ongeveer de helft van de warmte opnieuw bovenhalen.” Het systeem, waarvan nu een pilootproject draait, werkt met restwarmte van 90 tot 150 graden celsius. Voor de industrie is die nutteloos en dus wordt ze geloosd. “Met ons systeem kunnen we die warmte terug oppompen tot ruim 200 graden, zodat ze opnieuw bruikbaar wordt”, zegt de professor. “Het potentieel is gigantisch: in heel Europa gaat er op deze manier 60 gigawatt aan energie verloren. Dat zijn ongeveer dertig middelgrote kerncentrales.” De pomp van professor Stevens heeft niet meteen residentiële toepassingen, daarvoor zijn
NOG EEN ANDERE interessante technologie
De WKK zal de stookkosten aanvankelijk verhogen, maar er wordt wel veel minder stroom van het net gehaald’ - Véronique Vens
een micro-WKK zal de stookkosten in eerste instantie wel verhogen, maar daarna worden de voordelen duidelijk. “Er wordt meer brandstof (meestal dus aardgas, red.) gebruikt”, zegt Vens. “Dat komt omdat er tegelijk ook elektriciteit geproduceerd wordt. Maar anderzijds wordt veel minder stroom van het net gehaald, waardoor de elektriciteitsrekening bijzonder laag wordt.” Een kleine WKK voor residentieel gebruik van ongeveer 1kWe is voorlopig wel nog vrij duur, omdat ze nog maar heel recent op de markt zijn. Je moet rekenen op 10.000 à 15.000 euro. Vens: “Voor installaties van 5kWe, voor de collectieve woonprojecten, neemt de relatieve prijs wel al snel af. Dan spreek je vanaf 25.000 à 30.000 euro.” Het hergebruik van warmte vergt dus wel een initiële investering, maar een terugverdieneffect is er ook. Door de slinkende voorraden aan fossiele brandstoffen en de bezorgdheid over het milieu zal deze aanpak in de toekomst ongetwijfeld ook steeds belangrijker worden.
12 EXPERTPANEL WATER
Vloeibaar goud
We hebben water nodig voor nagenoeg alles wat we doen. Voor ons is het vanzelfsprekend dat we daarvoor de kraan maar hoeven open te draaien. Maar die onmiddellijke beschikbaarheid van schoon water en het afvoeren en zuiveren van afvalwater heeft zijn prijs. Goed omgaan met dit kostbare goed is belangrijker dan we denken. TEKST KAREN SCHABREGS
SARAH JANSSENS MILIEUCONSULTANT BIJ ABESCO
YVES HAEGEMAN SALESMANAGER VAN AAQUA
DIRK VAN DER STEDE CEO VAN VLAKWA
FARIDA DOULAMI CEO BIJ EPAS NV
Welke impact heeft onbewerkt afvalwater op ons milieu?
“Je kunt afvalwater en de milieu-impact ervan moeilijk onder één noemer brengen. De reacties op de giftigheid en de opname van verontreiniging zijn afhankelijk van het soort verontreiniging en het organisme. Sommige micro-organismen kunnen beter tegen vervuiling dan anderen en ruimen het op. Maar een teveel zorgt voor een zuurstofarm milieu waardoor bepaalde dieren en planten sterven of net extra groeien. Een schijnbaar banale vervuiling kan zo een groot effect hebben. Daarnaast kunnen afvalstoffen in het water via de voedselketen ook bij de mens terecht komen.”
“De belangrijkste bronnen van waterverontreiniging zijn de landbouw, huishoudens en bedrijven. Afvalwater kan zuurstofbindende stoffen, zoals vetten en eiwitten en zware metalen bevatten, maar ook nutriënten zoals nitraat en fosfaat, die noodzakelijk zijn voor het leven in het water. Bij te hoge concentraties ontwrichten die echter het ecosysteem. Ook het lozen van warm of koud water heeft een impact op het milieu. Niet alle dieren kunnen vervuiling of temperatuurverschillen in het water aan. Gelukkig heeft de overheid wetten opgesteld, meet ze de concentraties en heft ze taksen volgens het principe 'de vervuiler betaalt'.”
