SEPTEMBER OKTOBER 2020
EEN MAGAZINE VAN
Ik bes ch
IN HET SPOOR VAN POETSEN IN HET HOLST VAN DE NACHT TABOE HANDICAP EN SEKS? NATUURLIJK!
jou, jij bescher erm
mij mt
Bond Moyson Oost-Vlaanderen
LAAT JE NIET UIT JEÂ SLAAP HOUDEN
# v o orelkaar
EDITO
SLAAP ZACHT
COLOFON JAARGANG 48 september - oktober 2020 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Paul Callewaert
Hopelijk heb je een fijne – al was het misschien geen volledig onbezorgde – zomer achter de rug. De dagen worden stilaan korter en de schemering treedt sneller in.
ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Katrien De Weirdt
and, masker en afst
ko m
e n w e er w
el
!
Zo
dgel. han
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Bram Beeck, Tom Bosman, Alain Bourda, Joeri Bouwens, Sarah Brancart, Arne De Backer, Katrien De Ceunynck, Aline De Meyer, Jotie De Meyer, Anneleen De Sadeleer, Mieke De Smet, Nicolas De Vos, Bart Demyttenaere, Tom Durinck, Siska Germonpré, Evelyne Hens, Silke Hoefkens, Véronique Mertens, Silvie Mussen, Dimitri Neyt, Carolien Rietjens, Peter Seijnhaeve, Sarah Van Humbeeck, Renée Vansteenwinckel, Pieter Vandenbroucke, Evi Verstraete, Bieke Volcke, Francis Watteeuw, Carolien Wouters
Nog ev en
HOOFDREDACTEUR Gwen Muylaert
Eens het donker wordt, ga je in slaapmodus. Je ogen vallen toe, je bed roept. Je lichaam is erop geprogrammeerd, al houden de ontwikkelingen rond corona je weleens uit je slaap. Of misschien droom je net van een wereld waarin je je geen zorgen meer maakt over het virus. Daarnaast zijn sommigen druk in de weer wanneer de rest knort.
ILLUSTRATIES EN FOTOGRAFIE Laura Janssens, Stijn Wils
Wat doe je als je de slaap niet kan vatten? En hoe slapen we eigenlijk, samen of apart? Is het ene beter of slechter dan het andere? We duiken samen de nacht in. En hopen op een zorgeloze morgen.
DRUKKERIJ T’Hooft, Brugstraat 186, 9880 Aalter
Veel leesplezier!
CONCEPT & REALISATIE HeadOffice
CONTACT S-magazine Sint-Jansstraat 32-38, 1000 Brussel T 02 515 04 61 E s-magazine@socmut.be W www.bondmoyson.be/blog
TEAM S-MAGAZINE
OPLAGE 525 000 exemplaren De redactie van dit nummer werd afgesloten op 12 augustus 2020. De inhoud is gebaseerd op informatie die op dat moment verstrekt en bevestigd werd door de betrokken partijen. De aangegeven tegemoetkomingen, producten en prijzen zijn louter indicatief. Voor de precieze voorwaarden en maxima kan je contact opnemen met Bond Moyson provincie Oost-Vlaanderen. Deze kan in geen geval aansprakelijk worden gesteld voor eventuele vergissingen bij de druk van deze uitgave.
2
INHOUD
EN VERDER 04 NIEUWS
06
13 VOORDELEN Vakantiepret terugbetaald
IEDEREEN SLAAPT ANDERS Een goede nachtrust doet deugd. Ieder heeft zo zijn eigen slaap gewoontes. We piepen in de slaapkamer.
17 HOEZO Slaperig rijden? Levensgevaarlijk
26
IN HET SPOOR VAN Een nachtje door met de schoonmaakploeg van het ziekenhuis.
18 GEZOND Daarom blijf je beter weg van slaappillen 20 S-INFO ’s Nachts werken, overdag een jong gezin 24 SHOPPING Gezond slapen is gezond opstaan
22
TABOE Een beperking hoeft je seksleven niet te beperken.
25 DE REKENING VAN Hoeveel kost een behandeling voor borstkanker? 30 S-INFO Houdt pijn je uit je slaap? 32 TERUG NAAR SCHOOL Als schoolkosten de druppel zijn 34 AGENDA Trek eropuit!
35
DE STOEL #blm schudde Bouba Kalala wakker. Opgelet: dit S-magazine vertrok voor 1 september naar de drukker.
14
Misschien zijn er
IN DE KIJKER Knippen en plakken in je DNA, kan dat?
intussen enkele coronamaatregelen versoepeld of aangepast.
3
JE MOEDERSCHAPSRUST VERLENGD? Ben je recent bevallen? En was je in de weken daarvoor ziek of in tijdelijke werkloosheid? Dan kan je je moederschapsrust ná de bevalling verlengen. Dat is nieuw. Wat zijn de voorwaarden? • Je bent werknemer en je bent sinds de bevalling nog niet opnieuw aan het werk gegaan. • In de periode vanaf de 6de tot en met de 2de week vóór de bevallingsdatum was je in tijdelijke werkloosheid door overmacht, werkverwijdering of arbeidsongeschiktheid, en dit ten vroegste vanaf 1 maart 2020. Voldoe je aan de voorwaarden? Je nabevallingsrust mag verlengd worden van 9 weken naar maximaal 14 weken. Hoe aanvragen? Laat je werkgever weten dat je je nabevallingsrust wil verlengen. En breng ons ziekenfonds zo snel mogelijk op de hoogte. Wij brengen je dossier in orde. Meer info: www.bondmoyson.be
S-MAGAZINE MEER DIGITAAL EN MINDER OP PAPIER? Iedereen is anders. Uniek. De ene scrolt het liefst onderweg, de ander ploft graag in de zetel met papier. Jij leest zoals je leeft. En wij gaan mee op jouw ritme. Kies daarom vanaf nu voor de duurzame combinatie: S-magazine elke maand digitaal én 2 keer per jaar op papier (in januari en september).
NIET LANGER ONBELAST BIJVERDIENEN Je hebt een job of bent met pensioen en wil iets extra verdienen, bijvoorbeeld door bij te klussen in een vereniging of bij je buur. Op je inkomsten (maximaal 6340 euro per jaar) betaal je dan geen belastingen of sociale bijdragen. Dat is de regeling 'onbelast bijverdienen' of 'verenigingswerk', die de overheid 2 jaar geleden in het leven riep. Vanaf 2021 verdwijnt die regeling weer. Het Grondwettelijk Hof vernietigde dit systeem, omdat het in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Want als je als werknemer of zelfstandige dezelfde activiteiten uitoefent, dan betaal je wél belastingen. Discriminatie, volgens het Hof.
Jouw voordelen: • 1x/maand het digitale S-magazine in je mailbox. • 2x/jaar het papieren S-magazine in je brievenbus. • Praktische info, nieuws, tips, inspiratie en verhalen. • Beter voor het milieu. Meer digitaal, minder papier. • Gratis voor leden van ons ziekenfonds.
Je kan onbelast bijverdienen tot en met 31 december 2020. Vanaf 2021 kan je alleen bijklussen via een erkend deeleconomieplatform, met een belastingtarief van 10 %. De regering heeft een voorstel klaar om de regeling opnieuw – aangepast – in te voeren. Het is nog onduidelijk of die wordt goedgekeurd en wanneer ze van start zou gaan.
Schrijf je nu in op www.bondmoyson.be/ ikleesonline. Lees je S-magazine liever 6 keer per jaar op papier en niet digitaal? Dan hoef je niets te doen.
4
OMGAAN MET STRESS EN ONZEKERHEID
Benieuwd? Schrijf in via www.bondmoyson.be/fit, klik door naar 'infosessies' en kies 'gezonde geest'. Of mail naar fit@bondmoyson.be of bel naar 09 333 57 22.
MAAK KENNIS MET DE PERSONAL TRAINER De zomervakantie is voorbij, in september nemen we een nieuwe start. Sportclubs starten weer op en vieren dat met gratis proeflessen en initiaties. Ook onze personal trainers verwelkomen jou op een gratis kennismakingssessie tijdens deze maand van de sportclub. Ze staan te trappelen om je te ontmoeten en je te coachen naar een gezonder, fitter en slanker leven. Nieuw: behalve individuele trainingen bieden de personal trainers ook duo- en small-grouptrainingen aan. Jij kiest! • Individuele training: 42 euro (leden) of 60 euro (niet-leden) • Duo-training: 35 euro/p.p. (leden) of 45 euro/p.p. (niet leden) • Small-grouptraining: 7,50 euro* (leden) of 15 euro (niet-leden) per les voor 5 sessies met een 5-tal personen
DENK AAN JE GRIEPVACCIN De winter komt eraan. En die brengt helaas ook de griep mee. Met een griepprik wordt de kans op het virus kleiner. Krijg je het toch, dan is de ziekte milder. Zeker in deze coronatijden is vaccinatie aanbevolen voor risicogroepen en mensen ouder dan 50. Je laten vaccineren doe je het best in oktober of november. Elk jaar opnieuw, want het vaccin beschermt maar voor 1 winter. Met een voorschrift haal je het vaccin bij de apotheker. Nadien kan een arts of verpleegkundige het plaatsen. Ons ziekenfonds geeft een terugbetaling tot 25 euro per jaar voor erkende vaccins.
Jouw voordeel? Je wordt professioneel gecoacht op jouw niveau voor een laag tarief. Aan de hand van een gevarieerd programma bouw je fitheid, kracht en uithoudingsvermogen op. De trainer werkt op maat van (opnieuw) beginnende sporters die een duwtje in de rug kunnen gebruiken. Wil jij samen met vrienden, ouders, familieleden, collega’s ... een groepje starten? Kan perfect. En dat onder het motto: vóór je het weet, heb je een uurtje gezweet! Nieuwe reeksen starten in oktober. Actie van de maand: gratis kennismakingsessies. Boek nu je afspraak via www.bondmoyson.be/fit > consultaties > personal trainer. * Je betaalt 50 euro voor de reeks en krijgt 12,50 euro terugbetaald via de sportpremie MOVE.
Meer info vind je op www.bondmoyson.be/vaccin.
5
©jandarthet
De coronacrisis maakte het niet eenvoudig om workshops en infosessies te organiseren. Daarom startte onze dienst gezondheidsbevordering met online webinars. Liefst 650 mensen namen al deel. De nieuwste online special heet ‘Omgaan met stress en onzekerheid’. Volg gratis mee op 17 september van 20 tot 21.30 uur. Je komt te weten hoe je het best omgaat met gevoelens van stress en onzekerheid. Emoties die je niet altijd een halt kan toeroepen. Door gebruik te maken van mindfulness als ondersteunende techniek leer je er op de juiste manier mee omgaan.
DOSSIER EEN KIJKJE IN DE SLAAPKAMER
ALLEEN OF MET 4 IN BED
IEDEREEN SLAAPT ANDERS Niets zo belangrijk voor een gezond lichaam als een goede nachtrust. Daarbij is niet alleen de kwaliteit van je bed belangrijk. “Ook je kamergenoten hebben een invloed op je slaap”, zegt slaapexperte Annelies Smolders. Zij neemt de bedgewoonten van 4 slapers onder de loep.
