DIT
DOSSIER
WORDT
GEPUBLICEERD
DOOR
SMART
MEDIA
EN
VA LT
NIET
ONDER
DE
MODERNE STAD ONZE LEEFOMGEVING IN VERANDERING
MARC LAMBOTTE APRIL 2016 Cities are good for you
VERANTWOORDELIJKHEID
THIERRY GOOSSENS Samen voor een moderne stad
VA N
DE
REDACTIE
VA N
KNACK
MOBILITEIT Autoluwe stad als utopie?
Stimuleer je merkbekendheid, engagement en resultaat met relevante user generated content. Verzamel, beheer en publiceer de juiste boodschappen met Flowbox.
Wonen
Op jouw manier
Groene stad
Modern ecosysteem
Smart city
BART SOMERS
De slimste van de klas
‘30.000 mensen, die 15 jaar geleden niet trots waren op Mechelen, zijn vandaag wél fier. Zeker wanneer, bijvoorbeeld, een artiest als Stromae in hun stad komt trouwen.’
Lees meer online op fokusmodernestad.be
Haven van Brussel, een centrale schakel voor de stad Lees verder op pagina 7
2
EDITORIAL MARC LAMBOTTE
FOKUSMODERNESTAD.BE
Cities are good for you
Veel leesplezier Yannick Depré, Project Manager
yannick.depre@smartmediaagency.be
Een plaats creëren waar mensen zich goed voelen, daar droomt toch elke burgemeester van? Het goede nieuws is alvast dat we in ons land vele politici, kennisinstellingen, stadsplanners en technologiebedrijven hebben die werken rond smart cities. Maar nu het is natuurlijk zaak om de juiste technologische keuzes te maken om echt uit te groeien tot een ‘slimme stad’. TEKST MARC LAMBOTTE, CEO VAN AGORIA
V
andaag woont meer dan de helft van de wereldbevolking in steden. Tegen 2050 zal 70 procent onder ons stadsbewoner zijn. Er wordt een bevolkingsaangroei van 35 procent verwacht tegen 2050 in het Brussels Gewest. Ook de andere grote steden als Antwerpen, Gent, Mechelen, Hasselt, Brugge, Sint-Niklaas en Aalst zullen niet ontsnappen aan deze toename. Deze steden zullen zich dus anders moeten organiseren om hun stad leefbaar te houden.
EEN INVESTEERDER KIJKT wereldwijd naar het meest aangewezen gebied voor zijn activiteit. Criteria zoals leefbaarheid, mobiliteit, fijn stof, energiebeleid, kennis… maken deel uit van de beslissing. Dat heeft als gevolg dat steden wereldwijd met elkaar in competitie staan. Diverse rankings duiken op om aan te geven wat de meest slimme stad is.
zaak van kopen en verkopen van een product. Het is wel een verhaal van partners, consortia waar een stad en/of regio, grote en kleine bedrijven, kennisinstellingen, financiële
BIJ DERGELIJKE GROOTSCHALIGE
Wat ontbreekt, zijn grootschalige toepassingen op wijk- of stadsniveau
EN EERLIJK IS EERLIJK: ten opzichte van de
besten in de Europese klas – Kopenhagen, Barcelona, Helsinki, Wenen – hebben onze steden en gemeenten nog een achterstand in te halen. Dat de goodwill er is, bewijzen de vele kleinschalige projecten. Wat echter ontbreekt, zijn grootschalige toepassingen op wijk- of stadsniveau, zoals bijvoorbeeld het aansluiten van enkele duizenden woningen op een smart grid, de uitrol van ledverlichting, het sturen van de vuilnisophaling op basis van sensoren of het intelligent maken van verkeerslichten.
ontwikkeld om de stad efficiënter en aantrekkelijker te maken.
EEN SMART CITY ontwikkelen is geen
instellingen, én natuurlijk de burger bij wordt betrokken. Het is door de koppen bij elkaar te steken dat duurzame oplossingen worden
projecten is een sector- en beleidsoverschrijdende visie noodzakelijk. Welke oplossingen zijn mogelijk? Welke business en financiële modellen worden gehanteerd? En wat is realistisch op korte, middellange en lange termijn? ONS LAND HERBERGT vele kennisinstel-
lingen, stadsplanners en technologiebedrijven die kunnen inspelen op de thema’s waar steden voor een uitdaging staan: vernieuwende oplossingen voor efficiënter beheer van mobiliteit, energie, gebouwen, leef- en werkomgeving en digitale informatie. Laten we die krachten bundelen, zo kunnen ook onze steden en gemeenten beginnen dromen van en werken aan een slimmere toekomst.
COLOFON
FOKUSMODERNESTAD.BE
Productieleider: Ellen D’hondt Hoofdredactie: Elke Ramsdonck Tekst: Hermien Vanoost, An Kokken, Frederic Petitjean Coverbeeld: Nico Van Dam Vormgeving: Baïdy Ly Drukkerij: Corelio Smart Media Agency BE Leysstraat 27, 2000 Antwerpen Tel +32 3 289 19 40 meerinfo@smartmediaagency.be redactie@smartmediaagency.be
DIT IS SMART MEDIA Smart Media is een topspeler op het gebied van content marketing en native advertising. Onze campagnes worden zowel digitaal als in belanghebbende kranten verspreid. Onze basisgedachte is een sterke focus op het onderwerp. Door creatieve media-oplossingen helpen we u uw merk versterken en creëren we waarde voor uw doelgroep. Door kwalitatief hoge content zorgen wij ervoor dat uw klanten, onze lezers, actie ondernemen.
LEES MEER... 04 Allemaal energieneutraal 05 De groene stad, een modern ecosysteem 06 Dromen van een autoluwe stad 08 Profielinterview: Bart Somers
04
05
10
14
LEES MEER OP
FOKUSMODERNESTAD.BE
10 Wonen in het nieuw 11 Grotere stad, kleinere woonst 12 Klein, maar slim 14 Samen voor een moderne stad
MODERNE STAD
NIEUW in de Citie app! • • •
Ad Valvas: een frisse blik op de evenementen in de stad Online parkeerbetalen: zonder sms-kosten Citie coins: wissel je coins rechtstreeks in op de plaats waar je je cadeau ontvangt
Citie, de app voor een unieke shopping ervaring.
ADVERTORIAL
RECREATIEF IN HET GROEN MET DOK ZUID Van grijze parkeerruimte naar groene oase: de Antwerpse Zuiderdokken maken zich klaar om een heuse transformatie te ondergaan. De stad richt zich, samen met studiebureau Tractebel, op een grotere duurzaamheid in de toekomst. Het herinrichten van een stad, of toch een deel ervan, vereist heel wat expertise. Antwerpen en haar gedempte Zuiderdokken leefbaarder maken, dat is waar Tractebel inspringt. Bij het vroegere Technum, vanaf nu volledig geïntegreerd in Tractebel, draait alles rond ‘de stad van morgen’. Het studiebureau, tevens het grootste van België, is actief in alle domeinen rond energie, water en infrastructuur. Die zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, enerzijds door de opkomst van gedecentraliseerde energie en anderzijds door innovatieve gebouwen, duurzame mobiliteit en smart cities. Erik Van Celst, directeur Sustainable Cities & Transport: “Onze ambitie is om overheden te helpen hun stad leefbaarder te maken, op vlak van ruimtelijke ontwikkeling, mobiliteit, milieu- en energiebeleid.”
Dok Zuid Een grotere leefbaarheid en duurzaamheid in een stad vereist creatieve totaaloplossingen, met projecten die van begin tot einde deskundig worden
uitgevoerd. Tractebel plant, ontwerpt en beheert tal van projecten in zowel binnen- als buitenland. Dankzij een geïntegreerde aanpak gaan ze volop voor de ontwikkeling van kwaliteitsvolle publieke ruimtes, eco-districten, slimme gebouwen, duurzame mobiliteit en energie-efficiëntie. Hun plannen voor de heraanleg van de Antwerpse Zuiderdokken vormt een mooie illustratie. De inzet voor het project, getiteld ‘Dok Zuid’, is het ontwikkelen van één samenhangende stedelijke ruimte. “Wij vinden Dok Zuid een goed voorbeeld van hoe je vandaag op een andere manier kan nadenken over een stad,” meent projectleider architect-stedenbouwkundige Bart Van Gassen. Tractebel ontwikkelt dit project zowel op het vlak van engineering als ruimtelijk ontwerp in nauwe samenwerking met het Zwitserse bureau ADR architecten en Georges Descombes.