“Het is belangrijk te definiëren welke de vervuiling is, welke behandeling het water onderging of er bepaalde stoffen zijn gerecupereerd – afvalwater bevat dikwijls waardevolle stoffen – en uiteraard waarvoor het gebruikt zal worden. Dit geldt ook voor regenwater, dat wel gebruikt kan worden voor varkens, maar niet voor kuikentjes. Of voor het sanitair, maar niet om te drinken. Een goed waterbeleid is onmisbaar om voldoende water met een gepaste kwaliteit op het juiste tijdstip ter beschikking te hebben tegen een redelijke prijs. Trouwens, één op de zes jobs in Vlaanderen is er rechtstreeks of onrechtstreeks afhankelijk van.”
“Je hebt enerzijds vervuild afvalwater afkomstig van de industrie en anderzijds huishoudelijk afvalwater dat wij dagelijks produceren. Als onbehandeld afvalwater wordt geloosd in het oppervlaktewater, heeft het een zware impact op de fauna en flora. De verontreiniging put de opgeloste zuurstof uit, die essentieel is voor het overleven van levende organismen. Planten, vissen, vogels en insecten raken bovendien geïntoxiceerd door schadelijke stoffen, die dikwijls te vinden zijn in ongezuiverde afvalwaters. Veel van die stoffen zijn moeilijk uit het milieu te elimineren zonder aangepaste voorzuivering.”
Wat zijn de grootste uitdagingen voor bedrijven op het vlak van watermanagement?
“Er wordt al veel gedaan op het vlak van waterzuivering. Vandaag zetten bedrijven vaker in op alternatieve waterbronnen. Natuurlijke waterbronnen aanboren wordt moeilijker door een verstrengde regelgeving. Want, geloof het of niet, we kampen met waterschaarste. En afvalwater lozen is ook niet gratis. Dus bedrijven kijken waar ze op een goedkopere, ecologische manier water kunnen winnen en naar de nodige kwaliteit. Regenwater kan gebruikt worden voor processen waarin geen topkwaliteit nodig is. Of ze gaan een stapje verder in het zuiveren van hun afvalwater om dat te hergebruiken in plaats van het te lozen.”
“Een uitdaging voor veel bedrijven is het volume water dat geloosd wordt proberen te verminderen. Niet in elk bedrijf gebeurt een scheiding van hemelwater (regen, sneeuw...) en afvalwater. Als beiden terechtkomen in dezelfde riool, krijg je automatisch een groot volume, waarvoor je lozingskosten betaalt. Een hot item is waterrecuperatie: het afvalwater verregaand zuiveren om het dan te kunnen hergebruiken in de productie. Dat betekent twee keer winst: je gebruikt minder nieuw water en je moet minder lozen. Als je in je productieproces warm water creëert, kun je dat na behandeling nog gebruiken om te poetsen.”
“België is één van de armste OESO-landen wat betreft waterbeschikbaarheid wegens onze grote bevolkingsdichtheid, weinig natuurlijke waterbronnen en rivieren. Dankzij waterzuivering kunnen we water hergebruiken, biomassa produceren, grondstoffen en energie terugwinnen. Uit onze studie kwamen vier bekommernissen: de beschikbaarheid en kostprijs van water, de lozingsnormen en een integrale benadering. Die prioritaire sectoren werden bepaald op basis van het watergebruik, de tewerkstelling en de waterkosten ten opzichte van de toegevoegde waarde (gevoeligheid aan een verhoging van de waterkost).
