S-magazine mei 2015 by Solidaris

S magazine mei 2015

gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten EDITIE WEST-VLAANDEREN

TAAKVERDELING EN GELUK BINNEN HET GEZIN PARKINSON OP JONGE LEEFTIJD THUISVERPLEEGKUNDIGEN GOUD WAARD

HELFT BELGEN GAAT TE WEINIG NAAR

TANDARTS

HET NIEUWE VAKANTIEGEVOEL

ASPERGES LENTE OP JE BORD

S-mag mei2015.indd 1

20/04/15 13:00

mei 2015

Parkinson op jonge leeftijd

Lilith roggemans

Ze is doctor in de sociologie, auteur van talrijke publicatie, nationaal verantwoordelijke van ViVA-SVV én sinds enkele weken ﬁere moeder van een gezonde dochter. Ongelijkheid en onrechtvaardigheid jagen haar in het harnas. De strijd voor gelijke rechten tussen man en vrouw neemt een belangrijke plaats in haar leven in.

14 29

De CVS-specialist

in België lijden 20.000 tot 25.000 mensen aan het chronisch vermoeidheidssyndroom. De ziekte heeft een enorme impact op de levenskwaliteit. De Brusselse professor Jo nijs leidt ons rond in de griezelwereld van chronische vermoeidheid.

Astma vraagt een juiste behandeling De klassieke behandeling van astma vraagt een juiste behandeling. Met aangepaste medicatie kan de ziekte immers goed onder controle worden gehouden. nauw overleg met je behandelende arts is aangewezen. nieuwe astmapatiënten die een puffer moeten nemen, hebben recht op twee gratis gesprekken met hun apotheker.

eén Parkinson-patiënt op de tien is jongeren dan 55. Sommigen krijgen de ziekte zelfs rond hun 30ste en in uitzonderlijke gevallen in hun tienerjaren. De bekendste is acteur Michael J. Fox van Back to the Future. Jan Vermeir van de Vlaamse Parkinsonliga geeft tekst en uitleg bij de gevolgen van de ziekte voor jonge patiënten.

Asperges, de lente op je bord

Het begin van de lente maakt ons elk jaar dubbel enthousiast: we krijgen niet enkel meer zon op onze huid, we kunnen ook smullen van asperges. Het seizoen van de edele groente duurt maar eventjes, dus wacht niet om ervan te genieten.

gezondheid

consument

sociale info

4 10 14 29

25 Consultatiebureaus: grote veranderingen 26 Taakverdeling en geluk binnen het gezin 32 Asperges, de lente op je bord 33 Water … puur natuur 34 Het nieuwe vakantiegevoel 36 We keren naar huis terug met gemengde gevoelens 37 Vakantieaanbod Joetz 37 JOETZ gaat strijd aan tegen pesten 37 JOETZ helpt studenten gezond eten 38 Twee stoute jongens

5 Gratis preventieplan voor 45- tot 75-jarigen 6 Ziek tijdens je vakantie? Reisbijstand Mutas helpt je! 7 Minder uitgeven aan ziekte 28 Onze thuisverpleegkundigen zijn goud waard

Helft Belgen te weinig naar tandarts Ik heb Parkinson, maar ik ben niet oud De CVS-specialist Astma vraagt een juiste behandeling

en verder... 8 11 12 30

PlusMinus Column Bart Vandormael Lilith Roggemans in Close Up Eyecatcher

S magazine mei 2015

gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten EDITIE WEST-VLAANDEREN

TAAKVERDELING EN GELUK BINNEN HET GEZIN PARKINSON OP JONGE LEEFTIJD THUISVERPLEEGKUNDIGEN GOUD WAARD

HELFT BELGEN GAAT TE WEINIG NAAR

HET NIEUWE VAKANTIEGEVOEL

TANDARTS

ASPERGES LENTE OP JE BORD

Maandelijks gezondheidsmagazine van de Socialistische Mutualiteiten

“We leven in een goed land, dat besef ik na mijn ziekenhuisopname”. Die woorden van Wouter torfs - topman bij Schoenen torfs – blijven meer dan ooit actueel. Het besef dat we hier in ons land een goed functionerende ziekteverzekering hebben, die er is voor al wie ze nodig heeft, blijft een ongelofelijke verworvenheid waarvan ik het belang niet genoeg kan benadrukken.

Jaargang 43 Mei 2015

Uitgever-Directeur: Paul Callewaert

Hoofdredacteur: Urbain Vandormael urbain.vandormael@socmut.be

Medewerkers aan dit nummer: Lore Abrahams, Carine Algoet, Bram Beeck, Sophie Beyers, Joeri Bouwens, Evelien Cackebeke, Erik Cajot, Luc Carsauw, Renske De Maesschalck, Katrien De Weirdt, Geert Dieussaert, Koen Foubert, Patrick Galloo, Isabel Geenens, Siska Germonpré, Stefan Helderweirt, Evelyne Hens, Joris Herregods, Julie Minnaert, Guy Peeters, Leen Pollentier, Carolien Rietjens, Inge Roggen, Bruno Ruebens, Sabine Schroeten, Rik Thys, Bart Vandormael, Ivan Van der Meeren, Renée Van der Veken, Priscilla Van Even, Irene Van Humbeeck, Eva Venneman, Daniëlla Verbruggen, Jean-Marie Verlinden, Patrick Verertbruggen en Katrien Vervoort.

Adres: S-magazine, Sint-Jansstraat 32 1000 Brussel Tel. 02 515 05 45 Fax 02 515 17 55 s-magazine@socmut.be www.s-magazine.be

Postrekening: 000-0740065-52 van het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten, Brussel Oplage: 509.000 Abonnement: 10 euro per jaar

de zon moet schijnen voor iedereen Zonder in overdrijving te willen vallen, moet het mij toch van het hart, dat ik mij ernstige zorgen maak over het huidig beleid van zowel de Federale als Vlaamse regering. in de zorgsector wordt er in verhouding tot de noden té fors bespaard en, vooral, te weinig geïnvesteerd. De geblokkeerde infrastructuurinvesteringen in de ouderen-, ziekenhuis- en geestelijke gezondheidszorg bedreigen niet alleen de kwaliteit van de zorg. Al even verontrustend vind ik de waarschuwing van zowel de ziekenhuizen als de rusthuizen om deze besparingen die hen onverwacht treffen te zullen doorschuiven naar de patiënt. De besparingslogica treft niet alleen de bestaande zorg. ik vind het schrijnend dat onze samenleving niet in staat is om aan kinderen en jongeren met zware psychische problematieken, een passende zorg aan te bieden. en dan heb ik het nog niet over die vele andere mensen die door het ontbreken van een aanbod van betaalbare psychologische zorg, zich moeten behelpen met (dure) medicatie of evolueren naar ernstige stoornissen.

de zieketeverzekering heeft nu en de volgende jaren dringend nood aan meer zuurstof, lees extra investeringen.

Voor alle duidelijkheid: deze onvervulde noden stellen zich niet alleen in de geestelijke gezondheidszorg, maar zijn aanwezig in vele onderdelen van de gezondheidszorg. ik verwijs naar de tandzorg, brillen en lenzen, hoorapparaten of al te prijzige geneesmiddelen. Het blijft met andere woorden mijn overtuiging dat de ziekteverzekering, nu én in de volgende jaren, dringend nood heeft aan meer zuurstof, lees extra investeringen. nog meer besparen in de ziekteverzekering is dan ook kortzichtig. in die zin sluit ik mij aan bij de oproep van bedrijfsleider Wouter torfs om te blijven ijveren voor een warme en menselijke samenleving, met een betaalbare gezondheidszorg. een samenleving waar het goed is om te leven, voor iedereen en niet enkel voor een handvol grootverdieners en bevoorrechten. De zon moet schijnen voor iedereen! Paul Callewaert Algemeen secretaris

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

sociale info

Helft Belgen gaat te weinig naar tandarts Opgelet: zij moeten vanaf 2016 meer betalen Eén op de twee gaat op regelmatige basis naar de tandarts. Als we kijken naar de Belgen die hun tanden preventief laten onderzoeken is de situatie nog slechter: slechts een op de vier doet dit. Dat blijkt uit cijfers van het Intermutualistisch Agentschap. Dit is slecht nieuws want vanaf 2016 geldt dat wie niet regelmatig bij de tandarts langsgaat, meer zal moeten betalen. Het Socialistisch Ziekenfonds rolt daarom een actieplan uit dat zijn leden aanmoedigt om geregeld naar de tandarts te gaan. ‘Niet naar de tandarts, meer betalen’. Dat is een van de blikvangers van het akkoord tandartsen-ziekenfondsen dat eind vorig jaar gesloten werd. Ga je niet ‘zoals het hoort naar de tandarts’, dan zal je 15 procent meer uit eigen zak moeten betalen voor conserverende zorgen,

4 • S-magazine / mei 2015

zoals vullingen, tanden trekken,… Voor kinderen geldt deze maatregel niet. Een werkgroep bepaalt nu verder wat verstaan moet worden onder ‘zoals het hoort naar de tandarts gaan.’ Een regelmatig (preventief ) tandartsbezoek valt hier zeker onder.