Microklimaat, maxi plezier ‘Dok Zuid’ zet in op een nieuwe en unieke publieke ruimte voor de stad Antwerpen. Van Gassen: “We willen het vooral heel groen maken. Het groene karakter creëert niet enkel een interessant microklimaat, maar geeft het plein ook nieuwe recreatieve mogelijkheden.” Om de veerkracht van de stad ten aanzien van klimaatsverandering nog verder te versterken worden innovatieve strategieën rond het bufferen van water ontwikkeld. Het ontwerp betrekt bovendien de horecazaken en musea rond het plein. “Het Zuiderpershuis vormt een interessant aspect”, begint Van Gassen. “Dat voorzag als hydraulische krachtcentrale de haven vroeger van energie voor het aandrijven van kranen, bruggen en sluizen. Het is een soort traditie in Antwerpen om architecturaal iets te doen met dat technische erfgoed. Die traditie willen we ook terug tot leven brengen in het ontwerp van het nieuwe Dok Zuid.”
Samenhang en éénheid Concreet bestaat ‘Dok Zuid’ uit een sterk vergroende kroon, drie dwarse verbindingen die het plein met
’t Zuid en de Schelde verbinden en drie ‘tafels’. Met elk een eigen karakter, aangepast aan de ruimtelijke conditie, verschillen ze qua groenbeleving en -gebruik van elkaar. Zo wordt het voormalige Schippersdok omgetoverd tot de Weide, de meest open ruimte die permanent voor ademruimte zorgt. Het voormalige Kooldok vormt de Tuin, een intieme ruimte met een rijke variatie aan vegetatie en tuinkamers. Ten slotte verandert het Steendok in de Scène, die dienst kan doen voor allerlei evenementen, een aspect van de Zuiderdokken dat dus niet zomaar zal verdwijnen. Van Gassen: “We willen van ‘Dok Zuid’ één geheel maken. Maar er zijn tegelijk ook verschillende plekken met een eigen karakter en heel diverse mogelijkheden.”
Globale expertise De specialisatie in infrastructuur, gecombineerd met expertise in energie en stedenbouw, maakt van Tractebel een internationale speler op vlak van stadsontwikkeling. In het buitenland zijn er verscheidene projecten opgestart, waaronder het water urbanism-initiatief in Oshakati, Namibië, een stad die tijdens het regenseizoen regelmatig onder water staat. Tractebel heeft daar een ringweg aangelegd op een hoger gelegen niveau, die water geleidt en voor een stuk buffert. Overstromingen worden weggewerkt en water blijft bewaard om in droge seizoenen te gebruiken. Oshakati is maar een van de globale oplossingen die Tractebel op masterplanniveau uitwerkt als studiebureau.
Maatschappelijke meerwaarde De meeste studies die Tractebel opstart en uitvoert, houden een mix in van verschillende disciplines, om zo projecten voldoende maatschappelijke meerwaarde te geven. Van Celst: “We willen moderne technologieën kunnen toepassen en aanbieden aan een stad. Niet enkel ontwerpen we multimodale transportinfrastructuren, maar we verlenen ook advies rond mobiliteit, milieu, etc. Vermits we tegelijkertijd ook energie-oplossingen aanbieden, heeft Tractebel de nodige kennis om een volledig nieuwe stad te ontwerpen.”
4
TREND (VER)BOUWEN
FOKUSMODERNESTAD.BE
Allemaal energieneutraal
Tegen 2020 moeten alle daken in Vlaanderen geïsoleerd zijn. Daarna gaat de lat alleen maar hoger, met als ultieme doel alle woningen bijna-energieneutraal (BEN) te maken. Maar wat betekent dat nu? TEKST HERMIEN VANOOST
H
oe ouder de woning, hoe slechter de energiescore. Tot die simpele conclusie kom je wanneer je alle tot nu toe afgeleverde energieprestatiecertificaten samenlegt. Als je bovendien weet dat meer dan de helft van de woningen in Vlaanderen voor 1970 gebouwd is, dan begrijp je meteen waarom onze overheden het nog enige tijd over isoleren zullen hebben. Het doel van het recent afgesloten Renovatiepact is alvast helder: tegen 2050 moet de gemiddelde energiescore van de Vlaamse woning met 75 procent verbeteren. Of, het energiegebruik van elke woning zou tot 100 à 110 kWh/m² moeten zakken. DAT ER VEEL energie te besparen en zelfs
te winnen valt, bewijst het renovatieverhaal van Leen Peeters. Samen met haar partner kocht ze in Oud-Heverlee een boerderij uit 1931 om er een BEN-woning van te maken. Overdreven ambitieus, zou je op het eerste gezicht denken. Maar omdat de bouwvrouw annex burgerlijk ingenieur zelf onderzoek doet rond energie-innovatie en de woning ook als demo gebruikt, mocht het uiteraard een paar stappen verder gaan. PEETERS BESLISTE BIJVOORBEELD om het huis met geothermie te verwarmen. “Om stabiliteitsredenen moesten we sowieso onderboren. We hebben de aannemer gevraagd om in twaalf funderingspalen van zeven meter diepte leidingen te voorzien, zodat we door middel van een warmtepomp de aardwarmte zouden kunnen gebruiken.” Op het dak verschijnen er
binnenkort PVT-panelen, waarmee we zowel zonnestroom als -warmte zullen kunnen opwekken. “Op die manier kunnen we de geothermie regenereren: de warmte die we uit de aarde halen, zullen we via de zonnepanelen aan de aarde teruggeven.” Om de zonne-energie zoveel mogelijk zelf te kunnen gebruiken en zo weinig mogelijk op het net te moeten zetten, kochten ze enkele batterijen aan. DAT ER EEN aardig prijskaartje aan al die
technologische hoogstandjes hangt, daar is Peeters zich van bewust. Toch vindt ze dat geen enkele (ver)bouwer hernieuwbare energie vandaag links mag laten liggen. “De kosten hoef je niet per se direct te maken. Voorzie
Een woning al na dertig jaar moeten afbreken, dat is eveneens verloren energie - Rob Mols wel de wachtbuizen en de ruimte voor een installatie.” Ook kleinere investeringen kunnen volgens Peeters een verschil maken. Ze verwijst onder meer naar een douchewarmtewisselaar waarmee je de warmte van je
BODEMONDERZOEK EN RISICO-EVALUATIE BODEMSANERINGSPROJECTEN GRONDVERZET- EN WATERINFILTRATIESTUDIES
INFO@UNIVERSOIL.BE | WWW.UNIVERSOIL.BE
afvoerwater kunt recupereren. Zelf de handen uit de mouwen steken is een andere manier om te besparen. “Ik ben bijvoorbeeld uren in de weer geweest om de isolatie in ons dak met tape af te dichten. Bijkomend voordeel: je bent na afloop zeker dat het goed gedaan is. Niemand is immers strenger dan jijzelf.” ARCHITECT ROB MOLS, die al verschillende passiefhuizen begeleidde, sluit zich bij het advies van Peeters aan. Al vindt hij zelf dat het bij energiezuinig bouwen niet alleen over het directe verbruik zou moeten gaan. “Elk gebouw zou ook over de tijd heen duurzaam moeten zijn. Een woning al na dertig jaar moeten afbreken, dat is eveneens verloren energie.” In de mate van het mogelijke ontwerpt hij zijn huizen dan ook zo dat ze met de veranderende behoeften van de bewoners kunnen mee-evolueren en eventueel zelfs makkelijk tot een kantoor kunnen worden omgebouwd. VERDER VINDT HIJ het belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken. “Een bestaande rijwoning in het centrum van de stad zal een minder goede energiescore halen dan een passiefhuis op de buiten.” Maar de mobiliteit van de bewoners moet je ook in rekening brengen, waardoor zo’n rijwoning het naar energieverbruik misschien net beter doet. “Het is dus essentieel om alle aspecten van energie aan te pakken. Je zou mensen zo ver moeten krijgen dat ze op alle vlakken slim met energie omgaan.”