“Bedrijven gebruiken vaak grote hoeveelheden water van hoogwaardige kwaliteit voor productieprocessen, dus watermanagement is erg belangrijk. Dat is de grootste uitdaging: waterverbruik. Hoe zorg je ervoor dat je kunt produceren zonder water te verkwisten? Een andere uitdaging is het gebruik van chemicaliën optimaliseren. Er worden veel reinigingsproducten en desinfectantia gebruikt die in het afvalwater terechtkomen. Voorbehandeling is hier opnieuw van het grootste belang. Ten slotte moet ook het energieverbruik beter. Want energie verbruiken, is CO2 uitstoten en dus milieuonvriendelijk.”
Kunnen we ons water nog efficiënter beheren?
“Zeker. De technologische mogelijkheden evolueren. Er kunnen vandaag zaken die 10 jaar geleden niet eens denkbaar waren. Anderzijds verandert ook de visie op afvalwater en de behandeling ervan. Er zitten ook grondstoffen in die we kunnen hergebruiken. We evolueren dus steeds meer naar het sluiten van de waterkringloop. Dat betekent dat we vervuild water niet langer als afval beschouwen, maar als een grondstof die we na zuivering kunnen hergebruiken, bijvoorbeeld voor het opwekken van energie, dierenvoeding... Ook bepaalde vervuiling kan gerecupereerd worden voor andere processen.”
“Over het algemeen doet België het al vrij goed. Door onze bevolkingsdichtheid zijn we ook genoodzaakt om goed om te springen met het beschikbare water en ons afvalwater aan te pakken. Anders voelen we de impact meteen. Onze regelgeving is vrij streng. In de tankcleaningsector gelden hier veel strengere milieunormen dan in de buurlanden. Daarnaast moeten we ons allemaal bezinnen over hoe we met water omgaan en bekijken wat we kunnen doen. Het afvalwater van huishoudens dat in de riool terechtkomt, is anders dan het afvalwater afkomstig van de industrie. En elk water heeft een specifieke aanpak nodig.”
“Voor alle niveaus moet een aangepast, duurzaam waterbeleid worden uitgewerkt waar alle partijen bij worden betrokken. In Vlaanderen wordt jaarlijks zo'n 745 miljoen m³ water verbruikt. De gezinnen nemen één derde voor hun rekening. Zowel daar, als bij de bedrijven en overheid zijn er nog besparingen mogelijk. Sensibiliseren blijft nodig. In de Vlaamse conceptnota Visie 2050 staat dat we moeten evolueren naar een ‘robuust watersysteem’ dat in staat is (klimaat)schokken op te vangen en vele functies en diensten biedt. Dat door in te zetten op een combinatie van slimme technologie, robuuste infrastructuur en ruimte.”
“Afvalwater lozen doe je niet zomaar. Er zijn normen vastgelegd waaraan afvalwater moet voldoen voor het in het oppervlaktewater of in de openbare riolering geloosd mag worden. Idealiter zuivert de industrie haar afvalwater zelf voor, zodat er niet te veel belastende en toxische stoffen in het oppervlaktewater terechtkomen. We zien de laatste 15 jaar dat hergebruik van water belangrijker wordt. Veel bedrijven gebruiken water uit productie opnieuw voor koeldoeleinden. Maar het kan nog beter. Het vraagt uiteraard steeds een afweging van de kosten of zo’n investering wel rendabel is voor ieder type industrie.”
VERVUILING ACTUEEL 13
Bodem besmeurd, pand verbeurd Niemand wil een verontreinigde bodem of vervuild grondwater. Voorkomen is altijd beter dan genezen, maar een bodem kan ook gesaneerd worden. Meestal toch. “Maar zelfs de kippen drinken het grondwater niet.” TEKST RAFAEL PORTO CARRERO
E
en sterfgeval in de familie, dat is zelden goed nieuws. Maar door de band is er dan ook een erfenis. Zo verging het de familie Van Acker uit Lokeren enkele jaren geleden. Zeven erfgenamen kregen het huis in handen van een overleden familielid. De woonst had een geschatte waarde van 260.000 euro. “Maar we kregen een negatief bodemattest”, vertelt Dirk Van Acker. 33 potentiële kopers haakten af. In de jaren 60 was er namelijk een stortplaats op de grond waar de woning nu staat. “Families met kinderen willen zo’n huis niet.” DE FAMILIE VAN ACKER betaalde het voor-
onderzoek van een studiebureau uit eigen zak. Ondertussen heeft officieel onderzoek van de OVAM bevestigd dat er asbest, kwik, zink en andere zware metalen in de bodem zitten. De erfgenamen achten de stad Lokeren aansprakelijk omdat het over een gemeentelijk stort ging. “Spelende kinderen kunnen niet in contact komen met de aarde en mensen kunnen geen groenten telen”, zegt Björn Rzoska, gemeenteraadslid van Groen in Lokeren.
