7 minute read
De invloed van emoties op beleggen
De beurs, een wereld vol beredeneerde cijferaars, gedreven door logica, kritisch denken en winstprognoses. Zo wil althans het cliché. Tegelijk is beleggen een gevoelsmaterie. ‘Als we iets dreigen te verliezen, worden we overvallen door een doodsangst. Letterlijk.’
Advertisement
Een decennium van ongebreideld optimisme en welvaart kwam tot een abrupt einde. Op dinsdag 29 oktober 1929 verkruimelde de Dow Jones. The Great Depression was aangebroken. Die depressie sloeg niet enkel op de staat van de wereldeconomie, maar ook op de sluier van treurnis die zich toen meester maakte van de wereld. Het is zonneklaar: wat gebeurt op de beurs, kan grote emoties oproepen. Die gevoelens zijn niet enkel gereserveerd voor grote sleutelmomenten, ze hebben een grote impact op zowat elke financiële handeling. Dat concludeerden Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman en zijn collega Amos Tversky al in de jaren 70. Hun bevindingen staan vandaag nog steeds als een huis.
“Emoties hebben meer dan zomaar een invloed. Ze bepalen hoe we beleggen, in samenspraak met bepaalde vooroordelen en onze persoonlijke overtuigingen over geld”, zegt financieel psycholoog Anne Abbenes, co-oprichter van het Financial Psychology Institute Europe® en verbonden aan de UCCL-hogeschool. “Wanneer we iets dreigen te verliezen, bijvoorbeeld geld op de beurs, worden we overvallen door een doodsangst. Letterlijk: een angst om dood te gaan. Dat activeert een oeroude reflex in ons brein. Dan zijn er drie opties: vluchten, vechten of bevriezen. Zulke principes spelen bij beleggen ook mee. Geen enkele beslissing kan puur rationeel zijn, tenzij je een psychopaat bent.”
Ons gevoelsleven is dus alomtegenwoordig, ook als het onze portefeuille betreft. Maar dat hoeft geen slechte zaak te zijn. “Emoties zijn een essentieel onderdeel van goede besluitvorming, ze zijn niet de vijand”, vult Jan Longeval aan. Hij is senior advisor bij EurInvest Partners en adjunct-professor aan de Vlerick Business School. “Mensen zijn zich daar nauwelijks van bewust. En al zeker niet als het erop aankomt. Iedereen is een contrarian die tegen de stroom in gaat. Tot de beurs 40 procent stijgt of daalt.”
Dat alles leidt op de beurs tot een aantal klassieke fouten. De aandelen van bedrijf X stijgen vliegensvlug? Beleggers kopen massaal in. Een forse dalende lijn bij bedrijf Y? Iedereen doet zijn aandelen snel-snel van de hand. Beide bewegingen druisen eigenlijk in tegen de logica. In het eerste geval neem je weinig mee van de winst, terwijl je een later verlies wel fors voelt. In het tweede voorbeeld geldt het omgekeerde. Je neemt het verlies mee, de toekomstige winst laat je liggen. In crisistijden zoals vandaag zie je nog meer van dat soort impulsinvesteringen en paniekaankopen.
Hoe bestrijden we die irrationele, door angst ingegeven keuzes en denkfouten? “Een worstcasescenario-oefening kan helpen om je angst te laten zakken”, zegt Abbenes. “Denk na over het slechtste wat kan gebeuren. Overloop elke mogelijke stap tot je brein beseft: hier ga ik niet van dood. Neem daarna een schriftje en noteer: waarom ben je die belegging aangegaan? Was het je bedoeling om er binnen 20 jaar rendement op te halen? Schrijf het dan zo op.”
Zo’n schriftje is een goed idee, knikt Longeval. “Schrijf er ook je persoonlijke beleggingsdoelen en -grenzen bij. Bijvoorbeeld: als de beurs met 30 procent zakt, verkoop ik niet. Die persoonlijke richtlijnen moet je op voorhand uitstippelen, niet tijdens een crisis. Ook dat is trouwens een goede regel: als ik in paniek ben, doe ik niets. Slaap er een nachtje over, laat alles wegebben.”
Voor beleggers is het dus essentieel om te beseffen dat emoties altijd en overal hun rol spelen. Alleen kalmte kan je redden, ook op de beurs. Stippel een langetermijnplan uit en leg je doelen op voorhand vast. Dan zal je zien dat die volatiele markt daar eigenlijk geen invloed op heeft. Voor een twintigjarenplan hoef je echt niet elke dag de koersen te checken. Zoals beleggingsgoeroe Warren Buffet het ooit zei: “If you cannot control your emotions, you cannot control your money.”