Sarahs kinderen delen een kamer
“OOK IN ONS APPARTEMENT MET 4 KAMERS SLAPEN DE KINDEREN NOG SAMEN”
mama Sarah 37 JAAR
HOUDT VAN NAAIEN, VROEDKUNDE EN NAAR HET PARK GAAN MET DE KINDEREN
“Onze 3 oudste kinderen liggen op 1 kamer en de jongste slaapt bij ons”, zegt Sarah, mama van Ellie (7), Flore (5), Otte (2) en Bas (7 weken). “Dat is vooral om praktische redenen: er zijn maar 2 slaapkamers. In het najaar verhuizen we naar een appartement met 4 kamers, maar zelfs dan zullen de kinderen nog een paar jaar samen slapen. We willen de andere ruimtes gebruiken als logeer- en speelkamer. De kinderen zijn het gewoon om een kamer te delen. Ze sliepen allemaal eerst een jaar of 2 bij ons voor ze naar de gemeenschappelijke kamer verhuisden. Daar hebben ze wel elk hun eigen bed.” “Soms slapen ze goed, soms hebben ze een moeilijke nacht. Vooral Flore en Otte hebben weleens aandacht nodig. Of ze hebben slecht gedroomd, of ze moeten drinken … Dan maken ze elkaar soms wakker. Ze gaan ook allemaal op een ander uur naar bed, wat de situatie niet helemaal ideaal maakt. Bas slaapt voorlopig bij ons. Ik geef borstvoeding en dat is makkelijker. Ik voed hem al liggend en we vallen meestal samen in slaap. Tom en ik hebben daardoor minder privacy, maar gelukkig worden baby’s niet zo snel wakker. En er zijn andere plaatsen dan een bed hè.” (lacht)
TIP VAN ANNELIES: • “Het beste is natuurlijk om alle kinderen in een aparte kamer te leggen, dan zijn er minder storende factoren. Positief is wel dat samen slapen ook een rustgevend gevoel geeft aan het kind: het ligt niet alleen in een donkere kamer. Stop je het ene kind in als het andere al slaapt, let dan op dat je zo min mogelijk licht en geluid maakt, want dat zijn grote vijanden van slaap.” • “Als je baby bij jou in bed slaapt, doe dat dan maximaal tot hij/zij 3 maanden is. Anders word je als ouder het mentale slaappilletje van je kind en kan het minder goed inslapen zonder jouw aanwezigheid.”
7
Wie is Annelies Smolders? Psychologe en slaapspecialiste Annelies Smolders schreef het boek ‘Start to Sleep’, waarin ze uitlegt hoe je zelf je slaapproblemen kan aanpakken. Via haar online slaaptraining ‘start to sleep’ geeft ze ook slaaptherapie aan slechte slapers. Webinar: slecht geslapen?! Niet voldoende uitgerust na een nacht slapen? Het beïnvloedt je functioneren de volgende dag en is ... vermoeiend? Ben je een slechte slaper of wil je meer weten over slaap? Neem deel aan de webinar – op pc, tablet of smartphone – met Annelies Smolders. Je krijgt er heel wat bruikbare tips. 13 oktober 2020 om 20 uur | Gratis, maar inschrijven is nodig om de link te ontvangen. | Inschrijven? Via www.bondmoyson.be/ webinars
DOSSIER
Carolien en Olivier slapen apart “ONS INTIEME LEVEN? WE HEBBEN EEN GOEDE ZETEL”
Carolien en Olivier 34 EN 48 JAAR
HOUDEN VAN WANDELEN MET HUN HOND OSCAR EN ETENTJES MET VRIENDEN
“Mijn man en ik slapen al 13 jaar apart. Wij zeggen slaapwel in de badkamer”, lacht Carolien. “Olivier was vroeger dj en daardoor had hij een heel ander slaapritme. Ondertussen draait hij niet meer, maar we zijn wel altijd apart blijven slapen.” “Daardoor is de kwaliteit van onze nachtrust veel beter”, gaat Olivier verder. “Doordat mijn bioritme na 15 jaar als dj aangetast is, ben ik een moeilijke slaper. Ik woel wat af in bed, maar nu val ik mijn vrouw daar tenminste niet mee lastig. En omgekeerd maakt zij mij niet wakker als haar wekker ‘s ochtends vroeg afgaat.” “Maar op vakantie slapen we wél samen, want dan hebben we hetzelfde ritme”, zegt Carolien. “Dan is het eens zo plezant om een bed te delen. Of dit geen gevolgen heeft voor ons intieme leven? Nee, als je goed uitgeslapen bent, heb je sowieso meer aandacht voor elkaar. We hebben ook geen kinderen, dus we hoeven ons niet te beperken tot de slaapkamer. En we hebben een goede zetel.” (lacht) “Ik heb dat nooit als storend ervaren voor onze relatie. Vooral anderen vinden het raar.”
TIP VAN ANNELIES: “Goede slapers kunnen bij iedereen slapen, maar het is niet ongewoon dat koppels apart slapen. Soms zijn ze zelfs blij dat 1 van de kinderen op kot gaat, zodat er een bed vrijkomt. De redenen zijn divers: snurken, partners die in shiften werken en elkaar niet willen storen … Ook de menopauze kan een rol spelen, want dan heeft de vrouw het meestal veel te warm in bed. Er zijn zelfs koppels die gescheiden slapen, omdat de ene het raam open wil en de andere niet. Sommige echtparen vrezen dan voor hun seksleven, maar als je doodmoe bent, is dat óók het 1ste wat erbij inschiet. Zorg ten minste dat je goed slaapt, dan kan je ‘s ochtends of ‘s avonds nog bij elkaar gaan liggen.”
8
Aïsha slaapt met haar zoontje op de zetel “IK HOOP DAT MIJN ZOONTJE OOIT OP ZIJN EIGEN KAMER SLAAPT” Aïsha doet aan co-sleeping met haar 5-jarige zoontje in de woonkamer. “Ismaël heeft autisme en is vaak wakker ’s nachts. Rond 2-3 uur is hij superactief”, zegt ze. “Voordien sliep ik samen met mijn 3 kinderen. Ismaël wilde bij mij zijn, Ikram (2) kreeg borstvoeding en Ibrahim (8) was bang om alleen te liggen. Zo belandden we met 4 op 1 kamer. Maar Ibrahims nachtrust werd te hard verstoord. Toen de school zei dat hij overdag moe was en minder presteerde, ging er een alarmbelletje af. Ibrahim is net een pienter en alert kereltje. Sindsdien lig ik op de zetel met Ismaël.” “Mijn man vindt het niet leuk dat we niet samen in bed liggen. (lacht) Maar hij moet om 4.30 uur op voor het werk, zijn rust is belangrijk. Ook Ibrahim en Ismaël missen elkaar wel. Ik? Tja, er zijn nachten waarin ik maar 2 uur slaap. Ik ben doodop. Op sommige dagen vind ik kracht, en dan zijn er andere … Mijn reactie- en concentratievermogen lijden eronder. Als ik moe ben, word ik onrustig en angstig. Zelfs wanneer ik eens kan gaan liggen, vind ik geen rust.”
Aïsha 29 JAAR
HOUDT VAN ROMANS LEZEN
9
“Ik hoop dat Ismaël ooit op zijn kamertje slaapt. Maar hij is klein en heeft het moeilijk. Op een dag zal het beter gaan. Nu ben ik er voor hem. Maar als ik in mijn eigen bed zou liggen, zou ik een klik moeten maken. Zo zonder mijn kleine man.”
TIP VAN ANNELIES: “Wat Aïsha doet, is begrijpelijk. Ze is een té goede ouder, maar deze aanpak is onhoudbaar. Elke mens wordt om het uur kort wakker, maar leert om zichzelf weer in slaap te sussen. Hier weet het kind dat hij net dan aandacht krijgt. Het klinkt hard, maar iedereen moet in z’n eigen bed. Het is moeilijk, maar als je 10 dagen doorbijt, kan het opgelost zijn. Schakel eventueel ook hulp in van een professional. Besteed aandacht aan het inslaapmoment en leer je kind doorslapen. Ja, ook bij een kind met autisme werkt dit. Elk kind dat te weinig slaapt, vertoont trouwens gedragsproblemen. Meer nog, slaaptekort kan een diagnose verergeren.”
DOSSIER
Steve slaapt in de daklozenopvang “IK SLAAP OVERAL EN BEN NIET GEHECHT AAN EEN BED”
Steve 41 JAAR
HOUDT VAN FILMS, MUZIEK EN TIJD DOORBRENGEN MET VRIENDEN
“Ik heb geen vaste verblijfplaats. Door omstandigheden ben ik dakloos”, vertelt Limburger Steve. “Ik heb het geluk gehad dat er een plaats vrijkwam in de langdurige opvang van het CAW in Hasselt. Ik heb een apart kamertje met een bed en ik slaap er uitstekend. Maar eerlijk? Ik slaap overal. Ik hecht niet aan een eigen bed. In het vliegtuig, de auto, de trein ... Ik sluit mijn ogen en ik ben vertrokken. Ik heb geen medicatie of andere middeltjes nodig.” “Ik heb een tijdje in Portugal gewoond en daar overnachtte ik op straat. Eerst op een bank in het park, maar om 6 uur ‘s ochtends gingen de sproeiers aan. Later sliep ik in het portaal van de bank – met mijn bankkaart kon ik binnen. Het licht bleef aan, maar dat was toch iets comfortabeler. Ik ben nooit bang geweest op straat, omdat ik de andere daklozen kende. Wij hielpen elkaar.” “Ik heb ondertussen al op 19 verschillende plekken ge woond, nergens heb ik last van slapeloosheid. Ik heb altijd een onzeker bestaan geleid, maar ik lig niet wakker van stress of angst. Zelfs toen ik op straat sliep, wist ik dat alles weer in orde zou komen. Ik heb vertrouwen in het leven, daardoor slaap ik goed, denk ik. (lacht) Hoe ouder ik word, hoe minder slaap ik nodig heb, merk ik. 6 uurtjes zijn genoeg.”
TIP VAN ANNELIES: “Steve is een uitzondering. Mensen die ‘s nachts onbewust waken, omdat ze zich in een onveilige situatie bevinden, zoals daklozen, zijn vaak slechte slapers. Ook mensen bij wie ooit al werd ingebroken of die hun kinderen willen horen thuiskomen van een fuif zijn geoefend in hun waakpatroon. Zij moeten opnieuw leren om hun slaap te verdiepen. Hoe? 1 optie is om tijdelijk zó laat te gaan slapen, dat je als een blok inslaapt en doorslaapt. Na 2 weken conditionering komt de slaap vanzelf. Oordopjes en een slaapmasker kunnen ook helpen.”
