Vizine juli - augustus - september 2020

Als je bevalling de roze wolk grijs kleurt GENDER IN TIJDEN VAN CORONA: LAAT VROUWEN NIET STIKKEN

Staycation: vakantie in eigen land juli  augustus  september verschijnt 4x per jaar

De grote gelijkmaker?

In dit nummer 02 Edito: De grote gelijkmaker?

De voorbije maanden draaide de wereld op een lager toerental door de coronapandemie. Die werd wel eens voorgesteld als de ‘grote gelijkmaker’. Want iedereen kan getroffen worden door het virus, dat geen onderscheid maakt op basis van afkomst, geslacht of portefeuille. Klinkt logisch, maar zitten we nu écht met zijn allen in hetzelfde schuitje? Niet helemaal wanneer we scherper inzoomen.

04 Gender in tijden van Corona: laat vrouwen niet stikken

Hoe hoger je loon en status, hoe groter de kans dat je van thuis hebt kunnen werken. Anderen hadden die luxe niet. Zij bleven aan de slag in minder veilige omstandigheden of vielen terug op een tijdelijke werkloosheidsuitkering en moesten fiks inkomensverlies slikken.

08 Als je bevalling de roze wolk grijs kleurt

07 Body positivity enkel een vrouwenzaak?

11 Blogartikel: Lavementje?

In een ruime villa met tuin woog de lockdown vast minder zwaar dan in een klein appartementje zonder balkon. En afstandsonderwijs is veel evidenter wanneer alle gezinsleden over een eigen laptop beschikken, dan wanneer je het moet rooien met één aftandse pc.

12 Latifa doorbreekt taboes rond seksualiteit en bevallingen

Vrouwen kregen het in verhouding zwaarder te verduren. Zij werken immers vaker in de sectoren die onze maatschappij draaiende moesten houden, zoals de zorg, de supermarkten of de poetsdiensten. En hoewel ze voor hun inspanningen veel applaus kregen, vertaalde zich dat niet in hun loonzakje. Integendeel: eens te meer blijkt dat wie écht nuttig werk levert, daar vaak het minst voor betaald wordt. Meritocratie werd nog maar eens ontmaskerd als een hardnekkige leugen.

13 Staycation: vakantie in eigen land

Tijdens de lockdown gingen de meldingen van intrafamiliaal geweld fors de hoogte in. Partners en kinderen deelden in de klappen. En dat nog meer dan vroeger: door de stress, maar ook omdat alle vluchtroutes afgesneden waren. Wanneer je huis geen thuis meer is, maar een gevangenis met een sadistische cipier.

22 Boekentips

18 Handen die de wereld dragen 19 Blogartikel: Haat-liefde relatie met mijn lichaam 23 VIVA-SVV maakt je (on)gewoon warm!

De conclusie is pijnlijk, maar duidelijk: we dobberen op dezelfde zee, maar sommigen zitten op een jacht en anderen in een kano. Dat moet dringend anders. Alleen een solidaire samenleving kan de golven bedwingen!

04

12

18

Karin Jiroflée voorzitter VIVA-SVV

facebook.com/vivasvv.be www.viva-svv.be viva.svv

Vizine: Magazine van VIVA-SVV vzw Nummer 74: Jaargang 20 Contact: Sint-Jansstraat 32-38, 1000 Brussel, 02 515 04 10 e-mail: info@viva-svv.be V.U.: Lilith Roggemans Redactie: Ann Dewalque, Lien Willaert, Anouk, Adinda, Sarah Brancart, Karin Jiroflée, Paulien Mertens Coördinatie en eindredactie: Sarah Brancart Vormgeving en illustraties: Kevin Hensels Druk: Bredero Graphics RPR: Brussel Ondernemingsnummer: 0412 830 713

2

juli  augustus  september

Vizine

3

MAATSCHAPPIJ

Gender

tijden van corona

in

Op 17 maart ging ons land voor een aantal weken in een soort van semi-lockdown, in de hoop de COVID-19-pandemie zo goed en zo kwaad als het kon onder controle te krijgen en de curve af te vlakken. We bleven dus in ons kot.