In 2015 zal het ziekenfonds zwaar inzetten om zijn leden te sensibiliseren om naar de tandarts te gaan. En dat is meer dan nodig, zo blijkt uit de Intermutualistische cijfers. Daar waar onze Noorderburen massaal (80 %) jaarlijks naar de tandarts gaan, liggen de Belgische cijfers een stuk lager:

Geen tandartsbezoek [percentage]

Preventieve mondzorg [percentage]

regelmatig tandartsbezoek [percentage]

Antwerpen

27,7

28,5

51,9

Brussel-Hoofdstad

31,2

19,5

44,7

Limburg

24,6

29,2

54,7

Oost-Vlaanderen

27,1

28,2

Vlaams-Brabant

24,9

29,7

53,8

West-Vlaanderen

26,5

29,3

52,6

Vlaanderen

26,4

28,9

52,7

Gemiddelde

28,7

24,3

49,2

sociale info

2008

2009

2010

2011

2012

Preventieve mondzorg, 3-4 jaar [percentage]

4,8

5,4

6,1

6,4

6,7

Preventieve mondzorg, 5-14 jaar [percentage]

30,4

32,2

35,5

Preventieve mondzorg, 15-17 jaar [percentage]

24,4

27,8

• Meer dan een op de vier Belgen (28,7 procent) had geen enkel contact met de tandarts in drie opeenvolgende jaren (2010-2011-2012) • Amper de helft van de Belgen had minimaal 2 tandartscontacten in 2 verschillende jaren over dezelfde periode van drie jaar • Slechts een kwart van de Belgen had minstens 2 preventieve tandartscontacten in 2 verschillende jaren over dezelfde periode van drie jaar De Vlaamse cijfers zijn iets beter dan de Belgische, maar goed is de toestand sowieso niet. Ook op provinciaal niveau zijn er verschillen, maar niemand kan naar voor geschoven worden als goede leerling. Het enige lichtpuntje is dat er een kleine verbetering waarneembaar is sinds 2006. De IMA-cijfers leren nog dat de peuters en 65-plussershet minst naar de tandarts gaan. De jongeren (<18 jaar) doen het iets beter dan gemiddeld, zeker voor preventieve zorgen en met dank aan het gratis karakter ervan. Minder positief is dat dit percentage opnieuw daalt bij de middengroep. ‘Zij zijn druk in de weer met carrière, huis en kinderen en hebben meestal weinig acute tandproblemen. Een tandartsbezoek wordt dan al snel vergeten. Maar op termijn is dit nefast omdat dit leidt tot grotere problemen en duurdere behandelingen op latere leeftijd,’ legt Paul Callewaert, algemeen secretaris van het Socialistisch Ziekenfonds uit. Hij beklemtoont het belang van een goede financiële toegankelijkheid van tandzorg. De gratis preventieve tandzorg bij kinderen tot 18 jaar heeft een positieve impact gehad op preventieve mondzorg.

Dreigt de verhoging van het remgeld bij nietregelmatige tandartsbezoek dan geen averechts effect te hebben? Callewaert: ‘De maatregel is inderdaad niet evident voor ons. Wij konden verkrijgen dat ze niet onmiddellijk in 2015, maar pas in 2016 wordt ingevoerd. Ook zorgde het ziekenfonds ervoor dat personen met recht op de verhoogde tegemoetkoming niet geviseerd worden in eerste instantie. Voorts zullen wij zwaar inzetten op sensibilisering en begeleiding. We zijn nog bezig het actieplan uit te werken, maar u hoort nog van ons.’ Doel is om de leden aan te moedigen om jaarlijks naar de tandarts te gaan en hun tanden te verzorgen zoals het hoort. Om een financiële bestraffing te voorkomen maar vooral omdat een gezond gebit later problemen helpt te voorkomen.” Callewaert betreurt in dit opzicht ook de stijgende tariefonzekerheid bij tandartsen. Steeds meer tandartsen respecteren de overeengekomen tarieven niet langer, en zijn vrij om supplementen te vragen. Het gaat vandaag om ruim één op de drie tandartsen – 37,63 procent. Het Socialistisch Ziekenfonds raadt zijn leden daarom aan om op voorhand goed na te kijken of hun tandarts de tarieven respecteert. Dat kan via de website of u kan dit navragen bij uw ziekenfonds. Evelyne Hens

Tips: bespaar op uw tandartsbezoek • Ga jaarlijks naar de tandarts • Verzorg uw gebit goed • Ga naar een tandarts die de overeengekomen tarieven respecteert

Gratis preventieplan voor 45- tot 75-jarigen Heb je een verhoogd risico op bepaalde ziektes? Je huisarts bekijkt het samen met jou dankzij het GMD Plus. Dit individueel preventieplan is voor jou als patiënt erg interessant. Het is echter niet verplicht en momenteel profiteert slechts iets meer dan één op de tien patiënten van dit aanbod.

Samen risico’s in kaart brengen Bij een consultatie in het kader van een GMD Plus overloopt je arts samen met jou je levensgewoontes, familiale aanleg en je gezondheidstoestand. Op basis hiervan kan je arts verdere onderzoeken voorstellen zoals bloedafname, uitstrijkje, enz. Je krijgt meer uitleg over kankeropsporing en het is ook het moment om al je vragen hierrond te stellen.

Voordelen Met een GMD Plus wordt je gezondheidstoestand nauwkeurig opgevolgd. Het is vooral nuttig voor gezondheidsproblemen zoals kanker en diabetes, die sluimerend ontstaan in je lichaam. Ze kunnen onherstelbare schade aanrichten zonder dat je er iets van voelt. Een preventief onderzoek heeft tot doel om die eerste tekenen op te sporen. Zo ben je er sneller bij als er iets mis is.

Voorwaarden Een GMD Plus openen kan vanaf het jaar waarin je 45 wordt tot het jaar waarin je 75 wordt. Voorwaarde is wel dat je al een globaal medisch dossier (GMD) hebt bij je huisarts. Het extra honorarium van 10,80 euro voor het GMD Plus wordt volledig terugbetaald door je ziekenfonds. Behoor je tot de leeftijdscategorie? Twijfel niet. Maak meteen een afspraak met je huisarts om Je GMD Plus te openen. Hanne Proost

mei 2015 / S-magazine •

sociale info

Ziek tijdens je vakantie? Reisbijstand Mutas helpt je! Als lid van ons ziekenfonds heb je recht op reisbijstand bij medische verzorging in het buitenland dankzij Mutas. Doe hier je voordeel mee. Je hoeft immers geen dure privéverzekering voor reisbijstand te nemen.

Mutas garandeert je • onmiddellijke bijstand dankzij 1 telefoontje naar de alarmcentrale, • wereldwijde dekking (dus ook buiten de Europese Unie), • eventuele repatriëring naar België als dit medisch noodzakelijk is.

WORLD ASSISTA NCE

WWW.M

UTAS.BE

VOOR D CARD POUR L’ R IN G E N D E M E D IS C H ASSISTA E N C B E MÉDIC MELDING IJ BINNEN ALE UR S TA N D DE 48u GENTE / APPELE

Tel: 0032

Fax: 0032

(0)2 270

2 272 08

R DANS

LES 48h

(24h/24) 03 05, Email: as sistance @mutas .be

U hebt rech Valable uniqt op bijstand als u in uement si en ordr orde bent met de e de coti sation aup ziekteverzekerin g en rès de votr e mutuali uw ziekenfonds té. bijdrage

Opgelet: je kan geen beroep doen op Mutas voor de annulering van je reis, het verzekeren van je auto en de bagage. Mutas voorziet ook geen tussenkomst in een aantal specifieke gevallen. Voor meer informatie kan je steeds de Mutas-folder aanvragen bij ons ziekenfonds. Neem je EZVK mee Reis je binnen Europa, neem dan steeds je Europese Ziekteverzekeringskaart (EZVK) mee. Je EZVK geeft je recht op de terugbetaling van onverwachte medische verzorging in openbare ziekenhuizen binnen 30 Europese landen. In privéziekenhuizen geldt de EZVK niet.

Niet te vergeten voor je vertrek! × neem het Mutas-kaartje mee en sla het nummer van de alarmcentrale op in je GSM: 0032 2 272 08 80. Zo heb je het altijd bij de hand in geval van. × Vraag tijdig (minstens 14 dagen op voorhand) je europese Ziekteverzekeringskaart (EZVK) aan bij ons ziekenfonds. Je kan dit eenvoudig en snel doen via onze website. × neem contact met ons ziekenfonds voor meer inlichtingen over medische verzorging in het buitenland of surf naar onze website: www.bondmoyson.be/opreis of www.devoorzorg.be/opreis

Perfecte service van Mutas Wat voor de Hasseltse sportfunctionaris Alain Hermans en zijn vriendin de mooiste reis van hun leven moest worden, eindigde bijna in een nachtmerrie. “Wij hadden een avontuurlijke en sportieve vakantie naar Bali uitgestippeld maar na amper vijf dagen struikelde ik tijdens een run over een geaccidenteerd parcours met een afgescheurde dijspier tot gevolg. Op mijn eentje ben ik terug tot in de bewoonde wereld gesukkeld en vervolgens achteraan op een scooter naar het hospitaal gebracht waar ik meteen werd geopereerd én goed verzorgd. Na een paar telefoons met de Mutas-centrale in Brussel kreeg ik te horen dat zij alle kosten ten laste nam, ook die van de repatriëring in businessclass én de taxi naar huis. In totaal ging het om meer dan 11.000 euro. Dat noem ik perfecte service, duizend keer bedankt.”

