S magazine april 2017
gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten EDITIE LIMBURG
18 APRIL
DAG VAN DE PATIËNT
VACCINEREN
PRO EN CONTRA
CELLULITIS
LEER ERMEE LEVEN
OUD WORDEN IS NIET OUD ZIJN
HOEVEEL BETAAL JE BIJ DE
DOKTER?
april 2017
4
10
Cellulitis, leer ermee leven
Vaccineren, pro en contra Ons ziekenfonds geeft een terugbetaling van 25 euro per jaar voor erkende vaccins. Over het nut van vaccineren lopen de meningen uiteen. Voorstanders verwijten de tegenstanders met foute informatie ouders te willen afschrikken. Die zetten daarmee de deur open voor nieuwe epidemieĂŤn.
Carine Vrancken
12
"De beste manier om het aantal abortussen naar beneden te krijgen is abortus toelaten. Gelukkig komen steeds meer landen tot dat besef." Dat zegt Carine Vrancken, directeur van het Abortuscentrum in Hasselt. De bevlogen psychologe komt al ruim 30 jaar op voor het recht op abortus. Abortus moet uit het strafrecht.
De Parkinson-specialist Wie denkt dat Parkinson een typische ouderdomsziekte is, is niet goed ingelicht. Liefst 15 procent van de zowat 20.000 Parkinson-patiĂŤnten in Vlaanderen is jonger dan 55 jaar. Niet zelden zijn die er erger aan toe dan hun oudere lotgenoten. Dat zegt Patrick Cras, diensthoofd neurologie van het UZ Antwerpen. Hij twijfelt eraan of de wetenschap de ziekte ooit zal kunnen genezen.
gezondheid 4 12 32 33 36
Vaccineren gevaarlijk? De Parkinson-specialist Hoe (on)gezond is fruit? De boodschap 'drinkt' door Oud worden is niet oud zijn
14
consument
6 Vakanties voor zorgvragers en mantelzorgers 10 Cellulitis, leer ermee leven 25 Hoe praat ik over seks met mijn kind? 26 Hoeveel betaal je bij de dokter? 31 Digitale bomen in het gezondheidsbos 38 Nooit meer oorlog
Fitness-blogger Anna Victoria postte onlangs op Instagram een beeld waarop vetrolletjes en eerste tekenen van cellulitis te zien waren. Want ja, niemand is perfect. Hoe een lichaam eruitziet is minder belangrijk dan hoe je je voelt! Een krachtige boodschap aan alle vrouwen die verveeld zitten met hun sinaasappelhuid. Mannen hebben bijna geen last van het fenomeen.
Hoe (on)gezond is fruit? Fruit behoort tot de gezondste producten in de actieve voedingsdriehoek, maar te veel fruit is niet gezond. Maar hoeveel is te veel?
32
sociale info
34 Arbeidsongeschikt? Ons ziekenfonds helpt je weer aan het werk
en verder... 8 11 12 28
PlusMinus Column Bart Vandormael Carine Vrancken in Close Up Eyecatcher
S magazine april 2017
gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten EDITIE WEST-VLAANDEREN
18 APRIL
DAG VAN DE PATIËNT
VACCINEREN
PRO EN CONTRA
CELLULITIS
LEER ERMEE LEVEN
OUD WORDEN IS NIET OUD ZIJN
HOEVEEL BETAAL JE BIJ DE
DOKTER? Maandelijks gezondheidsmagazine van de Socialistische Mutualiteiten
Een jaar telt 365 dagen, elke 4 jaar zelfs 366. Er gaat geen dag voorbij zonder dat er iets gebeurt. Kijk naar het televisienieuws of luister naar de nieuwsberichten op de radio en je komt tot hetzelfde besluit. Omdat wij hoe langer hoe meer in hokjes denken, heeft iemand - ik weet niet wie – elke dag in het teken van iets of iemand gesteld. Zo is 18 april de dag van de rechten van de patiënt. Voor één dag genieten zieke mensen extra aandacht, terwijl dat in feite alle 365 dagen van het jaar het geval zou moeten zijn.
Jaargang 45 April 2017
Uitgever-Directeur: Paul Callewaert
18 april is jouw dag
Hoofdredacteur: Urbain Vandormael urbain.vandormael@socmut.be
Medewerkers aan dit nummer: Lore Abrahams, Carine Algoet, Bram Beeck, Sophie Beyers, Joeri Bouwens, Erik Cajot, Luc Carsauw, Bart Demyttenaere, Mieke De Smet, Katrien De Weirdt, Koen Foubert, Patrick Galloo, Isabel Geenens, Siska Germonpré, Stefaan Helderweirt, Evelyne Hens, Joris Herregods, Silke Hoefkens, Gwen Muylaert, Guy Peeters, Leen Pollentier, Carolien Rietjens, Bruno Ruebens, Sabine Schroeten, Rik Thys, Bart Vandormael, Dorien Vandormael, Renée Van der Veken, Priscilla Van Even, Irene Van Humbeeck, Eva Venneman, Daniëlla Verbruggen, Patrick Verertbruggen, Katrien Vervoort en Bieke Volcke.
Adres: S-magazine, Sint-Jansstraat 32 1000 Brussel Tel. 02 515 05 45 Fax 02 515 17 55 s-magazine@socmut.be www.s-magazine.be
Postrekening: 000-0740065-52 van het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten, Brussel Oplage: 509.000 Abonnement: 10 euro per jaar
Iedereen is wel eens patiënt. En iedereen heeft patiëntenrechten. Het maakt niet uit of je naar de huisarts of kinesist gaat, in een ziekenhuis wordt verpleegd of wordt onderzocht door de arbeidsgeneesheer op het werk. Als patiënt heb je 8 rechten die je beschermen en die je altijd kan opeisen. Dat staat zo in de wet. Voor de volledigheid som ik die 8 rechten nog eens op: kwaliteitsvolle gezondheidszorg, vrije keuze van je zorgverlener, informatie over jouw gezondheid, toestemming voor elke behandeling, inzage in je dossier, bescherming van je privacy, pijnbestrijding en klachtenbemiddeling. Die rechten zijn er niet vanzelf gekomen. Die zijn het resultaat van een lange en volgehouden strijd, op verschillende niveaus en door uiteenlopende organisaties en mensen. Met name ons ziekenfonds heeft hier een voortrekkersrol gespeeld, door de beleidsmakers constant te informeren en te sensibiliseren. Wat betekent ziek zijn, wat zijn de maatschappelijke en financiële gevolgen, waar hebben zieke mensen nood aan, hoe kunnen zij snel en efficiënt worden geholpen?
Kinesisten, tandartsen en artsen-specialisten rekenen steeds vaker (hoge) supplementen aan, niet gehinderd door een tariefakkoord.
Als belangenverdediger van de patiënt hebben we in de loop der jaren ter zake veel ervaring en expertise opgedaan. We beschouwen het als onze verdomde plicht om druk te blijven uitoefenen én nauwlettend toe te zien op de naleving van de wetten die betrekking hebben op de sociale zekerheid in het algemeen en de bescherming van de patiënt in het bijzonder. Als de regering zegt dat er dit jaar 902 miljoen moet bespaard worden in de ziekteverzekering en dat die besparingen de patiënt niet zullen raken, dan reageren wij verontwaardigd en bewijzen, zwart op wit, dat de patiënt vandaag al wordt geconfronteerd met hogere supplementen. Met name kinesisten, tandartsen en artsen-specialisten rekenen steeds vaker (hoge) supplementen aan, niet gehinderd door een tariefakkoord. In het belang van de patiënt roepen wij, samen met de zorgverstrekkers, de regering op om opnieuw te investeren in de wettelijke ziekteverzekering om zo een toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg te kunnen garanderen aan alle patiënten. Het eerste van de 8 rechten van de patiënt.
Paul Callewaert Algemeen secretaris
Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers
3
gezondheid
Vaccineren gevaarlijk?
Tegenstanders hebben Kinderen in Vlaanderen worden al jaren gevaccineerd en dat werpt zijn vruchten af. Het aantal gevaarlijke infectieziektes neemt zienderogen af. De pokken zijn wereldwijd uitgestorven, polio komt niet meer voor in Europa, en ook het aantal gevallen van mazelen is sterk gedaald. Niets dan goeds dus, maar toch zijn er verwoede tegenstanders. Met foute informatie schrikken zij sommige ouders af, en dat is gevaarlijk. Te weinig gevaccineerde kinderen zet de deur op een kier voor nieuwe epidemieën. Een vaccin bestaat uit sterk verzwakte of dode ziektekiemen. Daardoor kan het lichaam afweerstoffen aanmaken zonder dat we effectief ziek worden. Het is een eenvoudige en efficiënte manier om ons tegen verschillende infecties te beschermen. Maar daar is niet iedereen het mee eens. Wat zeggen de tegenstanders?
NIET WAAR 1. Vaccins verzwakken het afweersysteem van het kind Dit wordt soms gedacht omdat kinderen niet meer moeten ‘vechten’ tegen een echte ziekte. Maar uitgebreid wetenschappelijk onderzoek heeft duidelijk bewezen dat dit niet klopt. Vaccins helpen net de natuurlijke weerstand tegen ziektes te versterken. Het klopt wel dat de weerstand na het doormaken van een infectie soms groter is dan na een vaccinatie. Maar dat weegt niet op tegen de risico’s die met een infectie verbonden zijn. Vergeet niet dat er vroeger wereldwijd miljoenen kinderen stierven aan ziektes waar we nu voor gevaccineerd worden.
foto’s: S-magazine
Tot 25 euro per jaar terugbetaald Als lid van ons ziekenfonds krijg je een terugbetaling tot 25 euro per jaar voor erkende vaccins. Bekijk voor welke vaccins en hoe je een terugbetaling krijgt op www.bondmoyson.be/vaccin of www.devoorzorg.be/vaccin.
4 • S-magazine / april 2017
ongelijk! NIET WAAR 2. Vaccins zijn niet nodig voor ziektes die toch niet meer voorkomen Het is net dankzij jarenlange vaccinatie dat sommige infectieziektes bijna volledig verdwenen zijn. En het is belangrijk hiervoor te blijven inenten tot ze volledig uitgestorven zijn. Als de vaccinatiegraad in een samenleving hoog genoeg is, kan een ziekte zich niet verspreiden en op termijn sterft ze zelfs uit. Als twijfelende ouders hun kinderen niet meer laten vaccineren, daalt de vaccinatiegraad en krijgen (bijna uitgestorven) ziektes opnieuw vrij spel. Vooral de zwakkeren in onze samenleving die zich niet kunnen laten inenten, zijn hier het slachtoffer van. Inentingen beschermen niet enkel het eigen kind, maar dragen ook bij tot de bescherming van andere personen en dus van de maatschappij. Het is een vorm van solidariteit.
NIET WAAR 3. Vaccins zijn gevaarlijk en kunnen gelinkt worden aan chronische ziektes Op het internet zijn allerlei theorieën te vinden die beweren dat vaccinaties gelinkt kunnen worden aan bepaalde chronische ziektes zoals autisme of multiple sclerose. Die beweringen bestaan al lang, maar zijn door jarenlang wetenschappelijk onderzoek van tafel geveegd. Het ene na het andere onderzoek bevestigt dat er geen oorzakelijk verband bestaat tussen vaccinaties en deze chronische ziekten. Er zitten wel een aantal chemische stoffen in een vaccin, maar die zijn nodig om het zo doeltreffend mogelijk en langer houdbaar te maken. Die stoffen zijn niet gevaarlijk voor onze gezondheid.
NIET WAAR 4. Vaccins hebben veel bijwerkingen Meestal blijven fysieke reacties beperkt tot een pijnlijke arm of een beetje koorts. Allergische reacties zijn zeldzaam en worden ook altijd goed opgevolgd. In vergelijking met de ziekte waarvoor je ingeënt wordt, valt het dus heel goed mee. Verschillende vaccins tegelijkertijd toedienen, zorgt ook niet voor een overbelasting van het immuunsysteem, zelfs niet bij baby’s. Je kind tijdens het eerste levensjaar laten inenten, is dan ook geen enkel probleem. Integendeel, hoe langer er gewacht wordt, hoe groter de kans dat een kind een infectie oploopt. En sommige infectieziektes zoals kinkhoest en hersenvliesontsteking zijn net het dodelijkst in het eerste levensjaar. Daarom worden de aanbevolen vaccinatiemomenten het best gerespecteerd.
NIET WAAR 5. Nieuwe vaccins zijn minder te vertrouwen dan de oude Er wordt soms gedacht dat de nieuwe vaccins met meer risico’s gepaard gaan dan degene die al langer gebruikt worden. Zo bestaat het gerucht dat de inenting tegen het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken bij jonge meisjes tot onvruchtbaarheid zou leiden. Dit is niet het geval. Vaccins worden uitgebreid getest alvorens ze ook effectief gebruikt worden. Dat zorgt ervoor dat ze veilig zijn. Het wantrouwen ten opzichte van nieuwe vaccins is dus onterecht.
Vaccinatieschema De Vlaamse overheid heeft een overzicht gemaakt van de aanbevolen vaccinaties die kinderen moeten krijgen om hen optimaal te beschermen tegen verschillende ziektes. Het schema bepaalt op welke leeftijd de inentingen het best gebeuren. Enkel het vaccin tegen kinderverlamming of polio is wettelijk verplicht, maar ook de andere inentingen worden sterk aangeraden. Bijna alle vaccins in dit schema zijn gratis. In elk consultatiebureau van Kind en Gezin gebeurt ook de inenting zonder kosten voor kinderen tussen de 0 en 3 jaar. Laat je een spuitje zetten bij de dokter? Dan moet je enkel je persoonlijke aandeel van de raadpleging betalen. SILKE HOEFKENS Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de Vlaamse overheid.
ONTDEK WELKE VACCINS JE GEKREGEN HEBT Dokters en andere zorgverleners registreren de vaccins die ze jou toedienen. Zo kunnen ze op elk moment nakijken of je al gevaccineerd bent. Dankzij de Patient Health Viewer heb ook jij toegang tot die gegevens. Je ziet wanneer je welk vaccin gekregen hebt en tegen welke ziekte het jou beschermt. Het overzicht bewaren was nog nooit zo eenvoudig! Meer informatie vind je op www.bondmoyson.be/vaccinatieschema of www.devoorzorg.be/vaccinatieschema.
april 2017 / S-magazine •
5
consument
“ Ook personen met een zorgvraag hebben recht op vakantie.” Vakanties voor zorgvragers en mantelzorgers Een zorgeloze vakantie heb je pas als je niet meer hoeft te piekeren over hulpmiddelen, assistentie of verpleegkundige zorg. Voor veel zorgvragers en mantelzorgers is dat een drempel om op vakantie te gaan. S-Plus vzw organiseert daarom een vakantie voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Medewerker Liliana Nikolova getuigt.
Toegankelijkheid “Om te beginnen heb je voor een (mantel) zorgvakantie een toegankelijk vakantieverblijf nodig”, vertelt Liliana. “Vaak heeft de zorgvrager een meervoudige beperking. Dat kan een fysieke handicap zijn, met daarbij dementie of een andere chronische ziekte. Soms hebben zorgvrager en mantelzorger allebei hulp nodig. Ik denk bijvoorbeeld aan een koppel dat vorige keer meeging op onze vakantie. De vrouw zit in een rolstoel, de man lijdt aan dementie en is moeilijk te been. In dit geval zijn een lift, voldoende brede deuren, aangepaste badkamers en een toegankelijke eetzaal een vereiste.”
Vakantiesfeer Ook wie grotere hulpmiddelen of veel zorg nodig heeft, verkiest een vakantieomgeving
“ Door ondersteuning op maat te bieden, maken we het verschil” foto’s: S-magazine
Zorg je voor een persoon met dementie en wil je er samen tussenuit? Schrijf je in voor de mantelzorgvakantie van S-Plus. Wat? Een midweek in volpension, verzorging door verpleegkundigen op aanvraag en aangepaste voeding. Waar? Floreal Club Blankenberge Wanneer? 18-22 september 2017 Prijs? 280 euro Inschrijven? Contacteer S-Plus vzw, T 02 515 18 94, E Sofie.Debecker@socmut.be, W www.s-plusvzw.be/mantelzorg.
Ontdek ook de andere vakanties van onze partners: JOETZ, voor kinderen en jongeren: www.joetz.be. S-Plus, voor plussers met pit: www.s-plusvzw.be/reizen. VFG, voor personen met een handicap: www.vfg.be/reizen. S-Sport//Recreas, sportieve vakanties: www.s-sportrecreas.be/aanbod/vakanties. Fontana, verzorgde kuurreizen (individueel of in groep): www.gezondheidsvakanties.be.
6 • S-magazine / april 2017
met een aangename sfeer. “Zorgomkadering moet aanwezig zijn, maar meer op de achtergrond”, vindt Liliana. “Onze vrijwilligers geven de deelnemers een warm gevoel en de ondersteuning gebeurt op een losse en vriendschappelijke manier. Wij zorgen voor leuke, ontspannende en toegankelijke activiteiten. Je kan ook kiezen aan welke activiteiten je deelneemt. Het is perfect mogelijk dat je als mantelzorger alleen gaat shoppen en de zorgvrager even bij onze vrijwilligers achterlaat.”
Betaalbaar Een hoge kostprijs laat veel mensen met een beperking hun vakantie uitstellen of annuleren. Een vakantieganger met een zorgvraag vreest vaak dat de vakantie duurder zal zijn en dat het een hele rompslomp wordt om de nodige zorg vooraf te regelen. “S-Plus wil inspelen op deze vraag”, benadrukt Liliana. “We houden de kosten laag zodat iedereen meekan, de organisatie van de zorg nemen wij op ons.”
Ondersteuning op maat Om een goede zorgomkadering te voorzien, is het belangrijk om de wensen en behoeften van alle deelnemers op voorhand te kennen. “Wanneer iemand zich inschrijft, gaan we eerst op huisbezoek”, legt Liliana uit. “Dan bespreken we de zorgnood en kijken we op welke medische en psychosociale aspecten we tijdens de vakantie moeten letten. Ook onze vrijwilligers worden hier vooraf uitgebreid over geïnformeerd. Dankzij hen kunnen we individuele hulp bieden. Door deze ondersteuning op maat maken we het verschil!” De vraag naar zorg op vakantie kan verschillen: verpleegkundige verzorging en begeleiding, persoonlijke assistentie, hulpmiddelen, een aangepast dieet ... “Goede zorgverlening in een gewone vakantieomgeving is zeker mogelijk. De samenwerking met een aantal diensten is dan wel onmisbaar. Dankzij onze vrijwilligers, de thuisverpleging en de mediotheek van ons ziekenfonds kunnen we tegemoetkomen aan de behoeften en wensen van elke deelnemer.”
sociale info
1 april: wat verandert er? Een nieuwe maand brengt nieuwe regels. Ons ziekenfonds geeft je een overzicht van de belangrijkste veranderingen op 1 april 2017.