Het virus spaarde niemand en dus moest de hele samenleving zich aanpassen. Zowat iedereen voelde de gevolgen van de maatregelen: tijdelijke werkloosheid en een vaak aanzienlijk inkomensverlies, sociale afzondering tot zelfs volledige quarantaine voor wie ziek was, verplicht (deels) telewerken, al dan niet gecombineerd met voltijdse kinderopvang en thuisscholing. Dat alles overgoten met een sausje van angst en onzekerheid over hoe lang deze nachtmerrie nog zal duren, en in het ergste geval kwam er ook voor honderden mensen nog het afscheid van een geliefde, vriend of familielid bovenop.

Het was natuurlijk niet allemaal kommer en kwel. Sommigen droegen hun steentje bij via vrijwilligerswerk of vonden de tijd en mentale ruimte om thuis een nieuwe hobby op te nemen. Heel wat mensen konden rekenen op hulp van buren voor hun boodschappen en andere huishoudklusjes. We gingen massaal aan het wandelen, fietsen en joggen. Banden werden via de digitale weg onderhouden, en de crisis leek de creativiteit van velen aan te scherpen. Iedereen probeerde er voor zichzelf en zijn naasten het beste van te maken.

Toch leek het meteen wel al duidelijk dat één grote groep in onze maatschappij disproportioneel hard getroffen werd door de coronacrisis en de maatregelen: vrouwen. Hoog tijd dus voor een genderperspectief op de situatie.

Vrouwen aan het front Als we kijken naar de sectoren die onze samenleving draaiende hielden, springt het meteen in het oog. Medisch, verpleegkundig en verzorgend personeel in ziekenhuizen en woonzorgcentra, thuiszorgwerkers en vroedkundigen, verkoopmedewerkers in supermarkten, mensen werkzaam in kinderopvang en onderwijs, schoonmaakpersoneel … de overgrote meerderheid van hen zijn vrouwen.

4

juli  augustus  september

Ze werkten méér dan de klok rond (dat deden ze eigenlijk ook al voor deze crisis) en brachten hun eigen leven in gevaar om voor zieke patiënten, ouderen, kinderen, zwangeren, mensen met een beperking of hongerige hamsteraars te kunnen zorgen.

Ze bleven werkzaam, helaas vaak zonder adequaat beschermingsmateriaal, zodat alle anderen in isolatie konden gaan.

De werkdruk was en is in deze sectoren momenteel onmenselijk hoog en eist een grote emotionele tol van de werknemers.

Toch behoren deze beroepen vandaag, laten we eerlijk zijn, nog steeds tot de meest ondergewaardeerde en onderbetaalde in onze samenleving.

Vrouwen zijn gemiddeld gezien meer afhankelijk van openbaar vervoer dan mannen. Dat geldt des te meer voor vrouwen in een kwetsbare socio-economische positie. Hierdoor liepen ze niet alleen een groter risico om in contact te komen met het virus wanneer ze zich naar het werk verplaatsten, ze moesten ook hemel en aarde verzetten om er op tijd aan te komen omdat de frequentie van veel trein-, tram- en busdiensten was verminderd. Ze mochten eigenlijk überhaupt blij zijn als ze gezond en wel thuis konden geraken na hun lange werkdag.

De tweede shift Maar daar houdt het voor de meeste vrouwen natuurlijk niet op: na de loodzware shift op het werk, volgt vaak de tweede ronde in het eigen huishouden. Want zelfs zonder deze crisis rusten de zorgtaken nog veelal op de schouders van vrouwen: gemiddeld besteden ze er wekelijks 5 uur meer aan dan mannen.

Met het sluiten van de scholen, gebrek aan kinderopvang bij de grootouders en de meeste dienstenchequemedewerkers die op non-actief werden gezet, steeg de onbetaalde werklast bij vrouwen met kinderen waarschijnlijk alleen maar.

Hoe alleenstaande ouders, waarvan ruim 8 op de 10 vrouw is, het moesten zien te rooien, velen met 30% inkomensverlies en zonder toegang tot (in)formele opvang, daar hebben we alleen het gissen naar. Online yogalessen en spitsvondige memes brachten voor deze groep vermoedelijk weinig soelaas.

Wat het ‘klassieke’ tweeverdienersgezin betreft, weten we uit onderzoek door tijdschrift The Atlantic dat tijdens epidemieën genderongelijkheden verder uitdiepen door strenge quarantainemaatregelen[1].