STEL…

WAT MOET JE DOEN?

BETALING

Je wordt opgenomen in een openbaar ziekenhuis in Europa.

1° Toon je EZVK aan het ziekenhuis 2° Meld je opname binnen de 48 uur aan de alarmcentrale van Mutas

De alarmcentrale regelt de betaling van de kosten van de opname met het ziekenhuis. OF Op vertoon van je EZVK zal het ziekenhuis de kosten regelen met het plaatselijk ziekenfonds.

Je wordt opgenomen in een privéziekenhuis.

Meld je opname binnen de 48 uur aan de alarmcentrale van Mutas.

De alarmcentrale regelt de betaling van de kosten van de opname met het ziekenhuis.

Je krijgt andere medisch zorg in Europa (niet in het ziekenhuis, maar bijv. bij een arts).

Toon je EZVK

Op vertoon van je EZVK zullen sommige zorgverstrekkers de kosten regelen met het plaatselijk ziekenfonds. Bij andere zal je toch moeten betalen. Met je EZVK kan je dan een terugbetaling vragen bij een plaatselijk ziekenfonds of bezorg ons de facturen na je terugkeer in België.

6 • S-magazine / mei 2015

sociale info

minder uitgeven aan ziekte 8 TIPS

1. Kies een arts die aan het officiële tarief werkt In Vlaanderen vragen bijna negen op tien huisartsen en acht op tien specialisten het officiële tarief. Je betaalt gegarandeerd het laagste tarief als je bij zo’n arts gaat. Artsen die hun eigen tarief bepalen, vragen vaak meer. Kijk daarom na of jouw arts geconventioneerd is. Dat wil zeggen dat hij een overeenkomst heeft getekend met het ziekenfonds waardoor hij akkoord gaat met de officiële tarieven. Er zijn grote verschillen per regio en specialisatie.

2. Open een persoonlijk

gezondheidsdossier

Met je toestemming opent je huisarts een persoonlijk gezondheidsdossier of GMD. Dit heeft als financieel voordeel dat je het hele jaar door 30 procent minder betaalt voor een bezoek aan de huisarts. Bovendien heeft je arts zo een vollediger zicht op je gezondheidstoestand.

5. Koop het goedkoopste

geneesmiddel

Merkgeneesmiddelen zoals Dafalgan en Perdolan kosten meestal meer dan onbekende alternatieven. Toch werken ze precies hetzelfde en worden ze even streng gecontroleerd. Een voorbeeld is Paracetamol Teva. Vraag er naar bij je apotheker maar ook wanneer je huisarts of specialist een geneesmiddel voorschrijft.

3. Breng je doktersbriefjes binnen

Je doktersbriefje binnenbrengen bij het ziekenfonds is de meest gekende manier om minder te betalen voor een doktersbezoek. Op basis van dit briefje betaalt het ziekenfonds je doktersbezoek terug. Het briefje is twee jaar geldig.

6. Kies een tweepersoonskamer bij ziekenhuisopname

Een twee- of meerpersoonskamer is goedkoper dan een eenpersoonskamer. Je moet er geen supplementen betalen. In een eenpersoonskamer mogen de arts en het ziekenhuis extra kosten aanrekenen waardoor je geen controle hebt over de kostprijs van je verblijf.

8. Vraag op voorhand naar de kostprijs van je operatie Je arts mag zelf bepalen welke materialen hij of zij gebruikt voor een operatie. Wanneer het om materialen gaat die niet of slechts gedeeltelijk worden terugbetaald door de ziekteverzekering, kan dat duur uitvallen op je factuur. Vraag daarom tijdens een voorbereidend gesprek of er evenwaardige maar goedkopere alternatieven zijn.

4. Ga één keer per jaar naar de tandarts

Dat garandeert je het jaar nadien het laagste tarief voor tandzorgen zoals gaatjes vullen, tanden trekken, enz. Wie dit jaar niet op controle gaat, betaalt meer uit eigen zak wanneer hij dit soort tandzorgen volgend jaar nodig heeft. Deze maatregel geldt enkel voor volwassenen.

7. Vergelijk de prijzen tussen ziekenhuizen Als je de luxe hebt om zelf je ziekenhuis te kiezen, vergelijk je best eerst de prijzen. Ziekenhuizen mogen bepaalde supplementen immers zelf bepalen. De supplementen voor je kamer en de erelonen van artsen zijn hier twee voorbeelden van. Hanne ProoSt

VIND JE BESPARINGSINFO Werkt je arts aan het officiële tarief? Wat is het goedkoopste geneesmiddel voor je aandoening? Hoeveel kost een operatie bij een ziekenhuis in de buurt? Zoek het op in de zoekmodules op de ziekenfondswebsite: • www.bondmoyson.be/opzoeken • www.devoorzorg.be/opzoeken Download de gratis app goedkoopste geneesmiddel via de Play Store of App Store. Of vraag het aan de loketmedewerker in jouw plaatselijk ziekenfondskantoor.

mei 2015 / S-magazine •

door Urbain Vandormael

PLUSMINUS nog tot eind augustus loopt in het station van Luik (Gare de Guillemins) een boeiende en leerrijke tentoonstelling over de eerste Wereldoorlog. De expositie omvat een parcours van 800 meter, rijk aan emoties tussen realistische decors, met indrukwekkende reconstructies en een grote collectie authentieke verzamelobjecten. De audiovisuele documenten en geluidsbestanden dompelen de bezoekers onder in het hart van de belangrijkste gebeurtenissen tijdens de Grote Oorlog. ‘ik was 20 in 14’ benadert de oorlog in een ruime context door tegelijk een beeld te geven van de oorzaken van het conflict, de politieke situatie, de hoofdrolspelers, de inval, de ijzer en de loopgraven, de geneeskunde evenals de politieke, economische en sociale gevolgen. De tentoonstelling heeft de voorbije maanden meer dan 200.000 bezoekers kunnen verwelkomen, waaronder ruim de helft schoolgaande jongeren.

foto’s: S-magazine

iK WaS 20 in 1914

vlaminG EET SLECHT en BEWEEGT TE WEINIG We bewegen minder en eten ongezonder dan zeven jaar geleden. Het aandeel Vlamingen dat dagelijks minstens een halfuur beweegt en tijdens die inspanning iets dieper en sneller ademhaalt, is van 45,1 procent in 2008 gedaald naar 39,7 procent. en het aandeel Vlamingen dat dagelijks groenten en fruit eet, daalde in dezelfde periode van 87,5 naar 79,3 procent, of een daling met meer dan 8 procent.

actiePlan moet VOEDSELVERLIES VERMINDEREN De Vlaamse regering heeft met een reeks koepelorganisaties uit de voedingssector een plan uitgewerkt dat het voedselverlies tegen 2020 met 15 procent moet doen dalen. Op dit moment gooit elk Vlaams gezin elk jaar 36 tot 55 kg voedsel gewoon weg. Dat vertegenwoordigt een marktwaarde van 475 miljoen. Het actieplan stimuleert onder andere het gebruik van vernieuwende verpakkingen naast sensibiliseringscampagnes.

MEER HUISELIJK GEWELD Het aantal Belgen dat aangeeft slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld neemt toe. in ons land gaat het om bijna een op de twintig Belgen. Dat blijkt uit de gezondheidsenquête van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV). Vrouwen zijn vaker slachtoffer en dat geldt ook voor de leeftijdsgroepen 45 tot 54 jaar en 65 tot 75 jaar. een en ander heeft te maken met de druk op relaties en gezinnen door schulden, psychische problemen en werkonzekerheid.

8 • S-magazine / mei 2015

10 Procent MEER FAIRTRADE verKocHt Belgische consumenten hebben vorig jaar ruim 10 procent meer producten met het Fairtrade-label gekocht. Vooral de verkoop van bananen steeg fors (+ 18,4 %), gevolgd door chocolade (+ 16,8 %) en koffie (+ 8,5 %). toch waarschuwt Fairtrade Belgium voor een dodelijke prijzenspiraal en stelt ze daarom een tienstappenplan op. uit een studie van de organisatie is gebleken dat 81 procent van de consumenten duurzaam wil kopen maar dat een bijna even groot percentage van hen zich uiteindelijk laat leiden door de prijs.

MODEBEDRIJVEN verHUiZen deel van PRODUCTIE NAAR EUROPA Door de hoge dollarkoers (+ 15 à 20 %) verhuizen een aantal modebedrijven hun productie van Azië naar turkije of Oost-europa, waar ze de factuur in euro betalen. De verhuis maakt het ook mogelijk om korter op de bal te spelen. Bestellingen in Azië moeten zo’n vijf maanden op voorhand worden geplaatst, terwijl die termijn voor bestellingen binnen europa hooguit één maand bedraagt. Ook heel wat schoenenmerken volgen het voorbeeld van de modebedrijven: zij verhuizen een deel van hun productie naar Albanië en Portugal.