MAAGZUURREMMERS: GEEN TERUGBETALING VOOR GROTE VERPAKKINGEN
NEUSSPRAYS MET CORTICOÏDEN WORDEN DUURDER
Maagzuurremmers zijn vaak voorgeschreven geneesmiddelen die de productie van maagzuur verminderen. Meestal krijg je ze voor enkele weken voorgeschreven, maar soms is het nodig om ze langer te gebruiken.
Vanaf 1 april zijn de neussprays met corticoïden minder goed terugbetaald. Het gaat om sprays die het gevoel van een verstopte neus verminderen én ontstekingsremmend werken, zoals Beclometasone Apotex, Rhinocort, Avamys, Flixonase, Mometasone EG, Mometasone Teva, Mometasone Sandoz, Mometasone Furoate Cipla en Nasonex. Je betaalt gemiddeld 3 tot 5 keer meer.
Vanaf 1 april krijg je geen terugbetaling meer voor de grote verpakkingen van bepaalde maagzuurremmers. Het gaat alleen om de soorten en sterktes die niet geschikt zijn voor een langdurig gebruik. Dat zijn de verpakkingen met 84, 98, 100 of 112 pillen van omeprazol 40 mg, lansoprazol 15 mg en pantoprazol 40 mg. Voor deze geneesmiddelen betaal je nu zo’n 3 tot 6 keer meer dan vroeger. Een voorbeeld: voor een doosje Pantomed (pantoprazol 40 mg) van 100 pillen betaalde je tot nu toe 8,57 euro (of 5,10 euro als je recht hebt op de verhoogde tegemoetkoming). Vanaf 1 april betaal je 31,94 euro. Voor andere types maagzuurremmers, andere dosissen en kleinere verpakkingen krijg je wél nog een terugbetaling. Ook bij specifieke aandoeningen (syndroom van Zollinger-Ellison of Barrett-slokdarm) blijf je een terugbetaling krijgen, ook voor de grote verpakkingen.
TIP!
Op zoek naar het goedkoopste geneesmiddel? Vind het online of download onze gratis app op www.goedkoopstegeneesmiddel.be. Simpel en snel.
LOGOPEDIE: NIEUWE TERUGBETALINGEN • Vanaf 1 april krijg je als ouder van een kind met taal- of leerstoornissen bepaalde sessies bij de logopedist terugbetaald. Zo kan je als ouder bij de logopedist leren hoe je je kind thuis verder kan helpen en begeleiden. De ouderbegeleiding kan individueel (1 paar ouders) of in groep (3 of 4 ouderparen). • Tot nu toe had je als patiënt recht op een beperkt aantal sessies logopedie binnen een bepaalde periode. Zodra die periode voorbij was, kreeg je geen terugbetaling meer, ook niet als je herviel. Dat is veranderd vanaf 1 april. Als je nu hervalt in je aandoening én je hebt nog niet al je sessies opgebruikt, dan blijf je recht hebben op een terugbetaling. Ook als de periode van je behandeling voorbij is.
Een voorbeeld: voor een flesje Nasonex betaalde je tot nu toe 1,75 euro (of 1,05 euro als je recht hebt op de verhoogde tegemoetkoming). Vanaf 1 april betaal je 9,53 euro. De overheid kondigde wel aan dat je persoonlijk aandeel van de kostprijs meetelt in je maximumfactuur. Dat betekent dat je automatisch een terugbetaling krijgt voor de gezondheidskosten boven een bepaald plafond. Meer info over de maximumfactuur op www.bondmoyson.be of www.devoorzorg.be. Het ziet er ook naar uit dat je bepaalde neussprays met corticoïden nu zonder voorschrift in de apotheek kan kopen. Let op, dat betekent ook dat je hiervoor geen terugbetaling krijgt.
LET OP!
Gebruik een neusspray maximaal 5 dagen aan een stuk. Als je de spray langer gebruikt, dan kan je ervan afhankelijk worden.
• Het locked-insyndroom is een neurologische aandoening waarbij het lijkt alsof de patiënt in coma ligt. Hij kan niet meer communiceren, maar is zich wel volledig bewust van zijn omgeving. In België lijden zo’n 100 mensen aan het syndroom. Zij krijgen nu een terugbetaling voor de behandeling van spraak-, slik- en taalstoornissen die verbonden zijn aan het locked-insyndroom.
TIP!
Ontdek alle voordelen en terugbetalingen van ons ziekenfonds op www.bondmoyson.be/terugbetalingen of www.devoorzorg.be/terugbetalingen. Of kom langs in een van onze kantoren in je buurt.
april 2017 / S-magazine •
7
door Urbain Vandormael
PLUSMINUS NOOIT WAREN MEER MENSEN AAN DE SLAG BIJ KMO’S De aanwervingen bij de kmo’s liggen op het hoogste peil in vijf jaar, zo laat HR-dienstverlener SD Worx weten. De structurele werkgelegenheid bij kleine en middelgrote bedrijven steeg vorig jaar met 1,86 procent en is de sterkste groei sinds 2011. Die stijging is het gevolg van de aantrekkende economie en van de loonmatigingsmaatregelen van de regering.
ARTSEN SLACHTOFFER VAN VERBALE EN FYSIEKE AGRESSIE Schelden, schreeuwen, vernederen. Acht op de tien artsen werden de voorbije tien jaar minstens één keer het slachtoffer van verbale agressie door patiënten. Een kwart zelfs meer dan vijf keer. Een behoorlijk deel van de artsen, 28 procent om precies te zijn, is minstens één keer het slachtoffer geworden van fysiek geweld. Dat blijkt uit een enquête van Artsenkrant bij meer dan 900 artsen. Er zijn ook klachten over seksueel ongewenst gedrag van patiënten. Het gaat dan om dubbelzinnige of flirterige opmerkingen, opmerkingen over uiterlijk of persoonlijke vragen over liefdesleven of seksualiteit. Het komt ook voor dat patiënten te veel kleding uittrekken. Vrouwen hebben daar meer mee te maken dan mannen. Het zijn overigens niet alleen patiënten die artsen ongepast benaderen. Meer dan de helft heeft de voorbije tien jaar verbaal geweld ervaren van een collega. Bij de vrouwelijke artsen spreken twee op de tien van ongewenst seksueel gedrag van een collega. Opmerkelijk is dat de artsen in slechts één op de tien gevallen een officiële klant indienen.
INHAALPREMIE VOOR WIE LANGER DAN 1 JAAR ARBEIDSONGESCHIKT IS De inhaalpremie of het ‘vakantiegeld voor invaliden’ is een extra bedrag dat ons ziekenfonds in mei op je rekening stort, bovenop je uitkering voor arbeidsongeschiktheid. Om recht te hebben op de inhaalpremie, moet je aan 2 voorwaarden voldoen: • Je was op 31 december 2016 minstens 1 jaar arbeidsongeschikt (als werknemer, werkzoekende of zelfstandige). • Je bent in mei 2017 nog altijd arbeidsongeschikt. Om de premie te krijgen, hoef je zelf niets te doen. Ons ziekenfonds kijkt na of je er recht op hebt en stort ze op je rekening, samen met je uitkering voor de maand mei.
Hoeveel bedraagt de inhaalpremie? • Was je als zelfstandige 1 jaar of langer arbeidsongeschikt op 31 december 2016, dan krijg je 212,25 euro. • Was je als werknemer of werkzoekende 1 jaar of langer arbeidsongeschikt, dan krijg je 314,25 euro. • Nieuw! Was je als werknemer of werkzoekende 2 jaar of langer arbeidsongeschikt op 31 december 2016, dan krijg je in mei 503,46 euro. Als je hoofd van het gezin bent, dan krijg je in oktober nog een extra bedrag van 29 euro. Vanaf nu is dus niet alleen je uitkering, maar ook je inhaalpremie afhankelijk van je gezinssituatie. Meld daarom elke wijziging in je gezinssituatie of gezinsinkomen onmiddellijk aan ons ziekenfonds. Meer info op www.bondmoyson.be of www.devoorzorg.be. Klik door naar ‘Voordelen & Advies’ > ‘Uitkeringen’ > ‘Invaliditeit’. Of kom langs in een van onze kantoren in je buurt.
De Belgische minimumlonen behoren tot de hoogste van de Europese Unie, dat leren ons de cijfers van het statistisch bureau Eurostat. Enkel Luxemburg, Ierland en Nederland betalen een hoger minimumloon uit. Van de 28 lidstaten kennen er 22 een nationaal
8 • S-magazine / april 2017
minimumloon. Cyprus, Denemarken, Finland, Italië, Oostenrijk en Zweden hebben dat niet. In ons land bedraagt het bruto minimumloon 1.532 euro. Ter vergelijking: in Bulgarije bedraagt het minimumloon 235 euro.
foto’s: S-magazine
BELGISCH MINIMUMLOON BIJ HOOGSTE IN EUROPA
GROEILANDEN HERSTELLEN VAN GROEIKRAMP Na vier jaar van afnemende groei en crisis leverden beleggingen in de opkomende economieën in 2016 opnieuw royale winsten op. Tot de zogeheten groeilanden behoren Brazilië, China, India, Indonesië en Thailand. De economische groei is er veel hoger dan bij ons. Maar vanaf 2012 vertraagde de groei, wat leidde tot overcapaciteit, dalende grondstoffenprijzen en oplopende schulden. De opkomende economieën zijn veel groter dan de rijke industrielanden. Maar ze zijn tegelijk ook heel divers en onderhevig aan verschillende invloeden. Dat maakt hen ook kwetsbaar. Nu de economie wereldwijd opnieuw aantrekt, herstellen de groeilanden van de groeikramp. Maar het is verkeerd om alle groeilanden over één kam te scheren. Er zijn enorme verschillen tussen Brazilië en China. Brazilië heeft baat bij hoge grondstoffenprijzen, terwijl China een netto invoerder is.
BOUWEN WORDT ONBETAALBAAR
ROOKMELDERS VERPLICHT IN ALLE WONINGEN TEGEN 2020 In alle Vlaamse woningen moeten tegen 2020 rookmelders zijn geïnstalleerd. Vandaag is in slechts 43 procent van de woningen minstens één rookmelder, wat maakt dat ons land achteraan het Europese peloton bengelt inzake brandveiligheid. Een rookmelder installeren is nu al wettelijk verplicht voor wie een nieuwbouwwoning afwerkt of een bestaande woning renoveert. Ook voor de meeste huurovereenkomsten en woningen die worden aangekocht via een sociale lening geldt deze verplichting. Vooral ’s nachts is een rookmelder van levensbelang. De meeste doden door woningbranden worden simpelweg niet wakker.
Sinds de jaren negentig worden er in ons land jaarlijks gemiddeld 45.000 woongelegenheden gecreëerd. Voor driekwart waren dat vrijstaande huizen en voor een kwart appartementen en gesloten of halfopen bebouwingen. Sinds enkele jaren is die verhouding omgekeerd. Er is een duidelijke mentaliteitswijziging opgetreden bij jonge bouwers. Een grote tuin bijvoorbeeld past niet in hun levenspatroon, omdat ze meer tijd willen voor zichzelf en hun gezin. Vroeger was een bouwperceel van tien aren normaal, nu wordt op vijf aren gebouwd. De totale geveloppervlakte daalde de voorbije jaren met een derde. Een tweede aspect betreft de betonstop vanaf 2040. Nu al wordt rekening gehouden met het feit dat je dan alleen nog mag bouwen binnen de reeds ingenomen ruimte. Ook de betaalbaarheid is een probleem. In de jaren tachtig kon een eenverdiener een woonkrediet alleen ophoesten, dat is nu uitgesloten. Wie kan nog bouwen zonder de financiële steun van de ouders? Voor tachtig procent van de tweeverdieners gaat dat zelfs niet meer. Alleen het resterende deel van hoogopgeleide koppels kan er nog onbezorgd aan beginnen. Bouwen is inderdaad onbetaalbaar geworden.
VROUWEN GENIETEN LANGER VAN HUN PENSIOEN Met een effectieve pensioenleeftijd van 64,6 jaar benaderen vrouwelijke zelfstandigen heel dicht de wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar. Hun mannelijke collega’s haken af op 63,8 jaar. Daar is een uitleg voor: heel wat vrouwen hebben indertijd hun carrière een tijdlang onderbroken om thuis voor de kinderen te zorgen. Zij moeten
nu langer doorwerken om aan voldoende loopbaanjaren te komen voor een fatsoenlijke pensioenberekening. Bij de jonge generatie speelt dat fenomeen minder, omdat jongere vrouwen nu vaker blijven doorwerken. Opmerkelijk: bij de werknemers zijn de rollen omgekeerd en werken de mannen iets langer.
Overigens hebben de pensioenstelsels van zelfstandigen en werknemers twee zaken gemeen: er zijn meer vrouwen dan mannen met pensioen en de pensioenbedragen liggen lager voor de vrouwen. Daartegenover staat dat vrouwen langer genieten van hun pensioen: gemiddeld 5 jaar.
april 2017 / S-magazine •
9
foto: S-magazine
gezondheid
CELLULITIS leer ermee leven
stimuleren en je huid versterken? Geloof niet wat ze beloven: al die smeermiddelen kunnen hoogstens kortstondige troost bieden, maar brengen geen duurzame oplossing. De meest efficiënte – en ook nog eens goedkoopste – remedie tegen cellulitis is: regelmatig sporten. Lichaamsbeweging stimuleert de bloeddoorstroming en vetverbranding, wat de ontwikkeling van cellulitis afremt. Voor een maximaal rendement moet je je vooral toeleggen op spiertraining en minder op cardiotraining. Stevige spieren zorgen voor een strakkere huid. Een gouden tip voor wie vooral last heeft van cellulitis op de dijen: fietsen!
Eten of niet eten Steeds meer vrouwelijke celebrities komen er openlijk voor uit dat hun lichaam bijlange na niet zo perfect is als de foto’s doen uitschijnen. De eerste beelden in close-up van cellulitis zijn een feit!
Het was toch even schrikken: de populaire en zeer welgevormde fitness-blogger Anna Victoria, goed voor 1,3 miljoen volgers op Instagram, heeft onlangs een foto van zichzelf gepost waarop ze toont hoe ze er “99,9 procent van de tijd” echt uitziet. Niet zo strak als iedereen dacht, maar met hier en daar een duidelijk zichtbaar vetrolletje en tekenen van cellulitis. Schaamte voor die imperfecties heeft ze echter niet: “Hoe mijn lichaam eruitziet is minder belangrijk dan hoe het zich voelt.”
Bobbels en putjes Een mooie én krachtige boodschap aan alle vrouwen die verveeld zitten met hun sinaasappelhuid. Liefst 85 tot 90 procent van de vrouwen krijgt vroeg of laat in mindere of meerdere mate last van cellulitis, tegen amper 2 procent van de mannen. Hoe dat komt? Bij vrouwen liggen de vetcellen in zuiltjes loodrecht op de huid, waardoor ze bij uitzetting vetkussentjes op de huid kunnen doen ontstaan. De gekende “bobbels”
10 • S-magazine / april 2017
zijn vetophopingen, de “putjes” zijn de plekken waar de verticale tussenschotten de huid op haar plaats houden. Bij mannen liggen de vetcellen plat naast elkaar, waardoor er geen of nauwelijks vervorming optreedt. Vrouwen hebben het bijkomende nadeel dat ze van nature meer vetweefsel meedragen dan mannen.
Ook jonge en slanke vrouwen Cellulitis heeft niet enkel met geslacht te maken. Ook erfelijke factoren (een onevenwicht tussen vetafbraak en vetvorming), hormonale stoornissen (een onevenwicht tussen oestrogenen en progesteron door bijvoorbeeld een zwangerschap of het gebruik van anticonceptie) en ongewenste levensgewoonten spelen een rol. Het is een hardnekkig misverstand dat cellulitis verbonden is aan overgewicht en leeftijd: ook jonge en slanke vrouwen kunnen ten prooi vallen aan een weerspannige huid. Een ander misverstand is dat cellulitis enkel voorkomt ter hoogte van de bovenbenen en billen. Ook je bovenarm, buik, nek en de binnenkant van je knieën zijn gevarenzones.
Goed én goedkoop Probeer je de pijn te verzachten met crèmes die je bloedsomloop
Cellulitis is niet het gevolg van overgewicht, maar overgewicht maakt je wel gevoeliger voor een sinaasappelhuid. Dus: gezond eten doet wel degelijk deugd. Om je huid glad en stevig te houden, moet je veel voedingswaren verorberen met essentiële vetzuren, zoals vette vis (bijvoorbeeld tonijn en zalm), olijfolie, avocado en noten. Ook vochtrijke groentesoorten als radijzen, komkommers, tomaten en paprika’s helpen de huid, evenals mager vlees zoals kip en kalkoen, kaas en eieren. Minstens 1,5 liter water per dag is een must, want water zuivert je lichaam van afvalstoffen en bevordert de stofwisseling. Alcohol scoort dan weer slecht, omwille van de vele calorieën. Vetten beperk je het best tot een minimum, omdat ze de vetcellen doen opzwellen en zo cellulitis in de hand werken. Andere afraders zijn toegevoegde suikers, keukenzout of wit zeezout, koekjes, bewerkte voedingsmiddelen als kaas en salami, spaghetti, pizza en dierlijke vetten zoals boter, volle melk en room.
Massage Niet meteen de meest doeltreffende, maar wel de leukste remedie tegen cellulitis: een stevige massage. Als je je huid regelmatig onder handen laat nemen, versoepelt je bindweefsel en stimuleer je je bloedsomloop en
gezondheid
s ik n r a a m t e h d ie puberteit, ik vin
D de afvoer van afvalstoffen. Het kost alleen flink wat tijd en geld: je moet minstens één keer per week plat op tafel, en dat gedurende minstens enkele maanden, om een wezenlijk verschil te kunnen bewerkstelligen. En als je ermee stopt, komt de cellulitis hoogst waarschijnlijk terug. Endermologie is een trendy mechanische massagetechniek die gebruik maakt van een toestel (Cellu M6) om de huid te kneden en plooien en zo afvalstoffen en opgehoopte vetten af te voeren. Ook hydrotherapie – een chic woord voor watergymnastiek – en straaldouches worden aangeprezen om de bloed- en lymfecirculatie te bevorderen en de posturale spieren te verstevigen. Maar verwacht er niet meteen wonderen van …
Spuiten en zuigen Zelfs drastische en doortastende ingrepen zoals mesotherapie en liposuctie bieden geen garantie op succes. Mesotherapie is een behandeling waarbij cellulitisbestrijdende stoffen in de middelste huidlaag worden ingespoten. Bij een liposuctie wordt onderhuids vetweefsel weggezogen. Goed voor snelle winst, maar je zal er niet lang van genieten. Hetzelfde geldt voor lasertoestellen: hun licht dringt niet diep genoeg door in de huid om een substantiële verandering teweeg te brengen.