— Jan Longeval, EurInvest Partners en Vlerick Business School
Vooral door de geopolitieke situatie en de inflatie leven we vandaag in erg turbulente tijden, waarvan het einde bovendien niet in zicht is – laat staan dat we er voorspellingen over kunnen doen. Gedegen vermogensbeheer is een ideale manier om die onzekerheden het hoofd te bieden.
Kan iedereen aan vermogensbeheer doen? Die vraag stellen we aan CapitalatWork, dat zich toelegt op discretionair vermogensbeheer. Daarbij wordt het beheer van beleggingen toevertrouwd aan professionele experts, die, in nauw overleg met de klant, een risicoprofiel toekennen en op basis daarvan met een mandaat de aandelen- en obligatieportefeuille van die klant – staatsobligaties, bedrijfsobligaties en/of aandelen – beheren. Met andere woorden: alle aan- en verkoopbeslissingen in diens plaats nemen.
Huiswerk maken
“We hoeden er ons voor keiharde minimumdrempels te hanteren”, legt Maarten Rooijakkers, general manager van CapitalatWork, uit. “Wij houden het zelf op een zachte ondergrens van 250.000 euro maar, mits potentieel voor verdere groei, zijn ook kleinere bedragen mogelijk. Leeftijd speelt evenmin een rol: als je op een bepaald moment goed begint te verdienen, kun je geld opzijzetten en op die manier bouwen aan een portefeuille. En van leeftijd gesproken: we merken dat steeds meer mensen – en dan vooral jongere generaties – zich in de materie inwerken. Zij gaan dan ook specifiek op zoek naar een match met een vermogensbeheerder en kiezen niet zomaar voor iemand die hen wordt aangeraden of die ook hun ouders adviseerde. Jonge mensen maken veel meer hun huiswerk. Omdat hun financiële geletterdheid een stuk hoger is dan vroeger willen ze het businessmodel, de soliditeit van de organisatie, de beleggingsfilosofie, de tariefstructuur en het investment process van de vermogensbeheerder kennen. Ze kijken als het ware door de fondsen heen, recht naar de beheerder ervan.”
Dat is ook gezonder, want op die manier is er een beter evenwicht tussen klant en vermogensbeheerder. Die laatste wordt niet meer aanzien als een soort van gids of goeroe, maar veel meer als een sparringpartner. “Dat maakt het proces meteen ook een stuk menselijker en dat is goed, want vermogen raakt aan de persoonlijke kern van mensen – er is bijna niets dat zoveel emoties opwerpt en dat zoveel impact heeft op hun leven”, zegt Maarten Rooijakkers. “Het is eigenlijk de taak van de vermogensbeheerder om mensen peace of mind te geven, niet om hen op korte termijn rijk te maken. Dat verwachten ze ook niet: wij zijn asset managers, geen asset gatherers. Daarom is voor ons de focus op kwaliteit zo belangrijk: aandelen en obligaties die onder meer aandacht en respect hebben voor milieu, maatschappij en governance.”
Alleen maar meer vragen
Of er door onder meer inflatie, levensduurte en stijgende energieprijzen meer behoefte is aan vermogensbeheer? “Wel, in dat opzicht is ons beroep een beetje vergelijkbaar met dat van een arts”, reageert chief investment officer Erwin Deseyn. “In die zin dat het altijd nodig zal zijn.” Maar om op de vraag te antwoorden: en vooral de vraag naar expertise en begeleiding was nooit zo hoog. Als gevolg van de inflatie en de geopolitieke spanningen wordt efficiënt omgaan met vermogen in deze volatiele markt een heel complex gegeven. Niemand weet of de huidige situatie nog lang zal aanhouden of wat de gevolgen op middellange en lange termijn zullen zijn. Er komen alleen maar meer vragen, en de antwoorden kunnen nooit uit de koker van één persoon komen.”
Inflatie
De grote bezorgdheid bij klanten blijkt vandaag inflatie en hoe hun portefeuille daartegen beschermd kan worden. “Daar kan de belegger zelf een actieve rol in spelen, bijvoorbeeld door te beleggen in obligaties van landen die rijk zijn aan grondstoffen”, aldus Erwin Deseyn. “Het loont ook om daarover te reflecteren en naar te handelen, want we staan nog maar aan het begin van een ingrijpende periode. Niemand weet wat de komende tien jaar zullen brengen.”
Maarten Rooijakkers
General Manager
Erwin Deseyn
Chief Investment Officer
CapitalatWork Foyer Group is onderdeel van Foyer SA en actief in België, Luxemburg en Nederland. De actieve discretionaire vermogensbeheerder en -planner heeft ruim 9 miljard euro onder beheer. Haar 145 specialisten beleggen in aandelen, obligaties en cash en 15 researchanalisten monitoren de markt. CapitalatWork deelt al ruim 30 jaar haar expertise door klanten op elk moment inzicht in hun beleggingsportefeuilles te geven en staat voor waardecreatie op lange termijn. www.capitalatwork.com