DOE-HET-ZELFMODULE VOOR SLAAPPROBLEMEN Lig je ’s nachts vaak wakker? Je kan je slaapgedrag veranderen. Check de tips en oefeningen in de slaapmodule op www.ikbenik.be.
10
GEWIKT & GEWOGEN
KINDERARMOEDE IS GEEN VER-VAN-MIJN-BEDSHOW Paul : “Armoede is op het verkeerde moment op de verkeerde plaats geboren worden. Daar kiest geen enkel kind voor. Maar wij kunnen wel kiezen om er iets aan te doen.” Het is maandagavond 31 augustus 2020. Je ligt in bed met wijd open ogen. Je bent te zenuwachtig om te slapen, want morgen begin je aan het 1ste middelbaar. 101 vragen spoken door je hoofd. Kan je met die kleren naar school? Overleeft je boekentas nóg een schooljaar? Zit er een boterham in je brooddoos, morgen en alle middagen daarna? Cijfers met een gezicht Het is maandagavond 31 augustus 2020 en er liggen 130 000 kinderen wakker in Vlaanderen. Omdat ze zich zorgen moeten maken om zoiets banaals en belangrijks als geld. Herinner je je de 13-jarige Dylan, voor de zomer in het jeugdjournaal Karrewiet? “Als ik 1 ding kon wensen voor mijn gezin, dan is het iets meer geld. Ons eten is bijna op”, zei hij. Vlaanderen reageerde geschokt. Terecht. Want hoe valt Dylans verhaal te rijmen met ons welvarend Vlaanderen anno 2020? Waarom schrikken we eigenlijk? De armoedecijfers zijn al jaren zorgwekkend. In 2016 beloofde de Vlaamse regering om de kinderarmoede te halveren tegen 2020. Wat blijkt uit de recentste cijfers van Kind en Gezin? Het aantal kinderen dat in
armoede opgroeit, steeg van 12,8 % in 2016 naar 14 % in 2019. Sta even stil bij die cijfers. In Vlaanderen groeit 1 op de 7 kinderen op in armoede. Dat zijn 3 kinderen per klas. If not now, when? Het is maandagavond 31 augustus 2020 en het is me een raadsel hoe politici de slaap kunnen vatten. Waarop wachten ze? Nog een andere definitie, een significanter cijfer, een recenter rapport? Waarom zien we zo makkelijk de noodzaak bij een bedreiging als corona en weigeren we die te zien bij kinderarmoede? Wanneer meten we niet alleen, maar doen we ook iets? Armoede halveren is mogelijk. Het is een kwestie van politieke wil en maatschappelijke keuzes. Met een eenmalige toeslag komen we er niet. We moeten de strijd op verschillende fronten tegelijk voeren: betaalbare huisvesting, democratisch onderwijs, financiële bescherming bij tegenslag, toegankelijke gezondheidszorg … Investeren in sociale zekerheid is de armoede verkleinen. Laat ons daar werk van maken het komende schooljaar. Laat het ons slapeloze nachten bezorgen. Zodat alle kinderen op beide oren kunnen slapen.
PAUL CALLEWAERT ALGEMEEN SECRETARIS SOCIALISTISCHE MUTUALITEITEN
11
Een kritische noot, een optimistische boodschap of een duidelijke stelling. Algemeen secretaris Paul Callewaert werpt een blik op onze samenleving en brengt je graag zijn visie.
E.R. : P&V Assurances SCRL, Rue Royale 151 à 1210 Bruxelles
DE BESTE MANIER OM DE TOEKOMST VEILIG TE STELLEN, IS DOOR ER SAMEN AAN TE BOUWEN.
DE P&V GROEP IS EEN BELGISCHE COÖPERATIEVE VERZEKERINGSGROEP DIE ZICH INZET VOOR EEN SOLIDAIRE EN DUURZAME MAATSCHAPPIJ
VOOR JOU
VAKANTIEFUN? KRIJG TOT 100 EURO
1,50
Met respect voor de nodige maatregelen gingen deze zomer weer heel wat kinderen op kamp. Leden van Bond Moyson kunnen rekenen op een terugbetaling! Dit zijn jouw voordelen.
euro per dag
voor speelpleinwerking Tot maximaal 10 dagen per kalenderjaar
SPEELPLEINPLEZIER? TERUGBETALING HIER! Jouw rakkers konden tijdens de grote vakantie allicht weer hun hartje ophalen met speelpleinplezier met leeftijdsgenootjes. Vergeet je terugbetaling niet aan te vragen.
25%
5
euro per dag
voor schooluitstappen, beperkt tot de werkelijke kostprijs, tot maximaal 10 dagen per kalenderjaar
SCHOOLUITSTAPPEN MET OVERNACHTING? VOORDELIG
korting
van het inschrijvingsgeld Tot 100 euro
Mogen jouw kinderen in de 1ste schoolweken al bos-, zee-, taal- of andere meerdaagse themaklassen in de agenda pennen? Voor openluchtklassen of schooluitstappen mét overnachting krijg je een terugbetaling van Bond Moyson.
OP KAMP? MEER FUN VOOR MINDER GELD De voorbije zomer waren jeugd- en sportkampen weer toegelaten. Beleefden jouw kinderen de tijd van hun leven tijdens een vakantiekamp? Vraag dan je terugbetaling aan. Voortaan krijg je tot wel 100 euro terugbetaald.
Voor openluchtklassen, speelpleinwerking, vakantie- en sportkampen samen krijg je tot 100 euro terugbetaald per jaar.
voordelen 13
ONTDEK MEER VOORDELEN Al onze voordelen vind je op www.bondmoyson.be/terugbetalingen.
IN DE KIJKER CRISPR: EEN KIJKJE IN DE TOEKOMST
Beeld je een wereld in zonder diabetes of obesitas. Sciencefiction? Over 20 jaar kan het weleens werkelijkheid zijn. Hoe? Door CRISPR (spreek uit: ‘krisper’), een veelbelovende techniek die aanpassingen kan doen in het DNA van alle levende wezens.
14
CRISPR komt uit bacteriën, waar het virussen kapotknipt. Corona is een virus … kunnen we CRISPR dan inzetten in de strijd tegen corona? Dat onderzoeken wetenschappers inderdaad. Nu al gebruiken ze CRISPR bij coronatests in het labo. Het spoort snel stukjes genetische code van het coronavirus op in menselijke DNAstalen. Zo zien onderzoekers of iemand besmet is. Wie weet kunnen we CRISPR ooit gebruiken om het coronavirus stuk te knippen in menselijke cellen. Maar zo’n medicijn is niet voor morgen …
t z’n allen doo e me r
.
tte n
n s m o n d m a s ke r o
or
al o
en zett
en vo
Oorspronkelijk is CRISPR afkomstig uit bacteriën, die er zich al miljoenen jaren mee verdedigen tegen schadelijke virussen. Pas recent werd ontdekt dat we CRISPR kunnen ‘herprogrammeren’ om gerichte aanpassingen te doen in DNA. In élk levend wezen. Maar tot nu toe bleef het onderzoek beperkt tot bacteriën, planten en dieren. Iedereen wist dat het in theorie kón, niemand paste het toe op mensen.
MEDICIJN TEGEN CORONA?
pze
Eind 2018. De Chinese wetenschapper He Jiankui post een YouTube-filmpje waarin hij vertelt dat dankzij hem de allereerste genetisch gewijzigde baby’s ooit geboren zijn: de tweeling Lulu en Nana. Toen ze enkele cellen groot waren, paste hij een stuk van hun DNA – de bouwstenen van hun lichaam – aan. De meisjes zouden nu immuun zijn voor hiv, het virus dat aids veroorzaakt. Is het echt gelukt? Wat zijn de gevolgen? Da’s nog niet duidelijk. Wetenschappers wereldwijd schrikken zich rot. Ook het brede publiek fronst bij het experiment. De reden? De technologie die Jiankui gebruikte: CRISPR.
Laten w
KNIPPEN EN PLAKKEN IN JE DNA
TOP VAN DE IJSBERG
GENEZEN OF VERBETEREN
Logisch, het was te vroeg om dat te testen. Het onderzoek zit in de beginfase en op technisch vlak kennen we maar het topje van de ijsberg. Wat zijn de gevolgen van DNA-veranderingen op lange termijn – in de patiënt of in volgende generaties bijvoorbeeld? Ja, genetische aanpassingen komen willekeurig in de natuur voor. Maar dat is een proces van duizenden jaren en elke kleine aanpassing wordt altijd ‘uitgetest’ in de omgeving. Niet te vergelijken met CRISPR, met razendsnelle en doelgerichte aanpassingen in individuen.
Zelfs als we alle kennis in huis hebben, rijzen er ethische vragen. Je kan CRISPR gebruiken om zieke mensen te genezen, maar ook … om gezonde mensen te veranderen of ‘verbeteren’. Voorlopig focust de wetenschap op CRISPR als medicijn. De Amerikaanse Victoria Gray werd in de zomer van 2019 behandeld met CRISPR. Ze heeft sikkelcelanemie, een erfelijke ziekte die het transport van zuurstof in het bloed verstoort. De ziekte is nu ongeneeslijk. Eén verkeerd gen is de boosdoener. Onderzoekers gaan na of een ander gen het slechte gen kan vervangen, zodat Gray normaal kan leven.
En we hebben CRISPR nog niet volledig onder controle: soms knipt het stukjes DNA weg die het niet weg mag knippen. Geen drama bij een bacterie in een proefbuis, maar in mensen kan dat weleens verkeerde gevolgen hebben.
Daarnaast kan je met CRISPR gezonde mensen veranderen. Denk aan uiterlijke kenmerken, zoals oogkleur of lichaams lengte. Maar het kan gekker: wat dacht je van intelligentie of seksuele geaardheid?
15
Voor alle duidelijkheid: op dit moment kunnen die aanpassingen nog niet. Van veel eigenschappen weten we zelfs niet welke genen er allemaal bij betrokken zijn. Het onderzoek richt zich op de aanpassing van één gen, zoals bij sikkelcelanemie.
BEZINT EER GE BEGINT De meeste mensen zeggen ‘ja’ om CRISPR in te zetten om levensbedreigende erfelijke aandoeningen te genezen – áls er vooraf genoeg onderzoek gedaan is, zodat alles veilig verloopt. Voor andere kenmerken is het antwoord minder eenduidig. De grens tussen ‘genezing’ en ‘verbetering’ is vaag, dat maakt het er niet makkelijker op. Wat met doofheid of autisme? Verminderen die de levenskwaliteit drastisch? Of zijn het gewoon kenmerken van een individu, net als haarkleur? Wie beslist welke eigenschappen we aanpassen en welke we zo laten? En lopen we als samenleving zo niet het risico om onze diversiteit te verliezen? De toekomst van CRISPR is hoopvol, als we er verstandig mee omgaan. Bronnen: ‘De geknipte genen. Hoe CRISPR onze toekomst zal herschrijven en waarom iedereen dat moet weten’, Hetty Helsmoortel, Borgerhoff & Lamberigts, 2020. | ‘Virussen de wereld uit helpen door in je DNA te knippen: CRISPR uitgelegd’, VRT NWS, 22 mei 2020, www.vrt.be/vrtnws/ nl/2020/05/18/virussen-de-wereld-uit-helpen-doorin-je-dna-te-knippen-crispr/
WIN HET BOEK ‘DE GEKNIPTE GENEN’ Reis door de wereld van de genetica: van basisbegrippen tot concrete CRISPR-toepassingen bij planten, dieren en mensen. Helder en met de nodige humor. Wij geven 3 boeken weg van Hetty Helsmoortel. Eentje winnen? Stuur ten laatste op 30 september 2020 een mailtje naar s-magazine@socmut.be.