De jobs van vrouwen, die sowieso al door de gender pay gap gemiddeld slechter betaald zijn, en vaker precair en deeltijds, worden sneller on hold gezet ten voordele van de banen van mannen - al was het maar om de gevolgen van het inkomensverlies voor het gezin te beperken. In de praktijk blijkt het dus vooral de mannen goed te lukken om hun werk van thuis uit verder te zetten. Vrouwen binden in, met alle gevolgen van dien voor hun financiële onafhankelijkheid. Deze cocktail van gezondheidscrisis, sociale normen en economische realiteit heeft een bijzonder bittere nasmaak voor hen.

Geen veilige thuishaven En dat is vaak niet het enige probleem waar vrouwen mee te maken krijgen op het thuisfront. ‘Thuis’ is niet voor iedereen een veilige haven. Vrouwen worden er gemiddeld vaker dan mannen slachtoffer van ernstig tot zeer ernstig fysiek partnergeweld. In tijden van sociaal isolement en quarantaine schuilt het échte gevaar voor hen dus niet buiten, maar net binnen de vier muren. Heel wat hulpverleners en politiezones kregen sinds de corona-maatregelen een verhoogd aantal meldingen van intrafamiliaal geweld, en maken zich ernstig zorgen. Toegenomen stress, financiële problemen en de hele dag op elkaars lip leven zorgt voor een snellere escalatie van conflict in koppels en gezinnen.

Thuis opgesloten zijn met een gewelddadige partner betekent ook dat het erg moeilijk wordt om hulplijnen te bellen, omdat de dader altijd in de buurt is. De normale vluchtroutes – school, werk, hobby’s – zijn afgesneden. Directe hulpverlening kan vanop afstand niet ingrijpen en moet vaak machteloos toekijken hoe het geweld niet alleen een impact heeft op het directe slachtoffer, maar ook op de andere leden van het gezin, onder wie de kinderen. De gevolgen hiervan zijn niet te overzien.

Genderneutraal beleid?

Misschien is het toeval, maar het is toch erg opvallend en zelfs een beetje paradoxaal te noemen hoe weinig vrouwelijVizine

5

BODY POSITIVITY

werk op zich te nemen. Die bijdrage is van onschatbare waarde, en toch betalen vrouwen er en masse nog eens een extra prijs voor in de vorm van een gapende loon- en pensioenkloof. De overheid kon snel een duit in het zakje doen via een arbeidsduurvermindering en/of een tijdelijk, flexibel verlofstelsel voor ouders die geen toegang tot kinderopvang hebben.

Maar ze kan écht het verschil maken door zorg, in al haar vormen, de centrale plek te geven in ons socio-economisch model die ze verdient. Het uitbreiden en verplicht maken van geboorteverlof voor vaders en meemoeders staan daarbij bovenaan ons verlanglijstje.

ke experten en beleidsmakers rond de hele coronaproblematiek aan het woord kwamen in de pers. In ‘normale’ omstandigheden lijken onze media een kleine inspanning te doen om een genderevenwicht in hun beeldvorming te brengen.

Maar ten tijde van corona waren de vrouwelijke virologen, vaccinologen, epidemiologen, spoedartsen, psychiaters en zelfs politici nauwelijks terug te vinden in de tv-journaals, duidingsprogramma’s en krantenkoppen. We hebben dan wel voor het eerst een vrouwelijke eerste minister, maar de occasionele persconferentie buiten beschouwing gelaten, was Sophie Wilmès de opvallende afwezige op onze schermen. Hadden misschien alleen onze mannelijke politici en experten wat in de pap te brokken in deze crisis? Het doet in elk geval niet veel goeds vermoeden.

Nochtans is het voor vrouwen – letterlijk – van levensbelang dat ook hun specifieke besognes meegenomen worden wanneer de cruciale beslissingen worden afgeklopt.

Als beleidsmakers geen rekening houden met de verschillende noden, ervaringen en behoeften van mannen én vrouwen, staat die laatste groep binnenkort voor een tweede, misschien wel grotere catastrofe.

Beleidsbeslissingen, zoals waar de financiële en andere ondersteuningsmaatregelen van onze overheden naartoe gaan, zijn namelijk nooit genderneutraal. In de praktijk gaan ze meestal uit van de mannelijke beleving: de fameuze gender bias. Als vrouwen worden uitgesloten uit het be6

juli  augustus  september

sluitvormingsproces, zullen de uitkomsten ervan zo goed als altijd hun levens negatief beïnvloeden.