Ongelegen waarheid De onwenselijke waarheid over cellulitis: je kan er, welbeschouwd, in wezen niets tegen beginnen. Dus: leer ermee leven? Anna Victoria, zij weer, stelt een alternatieve waarheid voor: “Cellulitis is een schoonheidsprobleem. Niet meer, niet minder. Geen ziekte en bovendien volkomen onschuldig. Wat kunnen wij daar nog aan toevoegen? “Als je oprecht begaan bent met je lichaam, stop dan met roken! Nicotine vernauwt je bloedvaten en vermindert je zuurstoftoevoer, waardoor je onderhuidse vetophopingen krijgt.
ierrast was over de besp ve ik t da en ev eg to t t, mplexerik.” Ik moe , is dat goed of slech ik er ex pl m “Papa, je bent een co co en E e. uk e onlangs voorlegd complex.” Finn is dr is t da , geling die Finn (8) m os bo je n be rft ben je blij en soms van onze taal. Hij du id he on ho vroeg ik hem. “Soms sc e jk rli aa ken van de wonderb leen maar avontuurlij al is re de bezig met het ontdek kt aa m t da vind n te lopen, maar t van Roos (10), ik ei rt be pu daarbij al eens verlore ie “D : m he gt, nte observatie van eit met zich meebren rt be pu de ker. Een andere rece at w en ijp wat te jong om te begr r ik wilde wel weten aa m n, lle het maar niks.” Hij is ve te er ov l jken, gefundeerd oordee dig” zegt zonder te ki el ew “g s laat staan om er een oo R s al uk van “Ik vind het niet le ontluikend sarcasme t da a, hij precies bedoelde. Tj ” n. ne to il dat nieuwe tekening w ij heeft ook de pech H . ee m wanneer ik haar een jk ili oe m ar aakt eft het er zichtba ze een zegegebaar m t da t ie zijn oudere zus, hij he N is. r ffe to n fijne st dankbare slach eft gegeven, maar ee he n pa hij haar eerste en mee de t ui eg ve n rtje weer eens ee wanneer ze haar broe lijk wel. boksbal is hij natuur htwachten. De meest zic at la h zic op en ev g haar t die puberteit no naar groot meisje is sje ei m Het valt te hopen da n ei kl n va ie aan haar transformat is ter zake, mag ik er nn ke e bare uiting van Roos nd ie oe gr ar d make-up. En ha eticawinkel binnen ha sm co groeiende interesse in n ee n de le ge me enkele weken oducten voor haar te pr hus toevoegen. Nadat ze bl tje se n ee n waar r had gekregen om haalde woorden bove Ze . gesleurd en me zo ve up eak m in us je use initiatiecurs e me haarfijn uit hoe gd le en kopen, kreeg ik een he , og bo de ca ar n het gehoord, zoals deboog is de rand va ca ar ik nog nooit van had de n: ke le re de t. Voor alle an oogschaduw aanbreng bot van de oogkas. e op haar kamer een filmpj in om n ve bo ar na n gen nde Roos metee vervolgens op haar ei ze t Thuis aangekomen re da e pj lm fi en E . geloeuwe collectie ig. Als ik Roos mag rd oo te nemen over haar ni nw ge te t da at kanaal. tste. Ja, zo ga g een eigen YouTubeaa YouTube-kanaal plaa nd va e ig ar nj tie e tie, nou, f respecterend technologische revolu e di ven, heeft élke zichzel et m lt va ee m el uTube bben dat het w communiceren via Yo ar ja Moest je het idee he n tie n va en er snufjes ze g mis. Als kind n met welke digitale de dan heb je het grondi el be te in ns ee r r je dan maa en WhatsApp, probee t veranderen zijn … he n aa d el er w de e op hun 20
Bart Vandormael Nieuwe vader ordpress.com http://nieuwevader.w
BART VANDORMAEL april 2017 / S-magazine •
11
ABORTUS moet uit het strafrecht Carine Vrancken De regering-Trump heeft zopas de zogenaamde “global gag rule” heringevoerd, een wet die ngo’s wereldwijd verbiedt om mee te werken aan abortusprogramma’s. En dus zit Carine Vrancken, directeur van het abortuscentrum in Hasselt en voorzitter van de overkoepelende vereniging van Nederlandstalige abortuscentra LUNA, wat rechter op haar stoel. De bevlogen psychologe, die al 30 jaar opkomt voor het recht op abortus, ziet echter geen reden tot paniek. “De beste manier om het aantal abortussen naar beneden te krijgen, is het toelaten van abortus. Steeds meer landen komen tot dat besef.”
Zowel Europa als de Verenigde Staten maken een ruk naar rechts. Moeten we beginnen vrezen voor 'progressieve' verworvenheden, zoals het recht op abortus? “In België alvast niet”, stelt Carine Vrancken gerust. “Het kan geen kwaad om dat even te benadrukken. Elders in de wereld zien we twee tegengestelde bewegingen: er zijn landen waar de abortuswetgeving versoepeld wordt, in andere landen wordt ze strenger. Dat laatste doet zich vooral voor in Centraalen Oost-Europa, waar traditioneel zeer liberale abortuswetten golden. In Westen Noord-Europa wordt het recht op abortus niet in vraag gesteld. Frankrijk en Luxemburg hebben abortus zelfs volledig uit het strafrecht gehaald.” In België is dat gek genoeg nog niet gebeurd. Carine Vrancken: “Het wordt tijd om daar werk van te maken. Ik ben voor een wettelijk kader rond zwangerschapsafbreking als de wet het recht waarborgt. Dat neemt niet weg dat abortus echt wel uit het strafrecht moet. De huidige wet is gedateerd, ze lijkt wel 150 jaar oud. Maar dat is ze niet. België was een van de laatste landen in Europa om een abortuswet in te voeren. In de jaren 70 en 80 kregen we een golf van abortuswetten in Europa, maar België is pas in 1990 gevolgd. Wist je trouwens dat de verkoop van anticonceptiemiddelen in België pas wettelijk toegelaten is sinds 1973? De
12 • S-magazine / april 2017
abortuswet bepaalt dat een vrouw die door haar zwangerschap in een noodsituatie verkeert, haar zwangerschap kan afbreken. Het begrip noodsituatie wordt niet omschreven, maar de wet stelt duidelijk dat de beslissing bij de vrouw ligt. Zij alleen oordeelt over haar noodsituatie. Ook een minderjarig meisje beslist zelfstandig of ze zwanger wil blijven of niet. Ze moet haar ouders of voogden daar niet over inlichten.” Sp.a-kamerlid Karin Jiroflée en haar partijgenote Monica De Coninck stellen voor om de wettelijke limiet voor abortus op te trekken van 12 naar 20 weken zwangerschap. Goed idee? Carine Vrancken: “Wij steunen dat voorstel. Elk jaar trekken 500 tot 600 vrouwen naar Nederland voor een abortus omdat ze de toegelaten termijn in België overschreden hebben. Vrouwen die ongepland zwanger zijn en blijven twijfelen, vrouwen die er gewoon erg laat achter komen … Als ze dan toch kiezen voor abortus, laten we hen dan tenminste in eigen land opvangen.” LUNA, de overkoepelende vereniging van Nederlandstalige abortuscentra, gebruikt op haar website consequent de term “vrouw met twijfels omtrent haar zwangerschap”. Daar is over nagedacht. Carine Vrancken: “Ja. We zijn er voor iedereen die vragen heeft bij een
zwangerschap. Voor de ene vrouw is een zwangerschap onmiddellijk ongewenst, voor een ander is ze al snel gewenst, soms is een zwangerschap eerst gewenst en later ongewenst of vice versa. Vanuit onze ervaring weten we alvast dat vrouwen en koppels bijzonder veel belang hechten aan verantwoord ouderschap. Weet je waarom vrouwen en koppels een zwangerschap afbreken? Omdat ze kinderen zo immens belangrijk vinden. Als kinderen niet belangrijk zouden zijn, zou het er weinig toe doen of we er twee of vier of zes zouden hebben. Maar we vinden kinderen superbelangrijk en we nemen onze rol als (potentiële) ouders zeer ernstig.” Voor wie twijfelt: abortuscentra zijn er niet om abortus te promoten, maar om mensen te helpen en te adviseren! Carine Vrancken: “Precies. Niet iedereen die bij ons aanklopt, beslist uiteindelijk om haar zwangerschap af te breken. Ze zitten met vragen, wij proberen die te beantwoorden. Dat helpt om alles op een rij te krijgen. Wij doen er alles aan opdat mensen voor zichzelf een goede beslissing kunnen nemen. Vanuit onze expertise en ervaring kunnen we hulp bieden, maar het is niet aan ons om een oordeel uit te spreken.” Bijna de helft van de zwangerschappen bij veertigers is ongepland, zo blijkt. Heel wat
Close Up belicht de opmerkelijke persoonlijkheid, de beroepsactiviteit of de sportieve prestaties van een lid van de Socialistische Mutualiteit.
koppels in die leeftijdsgroep kiezen voor abortus omdat ze vinden dat hun gezin volledig is. Carine Vrancken: “Er bestaan heel wat misverstanden over welke vrouwen een abortus laten uitvoeren. Al snel wordt gedacht dat het vooral zestienjarigen zijn die onveilig seks hebben gehad. Niet dus. Ongeveer 80 procent van alle zwangerschapsafbrekingen vindt plaats bij vrouwen tussen 20 en 40 jaar, ongeveer 13 procent bij vrouwen jonger dan 20. De meerderheid van die jonge vrouwen zijn trouwens niet 16, maar 18 of 19 jaar. Die cijfers komen overeen met de leeftijd waarop vrouwen kinderen krijgen.” Ook opmerkelijk: in de landen met strenge abortuswetten komt abortus veel vaker voor dan in landen met een soepele wetgeving. Carine Vrancken: “De hoogste abortuscijfers ter wereld zien we in Latijns-Amerika, waar in de meeste landen abortus nog steeds illegaal is of extreem gelimiteerd. Het gevolg is dat abortussen er vaak in schrijnende omstandigheden plaatsvinden. We kunnen het ons nauwelijks voorstellen, maar vrouwen gebruiken er breipriemen en ijzeren kapstokken om hun zwangerschap af te breken. Met alle complicaties van dien. Zulke onveilige ingrepen brengen enorme medische kosten met zich mee. Het is verwerpelijk dat de beleids makers in die landen weigeren om de realiteit onder ogen te zien: je kan een
vrouw niet tegenhouden om een ongewilde zwangerschap af te breken.” In de Verenigde Staten geldt sinds kort de zogenaamde “global gag rule”. Wat houdt die regel in? Carine Vrancken: “Een internationale ngo die geld krijgt van de VS voor ontwikkelingssamenwerking, mag dat geld niet gebruiken voor dienstverlening rond abortus. De “global gag rule” verplicht die ngo’s ook nog eens om geld van andere bronnen niet te besteden aan abortus. Het was Ronald Reagan die deze wurgregel bij zijn aantreden in 1984 heeft ingevoerd. Sindsdien is de regel door elke nieuwe Democratische president geschrapt en terug ingevoerd door elke nieuwe Republikeinse president. Trump zet de traditie verder. België, Nederland en veel andere landen nemen gelukkig hun verantwoordelijkheid op door geld te storten in een fonds voor ngo’s die door de VS op droog zaad worden gezet.” Je voert intussen 30 jaar strijd voor het recht op abortus. Een welgemeende proficiat! Carine Vrancken: “Mijn hele professionele leven staat in het teken van abortus, klopt. Is dat toeval? Neen, ik denk het niet. In de loop der jaren heb ik mezelf wel eens de vraag gesteld of het niet tijd was voor iets anders, maar elke keer kwam ik tot het besluit dat ik dit werk te belangrijk en boeiend vind
Ongeveer 80 procent van alle zwangerschapsafbrekingen vindt plaats bij vrouwen tussen 20 en 40 jaar, ongeveer 13 procent bij vrouwen jonger dan 20.
gods
erre
: J. H
foto
om het achter te laten. Als pas afgestudeerde psychologe, in 1987, ben ik aan de slag gegaan in het toenmalige CGSOcentrum in Hasselt. Destijds had België nog geen abortuswet. De CGSO-centra hadden de opdracht om te werken rond ongewenste zwangerschappen. In de realiteit kwam het erop neer dat huisartsen en gynaecologen ongewenst zwangere vrouwen naar ons stuurden. Wij vingen hen op en verstrekten informatie. Sindsdien hebben we veel vooruitgang geboekt, maar ons werk is nog niet voltooid. Zoals gezegd vind ik dat abortus uit het strafrecht moet. Ook het taboe en de stigmatisering moeten verdwijnen. Waarom ligt abortus nog steeds zo gevoelig? Omdat het raakt aan een aantal fundamenten in ons leven: seksualiteit, relaties, vruchtbaarheid, ouderschap en kinderen. Daar moeten we sereen en begripvol mee omgaan, zonder oordeel of vooroordeel.” BART VANDORMAEL
Ook onze vrouwenvereniging VIVA-SVV ijvert voor het recht op abortus voor iedereen. Ze roept op om het charter van het internationale platform te ondertekenen. Door dat te doen, ga je ermee akkoord dat abortus toegankelijk moet zijn voor iedereen en dat de keuzevrijheid moet beschermd worden. Surf naar www.abortionright.eu.
april 2017 / S-magazine •
13
gezondheid
Het leven zoals het is Deze rubriek belicht de medische en ethische aspecten van het werk van een specialist(e) in het ziekenhuis of een onderzoeksinstelling. Informatie over de terugbetaling van de medische ingrepen en status van de specialist krijg je bij je ziekenfonds.
de
Parkinson-specialist Ook altijd gedacht dat de ziekte van Parkinson een typische ouderdomsziekte is? Niet, dus! Liefst 15 procent van de zowat 20.000 patiënten met de degeneratieve hersenziekte in Vlaanderen is jonger dan 55 jaar. En niet zelden zijn ze er erger aan toe dan hun oudere lotgenoten. Patrick Cras, diensthoofd neurologie van het UZ Antwerpen, leidt ons rond in de wrede wereld van Parkinson. “Ik weet niet of we de ziekte ooit zullen kunnen genezen, maar ik zou hopen dat ik het nog mag meemaken.”
14 • S-magazine / april 2017
Exact 200 jaar geleden beschreef de Engelse arts James Parkinson als eerste een ongeneeslijke ziekte waarbij zenuwcellen in de hersenen aangetast worden en uiteindelijk afsterven. Op 11 april, de geboortedatum van de beroemd geworden arts, wordt wereldwijd aandacht gevraagd voor de ziekte van Parkinson. De jongerengroep van de Vlaamse Parkinson Liga ( JVPL) probeert de aandacht te vestigen op een specifieke en grotendeels onbekende groep patiënten: “ik ben jong en ik heb Parkinson”. De JVPL pleit onder andere voor een fonds dat sociale en wetenschappelijke projecten ten gunste van jongeren met Parkinson financiert. Liefst 15 procent van alle Parkinsonpatiënten is jonger dan 55 jaar. En wij die dachten dat Parkinson een typische ouderdomsziekte was. “Dat is een hardnekkig misverstand”, knikt Patrick Cras, diensthoofd neurologie
van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. “Mijn jongste patiënt met Parkinson is amper 17 jaar oud. Ik behandel ook een aantal twintigers en dertigers. Die mensen worden dubbel getroffen: ze zijn ernstig ziek én ze botsen op misverstanden en vooroordelen. Als men zich een Parkinson-patiënt voor de geest haalt, is dat altijd iemand van een zekere leeftijd die voorovergebogen loopt en beeft. Maar er zijn verschillende vormen van Parkinson.” Manifesteert de ziekte zich op een andere manier bij jongere patiënten? Patrick Cras: “Dat klopt. Niet zelden lijden ze aan een ernstigere vorm dan iemand van pakweg 75 jaar. De juveniele of jeugdige vorm van Parkinson is niet zelden een genetisch bepaalde ziekte. We kennen intussen zowat 20 verschillende genetische oorzaken voor Parkinson. Sommige van
die genetische vormen gaan gepaard met zware complicaties, lichamelijke aftakeling en mentale problemen zoals dementie. Jongere patiënten zijn er dus vaak erger aan toe. Een Parkinson-patiënt van 70 die aan één zijde van zijn lichaam beeft, heeft minder last dan een patiënt van 40 die problemen ondervindt om zich uit te drukken en regelmatig valt.” We associëren Parkinson vooral met beven en andere bewegingsstoornissen zoals moeite met stappen, maar blijkbaar zijn er nog tal van andere symptomen, zoals slaapstoornissen, constipatie, depressie en hallucinaties. Patrick Cras: “De motorische symptomen zijn slechts het tipje van de ijsberg. De niet-motorische symptomen, zoals depressie en constipatie, treden doorgaans veel vroeger op. Alleen worden ze zelden meteen geïdentificeerd als symptomen van
foto's: J. Herregods
Jan Vermeir (43), voorzitter van de Jongerengroep van de Vlaamse Parkinson Liga, lijdt al acht jaar aan Parkinson. Zijn ziekte heeft hem ertoe gedwongen om zijn leidinggevende functie op Buitenlandse Zaken op te geven. “Bij mij persoonlijk verergert de ziekte redelijk snel, maar vooral de onvoorspelbaarheid van de degeneratieve aandoening maakt het moeilijk om psychologisch aan een situatie te wennen. Ik heb een hersenoperatie ondergaan, maar dat heeft niet veel stabiliteit gebracht.” Toch blijft Jan Vermeir strijdvaardig. “Ik heb de Jongerengroep van de Vlaamse Parkinson Liga opgericht om jongeren met Parkinson bij te staan, want lotgenotencontact werkt! We lichten hen in over hun rechten, we wijzen hen de weg naar financiële tegemoetkomingen en hospitalisatieverzekeringen, en vooral: we verlenen psychologische opvang. Uit ons succes blijkt dat patiënten er daardoor voor een stuk in slagen om de ziekte te aanvaarden en het aandurven om zich te outen.”
Nationale Jongerendag voor mensen met Parkinson tot 54 jaar en partner: 21 mei, Gasthuisberg, Leuven - Info en inschrijvingen (tot 5 mei): www.jongerenmetparkinson.be
Parkinson, zeker bij jonge mensen. Nochtans zijn het symptomen die de levenskwaliteit over het algemeen veel sterker aantasten dan het gekende beven. Symptomen als constipatie en onregelmatige bloeddruk zijn het gevolg van een aantasting van het autonome zenuwstelsel, symptomen als angststoornissen en onzekerheid zijn eerder van neuropsychiatrische aard.” Kunnen Parkinson-patiënten goed worden behandeld? Of is het vergeefse moeite? Patrick Cras: “Voor elke Parkinson patiënt werken we een behandeling uit, wat ook zijn toestand is en welke ook de problemen zijn waar hij mee geconfronteerd wordt. Dat wil ik toch even benadrukken. Sommige behandelingen hebben meer succes dan andere en sommige vormen van Parkinson zijn makkelijker te behandelen dan andere, dat klopt, maar we blijven nooit bij de pakken zitten. Patiënten met motorische problemen behandelen we door hun tekort aan dopamine op te vangen. Waarmee ik, voor alle duidelijkheid, niet wil zeggen dat Parkinson louter een kwestie is van een dopaminetekort. De meest efficiënte medicatie voor deze groep patiënten is levodopa, een stof die door de hersenbarrière geraakt en de nog resterende hersencellen stimuleert om dopamine aan te maken.