hierbij een aantal normen. De bodemsaneringsnorm is de belangrijkste. “Een vervuiling in een woon- of natuurgebied weegt zwaarder door dan een verontreiniging in een industriezone”, weet Van Achter. Mensen werken 40 uur per week in een industriepark, er zijn geen spelende kinderen, dus de blootstelling is minder ernstig. EEN KLASSIEK VOORBEELD is een grondwaterverontreiniging in een benzinestation. “Als er grondwaternormen voor bijvoorbeeld benzeen worden overschreden, dan zullen er voldoende boringen en peilbuizen worden geplaatst om zo een duidelijk beeld te kunnen vormen van de omvang en de ernst van de grondwaterverontreiniging.” Daarna vindt er dan een risicoanalyse plaats waarin nagegaan wordt of er gevaar is voor mens en milieu. “Benzeen is kankerverwekkend. In veel gevallen zal dergelijke verontreiniging aanleiding geven tot het opstellen van een bodemsaneringsproject”, verduidelijkt Van Achter. Daarin wordt er gecheckt wat de beste techniek is om de verontreiniging te neutraliseren of te verwijderen.
“IK WIL GEEN directe commentaar
op dit geval te geven”, benadrukt geoloog Hervé Van Achter van het studiebureau Tauw België. “In principe is de eigenaar verantwoordelijk voor de verontreiniging die hij zelf heeft veroorzaakt.” Stel, je hebt grond met een garage waarin aan auto’s is gewerkt of carrosseriewerken zijn uitgevoerd. En je wil deze grond verkopen. Dan is een bodemonderzoek verplicht. Is de bodem verontreinigd, dan zal de OVAM de veroorzaker aanmanen om te saneren. “Ze kunnen boetes en verwittigingen geven. Geef je daar geen gevolg aan, dan is de grond niet alleen onverkoopbaar, maar kan de OVAM het onderzoek zelf uitvoeren en de kosten later op de veroorzaker verhalen.” IN PRAKTIJK BETEKENT bodem- of grondwateronderzoek dat er een aantal vastgelegde chemische parameters zijn, die wettelijk moeten onderzocht worden. “Het gaat hier bijvoorbeeld om solventen, oliën, zware metalen en olie-aromatische koolwaterstoffen, om enkele voorbeelden te noemen”, legt Van Achter uit. De OVAM hanteert
IN SOMMIGE GEVALLEN zal een eenvoudige
ontgraving voldoen. Van Achter: “Op een braakliggende grond is dit vaak het beste.” Maar wat als een verontreiniging onder de gebouwen zit? “Dan zal er eerder gekozen worden voor een techniek die is gebaseerd op chemische of biologische afbraak of voor het oppompen en behandelen van het grondwater, want je gaat niet eerst de gebouwen afbreken.” Een erkend bodemsaneringsdeskundige maakt altijd een afweging van de mogelijke saneringstechnieken. “Deze keuze moet tot slot door OVAM gevalideerd worden”, duidt de geoloog. EN DE FAMILIE Van Acker uit Lokeren?