PREMIER LEAGUE iS Weer rendaBel De salarissen die in de engelse Premier League aan voetballers worden betaald, gaan ons voorstellingsvermogen te boven. Dat heeft ertoe geleid dat de clubs uit de engelse eerste klasse een gezamenlijke schuld van 2,6 miljard pond hebben opgestapeld. Om de situatie niet verder te laten escaleren, heeft de internationale voetbalbond nieuwe ﬁnanciële fairplayregels ingevoerd die moeten vermijden dat rijke clubeigenaars verliezen opstapelen door massaal veel geld uit te geven aan spelers. De nieuwe regels hebben ertoe geleid dat de loonkosten zijn gedaald en dat de eersteklasseclubs voor het eerst sinds lang opnieuw winst maken, met Manchester United als de beste van de klas. Stadsgenoot Manchester City daarentegen maakte de voorbije vijf jaar een verlies van 221 miljoen pond en kreeg daarvoor van de ueFA een boete opgelegd van 60 miljoen pond.

Geen VAST CONTRACT Meer Bijna de helft van alle bedrijven biedt meer contracten van bepaalde duur aan sinds de invoering van het eenheidsstatuut arbeiders-bedienden. Bovendien schakelen ondernemingen steeds vaker uitzendkrachten op interim basis in. Dat blijkt uit een recente bevraging van 467 kmo’s. Door de gelijkschakeling van arbeiders en bedienden is het ontslaan van beginnende werknemers veel duurder geworden. Ook het afschaffen van de proefperiode speelt een rol. Vroeger kon een arbeider binnen zijn proeftijd van twee weken worden ontslagen zonder opzeg of vergoeding. Nu hebben arbeiders én bedienden recht op twee weken opzeg tijdens de eerste drie maanden en dus is het voor werkgevers duurder geworden om iemand te ontslaan tijdens de eerste maanden van het arbeidscontract.

6 10 OP De BeLGen Weet niet HOE JE AIdS KRIJGT

een derde van de Belgen ouder dan 15 jaar denkt dat je aids kunt oplopen door een muggenbeet. Ook op het vlak van bescherming bestaan veel misverstanden. terwijl 90 procent weet dat je met een condoom beschermd bent, denkt zes op de tien dat ‘terugtrekken voor zaaduitstoting’ besmetting vermijdt. Die onthutsende vaststellingen staan te lezen in een nieuw rapport van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid (WIV). in ons land raken dagelijks drie mensen besmet met aids. Medicijnen verlengen het leven van aidspatiënten maar hiv blijft een ongeneeslijke ziekte. mei 2015 / S-magazine •

gezondheid

foto: S-magazine

“IK HEB PARKINSON, MAAR IK BEN NIET OUd” Wist je dat 10 procent van de Parkinson-patiënten jonger is dan 55? Dat verschillende patiënten de ziekte krijgen rond hun 30e of zelfs uitzonderlijk in hun tienerjaren? De Nationale Jongerendag voor jonge mensen met Parkinson, op 31 mei, vraagt aandacht voor dit zelfs in de zorgsector relatief onbekend fenomeen. De ziekte van Parkinson is een chronische en langzaam erger wordende hersenaandoening waarbij zenuwcellen geen dopamine meer aanmaken, wat je nodig hebt om te kunnen bewegen. Het is een van de meest voorkomende aandoeningen van het zenuwstelsel bij 65-plussers. Wat echter nauwelijks geweten is, is dat de typische ouderdomskwaal ook heel wat “jongeren” treft. De bekendste is acteur Michael J. Fox (“Back to the future”), maar hij is zeker niet de enige. “Klopt,” zegt Jan Vermeir, jongerenvoorzitter van de Vlaamse Parkinsonliga (VPL). “Parkinson onder de 45 is erkend als zeldzame ziekte, ikzelf heb de ziekte gekregen op mijn 35ste. Parkinson wordt vereenzelvigd met oud en versleten. Terwijl dat helemaal niet klopt.”

Dubbel harde klap De diagnose Parkinson komt dubbel zo hard aan als je ze op jongere leeftijd krijgt, weet Jan Vermeir. “Oudere patiënten ervaren over het algemeen door hun leeftijd al meer praktische moeilijkheden, maar voor ons is de psychologische last zwaarder. Je vraagt je af: hoe kan dat nu op mijn leeftijd? Wat evenmin helpt, is dat de

10 • S-magazine / mei 2015

ziekte heel onvoorspelbaar is. Je kan het ene uur perfect functioneren en het volgende uur totaal buiten strijd zijn. Tijdens de goede uren lijkt het voor andere mensen alsof er niets aan de hand is, maar zij weten natuurlijk niet dat je diezelfde dag uren niets hebt kunnen doen omwille van je ziekte. ”

Strijdvaardig Jongeren worden mentaal extra hard getroffen door Parkinson, maar tonen zich over het algemeen wel weerbaar, meent Jan Vermeir. “Wij moeten nog lang met deze ziekte leven, wat maakt dat we ons strijdvaardiger en positiever opstellen. Jongeren kunnen ook nog de hoop koesteren dat er binnen afzienbare tijd een medicijn op de markt komt dat de ziekte uitschakelt of toch minstens afremt. Voor ouderen is het op sociaal vlak minder erg, maar komt de diagnose vaak bovenop andere kwalen, en is dat dan weer op medisch vlak moeilijker. Ik denk dat ik zelf tot de laatste generatie behoor die niet doeltreffend behandeld kan worden voor Parkinson. Binnen tien jaar zal er volgens mij een doorbraak komen. Misschien ben ik naïef, maar ik denk het niet.”

Uit de kast komen Jan Vermeir maakt een opmerkelijke vergelijking: als je op jongere leeftijd de diagnose Parkinson krijgt, lijkt het alsof je uit de kast moet komen. “Je tracht te aanvaarden dat

je anders bent, en bent bang voor de reactie van anderen. Het is een scheve vergelijking omdat holebi zijn uiteraard geen medische zaak is, maar als jonge Parkinson-patiënt maak je wel een gelijkaardig proces mee. Je moet jezelf opnieuw uitvinden en vechten tegen een hele reeks negatieve reacties en vooroordelen. De buitenwereld gaat er bijvoorbeeld van uit dat je met Parkinson niet meer behoorlijk kunt functioneren in je job. Mijn persoonlijke ervaring is: hoe positiever de omgeving reageert, hoe beter je zelf met de ziekte kunt omgaan. Maar ook omgekeerd: als je zelf vrank en vrij praat over je ziekte, je kwetsbaarheid toont, staat de omgeving er meteen ook positiever tegenover. Want, iedereen heeft iets. Zo kan je verbinden met het leed van de ander en krijgt deze ziekte iets moois.”

Oorzaak onbekend De meest courante symptomen van Parkinson zijn beven in rust, stijfheid, vertraagde bewegingen, ongewenste bewegingen, een verstarde blik en evenwichtsstoornissen, maar ook vermoeidheid, constipatie, reukverlies en stemmingsstoornissen komen vaak voor. Zijn de oorzaken anders bij jongeren dan bij oudere patiënten? Vermeir: “Voor een kwart van de patienten is de ziekte genetisch bepaald, een ander deel loopt de ziekte op door blootstelling aan landbouwvergif, maar van het grootste deel van de patiënten is niet precies geweten wat de precieze oorzaak is. En dat geldt

gezondheid

reld e w e d n a v lk e m o c o h De laatste warme c er Roos (8) onlangs: “Als evenzeer voor oudere als voor jongere patiënten.”

Contact met lotgenoten Bij de ziekte van Parkinson worden vooral de symptomen behandeld. Wat kunnen jonge patiënten doen om de ziekte te onderdrukken? Jan Vermeir: “Fysiotherapie helpt om soepel te blijven, ergotherapie biedt ondersteuning bij de gewone dagelijkse bezigheden. Hoe vroeger je start met logopedie en kinesitherapie, hoe soepeler je blijft. Yoga is als het ware zelfkinesitherapie. Logopedie is belangrijk omdat Parkinson na verloop van tijd de spraak kan aantasten. Contact met lotgenoten vind ik ook heel belangrijk. Als je de hoop dreigt te verliezen, kunnen lotgenoten troost en geruststelling bieden. Vaak hebben lotgenoten –ten onrechte – een negatieve visie over hun toekomst, maar het contact met de jongerengroep slaagt er telkens is dit positief bij te sturen. Daarom roep ik lotgenoten op naar onze jongerendag te komen of ons te contacteren via onze website.