Geboortevoordelen buiten alle verwachtingen
Een kindje op komst? Net mama of papa geworden? Bij Bond Moyson genieten jonge ouders exclusieve geboortevoordelen. Vul snel onderstaande bon in voor een gratis informatiepakket en maak kans op een mooie prijs! 09 333 55 00 - reddieteddy.bmovl@bondmoyson.be - www.reddieteddy.be
✃
Info en voorwaarden bij Reddie Teddy, de service van Bond Moyson voor het jonge gezin.
Gratis informatiepakket + maak kans op een mooie prijs! JA, stuur mij gratis het uitgebreide informatiepakket van Reddie Teddy voor toekomstige ouders. Ik neem automatisch deel aan de babywedstrijd en maak kans op een mooie prijs. Naam en voornaam: Straat en nummer: Postcode en woonplaats: Vermoedelijke bevallingsdatum: Telefoonnummer: E-mail: Stop deze bon onder gesloten omslag in een van onze rode brievenbussen of stuur hem op naar Bond Moyson Oost-Vlaanderen, dienst Marketing, Tramstraat 69, 9052 Zwijnaarde. De naam van de winnaar verschijnt in S-magazine. De Socialistische Mutualiteiten en het ziekenfonds Bond Moyson Oost-Vlaanderen verzamelen en verwerken bepaalde persoonlijke gegevens. Dat doen we om onze taak als ziekenfonds (wet van 6 augustus 1990) te kunnen uitvoeren, om jouw dossier te beheren en om je op de hoogte te houden van onze diensten en activiteiten. Een van onze wettelijke doelstellingen is namelijk om de gezondheid en het welzijn te bevorderen. Het is je recht om te weten welke gegevens we van jou verwerken, om te vragen je gegevens te verbeteren of te wissen, om de overdracht aan een derde te vragen, om je te verzetten tegen geautomatiseerde beslissingen en om de verwerking van je gegevens voor direct marketing stop te zetten. Stuur je verzoek naar privacy.311@bondmoyson.be of naar Bond Moyson Oost-Vlaanderen, t.a.v. functionaris voor gegevensbescherming, Tramstraat 69, 9052 Zwijnaarde. Meer informatie vind je op www.bondmoyson.be.
HOEZO
SLAPERIG RIJDEN IS LEVENSGEVAARLIJK?
Dronken rijden, dat is een totale no-go. Dat weet je intussen. Maar wist je dat ook vermoeid achter het stuur kruipen absoluut geen goed idee is?
Wat is het gevaar van slaperig rijden? Simpel: microslaapjes. Je dommelt heel kort – 1 tot 4 seconden – in bij een monotone activiteit, zoals rijden. Uiterst gevaarlijk. Slaperigheid is een van de 5 grootste risicofactoren in het verkeer. 10 tot 20 % van alle ongevallen is te wijten aan vermoeid rijden – op autosnelwegen zelfs tot 30 %. Het risico op een ongeval wordt 4 tot 6 keer groter als je slaperig rijdt. Slaperigheid is de onderschatte ‘killer’ in het verkeer.
Wat is het effect van slaperig rijden? Je kan het vergelijken met het effect van alcohol. • Je wordt minder aandachtig. • Koers houden en tussen de rijvaklijnen blijven, is moeilijker. • Je reactietijd en reflexen vertragen. • Je kijkt minder in je spiegels. • Nachtje zonder slaap? Da’s te vergelijken met 0,9 tot 1,0 promille in je bloed. Slaap je gedurende enkele dagen maar 5 uur per nacht? Dan heb je 6 keer meer kans op een ongeval in vergelijking met iemand die 8 uur per nacht haalt!
Wat zijn signalen van vermoeidheid? Een microslaapje kan je over vallen, maar er zijn enkele duidelijke signalen die je waarschuwen: • met de ogen knipperen, dichtvallende oogleden of net een starende blik • concentratieverlies of onsamenhangende gedachten • veel geeuwen • last hebben om een constante snelheid aan te houden of om op je rijvak te blijven • vaker aan je gezicht komen • gaten in je geheugen (bijvoorbeeld verder zitten in het traject dan je dacht) • knikkebollen (laatste stap voor je in slaap valt).
Hoe ga je om met vermoeidheid achter het stuur? Als de vermoeidheid toeslaat, is de gouden regel: stoppen met rijden. Er zijn dan maar 2 dingen die écht helpen: cafeïne, dus een kop koffie, en een powernap van 15 tot 20 minuten. Of je wisselt van chauffeur als je kan. Een taxi of iemand bellen die je kan komen halen, is ook een optie. De volumeknop van de radio volledig opendraaien, rijden met het raam open voor frisse lucht … het kan je even alerter maken, maar het effect is kortstondig.
Helpt een vermoeidheidsdetector? Er komen auto’s op de markt met ingebouwde toestellen die waarschuwen als je slaperig wordt. Die lijken te werken. Er bestaan ook draagbare (en goedkopere) toestelletjes, maar die zijn niet efficiënt. Een studie van VIAS (het vroegere Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid) toont aan dat ze je niet beter bewust maken van je vermoeidheidstoestand. Mensen negeren het toestel vaak, omdat ze het niet eens zijn met de waarschuwing. Probeer dus vooral zelf goed de signalen van slaperigheid op te merken.
HOE VERMIJDEN DAT JE SLAPERIG WORDT? Lange rit voor de boeg? Neem dan je voorzorgsmaatregelen. Lees alle extra tips op www.bondmoyson.be/blog.
17
GEZOND WAAROM SLAAPMEDICATIE GEEN GOED IDEE IS
1 slaappil is er 1 te veel De cijfers liegen er niet om: 1 op de 5 Vlamingen slikt slaappillen. Slapen we zo slecht? Waarom grijpen we naar drastische middelen? En waarom zijn die allesbehalve goed voor onze gezondheid? We zoeken het uit met slaapexpert Johan Verbraecken (UZA).
“Er is natuurlijk ook occasioneel ge bruik, maar zeker 10 % van de bevolking gebruikt toch regelmatig slaapmedicatie. Dat blijft een absurd hoog cijfer”, weet Johan Verbraecken, hoofd van het slaapcentrum van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen.
HOE KOMT DAT? Slaappillen krijg je enkel op voorschrift. “Geen verwijt aan huisartsen, vaak ís er een indicatie voor slaapmedicatie voor kortdurend gebruik. Dan spreken we over enkele dagen tot een week, om een moeilijke periode te overbruggen. Maar als het helpt, zijn mensen geneigd om het te blijven nemen”, zegt Verbraecken. “Mensen dénken dat ze goed slapen met medicatie, terwijl de slaapkwaliteit totaal niet denderend is. Maar het is een snelle en makkelijke oplossing: de pil biedt instant slaap. Het probleem anders aanpakken, vraagt meer moeite en tijd.”
DE 3 VALKUILEN Van slaappillen blijf je het liefst zo ver mogelijk weg. Om de eenvoudige reden dat ze gepaard gaan met stevige risico’s.
1. Verslaving loert Voor je het weet, beheerst de slaappil je leven. “Bij 20 % van de mensen die gedurende 3 weken slaappillen gebruiken, treedt al gewenning op. Je moet steeds meer nemen voor eenzelfde effect. Van de patiënten die de medicatie langer nemen (6 weken en meer), is de meerderheid echt verslaafd. Probeer je te stoppen, dan krijg je een zware opflakkering van het slaapprobleem. Meer nog, het lijkt erger dan ooit. Teruggrijpen naar medicatie is heel aanlokkelijk. De vicieuze cirkel start.” “De gekende Z-geneesmiddelen, zoals Zolpidem bijvoorbeeld, werken kortdurend en helpen bij een inslaapprobleem. Na enkele uren zijn ze uitgewerkt. Dat wil
niet zeggen dat ze totaal onschuldig zijn: ook aan Z-drugs kan je verslaafd geraken.” Het grootste gevaar zijn de benzodiazepines, die berucht zijn om hun bijwerkingen. “Het zijn zowel lang- als kortwerkende middelen. Sommige werken extreem lang door, waardoor het geneesmiddel een lang ‘half leven’ leidt. Ja, sommige middelen werken tot meerdere dagen na.”
2. De kater Net zoals bij alcohol kan je bij slaapmedicatie opstaan met een kater. “De stof zit nog in je bloed tijdens de ochtenduren en er kunnen neveneffecten optreden, zoals motorische problemen, concentratiestoornissen … Dat noemen we de ‘hangover’: het product werkt niet alleen ’s nachts, maar ook overdag. Niet de bedoeling, en het houdt risico’s in. Thuis, onderweg en op het werk heb je meer kans op een ongeval.”
1/5
VLAMINGEN SLIKT SLAAPPILLEN
10 %
VAN DE BEVOLKING GEBRUIKT REGELMATIG SLAAPMEDICATIE
20 %
VAN DE MENSEN DIE GEDURENDE 3 WEKEN SLAAPPILLEN NEMEN, ONDERVINDT GEWENNING
“Daarnaast werken benzo’s spierverslappend. Ook de keelspieren ontspannen, waardoor de keelholte vernauwt. Dat kan leiden tot slaapapneu: de luchtwegen worden afgesloten en het inademen wordt belemmerd. Dit effect is individueel en dosisafhankelijk, maar met slaappillen loop je gemiddeld gezien een verhoogde kans op apneu.”
3. Moeilijk afkickproces Stoppen? De afkickverschijnselen zijn niet min. De slapeloosheid komt terug, maar er is ook neerslachtigheid of depressie, algemene malaise, rillingen, koortsig gevoel, verwardheid … “Afkicken van slaapmiddelen is zowat het moeilijkste wat er is. Zelf stoppen vergt enorm veel karakter. Een minderheid kan dat. Zelfs een afbouwschema gaat vaak nog te snel. Als je stopt, moet je een periode van maanden tellen. En pas op, na anderhalf jaar hervalt ongeveer de helft.”