“Bij ons is de vloer gescheurd, want de aarde verteert en verzakt”, zegt Dirk Van Acker. “Een aardgasleiding bij de buurvrouw is daarom gesprongen. Haar kippen willen geen grondwater meer drinken. Het stinkt te erg.” Het ziet er dus sterk naar uit dat het nog een tijdje zal duren vooraleer de erfgenamen hun pand verkocht krijgen. “Op den duur wordt dit waardeloos”, zucht de gedupeerde erfgenaam.
14
CHRONICLE BERT GYSEN
Revolutie van ons energiesysteem?
Europa heeft vorig jaar zijn ambities kenbaar gemaakt: in 2030 moeten broeikasgassen met 40 procent gereduceerd worden, dienen we een aandeel van 27 procent hernieuwbare energie te hebben en 27 procent minder energie te gebruiken door energie-efficiëntie. Daarvoor zullen we allemaal een tandje moeten bijsteken, maar onmogelijk is het niet, zelfs niet met de aangekondigde sluiting van de kerncentrales. TEKST BERT GYSEN, CHIEF OPERATING OFFICER, ENERGYVILLE
I
n 2016 zal energie nog altijd een belangrijk agendapunt zijn voor politici, steden en gemeenten, bedrijven én particulieren. Willen we onze uitstoot verminderen, dan moeten we allemaal een tandje bijsteken. Gelukkig zien we al enkele duidelijke trends die zich dit jaar verder zullen doorzetten en heel wat kunnen betekenen voor het milieu. ELEKTRICITEITS- EN WARMTEPRODUCTIE zal
zich blijven decentraliseren en lokaliseren. PV-installaties (photovoltaic, installatie op zonne-energie, red.) geraken steeds meer ingeburgerd, waardoor de kost per geproduceerde kWh zal blijven dalen. Nieuwe technieken zullen ook zorgen voor een volledige integratie in het gebouw (Building Integrated PV, red.). Ook windenergie op land concurreert op dit ogenblik al met bestaande productiecentrales. Daarnaast is diepe geothermie, gekoppeld aan een warmtenet, geen verre droom meer, maar steeds meer een wezenlijk onderdeel van onze energiemix. VERDER ZAL DE trend van elektrificatie
zich verderzetten. In het streven naar een hogere energie-efficiëntie zal het belang van elektriciteit in huis en in de tertaire sector een hoofdrol spelen. Denk aan het stijgend aantal warmtepompen als vervanging van onze traditionele ketels op stookolie of aardgas. Of aan de groei van (plug-
in) elektrische voertuigen of ICT. In combinatie met het intermitterende karakter van zon en wind, zorgt die toename voor grote uitdagingen op het vlak van flexibiliteit. OPSLAG VAN ZOWEL elektrische, als thermische energie zal namelijk cruciaal zijn. Ook nu al zien we dat de kostprijs van batterijen dezelfde leercurve doormaakt als de PV-panelen de afgelopen tien jaar. De kostprijs zal de komende jaren sterk dalen en zelfs halveren. De elektrische energie omzetten naar thermische energie en vice versa zal in belang toenemen, evenals demand-sidemanagement, waarbij de vraag zich aanpast aan het aanbod.
We zitten midden in de energietransitie en de technologie evolueert sneller dan gedacht
DE FLEXIBILITEIT KAN ook verhogen door het Europese transmissienet te versterken en te zorgen voor een gemeenschappelijke energiemarkt. Zolang we op het vlak van flexibiliteit geen fundamentele vooruitgang boeken, moeten we vandaag een oplossing vinden, waarbij gascentrales onderdeel blijven van onze energiemix. Ze zijn snel regelbaar en kunnen dus een substantiële bijdrage leveren aan de nodige flexibiliteit. We zitten met andere woorden midden in een energietransitie waarbij de technologie sneller evolueert dan gedacht. Boeiende tijden dus voor een onderzoekscentrum als EnergyVille, en voor jou.
LEES MEER OP
fokus-milieu.be
‘Met BioPropaan ben je klaar voor een groene en zekere toekomst.’