De warmte die we uit de aarde halen, zullen we via zonnepanelen aan de aarde teruggeven. - Leen Peeters
STADSONTWIKKELING TOEKOMST
FOKUSMODERNESTAD.BE
De groene stad, een modern ecosysteem Groen in de stad is meer dan een mooi extraatje. Het biedt een oplossing voor heel wat uitdagingen waarmee steden vandaag kampen: koelte bij hittegolven, buffers bij hevige regen en gezondere lucht. Maar vooral: blije inwoners. Want wie wandelt nu niet graag door het zonnetje terwijl de vlinders om je heen fladderen? TEKST AN KOKKEN
D
e stad als een moderne jungle, een zelfvoorzienend ecosysteem, dat zelf in zijn energie voorziet en zijn afval recycleert… Als het van architect Vincent Callebaut afhangt, is dat hoe we in de toekomst zullen wonen. Onze landgenoot maakt furore in Parijs, waar hij onlangs zijn Smart City-plan voorstelde, een toekomstvisie voor de Franse hoofdstad in 2050. Eén waarin het Louvre verbouwd is tot groen baken, bruggen vol planten over de Seine hangen en treinstations eruitzien als mangrovebomen. In Callebauts stad van morgen wordt elke Parisien een beetje tuinier. Gemeenschappelijke moestuinen op het dak laten ook het sociaal contact bloeien.
die ze ’s nachts weer aan de stad afgeven. Extra bomen, groendaken en gevelbegroeiing kunnen op warme dagen voor schaduw en verkoeling zorgen.” Ook welvaartsziekten als stress en overgewicht varen wel bij wat extra natuur. “Door contact met een tuin of zicht op een groene straat word je vanzelf rustiger. Het zal je meer zin geven om buiten te komen en eens de benen te strekken of de fiets te nemen.”
PAUL DURINCK, projectleider bij het studiebureau Sweco, werkte mee aan het Draaiboek Groenplan. Dat geeft gemeenten inspiratie en tips
om bijvoorbeeld hun invalswegen te vergroenen, stadslandbouw te integreren of gemeenschappelijke tuinen te stimuleren. “Al moet je het niet altijd spectaculair zoeken”, weet Durinck. “Met eenvoudig gevelgroen kun je al heel wat bereiken.” Of om het met enkele cijfers te zeggen: 100 meter haag filtert jaarlijks ruim 360 kilogram CO2 uit de lucht. Een groendak houdt 50 tot 90 procent van het regenwater vast en kan op die manier wateroverlast helpen voorkomen. Een boom voor je huis? Dankzij de schaduw ervan bespaar je in de zomer heel wat energie.
ZO’N STORM LOOPT het in Vlaanderen
nog niet, al zien we steeds meer geveltuintjes, wilde parken en groenpolen in onze steden opduiken. “Het is ook noodzakelijk”, meent Marleen Evenepoel, administrateur-generaal van het Agentschap Natuur en Bos. “Door het veranderende klimaat moeten we vandaag, en in de toekomst nog veel meer, inspelen op natuurfenomenen als hittegolven en hevige onweders. Beton en asfalt absorberen ontzettend veel warmte,
Door het zicht op een groene straat word je vanzelf rustiger - Marleen Evenepoel
HET DRAAIBOEK GEEFT ook mee hoe je inwoners overtuigt. Want daar durft het schoentje wel eens wringen, weet Durinck uit ervaring: “In Vlaanderen heerst om een of andere reden een enorme aversie voor bomen. Iedereen wil graag groen, tot er een boom voor zijn huis geplant wordt. Dan zou die ineens voor overlast zorgen en gaan mensen tegenwerken. Wil je inwoners meekrijgen in je verhaal, dan is goede communicatie vanaf de ontwerpfase ontzettend belangrijk.” Durinck spreekt regelmatig op bewonersvergaderingen en staat er telkens opnieuw van versteld hoeveel volk daar op afkomt. Marleen Evenpoel vindt dat logisch: “Stadsbewoners worden heel direct geconfronteerd met de kwaliteit van de lucht of overstromingen bij hevige regenval. Ze zijn dus erg gebaat bij een leefbare plek.” WAT ER BOVENDIEN in andere steden gebeurt, spreekt dan ook tot de verbeelding. Als het regent in Parijs, dan druppelt het in Brussel. Durinck is bijvoorbeeld fan van de High Line in New York, een 2,2 kilometer lang verhoogd park op een voormalig spoorwegviaduct. “Je hebt altijd spectaculaire eyecatchers nodig om ook de rest van je verhaal mee te trekken.” Evenpoel erkent daar het belang van sociale media. “Websites als Facebook, Pinterest of Instagram tonen je heel beeldend wat er allemaal mogelijk is op het vlak van stadgroen. Mensen geraken geïnspireerd door een foto van een mooie geveltuin, een dakboerderij of waterpartij. Dat doet al eens dromen over hoe het óók kan.”
CENTRAL PARK IN ANTWERPEN De Antwerpse Gedempte Zuiderdokken, waar je tot voor kort nog smoutebollen op de Sinksenfoor at, wordt in 2018 omgevormd tot een openbare ruimte met veel groen, water en ruimte voor kleinschalige evenementen. Een beetje zoals Central Park in New York, maar dan aan de Schelde. Een ontwerpbureau zal het plan samen met het stadsbestuur en de Antwerpenaren vormgeven.
KERKHOVEN, DE NIEUWE GROENOASES Begraafplaatsen worden in de toekomst steeds vaker hotspots voor biodiversiteit en groene oases voor natuurbeleving. Van somber ogende plaatsen zullen ze evolueren naar groene begraafparken en begraafbossen, waar planten en insecten meer kansen krijgen en zachte recreatie is toegestaan. Meer dan ooit worden kerkhoven ontmoetingsplekken voor nabestaanden, lotgenoten en buurtbewoners.
ADVERTORIAL
Groene longen laten de stad ademen Steden die aangename openbare groene ruimten integreren voor hun burgers, kunnen zonder twijfel ook smart cities genoemd worden. Zulke plaatsen zijn namelijk essentieel voor een gezonde samenleving. Tegenwoordig kunnen we steden bijna niet voorstellen zonder ‘groene longen’, waaronder we naast parken ook de steeds populairdere dak- en muurtuinen en de talrijke volkstuintjes verstaan. Niet alleen zijn ze goed voor de gezondheid, maar ook sociale relaties worden bevorderd. Buitenshuis ontspannen is kinderspel. Ga met je kinderen naar de speeltuin, laat je hond uit, spreek af met vrienden voor picknick, ga sporten of kweek je eigen lekkere groenten. Bovendien eist de Europese wetgeving dat stadsbewoners een groene ruimte ter beschikking moeten hebben op maximum 300 meter van hun woning. Zo creëren steden een goed evenwicht tussen het grijze beton en groene sites. Denk bijvoorbeeld aan seizoensbloemen op ronde punten die een scherp contrast vormen met het asfalt of aan grote lanen met bomen. Uit cijfers blijkt ook dat 7 op 10 Fransen een woonplaats op basis van de aanwezigheid van groen kiezen en 1 op 2 een minimum percentage groen eisen bij woon- en commerciële projecten. En ongetwijfeld is dat voor ons, Belgen, niet anders. Maatschappelijke zetel | Sint-Annadreef 68B | B-1020 Brussel | T. +32 2 478 51 53 | info@krinkels.be
www.krinkels.be
5
6
ACTUEEL MOBILITEIT
FOKUSMODERNESTAD.BE
JONGEREN STELLEN RIJBEWIJS UIT Je auto, je vrijheid. Als we de cijfers van de FOD Mobiliteit mogen geloven, kunnen jongeren zich steeds minder in die stelling vinden. Vorig jaar werden in ons land 122.772 nieuwe rijbewijzen uitgereikt, wat 10 procent minder is dan in 2010. De terugval is het grootst bij de achttien- en negentienjarigen. Een rijbewijs halen is voor deze generatie jongeren minder prioritair. Een trend die je ook in het buitenland kunt vaststellen.
Dromen van een autoluwe stad Zal koning auto zijn troon straks moeten afstaan aan de fiets? De beleidsmakers in Gent geloven alvast van wel. Zeker is dat de alternatieven sterk genoeg zullen moeten zijn om de gewoonten van bewoners en bezoekers te doorbreken. TEKST HERMIEN VANOOST
CO₂-VRIJ MECHELEN Tegen 2020 wil Mechelen 20 procent minder CO₂ de lucht in stoten. Om de bewoners maximaal bij die doelstellingen te betrekken, houdt het op haar website de maandelijkse vooruitgang bij. De jongste grafiek laat een dalende trend zien, maar maakt ook duidelijk dat er de komende jaren nog enkele versnellingen hoger zal geschakeld moeten worden. Bewoners aanmoedigen om in duurzaam vervoer te investeren, is een van de pistes.