Positief in het leven Ook mindfulness wordt aangeraden. Het helpt je om positief in het leven te staan, je verdriet een plaats te geven, gespaard te blijven van wanhoopsgedachten.” De Zwitserse neuroloog Michael Schüpbach heeft een poosje geleden in Parijs hoopgevend onderzoek gevoerd met diepe hersenstimulatie (Deep Brain Stimulation of DBS) bij jonge patiënten met Parkinson. Bij diepe hersenstimulatie brengt de neurochirurg elektroden in de hersenen in en sluit deze geïmplanteerde elektroden vervolgens aan op een neurostimulator. Het resultaat: een verbetering van de levenskwaliteit met 24 procent en een vermindering van de motorische stoornissen met 69 procent. Inderdaad, er is hoop.

dochter dste vragen. Zoals onze em vre de s m u die dan allemaal wilso zo n e lle wi , ste ld re we le Kinderen he de u ocolademelk zou zijn in oos duidelijk wel: “Ik zo R r aa M t. ch nog maar één warme ch da ge na isschien eigenlijk nog niet over maar eentje is, is die m g no er s len?” Tja, daar had ik al nt wa n, lle voor olademelk niet wi geen 1000 euro betalen ch to r ke die laatste warme choc ze ga Ik n? zij l on zelf warm ur zou die we bt, kan je die toch gewo wel vergiftigd. En hoe du he elk om oc ch e ben ud ko ns, als je filosofisch vraagstuk. Ik n ee or vo en een chocomelk! Trouwe ek zo ng ssi een praktische oplo at komen. maken.” Dat heet dan: dat hoofd van haar ga t ui l aa lem al g no er t benieuwd wa boeiend universum. en ev ns ste in m r aa m r, “Wat ik rtoeft in een geheel ande e kijk in zijn leefwereld. iek un n ee n Onze zoon Finn (7) ve aa ng pe sla s een balf hij ons voor het ijn gezicht krijgen en al m in t en Enkele weken geleden ga m rte pa ap n ee taart hoger dan lemaal uit die fantasie al g no er t wa wd graag zou willen? Een eu ni n t circus staan.” Ik ben be totaal anders zal zijn da ut tp ou n zij n lerina op het dak van he va r ke ze aar ik ben er redelijk van hem gaat komen, m die van Roos. in augustus? ardagfeestje van Roos rja ve gd di on ek ng aa t n met he nklijk paleis mag Hoe staat het ondertusse lip op haar vraag of ze haar feestje in het koni hulp ning Fi n S-Magazine haar te va s er lez le Na de afwijzing van ko ke en n zij ), Gent? editie van dit blad Roos, woon jij ver van i “H : organiseren (zie vorige 46 te et ric au M f tips. Zo schree t Gravensteen. Daar he , ht rc bu se uw lee geschoten met originele de id lijk d staat namelijk een m . Allemaal in vol konink en ng tva on n In het midden van de sta ste ga je en tie zeker g kasteelvrouw zijn ld, maar houden de op rte ve er ov kan jij voor één namidda et ni g no ar . We hebben er ha ornaat!” Geweldig idee in het achterhoofd. hun verjaardag kunnen s sje se in pr ar wa el ste e laan die Bert V.: “Er is een ka t een enorme draak. D on wo el Een leuk idee van lezer ste ka t he r de r een kasteel, on zelfs een echte barbiersen ts an ur sta re , jes geven. Het is niet zomaa elt nk rdt afgezoomd door wi naar het kasteel leidt wo rm che ke is aan de gang tis an gig n ee er is el ste zaak. Rond het ka rschillende zones zijn ve er t da is t oo gr zo e di a’s. Minnestrelen, voor verschillende them ers en nog veel meer barden, acrobaten dans . Gewoon de straat tonen hun beste kunnen hting Parijs.” Wel, als uit naar links en dan ric mt, doen we het zeker! Disneyland naar ons ko Bart Vandormael Nieuwe vader dpress.com http://nieuwevader.wor

jongeren@parkinsonliga.be www.parkinsonliga.be Bart vandormael mei 2015 / S-magazine •

“ De strijd is nog niet gestreden” Lilith Roggemans Ze is doctor in de sociologie, werkte gedurende zeven jaar als wetenschappelijk onderzoeker aan de vakgroep Sociologie van de VUB, en heeft talrijke publicaties op haar naam staan. Die gaan meestal over de houding van jongeren ten aanzien van genderongelijkheid en genderrollen. Zelf woont Lilith Roggemans (1981) samen met haar vrouw en is ze recent bevallen van een gezonde dochter. Vorige zomer maakte ze de overstap van de universiteit naar VIVA-SVV, de socio-culturele vrouwenbeweging van de socialistische mutualiteit. Die brengt op een laagdrempelige manier vrouwen samen rond thema’s als gezondheid, gezin en gelijke kansen. Met actuele en originele campagnes attendeert VIVA-SVV op drempels die vrouwen nog steeds ervaren en wil ze het beleid beïnvloeden. De recente campagne ‘waar trek jij de lijn?’, in samenwerking met zij-kant, rond grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer is hier een voorbeeld van. Er is al een lange weg afgelegd, maar de strijd voor gelijke kansen tussen mannen en vrouwen is zeker nog niet gestreden. Niet in ons land, en al helemaal niet in het buitenland.

Ongelijkheid en onrechtvaardigheid jagen mij in het harnas “Zover mijn herinnering teruggaat, heb ik mij altijd verzet tegen onrecht in de samenleving. Vraag me niet waarom, dat zit er blijkbaar bij mij ingebakken: ongelijkheid en onrechtvaardigheid jagen mij in het harnas.” Aan het woord is Lilith Roggemans, sinds midden vorig jaar nationaal verantwoordelijke van VIVA-SVV, de socio-culturele vrouwenbeweging van de socialistische mutualiteit. Na haar studies psychologie en sociologie schreef ze een doctoraat en werkte gedurende zeven jaar als wetenschappelijk onderzoeker aan de vakgroep Sociologie van

12 • S-magazine / mei 2015

de VUB, onder leiding van professor Mark Elchardus, oud-voorzitter van de socialistische mutualiteit. Samen publiceerden ze enkele ophefmakende studies over de denkwereld van jongeren, hoe die aankijken tegen de samenleving en hun toekomst. “Vlaamse jongeren lopen vrijwel allemaal met dezelfde ideale levensloop in hun kop rond. Van de 25-jarigen woont nog de helft thuis. Maar ook: een kwart van de bevraagden staat vrij negatief tegenover moslims.”

Nog een lange weg te gaan Ook de ongelijke behandeling van mannen en vrouwen is een vaak terugkerende thema in haar onderzoek en publicaties. “Jongeren vinden dat mannen en vrouwen gelijk zijn en gelijk behandeld moeten worden. Die overtuiging vermindert echter snel van zodra het erom gaat concrete maatregelen uit te vaardigen om die gendergelijkheid te bekomen. Dat vinden wij ook bij de doorsnee Vlaming terug. Theoretisch beschikken mannen en vrouwen over gelijke rechten en kansen. In de praktijk zien we echter dat vrouwen keuzes maken binnen het patroon waarin zij zijn opgegroeid: de traditionele

genderrollen bepalen in grote mate de levenskeuzes die meisjes en vrouwen vandaag maken. We hebben al een lange weg afgelegd, dat is zeker waar. Maar dat neemt niet weg dat we nog een lange weg te gaan hebben. Hier ligt een rol weggelegd voor VIVA-SVV.” De overstap van de unief naar een maatschappelijk geëngageerde en politiek gekleurde vrouwenorganisatie is niet vanzelfsprekend. Wie of wat heeft u tot die stap aangezet? Lilith Roggemans : “Ik beweeg me al langer in een progressief, links milieu en vond de tijd rijp voor een vertaling van de theorie naar de praktijk. Het was een stap in het onbekende, maar ik ben blij dat ik die gezet heb. Zowel de inhoud van mijn job als de werkomgeving stemmen overeen met wat ik er vooraf van verhoopte. Het uitschrijven van een visie op de organisatie, inhoud geven aan campagnes, coördineren van acties en leiding geven aan medewerkers, mijn dagen zijn goed gevuld. Bovendien ben ik – meer dan ooit – overtuigd van de noodzaak van een gestructureerde aanpak van de stereotiepe vooroordelen en ontoelaatbare situaties waarbij vrouwen nog altijd worden gediscrimineerd tot zelfs slachtoffer worden van geweld, zowel binnen als buiten het gezin.

Close Up belicht de opmerkelijke persoonlijkheid, de beroepsactiviteit of de sportieve prestaties van een lid van de Socialistische Mutualiteit.

rma

ndo

. Va to: U

Ik verwijs naar onze actie ‘waar trek jij de lijn?’ over grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Eén vrouw op de tien heeft daar vandaag mee te maken! En wat moet ik denken van N-VA–voorzitter De Wever die in Knack laat optekenen dat vrouwen minder geschikt zijn voor het beroep van piloot? Waar haalt die man dat vandaan? Er is nog werk aan de winkel, de strijd is nog niet gewonnen!”