Nadeel is dat die medicatie nevenwerkingen heeft en na verloop van tijd ook een deel van zijn therapeutisch effect verliest. Zeker bij jonge patiënten kan de arts een dopamineagonist voorschrijven, die de werking van levodopa nabootst maar minder efficiënt is. Andere medicijnen dienen om het gehalte serotonine te verhogen, een neurotransmitter (hormoon) in de hersenen die ervoor zorgt dat het welbevinden verbetert.” Wereldwijd lijden ongeveer tien miljoen mensen aan Parkinson. We mogen aannemen dat de grote farmaceutische bedrijven en wetenschappers naarstig zoeken naar betere therapieën! Patrick Cras: “Over de hele wereld, maar ook in België, wordt er belangrijk fundamenteel en klinisch onderzoek naar de ziekte van Parkinson gevoerd. Op internationaal vlak wordt dat onderzoek onder andere gestuurd door Amerikaanse organisaties als de Movement Disorder Society, het National Institute of Health en de Michael J. Fox Foundation. De Amerikaanse acteur van “Back to the Future”, inderdaad. Fox lijdt al jaren aan Parkinson. Zijn stichting, waarvan ook wijlen Muhammad Ali een van de gezichten was, verricht waardevol werk. Ook in België zijn er organisaties actief, zoals TIPz, Move for Parkinson en de Parkinsonliga.”
In ben ervan overtuigd dat we over afzienbare tijd Parkinson, zoals ook andere neurodegeneratieve ziekten, kunnen beïnvloeden door het ziekteproces te vertragen.
Wordt er grote vooruitgang in het wetenschappelijk onderzoek geboekt? Patrick Cras: “Dankzij de kruisbestuiving tussen het genetisch onderzoek en het klinisch onderzoek leren we steeds meer over het ontstaan van de ziekte. We krijgen bijvoorbeeld inzicht in hoe de zogenaamde Lewylichaampjes zich vormen, abnormale eiwitverdikkingen in de hersencellen die de productie van dopamine en de werking van zenuwcellen lijken te verstoren. Ik verwacht dat er op korte of middellange termijn medicijnen op de markt zullen komen met antilichamen die zich richten tegen die lichaampjes. Het ziet ernaar uit dat die stoffen in de komende jaren op de mens zullen worden uitgetest. Vandaag worden ze enkel gebruikt in dierwetenschappelijk onderzoek.” Denkt u dat we de ziekte ooit zullen overwinnen? Patrick Cras: “Moeilijk te zeggen. Mensen zoals Patrick Demoucelle (bekende personal coach van bedrijfsleiders en zelf Parkinson-patiënt) zeggen: ik ga er mee voor zorgen dat de ziekte genezen wordt. De meeste wetenschappers zijn eerder terughoudend. Ik ben ervan overtuigd dat we over afzienbare tijd Parkinson, zoals ook andere neurodegeneratieve ziekten, kunnen beïnvloeden door het ziekteproces te vertragen. We noemen dat neuroprotectie: de achteruitgang van zenuwcellen tegenhouden. Optimistische vorsers hopen dat ook neurorestauratie, het herstel van zenuwcellen, realiteit wordt.” Een collega van u uit Leuven zegt: “Zelfs als we de oorzaken van Parkinson volledig zouden begrijpen, dan nog zou het
april 2017 / S-magazine •
15
gezondheid
De ziekte van Parkinson begint vermoedelijk vijf tot tien jaar voor de eerste symptomen zichtbaar worden. Zou het helpen als we de ziekte sneller opsporen? Patrick Cras: “Om te beginnen: niemand weet wanneer de ziekte echt begint. We denken vijf tot tien jaar voor de eerste symptomen, maar het zou evengoed vijftien jaar kunnen zijn. Stel dat je een zekere genetische voorbestemming hebt om de ziekte te krijgen, wanneer word je dan precies 'aangestoken'? De Duitse anatomist Heiko Braak en zijn echtgenote, die een doorbraak in het onderzoek naar de Lewy-lichaampjes hebben geforceerd, geloven dat de ziekte 20 jaar voor de eerste symptomen begint. Een ander onderzoek, waarvan de resultaten verschenen zijn in het toonaangevende vakblad The Lancet Neurology, toont aan dat 60-jarige Parkinson-patiënten reeds tien tot vijftien jaar voordien last hadden van beven en constipatie. Dat is gebleken uit hun patiëntendossiers bij de huisarts. Ik ben ervan overtuigd dat we er baat bij zouden hebben als we sneller een diagnose kunnen stellen, alleen moeten we erkennen dat die diagnose bijzonder moeilijk is.” De Belgische Parkinsonliga en het Nederlandse ParkinsonNet hebben kookboeken uitgebracht met recepten die patiënten met Parkinson verlichting zouden moeten bieden. Gelooft u in de waarde daarvan? Patrick Cras: “Parkinson-vriendelijke diëten schrijven voor om minder eiwitten te eten of deze over de dag te verdelen, maar daar bestaat geen consensus over. Voor sommige patiënten
16 • S-magazine / april 2017
foto's: J. Herregods
niet evident zijn om een perfecte behandeling te vinden.” Patrick Cras: “Persoonlijk geloof ik ook niet dat we de ziekte echt gaan kunnen genezen, althans niet in de nabije toekomst. De hersenen zijn misschien wel ons meest complexe orgaan. Vooraleer we ziekten als Parkinson kunnen genezen, moeten we eerst meer inzicht krijgen in de werking van de hersenen. De ziekte vertragen, dat zou al een succes zijn. Maar het neemt niet weg dat ik me achter de woorden van mensen als Demoucelle zet. Weet je, in kwesties als deze is een zeker voluntarisme niet slecht. We moeten er echt in durven geloven. Als we op voorhand zeggen dat we niet zeker zijn of we een oplossing gaan vinden, dan wordt het moeilijk om fondsen voor onderzoek los te krijgen.”
Voor sommige patiënten heeft het beperken van eiwitten een positief effect, voor andere niet. Er is een interactie tussen het nemen van maaltijden en de werking van medicatie, alleen niet voor iedereen.
heeft het beperken van eiwitten een positief effect, voor andere niet. Er is een interactie tussen het nemen van maaltijden en de werking van medicatie, alleen niet voor iedereen. Elke patiënt moet dus voor zichzelf uitzoeken of hij zich beter voelt door het volgen van een bepaald dieet. Ook het gebruik van voedingssupplementen is erg omstreden. Los daarvan wil ik iedereen sowieso aanraden om gezond te eten en gezond te leven, of je nu Parkinson hebt of niet.” Bestaan er nog veel misverstanden over Parkinson? Patrick Cras: “Ja, het belangrijkste misverstand is eerder al aangehaald: Parkinson is geen ouderdomsziekte. Wat bij mantelzorgers, thuisverpleegkundigen en zelfs in ziekenhuizen tot misverstanden leidt, is dat Parkinson-patiënten motorische responsfluctuaties kunnen hebben. Dat wil zeggen: bij momenten kunnen ze nagenoeg normaal functioneren, op andere momenten lukt dat helemaal niet. Ik vind het schrijnend dat bepaalde zorgverleners dit niet herkennen. Ze zouden beter moeten weten.” Heeft u huis-, tuin- en keukentips om zo lang en zo goed mogelijk gespaard te blijven van Parkinson of de gevolgen ervan? Patrick Cras: “De medicijnen die je van de dokter krijgt voorgeschreven, zijn slechts één deel van de behandeling. Je kan zelf ook initiatief nemen om je levenscomfort te verhogen, door een gezonde en actieve
levensstijl na te streven. Dat geeft veel patiënten een zekere controle over hun ziekte. Actief leven verbetert niet enkel je conditie, maar heeft ook een impact op je emotioneel welbevinden.” Een persoonlijke vraag om mee af te sluiten: waarom heeft u er destijds voor gekozen om u te specialiseren in Parkinson? Patrick Cras: “Eigenlijk vind ik de psychiatrie het boeiendste domein van de geneeskunde. Omdat de psychiatrie doordringt tot de kern van ons mens-zijn. Toch heb ik gekozen voor de neurologie, die wel raakpunten heeft met psychiatrie maar die vooral het grote voordeel heeft dat ze dankzij wetenschappelijk onderzoek dichter bij de kern van ziekten en behandelingen is gekomen dan de psychiatrie. Het werk is iets tastbaarder.” Een 'nadeel' is wel: u kan uw patiënten niet genezen. Patrick Cras: “Klopt, maar daar moeten ook collega’s op heel wat andere diensten van het ziekenhuis mee leren leven. Het betekent overigens niet dat we machteloos staan en dat we geen verschil kunnen maken voor onze patiënten. Zoals ik eerder al zei: we kunnen elke patiënt behandelen. En dan bedoel ik: behandelen in de brede zin van het woord. Soms vraagt een patiënt niet meer dan een luisterend oor.” BART VANDORMAEL
De Voorzorg Limburg
18 De Voorzorg komt weer naar de klas
19 Doorbreek de zitmarathon
20 Prikkelende S-Plusuitstappen
Al zin in vakantie? Capucienenstraat 10, 3500 Hasselt | T 011 24 99 11 | W www.devoorzorg.be
De Voorzorg Limburg
Over vallen en opstaan
De Voorzorg komt weer naar de klas
Het is eind april de Week van de Valpreventie en ik vind het goed dat De Voorzorg daar ook aan meedoet. Het zijn immers niet alleen hoogbejaarden die al eens een valpartij maken.
Ongeveer 20% van de schoolgaande kinderen eet ’s ochtends geen ontbijt. Vier op de tien kinderen krijgt ooit af te rekenen met pestgedrag. Ongeveer de helft van de jongeren sport amper. Het zijn maar enkele ervaringen en gewoonten die jongeren vaak meedragen voor de rest van hun leven. Je kan dan ook niet vroeg genoeg beginnen met gezondheidspromotie, je plukt er later de vruchten van. Daar zijn we bij De Voorzorg van overtuigd.
Zo kwam ik in januari van een nieuwjaars receptie. Ik geef toe, er was daar vlot getapt. Thuis stilletjes binnengeslopen rond 3 uur 's nachts en heel behoedzaam de trap op. Halfweg was ik extra voorzichtig want de zesde trap kraakt en die zou mij kunnen verraden. Maar ik had mij vergist tussen het aantal duvels dat ik gedronken had en het aantal trappen dat ik had beklommen en dus plots een gekraak, waarna mijn madam boven aan de trap verscheen. Ik schrok dusdanig dat ik met mijn klikken en klakken naar beneden donderde. Dus ik neem graag het advies van De Voorzorg aan dat we vallen kunnen voorkomen door meer te oefenen.
Met ‘De Voorzorg in de klas’ biedt De Voorzorg Limburg aan elke Limburgse school een twintigtal lespakketten over gezondheidspromotie in de breedste zin aan. De lessen zijn geschikt voor leerlingen van het kleuter-, lager en middelbaar onderwijs. Met thema’s zoals gezonde voeding, beweging en andere maatschappelijke onderwerpen zoals pesten, seksualiteit of rouwverwerking komen we naar jouw klas. Zo halen de leerlingen op een leuke, speelse en interactieve manier de eindtermen wereldoriëntatie.
Allez, nu we het toch hebben over seniorenstreken ... De pensioeninfodagen komen eraan. Ze zijn daar gewaarschuwd: ik kom weer langs. De voorbije vijf jaar werd ik telkens weggestuurd met 'Meneer, u komt nog niet in aanmerking'. Ge denkt toch niet dat ik dat smoesje blijf pikken? Ah, neen, want ondertussen doen De Wever en Michel en wie is 't daar nog allemaal, voortdurend jaartjes bij die pensioengerechtigde leeftijd. Ik zie het nog gebeuren dat ik mijn collega's moet trakteren voor mijn 100ste verjaardag. 't Is toch waar eh, dan ziet ge hier in dit magazine reclame voor reizen voor de S-Plussers naar de Costa Del Sol, Bulgarije ... noem maar op. Maar wij werkende mensen hebben natuurlijk niet de tijd om mee te gaan. En tegen dat we ons pensioen hebben, dan geraken we amper nog in de Ardennen of aan de kust, en dan alleen nog als we onze rollator geduwd krijgen. En wedden dat we dan weer met diezelfde klikken en klakken tegen de grond gaan, al dan niet na enkele duvels, toch zeker als we niet blijven oefenen.
Onze troeven? • De lespakketten kunnen gratis
aangevraagd worden. • Wij komen naar jouw klas! • De lessen worden door professionele
leerkrachten gegeven.
jes, e wassjes Kleine w afrisse grotEen EKJE
-B eOus. omJE EEten DOn adgroeie raER KBOEK n. te 3de gW de graad KJE 3DOEBOE 2de graad
Dédé
graa D K d D JEoeboe
e w kje were ondere De B ld van ijter tjes /16
09:10
28/04/16
Snoepen niet verb oden!
GVO_SP_
Snoepgoe
d_Brochu
GVO_S
reA5.indd
P_Gez
n neu frisse Tips s thuis voor
1
ondLek
kerOpS
chool_
Brochu
s Grote
wasje
leine
SP_K
GVO_
GEZOND & LEKK ER ETEN OP SCHO EOL e
P_Een
GVO_S
Frisse
s_Doe
wasje
je.indd
erkboek
Neus_W
1
08:54
1
GVO
_SP
_Vo
27/04/16
edin
18/07/16 14:19
gInV
akje
GVO_Pesten_A3_Boekje.indd 1 d 1 GVO_SP_EtenOmTeGroeien_Doeboekje.ind
s_D
oeb
1/08/16 09:06
oek
je.in
dd
1
GVO
_DeB
11:03
reA5.in
dd 1
ijtertj
es_A
4Boe
kje.in
dd
1
9/08
/16
08:0
8
GVO
_SP_
EenF
risseN
eus_
Broch
ureA5
.indd
1
18/07/1
6 13:52
26/0
4/16
18
• S-magazine | april 2017
28/04
/16
08:56
Juffrouw Inge Box (45) geeft les in Mater Dei in Genk “De lespakketten van De Voorzorg vallen bij ons in de smaak omdat ze kant-en-klaar zijn én op niveau van de kinderen aangepast worden. De lesgevers nemen het werkmateriaal mee en weten perfect waar ze mee bezig zijn. Een nieuw gezicht voor de klas zorgt ook altijd voor wat meer enthousiasme bij de leerlingen. Bovendien zijn de lespakketten visueel heel mooi en leren de kinderen op een interactieve en creatieve manier bepaalde onderwerpen kennen. De lespakketten zijn ook gratis én voldoen aan de eindtermen. Wij zijn fan!”
Leerkracht en ook fan van ons aanbod? Wil je meer informatie over de lessen van De Voorzorg in de klas? Contacteer ons via Gezondheidsdienst De Voorzorg Guffenslaan 38a | 3500 Hasselt T 011 27 85 10 E gezondheidsdienst@devoorzorg.be
Vo in v eding DO akje 1 ste EBOE s 28/04
.indd
boekje
Sch en ontrijf je in geschevang een de lee nk voor rlingen
12:4
0
De Voorzorg Limburg
Samen sportief
Doorbreek de zitmarathon
Tony COONEN Federaal Secretaris
Blijf bewegen en voorkom valpartijen De week van 24 tot en met 30 april staat in het teken van valpreventie. Ongeveer één op de drie 65-plussers komt minimum één keer per jaar ten val. De Voorzorg helpt je om valpartijen te voorkomen. Velen onder ons denken dat het onoverkomelijk is dat we regelmatig vallen wanneer we ouder worden. Dat is een misverstand! Wapen je tegen valpartijen door voldoende te bewegen. Hoe vroeger je begint, hoe beter.
een beetje rugwaarts zonder je knie te buigen, je voet te strekken of nog verder voorwaarts te buigen vanuit je heupen. In beide gevallen houd je deze positie enkele seconden aan (op te bouwen tot 10), ga je langzaam terug naar je beginhouding en herhaal je de opdracht voor het andere been. Doe deze 2 oefeningen voor beide benen 8 tot 15 keer.
Don’t sit, stay fit
3. Opstaan zonder handen
Je kan je valrisico fors verminderen door 30 minuten per dag licht tot matig te bewegen: wandelen, zwemmen, fietsen … Begin lang zaamaan (bv. 5-10 minuutjes per dag) en bouw geleidelijk op. Turnen, dansen of yoga zijn dan weer ideale manieren om je evenwicht te trainen. Liever enkele simpele oefeningetjes die je thuis kunt doen? Deze drie oefeningen van Bodytalk helpen je alvast op weg.
Deze oefening kan je toepassen in het dagelijks leven. Als je gaat rechtstaan of neerzitten, probeer dat dan zonder je handen te zetten. Voorzie ook altijd een stabiel voorwerp in de buurt, zodat je steun kan vinden mocht je toch uit evenwicht raken.
Bron: Bodytalk, december 2010, p. 26-27
1. Op de tenen staan
Denk aan je sportpremie
Steun tijdens deze oefening met je handen op een stabiel voorwerp bv. een stevig meubel. Ga langzaam op de tippen van je tenen staan, zo hoog je kan. Hou dit enkele seconden aan en keer langzaam terug met je hielen op de grond. Herhaal deze oefening 8 tot 15 keer, neem een twee minuten rust en begin opnieuw.
Dankzij je sportpremie kan je jaarlijks 15 euro besparen op je inschrijvingsgeld voor sportclubs of -verenigingen. Zo kan jij op een betaalbare manier je spieren versterken en jezelf wapenen tegen valpartijen.
2. Heupen buigen en strekken Dit is een grotere uitdaging voor het evenwichtsgevoel. Sta recht en zoek met beide handen zijdelingse steun. Om de heup te buigen, hef je een knie in de richting van je borst zonder dat je je romp voorwaarts buigt. Om de heup te strekken, breng je traag een been
Om het attest te downloaden surf je naar www.devoorzorg.be/sportpremie of kom even langs in een loket naar keuze. Wij helpen je graag verder!