V
eel geluk. Dat heb je nodig als je in Gent, Brussel of Antwerpen een parkeerplek voor je deur wilt versieren. Je mag dan wel een bewonerskaart hebben, in veel gevallen is het zoeken naar een speld in een hooiberg. Neem bijvoorbeeld de Brugse Poort in Gent: veel bewoners, kleine huizen en bovendien de laatste wijk binnen de stadsring waar je, nog tot de zomer, gratis kunt parkeren. Logisch dus dat er altijd te weinig parkeerplaats is. Voor Dries Nollet, die enkele jaren geleden in de wijk kwam wonen, was het een reden om geen auto aan te schaffen. “Naar mijn werk pendel ik sowieso met de trein en de fiets. Stel dat ik een eigen auto had, dan zou die door de week vooral stilstaan. Zonde, gezien de hoge parkeerdruk.” Toch voelt hij zich niet in zijn vrijheid beperkt. Heeft hij een auto nodig, dan huurt hij er één.
onmogelijk tegen zijn”, vertelt Koen Hauspy van ontwerpbureau LAND. “Autovrije kernen verbeteren ontegensprekelijk de leefkwaliteit van een gemeente. Maar of zo’n plan kans op slagen heeft, hangt af van de alternatieven. Mensen zoeken altijd de meest comfortabele oplossing. Hun gedrag zullen ze pas veranderen als het alternatief beter is of meer voordelen oplevert dan het origineel.”
maakt én – belangrijker – rijden snel en stipt. Met andere woorden, Denen die vlot thuis willen raken, zijn beter af met het openbaar vervoer. Dichter bij huis prijst hij de deelfietsen van Velo in Antwerpen. “Wie met de auto van Brussel naar Antwerpen rijdt, moet in de stad nog heel wat files doorstaan voor hij op zijn bestemming komt. Met de trein en een Velo ben je vlugger ter plaatse.”
TER ILLUSTRATIE HAALT Hauspy er de metro’s van Kopenhagen bij. Die zijn dag en nacht beschikbaar, worden permanent bewaakt en schoonge-
MOBILITEIT SPEELT IN zijn werk dus een dominante rol. Hauspy: “Om het cru te stellen: als we vooraf niet grondig over mobiliteit nadenken, dan is een
ALS HET VAN de Stad Gent afhangt,
STIPTERE TREINEN Het gaat de goede richting uit met de stiptheid van onze treinen. De cijfers van 2015 zijn de beste sinds 2006. 90,9 procent van de treinen reed in 2015 op tijd of met een vertraging van maximum vijf minuten. Volgens spoorwegnetbeheerder Infrabel heeft dat vooral te maken met de verhoogde inspanningen inzake onderhoud van bovenleidingen, sporen en seininrichting. Ook de zachte winter speelt wellicht mee. Op naar de 100 procent?
maken in de toekomst meer bewoners die redenering. Om de bereikbaarheid en de leefbaarheid te verhogen, zet het beleid in op meer fietsen en minder auto’s. Nu doen Gentenaren iets meer dan de helft van hun verplaatsingen met de auto en ongeveer een derde met de fiets of te voet. Om die verhouding tegen 2030 om te keren, investeert Gent onder meer in een beter fietsnetwerk en nieuwe tramlijnen. Die laatsten moeten ook helpen om bezoekers in de parkings aan de rand van de stad te laten parkeren. ZOALS GENT DROMEN ook andere gemeen-
ten van een autoluwe, zelfs autovrije, kern. Is dat inderdaad de toekomst? “Als landschapsarchitect kan ik daar
project gedoemd te mislukken.” Hij zag het bijvoorbeeld bijna gebeuren bij een vernieuwingsproject in Antwerpen. Het Kristus-Koningplein in Ekeren, dat oorspronkelijk dienst deed als parking, moest een centrale ontmoetingsruimte worden. Een lovenswaardig idee, alleen was er aanvankelijk niet aan een alternatief voor de auto’s gedacht. Dat zorgde voor jarenlange discussies en uitstel. Dankzij een parkeerstudie is er uiteindelijk een draagvlak gevonden. OM DIE REDEN vraagt Hauspy de mobi-
liteitsexperten liefst om raad vóór hij begint te ontwerpen. Bureaus zoals VECTRIS en MINT gebruiken slimme software om de verkeersstromen in een buurt in kaart te brengen en uit te rekenen hoeveel parkeerplaatsen er nodig zijn om aan de vraag te voldoen. Voor de architect is het zo eenvoudiger om realistische plannen voor te stellen. DAT TECHNOLOGIE KAN helpen om het
Autovrije kernen verbeteren ontegensprekelijk de leefkwaliteit van een gemeente - Koen Hauspy
verkeer in en rond de steden efficiënter te organiseren, ervaren ze dezer dagen ook in Roeselare. Smartphone- en tabletgebruikers kunnen via de Citie App de snelste weg naar een vrije parkeerplaats in de buurt van de winkel van hun keuze opvragen. Katrien Huygens, innovation manager bij Digitopia, dat de app ontwikkelde: “De app heeft er onder andere voor gezorgd dat een weinig gebruikte parking nu wel vol staat. De verkeersstromen zijn bijgestuurd.” Hoopgevend nieuws voor de mobiliteitsdeskundigen van onze steden: verandering is wel degelijk mogelijk.
ADVERTORIAL
Haven als centrale schakel voor Brussel Via de Haven van Brussel kunnen schepen hun vrachten tot op twee kilometer van de Grote Markt leveren. Bouwmaterialen, voedingsmiddelen en consumptiegoederen komen nu al op die manier de hoofdstad binnen. En er is nog heel wat ruimte voor groei, weet directeur-generaal Alfons Moens. Vorig jaar behandelde de Haven van Brussel iets meer dan 6,5 miljoen ton goederen, wat evenveel is als 740.000 vrachtwagens. Anders gezegd: zonder de waterweg zou (de ring rond) onze hoofdstad dagelijks 2.000 vrachtwagens extra moeten slikken. Om het congestieprobleem van Brussel op te lossen, kan je dus zeker ook in de richting van de haven kijken, zeker als je weet dat de capaciteit binnen de huidige infrastructuur nog met 30 à 40 procent kan uitbreiden. Directeur-generaal Alfons Moens verwacht in elk geval dat de
haven gezien de centrale ligging een steeds belangrijkere rol zal spelen bij de bevoorrading van de stad. En dat zal volgens hem niet ten koste van het comfort van de bewoners gaan.
Efficiënter en ecologischer Voor de aan- en afvoer van bouwmaterialen kiest het merendeel van de Brusselse bedrijven vandaag al voor transport via het water. Moens: “Dat kan omdat veel recyclagebedrijven zich in de loop der jaren aan een waterweg hebben gevestigd. Ze hebben begrepen dat die investering enorme voordelen met zich zou meebrengen. Eens gerecycleerd kunnen de goederen opnieuw worden verscheept en via de haven Brussel binnenkomen. Aan die circulaire economie kunnen wij als haven goed meewerken. We sensibiliseren gemeenten, het gewest en transportbedrijven om in diezelfde richting te denken.” Verder moedigt de Haven de aanwezige bedrijven aan om goederenstromen slimmer en ecologischer te organiseren. “We bekijken samen met hen de mogelijke opties. Ook de trein nemen we in overweging.” Handig in dat verhaal is het opslagcentrum in het hart van de stad dat de Haven van Brussel faciliteert. “Net als in andere steden zijn er in Brussel plaatsen waar de toegang voor grote vrachtwagens verboden is. Kleinere distributeurs nemen het vervoer van
Zorgeloos vastgoedbeheer Focus op je hoofdzaken, win tijd en laat je investering renderen
Member of Group Vande Moortel
de goederen vanuit een depot over. Ze gebruiken daarvoor transportbikes of elektrische voertuigen. Via mobiele apps stippelen ze de beste route uit, rekening houdend met de restricties van de gemeenten en de klanten. Als haven spelen we proactief op deze nieuwkomers in. We zorgen ervoor dat onze gebouwen aan hun diensten zijn aangepast.”
Nog meer innovatie Een andere vernieuwing die de Haven van Brussel ondersteunt, is het gepalletiseerd goederenvervoer. Samen met de bouwindustrie ontwikkelde het vaartuigen die goederen niet in bulk maar via palletten op hun bestemming brengen. Het gaat dan bijvoorbeeld om bakstenen en tegels uit een steenbakkerij of om platen uit de gipsfabriek. In 2015 werden zo 12.000 palletten vervoerd, wat een verviervoudiging is ten opzichte van het jaar voordien. Meteen een mooi voorbeeld van wat innovatie in de transportsector kan betekenen.