ALTERNATIEVEN Slaap je slecht en wil je het verhelpen? Probeer eerst gezonde alternatieven. • Ontspanningsoefeningen: mindfulness, yoga, ademhalingsoefeningen … • Ga voor een gezonde levensstijl. Eet gezond, beweeg, ga naar buiten … • Zorg voor een goede slaaphygiëne. Bouw vaste gewoontes op en besteed aandacht aan een regelmatig slaap patroon – op een vast tijdstip gaan slapen en opstaan. • Lig je langer dan 20 minuten wakker? Sta op, ontspan en kruip weer in bed als je slaperig bent. Herhaal indien nodig. Raakte je verslaafd aan slaapmiddelen, dan is ontwennen de juiste stap. “In het slaapcentrum werken we met cognitieve gedragstherapie. Gedurende het hele traject verminderen we geleidelijk de slaapmiddelen. 85 % van de patiënten stopt succesvol”, benadrukt Verbraecken.
SLAAP ZACHT: PAK DE VERBORGEN SLAAPVERSTOORDERS AAN We beseffen vaak niet dat bepaalde eet- en drinkgewoontes onze slaap slechter maken. Let op met cafeïne: we zitten massaal aan de koffie en cola. Dat zijn cafeïne bommetjes. Niet erg als het niet ’s avonds is, denk je? Fout! Vanaf 2 eenheden per dag kan je slaap verstoord geraken. Lees wel: kán. Cafeïne heeft niet bij iedereen dat effect. Denk je gezonder af te zijn met cola light/zero? Mis! Die dranken bevatten zo'n 50 % meer cafeïne dan gewone cola. Alcohol opzij: alcohol misleidt. Het maakt je rustiger en je valt makkelijker in slaap. Maar na enkele uren is het kalmerende effect uitgewerkt en daarna werkt alcohol vaak activerend. Je slaap is verstoord, je slaapt niet goed door en ontwaakt. Zo kan het zijn dat je om 5 uur klaarwakker naar het plafond staart. Liever vroeg dan laat: eten ’s avonds laat? Geen goed idee. Als je gaat slapen, is je spijsvertering nog volop aan de gang. Je zou van minder wakker liggen. Mijd suikers: meer bepaald snelwerkende suikers. Ook al merk je het niet meteen, ze hebben een effect op je slaapkwaliteit. Ontdek nog tal van tips voor een goede slaaphygiëne op www.bondmoyson.be/blog.
START TO SLEEP Een goede nachtrust is heilig. Bekijk de video met Start to sleep-advies van experte Annelies Smolders op www.bondmoyson.be/blog.
S -INFO
ALS MAMA EN PAPA ’S NACHTS WERKEN 14 jaar na de 1ste vonk vormen brandweerman Nick en spoed verpleegster Kimberley een gezin met 2 jonge dochters. Al die tijd bleven ze ’s nachts werken. Hoe combineren zij een jong gezin met nachtwerk? Als startende ambulancier-brandweerman liep Nick Strubbe een nacht stage op de dienst spoedgevallen in AZ Zeno in Knokke-Heist. Spoedverpleegster Kimberley D’hont moest hem die nacht opleiden. Van het een kwam het ander. Ook na de geboorte van Lucy (8) en Mona (5) bleven ze allebei ’s nachts werken.
ONREGELMATIGE UREN? VANZELFSPREKEND Voor ze kinderen hadden, stonden ze niet stil bij het onregelmatige werk in shiften. “Het is onze job, dus voor ons is het vanzelfsprekend”, steekt Kimberley van wal. “Sinds we kinderen hebben, stem ik mijn nachtshiften af op Nicks werkrooster, zodat er altijd een van ons is voor de kinderen. Daarnaast doen we regelmatig een beroep op Nicks ouders. Zonder hulp zou het een pak moeilijker zijn.”
OVERDAG STA IK NA 4 OF 5 UUR WEER OP, OF IK KAN ’S AVONDS NIET SLAPEN 20
© Jan Darthet
NACHTWERK EN GEZIN? 4 TIPS VAN KIMBERLEY EN NICK: 1. Maak tijd voor jezelf én voor elkaar Plan bewust toffe activiteiten in op momenten waarop je niet moet werken. Samen iets doen is belangrijk, maar me-time zeker ook. Zo blijf je mentaal sterk!
VOLDOENDE SLAAP Wie ’s nachts werkt, moet extra waakzaam zijn om mentaal en fysiek gezond te blijven. Hoe zorgen ze voor voldoende slaap? “Ik slaap zelden na een nachtshift”, geeft Nick toe. “Want ik heb niet zoveel slaap nodig. Ik vind het een lastig gevoel om iets te missen van wat mijn gezin overdag doet.”
2. Stem shifts op elkaar af Werken jij en je partner soms ’s nachts? Check of een van jullie flexibele nachtshifts kan aanvragen. Zo stem je de werkuren af op elkaar.
Voor Kimberley is het anders. “Als ik ’s ochtends thuiskom na een nacht werken op de spoeddienst, ben ik echt uitgeput. Dan kruip ik onmiddellijk in bed – al breng ik soms eerst nog de kindjes naar school. Ik zorg dan wel dat ik na 4 of 5 uurtjes opsta, anders kan ik ’s avonds niet slapen.”
3. Eet gezond en plan je maaltijden Bewaak je voedingspatroon en maak ook daar een planning voor. Zo zorg je dat je veel gezonder en gevarieerder eet. Energie verzekerd!
‘KWALITIJD’
4. Verwelkom hulp met de kinderen Kan je grootouders inschakelen om voor de kinderen te zorgen, andere familieleden of buren? Of kunnen ze op playdate gaan bij vriendjes? Sla geen enkel aanbod af.
Ieder waakt op zijn eigen manier over de gepaste dosis slaap. Daarnaast plannen Kimberley en Nick regelmatig een activiteit met z’n tweeën in, op momenten dat ze overdag samen thuis zijn. “Tijd samen, maar ook tijd voor onszelf vinden we erg belangrijk”, zegt Kimberley.
KAMPIOEN IN PLANNEN “Tijdens de coronacrisis moesten we ons herorganiseren, omdat we de grootouders niet konden inschakelen”, vertelt Nick. “Gelukkig waren de collega’s enorm solidair, zodat we alles goed geregeld kregen. Het was puzzelen, maar het is ons gelukt om die periode goed door te komen.” Ze geven toe dat het niet altijd makkelijk is – ja, hectisch soms – om alles georganiseerd te krijgen: werkshifts, hobby’s voor de kinderen, school en vrije tijd. “Maar we zijn intussen bedreven geworden in plannen”, zegt Kimberley. “We hebben nooit overwogen om geen nachtwerk meer te doen omwille van de kinderen. Onze kinderen groeien ermee op en ook voor hen is het de normaalste zaak van de wereld dat we vaak ’s ochtends thuiskomen van het werk en niet ’s avonds.”
21
Nick bevestigt: “Elke zomer trekken we met onze vroegere scoutsgroep mee op kamp als kookouders. Dan zijn we even helemaal weg uit de dagelijkse routine. Back to basics, in een tent slapen, dat echte kampgevoel. Zalig!”
GEZOND ETEN Wat is er nog anders als je ’s nachts werkt? En hoe vang je dat op? “We ondervonden dat onregelmatig leven ook heel vaak onregelmatig eten betekent”, aldus Nick. “We vergaten weleens een hoofdmaaltijd of we grepen uit tijdsgebrek naar kant-en-klare maaltijden. Maar dat is echt niet gezond.” Dat probleem hebben ze aangepakt, legt Kimberley uit: “We plannen onze maaltijden nu veel beter. We denken na over wat we gaan eten en maken soms op voorhand maaltijden klaar, die we invriezen. Zo eten we veel gezonder en gevarieerder. Ik merk echt dat ik meer energie heb sinds we dat doen.”
TABOE SEKS BIJ KWETSBARE GROEPEN EN SEKSUELE DIENSTVERLENING
Voor mensen met een handicap of kwetsbare ouderen is seks gauw een drempel. Of erger: iets waarop ze denken geen recht te hebben. Seksuele dienstverlening kan soelaas bieden, al blijft het (te) vaak onder de radar. Zonde, vindt sekswerkster Sigrid.
HANDICAP OF HANDICAP OFOUDERDOM? OUDERDOM? GEEN STREEP GEEN STREEPDOOR DOOR
© Carmen De Vos
22
S
S
Seksualiteit bij mensen uit kwetsbare groepen blijft nog te vaak een taboe. Nochtans verschilt hun nood aan seksualiteit niet van die van andere mensen. Dat bewijzen de cijfers (Aditi vzw): in een jaar tijd steeg het aantal aanvragen voor seksuele dienstverlening met 20 %.
STAP DURVEN TE ZETTEN “Zeker 1 op de 10 van mijn klanten behoort tot een kwetsbare groep”, weet sekswerkster Sigrid Schellen (33). “Ik zie ook een evolutie sinds ik seksuele dienstverlening probeer te normaliseren door er open over te zijn. Mensen durven meer de stap te zetten en contact met me te zoeken.” “Vooral mensen met een fysieke handicap of ouderen bereiken me. Iemand met een mentale handicap zie ik zelden. Ik pas er ook mee op. Je loopt snel het risico om meer schade toe te brengen dan goed te doen. Ik ben niet geschoold om specifieke problematieken te begrijpen. Die mensen zijn beter af bij de medewerkers van een vzw als Aditi.”
KLEINZOON HELPT OPA VAN 87 Dat seksuele dienstverlening zo’n taboe is, zit Sigrid hoog. “Waarom hebben we de neiging om die mensen zo te betuttelen? Nergens voor nodig. Het zijn mensen van vlees en bloed, met dezelfde gevoelens als jij en ik. Maar om de een of andere reden hebben we het moeilijk om te aanvaarden dat ze evenzeer verlangen naar seks en liefde”, zegt ze. “Ik had ooit een klant van 87 jaar. Zijn kleinzoon had hem mijn nummer gegeven. Geweldig toch! Het zijn niet de sekswerkers of de mensen uit een kwetsbare groep die het taboe in stand houden, wel de buitenwereld. Ik heb niet het gevoel dat ik zomaar een geil fantasietje verkoop. Ik geef iets wat voor íedereen belangrijk is.”
ADITI VZW HELPT BIJ SEKSUELE DIENSTVERLENING Wat is seksuele dienstverlening? Het is onder steuning bij intieme of seksuele vragen/ noden van mensen met een handicap en kwetsbare ouderen. Aditi vzw helpt met professioneel opgeleide mede werkers. Mensen met een fysieke of mentale handicap, kwetsbare ouderen of personen met een psychische kwetsbaarheid kunnen er terecht met vragen over seksualiteit en intimiteit. Na je aanvraag volgt een intakegesprek, daarna word je doorverwezen naar een seksuele dienst verlener, een (relatie-) therapeut of een andere hulpverlener. Meer info: www.aditivzw.be.
“Ik merk dat zij meer tijd en kwaliteit willen. Ze vertellen hun verhaal, maar willen er ook geen uur over palaveren. Vooral bij ouderen zie ik hoe buitengesloten ze zich voelen. Het zijn net die klanten die achteraf helemaal openbloeien. Hun zelfvertrouwen krijgt een boost. Ik situeer mijn job op dat moment veel meer in de zorgsector dan in de erotische sector. Ik draag bij aan het feit dat mensen zich – al is het maar even – beter voelen.”
