Al aan je erfenis gedacht?

Hoe je een succes maakt van successie

Het is een misverstand dat alleen vermogende mensen zich met successie moeten bezighouden. Iedereen met roerende en onroerende goederen moet zich ervan bewust zijn dat die ooit verdeeld zullen worden onder erfgenamen. Wacht dus niet tot je sterft, of de nabestaanden erven alleen ellende.

Het goede nieuws: mensen zijn zich meer en meer bewust van het belang van een successieplanning, ook al omdat er vaker over wordt bericht in de media. Toch kan het nog altijd beter met die bewustwording, want zolang het goed gaat, blijft successie toch op de achtergrond. Vergeet ook niet dat het niet het gemakkelijkste of dringendste onderwerp is.

“Het zou goed zijn als mensen regelmatig de denkoefening maken”, aldus Carolien Christiaens, senior advisor legal bij Vandelanotte Accountancy. “Waaruit bestaat mijn vermogen precies? Komt daar nog iets bij in de (nabije) toekomst? Zitten we in de hoogste schijf van de erfbelasting? In rechte lijn kan dit oplopen tot 27 procent. Weinigen hebben een overzicht van de samenstelling van hun vermogen. Het gekozen huwelijksstelsel kan ook een belangrijke impact hebben. In dat opzicht zouden mensen wat meer aandacht aan hun huwelijkscontract mogen besteden: het is een van de belangrijkste documenten van hun leven, maar zo weinig mensen weten wat er effectief in staat.” Mensen denken vaak dat successieplanning enkel weggelegd is voor de rijken, maar het tegendeel is waar: als het vermogen eerder beperkt is, is het net belangrijk om de goederen bij een overlijden aan de juiste personen toe te wijzen. “Denk aan een koppel dat beschikt over een bescheiden spaarboekje”, vertelt Dieter Bossuyt, gecertificeerd belastingadviseur bij Lemon Consult, gespecialiseerd in fiscale en familiale planning. “Als een van de partners overlijdt, zullen deze spaargelden gedeeltelijk toekomen aan de kinderen, wat voor de langstlevende een financiële opdoffer kan betekenen. Het is in zo’n situatie wenselijker dat de spaargelden volledig aan de langstlevende toekomen en niet aan de kinderen. Om dit te bereiken moet je actie ondernemen.”

Actie ondernemen, als in: niet op de lange baan schuiven. Het noodlot kan helaas bij iedereen toeslaan: een ernstige ziekte of een verkeersongeval spaart ook jonge mensen niet. “Wist je bijvoorbeeld dat je al vanaf je zestiende een geldig testament kunt opmaken?”, aldus Bossuyt. “Bovendien onderschatten mensen vaak hoe vermogend ze zijn bij hun overlijden. Eigenlijk komt het erop aan om bij elke belangrijke fase in je leven jezelf de vraag te stellen: wat als ik kom te overlijden? Deze denkoefening maak je idealiter bij elke belangrijke levensfase: samenwonen, kinderen, pensioen, enzovoort. Die hebben een impact op je vermogen, waardoor het belangrijk is om stil te staan bij de vraag: is alles goed geregeld? Het is met name nuttig om dat via een testament te doen. Op die manier wijs je zelf specifieke goederen toe aan bepaalde erfgenamen en kun je familiale discussies vermijden. Met een testament bepaal je zelf of je de gelijkheid tussen je erfgenamen wil bewaren, of net een van hen wil bevoordelen.” “Hiervoor bestaan verschillende technieken: een testament, een huwelijkscontract, een beding van aanwas… Met dergelijke technieken draag je nog geen vermogen over, maar zorg je er wel voor dat het bij een overlijden bij de juiste personen terechtkomt.”

“Bezig zijn met successie is heel belangrijk, maar daarnaast wil je zelf niet in de problemen komen op je oude dag”, vult Carolien Christiaens aan. “Je wil absoluut vermijden dat je bij je kinderen moet gaan aankloppen om iets terug te krijgen. Wat de kinderen volgens het principe van ‘gegeven is gegeven’ niet hoeven te doen. Als je geen erfbelasting wil betalen, zou je inderdaad alles kunnen wegschenken. Maar dat kan uiteraard niet de bedoeling zijn als je een comfortabele oude dag wil.”

“Vermogensplanning komt voor ons neer op twee zaken”, besluit Carolien Christiaens. “Enerzijds de erfbelasting proberen drukken en anderzijds je emotionele gemoedsrust garanderen. Daarom hoef je écht niet vermogend te zijn om ermee bezig te zijn.”

Het huwelijkscontract is een van de belangrijkste documenten van je leven, maar er wordt te weinig aandacht aan besteed.

— Carolien Christiaens, Vandelanotte Accountancy

Wist je dat je al vanaf je zestiende een geldig testament kunt opmaken?