Alfons Moens
8
PROFIELINTERVIEW BART SOMERS
FOKUSMODERNESTAD.BE
‘Soms vind ik dat wij het beter doen’ De Financial Times riep Mechelen onlangs uit als een van de tien kleinere Europese steden van de toekomst. Dat de Maneblussers de laatste jaren fors investeerden in een reeks slimme technologieën, gaf ongetwijfeld dat extra duwtje in de rug. TEKST AN KOKKEN
H
et zit Mechelen mee de laatste maanden. Enkele weken voor het artikel in de Financial Times verscheen, bracht Het Nieuwsblad een gemeenterapport uit, waarin Bart Somers en zijn Gentse collega Daniël Termont als populairste burgemeesters van de dertien Vlaamse centrumsteden uit de bus kwamen. En in 2015 won het Mechelse LunaVision-project de Agoria Smart City Technology Award, als beste stadsontwikkelingsproject rond energie-efficiëntie. Een burgervader zou voor minder in zijn nopjes zijn.
Mechelen wil ook de nummer één worden op het vlak van slimme distributie. “Onze stationsbuurt krijgt momenteel een make-over en met Europees geld gaan we volop inzetten op fietslogistiek. Daarbij moet de eerste en laatste kilometer per fiets gebeuren. Bedrijven laten hun goederen leveren in een depot
We zetten volop in op fietslogistiek, waarbij de eerste en laatste kilometer per fiets moet gebeuren
Een slimme stad, wat mogen we daar juist onder verstaan? “Door gebruik te maken van moderne technologieën kun je een stad op verschillende manieren duurzamer en efficiënter laten werken. LunaVision focust vooral op veiligheid en energiebesparing. We vervingen de openbare verlichting in zo’n negentig straten door energiezuinigere ledtechnologie, die tussen elf uur ’s avonds en vijf uur ‘s ochtends met de helft wordt gedimd. Komt er iemand voorbij, dan zorgen bewegingssensoren ervoor dat de lampen even meer licht geven. Ook onze dienstverlening wordt steeds sneller en efficiënter. Moest je vroeger voor elke formaliteit naar een dienstencentrum komen, een ticketje nemen en aanschuiven in de rij, dan kan dat nu al grotendeels vanuit je zetel, via het eLoket. Afspraken maken, een bouwdossier opvragen, een document betalen, binnenkort kan alles online.”
BEELD NICO VAN DAM
aan de rand van de stad en van daaruit doen fietsen of elektrische voertuigen de verdere bevoorrading naar winkels. Mechelaars die in de stad iets kopen, kunnen dat ook per fiets aan huis geleverd krijgen. Een andere mogelijkheid: je parkeert aan de rand van de stad en koopt vervolgens in het centrum, ik zeg maar wat, een kaasschotel. Wil je daar niet de hele voormiddag mee rondlopen, dan kun je die voor een
kleine vergoeding laten leveren aan de parking, waar gekoelde boxen staan. Je ontvangt een sms met het nummer van de box en de code om ze te openen.”
Welke plaats heeft groen in het hele verhaal? “In deze tijden van klimaatveranderingen kun je niet anders dan inzetten op meer groene ruimte. Tegelijk creëren we er extra bewegingsruimte mee voor de vele jonge gezinnen die hier komen wonen. Open ruimte is van iedereen, wat een gevoel van gelijkheid creëert. Daarom investeren we bij buurten die zwakker worden, altijd in de openbare ruimte. Niet door er goals in ijzeren kooien te plaatsen – die vooral oproepen om met graffiti bespoten te worden – maar met kwaliteitsvolle pleinen in dezelfde look als pakweg de Grote Markt. Daarmee geven we buurtbewoners het signaal dat we hen evenveel respecteren. Het zorgt er ook voor dat de middenklasse zich weer aangetrokken voelt tot zo’n moeilijkere buurt en er vervolgens nieuwe dynamiek in blaast.”
Omgaan met het interculturele is misschien wel een van de grootste uitdagingen voor een stad. In Mechelen, met haar 180 nationaliteiten, voert u bewust geen doelgroepenbeleid. “Ik beschouw al onze inwoners als eerste generatie multiculturele Mechelaars. Niemand heeft meer of minder eigendomsrecht
'In elke stad waar ik kom, neem ik foto's: van de vuilbakken,
HET COYOTE WAARSCHUWINGSSYSTEEM IN mini FORMAAT DE JUISTE WAARSCHUWING OP HET JUISTE MOMENT
Ongeval
Mobiele radars Stemherkenning File
File
Spookrijder
Beperkingen
Vaste radars
.be www.coyotesystems .nl
Gladde weg
Mobiele radars Mobiele radars
File
Beperkingen
PROFIELINTERVIEW BART SOMERS
FOKUSMODERNESTAD.BE
9
Ik beschouw al onze inwoners als eerste generatie multiculturele Mechelaars
op deze stad. Yousef, die hier 15 jaar geleden aankwam, is evenveel Maneblusser als ik. Met een doelgroepenbeleid focus je op datgene waarin mensen verschillen, niet op wat hen bindt. Je herleidt mensen tot één aspect van hun identiteit, terwijl alle 85.000 inwoners net verschillende identiteiten in zich meedragen. Ikzelf ben zowel Mechelaar als Belg, jurist, vader, literatuurfreak en graag-op-reis-ganer. Sommige delen van mijn identiteit deel ik met de ene persoon, andere dan weer met iemand anders. Belangrijk is wel dat we als stad duidelijke samenlevingsregels opstellen en ervoor zorgen dat die ook nageleefd worden. Iedereen die ze overtreedt, wordt aangepakt.”
Op welke steden bent u zelf stiekem een beetje jaloers? “Wanneer ik door andere steden wandel, word ik altijd wel ergens jaloers. In Berlijn is dat op de groene openbare ruimte in de wijk Kreuzberg, in Leuven op het nette en strakke karakter en in sommige Nederlandse steden op hoe ze water in de stad integreren. Overal waar ik ga, neem ik foto's: van de vuilbakken, de paaltjes of het stratenpatroon. Maar soms vind ik ook dat wij het in Mechelen beter doen. Een terrasje doen op onze Grote Markt, met zicht op de gevel van De Post en daarachter die rijzige Sint-Romboutstoren… Dat kan concurreren met alles wat er in de wereld bestaat.”
, de paaltjes of het stratenpatroon.'
U bent nu 15 jaar burgemeester. Hoe hebt u uw stad in die periode zien veranderen? “De stadsmonitor omvat een reeks indicatoren, die de leefkwaliteit van onze dertien centrumsteden in kaart brengen. Toen ik dit ambt in 2000 opnam, stond Mechelen inzake fierheid op de laatste plaats. Vandaag op de derde. Dat betekent dat 30.000 mensen, die 15 jaar geleden niet trots waren op Mechelen, vandaag wél fier zijn wanneer, bijvoorbeeld, een artiest als Stromae in hun stad komt trouwen. Fierheid is ontzettend belangrijk. Het prikkelt mensen om het beste uit zichzelf te halen en mee de handen uit de mouwen steken. Wanneer ik stop als burgemeester, hoop ik dat de Mechelaar in zijn identiteit zal zijn veranderd. Dat de cultuur van de geslagen hond, die enkel naar het verleden kijkt, is omgebogen tot een positief gevoel dat we goed bezig zijn en wél meetellen.”
SMART FACTS Als Bart Somers geen politicus was geworden, dan was hij… “Stadsgids van Mechelen misschien? Mijn vader schreef op zijn zeventiende de eerste gids van deze stad en mijn echtgenote leidt hier als gids toeristen rond. Ik ben jurist, maar heb lang getwijfeld om geschiedenis te studeren. Mechelen was de laatste hoofdstad der Nederlanden, tot Brussel de fakkel overnam. Tomas Moore schreef hier een deel van zijn Utopia… Die historiek boeit me enorm.”
EEN WIFI-DEKEN OVER DE STAD Telenet rolde vorig jaar in haar thuisstad Mechelen het allereerste wifi-deken uit. Telenet-abonnees kunnen op die manier gratis surfen via hotspots of het thuisnetwerk van andere klanten. De smartphone of laptop maakt automatisch verbinding, net zoals wanneer je bij je thuis zou rondlopen. Seamless wifi offloading heet die automatische overgang van een betalend mobiel 3G-netwerk naar wifi.
M-PUNT, HET HUIS VAN MECHELEN MORGEN Binnenkort opent M-punt de deuren, het huis van Mechelen Morgen. Dit multifunctionele gebouw met themacafé en expo- en vergaderruimtes staat helemaal in teken van het Mechelen van de toekomst. M-punt wordt een ontmoetingsplek waar stadsvernieuwingsprojecten inzake wonen en werken een gezicht krijgen. Met het Creativity Lab in de kelderverdieping hoopt Mechelen creativiteit en interactie te stimuleren.