Voorbij het applaus Uit voorlopige cijfers blijkt dat het sterftecijfer van COVID-19-patiënten iets hoger ligt voor mannen dan voor vrouwen. De bredere, indirecte impact van deze crisis lijkt echter vooral vrouwen te zullen treffen.

Maar dit is niet het soort genderevenwicht dat we voor ogen hebben. Hoe moet het nu verder?

Het wordt eerst en vooral misschien eens tijd dat de ‘witte woede’ serieus genomen wordt. Die viel tot nu toe op politiek niveau in dovemansoren: de zorgsector snakte al voor deze crisis naar adem na meedogenloze besparingsrondes. Nu het net déze mensen zijn die massaal aan de bak moesten om mensenlevens te redden, stonden onze beleidsmakers met de billen bloot en het schaamrood op de wangen. Wanneer het laatste applaus voor deze mensen zal uitgedoofd zijn, moet de overheid maar eens voor hén zorgen. Het mag een Beke meer zijn. En dat geldt trouwens ook voor de hulpverleners en diensten die klaarstaan voor de slachtoffers van partnergeweld.

Ten tweede toonde deze crisis aan dat de tijd meer dan rijp is voor een gendergelijke verdeling van de onbetaalde zorgtaken.

Vrouwen geven onze economie elk jaar een enorme blanco cheque cadeau, door het leeuwendeel van het huishoudelijke

Meten is weten Tot slot moet die periode aangegrepen worden om kwaliteitsvolle ‘gegenderde’ data te verzamelen over de impact van deze pandemie en lockdown. Niet alleen infectie- en mortaliteitspercentages moeten daarbij in kaart gebracht worden, maar ook de brede maatschappelijke effecten op mannen én vrouwen, zoals de gevolgen voor de verdeling van het zorgwerk, het mentale welzijn en de mate van huiselijk geweld. In een tijd waarin overleven centraal staat, is het gemakkelijk om gender aan de kant te zetten als een non-issue.

Maar door nu deze gegevens te verzamelen, kunnen we ervoor zorgen dat mannen en vrouwen bij een volgende uitbraak als gelijke partners sámen aan het front staan. Dat kan alleen als onze beleidsmakers, en de onderzoekers en experten die hen adviseren, hier oog voor hebben. En dat durft al wel eens beter te lukken wanneer ook in die selecte club zowel mannen als vrouwen mogen zetelen.

Ondanks alles zijn vrouwen sinds de COVID-19-uitbraak in ons land massaal mondmaskers beginnen naaien voor zorgverleners. Zij zetten zich zoals altijd met man en macht in voor de samenleving.

Vrouwen zorgen. Laat hen niet stikken.

Bodypositivity

een vrouwenzaak?

Wie body positivity zegt, denkt vrouwen en jonge meisjes. Vrouwen worden aangemoedigd om af te vallen en er zo slank mogelijk uit te zien - of toch op de juiste plaatsen – en ze krijgen heel wat kritiek te verduren wat betreft uiterlijk en gewicht. De body positivity-beweging richt de aandacht vooral op hen. Nochtans krijgen ook mannen steeds vaker te horen dat hun waarde in hun spieren ligt. Zij worden niet aangemoedigd om af te vallen, maar net om bij te komen. In spiermassa, wel te verstaan, niet in vetmassa.

Gillette-model In reclame, mannenmagazines en op televisie zien we weinig diversiteit in lichaamstypes. Denk maar aan de reclamespotjes van Gillette waar mannen in ontbloot, afgetraind en haarloos bovenlijf al lachend hun baard trimmen voor de spiegel. De modellen voor parfum, ondergoed of shampoo – denk David Beckham en Johny Depp - kunnen we niet bepaald de doorsnee huisvader noemen. Vrouwen laten al langer van zich horen, maar nu hebben ook mannen er stilaan genoeg van.

Heel wat jongens worstelen met hun lichaamsbeeld, maar omdat er van hen verwacht wordt dat ze sterk, stoer en mannelijk zijn, zwijgen ze er vaak over. Ze peigeren zichzelf af in de fitness en drinken proteïneshakes om een bredere borstkas of sixpack te krijgen.