We zitten veel stil. Hele dagen op kantoor, in de zetel voor de televisie, achter onze laptops, in de file in de auto… Ikzelf maak me er ook al eens schuldig aan, ik geef het toe. Soms lijken we wel vastgeroest. Hoog tijd om de zitmarathon te doorbreken, dus! Beweging is belangrijk voor je algemene conditie en gezondheid, op korte en lange termijn. Dat wist je misschien al wel. Maar wist je ook dat beweging je kan wapenen tegen valpartijen op latere leeftijd? Dat klinkt misschien als een ver-van-jebedshow, maar vergis je niet. Hoe vroeger je begint met bewegen, hoe beter! Met de oefeningen hiernaast bouw je beweging geleidelijk aan op en voorkom je die vervelende spierpijnen. Ook bij De Voorzorg sensibiliseren en stimuleren we om meer te bewegen met sportieve ledenvoordelen. Een jaarlijkse sportpremie wanneer je aansluit bij een sportclub of -vereniging, een kwaliteitsvolle fiets voor 11- en 12-jarige leden, sportieve vakanties en activiteiten voor plussers met pit, beweegprogramma’s in groep voor jong en oud… Op die manier kunnen we allemaal bewegen en aan onze gezondheid werken zonder er een financiële kater aan over te houden. De wandelvakanties van S-Plus zijn een echte aanrader. Of probeer eens een elektrische fiets van de Zorgba(a)r: een leuke, sportieve én budgetvriendelijke manier om te bewegen en op je bestemming te geraken. Samen kunnen we de zitmarathon door breken!
Meer info: De Voorzorg Capucienenstraat 10 | 3500 Hasselt T 011 24 99 11 W www.devoorzorg.be
S-magazine | april 2017 •
19
De Voorzorg Limburg
Prikkelende S-Plusuitstappen 2017 Onze vereniging voor plussers met pit komt ook dit jaar weer met een uitgebreid aanbod aan prikkelende vakanties en verrassende daguitstappen. Als lid van De Voorzorg krijg je maar liefst 30% korting op de totaalprijs.
Daguitstap Han & Wildpark Bewonder de prachtige natuur in Han Han-sur-Lesse | dinsdag 20 juni 2017 Het Domein van de Grotten van Han, pure wildlife en een mysterieuze onderaardse wereld. Laat je samen met S-Plus betoveren door de magische Grotten van Han en ga mee op avontuur in het Wildpark. Een onvergetelijke beleving! Een honderdjarige tram brengt ons naar de ingang van één van de mooiste grotten van Europa. Maak een onvergetelijke reis in de tijd en ontdek de enorme Koepelzaal en de Draperieënzaal met magische weerspiegelingen. In de namiddag bezoeken we ‘Het Beste Wildlife Dierenpark in België’ van 2015! We gaan op avontuur in een omgeving van 250 hectare groot waar men de Europese ‘big five’ kan bezichtigen: de wolf, de bruine beer, de lynx, de Europese bizon en de veelvraat.
Prijs: 53 euro leden De Voorzorg 70 euro niet-leden De Voorzorg Inbegrepen: vervoer met luxeautocar, S-Plusbegeleiding, inkom wildpark, inkom grotten, gezamenlijk middagmaal op het domein Niet inbegrepen: dranken bij de maaltijd Extra info: zorg voor aangepast schoeisel en kledij
Weekendje Westhoek Boeiende plek in eigen land Ieper | zaterdag 10 juni tot maandag 12 juni 2017 Een ervaren gids vertelt ons over de belangrijke getuigenissen in deze regio. Op ons programma staan o.a. een bezoek aan: monumenten te Geluveld, het Hooge Crater Museum, de Duitse Bunker in Zandvoorde, de gekende Hill 60, Bedford House Cemetery en we maken een stadswandeling. Dit alles combineren we met een bezoek aan het mooie Nederlandse Sluis.
20
• S-magazine | april 2017
Verblijf: Hotel Flanders Lodge te Ieper Prijs: 249 euro leden De Voorzorg 329 euro niet-leden De Voorzorg Toeslag single: geen Inbegrepen: vervoer met luxeautocar, reisbegeleiding door ervaren S-Plusbegeleiders, dag 1 en dag 2: ontbijt, lunch en avondmaal, dag 3: ontbijt en lunch Niet inbegrepen: dranken en maaltijden tijdens de busreis, eventuele inkomgelden Extra info: opstapplaats te Alk Reizen en aan de Carpool te Beringen-Paal, mogelijkheid om wagens te parkeren op de gesloten parking bij Alk Reizen
De Voorzorg Limburg
Wandeldag Valkenburg - Maastricht Genieten op Nederlandse wandelwegen Valkenburg & Maastricht | dinsdag 7 september 2017 We vertrekken vanuit Broekhem langs de Geul, over Berg en Terblijt naar Maastricht. Een tocht van 13 km langsheen het pretpark De Valkenier, kasteelruïnes, La Caverne de Geulhem (grotten) en het magisch theatertje van Maastricht. Na aankomst in Maastricht is er voldoende tijd voor een verdiende verfrissing of een leuk shopmoment. Tegelijkertijd wordt er in Maastricht een korte culturele stadswandeling voorzien met vrije tijd in de namiddag.
Prijs: 16 euro leden De Voorzorg 21 euro niet-leden De Voorzorg Keuze in afstanden: je kan tijdens deze wandeldag kiezen tussen twee mogelijkheden. De eerste mogelijkheid bestaat uit een culturele gegidste stadswandeling te Maastricht in de voormiddag en in de namiddag zelf in te vullen vrije tijd. De tweede mogelijkheid is de lange wandeling van 13 km die vertrekt in Valkenburg en eindigt in Maastricht Inbegrepen: vervoer met luxeautocar, S-Sport wandel begeleiding Extra info: zorg voor aangepast schoeisel, kledij en een lunchpakket
Pensioeninfonamiddagen
30% kor voor ledting De Voo en rzorg
Ben je tussen 58 en 64 jaar oud? Op zoek naar snelle en degelijke informatie over de huidige pensioenwetgeving? Krijg hier een antwoord op tijdens de infonamiddagen voor toekomstig gepensioneerden van De Voorzorg en S-Plus Limburg. Na de uiteenzetting heb je de mogelijkheid om een afspraak te maken om je persoonlijk dossier te bespreken en eventueel een raming van je toekomstig pensioen aan te vragen.
Een overzichtje met onze overige daguitstappen en vakanties
Als lid van De Voorzorg kan je gratis deelnemen aan deze infonamiddag! Inschrijven is verplicht.
• Luik | La Batte & stad • Floreal | voorjaar • Petit Rouge | voorjaar • Maredsous & Dinant
4 juni 9-16 juni 26 juni-3 juli 20 juli
volzet
Sint-Truiden | zaterdag 25 maart 2017 Zaal Floréal | Breendonkstraat 46
• Brugge | Fietsdriedaagse • Floreal | najaar • Petit Rouge | najaar • Monschau • Italië | Bloemenrivièra • Maastricht | kerstmarkt
22-24 augustus 1-8 september 18-25 september 23 september 4-11 november 14 december
volzet
volzet volzet
nog enkele plaatsen beschikbaar! schrijf nu in schrijf nu in volzet volzet schrijf nu in
Locaties en data Tessenderlo | zaterdag 29 april 2017 Zaal Floréal | Geelsebaan 2 Tongeren | zaterdag 27 mei 2017 Zaal Volksontwikkeling | Jekerstraat 59 Bilzen | zaterdag 17 juni 2017 Zaal OC Amandus - grote zaal | Sint-Aldegondisstraat 5 Telkens van 13u tot 16u.
Schrijf nu in! Onze S-plus daguitstappen en vakanties doen het ook dit jaar erg goed! Aarzel niet en bel ons vandaag nog om je in te schrijven: T 011 27 83 00 E s-pluslimburg@devoorzorg.be W www.s-plusvzw.be
Meer info inschrijven: S-Plus T 011 27 83 00 E s-pluslimburg@devoorzorg.be (opgeven van naam, adres en rijksregisternummer) W www.s-plusvzw.be
S-magazine | april 2017 •
21
De Voorzorg Limburg
Is kiezen verliezen? Niet in onze vakantiecentra! Ben jij een twijfelaar als je een vakantie moet boeken? Ga je voor zon, zee of wandel je liever? Doe je stiekem alles graag? Als je boekt bij onze vakantiecentra hoef je niet te kiezen en verdwijnt keuzestress als sneeuw voor de zon. Verwen jezelf in onze prachtige Ardennen of met een frisse zeebries in Blankenberge!
Relaxhoris Nu kan je als lid van De Voorzorg Xhoris ook op een andere manier ontdekken. Ben je 6 of 7 óf 66 of 67? Dan krijg je respectievelijk een Beweeg dag of Beweeg midweek cadeau! Geniet in een prachtige omgeving van een bewegingsaanbod op maat. Zij waren alvast verkocht: Seppe genoot van zijn Beweegdag “Eigenlijk vind ik voetballen het leukst maar in Relaxhoris deden we ook andere leuke dingen. We moesten een wandeling maken en terwijl op zoek gaan naar een schat. Keicool!” René en Maria leefde zich uit tijdens de beweegmidweek “We dachten we dat we nordic walking al onder de knie hadden, niet dus! Dankzij de hulp van een expert leerden we de juiste technieken. Het was een leuk programma waarbij aquagym, geheugentraining, minigolf... allemaal aan bod kwamen. We hebben echt genoten! ’s Avonds in de bar hielden we een kennismakingsronde met andere deelnemers en het ijs was gebroken. Ik denk dat de sfeer in Relaxhoris ervoor zorgde dat iedereen zich volledig ontspande. Een gezonde geest in een gezond lichaam!”
je Haal n af bij an debo waar kantoor v g een Voorzor De
Petit Rouge Houd jij af en toe van wat culinair genot? Dan weet je zeker onze typische Belgische asperges te appreciëren. Boek een weekendje uitwaaien aan zee. Laat zeker ook de schitterende smaken op het aspergemenu smelten op je tong! Vrijdag 7 tot zondag 9 april 2017 | Vrijdag 21 tot zondag 23 april 2017 Vrijdag 12 tot zondag 14 mei 2017 | Vrijdag 19 tot zondag 21 mei 2017 Menu van de chef telkens op vrijdag Gastronomische formule all-in telkens op zaterdag
Gastronomisch diner Aperitief ‘Petit Rouge’ met een wachtbordje ★★★
Moesje van groene asperges met foreleitjes, zure room en dille ★★★
Cappuccino van asperges met zalmsnippers ★★★
Asperges met currymousseline en grijze garnalen ★★★
Lamskroontje met kruidenkorst en aspergebundel, oude-Porto-saus en gratin dauphinois ★★★
Limoncelloroom met aardbeien en zijn krokantje ★★★
Mokka met versnapering
Standaardprijs 138 euro p.p. voor één overnachting met een gastronomisch diner op zaterdagavond 198 euro p.p. voor twee overnachtingen in halfpension met een gastronomisch diner op zaterdagavond. Supplement voor een éénpersoonskamer, kamer met zeezicht en/of parking
Info en reservatie Petit Rouge Zeedijk 127 | 8370 Blankenberge | T 050 43 50 43 W www.petitrouge.be | W info@petitrouge.be
Info en reservatie Relaxhoris Rue de l’église 2 | 4190 Xhoris | T 04 369 27 10 E relaxhoris@devoorzorg.be | W www.relaxhoris.be
22
• S-magazine | april 2017
* Als lid van De Voorzorg Limburg kan je een tussenkomst van 15 procent op de prijs van het arrangement terugvorderen bij een loket in de buurt. De tussenkomst geldt niet voor supplementen en is niet cumuleerbaar met kortingen. Meer informatie vind je via www.devoorzorg.be.
De Voorzorg Limburg
Fietsplezier met Zorgba(a)r De Voorzorg Ontdek onze Tri-bike eco en lux Een elektrische fiets maakt elke verplaatsing eens zo makkelijk. Je komt aan je dagelijkse hoeveelheid beweging zonder dat het je veel moeite kost. Ook bergopwaarts fietsen en boodschappen doen worden een fluitje van een cent! Met de tri-bike van de Zorgba(a)r haal je een topproduct in huis: gebruiksvriendelijk, ecologisch verantwoord, in België geassembleerd en veilig onderweg. Bij ons vind je hem aan een superprijs in twee modellen: eco en lux!
Model 1: TRI-BIKE ECO
Model 2: TRI-BIKE LUX
• Aluminium frame in poederlak: parelmoerwit, blauw, grijs of mat zwart • Shimano V-brakes T4000 • Antilekbanden • Dubbelwandige velgen met inox spaken • Shimano M280 Altus versnelling • Axa defenderslot • In kleur gelakte halfopen kettingkast • Selle royal wave zadel • Maten: dames 43 / 50 / 57 heren 50 / 57 / 61 • Shimano E-steps middenmotor 250W met batterij 418Wh
• Aluminium frame in poederlak: parelmoerwit, blauw, grijs of mat zwart • Magura HS11 hydraulische remmen • Antilekbanden • Dubbelwandige velgen met inox spaken • Shimano Nexus 8 versnelling • Axa defenderslot • In kleur gelakte halfopen kettingkast • Selle royal drifter zadel • Maten: dames 43 / 50 / 57 heren 50 / 57 / 61 • Shimano E-steps middenmotor 250W met batterij 418Wh
• Levering aan huis • Service na verkoop: 2 jaar garantie aan huis
Levering aan huis.
Levering aan huis.
1.999 euro incl. btw
2.299 euro incl. btw
Exclusieve prijs voor leden De Voorzorg
Be elektr kijk onze op on ische fiets en ze we bshop www. zorg baar.b
e
Onze 3 Zorgba(a)rs zijn verspreid over héél Limburg. Meer info of vragen: T 011 24 99 11 E info@zorgbaar.be Raadpleeg onze adressen en openingsuren of neem een kijkje op onze webshop www.zorgbaar.be
S-magazine | april 2017 •
23
BRILJANT GEBRACHT DANKZIJ ONZE WEBSHOP!
Online dienstverlening met persoonlijk advies en service
Voordelige prijs
Snelle levering aan huis
Gratis levering in onze hoofdkantoren
20% korting voor leden De Voorzorg
7 winkels in hĂŠĂŠl limburg
Surf naar www.brilbaar.be om ons aanbod al eens te bekijken of om de adressen en openingsuren van de verschillende filialen te raadplegen.
webnanny
foto: S-magazine
Praat niet alleen over de risico’s die verbonden zijn aan seks, maar ook over het plezier dat je er kan aan beleven. Beperk het gesprek dus niet tot onderwerpen zoals seksueel overdraagbare aandoeningen of ongewenste zwangerschappen. Geef ook mee dat seks je bijvoorbeeld dichter bij je partner kan brengen. Of dat het je gewoon een goed gevoel kan geven.
HOE PRAAT IK OVER SEKS MET MIJN KIND? Veel ouders vinden het onwennig om een gesprek over seksualiteit of (veilig) vrijen aan te gaan met hun kind. Ze stellen het uit of hopen dat jongeren alles te weten komen tijdens de biologieles op school. Toch is het belangrijk om open over seks te praten met je kind.
Hoe begin je een gesprek over seks?
Kinderen en jongeren worden bijna dagelijks geconfronteerd met seksueel gedrag via televisie, internet, vrienden ... Het is logisch dat ze zich er vragen bij stellen. Een goed gesprek kunnen ze daarom zeker gebruiken. Jongeren die open kunnen praten met hun ouders, stappen bovendien sneller naar hun ouders als ze problemen hebben.
Do’s en don’ts
Er zijn veel gelegenheden en aanknopingspunten om erover te praten. Op elke leeftijd stellen kinderen andere vragen. Gebruik elke aanleiding die zich voordoet: je kind stelt een vraag, seksualiteit komt aan bod in de media ...
Informeer je goed als ouder. Het kan zijn dat je op sommige vragen het antwoord schuldig moet blijven. Dat is helemaal niet erg. Zoek het even samen op op internet. Zorg wel dat je een betrouwbare bron raadpleegt zoals www.sensoa.be of www.allesoverseks.be.
Probeer je tot 1 of 2 onderwerpen per gesprek te beperken. Vermijd een gesprek waarin je alles tegelijkertijd probeert aan te brengen, maar neem eerder de tijd om ergens uitgebreid op in te gaan. Het is de bedoeling dat je kind er iets van opsteekt, niet dat het een lange preek wordt. Uiteindelijk beslis je als ouder wat je wel en niet toelaatbaar vindt rond seksueel gedrag in huis. Motiveer altijd je mening, zo kan je kind begrijpen waar je standpunt vandaan komt. Je kan dit doen aan de hand van volgende 6 basisregels van seksueel gedrag. 1. Toestemming. Seksueel gedrag is alleen oké als alle betrokkenen ermee akkoord gaan en er zich prettig bij voelen. 2. Vrijwilligheid. Er mag geen vorm van beloning, misleiding, druk of dwang in het spel zijn. 3. Gelijkwaardigheid. Alleen seksueel gedrag tussen gelijkwaardige partners is oké. 4. Ontwikkeling. Bij elke stap in de ontwikkeling van je kind hoort seksueel gedrag dat typisch is en dus oké voor die fase. Seksueel gedrag dat bij een 'latere' fase hoort, kan dus overschrijdend zijn. 5. Context. In de ene situatie gelden andere regels dan in de andere. Gezond seksueel gedrag is aangepast aan de situatie of de omstandigheden. 6. Zelfrespect. Aan seks hoor je een goed gevoel over te houden. Als seksueel gedrag fysieke, emotionele of psychische schade veroorzaakt, dan is het niet oké. BRITT VAN OOST EN VALERIE DE COEN
JOETZ vzw is een erkende landelijke jeugdvereniging die, als trouwe partner van ons ziekenfonds, optreedt als gezondheidspromotor voor, door, met en bij kinderen en jongeren van 3 tot 30 jaar. Met ludieke projecten rond liefde en seksualiteit, mond- en tandzorg, roken, stress … mikt JOETZ vzw recht in de roos en spreekt ze jongeren aan. JOETZ ontwikkelde een vorming ‘seksualiteit op maat’ voor de 3de graad lager onderwijs en 1ste en 2de graad secundair onderwijs. Met interactieve en speelse methoden worden verschillende thema’s behandeld (biologische verschillen tussen jongens en meisjes, anticonceptiemiddelen, relaties en weerbaarheid …). Meer info over deze healthie-werking vind je op www.joetz.be/healthie.
WEBNANNY GEEFT OPVOEDINGSADVIES Op onze website vind je nog veel meer opvoedingsadvies voor je baby, peuter en kleuter. Je kan er ook altijd een vraag stellen aan onze webnanny die je advies geeft per e-mail. Surf naar: • www.bondmoyson.be/webnanny • www.devoorzorg.be/webnanny
april 2017 / S-magazine •
25
sociale info
Hoeveel betaal je bij de dokter? 18 april is de Europese dag van de rechten van de patiënt. Om optimaal van je rechten als patiënt te genieten, is het belangrijk dat je goed geïnformeerd bent. Bijvoorbeeld over de kostprijs van gezondheidszorg. Hoeveel betaal je bij de dokter en waarvan is dat tarief afhankelijk? Ons ziekenfonds zet het voor jou op een rijtje.