WARE LIEFDE VAN 1 UUR Pakt Sigrid een kwetsbare klant ‘anders’ aan? “Absoluut niet, dat is een regel. Ik luister natuurlijk. Is iemand vanaf z’n middel verlamd, dan werkt het anders. Ik laat die persoon uitleggen wat belangrijk is, wat wérkt. Daarna doe ik wat ik gewoonlijk doe. Het gaat mij om de persoon. De handicap of leeftijd is bijzaak.” Bestaat het risico dat mensen die minder toegang hebben tot seksualiteit sneller gevoelens ontwikkelen voor haar? “Dat ligt aan de persoon, niet aan de kwetsbaarheid. Ja, soms zijn ze na die 1ste keer verliefd. Maar da’s meer een bevlieging, die overgaat. Ik ben de ‘ware liefde van 1 uur’. En ik maak duidelijke afspraken, net zoals bij andere klanten. Blijven de gevoelens bestaan, dan kunnen we elkaar niet meer zien.”
PRAAT EN INFORMEER Er is werk aan de winkel, besluit Sigrid. “Er zouden gerust meer campagnes mogen komen. Informeer mensen in zorginstellingen bijvoorbeeld. En school het personeel. Laat kwetsbare mensen erover praten, laat ze zeggen waarnaar ze verlangen. Het zou tot veel minder frustratie of schaamte leiden.”
OPENBLOEIEN “We moeten er geen doekjes om winden. Voor deze mensen is het moeilijker om een partner te vinden”, gaat Sigrid verder. “Maar ook zij hebben huidhonger. Ook zij willen affectie. Denk je dat seks de essentie is als ze bij me komen? Mis! Het maakt deel uit van wat ik aanbied – anders ga je niet naar een sekswerker – maar het grootste deel van de tijd gaat naar gezellig samenzitten, knuffelen en lief zijn.”
CONSULTGESPREK SEKSUELE DIENSTVERLENING TERUGBETAALD Seksualiteit en intimiteit zijn basisrechten. Bond Moyson wil dat ze toegankelijk zijn voor iedereen. Doe je als lid een beroep op de dienstverlening van Aditi vzw, dan krijg je een tegemoetkoming van 40 euro voor een consultgesprek. Meer info: www.bondmoyson.be/ terugbetalingen. Klik door naar 'consultgesprek seksuele dienstverlening'.
23
SHOPPING
TEMPUR HOOFDKUSSENS Original: ideaal voor zijslapers. Ombracio: perfect voor buikslapers. Millennium: een droom voor rugslapers. 21 % korting op hoofdkussens
DROOM ZACHT
Gezond slapen is gezond opstaan. Investeer in een goede matras én kussen en slaap als een roos. Zo sta je op zonder rug-, nek- of hoofdpijn. Zonder pijn tout court. Met een frisse geest in een uitgerust lichaam. Klaar om er weer een dag volop in te vliegen.
21 %
KORTING Millennium
TEMPUR MATRASSEN Kies de dikte op maat van je slaapgewoonte voor een uitstekend comfort en goede ondersteuning. Tempur Original 19, 21 of 25 cm Tempur Sensation 21 cm 21 % korting op matrassen
Original
KORTING OP JE NIEUWE HOOFDKUSSEN OF MATRAS Ombracio
Je krijgt 21 % korting bij aankoop van een kussen of matras van Tempur bij de Mediotheek OostVlaanderen. Kom langs in een Mediotheek voor advies op maat. Deze actie geldt van 1 september tot 31 oktober 2020. Adressen en info vind je op www.bondmoyson.be/ mediotheek of 09 333 54 05. Geldig op matrassen TEMPUR Original 19, 21 of 25 cm en Sensation 21 cm en hoofdkussens original, millennium of ombracio.
24
HOEVEEL KOSTTE RITA’S BEHANDELING VOOR BORSTKANKER?
€ 34 819,45
Rita
53 JAAR HERSTELT VAN BORSTKANKER
- € 21 659,12
(terugbetaling wettelijke ziekteverzekering)
€ 13 160,33
(zelf betaald: 2415,31 remgeld + 10 745,02 supplementen)
September 2017, Rita’s 1ste onderzoek. De diagnose: borstkanker. Na een hobbelparcours met 8 operaties – “de 1ste liep al mis” – gaat het opnieuw de goede richting uit. Ze is weer fit en energiek. Maar aan haar behandeling en borstreconstructie hangt een prijskaartje.
3 TIPS OM JE REKENING TE DRUKKEN: 1. Kies een tweepersoonskamer, dan zijn supplementen verboden.
HOE WORDT DE KOSTPRIJS BEPAALD? Naast medicijnen en materiaal worden vooral erelonen aangerekend. Die betaalt je ziekenfonds grotendeels terug, jij betaalt wel het remgeld.
2. Neem een hospitalisatieverzekering, vóór ooit een diagnose valt. Die betaalt remgelden en soms ook je supplementen terug. Met onze KliniPlanPlus had Rita een tussenkomst van 12 856,75 euro gekregen en had ze zelf maar 303,58 euro moeten betalen.
De supplementen worden niet terugbetaald. 3. Kies je een borstreconstructie met eigen weefsel Omdat Rita op een eenpersoonskamer lag, liepen de (methode DIEP-flap)? Ga naar een ziekenhuis dat supplementen op tot bijna 11 000 euro. “Ik had niet gedacht de afgesproken tarieven respecteert. Zie dat het zo duur zou zijn”, vertelt ze. “De kankerdiagnose is de lijst op www.bondmoyson.be/ al zo’n shock, maar dan begint de loodzware behandeling. borstreconstructie. Ik heb zoveel pijn gehad dat ik flauwviel. En door een infectie ging ik vaker onder het mes dan voorzien.” Rita had een borstreconstructie met eigen weefsel. Een dure ingreep. “Een urenlange operatie met een anesthesist en verschillende chirurgen, dat telt door.”
de rekening van
(totale factuur voor onderzoeken, chirurgie, medicatie, borstreconstructie …)
* KliniPlan en KliniPlanPlus zijn hospitalisatieverzekeringen die aangeboden worden door Bond Moyson OostVlaanderen, verzekeringsagent van VMOB SoHo. De algemene voorwaarden KliniPlan en KliniPlanPlus hebben voorrang op de bepalingen in dit artikel. ** Voorbeeld berekend op basis van de hospitalisatiefacturen. Er werd geen rekening gehouden met een vergoeding voor de ambulante zorgen waarop leden met een ernstige ziekte recht hebben.
25
DOSSIER
IN HET SPOOR VAN ...
DE NACHTPLOEG VAN DE SCHOONMAAK IN HET ZIEKENHUIS
26
Sai en haar team maken zich klaar voor hun nachtshift (v.l.n.r.: Sai, Leen, Erna en Veerle) Anja is al in het OK (2de foto links bovenaan)
Een ziekenhuis slaapt nooit. Ook ’s nachts is het zorgpersoneel op de been. Bevallingen, operaties, verpleging … alles gaat door. En vergeet niet: er wordt ook gepoetst. Een shift in het kielzog van de nachtraven van de schoonmaakdienst van het UZ Leuven.
21.00 uur
Een laatste sip koffie en Erna, Leen, Veerle en verantwoordelijke Sai vertrekken naar hun poetsplek. “De nachtploeg bestaat nog maar 2 jaar. Voordien maakten de ochtendshift en late shift ‘onze plekken’ schoon. Vooral voor consultatieruimtes is het handiger om dat ’s nachts te doen”, vertelt Sai. Alle medewerkers van de nacht komen van de ochtendshift. “De nacht is zoveel beter!”, benadrukt Erna. “Een ochtendshift start om 5 uur. Dan gaat je wekker af in het holst van de nacht. Vreselijk”, zegt Leen. “Nog een voordeel als je start om 21 uur: je kan je niet overslapen”, lacht Sai.
23.00 uur
Op de nierdialyse is er overdag te veel gaande om te poetsen. Maar hier komen zeer kwetsbare patiënten, dus alles moet altijd kraaknet zijn. “Het is van dat”, weerklinkt Erna’s stem vanachter de hoek. Op de deur van een onderzoeksbox hangt een A4 waarop staat dat er de voorbije 24 uur een vermoedelijke COVID-patiënt binnenkwam.
LEVE MARC VAN RANST! De 1ste coronagolf gunde het ziekenhuis geen seconde rust. Ook de schoonmaakdienst niet. “Ik poetste met een collega op 1 nacht 69 ‘COVID-boxen’ op spoed”, herinnert Anja zich. “Na elke patiënt reinigen met interieurreiniger en daarna in een 2de beweging met een chlooroplossing.” De schoonmaakploeg was dan ook enorm blij met de persoonlijke bedankingsvideo van Marc Van Ranst. “Super dat hij dat gedaan heeft”, knikken Sai en haar team. “Deed ons veel deugd. En een opsteker voor de moeilijke periode die er misschien weer zit aan te komen.”
toen ook overal ingeschakeld.” Sai knikt. “Maar we zijn erdoor gekomen, met klasse teamwork. Niemand van ons raakte besmet.” Leen voelde zich op het werk zelfs veiliger dan in de winkel, zegt ze, voor ze de onderzoekskamer onder handen neemt.
00.00 uur
Tijd voor de … euh lunch? “Je kan je moeilijk voorstellen dat je rond middernacht een maaltijd naar binnen speelt hé? Geloof me, je doet dat. Ik eet ’s ochtends niet, wel ’s middags, ’s avonds en ’s nachts”, legt Erna uit. De sfeer onder de collega’s is gezellig. “Veel minder stress ’s nachts, al mag je niet bang zijn in je eentje. Want je hoort hier en daar weleens een geluid dat je niet kan thuisbrengen”, knipoogt Veerle. “Maar er loopt niemand in de weg, niemand leidt je af of belemmert je werk.” Een halfuurtje pauze. Anja vertrekt naar het operatiekwartier (OKA). Zij maakt deel uit van de ploeg die instaat voor de schoonmaak van de operatiezalen, intensieve zorgen en spoedgevallen. ’s Nachts daar niet poetsen? Ondenkbaar. “Toch denken velen dat ‘die van de nachtshift’ een luxeleven leiden”, weet Anja. “Alsof wij de hele tijd koffieklets houden. Tuurlijk zijn er rustigere momenten, dat heb je toch bij elke job?”
Leen weet wat haar te doen staat. Extra beschermende kledij aantrekken, de chlooroplossing aanmaken. “Mijn duikbril op, ik kan naar binnen”, glimlacht ze. “Dit is niets vergeleken met de helse periode tussen maart en juni. We werden
27
IN HET SPOOR VAN
Leen ervaart het net zo. “Het is doorwerken om alles rond te krijgen. Bovendien moeten wij soms inspringen in het bevallingskwartier als het daar te druk is. Of als Anja dringend nodig is op het OKA. Dat krijgt altijd voorrang.”