Hoewel eetstoornissen nog steeds gezien worden als een ‘vrouwenziekte’, komt het ook bij mannen vaker voor. De laatste jaren is het aantal opnames van (jonge) mannen ten gevolge van een eetstoornis dan ook met 70% gestegen. Ze kunnen het beter verbergen en onze prestatiegerichte maatschappij bevestigt hun dwangmatig perfectionisme.

Tegenbeweging Hoog tijd dus om aan de alarmbel te trekken. Male body positivity wint de laatste jaren aan populariteit. Ben Whit, het eerste plussize model in het Verenigd Koninkrijk, kaart in een interview met The Guardian aan dat verschillende populaire winkels hun kledij slechts tot een bepaalde maat aanbieden waar hij niet in past. Dit geeft de impliciete boodschap dat mannen met een maatje meer er niet toe doen of niet bestaan. Daarom wil Whit laten zien dat ook diegenen met een andere lichaamsbouw modellen kunnen zijn. Meer lichaamsdiversiteit in de (sociale) media is van cruciaal belang, want onderzoek heeft aangetoond dat veel jonge mannen onzeker zijn over hun lichaam.

In mei vorig jaar lanceerde Manual, een gezondheids- en welzijnsplatform voor mannen in Engeland, een campagne die heren in alle vormen en maten belicht. We leven in een tijdperk waarin steeds meer mensen worstelen met hun fysieke en mentale gezondheid.

Bovendien zijn mannen oververegenwoordigd in de zelfmoordcijfers. Daarom is het belangrijk dat we stoppen met mannen te stigmatiseren en ook hen aansporen om zichzelf graag te zien.

[1] https://www.theatlantic.com/international/archive/2020/03/feminism-womens-rights-coronaviruscovid19/608302/

Lien Willaert

Meer body positive-artikels lezen?

Surf naar www.viva-svv.be.be.

Paulien Mertens Vizine

7

INTERVIEW

Welk gevoel roept een bevalling bij jou op? Voor vele mensen is dat een blije gebeurtenis, die wel even pijnlijk was, maar waar je al bij al een positief gevoel aan overhoudt. Toch is dat voor sommige vrouwen absoluut niet zo. Zij maakten geweld in de verloskamer mee. Geweld in de verloskamer kan gaan over verbaal geweld zoals schelden, tot fysiek geweld zoals een knip zetten zonder toestemming. Wat er gebeurt tijdens een bevalling voelt voor iedereen anders aan. Handelingen die door de een als traumatisch ervaren worden, hoeven dat niet te zijn voor een ander.

Jammer genoeg beschikken we in België niet over exacte cijfers over hoe vaak dit probleem voorkomt. Dat het bestaat, tonen documentaires zoals ‘The Road to Motherhood’ van Sofie Peeters en talloze getuigenissen onder de hashtag #genoeggezwegen van de Nederlandse Stichting Bevallingstrauma aan.

“Je baby is gezond, dat is toch alles wat je wil”, wordt vaak tegen moeders gezegd.

Uiteraard ben je daar als moeder blij mee, maar dat neemt niet weg dat obstetrisch geweld (een andere term voor geweld in de verloskamer) een traumatiserend effect kan hebben. De kans op post-traumatische stress en een postnatale depressie vergroten aanzienlijk als iemand obstetrisch geweld heeft ervaren.

Als je

bevalling

de roze

wolk

grijs

kleurt 8

juli  augustus  september

Hoe komt het tot geweld in de verloskamer, en wat kunnen we eraan doen? Daarover spraken we met Bart Demyttenaere, gynaecoloog en adviserend geneesheer bij de Socialistische Mutualiteiten. Verder schreef historica en ervaringsdeskundige Noëmi (van de blog le coeur à marée basse) een bijdrage.

Bart: “Ik wil graag een nuance plaatsen bij de term geweld. Geweld wekt de indruk dat je mensen opzettelijk pijn wil doen. Uiteraard is het niet de bedoeling van zorgverleners om mensen te kwetsen.

Toch begrijp ik dat het voor sommige mensen wél zo kan voelen.”

Als zorgverleners hun patiënten geen kwaad willen doen, waar loopt het dan fout?