‘D
e hele energiemarkt gaat door een groene revolutie. Alles moet milieuvriendelijker en tegelijk efficiënter worden,’ zegt Maarten Bijl, CEO van Primagaz Benelux. ‘Dit is een behoorlijke uitdaging voor de hele industrie die tegelijk zijn rendabiliteit moet verhogen en continu kosten moet verlagen. En dit is net waar propaangas vaak een oplossing biedt voor bedrijven en particulieren die niet op het aardgasnetwerk zijn aangesloten. Propaan is een heel stuk milieuvriendelijker dan stookolie, flexibel inzetbaar en biedt net als aardgas het voordeel dat je met je debiet kan spelen om zo productieprocessen optimaal te controleren. We horen bijna dagelijks van onze klanten dat ze – sinds ze op propaan zijn overgestapt – hun processen veel beter onder controle hebben en sneller en efficiënter kunnen werken.’
‘N
aast de klassieke propaanoplossingen die we blijven inzetten voor het veilig en aangenaam verwarmen van huizen, het milieuvriendelijk en efficiënt aandrijven van productie-plants en het leveren van propaan voor zowel kleine toepassingen zoals je BBQ als grote industriële bedrijven, is Primagaz ook voorloper op het gebied van groene energie. Propaan stoot van nature al 20% minder CO2 uit dan aardolie – en geen fijn stof. Met Bio-
“Met BioPropaan wordt dit groene aspect nog een stuk hoger, zonder aan efficiëntie in te boeten of voor andere aandrijvingen te moeten kiezen.” Propaan wordt dit groene aspect nog een stuk hoger, zonder aan efficiëntie in te boeten of voor andere aandrijvingen te moeten kiezen. SHV Energy, het moederbedrijf van Primagaz heeft heel bewust deze voorlopersrol opgenomen om mee te werken aan een groenere wereld en garandeert de eerste 4 jaar de totale afname van de in ontwikkeling zijnde BioPropaan-plant van NesteOil in Rotterdam.’
‘K
lanten staan er vaak niet voldoende bij stil dat gas wel degelijk geschikt en beschikbaar is voor de toepassingen die zij nodig hebben, op een milieuvriendelijke en meer economische manier dan de (zware) stookolie die zij vandaag nog gebruiken. Gas is wel degelijk een volwaardig en veilig alternatief voor veel productieprocessen, ook zonder netwerkaansluiting, gaande van het “gewone” propaan voor eenvoudige processen
“De productieplant van graanproducent Belourthe in Hamoir is het resultaat van een intense samenwerking tussen onze specialisten en de specialisten van Belourthe die door dagelijks contact, continue afstemming en wederzijds begrip tot een snelle en efficiënte implementatie gekomen zijn.” tot het vloeibare aardgas (LNG) voor de zwaardere toepassingen, waarbij ook hier Primagaz als een volwaardige partner de noden van de klant in detail analyseert en samen met hen naar de juiste oplossing zoekt en hier ook actief in investeert.’
ok in de transportsector zien we dezelfde evolutie, het moet groener en efficiënter, zonder aan flexibiliteit in te boeten of je budget onder druk te zetten. Ook hier is een goede toepassing van LNG te vinden, dat meer en meer wordt ingezet als brandstof voor vrachtwagens op lange afstand, vanwege met name de geluids-, kostenen uitstootvoordelen.’
“Gas is wel degelijk een volwaardig en veilig alternatief voor veel productieprocessen ook zonder netwerkaansluiting, gaande van gewone propaan voor eenvoudige processen tot LNG voor de zwaardere toepassingen.”
‘D
e hele energiemarkt staat voor grote uitdagingen,’ besluit Maarten Bijl. ‘De bronnen worden schaarser, CO2 normen strenger, efficiëntieslagen zijn overal nodig. Bij Primagaz zijn wij ervan overtuigd dat wij de nodige kennis, ervaring en draagkracht in huis hebben om onze klanten en partners te helpen met het bereiken van een duurzame toekomst.’