Ziekenfondsen en zorgverleners maken afspraken
Geconventioneerd zijn, wat betekent dat?
De ziekenfondsen en de zorgverleners bepalen samen de tarieven die je moet betalen voor gezondheidszorg. Worden ze het eens, dan is er een tariefakkoord, dat 1 of 2 jaar geldt.
Je zorgverlener is geconventioneerd, niet geconventioneerd of gedeeltelijk geconventioneerd.
Zodra er een akkoord is, mag elke zorgverlener zelf beslissen of hij de tarieven aanvaardt of niet. Respecteert hij de afgesproken tarieven, dan is je zorgverlener geconventioneerd. Doet hij dat niet, dan is hij niet geconventioneerd.
• Een geconventioneerde zorgverlener aanvaardt het tariefakkoord. Dat betekent dat hij jou het tarief vraagt dat de ziekenfondsen met de zorgverleners hebben afgesproken. Je weet dus vooraf hoeveel je moet betalen en hoeveel je terugbetaald krijgt van ons ziekenfonds. • Een niet-geconventioneerde zorgverlener aanvaardt het tariefakkoord niet. Dat betekent dat hij zelf mag kiezen hoeveel hij jou aanrekent. Vaak ligt het tarief hoger dan bij geconventioneerde zorgverleners. Je krijgt wel nog altijd een terugbetaling van ons ziekenfonds.
• Een zorgverlener die gedeeltelijk geconventioneerd is, is alleen op bepaalde uren, dagen of plaatsen geconventioneerd. Een specialist kan bijvoorbeeld geconventioneerd zijn als hij in het ziekenhuis werkt, maar niet geconventioneerd zijn als hij in zijn privépraktijk werkt.
Is jouw zorgverlener geconventioneerd? Het is belangrijk dat je weet of je zorgverlener geconventioneerd is of niet, want dat bepaalt het prijskaartje van je raadpleging. Maar hoe weet je dat? Je zorgverlener is verplicht om de informatie in de wachtkamer op te hangen. Je kan ook gewoon aan je zorgverlener vragen of hij geconventioneerd is. Of zoek je het liever zelf op? Surf dan naar www.bondmoyson.be/opzoeken of www.devoorzorg.be/opzoeken. Klik door naar ‘Zorgverleners opzoeken’. GWEN MUYLAERT
26 • S-magazine / april 2017
sociale info
Hoeveel betaal je voor een raadpleging … … bij de huisarts?
Hoeveel je terugbetaald krijgt voor een raadpleging bij de huisarts, is afhankelijk van: • je eigen situatie: je bent gewoon verzekerde of je hebt recht op de verhoogde tegemoetkoming • wanneer je naar je huisarts gaat: tijdens de kantooruren, ’s avonds, in het weekend … • of je een Globaal Medisch Dossier (GMD) hebt of niet. Als je een GMD hebt, dan worden al je medische gegevens op 1 centrale plaats bewaard én krijg je een hogere terugbetaling voor raadplegingen bij je vaste huisarts. Vraag naar een GMD bij je huisarts. Bekijk in de tabel de tarieven voor een gewone raadpleging. Je betaalt aan de huisarts
Je krijgt terug van ons ziekenfonds (gewoon verzekerde)
Je krijgt terug van ons ziekenfonds (verhoogde tegemoetkoming)
Raadpleging tijdens de kantooruren
25 euro
Met GMD: 21 euro Zonder GMD: 19 euro
Met GMD: 24 euro Zonder GMD: 23,50 euro
Raadpleging tussen 18-21 uur
29 euro
Met GMD: 25 euro Zonder GMD: 19 euro
Met GMD: 28 euro Zonder GMD: 23,50 euro
Geen tariefakkoord? Patiënt betaalt de factuur.
Let op, dit geldt alleen voor een gewone raadpleging. Voor bijkomende onderzoeken kan de specialist een extra bedrag aanrekenen.
Sinds 1 januari 2017 is er geen tariefakkoord meer met de tandartsen en de kinesisten en mogen zij hun tarieven dus vrij bepalen. De zorgverleners vinden dat de regering onvoldoende geld vrijmaakt voor een eerlijk loon. Maar als er geen tariefakkoord is, dan moet je als patiënt méér betalen bij de tandarts en de kinesist. Dat blijkt uit het onderzoek van ons ziekenfonds. We analyseerden de getuigschriften die onze leden in de kantoren binnenbrachten. Daarbij vergeleken we de gemiddelde supplementen in januari 2017 met de maanden ervoor.
… bij de tandarts?
Wat blijkt uit ons onderzoek?
… bij de specialist?
Hoeveel je betaalt bij de specialist, is afhankelijk van het type specialisatie. Het tarief voor een raadpleging bij de gynaecoloog, pediater, geriater, neuroloog, cardioloog … verschilt dus. Maar hoeveel je uiteindelijk uit eigen zak hebt betaald (na de terugbetaling van ons ziekenfonds) is hetzelfde bij elke specialist. Dat is altijd 12 euro als je gewoon verzekerd bent of 3 euro als je recht hebt op de verhoogde tegemoetkoming.
• Jonger dan 18 jaar? Dan krijg je alle gewone tandzorg volledig terugbetaald van ons ziekenfonds. Let op, orthodontie is niet gratis. • Ouder dan 18 jaar? Bekijk in de tabel de tarieven van veelvoorkomende tandzorg. Hoeveel je terugbetaald krijgt, is afhankelijk van je situatie (gewoon verzekerde of verhoogde tegemoetkoming) en of je in orde bent met het mondzorgtraject. Om in orde te zijn, moet je minstens 1 keer per jaar naar de tandarts gaan. Meer info op www.kiezenvoorjetanden.be. Je betaalt aan de tandarts
Je krijgt terug van ons ziekenfonds (gewoon verzekerde)
Je krijgt terug van ons ziekenfonds (verhoogde tegemoetkoming)
Mondonderzoek (tot je 67ste verjaardag)
62,05 euro
58,55 euro
62,05 euro
Tandsteen verwijderen (4 kwadranten)
55,68 euro
Met mondzorgtraject: 41,68 euro Zonder mondzorgtraject: 20,88 euro
Met mondzorgtraject: 55,68 euro Zonder mondzorgtraject: 27,84 euro
36,30 euro
Met mondzorgtraject: 29,30 euro Zonder mondzorgtraject: 22,30 euro
Met mondzorgtraject: 36,30 euro Zonder mondzorgtraject: 35,30 euro
41,47 euro
Met mondzorgtraject: 32,97 euro Zonder mondzorgtraject: 25,97 euro
Met mondzorgtraject: 41,47 euro Zonder mondzorgtraject: 40,47 euro
Tand trekken (na je 53ste verjaardag)
Tand vullen
… bij een andere zorgverlener?
Hierboven vind je slechts enkele tarieven. Meer weten? Vind je tarief op www.bondmoyson.be/opzoeken of www.devoorzorg.be/opzoeken. Klik door naar ‘Terugbetalingstarieven opzoeken’. Of vraag meer informatie in een van onze kantoren in je buurt.
• De kinesisten die de tarieven eerder al niet respecteerden, verhogen ze fors. En de kinesisten die de tarieven wel respecteerden, doen dat steeds minder. In januari 2017 stijgen de supplementen van 14 % naar 38 % bij de niet-geconventioneerde kinesisten en van 7 % naar 27 % bij de geconventioneerde kinesisten. Dat betekent dat je 2,50 tot 3 euro extra betaalt per sessie. Voor een reeks van 9, 18 of 60 sessies bij de kinesist loopt de rekening op tot 25, 50 en 150 euro extra per jaar. • Ook bij de tandartsen stijgen de supplementen in januari 2017. Van 20 % naar 23 % bij de geconventioneerde tandartsen en van 28 % naar 32 % bij de niet-geconventioneerde tandartsen. Dat betekent dat je 4 tot 6 euro extra betaalt voor een bezoek aan de tandarts. Ons ziekenfonds toont begrip voor de eisen van de zorgverleners, maar roept hen op om de afgesproken tarieven te respecteren. Zo blijft gezondheidszorg betaalbaar voor jou als patiënt.
april 2017 / S-magazine •
27
JONGERENSPAREN: EEN SPAARFORMULE MET EEN AANGROEI TOT 123,75 % Spaar jaarlijks een klein bedrag en geef je kind of kleinkind een goed gevulde spaarpot mee. Dat is het principe van Jongerensparen. Hoe langer en hoe meer je spaart, hoe meer je geld opbrengt. Je kan starten met Jongerensparen vanaf het jaar waarin je kind 14 wordt. Elk jaar spaar je minimaal 18 euro en maximaal 48 euro. Dat bedrag stort je jaarlijks, totdat je kind trouwt, gaat samenwonen of 30 jaar wordt. Zo spaar je aan het eind een aardig bedrag bijeen. De aangroei loopt op tot 123,75 %. Een voorbeeld: je dochter wordt 14 en je start met Jongerensparen. Elk jaar stort je 48 euro. In het jaar waarin ze 30 wordt, beslist je dochter om te gaan samenwonen. Intussen heb je 816 euro gespaard. Dankzij Jongerensparen krijgt je dochter een cadeau van 1825,80 euro. Lees meer over Jongerensparen of schrijf je in op www.bondmoyson.be/jongerensparen of www.devoorzorg.be/jongerensparen.
foto’s: S-magazine
EYECATCHER
KNUFFELHORMOON WERKT OOK BIJ VADERS Het was al afgeleid uit hun gedrag, maar het is nu ook aangetoond in hun hersenen: vaders voelen zich meer verbonden met hun kinderen als ze het ‘knuffelhormoon’ oxytocine toegediend krijgen. Het is al lang geweten dat zwangere vrouwen een hormonenstorm ondergaan. Tijdens de bevalling en de borstvoeding komt bijvoorbeeld het hormoon oxytocine vrij in hun bloed. Dat maakt de bevalling gemakkelijker, stimuleert de melkproductie en zorgt voor een emotionele band met de baby. In 2010 namen de onderzoekers ook de vaders eens onder de loep. En wat blijkt? Zowel zes weken als zes maanden na de geboorte bleken moeders én vaders in elk van de tachtig koppels vergelijkbare hoeveelheden oxytocine in hun bloed te hebben. Hoe meer oxytocine, hoe meer ze met hun kinderen speelden en knuffelden. Vaders raakten hun kinderen meer aan, stimuleerden ze ook om de wereld te verkennen en synchroniseerden hun emoties sterker met die van hun peuters.
ONZE HERSENEN LIJKEN OP HET INTERNET
Burgerbeweging Hart boven Hard gelooft in een samenleving waar iedereen meetelt, in een klimaat in evenwicht en in straffe basisvoorzieningen voor iedereen. De beweging vraagt meer aandacht voor wat het leven rijker en menselijker maakt: cultuur, zorg, onderwijs enzovoort. Ben jij ook voorstander van zo’n solidaire en humane samenleving, kom dan op zondag 7 mei met je vrienden en familie naar ‘De Grote Parade 2017’ in Brussel en schuif aan de langste tafel ooit en laat je stem horen. Info: www.hartbovenhard.be.
28 • S-magazine / april 2017
Jouw en mijn hersenen kunnen op een flexibele manier massale hoeveelheden data verwerken. Als meer rekenkracht nodig is, zetten ze meer cellen in. De ontwerpers van het internet stonden voor een gelijkaardige uitdaging: hoe sturen we informatie naar ons netwerk, zonder iemand te bevoordelen en zonder centrale autorisatie. Het algoritme dat de stichters van het internet uitwerkten, is ook aan de slag in onze hersenen. Het internet draait op AIMD (addative increase, multiplicative decrease). Dat zorgt ervoor dat de ‘routers’ die je datapakketjes doorsturen overbelast
noch onderbenut zijn. Je computer begint met een datapakketje door te zenden, en wacht dan op de ontvangstbevestiging van de ontvanger. Komt die snel, dan is de weg vrij en kan je de volgende zending wat sneller doorsturen. Arriveert ook die vlot, dan kan de snelheid nog opgedreven worden. Komt een bevestiging traag, of niet, vertraagt je computer meteen fors, of zoekt hij een bestemmeling die minder druk bezet is. Zo past het hele netwerk zich continu aan de belasting van het moment aan en worden wegen en omwegen optimaal benut.
door Urbain Vandormael
ZEG ME WAT JE TWEET EN IK WEET HOE DIK JE BENT
NEDERLAND KLOPT BELGIË OP HET INTERNET 97 procent van de Nederlandse huishoudens heeft toegang tot het internet en staat hiermee op gelijke hoogte met Luxemburg en Noorwegen en boven landen als Zweden en Denemarken. Dat blijkt uit cijfers van Eurostat. België zit met 85 procent pal op het Europese gemiddelde. Waarom ons land lager scoort dan Nederland? Daar is niet echt een aanwijsbare reden voor. Volgens Jimmy Smedts van BIPT komt België van ver en lopen we stilaan onze historische achterstand in. Zo heeft de smartphone er in ons land een stuk langer over gedaan om door te breken dan in Nederland. Toegang hebben tot internet is één zaak, internet gebruiken is een andere.
Amerikaanse onderzoekers hebben een computerprogramma gemaakt dat gedrag en gezondheid van de bevolking kan meten aan de hand van de berichten op sociale media. Ze doopten het de Lexicocaloriemeter. Maar het is ook een buikomtrekmeter, zo blijkt uit hun verslag in het wetenschappelijk tijdschrift Plos One. Voor de studie gebruikten de onderzoekers een selectie van 50 miljoen tweets die in 2011 en 2012 vanuit de VS werden verzonden. Het computerprogramma speurde in de tweets naar woorden die iets zouden kunnen zeggen over calorie-inname of calorieverbruik. Aan elk van de duizenden trefwoorden hingen de onderzoekers een getal voor de mate van energie-inname of -verbruik. Daaruit blijkt pizza de meest getwitterde caloriebron. Aan de uitgavekant (calorieën verbranden) stond de activiteit ‘televisie of film kijken’ bovenaan de ranglijst. De algoritmen zijn ook toepasbaar op andere interessegebieden. Inmiddels is er al een Hedenometer op de markt die – op basis van hun tweets - nagaat hoe gelukkig mensen zich voelen. Een Hangometer kan informatie geven over alcoholmisbruik.
PENSIOENKLOOF GROTER DAN LOONKLOOF Volgens cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) bedraagt de loonkloof tussen man en vrouw in ons land 3,3 procent. In Frankrijk bedraagt het verschil 13, 7 procent, in Nederland 14,1 procent en in Duitsland zelfs 17,1 procent. Het gemiddelde voor Europa ligt op 19,1 procent. Het OESO baseert zich op het zogeheten mediane loon, dat is het loon waar de helft van de mensen onder zit en de andere helft boven. In 2000 lag het mediane loon in ons land voor mannen nog 13,6 procent hoger. Dat er toch nog verschillen zijn, heeft te maken met verschillen in opleiding en beroepskeuzen. Bij de nieuwe generatie zijn er nauwelijks nog verschillen in opleiding. In de openbare sector is de loonkloof zelfs omgekeerd en verdienen vrouwen meer dan mannen. In de privésector is dat alleen het geval voor werknemers die jonger zijn dan 25 jaar. Ook na de loopbaan zijn mannen financieel beter af dan vrouwen. De pensioenkloof is veel groter dan de loonkloof. Vrouwen worden benadeeld door een eerdere echtscheiding. Nu kunnen vrouwen na hun pensioen aanspraak maken op maar een deel van het hogere pensioen van hun ex en dat strookt niet met het principe dat de gezamenlijke vermogensgroei bij een scheiding gesplitst wordt. Een ander probleem betreft de overlevingspensioenen. Die zijn in principe te combineren met een inkomen uit arbeid, maar de complexiteit daarvan schrikt vrouwen af. Daardoor krijgen sommigen niet waar ze recht op hebben. Ook de overgangsuitkering voor jonge weduwen en weduwnaars wordt niet altijd aangevraagd. Dat zou eigenlijk automatisch moeten gebeuren. Er moet ook een gelijkschakeling komen van samenwonenden met gehuwden. In het pensioenstelsel zijn gehuwden nog altijd in het voordeel.
50-PLUSSER BLIJFT TE DUUR 50-plussers zijn én blijven te duur. De lastenverlagingen om ouderen aan het werk te houden, werken niet omdat het verschil tussen het loon en wat die oudere werknemer het bedrijf oplevert te ver uit elkaar liggen. Dat zegt prof. Bart Cockx (UGent). Het systeem is volgens hem aan herziening toe.
AL EENS NAGEDACH T OVER HET PRIJSKAARTJE VAN ZIEKENHUISOPNAMJE E?
Weet jij hoeveel ee n opname in het ziekenhuis kost? Weet je hoe dat prijskaartje bepa ald wordt? En weet je hoe je kan besparen op je ziekenh uisfactuur? Beantwoord 5 korte vragen en ontdek meteen hoe goed je op de hoogte bent. Do e de test op ziekenhuiskosten.que stionpro.com.
DOE DE TEST
april 2017 / S-magazine •
29
consument
Vragen over handicap? Bezoek ons infocafé op REVA. Wij helpen je met al je vragen..
Dé infobeurs voor personen met een handicap. Van 20 tot 22 april in Gent. Vragen over dienstverlening? Tijd voor een nieuwe rolstoel? Op zoek naar een vakantie op maat? Op REVA kan je heel wat inspiratie opdoen. Meer dan 150 standhouders stellen er hun hulpmiddelen, diensten en activiteiten voor.
Kom je naar REVA?
Bezoek dan zeker de uitgebreide stand van ons ziekenfonds in samenwerking met VFG. De hele REVA-beurs lang staan er experten en ervaringsdeskundigen voor je klaar. Je krijgt een drankje aangeboden in het infocafé, zodat je op een rustige manier en met de nodige privacy je vraag kan stellen. Al onze bezoekers krijgen ook een leuke attentie.
Praktisch
Van donderdag 20 tot zaterdag 22 april, van 10 tot 18 uur, Flanders Expo Gent.
Dowload je gratis toegangsticket op www.bondmoyson.be/reva of www.devoorzorg.be/reva. 30 • S-magazine / april 2017
consument
Digitale bomen in het gezondheidsbos Welke gezondheidsapps zijn de moeite van het downloaden waard en welke veroorzaken alleen maar meer digitale stress en overlast? Hogeschool VIVES, gedreven door verantwoordelijkheidszin, innovatie en de wil "to design (y)our future”, neemt de proef op de som: “We onderwerpen apps aan een kritische test.” Depressie, diabetes, stress, migraine, overgewicht, tandbederf … Met de juiste app op je smartphone kan je nagenoeg elke (moderne) aandoening overwinnen, zo willen de producenten van de talloze digitale gezondheidsprogramma’s ons doen geloven. Maar dat lijkt toch wat hoog gegrepen. En dus is er nood aan een onpartijdige gids die ons bij wijze van spreken helpt om de gezonde bomen in het duistere digitale gezondheidsbos te zien. Hogeschool VIVES gaat de uitdaging aan: “We zijn gestart met het aanbieden van applicaties waarvan wij vinden dat ze de moeite zijn om uit te proberen en we bespreken gratis toegankelijke apps”, vertelt Peter Burggraeve, Opleidingshoofd Zorgtechnologie bij VIVES. “We vragen ook feedback van gebruikers. Op die manier kunnen we een objectief oordeel vellen en ontwikkelaars van apps hopelijk ook goede raad geven.”