— Dieter Bossuyt, Lemon Consult

‘Als het op vermogensplanning aankomt, kun je België bijna een fiscaal paradijs noemen’

Onze nalatenschap: we zijn er niet altijd graag mee bezig, omdat het ons rechtstreeks confronteert met onze eindigheid. En toch. Wie voldoende aandacht heeft voor vermogensplanning, kan niet alleen zichzelf, maar ook zijn nabestaanden heel wat ellende besparen én een mooie(re) toekomst garanderen.

“B ij vermogensplanning zijn er twee belangrijke elementen”, legt Mark Delboo van DELBOO Advocaten uit. “Eerst ga je na wat je waarom aan wie wil geven, bij overlijden of nog tijdens je leven. En vervolgens wordt gekeken hoe die planning fiscaal geoptimaliseerd kan worden. Vaak is dat evident en wordt binnen een gezin alles onder de kinderen verdeeld. Maar even vaak ook niet, bijvoorbeeld wanneer je in een tweede huwelijk zit of kinderen uit een vorige relatie hebt. Bovendien is het mogelijk dat ouders in onmin leven met hun kinderen: dan komt de prioriteit te liggen op wie wat (niet) krijgt. Meestal ligt de prioriteit op het vermijden van belastingen – de 27 procent erfbelasting – wat in België trouwens relatief eenvoudig is.”

Het is dus belangrijk om bezig te zijn met vermogensplanning, maar bestaat er ook zoiets als een ideaal moment waarop je daarmee start? “Eigenlijk hangt alles af van je vermogen en de complexiteit daarvan, en niet zozeer van je leeftijd”, legt Delboo uit. “De regel is in elk geval: hoe meer je hebt, hoe vlugger je er idealiter mee start. Maar zonder te overdrijven, je moet er niet mee beginnen als gezonde veertiger. Het overgrote deel van de mensen sterft ook een aangekondigde dood: 96 procent bij de mannen en meer dan 99 procent bij de vrouwen. Tijd genoeg om iets te regelen dus. Dat kan in principe zelfs nog in de laatste minuut voor je overlijden, mét belastingvoordeel.”

Een belangrijke parameter is dat je voldoende overhoudt om comfortabel te kunnen leven. Op die manier vermijd je ook dat je bij leven te veel weggeeft en in een situatie terechtkomt waarbij je bij je kinderen moet aankloppen voor financiële steun, wat uiteraard niet de bedoeling kan zijn. “Enkele jaren terug was er een grote groep mensen die te snel te veel had weggegeven, toen opeens bleek dat de rentes op beleggingen te laag waren en het voorbehouden vruchtgebruik dus niet voldoende meer opbracht. Daarom wordt er de laatste jaren veel minder met vruchtgebruik gewerkt, en meer met een bepaald percentage van het vermogen dat jaarlijks kan worden teruggevraagd: geef je bijvoorbeeld 1 miljoen euro weg, dan zou je jaarlijks 30.000 euro kunnen terugvragen als een percentage van 3 procent is afgesproken.”

Een vermogen is niet iets statisch en vermogensplanning is bijgevolg een work in progress. Het is niet één keer alles regelen en klaar. “Bovendien verandert niet alleen de samenstelling van het vermogen, maar ook de thuissituatie – kinderen, kleinkinderen … – en de wetgeving”, duidt Mark Delboo. “Dat zijn verschillende parameters waarmee je rekening moet houden. Daarom, en nu gebruik ik even autotermen, adviseren wij jaarlijks een klein onderhoud en een groot onderhoud om de vijf jaar. En misschien nog wat sneller als er pakweg in de wetgeving iets spectaculairs gebeurt. Of in je leven, zoals bijvoorbeeld een scheiding of de dood van een kind.”

Tot slot: we hoorden Delboo iets zeggen over gemakkelijk te vermijden erfbelastingen in België. Zijn we op dat vlak inderdaad een gunstig land? “Als het op vermogensplanning aankomt, kun je België bijna een fiscaal paradijs noemen”, beaamt hij. “De tarieven tussen erf- en schenkbelasting verschillen enorm: als je schenkt, betaal je veel minder. In Frankrijk zijn die tarieven bijvoorbeeld dezelfde, wat trouwens de reden is waarom veel vermogende Fransen naar België komen.”

Om het in autotermen te zeggen: wij adviseren jaarlijks een klein onderhoud en een groot onderhoud om de vijf jaar.

Mark Delboo

CEO

DELBOO Advocaten is een onafhankelijk advocatenkantoor gespecialiseerd in de begeleiding van vermogende particulieren. Dat gaat onder meer over de planning van het privévermogen, fiscaal advies, bemiddeling en onderhandeling, procedures als erfenissen en echtscheidingen, de structurering van onroerend goed en het beheer van het kunstpatrimonium. Omwille van de onafhankelijke positie kan en zal DELBOO nooit adviseren over specifieke beleggingsproducten. DELBOO heeft kantoren in Brussel, Waregem, Sint-Martens-Latem en Zandhoven.