LIFE CYCLE SHIMANO STEPS. HET INTELLIGENTE, STILLE EN GEBRUIKSVRIENDELIJKE E-BIKE SYSTEM Een systeem met componenten die passen bij wat je nodig hebt, betrouwbaar zijn en ultieme prestaties leveren. Dát is de kern. Met SHIMANO STEPS verleg je je grenzen en je krijgt er nog energie van ook.
“FIETSEN DOOR WEER EN WIND HEEFT IETS SPECIAALS.” —— francesca vanthielen ——
NIEUW — AUTOMATISCH SCHAKELEN
SHI150906_Steps Ad_francesca_255x120.indd 1
Energize your lifestyle shimano-steps.com
30-3-2016 7:50:12
10 GADGETPAGE HUISVESTING
FOKUSMODERNESTAD.BE
Wonen in het nieuw
Wie vandaag in de stad een plek zoekt om te wonen, heeft meer keuze dan de traditionele rijwoning of appartement. Wil je je woonbudget drukken? Zoek je meer sociaal contact of maak je graag gebruik van diensten aan huis? Wat is voor jou de meest interessante woonvorm? TEKST AN KOKKEN
Cohousing
Kangoeroewoning
Steeds meer gezinnen en alleenstaanden kiezen ervoor om samen te wonen in een cohousingproject. Daarbij heeft ieder zijn eigen privé-wooneenheden en wordt een deel van de ruimtes – de tuin, wasplaats, berging logeerkamer, polyvalente ruimte – gedeeld. Elke groep maakt eigen afspraken rond het beheer en de manier van samenleven. Staat in de ene groep privacy voorop, dan kiezen andere groepen ervoor om enkele keren per week samen te eten in de gemeenschappelijke keuken.
Jong en oud onder één dak. Dat is het concept van de kangoeroewoning. Hiervoor wordt één bestaande woning – of nieuwbouw – omgebouwd tot meerdere onafhankelijke wooneenheden. Kangoeroewonen is een creatieve oplossing voor hoge woningprijzen en gebeurt voornamelijk in familieverband. Hoewel gezinnen apart wonen, leven ze toch vlakbij elkaar. Vlaams minister Hilde Crevits is fan. Zij deelt zelfs een kangoeroewoning met haar volwassen kinderen, ouders én schoonouders.
Assistentiewoning
Urban Lofts
Meegroeiwoningen
Ooit beter bekend als serviceflats. Voor mensen die zelfstandig willen blijven wonen – meestal senioren of mensen met een beperking – maar toch een beroep kunnen doen op professionele hulp, zoals thuisverpleging, poetshulp, maaltijden aan huis... Een assistentiewoning wordt zo ingericht dat de bewoners zichzelf in alle comfort uit de slag kunnen trekken. Voor gevallen van nood is er zowel overdag als ’s nachts een oproepsysteem.
Volgens de ene is een loft een woning die uit één grote ruimte bestaat. Voor de andere een omgebouwd industrieel pand, waar oude elementen als kolommen, grote ramen en betonnen vloeren nog steeds zichtbaar zijn. Vaak is het een mix van de twee. In steden kregen al heel wat fabriekshallen, pakhuizen, schooltjes en kantoorgebouwen een nieuw leven als woning. De panden worden meestal opgekocht door projectontwikkelaars, die ze verbouwen tot verschillende units.
Je woonbehoeften van vandaag zijn niet dezelfde als die van morgen, laat staan die van over twintig jaar. Wie van plan is levenslang in dezelfde woning te blijven, doet er goed aan om al van bij de ontwerpfase of verbouwing in te spelen op hoe je later, en misschien iets slechter te been, in het huis zult leven. Typische elementen in een meegroeiwoning zijn brede gangen, een ruime badkamer en toilet, weinig niveauverschillen en een brede trap voor een eventuele traplift.
Hospitawonen Het goede oude concept van de kotmadam, maar dan in een modern kleedje. Bij hospitawonen mag je één kamer uit je huis verhuren aan een student of alleenstaande. De voordelen? Zowel eigenaar als huurder drukken hun woonkosten, er ontstaat meer sociaal contact en de bestaande beschikbare woonruimte in de stad wordt veel beter benut. In Gent loopt een project dat 55-plussers aanmoedigt om een vrijstaande kamer te verhuren aan een student.
HUISVESTING UITGELICHT 11
FOKUSMODERNESTAD.BE
De financiële inspanning om een villaatje in het groen te verwerven, is haast ondoenbaar geworden - Kristiaan Borret
Grotere stad, kleinere woonst
Wereldwijd groeien steden als kool, ook in ons land. Dat de stad almaar uitbreidt, heeft natuurlijk gevolgen voor de bewoners en hun woningen. Stadsplanners en -ontwikkelaars zullen de komende decennia alles uit de kast moeten halen om de metropolen leefbaar te houden. TEKST FREDERIC PETITJEAN
T
egen 2050 zal ongeveer driekwart van de wereldbevolking in een stad wonen, zo schat de VN. Nu is dat nog ‘maar’ de helft. Voor veel mensen duikt dan het doembeeld op van een eindeloze zee van grijze betonnen blokken waar het enige groen de kleur van de graffiti is. Zo ver hoeft het gelukkig niet te komen, maar dan moeten we nu beginnen met de steden een stuk duurzamer en milieuvriendelijker te maken. “Als we geen hypotheek op onze toekomst willen leggen, zullen we de middelen die we hebben veel rationeler moeten aanwenden”, zegt ingenieur Wouter Demuynck van Sustainable Urban Development en directeur van Vanhaerents Development. “Dat gaat dan over ruimte- en energieverbruik, mobiliteit en zeker ook waterverbruik. En dat alles zonder de levens- en woonkwaliteit te verminderen.”
door kleiner te gaan wonen en gemeenschappelijke ruimtes te gaan delen. “WE MOETEN WEL opletten dat we door al dat ‘wonen’ de andere elementen van de stad niet uit het oog verliezen”, waarschuwt Borret. “Hoe meer nood aan dichtheid, hoe meer nood er is aan publieke open ruimte ter compensatie. Dat is een lastige paradox: door kleiner
te wonen, kunnen we meer mensen huisvesten op dezelfde oppervlakte. Maar er is dan ook meer nood aan pleinen, parken, speelruimte en sportvelden omdat die mensen thuis minder plaats hebben.”
rand, wat niet de bedoeling is. “Dan krijgen we een stad waar bijna geen blue collar-tewerkstelling meer is en dat is geen evenwichtige stad. Wonen en werken moeten geïntegreerd aanwezig blijven.”
DAT GELDT TROUWENS ook voor de be-
EEN VAN DE projecten waar
drijvigheid in steden, aldus Borret. Stadsvernieuwing enkel ten behoeve van het wonen verdringt ateliers, bedrijfjes en kmo’s naar de stads-
Demuynck nauw bij betrokken is, is Oude Dokken in Gent. Het wordt een compleet nieuw stadsdeel waar de komende twee decennia
HET ZIJN DIT soort projecten die er voor gezorgd hebben dat de leegloop in de stad verminderd is, maar het is nu nog te vroeg om victorie te kraaien. Borret: "De tendens om de stad te verlaten is gekeerd, maar nog niet verdwenen. Bovendien is de groei van de stad nog te veel een demografische aangroei die sterk sociaal gekleurd is. Ik zie nog altijd te veel tweeverdieners uit de stad wegtrekken.”
KRISTIAAN BORRET, die als Bouwmeester
van de stad Brussel waakt over de architecturale en ruimtelijke kwaliteit van de hoofdstad, is er van overtuigd dat we in de toekomst compacter zullen wonen, in wooneenheden die veel meer aansluiten bij de stad. “De aangeboden grondpercelen worden steeds kleiner en de financiële inspanning om een villaatje in een bos te verwerven, is haast ondoenbaar geworden”, zegt hij. “Het zal dus steeds meer richting rijhuis, project of geschakelde woning gaan.” Door de demografische groei zal er in de stad inderdaad een pak woongelegenheid bij moeten komen. De stad zal niet alleen ruimtelijk moeten ‘verdichten’, maar ook qua woonwijze,
ongeveer 1.500 woningen, winkels en openbare gebouwen zullen komen. Het is een project dat, zeker naar Belgische normen, grenzen verlegt, zegt hij: “De wooneenheden worden aan de rand van het water gebouwd, maar tegelijk wordt ook rijkelijk voorzien in groene ruimte. De eerste fase, een project aan de Schipperskaai, wordt energieneutraal, er wordt zeer spaarzaam met water omgegaan en alles staat in het teken van een circulaire economie met zo kort mogelijk ketens.”