‘E
en mooi voorbeeld hiervan is de productieplant van Belourthe in Hamoir. Belourthe produceert top kwaliteit graanproducten en was op zoek naar een goed alternatief voor stookolie, wat ze vonden in de vorm van LNG (vloeibaar aardgas). De productieplant van graanproducent Belourthe in Hamoir is het resultaat van een intense samenwerking tussen onze specialisten en de specialisten van Belourthe die door dagelijks contact, continue afstemming en wederzijds begrip tot een snelle en efficiënte implementatie gekomen zijn.’ LNG is aardgas dat is afgekoeld tot -162 graden Celsius, waardoor het vloeibaar wordt, tot 600 keer minder volume inneemt dan in gasvorm en waardoor het eenvoudig transporteerbaar wordt. LNG stoot 30% minder CO2 uit dan zware stookolie, 65% minder stikstofoxyden en geen zwaveldioxide of fijn stof.
BioPropaan is 100% groen en dus een heel stuk milieuvriendelijker dan gewone brandstoffen. Het heeft identiek dezelfde synthetische eigenschappen als klassieke LPG en kan dus probleemloos gemengd worden met andere LPG producten.
‘O
Al het goede van gas, waar je maar wil.
www.primagaz.be
Ballast Nedam Environmental Engineering NV maakt deel uit van de Nederlandse groep Ballast Nedam NV en focust zich op elke vorm van milieuproblematiek. Ballast Nedam Environmental Engineering biedt een uitgebreid pakket specialistische technieken en methoden aan om voor elk bodemprobleem een passende oplossing te kunnen bieden. BNEE beschikt over specialisten met ervaring in duurzame saneringsoplossingen voor verontreinigingen op de meest uiteenlopende locaties: van stortplaatsen, industriële-, petrochemische- en defensieterreinen tot wasserijen, garages en werkplaatsen. Door een intensieve samenwerking met alle specialisten binnen deze groep kan BNEE u maatwerk bieden voor elke specifiek milieuvraagstuk.
Onze kerntaken richten zich op bodemsanering, waterbehandeling en grondreiniging, zowel in opdracht van particulieren, bedrijven, als voor de overheid. Door een jarenlange, internationale ervaring kan BNEE u evenwel gedurende het volledige traject bijstaan door een kosteneffectieve oplossing aan te bieden; van onderzoek en advies tot coördinatie, medefinanciering, uitvoering en nazorg. De grondverzetactiviteiten van Ballast Nedam Environmental Engineering zijn ondergebracht op de site te Zutendaal. Deze vestiging werd uitgebouwd als platform voor de opslag, bewerking, reiniging en logistiek, in functie van het hergebruik van gronden, maar tevens baggerspecie en minerale reststoffen. Ballast Nedam Environmental Engineering wil u graag uw partner zijn en u mee helpen bouwen aan een groenere leefomgeving. Voor meer informatie kan u terecht op onze website www.bnmt.nl
Milieubewust produceren is economisch rendabel! Recupereer 70% water en tot 30% elektrische energie uit afval binnen uw bedrijfsmuren. Wij verbruiken dagelijks heel wat voedingstoffen uit de agroalimentaire sector waarbij een aanzienlijke hoeveelheid bijproducten en afval vrijkomen. Een deel kan terug in de landbouw als dierenvoeding of meststof gebruikt worden, het restant (vnl afvalwater) dient gezuiverd te worden. Niet alleen worden bedrijven hiertoe verplicht door de milieuwetgeving maar het is noodzakelijk voor het behoud van een milieu in evenwicht. Daarnaast moet België tegen 2020 tot 13 % van de energiebehoefte uit groene energie halen; momenteel is dit nog maar 6%. Deze energie komt voornamelijk uit wind en zonne-energie, maar ook uit afval (houtsnippers, vergisting, stortgas,…). Het grote nadeel van deze geproduceerde groene energie is dat op de plaats van productie gewoonlijk geen verbruik is. M.a.w. moet deze energie getransporteerd worden tegen hoge kostprijs en met aanzienlijke verliezen. Enprotech haalt elektriciteit en zuiver water uit afval
warmte water elektriciteit
Deze ruwe energie kan verder omgezet worden in warmte met een stoomboiler, welke in de meeste bedrijven aanwezig is, en het geproduceerde biogas kan gebruikt worden om elektriciteit te produceren. Korte terugbetaaltijd vergt absolute betrouwbaarheid.