00.30 uur
Sai gaat “nog een wasje draaien”. Wasmachines om u tegen te zeggen in het ziekenhuis. “Wij doen ’s nachts onze eigen was. Altijd onder het wakende oog van onze krekel, Japie”, lacht ze. Pardon? “Luister eens goed.” En ja … er weerklinkt het getsjirp van welgeteld 1 krekel. Al jaren, weet Sai te vertellen.
Z
.
ntsmetten 100 % ij o
Anja wordt intussen naar het bevallingskwartier geroepen. “Ik heb meer moeite met bevallingsruimtes”, geeft ze toe. “Er hangt toch altijd een andere geur. Echt, geef me liever een ‘vuile operatiezaal.”
2.30 uur
Leen en Erna poetsen de boxen waar dagelijks mensen aan de nierdialyse liggen. “Minder spannend dan op het OK … tot het hier overstroomt”, grinnikt Erna. “Rond 1 uur beginnen de machines te spoelen. Het kan gebeuren dat een darm springt. Dan staat alles blank, alsof je een kraan openzet.” Als dat het geval is,
vergaat hen het lachen wel. Want er is niemand anders dan zij om de boel op te kuisen. Leen: “Elke week gebeurt er iets. Of er ontploft een zak met zout, of er komt een darm los.” “En het water uit de dialysemachines is 90 °C, lekker warm. Tegenvaller hoor”, weet Sai. Ze zet de radio een tikkeltje luider. “Maar overdag kan je niet staan shaken en zingen tijdens het werk hé!”
4.00 uur
Veerle staat al uren als enige op dienst Oogziekten. “Ik sta ‘los’, zoals dat heet. Vandaag poets ik hier, morgen ga ik naar het oncologisch dagcentrum”, zegt ze. “Elke dag een vaste dienst? Dat zou niets voor mij zijn. Ik houd van de afwisseling.” Wordt een shift van 8 uur dan niet eenzaam? “Daar heb ik geen last van. Zo kan ik tenminste goed doorwerken. En we zien mekaar wel tijdens het eten.”
5.00 uur
Het werk zit erop. “Zo’n nacht vliegt voorbij, elke keer weer”, zegt Sai. “Tot straks hé, dames! Tot morgen, dat zeggen we hier nooit.”
28
i
g be
en d
zi
“Je moet soms je verstand op 0 zetten. En wat humor toelaten. Je ziet alles: van uitwerpselen tot … Weet je wat het ergste is? Als ze wachten met het telefoontje naar de schoonmaakdienst. Dan is alles lekker aangekoekt. Bloed kuist niet makkelijk op hoor. Hoera voor zuurstofwater”, vertelt Sai.
L a at
Een operatiekamer van het G-team (de afdeling waar traumapatiënten worden geopereerd) heeft een ‘tussenbeurt’ nodig. Neem dat maar letterlijk: schoonmaken tussen 2 operaties door – tussen patiënt 1 en 2 zit amper 10 minuten tijd. Dan zie je weleens minder smakelijke taferelen? “Bij zware gevallen moeten we tijdens de operatie al een tussenbeurt doen. Dat kan er bloederig bijliggen … Ik heb het dan even moeilijk, maar het hoort bij de job”, zegt Anja.
n t!
1.30 uur
at j i j o o k v e r s t a n d
Aan het sporten? Krijg tot 15 euro.
Bond Moyson wil iedereen aan het sporten krijgen. Om je te motiveren, betalen we elk jaar 12,50 euro van de kostprijs van je erkende sport- of bewegingsactiviteit terug. Leden met verhoogde tegemoetkoming krijgen 15 euro terug. Surf naar www.bondmoyson.be/ledenvoordelen.
S -INFO
Slaaptherapie kan helpen bij slapeloosheid, zonder dat je moet grijpen naar slaapmedicatie. Kinesitherapeute en onderzoekster Eveline Van Looveren (UGent) onderzoekt de link tussen chronische pijn en slapeloosheid.
ALS PIJN JE SLAAP VERSTOORT
Is er een verband tussen slapeloosheid en chronische pijn, zoals nek- of rugpijn? “Minstens 50 % van de mensen met gecombineerde nek- en rugklachten lijdt ook aan slapeloosheid, zo blijkt uit onderzoek. Dat is een hoog cijfer. De problematiek is natuurlijk niet altijd gelinkt. Onderzoek toont ook aan dat de pijngevoeligheid bij een mens sterk stijgt na een nacht niet of te weinig slapen.”
Stel, ik slaap al jarenlang slecht. Wat doe ik eraan? “De 1ste stap is meestal een bezoek aan de huisarts. Doorgaans verwijst hij of zij je door naar een psycholoog. Of de patiënt krijgt slaapmedicatie voorgeschreven – vaak op eigen vraag. Op lange termijn wegen de gevolgen van slaapmedicatie ernstig door. Slaaptherapie is daarom een interessant alternatief om langdurige slaapproblemen aan te pakken. Afhankelijk van de klachten ga je eerst naar een slaapkliniek voor een slaapanalyse. Is de diagnose insomnia? Dan kan je doorverwezen worden voor slaaptherapie.”
MINSTENS 50 % VAN DE MENSEN MET GECOMBINEERDE NEKEN RUGKLACHTEN LIJDT OOK AAN SLAPELOOSHEID Hoe weet ik of slaaptherapie iets voor mij is? “Tijdens de slaapanalyse meten we ademhaling, hartslag, hersenactiviteit ... Zo kunnen we fysieke of onderliggende oorzaken opsporen of uitsluiten, zoals slaapapneu of het rusteloze-benensyndroom. Er is sprake van chronische insomnia als de inslaaptijd meer dan 30 minuten bedraagt, als er doorslaapmoeilijkheden zijn, bij vroegtijdig ontwaken zonder onderliggende
5 ERGONOMISCHE SLAAPTIPS Naast een verandering in het slaapgedrag kan ook het comfort van je bed en kussen helpen om beter te slapen. Tips van Roseline D’hooge, stafmedewerker gezondheidsbevordering bij Bond Moyson. Houding: De rug moet ’s nachts goed kunnen recupereren. Dat gaat het best als je op je rug of zij ligt. Als je op je buik slaapt, worden de nekwervels extra belast. Dat kan klachten veroorzaken. Matras: Het gaat eigenlijk over het volledige slaapsysteem: kussen, matras en onderstel. Cruciaal is de veerkracht ter hoogte van de belangrijkste drukpunten, zoals schouders en heupen, en voldoende ondersteuning in de onderrug. Misschien nog belangrijker: keer de matras af en toe om, vervang ze tijdig en verlucht dagelijks de kamer. Hoofdkussen: Het duurste hoofdkussen is niet per se het beste. Voor zijslapers geldt: de afstand tussen oor en schouder moet gevuld zijn door het kussen. Ben je een rugslaper, dan zoek je naar de juiste hoogte en ondersteuning in die positie. In een ideaal scenario vormen nek- en rugkolom een rechte, horizontale lijn, zowel in rug- als zijlig. Kniekussen: De meeste zijslapers zijn vaak gebaat met een extra kussen(tje) tussen de knieën. Met een kniekussen liggen het bekken en de rug rechter, en slaap je in een stabielere houding. Zo kan de rug ’s nachts beter recupereren of ontspannen. Testen = weten: Het aanbod kussens en matrassen, in tientallen varianten en materialen, is overweldigend. Een gouden tip: test thuis. Steeds vaker kan je gedurende een paar weken een matras of hoofdkussen uittesten. Doen!
31
oorzaak, en wanneer de patiënt overdag negatieve gevolgen ondervindt. Wie overdag ook pijnklachten heeft, kan een beroep doen op een kinesist.”
Hoe gaat slaaptherapie in z’n werk? “In 1ste instantie willen we jouw slaap efficiëntie kennen: hoeveel uren spendeer je in bed en hoeveel daarvan slaap je ook effectief? Dat houd je bij in een slaapdagboek. In een 2de fase nemen we dan die ‘wakkere’ uren weg, zodat je minder tijd in bed doorbrengt. Zo proberen we het slaapritme te herstellen. Dat kan best zwaar zijn. Maar na een paar weken zien we vaak al resultaat.”
En op lange termijn? “Mensen krijgen opnieuw controle over hun slaap. Ze weten vaak niet dat ze negatieve gewoontes hebben opgebouwd die hun nachtrust verstoren – zoals dutjes overdag. Via slaaptherapie worden mensen zelfredzaam in een volgende stresssituatie, of wanneer het probleem opnieuw opduikt en aanhoudt. Dan kan je teruggrijpen naar de therapie.” Meer weten? Blader door naar de agenda op pagina 34 voor de infosessie ‘Leven met chronische pijn’. Meer info over ergonomie, slaaphouding en tips voor je matras en hoofdkussen vind je op www.rugweb.be. Blader ook eens terug naar pagina 24 voor de kussen- en matrassenactie in onze Mediotheken.
ONDERZOEK INSOMNIA EN NEK- EN RUGPIJN Eveline en haar collega’s zijn op zoek naar mensen die lijden aan slapeloosheid (langer dan een half jaar) en chronische nek- en rugpijn (langer dan 3 maanden). Stuur een mailtje naar slaapenpijn@vub.be om te helpen bij het onderzoek.
TERUG 180° NA AR SCHOOL SCHOOLKOSTEN ZIJN VOOR VEEL GEZINNEN TE ZWAAR
V
ALS DE SCHOOL TE DUUR IS Schoolgaande kinderen kosten geld. Dat weet elke ouder. Maar dat die schoolkosten voor veel gezinnen ook (te) zwaar zijn, zeggen we liever niet luidop. Of weten we misschien gewoon niet. “Elke rekening is puzzelen om er te geraken”, getuigt Veerle. 32
Veerle (54) is een alleenstaande mama met 2 dochters, Margot (12) en Manon (19). “Ongeveer 20 jaar geleden raakte ik door een scheiding in schuldbemiddeling”, steekt ze van wal. “We waren aan het verbouwen en de kosten waren hoger dan we hadden ingeschat. Toen we het huis moesten verkopen, gaapte er een financiële put.” Veerle slaagt erin om de put te dichten, maar wanneer ze later een nieuwe (LAT-)relatie aangaat en zwanger wordt, gaat het opnieuw mis. “We verhuisden naar een goedkope huurwoning, maar omdat ik geen reserve had om de waarborg en verhuiskosten te betalen, moest ik opnieuw een lening aangaan. Geen goede beslissing, bleek achteraf, maar ik had geen keuze.”
SOS SCHULDEN OP SCHOOL “Maximumfactuur voor het middelbaar onderwijs?” Johan Van Biesen, voorzitter SOS Schulden op School: “1 op de 7 gezinnen heeft het moeilijk om de schoolrekeningen te betalen. Problemen met schoolkosten kunnen uitsluiting van kinderen en jongeren in de hand werken. Om dat te vermijden, proberen wij zoveel mogelijk te sensibiliseren met lezingen, workshops, begeleidingstrajecten … In het basisonderwijs wordt al met een maximumfactuur gewerkt, maar in het middelbaar onderwijs helaas nog niet. Er is nog werk aan de winkel.”