OOK DEMUYNCK BEAAMT dat er nog wel
Als we geen hypotheek op onze toekomst willen leggen, zullen we de middelen die we hebben, veel rationeler moeten aanwenden - Wouter Demuynck
wat werk aan de winkel is om de Belgische steden de 21e eeuw in te loodsen. “In vergelijking met Scandinavië, waar bijvoorbeeld het gebruik van warmtenetten al doodnormaal is, zijn we er nog niet.” Toch ziet hij in steden als Gent, Leuven, Mechelen en Brussel een heel nieuwe, frisse dynamiek ontstaan. “Het mooie is dat die aanpak niet top down gebeurt, want dat is toch meestal gedoemd tot mislukken. Het gebeurt bottom up, vanuit de mensen die het nauwst bij de stad betrokken zijn, de burgemeesters bijvoorbeeld.”
12 TOEKOMST SMART CITIES
FOKUSMODERNESTAD.BE
Klein, maar slim
Dat onze grootsteden experimenteren met slimme technologieën, dat weten we ondertussen wel. Maar hoe zit het met de kleinere gemeenten in ons land? Welke stappen zetten zij om de leefkwaliteit te bevorderen en tot een smart city uit te groeien? TEKST HERMIEN VANOOST
JAN VERMEULEN BURGEMEESTER DEINZE (CD&V)
KATJA GABRIËLS BURGEMEESTER BERLARE (OPEN VLD)
MARC VAN DER LINDEN BURGEMEESTER DUFFEL (N-VA)
Hoe intelligent is jouw gemeente vandaag?
“Berlare is een bij uitstek groene gemeente. We doen er alles aan om dat groene karakter op een verstandige manier uit te breiden. Bij energiebesparende infrastructuurprojecten bijvoorbeeld, zoeken we in overleg met onze partners naar de best mogelijke oplossingen. Denk aan slimme verlichting in openbare gebouwen, zuinige wagens voor de buitendiensten en uiteraard dakisolatie. Verder investeerden we in oplaadpalen voor elektrische fietsen en kochten we voor het Donkmeer een elektrische overzetboot aan. Daarnaast ontwikkelden we recent een masterplan voor de herinrichting van de noordelijke oever van het Donkmeer, bedoeld om wonen, werken en beleven beter op elkaar af te stemmen.”
“Onze slimste investering is ongetwijfeld het derdebetalerssysteem van Blue Mobility. Van aan het station in Deinze kan iedereen, inwoner of bezoeker, gratis een deelfiets gebruiken. Ook in de 43 andere Belgische steden die met Blue Bikes zijn uitgerust. Andere steden profiteren dus mee. In 2015 sponsorde Deinze in totaal ongeveer 25.000 ritten. Daarnaast introduceerden we het autodeelsysteem Cambio en verhuren we elektrische bootjes. Een andere slimme oplossing vind je bij ons politiekorps. Door op ANPR-camera’s (voor nummerplaatherkenning, red.) in te zetten, slaagt de politie er makkelijker in om zaken op te lossen, zelfs voor andere politiezones.”
“Ook als middelgrote gemeente – met ongeveer 17.000 inwoners – zetten we in op slimme projecten. Ik denk bijvoorbeeld aan de twee hemelwaterputten van telkens 20.000 liter, die we bij het technisch centrum lieten plaatsen. De groendienst kan dat water gebruiken om onder meer de planten te begieten. Ook investeren we jaarlijks in energiezuinige straatverlichting. We zijn in 2013 begonnen in de A. Stocletlaan, omdat daar volgens Eandis het verbruik het hoogst lag. Tussen 23 uur en 6 uur zijn de lichten er gedimd, wat een extra besparing oplevert. Recent hebben we 20.000 euro geïnvesteerd in ledverlichting voor de Katelijnsesteenweg. Al na vijf jaar zullen we dat geld terugverdiend hebben.”
Hoe gaan jullie om met energie?
“Zoals gezegd denken ook wij na over manieren om energie te besparen. We vinden hiervoor steun bij onze partners. In samenwerking met de provincie was Berlare een van de voortrekkers in het windenergieproject langs de E17. Ons voorstel om de windturbines op een ruimtelijk verantwoorde locatie in te passen, resulteerde in vijf windturbines op ons grondgebied. Niet toevallig komt dat aantal overeen met het energieverbruik in onze gemeente.”
“De stad Deinze heeft als een van de eerste gemeenten in ons land een goedgekeurd lichtplan. De komende jaren vervangen we een derde van onze verlichtingspunten in ledlampen die we kunnen dimmen. In afgelegen gebieden met weinig verkeer kiezen we ervoor de lampen te doven. Met die ingrepen hopen we tegen 2020 30 procent minder energie te verbruiken. Verder rustten we de gebouwen van de stad uit met zonnepanelen. En voor ons nieuwe stadhuis legden we een BEO-veld (bodemenergie-opslagsysteem, red.) aan, waardoor we het gebouw met aardwarmte zullen kunnen verwarmen en koelen.”
“We besparen niet alleen energie via onze straatverlichting, ook openbare gebouwen maken we energiezuiniger: daken worden geïsoleerd, ramen en deuren vernieuwd. Maar het meest in het oog springend, zijn wellicht de zonneboilers bij het zwembad. Bij overcapaciteit recupereert een nabijgelegen voetbalploeg de warmte in de douches. Voor de heel nabije toekomst staat er een project rond Energy-ID op de planning. We zullen de Duffelaars aanmoedigen om in een webapplicatie hun energie- en waterverbruik te registreren. Vervolgens zullen ze die waarden met die van andere huishoudens van gelijkaardige omvang kunnen vergelijken, wat dan weer kan aanzetten om zelf zuiniger te worden.”
Wat heeft de toekomst in petto?
“Ik verwacht dat Berlare als groene, kleine gemeente langs de Schelde in de toekomst een steeds belangrijkere functie zal krijgen. In de driehoek Brussel-Gent-Antwerpen kan het Scheldegebied in het algemeen en onze gemeente in het bijzonder fungeren als groene long. Nu al is er veel natuur aanwezig, maar ik zie het als onze opdracht daar verder in te investeren. Dat doen we dan ook volop, bijvoorbeeld via de opwaardering van het dierenpark Eendenkooi, de aanleg van natuurvriendelijke oevers aan het Donkmeer, het baggeren van de vijvers, enzoverder. En we durven ook grootser te dromen. Waarom zouden we op termijn geen warmterecuperatie uit het Donkmeer mogelijk maken?”
“Deinze ontwikkelt zich verder als een kleine stad naast Gent. We hebben ongelooflijk veel mogelijkheden, maar omdat we klein zijn, is ons speelveld beperkt. Naar mobiliteit toe denk ik dat steden een grote stap vooruit zouden zetten, als de regering werk zou maken van geïntegreerde mobiliteitssystemen. Nederland bijvoorbeeld heeft één OV-chipkaart, die je kunt gebruiken voor de trein, een deelfiets of -auto, allemaal van verschillende operatoren. Ik hoop dat we in die richting kunnen evolueren.”
“Samen met zes andere naburige gemeenten hebben we ons geëngageerd om tegen 2020 de CO₂-uitstoot op ons grondgebied met 20 procent te verminderen. In ons klimaatactieplan, uitgewerkt in overleg met intercommunale IGEMO en externe partijen zoals Eandis en Kamp C, staan 159 maatregelen opgesomd om dat doel te bereiken. Het gaat dan bijvoorbeeld over het organiseren van groepsaankopen voor isolatie of groene stroom, maar ook over de aanleg van fietsostrades. Voor 2016 heeft Duffel alvast 600.000 euro voor energiebesparende maatregelen opzijgezet.”
WHERE REAL ESTATE STORIES ARE TOLD
24, 25 & 26 MAY 2016 TOUR&TAXIS BRUSSELS
20160406-Adv-Dethier-Knack-255x180.indd 1
6/04/2016 16:14:20
UW WONING VERKOPEN KAN EEN TURBULENTE RIT WORDEN...
...OF U HAALT EEN ERVAREN VASTGOEDPROFESSIONAL AAN BOORD.
MUSEUMSTRAAT 14B
I
2000 ANTWERPEN
I
03 237 48 00
I
INFO@PROVAS.BE
14 CHRONICLE THIERRY GOOSSENS
FOKUSMODERNESTAD.BE
Samen voor een moderne stad
Waar je ook komt, in elke stad zie je verschillende stadsvernieuwingsprojecten. Dikwijls werken de publieke en de private sector samen om die tot een goed einde te brengen. Elke partij doet wat zij het beste kan om creatiever uit de hoek te komen. En alleen de meest creatieve projecten worden ook uitgevoerd.