Wij zijn rood en strijden voor gelijkheid, rechtvaardigheid en solidariteit Lilith Roggemans: “Gelukkig zijn wij er nog. VIVA-SVV staat voor een duidelijke maatschappijvisie, wij zijn een rode organisatie die nauw aanleunt bij de socialistische mutualiteit en strijdt voor meer solidariteit, meer gelijkheid en meer rechtvaardigheid. De rechtse regeringspartijen willen immers de klok terugdraaien en voeren een asociaal beleid dat de kloof tussen arm en rijk nog vergroot in plaats van te verkleinen en achterhaalde denkbeelden over de rol van de man en vrouw in stand probeert te houden. VIVA-SVV richt zich in de eerste plaats tot progressieve vrouwen die open staan voor onze maatschappijvisie. In de toekomst willen we ook meer kansarme

groepen in de samenleving bereiken. Ik denk aan alleenstaande vrouwen met kinderen, aan vrouwen in armoede, vrouwen met een beperking of aan allochtone vrouwen. Spijtig genoeg wordt die groep vrouwen die in armoede moet leven steeds groter. Ook het traditionele rollenpatroon in het gezin willen wij bespreekbaar maken. Dat discrimineert overigens ook de man, lees de vader bij de zorg en opvoeding van de kinderen. Zo is ouderschapsverlof niet vanzelfsprekend voor een man. Maar het is evenmin vanzelfsprekend dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn aan de top van bedrijven en organisaties, terwijl zij de helft van de bevolking uitmaken. In de zorg en het onderwijs zien we het omgekeerde. Daar zijn mannen ondervertegenwoordigd, waardoor de schoolomgeving een heel vrouwelijke cultuur wordt - wat ook niet ideaal is.”

Abortuswetgeving betekende een doorbraak De abortuswetgeving in ons land bestaat 25 jaar. Welke impact heeft zij gehad voor de positie van de vrouw in ons land? Lilith Roggemans : “Die impact mag niet onderschat worden. Er bestaat er nu een wettelijk kader dat bescherming biedt, maar op het vlak van

Eén vrouw op de tien heeft vandaag te maken met grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer

de maatschappelijke aanvaarding zijn we nog niet waar ze graag zouden willen zijn. Wanneer een vrouw om medische redenen een abortus ondergaat, is er veel maatschappelijke steun voor haar beslissing. Die steun is veel minder groot wanneer een vrouw een abortus wil omdat ze niet klaar is voor een kind of omdat het niet in haar leven past.”

Nieuwe levensfase Eind maart is Lilith bevallen van een gezonde dochter. “Deze zwangerschap heeft me bewust gemaakt van een aantal hiaten in onze zorg voor zwangere vrouwen. Ikzelf heb een heel goede zwangerschap achter de rug, maar ik denk dat het voor een pak vrouwen veel lastiger is: vrouwen in fysiek lastige jobs, vrouwen in de zorg, poetsvrouwen of kleuterleidsters. Daarom mag er best wat meer aandacht zijn voor de moederschapsrust van vrouwen. Het aantal weken dat een moeder bij haar pasgeboren kind kan zijn, hangt af van hoe lang ze kan doorwerken tot aan de bevalling. Vrouwen die omwille van gezondheidsredenen niet kunnen doorwerken tot een week voor de bevalling, verliezen tijd met hun kind. Ik vind dat onbegrijpelijk. En wat met de vaders? Zij hebben recht op tien dagen, dat lijkt me toch ook erg weinig. Voor VIVA-SVV nog uitdagingen genoeg dus!” Urbain Vandormael mei 2015 / S-magazine •

gezondheid

Het leven zoals het is Deze rubriek belicht de medische en ethische aspecten van het werk van een specialist(e) in het ziekenhuis of een onderzoeksinstelling. Informatie over de terugbetaling van de medische ingrepen en status van de specialist krijg je bij je ziekenfonds.

de CVS-specialist In België lijden 20.000 tot 25.000 mensen aan het chronisch vermoeidheidssyndroom. De ziekte heeft een enorme impact op de levenskwaliteit, maar toch ondervinden patiënten de grootste moeite om ernstig te worden genomen. De grote universiteiten en universitaire ziekenhuizen in ons land eisen in een open brief aan de Belgische regeringen een betere zorg voor CVS-patiënten. De Brusselse professor en kinesitherapeut Jo Nijs, een van de initiatiefnemers, leidt ons rond in de griezelwereld van chronische vermoeidheid.

14 • S-magazine / mei 2015

Moe zijn we allemaal wel eens, maar wat als de vermoeidheid niet meer overgaat? Het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) manifesteert zich onder de vorm van ernstige vermoeidheid die minstens zes maanden duurt of herhaaldelijk terugkeert, niet wordt veroorzaakt door aanhoudende belasting en niet vermindert als je rust, die beroepsmatige en sociale activiteiten ernstig verhindert/vermindert en waarvoor geen lichamelijke verklaring te vinden is. Daar komen nog bij: concentratiemoeilijkheden, keelpijn, spierpijn, gevoelige hals- of okselklieren … “De medische wereld is het erover eens dat CVS verschillende oorzaken heeft, die verschillen van patiënt tot patiënt,” vertelt Jo Nijs, professor in de revalidatiewetenschappen en kinesitherapie aan de Vrije Universiteit Brussel en het Universitair Ziekenhuis Brussel en initiatiefnemer van de internationale onderzoeksgroep Pain in Motion. “Een

belangrijke groep van CVS-patiënten zijn mensen met een zeer druk leven, die jarenlang op de toppen van hun tenen leven, plots getroffen worden door klierkoorts of een andere ziekte en daar niet van recupereren. De combinatie van stress en een biologische kwaal zorgt ervoor dat hun centraal zenuwstelsel ontregeld geraakt. Ze blijven ziek, ook lang nadat de klierkoorts uit hun lichaam is verdwenen. Een andere groep patiënten krijgt de ziekte na een fysiek trauma zoals een verkeersongeval, die leidt tot een veralgemeende pijn en vermoeidheid. Er is ook onderzoek gedaan naar mogelijke genetische factoren. Dat onderzoek heeft geen spectaculaire vondsten opgeleverd, maar we kunnen er wel van uit gaan dat genetische voorbestemming bijdraagt tot het risico op CVS.” Er bestaat discussie over de vraag of CVS psychologisch dan wel biologisch van aard

is. Op basis van uw uitleg lijkt dat onderscheid moeilijk te maken. Jo Nijs: “Klopt. Het onderscheid tussen psychologische en biologische aandoeningen staat op het conto van de doctrine van de katholieke kerk. In de begindagen van de geneeskunde, toen men meer begon te begrijpen over de werking van het menselijk lichaam, hadden onderzoekers al snel begrepen dat lichaam en geest niet van elkaar los te koppelen zijn. De katholieke kerk, die toen nog dominant aanwezig, betwistte echter die visie. Uit schrik dat de geneeskunde zich ook zou uitspreken over geestelijke materies. Toen heeft de kerk beslist: de wetenschap mag zich bezighouden met het lichaam, wij hebben het laatste woord over de geest. Een historische flater! Vandaag begrijpen we dat elke ziekte een samenspel is van lichaam en geest.” In 2009 verscheen een Amerikaans

foto's: J. Herregods en S-magazine ~

patiënten zijn er slecht aan toe wanneer ze met revalidatie starten. De ene dag gaat het goed, de volgende dag voelen ze zich als een slappe vod. Eens ze zijn gestabiliseerd, kunnen we aan hun herstel beginnen werken via bewegingstherapie en activiteiten.”

De meeste patiënten zijn er slecht aan toe wanneer ze met revalidatie starten. De ene dag gaat het goed, de volgende dag voelen ze zich als een slappe vod.

onderzoek waarin een verband werd aangetoond tussen het zogenaamde XMRV-muizenvirus en het chronisch vermoeidheidssyndroom. Daaruit kon men opmaken dat de ziekte een duidelijk biologische oorsprong heeft. Jo Nijs: “Een kwakkel, dat onderzoek. De resultaten ervan verschenen in Science, een van de meest toonaangevende publicaties in de wetenschappelijke wereld. Amerikaanse vorsers hadden bij een grote groep CVS-patiënten het XMRVvirus gevonden en dachten dat ze de oplossing gevonden hadden. Tot bleek dat de teststalen besmet waren geraakt in het laboratorium zelf en dat een van de onderzoekers had geknoeid met de data. De onderzoeker in kwestie zou zelfs gerechtelijk vervolgd zijn. Besluit: er is geen enkel verband tussen het XMRV-virus en het chronisch vermoeidheidssyndroom.” CVS wordt gezien als een “nieuwe” ziekte. Bestond ze vroeger niet of werd ze toen simpelweg niet als dusdanig (h)erkend? Jo Nijs: “Het heeft tot het einde van de jaren ’80 geduurd voor de ziekte voor het eerst goed werd beschreven, met criteria opgesteld door het Amerikaanse Center of Disease Control. Die criteria, die in 1994 zijn verfijnd, gelden tot op heden de gouden standaard voor de diagnose van CVS.

Voor die tijd konden we de aandoening simpelweg niet identificeren. Sindsdien zijn er nog diverse pogingen ondernomen om de criteria voor CVS te verbeteren, maar zonder resultaat. Maar goed ook, want anders hadden we al het wetenschappelijk onderzoek sinds 1994 in de vuilbak moeten gooien.” De meest courante behandelingen van CVS zijn cognitieve gedragstherapie en graduele oefentherapie. Wat houdt dat precies in? Jo Nijs: “In de loop der jaren zijn allerhande geneesmiddelen getest, maar die bleken nauwelijks te werken. Cognitieve gedragstherapie en oefentherapie wel, in die zin dat ze de levenskwaliteit van de patiënten aanzienlijk verbeteren. De therapie of revalidatie bestaat uit verschillende onderdelen die nauw met elkaar verbonden zijn. We geven patiënten uitleg over de diagnose, de prognose en het ontregelde centraal zenuwstelsel, we leren hen stressmanagementtechnieken aan, we helpen ze om hun dagelijkse activiteiten beter te plannen en organiseren zodanig dat ze zich niet uit de naad werken, we leren hen aan hoe ze hun slaapkwaliteit moeten verbeteren … Dat alles leidt tot een stabilisatie van hun gezondheidstoestand. De meeste

Collega’s in het buitenland beweren dat ze met cognitieve gedragstherapie CVS volledig kunnen genezen, in de praktijk bij ons is dat echter eerder de uitzondering dan de regel.