BOVEN WATER MET BUDGETBEHEER
PANIEKAANVAL
“Als invalide krijg ik wel een uitkering, maar daarvan bleef na het betalen van de huur, vaste onkosten en schoolkosten letterlijk 0 euro over. Leven deden we van het kindergeld.”
Ondanks het budgetbeheer blijft het tellen en rekenen, elke dag opnieuw. “Als mijn dochter op maandag 1 euro moet meenemen voor een schoolactiviteit, dan kan ik die soms niet geven. Omdat ik die euro nodig heb om een brood te kopen en pas op maandag mijn leefgeld krijg”, zegt Veerle.
Veerles relatie sneuvelt en de rekeningen blijven zich opstapelen. Ze belandt in een diepe depressie. Wanneer ze na een paar maanden herstelt, zet ze zelf de stap naar budgetbeheer. “Ja, vrijwillig. Om weer boven water te geraken. Sindsdien krijgen we elke week een vast bedrag als leefgeld. Dat helpt om te weerstaan aan de verleiding om nieuwe schoenen of kleren voor de kinderen te kopen als de oude nog niet helemaal versleten zijn. Die hulp was alleszins enorm welkom.”
MIJN DOCHER KREEG OP SCHOOL OOIT GEEN SOEP, OMDAT EEN FACTUUR VAN 7 EURO NOG NIET BETAALD WAS
Meer info: www.schuldenopschool.be
Ook de coronacrisis zet het gezin extra onder druk. “Mijn jongste dochter heeft geen eigen computer. Tijdens de lockdown kon ze wel mijn tablet gebruiken voor de lessen en haar schoolwerk, maar praktisch was dat niet. Mijn oudste dochter heeft een paar keer een paniekaanval gehad. Ze had schrik dat ze door corona haar jaar niet zou halen en zag haar kansen om verder te studeren verdwijnen. Een jaar dubbelen én verder studeren is voor ons financieel niet haalbaar. Gelukkig was ze geslaagd en kan ze starten met haar verdere studie Grafiek en Tekenkunst aan LUCA Gent.”
GEPEST Veerles situatie is geen uitzondering. ‘SOS Schulden op School’ (zie kader) maakt scholen bewust van de financiële druk die ouders vaak door (school)rekeningen ervaren. “Alleen bestaat daar veel schaamte over. Ook mijn oudste dochter bepaalt heel selectief aan wie ze het vertelt. En mijn jongste kreeg op school ooit geen soep, omdat een factuur van 7 euro nog niet betaald was.” Over haar eigen toekomst blijft Veerle voorzichtig. “Ik weet perfect wat het goedkoopste is in welke supermarkt en waar er promoties zijn. Nog voor ik aan de kassa sta, weet ik hoeveel ik moet betalen. En we hebben nog altijd een budgetmeter. Maar ik blijf knokken. Ik hoop dat we de komende studiejaren zonder al te veel kleerscheuren doorkomen en dat mijn kinderen het ooit beter zullen hebben.”
33
2 OKTOBER
VANAF 21 OKTOBER
Gent
Gent, Dendermonde, Aalst, Sint-Niklaas, online
VOOR FILMFANATEN FILMVOORSTELLING ‘FEEL MY LOVE’ Dementie is een aandoening die een mens en zijn omgeving totaal overhoop gooit. De docufilm ‘Feel my love’ geeft dat op een pakkende manier weer. De film volgt de bewoners van Huis Perrekes 4 seizoenen lang in hun dagelijkse leven. Een zwaar thema, luchtig gebracht.
ONTDEK NOG MEER ACTIVITEITEN:
14 - 16 uur | Historische kelder, Vrijdagmarkt 10, 9000 Gent | Gratis | Info: www.s-plusvzw.be, o-vl@s-plusvzw.be of 09 333 58 00
www.s-blog.be/agenda
5 SEPTEMBER
1 EN 5 OKTOBER
Antwerpen
Gent en online
VOOR CULTUURFANATEN
VOOR MENSEN
CULTUUREXPEDITIE VFG Heb je zin in een dagje ontspanning met een cultureel tintje? Wil je iets bijleren in een losse en ontspannen sfeer? Dan is de 3de editie van onze Cultuurexpeditie zeker iets voor jou. We trekken met z’n allen naar Antwerpen, een stad vol architectuur en uiteraard cultuur. Exacte locatie, uur en prijs? Surf naar www.vfg.be | Info: o-vl@vfg.be of 09 333 58 02
Opgelet: Alle data en activiteiten zijn onder voorbehoud. Mogelijk moeten we sommige activiteiten annuleren of uitstellen door de coronacrisis. Twijfel je? Bel of mail ons, wij helpen je zo goed
VOOR (GROOT)OUDERS, BABYSITTERS EHBO EN REANIMATIE BABY’S EN KLEUTERS Wil je voorbereid zijn op kleine en grote accidentjes? In deze 2 workshops kom je te weten wat je moet doen – of beter niet doet – bij verslikkingen, (brand)wonden, valpartijen, insectenbeten … Reanimatie: 21 oktober (webinar), 4 (Aalst) en 26 november (Sint-Niklaas) | EHBO: 27 oktober (Dendermonde), 17 (webinar) en 23 november (Gent) | 19.30 - 21.30 uur, webinar om 20 uur | Bond Moysonkantoren | 10 euro leden, 5 euro leden met verhoogde tegemoetkoming, 20 euro niet-leden | Inschrijven: www.bondmoyson.be/fit > infosessies en workshops > Opvoeden en opgroeien of 09 333 57 22
MET CHRONISCHE PIJN 25 OKTOBER
INFOSESSIE: OMGAAN MET CHRONISCHE PIJN 1 op de 4 mensen ervaart chronische pijn en krijgt te horen: ‘je leert er best mee leven’. Maar hoe doe je dat? Tijdens deze sessie geeft pijnonderzoekster Eveline Van Looveren (UGent) hierop een antwoord en bruikbare tips om je dagelijks leven met pijn opnieuw onder controle te krijgen.
Sint-Niklaas 9-11 OKTOBER Diksmuide
VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP (16+) AVONTURENWEEKEND Ben jij van het avontuurlijke type en droom jij ervan om eens te kunnen raften op zee? Of wil je weleens muurklimmen, zeilen, paardrijden, boogschieten, vlotvaren of paintballen? Dat kan! Schrijf als de bliksem in en ontdek al deze leuke activiteiten tijdens een avontuurlijk weekend in de polders.
1 oktober 2020 van 19.30-21 uur (Gent) | 5 oktober 2020 van 20-21 uur (webinar) | Bond Moyson Zwijnaarde, Tramstraat 69 | Gratis, inschrijven verplicht | Info: www.bondmoyson.be/fit > infosessies en workshops > Themasessies, fit@bondmoyson.be of 09 333 57 22
Sport Vlaanderen, Zuidbroekstraat 12, 8600 Woumen | 130 of 180 euro | Info: www.s-sportrecreas.be, dries. plaetevoet@s-sportrecreas.be of 09 333 57 56
mogelijk verder.
34
VOOR DEELNEMERS VAN JOETZ- EN VFG-JONG VAKANTIES TERUGKOMDAG MET SPANNENDE HALLOWEENTOCHT De jaarlijkse Terugkomdag is hét moment om al jouw vriendjes van op de vakanties blij weer te zien. Mét eetfestijn én in primeur ons vakantieaanbod van 2021. Meer nog, je kan je ter plaatse inschrijven voor jouw favoriete vakantie(s) in 2021. Dat is nog voor de lancering. Daarna griezel je mee op onze Halloweentocht. 11.30 uur | Heywijck, Lange Rekstraat 52, 9100 Sint-Niklaas | Info en inschrijven (verplicht): joetz.oost@joetz.be of 09 333 58 15
DE STOEL EEN VISIE DIE ZIT
JAMMER DAT IK MIJN AFRIKAANSE ROOTS ZO LANG HEB WEGGEDRUKT “Ik heb een Vlaamse moeder en een Congolese vader, die sinds mijn 12de uit beeld is. Sindsdien heb ik de keuze gemaakt om Vlaming te zijn. Om erbij te horen, vermoed ik. Mijn zus Zoë en ik groeiden op in Londerzeel en op school waren wij de enigen met een donkere huidskleur.” “De Black Lives Matter-beweging heeft me behoorlijk wakker geschud. Pas nu ben ik me meer bewust beginnen worden van mijn Afrikaanse roots. Ik ben er als een gek over beginnen lezen. Mijn zus is een ideale coach. Zij studeerde over gender en diversiteit en was al in Afrika. Ik niet. Voorlopig is dat nog te vroeg, voel ik.” “Ik zit in heel wat online groepen van ‘mixed races’ en ik merk dat ik niet de enige ben die tijdelijk een kant koos. Jammer dat mensen – zoals ik destijds – zo’n keuze blijkbaar vooral maken om zich beter te voelen, om geaccepteerd te worden. Toen ik in juni op de Black Lives Matter-manifestatie rondliep, had ik voor het eerst het gevoel niet op te vallen. Iedereen had er hetzelfde haar! Terwijl mijn vrienden altijd zeggen: ‘Als we je niet vinden op een feestje, dan zoeken we je haar.’” (lacht)
‘BLACK LIVES MATTER’ SCHUDDE ME BEHOORLIJK WAKKER
“Eerlijk? Ik vind het jammer dat ik mijn roots zo lang heb weggedrukt. Ik ben 23, het is nog niet te laat, maar ik sta voor een serieuze inhaalbeweging. Tegelijk besef ik meer dan ooit dat racisme diep ingebakken zit in ons systeem. Als je ziet hoe mensen met een andere huidskleur het moeilijk hebben om een huurhuis te krijgen of, ondanks hun hoge diploma, tevreden moeten zijn met een job die ze minder graag doen. Dan weet je: er is nog werk aan de winkel. Ik wil ‘iets’ doen met mijn huidige gevoel, maar ben nog aan het uitzoeken wát precies. De zoektocht is alleszins gestart.”
BOUBA KALALA (23) DEED IN 2017 MEE AAN DE MOL EN PRESENTEERT OP STUBRU ‘BELLEN MET BOUBA’.
35
TWEEMAANDELIJKS MAGAZINE I SEPTEMBER - OKTOBER 2020 I GENT X I P919593 EXP. SELECT MAIL, BRUGSTRAAT 182, 9880 AALTER
PB- PP B-04596 B- 00000 BELGIE(N) - BELGIQUE
Openluchtklassen of vakantie? Tot 100 euro terugbetaald
Elk jaar gaan je kinderen met school wel eens op bos-, zee-, of sneeuwklassen. En tijdens de vakantie? Dan staan speelpleinen, jeugd- en sportkampen op het programma. Voortaan krijg je veel meer terug: tot wel 100 euro! Voorwaarden en details kennen? Check www.bondmoyson.be/ledenvoordelen.