Optimale levenskwaliteit
Apps worden steeds belangrijker in ons leven en in de gezondheidszorg, gelooft Burggraeve. “We willen chronisch zieken en zorgverleners voorbereiden op de toekomst. Naarmate we ouder worden duiken mobiliteitsproblemen op en hebben we gespecialiseerde zorg nodig. Onze woning moet aangepast worden aan onze nieuwe behoeften. Zodra zelfstandig wonen niet
meer mogelijk is, kijken we uit naar een aangenaam en comfortabel woon- en zorgcentrum. Technologische ontwikkelingen dragen ertoe bij dat onze levenskwaliteit in al die situaties geoptimaliseerd wordt.”
Zeven categorieën
De geteste apps worden onderverdeeld in (voorlopig) zeven categorieën: acute geneeskunde, chronische zorg, geestelijke gezondheidszorg, gezondheid & wellbeing, ouderenzorg, verpleegkunde algemeen en zelfzorg. Een greep uit het aanbod? Bovenaan in de categorie Ouderenzorg vinden we “Geneesmiddelenrepertorium BCFI”, de app van het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI), een door de federale overheid erkende vzw die artsen, apothekers en andere gezondheidswerkers wil inlichten over geneesmiddelen op de Belgische markt. “Een must have voor de zorgprofessional”, zo luidt het oordeel van VIVES. Burggraeve geeft nog wat meer toelichting op de website: “De bedoeling van dit Repertorium is het rationele gebruik van geneesmiddelen te bevorderen. Rationeel gebruik betekent dat enkel geneesmiddelen worden aangewend waarvoor gevalideerde studies bestaan, dat men
Innovatie
deze geneesZorgrobot, elektronisch middelen voorschrift of gezondheidsapp, ons adequaat ziekenfonds evolueert mee. Deze gebruikt (qua rubriek belicht een nieuwe technologie indicaties, contraof digitale ontwikkeling in de indicaties, dosering, gezondheidswereld. interacties …) en dat men rekening houdt met de kostprijs. In dit verband dient de notie van 'op evidentie gebaseerde farmacotherapie' te worden vermeld: het is belangrijk te weten wat de evidentie omtrent de risicobatenverhouding van een geneesmiddel is.”
Preventiecoach
Een blikvanger in de categorie Acute Geneeskunde is de 'PreventieCoach Arbo', een app die de aandacht vestigt op arbeidsomstandigheden, preventie en vitaliteit. VIVES maakt een klare en heldere analyse: “De app 'PreventieCoach Arbo' is als een Zwitsers zakmes voor arbo- & preventiethema’s. Verrassend effectief, betrouwbaar en klaar voor gebruik! De app is een praktische tool om, samen met anderen, de arbeidsomstandigheden te optimaliseren. (…) Voordeel: massa aan gratis informatie om de werkomstandigheden te optimaliseren. Nadeel: is volledig gebaseerd op de Nederlandse arbeidswetgeving.” Doe er je voordeel mee! BART VANDORMAEL www.vivesweb.be/evidencebasedapps
april 2017 / S-magazine •
31
WEET WAT
je eet
HOE (ON)GEZOND IS
FRUIT?
foto’s: S-magazine
Spraakverwarring
Fruit behoort tot de gezondste producten in de actieve voedingsdriehoek, maar bij overmatige consumptie kan het ook nadelige effecten hebben voor de gezondheid. De vraag is dus: hoeveel moeten we er precies van eten? Twee tot drie stukken fruit per dag. Dat is volgens het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) en andere gezondheidsinstanties een goede basis voor een evenwichtig en heilzaam voedingspatroon. Opvallend: jongeren tussen 12 en 18 jaar moeten meer fruit (375 gram) eten dan jongere kinderen (250 gram) en kleuters (100-200 gram). En 60-plussers hebben meer fruit nodig (250-375 gram) dan volwassenen tot 59 jaar (250 gram). Omdat verschillende soorten fruit verschillende hoeveelheden en combinaties van vitamines aan boord hebben, wordt aangeraden om regelmatig af te wisselen. Vandaag een appel en een kiwi, morgen een sinaasappel en een handvol kersen, overmorgen een peer en druiven … België staat hoog aangeschreven als fruitproducent, dus je hoeft het helemaal niet ver te zoeken.
Ondanks de richtlijnen van het VIGeZ staat her en der geschreven dat we elke dag vijf porties fruit of groente moeten eten. Een telfout? Neen, eerder een geval van spraakverwarring. Bronnen die een aanbevolen hoeveelheid van vijf porties fruit of groente per dag vermelden, bedoelen eigenlijk dat we dagelijks vijf porties fruit én groente moeten eten. Samengeteld. Oftewel: twee porties fruit en drie porties groente. Beide voedingsgroepen zijn belangrijke bronnen van vitamines, mineralen, vezels en andere waardevolle elementen, die we nodig hebben als bouwstof en brandstof voor ons lichaam.
Pesticiden
Over de grens
En hoe ongezond zijn de pesticiden die gebruikt worden in de Maar 'gezond' heeft zo zijn grenzen. fruitteelt? De Europese wetgeving Eet je méér dan drie of vier stukken inzake bestrijdingsmiddelen is fruit per dag, dan slinkt het gezond- streng. Producenten ondergaan uitheidsvoordeel. Naast de gebreide onderzoeken nodige vitamines, bevat naar mogelijke gezondfruit namelijk ook een heidseffecten vooraleer Eet je méér ze een product op de stevige dosis suikers. markt kunnen brengen. Die natuurlijke sui- dan drie of kers zijn gezonder dan vier stukken De Belgische overheid geraffineerde suikers fruit per dag, voert strenge controles uit op het gebruik van (kristalsuiker, poederpesticiden. Het VIGeZ suiker, bruine suiker), dan slinkt het heeft op zijn website omdat ze mineralen, gezondheidshet volgende advies vitaminen en vezels voordeel. meedragen (die tijdens uitgebracht: “Om de de bewerking verloren inname van achtergegaan), maar een overbleven residu's van de schot aan natuurlijke suikers wordt pesticiden op fruit zo goed mogelijk in het lichaam omgezet in vet. Zo te beperken, is het belangrijk om je komt het dat sommige mensen met fruit steeds goed te spoelen onder overgewicht de raad krijgen om min- stromend water. Ook je stukje fruit der in plaats van meer fruit te eten. schillen vormt een extra voorzorgsFructose, de suiker die in fruit voor- maatregel, al gaat daarmee ook een komt, kan in hoge concentraties ook gedeelte van de voedingsstoffen en bijdragen tot de ontwikkeling van dia- vezels verloren. Ideaal is om te kiezen betes type 2. voor biofruit. Bioteelt maakt namelijk geen gebruik van chemische Weinig fruit in fruitsap bestrijdingsmiddelen.” Er bestaan nogal wat misverstanden
32 • S-magazine / april 2017
over fruit. Fruitsap, bijvoorbeeld, bevat veel minder fruit dan je zou verwachten. De meeste vruchtensappen die je in de supermarkt koopt, zijn aangelengd met water. Dat is op zich geen slechte zaak, akkoord. Tijdens het persen van de vruchten gaat echter een belangrijk deel van hun vitamines en vezels verloren. In appelsap blijft niets over van de vitamine C die in de vrucht zit. En dat doet natuurlijk wel afbreuk aan de kwaliteit van het drankje. Troebel appelsap bevat nog wel appelpulp, een bron van vezels en vitamines, maar opgelet: sommige drankenfabrikanten maken troebel sap na, om te doen uitschijnen dat het gezonder is dan de rest.
BART VANDORMAEL
WEET WAT JE
foto's: S-magazine
DRINKT
DE BOODSCHAP ‘DRINKT’ DOOR “Hoera, het is me gelukt.” Die boodschap stond te blinken op duizenden Facebook-pagina’s, daags na het einde van 'de maand zonder alcohol'. Een groot succes, zo jubelden de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) en de Stichting tegen Kanker. De initiatiefnemers van de 'Tournée Minérale' konden een mooie balans voorleggen: 122.460 Belgen waren de uitdaging aangegaan om de hele maand februari alcoholvrij te (over)leven en hadden ook nog eens 212.911 euro ingezameld voor kankeronderzoek. Zes op de tien deelnemers waren vrouwen, vier op de tien mannen. De gemiddelde leeftijd van de onthouders bedroeg 40 jaar bij de vrouwen en 43 jaar bij de mannen.
Facebook onthouden we bovendien dat veel mensen na een maand onthouding nauwelijks konden wachten om een glas bier, wijn of sterke drank achterover te slaan. Laat dat de alcoholvrije fun echter niet drukken: uit een bevraging van Horeca Vlaanderen en de Federatie van Belgische Drankhandelaars (FeBeD) blijkt dat 62 procent van de restaurants in ons land zijn omzet uit alcoholische dranken heeft zien dalen door toedoen van 'Tournée Minérale'. Voor meer dan de helft van de ondervraagde restaurants bedroeg de daling meer dan tien procent. Daar staat wel tegenover dat ze hun verkoop van nietalcoholische dranken zagen toenemen. Kortom, we hebben wel degelijk gezonder gedronken.
Tot het nuchtere einde
Foto’s van zwarte longen
Mooie cijfers, maar wat zijn ze waard? Goede voornemens hebben doorgaans een zeer beperkte houdbaarheidsdatum. We durven dan ook te veronderstellen dat niet alle deelnemers aan 'Tournée Minérale' hun belofte van onthouding daadwerkelijk tot het nuchtere einde zijn nagekomen. Uit talrijke posts op
Het is afwachten of de 'maand van onthouding' ook een duurzaam effect heeft. De optimisten geloven dat mensen wel degelijk bewuster omgaan met alcohol, omdat ze meer aandacht hebben voor hun gezondheid. Trendwatcher Nathalie Bekx bestempelt alcohol als 'het nieuwe roken'. Een sterke vergelijking, die echter ook
Meer dan 120.000 Belgen zijn er naar eigen zeggen in geslaagd om een maand lang geen druppel alcohol te drinken. Maar hebben acties als 'Tournée Minérale' ook effect op langere termijn? Wordt drinken werkelijk het nieuwe roken?
meteen aangeeft hoe moeilijk het is om mensen van hun slechte gewoonten af te helpen. Als zelfs foto’s van zwarte longen en boodschappen als 'smoking kills' niet volstaan, wat zal ons dan weghouden van ons glas wijn of bier? Etiquetteconsultant Brigitte Balfoort gaf onlangs in Het Laatste Nieuws een interessante uitleg voor het feit dat we moeilijk neen kunnen zeggen tegen alcohol. “Sinds de Middeleeuwen toosten we op de vriendschap. Omdat water toen niet veilig was, vulden mannen en vrouwen de bekers met alcohol. Die botsten ze hard tegen elkaar, zodat de drank van de ene beker in de andere terechtkwam. Het ultieme teken van vriendschap en het bewijs dat je de andere kunt vertrouwen.”
Tien glazen per week Om de risico's van alcohol te beperken, drinken volwassen mannen en vrouwen best niet meer dan tien standaardglazen per week, zo bepaalt de richtlijn die VAD samen met experts heeft opgesteld. Elk jaar verschijnen er studies die suggereren dat een glas wijn of twee per dag bevorderlijk is voor de gezondheid, maar de meeste wetenschappers zijn toch eerder tegen dan voor. Amerikaanse onderzoekers hebben onlangs 87 eerdere studies geanalyseerd om een antwoord te vinden op de vraag: leven matige drinkers langer dan niet-drinkers? Dat antwoord bleek echter niet zo duidelijk.
Alcoholvrije aperitieven Het succes van 'Tournée Minérale' doet vermoeden dat er nog wel een volgende editie komt. Horeca Vlaanderen vraagt in dat geval wel voorafgaand overleg met de sector, opdat die de tijd heeft om alternatieven uit te werken. Maar is dat wel nodig? Naar schatting de helft van de horecazaken in Vlaanderen had afgelopen februari reeds mocktails of alcoholvrije aperitieven op de kaart staan voor deelnemers aan 'Tournée Minérale'. Dat bewijst: met een beetje goede wil kan je de klant gelukkig houden zonder hem dronken te voeren … BART VANDORMAEL maart 2017 / S-magazine •
33
sociale info
Arbeidsongeschikt?
Ons ziekenfonds helpt je weer 2 Je stuurt de ingevulde vragenlijst binnen 2 weken naar de adviserend geneesheer van ons ziekenfonds.
1 Je ontvangt een vragenlijst zodra je 8 weken arbeidsongeschikt bent.
Ziekenfon
ds
De adviserend geneesheer vermoedt dat re-integratie voor jou mogelijk is.
3
Ben je in dienst bij een werkgever? Ben je werkzoekende?
De adviserend geneesheer verwijst je door naar de arbeidsgeneesheer van je werkgever.
De adviserend geneesheer bespreekt de mogelijkheden voor re-integratie met jou, je behandelende arts en de VDAB.
De arbeidsgeneesheer bespreekt de mogelijkheden voor re-integratie met jou, je werkgever en je behandelende arts.
Jij en je werkgever gaan akkoord met de voorgestelde re-integratie.
Je gaat akkoord met de voorgestelde re-integratie
4
Je re-integratietraject start
34 • S-magazine / april 2017
sociale info
aan het werk Ben je langer dan 2 maanden arbeidsongeschikt? Dan onderzoekt de adviserend geneesheer van ons ziekenfonds samen met jou of je weer aan het werk kan. Dat kan gedeeltelijk of volledig zijn, en je kan aangepast werk of hetzelfde werk als vroeger doen. Dat is mogelijk dankzij het re-integratietraject.
Re-integratie, iets voor jou?
Werken heeft een hoop voordelen. Dankzij een job verdien je niet alleen geld, maar heb je ook meer sociale contacten, leer je nieuwe vaardigheden en heb je een beter gevoel van eigenwaarde. Daarom ontwikkelden de ziekenfondsen en de overheid een nieuw systeem: het re-integratietraject.
Als je langer dan 2 maanden arbeidsongeschikt bent, dan krijg je een vragenlijst toegestuurd van ons ziekenfonds. De vragen gaan over je opleiding, je beroepsverleden en de mogelijkheden die jij ziet om weer aan het werk te gaan. Vul de vragenlijst volledig in en stuur hem terug naar de adviserend geneesheer. Vul je de vragenlijst onvolledig of helemaal niet in, dan nodigt de adviserend geneesheer je uit voor een controle.
Wat is een re-integratietraject? Re-integratie betekent dat je arbeidsongeschikt bent en blijft, maar (geleidelijk) weer aan het werk gaat. Je hoeft niet meteen voor de volle 100 % weer aan de slag. Je kan bijvoorbeeld 1 dag per week je oude job uitoefenen, of aan je werkgever aangepast werk vragen. Alles hangt af van je gezondheidstoestand en je specifieke situatie. In een re-integratietraject krijg je dan ook individuele begeleiding op maat. Eerst bespreek je je mogelijkheden om weer aan het werk te gaan, daarna wordt er een concreet plan uitgewerkt en onderteken je een overeenkomst. Als je een arbeidscontract hebt, dan is dat een overeenkomst tussen jou en je werkgever. Ben je werkzoekende, dan is het een overeenkomst tussen jou en de adviserend geneesheer.
Loon naar werken Een re-integratietraject helpt jou niet alleen om in je eigen tempo naar de arbeidsmarkt terug te keren. Het geeft je ook een financieel voordeel. Want als je arbeidsongeschikt bent en gedeeltelijk weer aan het werk gaat, dan behoud je altijd een deel van je uitkering. Je krijgt dus zowel een loon (voor de tijd dat je werkt) als een uitkering (voor de tijd dat je arbeidsongeschikt bent).