Maar patiënten genezen kan u niet, als we het goed begrijpen? Jo Nijs: “Sommige patiënten herstellen volledig, maar dat kunnen we hen niet beloven. Collega’s in het buitenland beweren dat ze met cognitieve gedragstherapie CVS volledig kunnen genezen, in de praktijk bij ons is dat echter eerder de uitzondering dan de regel. Het hangt er ook van af hoe je genezen definieert. Vanaf wanneer is iemand volledig genezen? Hoe dan ook, er is hoge nood aan onderzoek over nieuwe behandelmethodes. Als dergelijk onderzoek mee betaald zou worden door de overheid, zouden alle patiënten die aan de studie deelnemen meteen ook een gratis therapie krijgen.” Bewegingstherapie is niet zonder risico: als ze niet deskundig wordt aangepakt, kan ze CVS-patiënten nog zieker maken. Jo Nijs: “Bij gezonde mensen wordt tijdens een lichamelijke inspanning een dempend systeem in de hersenen geactiveerd dat signalen als pijn en vermoeidheid onderdrukt. Dit gebeurt echter niet bij CVS-patiënten, zodat zij tijdens de inspanning erg gevoelig zijn voor deze prikkels. Bovendien: mensen die aan een revalidatie beginnen, zijn in het rood gegaan. Als ze dan nog eens extra oefeningen moeten doen, berokkenen ze zichzelf alleen maar meer schade. Eerst moeten ze nieuwe energie opdoen, vooraleer aan hun herstel kunnen beginnen. Het is

mei 2015 / S-magazine •

gezondheid

In een open brief aan minister van Volksgezondheid Maggie De Block en Vlaams minister van Wetenschap en Innovatie Philippe Muyters roept u samen met collega’s van andere universiteiten en ziekenhuizen op tot meer onderzoek ter verbetering van de zorg voor patiënten met CVS. Wat heeft u ertoe aangezet om die brief te schrijven? Jo Nijs: “De sp.a heeft vorig jaar het initiatief genomen om de zorg voor patiënten met CVS op de politieke agenda te zetten. Ik ben toen op hun vraag gaan pleiten voor wetenschappelijk onderzoek om de zorg voor patiënten met CVS te verbeteren. Tot mijn verbazing kreeg ik daar veel bijval voor, niet enkel van de organiserende partij. Dat was meteen de aanleiding om binnen de VUB de krachten te bundelen. Vervolgens bleek er ook interesse bij andere universiteiten om onze boodschap te onderschrijven. We willen een krachtig signaal sturen naar de politiek. We hebben intussen vernomen dat dat signaal is aangekomen, maar het blijft wachten op een reactie van de ministers.” Sinds het wegvallen van de CVSreferentiecentra is het zorgaanbod voor patiënten met CVS volgens u ondermaats en versnipperd, waardoor patiënten het gevoel hebben in de kou te blijven staan. Jo Nijs: “België was ooit wereldwijd pionier in de zorg voor CVS-patiënten, dankzij de opstart van de referentiecentra voor CVS. We waren het eerste land waarin de overheid zo resoluut koos om goede zorg voor CVS-patiënten te organiseren. De financiering van die referentiecentra is echter stopgezet, waardoor de zorg sterk is teruggelopen en versnipperd is geraakt. Patiënten moeten een heuse zoektocht ondernemen om te weten te komen waar ze terechtkunnen. Dat terwijl iedereen het erover eens is dat gespecialiseerde zorg voor deze groep noodzakelijk is. Indien de politiek ons ondersteunt in ons initiatief, kunnen we opnieuw wereldpionier worden.” Het gebrek aan georganiseerde deskundige

16 • S-magazine / mei 2015

Op basis van wat we wel al weten, raad ik mensen aan om voldoende te luisteren naar hun lichaam en af en toe stil te staan bij hun levensstijl.

Het Socialistisch Ziekenfonds pleit voor meer onderzoek, een vlugge doorverwijzing, een snellere diagnose, een multidisciplinaire aanpak op maat en gerichte ondersteuning bij professionele re-integratie.

foto's: S-magazine en J. Herregods

cruciaal dat een oefentherapeut dat allemaal goed weet in te schatten. Ik kan niet genoeg benadrukken dat enkel deskundige en ervaren therapeuten zich over CVS-patiënten mogen ontfermen.”

zorg zet de deur open voor kwakzalverij, waarschuwt u. Jo Nijs: “Dat is niet eigen aan CVS, maar geldt ook voor andere pijnen vermoeidheidsproblemen. Aandoeningen zoals CVS en fibromyalgie zijn extra vatbaar voor therapeutische experimenten, om het met enig respect te omschrijven. Ik ga altijd uit van de goede bedoelingen van een therapeut, maar behandelingsvormen moeten eerst wetenschappelijk worden getoetst vooraleer ze in de praktijk worden gebracht. Experimenten zijn nodig om vooruitgang te boeken in het onderzoek en de zorg voor patiënten, maar het kan niet zijn dat ze worden voorgesteld als beproefde methodes. Dan worden patiënten eigenlijk proefkonijnen, zonder dat ze het weten.”

om kalm te blijven wanneer patiënten horrorverhalen bovenhalen over verzekeringsartsen die hen meewarig aankijken en hen wegsturen met de boodschap dat ze niet ziek zijn en terug aan het werk moeten.”

U stelt voor om in verschillende universiteiten een leerstoel CVS te installeren. Heeft u daar de zegen van de overheid voor nodig? Jo Nijs: “Neen, maar wel de centen. Een leerstoel CVS vergt een grote investering. Academici weten hoe moeilijk het is om binnen de reguliere kanalen geld te verzamelen voor wetenschappelijk onderzoek naar het chronisch vermoeidheidssyndroom. De vooroordelen over de aandoening spelen hier in ons nadeel, vrees ik. Binnen wetenschappelijke kringen wordt men niet graag geassocieerd met onderzoek naar het chronisch vermoeidheidssyndroom. Opvallend is trouwens dat ons onderzoek naar CVS wordt gefinancierd vanuit het buitenland, niet vanuit België.”

Een persoonlijke vraag om mee af te sluiten: waarom heeft u destijds beslist om u te specialiseren in CVS? Jo Nijs: “Een samenloop van omstandigheden. Voor ik mijn academische loopbaan begon, was ik actief als kinesitherapeut en manueel therapeut in een privépraktijk. Daar behandelde ik veel patiënten met chronische pijn en chronische vermoeidheid. De toenmalige promotor van mijn masterproef, professor Kenny De Meirleir, vroeg me of ik interesse had om onderzoek te doen naar CVS. Ik ben als het ware in dit specialisme gerold en daar zal ik hem eeuwig dankbaar voor zijn. Het blijft boeiend, al is het jammer dat we niet meer kunnen doen voor patiënten omdat we de ziekte nog niet helemaal doorgrond hebben. Ik vertrouw erop dat we de volgende tien jaar nog grote vooruitgang zullen boeken.”

Frustreert het u dat het zo moeilijk is om CVS erkend te krijgen als chronische aandoening? Jo Nijs: “Het is inderdaad moeilijk

Heeft u enkele huis-, tuin- en keukentips om gespaard te blijven van het chronisch vermoeidheidssyndroom? Jo Nijs: “Over CVS-preventie weten we bitter weinig. Er zijn nauwelijks studies over verschenen. Op basis van wat we wel al weten, raad ik mensen aan om voldoende te luisteren naar hun lichaam en af en toe stil te staan bij hun levensstijl. Let alsjeblieft op dat je jezelf niet voorbijloopt! Een advies dat ik overigens niet enkel geef ter voorkoming van het chronisch vermoeidheidssyndroom.”