TEKST THIERRY GOOSSENS, ACCOUNTMANAGER STADSPROJECTEN, AGENTSCHAP BINNENLANDS BESTUUR, THUISINDESTAD.BE
D
e Vlaamse overheid subsidieert stadsvernieuwingsprojecten via een jaarlijkse oproep, waaruit door een multidisciplinaire jury een beperkt aantal projecten worden geselecteerd. Dat gebeurt aan de hand van een aantal kwalitatieve en kwantitatieve criteria. Een belangrijk kwantitatief criterium is de decretaal vereiste minimale private inbreng van 30 procent van de totale kostprijs van het project.
DE TOEPASSING VAN de PPS-formule
kadert in een breed opzet om via overheidsinvesteringen en -beleid private actoren te stimuleren om mee te investeren op projectmatige basis. Het is op die manier dat de Vlaamse overheid met de stadsvernieuwingssubsidies private ontwikkelaars mee aan boord tilt van grote vernieuwende, duurzame en leefbare stadprojecten. Maar de PPS-formule binnen stadsvernieuwing is niet uitsluitend een financieel verhaal, maar ook en vooral een samenwerkingsverband om de kwaliteit van de stadsprojecten op te krikken. DE PRODUCTIE VAN de gebouwde
ruimte impliceert een investering die de draagkracht van het
overheidsbudget ver te boven gaat. Daarom is de PPS een perfecte formule: een coalitie tussen de markt, die instaat voor economische groei, en de overheid, voor wie stadsvernieuwing moet gelden als een modus van herverdeling. Met PPS worden de verschillende actoren coproducenten rond een gedeeld project met een maatschappelijke doelstelling.
PPS zorgt ervoor dat er ruime aandacht wordt besteed aan publieke waarden en goederen
DOOR OP DIE manier te werken,
slaagt de Vlaamse overheid er in om met haar instrument stadsvernieuwing ver over de grens van de klassieke stadsontwikkeling te gaan. De door de steden geregisseerde PPS zorgt ervoor dat er ruime aandacht wordt besteed aan publieke waarden en goederen. Denk maar aan publieke ruimte, collectief groen, veilige en gezonde straten, een diversiteit aan functies en voorzieningen‌ UITERAARD IS ER een niet te miskennen financiÍle meerwaarde. Gemiddeld staat tegenover elke euro stadsvernieuwingssubsidie een private inbreng van 17 euro. Sinds 2002 werden 53 stadsvernieuwingsprojecten goedgekeurd met een gemiddelde van 69 procent private inbreng.
LEES MEER OP
FOKUSMODERNESTAD.BE MODERNE STAD
WINNER
BUILDING TOGETHER www.assar.com
Investeren in de toekomst, in de stad van de toekomst ! O re n m nd id em de e n l l ij k t!
W W W.DOMOLU NO.BE
voor eerste kopers en slimme investeerders mechelen
INVESTEREN IN DOMO LUNO? EEN MEESTERLIJKE ZET ! Domo Luno staat voor kwaliteitsvolle assistentiewoningen die alle voorzieningen in huis hebben om van het leven te genieten. Wilt u investeren in Domo Luno? Dan is dat een meesterlijke zet. Want u mag niet alleen uitkijken naar een onmiddellijk rendement, op termijn zal uw appartement alleen maar in waarde stijgen. Door onze diensten vindt u sneller correcte en betrouwbare 65-plussers als huurder en blijft uw investering in onberispelijke staat verkeren. Wie dus nu een appartement koopt om er pas later zelf in te gaan wonen, krijgt het beste van twee werelden: een mooi rendement op uw spaargeld en de verzekering dat u in de watten wordt gelegd wanneer dat nodig is. VOOR I N FOR M AT I E EN V ER KOOP DOMO LU NO WOONA DV I SEU R T 015 70 92 73, E info@domoluno.be QUA R E S T 015 33 19 19, E info@quares.be
TWEEMOLENS,
Tweemolens is het nieuwste woonproject in Mechelen. Het combineert rust en ruimte met het comfort van een centrumligging. Na het werk snel naar de winkel? Of chillen op een gezellig terras? Het kan allebei. Of geniet u eerder van een korte jogging langs de Dijle of een etentje in het stadscentrum? Tweemolens maakt het snel en eenvoudig bereikbaar!
FASE 1:
65% VERKOCHT!
De uitzonderlijke mobiliteit maakt van Tweemolens helemaal een project voor mensen die de wereld willen ontdekken. PROJECTADRES Schorsmolenstraat 32, 2800 Mechelen.
VOOR INFO EN VERKOOP
WWW.TWEEMOLENS.BE
TWEEMOLENS WOONADVISEUR t 015 70 92 68 info@tweemolens.be
INVESTPRO PROJECTS g 0495 23 08 22 g 0496 50 63 06 info@investpro.be
ADVERTORIAL
ADVERTORIAL
BENEXT Duurzaam, veilig en comfortabel wonen? Dat kan volgens het smart living-principe dat het Nederlandse technologiebedrijf BeNext aanbiedt. In hun research & development-afdeling in Amsterdam creëren ze eigenhandig op maat gemaakte Internet of Things-toepassingen voor je woonst. De slimme sensornetwerken die BeNext ontwikkelt en beheert, zijn toepasbaar in zowel nieuwbouw als bestaande woningen. In een paar dagen tijd kan je hele woning slim worden gemaakt, zonder je huis helemaal omver te gooien en terug in elkaar te zetten. De IoT-oplossingen van BeNext zijn namelijk draadloos en bieden de nodige integratiemogelijkheden met aanwezige installatiesystemen en bouwelementen. Zo kan het BeNext-systeem de elektrische dakramen of motoren voor draai-kiepramen slim aansturen, en dragen zo bij tot meer wooncomfort, energiebesparing en veiligheid. Niet enkel omdat je met één druk op de knop alle ramen en deuren kan vergrendelen, maar ook in de zomermaanden, wanneer het ’s nachts koeler is buiten dan binnen, gaan deze slimme ramen automatisch open om te
www.benext.eu
ventileren. En daar bespaar je dan weer de aanschaf en energieverbruik van een airco mee.
Ne
Be
xt
d
ou
Cl
Een smart solution zoals Domotica van BeNext is heel eenvoudig te hanteren. Met een enkele app kun je via je smartphone of tablet bijvoorbeeld camerabeelden bekijken, weten hoe warm het is in de woonkamer of erachter komen hoeveel energie je zonnepanelen precies opwekken. Dat geeft inzicht in je complete energiehuishouding, waardoor je steeds bewuster je verbruik van elektronica, warmte, gas en water in de gaten kunt houden. Dat kun je bezien als een zekere vorm van energiemanagement, waarbij je met één simpele
swipe op je smartphone je woonst volledig kan automatiseren. Ga je dus met het gezin uiteten of kruip je simpelweg ’s avonds in je bed, dan kun je alles zo instellen dat de verlichting uitgaat, de ramen dichtgaan, het alarm aangaat en de verwarming naar een aangename 18 graden daalt. Heerlijk comfortabel dus. Die slimme toepassingen werken ook universeel. Of je bij de buren uithangt, aan de Belgische kust zit of de andere kant van de wereld, het regelen van deze installaties gaat overal even snel. Het klinkt allemaal bijna te mooi om waar te zijn, toch? En het is pas wanneer je in een gevoel van veiligheid en comfort kan vertoeven, dat een huis echt een thuis wordt. BeNext streeft naar het opwekken van dat huiselijke gevoel, wat qua duurzaam wonen kan tellen. Het levensloopbestendig maken van je woonst brengt vele voordelen met zich mee, vooral voor de oudere generatie. Het houdt namelijk vernieuwende mogelijkheden in voor (mantel)zorg en zorg op afstand. Enkele voorbeelden zijn het plaatsen van sensoren in de slaapkamer, of het gebruiken van een paniekknop voor ie-
mand die sukkelt met zijn gezondheid. Wanneer er zich iets ernstig voordoet, hoeft er enkel op die knop worden gedrukt en de naaste familie wordt meteen gewaarschuwd.
Voor wie ten slotte graag zelf met deze slimme oplossingen aan de slag wil gaan, biedt BeNext via Domotica. Guru workshops en cursussen aan. Die zijn beschikbaar voor zowel de grote installatiebedrijven als de doodgewone loodgieter of elektricien. Met een geverifieerd certificaat kan iedereen die zich aanmeldt lustig mee het Internet of Things-tijdperk inspringen.
domoticaguru