De adviserend geneesheer oordeelt of re-integratie mogelijk is voor jou. Hij houdt daarbij rekening met je ingevulde vragenlijst, je diagnose en je gezondheid. Hoe dan ook krijgt je herstel altijd voorrang. Ben je bijvoorbeeld ernstig ziek en moet je nog maanden revalideren, dan start de adviserend geneesheer geen re-integratietraject op. Laat je gezondheid het wel toe dat je weer aan de slag gaat, dan bespreken jullie samen de mogelijkheden. Zat er (nog) geen vragenlijst in je brievenbus, maar denk je wel dat je weer kan werken? Vraag dan zelf een re-integratietraject aan bij ons ziekenfonds. GWEN MUYLAERT
Meer weten? Meer info of een re-integratietraject aanvragen? Surf naar www.bondmoyson.be/re-integratie of www.devoorzorg.be/re-integratie. Of kom langs in een van onze kantoren in je buurt.
april 2017 / S-magazine •
foto: S-magazine
Werken maakt gelukkig
35
Moeten we met een andere blik naar ouderdom kijken? “Onze geest openstellen voor wat mogelijk is, in plaats van vast te houden aan algemeen aanvaarde overtuigingen van wat mogelijk is, kan op om het even welke leeftijd tot een betere gezondheid leiden”, meent psychologe Ellen Langer. Haar woorden vormen de leidraad van het boek 'Age', uitgegeven door het Crosstalks-platform van de Vrije Universiteit Brussel. Ouderdom is een kwaal die wereldwijd meer dan 700 miljoen mensen treft. En door de vergrijzing worden het er alleen maar meer. VUB Crosstalks, een platform van de VUB dat academici en bedrijven probeert samen te brengen om na te denken over maatschappelijke evoluties en trends, besloot enkele jaren geleden om die vergrijzing eens uitgebreid tegen het licht te houden. Het boek 'Age. From the anatomy of life to the architecture of living' is de uitloper van een reeks seminaries en workshops van VUB Crosstalks over de medische, sociale en economische uitdagingen die gepaard gaan met een ouder wordende bevolking. “Het doel was om een alternatieve route te bewandelen, weg van een samenleving gedreven door competitie en winst en verdeeld door klasse, inkomen, ras, gender, opleiding of leeftijd”, aldus Marleen Wynants, een van de bezielers van VUB Crosstalks. Heeft ze het idee dat ze die uitweg gevonden heeft? “Ja, we zijn alvast tot
36 • S-magazine / april 2017
enkele opmerkelijke inzichten gekomen. Over leeftijdsdiscriminatie, bijvoorbeeld. Zowel voor vrouwen als voor mannen stelt dat een reuzegroot probleem. Frank Van Massenhove, de voorzitter van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid, pleit in ons boek voor meer solidariteit tussen ouderen en jongeren. Het is niet gezond om altijd omringd te worden door louter leeftijdsgenoten, dat merk ik zelf ook. Tijdens workshops merken we dat we verder komen wanneer we mensen van verschillende leeftijdsgroepen aan het woord laten.” Ellen Snortland, die een van de hoofdstukken van 'Age' voor haar rekening neemt, roept iedereen op om vriendschappen te sluiten met oudere én jongere mensen. Marleen Wynants: “Dat zou onze samenleving een stuk hechter maken en het wederzijds begrip vergroten. We hebben ook een hoofdstuk over de Benidorm Bastards in het boek opgenomen,
geschreven door Aagje Swinnen. Heel wat ouderen hebben helemaal geen zin om zich te gedragen volgens het verwachtingspatroon van de maatschappij. Als ik voor mezelf spreek: ik ben opgegroeid in de punkperiode, ik heb geen zin om geklasseerd te worden in de 'categorie' van 50-plussers. Ik voel me nog altijd een beetje punk. Kijk naar Gloria Steinem en Patti Smith: vrouwen van een zekere leeftijd, maar ze gaan nog altijd flink tekeer. Steinem, de 80 voorbij, krijgt weleens de vraag aan wie ze de fakkel wil doorgeven. Haar antwoord: ik wil mijn fakkel helemaal niet doorgeven, ik wil hem gebruiken om de fakkel van anderen aan te steken. Als we allemaal een brandende fakkel hebben, is er veel meer licht.” Beschouwen we oud worden als een ziekte, die we bijgevolg moeten proberen te genezen? Marleen Wynants: “In zekere zin wel. De medische wetenschap slaagt erin om steeds meer ziekten te genezen, ook
gezondheid
Marleen Wynants
Oud worden is niet oud zijn Willen we dat eigenlijk wel, steeds ouder worden? Marleen Wynants: “Alles hangt natuurlijk af van de levenskwaliteit. Veel mensen functioneren perfect tot hun 80ste, maar moeten dan toch erkennen dat hun botten en hun lichaam broos worden. Als we dat proces kunnen uitstellen, lijkt het me wel prettig om ouder te kunnen worden. Er zijn wetenschappers die beweren dat de eerste mens die 300 jaar gaat worden, reeds geboren is. Ons lichaam is onderhevig aan slijtage, maar volgens de believers kan dat proces omgekeerd worden door het gebruik van regeneratieve medicatie en genetische manipulatie. Ik moet er wel meteen aan toevoegen: andere wetenschappers doen die theorie af als onzin.” In ziekenhuizen staat men soms voor de keuze: proberen we een patiënt van 85 te redden of een patiënt van 30? Marleen Wynants: “Ik heb het antwoord niet, maar het is altijd gevaarlijk om enkel leeftijd als graadmeter te hanteren. Wat als die persoon van 85 nog helder van geest en sociaal actief is terwijl de 30-jarige heel ongezond leeft? Over zulke kwesties kan je niet snel-snel beslissen. In de bijdrage die onderzoekers van de Universiteit van Luik voor ons boek hebben geschreven kan je lezen dat leeftijdsdiscriminatie bij medische behandelingen wel degelijk bestaat. Zo zouden studenten geneeskunde bij vrouwen met borstkanker in 95 procent van de gevallen een borstreconstructie aanraden bij vrouwen onder de 31, en in slechts 65 procent bij vrouwen boven de 95. Want wat maakt een borst meer of minder nu uit op die leeftijd? Ik
denk dat we om te beginnen eens moeten luisteren naar de mening van de patiënt. Mag die mee beslissen over welke (na) behandeling zij krijgt? Ik ken een vrouw van 82 met borstkanker. Zij zegt: voor mij hoeft het allemaal niet meer.”
Marleen Wynants: “Er is vooral meer nood aan sociaal contact. In ziekenhuizen is er door tijdsdruk en een gebrek aan personeel alleen nog tijd voor de zorgtaken. Tijd voor een langer gesprek, laat staan voor een informele babbel, is er niet meer, terwijl mensen dat even hard nodig hebben als de zorg of behandeling op zich. Nog een aandachtspunt: we streven ernaar om mensen langer thuis te laten wonen, maar dat werkt enkel als die mensen ook hun sociale contacten kunnen onderhouden, want anders belanden ze in de eenzaamheid.”
We moeten langer werken, maar zijn er wel voldoende jobs voor ouderen? Moet het systeem van anciënniteit, waarbij oudere werknemers in een hogere loonschaal vallen, misschien worden herzien om de arbeidsmarkt in evenwicht te brengen? Marleen Wynants: “Je kan je inderdaad afvragen of het fair is om verloning te koppelen aan leeftijd. Het mag net niét om de leeftijd gaan. Om diezelfde reden mag leeftijd geen reden zijn om iemand af te schrijven. Je kan nog fantastische dingen doen als je 60 of 70 bent. Ik ken verschillende mensen van boven de 50 die beslissen om terug te gaan studeren. Mooi, toch! Het is niet omdat je een bepaalde leeftijd hebt bereikt, dat je niet meer kan leren en stopt met kritisch nadenken.”
Wat vind je van de talrijke digitale apps waarmee we onze gezondheid kunnen opvolgen? Marleen Wynants: “Die apps hebben zeker hun waarde voor de monitoring van epilepsie of patiënten die een hersenof hartaandoening gehad hebben, maar we mogen er ook niet te veel geloof aan hechten. Zoals Geerdt Magiels schrijft in ons boek: we beschikken al jaren over de meest fantastische app, namelijk de weegschaal, maar toch worden we steeds dikker. Meten en weten helpen niet noodzakelijk. Oftewel: apps zijn zeker geen garantie op een gezondere samenleving.”
Zorg is een enorme uitdaging. In 'Age' staat: zorg alleen is niet voldoende, onze samenleving heeft nood aan meer empathie.
foto’s: S-magazine
ouderdomsziekten. Ouder worden kan echter veel verschillende dingen betekenen: het kan slaan op je leeftijd, het kan slaan op de aftakeling van je lichaam, maar het kan evengoed gaan over de levenswijsheid en de weerbaarheid die je wint.”
Een nevenwerking van apps die we niet kenden: zogenaamde cyberchondriacs, mensen die op basis van hun apps beginnen te geloven dat ze duizend-en-één kwaaltjes hebben. Marleen Wynants: “Veel mensen die thuis een toestel hebben om hun bloeddruk te meten, gebruiken het meer dan 20 keer per dag. Zogezegd om zeker te zijn. De opkomst van apps en het internet heeft de gezondheidshype in de hand gewerkt, maar veroorzaakt ook een zeker psychose. Als je online een half uur zoekt naar de mogelijke oorzaak van je onschuldig pijntje, heb je voor je het weet een levensbedreigende aandoening.” BART VANDORMAEL april 2017 / S-magazine •
37
cultuur
NOOIT MEER
OORLOG tekeningen zich door de schrijnende taferelen van moord en destructie in tijden van oorlog.
Goya vs. Lashai
Het Museum voor Schone Kunsten in Gent verbaast vaak door de kwaliteit van de tentoonstellingen. Dat is nu niet anders met de confrontatie van het grafische oeuvre van Francisco Goya met de artistieke projecten van de Iraanse artieste Farideh Lashai. Als zelfs het Prado in Madrid en het Londense British Museum hun medewerking verlenen, betekent dit dat het MSK Gent ook over de grenzen een uitstekende reputatie geniet. Farideh Lashai El Âmal, 2011–2012 Sharjah Art Foundation Collection
¡Grande hazaña! Con muertos!, (1810–1814) (Desastres de la Guerra 39) What a Great Deed! With Corpses! Museum voor Schone Kunsten Gent
Francisco Goya (1746-1828) is een van de grootste kunstenaars aller tijden, voorloper ook van de moderne kunst. Hij brak totaal met de klassieke tradities van de schilderkunst en gaf zijn werk een sterke sociale dimensie en een anti-oorlogsboodschap. Vooral in zijn gravures ging hij heel erg ver in het aan de kaak stellen van de waanzin van de oorlog. Waar zijn voorgangers en tijdgenoten vooral de heldenretoriek van de oorlog bespeelden, kenmerken zijn
In 2015 kon het MSK Gent zich een exemplaar aanschaffen van Los Desastres de la Guerra van Francisco Goya, een reeks van 82 gravures waarin de gruwel van de oorlog op bijzonder krachtige wijze wordt uitgebeeld. Los Desastres ontstond in de periode 1810-1820 tijdens de Spaanse onafhankelijkheidsoorlog tegen de Napoleontische bezetting en werd omwille van zijn ‘gevaarlijke’ thematiek nooit vertoond tijdens Goya’s leven. Het werk geldt als een universele en striemende aanklacht tegen het oorlogsgeweld, net zoals Guernica dat de Spaanse schilder Pablo Picasso in 1937 schilderde als aanklacht tegen het gruwelijke bombardement door de Duitse Luftwaffe van de Baskische stad Guernica tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Het geniale van de tentoonstelling zit juist hierin dat het werk van Goya wordt gekoppeld aan dat van Farideh Lashai uit Iran die met haar beeldend werk een even sterke aanklacht tegen sociale onderdrukking en oorlogsgeweld tot uiting brengt. Door idyllische droomlandschappen te combineren met bevreemdende videobeelden en digitale ingrepen, getuigt Lashai van een kritische blik op de politieke situatie en de
religieuze onderdrukking in Iran. Goya en Lashai werden bijna exact 200 jaar na elkaar geboren en brengen elk op hun manier in hun kunst een compromisloze getuigenis van het conflict waarin hun land gedompeld is. De expositie wordt nog versterkt door de ingreep van een andere Iraanse kunstenares, Parastou Forouhar, die in de inkomsthal van het museum een muurschildering aanbracht bestaande uit lettertekens van het Perzische alfabet en zo een schijnbaar leesbare maar voor de bezoeker onverstaanbare boodschap brengt, verwijzend naar universele thema’s als ontheemding en culturele vervreemding. Parastou Forouhar behoort sedert 25 jaar tot de Iraanse diaspora.
Collectie van de sultan Gent heeft duidelijk iets met kunst uit het Midden-Oosten. Twee jaar geleden verbaasde SMAK-directeur Philippe Van Cauteren kunstminnend Venetië door op de Biënnale Irakese kunstenaars tentoon te stellen. Nu toont dezelfde Van Cauteren in het Parijse Institut du Monde Arabe 100 meesterwerken van Arabische kunstenaars uit de collectie van sultan Sooud Al-Qassemi uit de Verenigde Arabische Emiraten. Hedendaagse kunst is niet langer een privilege van het westen. Gelukkig maar. HENRI LENS
• Ooggetuigen: Francisco Goya & Farideh Lashai. Tot 7 mei in het Museum voor Schone Kunsten, Gent. Open dinsdag tot vrijdag van 9.30 uur tot 17.30 uur, zaterdag en zondag van 10 uur tot 18 uur, maandag gesloten. www.mskgent.be • 100 meesterwerken uit de moderne en hedendaagse kunst. Tot 2 juli in het Institut du Monde Arabe, Parijs. Open van dinsdag tot vrijdag van 10 uur tot 18 uur, zaterdag en zondag tot 19 uur, maandag gesloten. www.imarabe.org
38 • S-magazine / april 2017
G R O E P S R E I Z E N
SPANJE, COSTA DEL SOL, MIJAS
All-in
Afreis 3 juni en 16 september, 10 dagen (9 nachten)
La Cala de Mijas heeft de charme van een typisch oud vissersdorpje en is het centrum van de kust van Mijas. Uitstappen mogelijk naar indrukwekkende steden als Cordoba en Sevilla. Vik Gran Hotel**** aan het strand tussen Fuengirola en Marbella, op 100 meter van het centrum, bushalte en winkels op ca. 500 meter. Het terras aan het zwembad geeft uit op het strand. Alles ondergebracht in één gebouw met 6 verdiepingen en voorzien van een lift. Voorzieningen voor mindervaliden. Alle kamers hebben uitzicht op het prachtige Butibamba strand en beschikken over een balkon. Prijs per persoon in tweepersoonskamer (minimum 25 deelnemers): Afreis 3 juni: 840 euro, toeslag single: 355 euro en afreis 16 september: 920 euro, toeslag single: 395 euro. Inbegrepen in de prijs: chartervlucht Brussel - Malaga en terug • transfer naar het hotel en terug • 9 overnachtingen all-in • Nederlandstalige begeleiding • btw • luchthaventaksen • bagage- en annuleringsverzekering.
BULGARIJE, ZONNESTRAND
All-in
Afreis 17 juni en 9 september, 8 dagen (7 nachten)
Zonnestrand, een van de populairste badplaatsen van de Zwarte Zee ligt op 35 km van Burgas, en moet in niets onderdoen voor de Spaanse costa’s. Voor cultuur ben je met bus of taxi in vijf minuten in Nessebar. Hotel Flora Park **** aan de rand van het centrum dat men bereikt via de boulevard met restaurants, winkels en bars. Op 150 m. van het strand, in een prachtige tuin met zwembad en terras, 3 restaurants en bars, uitstekende all inclusive en uitgebreide faciliteiten garanderen een geslaagde vakantie. Prijs per persoon in tweepersoonskamer (minimum 25 deelnemers): 17 juni en 9 september: 655 euro. Toeslag single: 270 euro. Inbegrepen in de prijs: chartervlucht Brussel - Brugas en terug • transfer naar hotel en terug • 7 overnachtingen All In • Nederlandstalige begeleiding • btw • luchthaventaksen • annulerings- en bagageverzekering.
ROEMENIË, EEN LAND IN DE KERING
CRUISE FRANKRIJK, MENORCA, SARDINIË, MALTA, NAPEL EN GENUA MET MSC ARMONIA**** 30 september en 7 oktober: 9 dagen (7 nachten aan boord) per luxe autocar naar Marseille, vol pension tijdens de cruise, twee excursies inbegrepen en Nederlandstalige begeleiding, vanaf 730 euro per persoon op basis van een tweepersoonshut. Uitgebreid programma op verzoek.
RUSLAND, WOLGA CRUISE VAN MOSKOU NAAR ST.PETERSBURG MET DE MS BORODIN**** 22 mei en 9 september, met Nederlandstalige begeleiding. Ideale manier om kennis te maken met de verscheidenheid van Rusland. Aan boord zijn er folkloristische avonden en wordt er gedanst. Ter plaatse worden de belangrijkste bezienswaardigheden bezocht. Uitgebreid programma op verzoek. Vanaf 1.845 euro per persoon
Afreis 19 september, 10 daagse rondreis (9 nachten)
ALBANIË, EUROPA’S LAATSTE GEHEIM ONTSLUIERD…
Smeltkroes van volkeren en talen: Roemeens, Hongaars, Duits, Moldavisch, Oekraïens, Turks. Een bewogen verleden: het Romeinse Dacia, het Ottomaanse Walachije en Moldavië, het Russische Bessarabië, het Habsburgse Transsylvanië en Boekovina. Prachtige landschappen: gebergte van de Karpaten, plateau van Transsylvanië, vlakte en velden van Walachije, enz... Kloosters en burchten, pittoreske dorpen, een gastvrij volk dat zijn folklore en tradities in stand heeft kunnen houden. Uitgebreid programma op verzoek. Reissom per persoon in tweepersoonskamer ( min. 20 deelnemers ): 1585 euro. Toeslag single: 410 euro. Inbegrepen: lijnvlucht Brussel – Boekarest • huidige luchthaventaks • vol pension • zeer goede hotels • rondreis per autocar • bezoeken en inkomgelden • lokale gids • Nederlandstalige begeleiding • BTW
17 mei en 4 oktober: 8 dagen/7 nachten, unieke rondreis in dit even verrassend als boeiend land, half pension vanaf 895 euro per persoon op basis van tweepersoonskamer, rechtstreekse vlucht vanuit Brussel, Nederlandstalige begeleiding, lokale gids. Uitgebreid programma op verzoek.
MALTA, EEN AANGENAME KENNISMAKING. Afreis 8 november, 8 dagen (7 nachten) Vanuit onze uitvalsbasis Seashells Suncrest Resort**** verkennen we het hele eiland middels de inbegrepen begeleide excursies. Ideaal om deze culturele topper echt te leren kennen en tevens te genieten van een verblijfshotel met een goede ligging en uitgebreide infrastructuur. Uitgebreid programma op verzoek. Reissom per persoon in tweepersoonskamer ( min. 20 deelnemers ): 988 euro, toeslag eenpersoonskamer: 90 euro Inbegrepen: vlucht Brussel–Malta • huidige luchthaventaks • half pension • 1 dagexcursie en 3 halve dagexcursies • bezoeken • lokale gids • Nederlandstalige begeleiding • BTW
IBIZA, MEER DAN ALLEEN MAAR ZON, ZEE EN FEESTEN! Vertrek vanuit Antwerpen, 12 juni (8 dagen/7 nachten), All-in, Hotel Fiesta Milord*** ligt rustig in de baai van San Antonio vlakbij het strand, 790 euro per persoon.
NOG PLAATSEN VRIJ… 2 september
Bulgarije
11 dagen
all-in
vanaf 699 euro
15 september
Corfu
11 dagen
all-in
vanaf 875 euro
16 september
Kos
8 dagen
all-in
vanaf 695 euro
18 september
Kreta
8 dagen
all-in
vanaf 795 euro
30 september
Kreta
8 dagen
all-in
vanaf 780 euro
Info en inschrijvingen: www.azura-travel.com of groepsreizen@azura-travel.com of 03 755 47 42 Azura Groepsreizen een organisatie van Global Contacts nv • Heihoekstraat 114, 9100 Sint-Niklaas • Ondernemingsnummer BE 0448 402 294 • Global Contacts lic. A5239 is verzekerd tegen financieel onvermogen bij de V.S.R., de Vlaamse Solidariteit Reisgelden, een afdeling van de VVR/VVRO.
CRUISE ITALIE, GRIEKENLAND EN KROATIË MET MSC SINFONIA**** 22 september: 9 dagen (7 nachten aan boord) per luxeautocar naar Venetië, vol pension tijdens de cruise, twee excursies inbegrepen en Nederlandstalige begeleiding, vanaf 835 euro per persoon op basis van een tweepersoonshut.
S-magazine - Maandblad van de Socialistische Mutualiteiten nr. 432 - april 2017 - Verantwoordelijke uitgever: P. Callewaert Sint-Jansstraat 32-38, 1000 Brussel
Nieuw vakantieaanbod S-Plus 2017 Prikkelende vakanties en verrassende daguitstappen voor plussers met pit vind je bij S-Plus! Leden De Voorzorg ontvangen fikse kortingen tot 30%. Meer info: S-Plus | Guffenslaan 38a | 3500 Hasselt T 011 27 83 00 | E s-pluslimburg@devoorzorg.be W www.s-plusvzw.be