Bart Vandormael

JE lOngEn, JE luChT, JE lEvEn

onder het motto 'Je longen, je lucht, je leven' wil ons ziekenfonds zorgen voor gezonde longen voor haar leden. Gezonde longen zijn namelijk van vitaal belang. ze zorgen om de 4 seconden voor een verse portie zuurstof en dat meer dan 20.000 keer per dag of zoâ&#x20AC;&#x2122;n 7 miljoen keer per jaar. de levensnoodzakelijke zuurstof reist naar elk deeltje van ons lijf, van onze hersenen tot onze kleine teen. onze longen zijn keiharde werkers die onmerkbaar hun job doen. ze zijn onzichtbaar, maar wel onmisbaar.

mei 2015 / S-magazine â&#x20AC;˘

Bond Moyson West-Vlaanderen

Infoﬁche gezonde luchtwegen Kinderen zijn extra gevoelig voor luchtvervuilende stoffen en de gezondheidsrisico’s van een slecht binnenmilieu. jonge kinderen in huis? dan komen volgende tips zeker van pas. Zorg voor gezonde lucht binnen in huis • Kies zoveel mogelijk voor natuurlijke materialen bij het inrichten van je woning en zeker bij de kinderkamer. Kies voor producten uit hout en probeer producten met spaanplaat (bevat veel lijm) te mijden. Verlucht extra na de aankoop van nieuwe meubelen. • Kies voor verven op waterbasis en laat de kamer voldoende verluchten tijdens en na het verven. Je (kind) slaapt best pas in de slaapkamer na een goede week verluchten. • Gebruik schoonmaakmiddelen zonder gevarensymbolen op de verpakking. • Kinderen zijn extra gevoelig voor schimmels. Los het vochtprobleem op en verwijder de schimmel. Draag hierbij handschoenen en een mondmasker. Bij hardnekkige schimmel kan je verdund (1/10) bleekwater gebruiken. Wie ziek is, zwanger is, last heeft van gevoelige luchtwegen en kinderen, mogen niet aanwezig zijn bij het verwijderen van schimmels. • Pesticidenverdampers zijn geen goed idee in kinderkamers. Gebruik liever een muskietennet of een lichaamsspray om insecten te weren. • Kaarsen en luchtverfrissers vervuilen de binnenlucht nog meer. Geurtjes verdrijven doe je door eens goed te verluchten. Wil je toch een lekker geurtje, dan kunnen enkele druppels etherische olie of een sinaasappel met kruidnagels een alternatief zijn.

geef je kind ademen bewegingsruimte • Zorg voor gemakkelijke kledij waarin je kindje vrij kan ademen en bewegen en niet belemmerd is. Laat je kind ook voldoende in een vrije omgeving spelen. • Zorg voor voldoende bewegingsruimte. Kinderen hebben veel nood aan beweging. Geef ze daar ook de ruimte voor. Meer inspiratie vind je op de bewegings- en groeimeter van Api & Olli. • Geniet samen met je kind van gezonde buitenlucht. Vermijd inspannende activiteiten buiten als het te warm of te koud is, bij smog of te veel ozon in de lucht.

voorkom infecties van de luchtwegen • Laat je kind vaccineren tegen kinkhoest, een zeer besmettelijke luchtwegaandoening. Kinkhoest is zeer gevaarlijk voor baby’s die niet of onvoldoende gevaccineerd zijn. Ook jonge ouders laten zich beter vaccineren, want 75% van alle besmettingen van pasgeborenen gebeurt door contactpersonen in huis. Ook bij zwangere vrouwen wordt een inenting tussen de 24ste en 32ste week van de zwangerschap sterk aanbevolen. • Leer je kindje om steeds de handjes te wassen voor het eten, na toiletbezoek of na niezen/ hoesten of het gebruik van een zakdoek. • Voorzichtig met geneesmiddelen tegen de hoest bij kinderen jonger dan 6 jaar. Laat je kind voldoende drinken, vooral warme dranken. Vanaf 1 jaar kan je ook wat honing toevoegen. Reinig ook de neus meerdere keren per dag met fysiologische zoutoplossing.

Meer info? gezondheidspromotie.wvl@bondmoyson.be of 056 52 87 88

18 • S-magazine / mei 2015

Bond Moyson West-Vlaanderen

week van de opvoeding 2015:

Bond moyson gaat voor gezonde luchtwegen Je trekt de voordeur ’s morgens achter je dicht, springt de auto in en brengt vervolgens de rest van de dag achter glas door? voor de meeste Belgen is dit een bekend fenomeen. we brengen maar liefst 85% van onze tijd binnen door. Binnenshuis zijn er echter zonder dat je dat beseft heel wat vervuilende factoren. Om je luchtwegen gezond te houden is een goed binnenhuismilieu dus van groot belang. Zeker kinderen kunnen hier baat bij hebben. daarom maakt Bond Moyson tijdens de week van de opvoeding werk van sensibilisering rond gezonde luchtwegen en een gezond binnenmilieu.

Zing, spring en ga buiten spelen! Aan gezonde luchtwegen kan je zelf heel wat doen. Voldoende bewegen, gezonde lucht binnenshuis en correct ademen zijn de tips die we je kunnen geven. Eigenlijk weten we dat allemaal, maar we doen het niet altijd. Ben je gestresseerd of oververmoeid, dan ga je te snel ademen. Heb je een zittende job, dan worden je longen niet gestimuleerd om dieper in te ademen. Resultaat: je longen nemen minder zuurstof op, terwijl de afvalstoffen minder snel worden afgevoerd. Een knellende blouse of een spannende riem kunnen ook een boosdoener zijn. Onze kinderen krijgen bovendien vaak niet genoeg ademen bewegingsruimte: je kind lang laten stilzitten in de draagmand, in de autostoel of in de zetel doe je beter niet. Samen bewegen is niet alleen goed voor de kleine spruit, maar ook voor mama of papa. De bewegings- en groeimeter van Api en Olli is een leuk gadget dat je als ouder kan helpen om je kindje te stimuleren om genoeg te bewegen. De groeimeter kan gratis aangevraagd worden via 056 52 87 88. Wie muzikaal is, heeft ook een stapje voor. Lekker luidop zingen of trompet spelen is heel leuk en bovendien een ideale training voor de longen.

een hoge luchtvochtigheid (zoals bij mist) zorgen ervoor dat de schadelijke stoffen die in de lucht hangen meer effect op je hebben bij een lichamelijke inspanning. Je gaat immers dieper en sneller ademen en dat vaak door de mond, waardoor je longen geïrriteerd kunnen raken. Onze kinderen zijn extra vatbaar voor slechte buitenlucht omdat ze zich vaker lager bij de grond bevinden (in de kinderwagen, ze zijn kleiner) en daarom ook dichter bij de uitlaatgassen.

extra open. Als je kookt, doe je er goed aan je dampkap tot 15 minuten nadien te laten werken. Op de infofiche gezonde luchtwegen vind je nog meer tips. Voor meer tips over gezonde luchtwegen, verwelkomen we je graag op verschillende locaties tijdens de week van de opvoeding (zie kader).

verluchten, verluchten en nog eens verluchten Gelukkig kan je zelf heel veel doen om te zorgen voor gezonde lucht bij je thuis. Regel nummer één voor een gezond binnenhuismilieu is voldoende verluchten (dagelijks 2 keer gedurende 15 minuten de ramen goed openzetten) en ventileren (een permanente beperkte circulatie van lucht via ventilatieroosters of een venster op een kier). Op die manier verdwijnen de vervuilende stoffen en komt er frisse, droge lucht in je huis. Je hoeft geen schrik te hebben voor energieverlies als je dagelijks twee keer goed verlucht gedurende een kwartier: op die manier koelen de muren niet af en je laat droge lucht binnen die sneller opwarmt. Verluchten moet je dagelijks doen, maar in bepaalde gevallen is het beter dat je nog vaker verlucht. Bij huishoudelijke activiteiten waarbij veel vocht vrijkomt is het nodig om extra te verluchten. Als je de was binnen droogt of strijkt, zet je nadien de ramen best eens

daTa OpvOEdingswEEK Woensdag 20/05 Menen, eikenlaan 25: speelnamiddag van 14u – 18u Woensdag 20/05 Brugge, astridpark: speelnamiddag van 14u – 17u Woensdag 20/05 Poperinge, Jeugdcentrum komstraat 30: gezinsmarkt van 14u – 17u30

En natuurlijk gaat er niets boven buiten spelen. Frisse lucht is goed voor je longen en een half uurtje buiten wandelen of spelen is noodzakelijk voor je dagelijkse portie vitamine D. Alleen bij slechte luchtkwaliteit buiten houden we kinderen beter binnen. Extreme hitte of koude, een hoge concentratie van fijn stof (smogalarm) of van ozon of

zaterdag 23/05

roeselare, Geitepark: gezinsactiviteit van 14u – 17u

zaterdag 23/05

oostende, edith cavellstraat: speelstraat van 10u – 17u

zondag 21/06

deerlijk, Midzomermarkt

Maandag 17/8

Wervik, zotte maandag

zondag 20/9

desselgem, oc de coorenaar: wandeldag oIGo van 7u30 – 15u

zondag 20/9

Wevelgem, Braderie

mei 2015 / S-magazine •

Bond Moyson West-Vlaanderen

Kalender gezonde luchtwegen in 2015 vind je onze socio-culturele organisaties vFg, viva-svv en s-plus op verschillende locaties in west-vlaanderen met acties ter promotie van gezonde luchtwegen.

sEnsiBilisEringsaCTiEs gEZOndE luChTwEgEn van viva-svv 6 mei

voormiddag, torhout, weekmarkt

6 mei

namiddag, oudenburg, weekmarkt

20 mei

voormiddag, Veurne, weekmarkt

21 mei

voormiddag, Harelbeke, weekmarkt

31 mei

vanaf 13u30, Jabbeke, Vrijetijdscentrum

21 juni

deerlijk, Midzomermarkt

17 augustus

Wervik, zotte maandag

20 september desselgem, oc de coorenaar: wandeldag oIGo van 7u30 – 15u 20 september Wevelgem, Braderie

vOOrdraChTEn in OnZE sOCiO-CulTurElE aFdElingEn 21 mei