afval Enprotech BioActor
Enprotech Reuse
10% van oorspronkelijke restproducten naar landbouw
biogas water
De hoeveelheid reststoffen die zo het productieterrein verlaten, kunnen worden gereduceerd tot 10% van de oorspronkelijke hoeveelheid. Er zijn dus minder transportkosten, er is extra energie geproduceerd en bovendien bespaard op de werkingskosten! Niets dan voordelen dus, die de investering een korte terugbetaaltijd geven. In bepaalde gevallen wordt minder dan 2 jaar gehaald !
Milieubewust produceren is dus rendabel! Een kg aardappelen kan bij vergisting tot 3 kW ruwe energie opleveren, een kg vet tot 9 kW! Enprotech integreert ook vast afval in deze techniek, waardoor er nog meer energie onder de vorm van biogas (methaanhoudend) wordt geproduceerd. Een kg aardappelen kan zo bij vergisting tot 3 kW ruwe energie opleveren, een kg vet tot 9 kW!
Om deze terugbetaaltijd te realiseren en de milieuwetgeving te respecteren moet gewerkt worden naar TOTALE BETROUWBAARHEID. De productie mag niet stilvallen, de toevoer van energie en van het hergebruikt water moet gegarandeerd worden. Afstappen van het “we doen enkel het hoogst noodzakelijke” principe en gaan voor een totale oplossing zal uw investering doen RENDEREN ipv kosten te genereren. Enprotech een wereldwijde speler.
Daarom heeft Enprotech een geïntegreerde energie- en waterherwinning ontwikkeld, de Enprotech BioActor. Bij de productie van voedingsmiddelen, kan een afvalverwerking met energie- en waterherwinning voorzien worden zodat bijvoorbeeld bij een aardappel- of groentenverwerkend bedrijf het afvalwater (afvalwater van het spoelen, koken, reinigen,...) behandeld wordt in een biologische afvalwaterzuivering. Dit is de meest economische weg om het afvalwater tot op lozingsnormen te brengen. Het gezuiverde water kan terug aangewend worden voor spoelen en reinigen, en mits verdere behandeling zelfs als productiewater. Hierdoor worden beperkingen in waterverbruik, maar ook in afvalwaterlozing omzeild, en wordt een flinke kostenbesparing gerealiseerd.
In de praktijk zijn in Europa verschillende installaties gerealiseerd met elektriciteitsrecuperatie tot 30% van het eigen verbruik, en een waterhergebruik tot 70%! De aanpak is dus economisch en zeer rationeel, de geproduceerde energie en water worden onmiddellijk ter plaatse verbruikt. Niet alleen in Europa maar zelfs in snel ontwikkelende landen wordt naar deze oplossing gekeken. In bepaalde werelddelen (China en India) zijn energie en water zo schaars geworden, dat alle herwinning bijdraagt aan de continuïteit van de productie. Enprotech brengt hen de oplossing!
Voor afvalwaterzuivering zijn twee belangrijke processen toepasbaar. Klassieke energieverslindende zuivering met toevoeging van zuurstof, of vergisting waarbij energierijk methaan vrijkomt (gelijkaardig aan aardgas). Door toepassing van deze laatste techniek, ook anaerobie genoemd, wordt tijdens de zuivering netto energie geproduceerd.
Stationsstraat 164, B- 3110 Rotselaar | +32 16 61 72 50 | info@enprotech.be | www.enprotech.be