“Dat kan je met één woord uitleggen: stress. Bevallingen zijn meestal leuke ge-

beurtenissen. Op sommige momenten gaat het echter om leven of dood. Het grootste probleem is dat een verloskundige niet alles in eigen handen heeft, in tegenstelling tot bij een operatie. Je hebt de medewerking van je patiënt nodig, en je hebt twee patiënten: de moeder en de baby.”

“Verloskundigen werken dus in een context van tijdsdruk en onmacht (want de bevalling hangt uiteindelijk af van de moeder). Als je stressniveau erg hoog wordt, werk je vaak emotioneler en verdwijnt het rationele soms op de achtergrond. Dan denk ik dat het taalgebruik wat assertiever en agressiever wordt, en dat het een niveau kan bereiken dat voor patiënten agressief aanvoelt.”

In getuigenissen komt vaak naar voren dat niet de handeling op zich, maar het gedrag van de zorgverlener ervaren werd als traumatisch. Zoals vrouwen die ineens geknipt worden zonder dat het hen gevraagd wordt.

Wordt daar in opleidingen aandacht aan besteed?

“In mijn tijd gebeurde dat niet. Er werd verondersteld dat je wel wist hoe je met mensen moest omgaan. Dat is natuurlijk gevaarlijk, want mensen hebben verschillende persoonlijkheden en gaan anders met zaken om. Gelukkig wordt ondertussen zowel in de basisopleiding als in de voortgezette opleidingen aandacht besteed aan hoe je die interactie aangaat en hoe je mensen inspraak geeft. Uiteraard moet daar ook in de verloskamer zelf meer aandacht aan gegeven worden, ook door zorgverleners die geen recente opleiding gevolgd hebben.”

“De context speelt ook een rol. Soms is het een kwestie van enkele minuten.

Dan stijgt het stressniveau en kan ik mij levendig voorstellen dat die duidende communicatie als eerste wegvalt. Als dat gebeurt moet je op zijn minst achteraf die uitleg geven. Je moet aan de patiënt uitleggen waarom het snel moest gaan en je keuzes verantwoorden. Dat gebeurt nog veel te weinig.”

“Artsen zijn zich vaak te weinig bewust van de impact die bepaalde zaken hebben op patiënten. Ik kan me niet voorstellen dat zorgverleners opzettelijk geweld

plegen, maar ik denk wel dat ze er te weinig bij stilstaan dat sommige acties op veel patiënten zo overkomen. Er is vaak geen open communicatie tussen een arts en een patiënt, omdat de machtsverhouding eigenlijk nog te ongelijk is tussen dokter en patiënt. We moeten patiënten mondiger maken, en hen vertellen dat die dokter ook maar een mens is. Die is niet meer of minder dan hen. Ze moeten durven hun gedacht te zeggen.”

“Er vinden zoveel congressen plaats over nieuwe medische technieken en geneesmiddelen, maar er zouden ook congressen georganiseerd moeten worden over communiceren met patiënten. Wat kan er verkeerd lopen? Hoe ervaren patiënten dat? En misschien moeten we dat eens doen in interactie met patiënten. De dialoog aangaan tussen patiënt en zorgverlener lijkt me essentieel. Al vrees ik dat dat in België nog heel gevoelig ligt.”

Is er hulp beschikbaar voor zorgverleners die geconfronteerd worden met een traumatische bevalling?

“Eigenlijk niet echt. In elk ziekenhuis zit er normaal wel een psycholoog waar zorgverleners mee kunnen praten, maar in de praktijk gebeurt dat niet of veel te weinig.

Die psychologen zijn natuurlijk ook niet gespecialiseerd in zware bevallingen.”

“Er wordt volgens mij ook nog te weinig overlegd met collega’s over zulke thema’s.

Het gaat in nabesprekingen wel vaak om technische zaken, maar niet over de impact die de interventies op jou als persoon kunnen hebben. Op dat vlak moeten we opener worden, het zit denk ik nog te veel in de aard van de Vlaming om daar niet te veel over te praten. Er is wel het initiatief doctors4doctors, waar je problemen kan bespreken met collega’s. Toch moet dat nog meer ingeburgerd geraken.”

“Na een bevalling zou er wat tijd vrijgemaakt moeten worden om de gebeurtenissen met het team door te praten.

Vroedvrouwen, verpleegkundigen, gynaecologen, elke zorgverlener moet daar eerlijk kunnen zijn en feedback aan elkaar kunnen geven. Jammer genoeg is daar vaak te weinig tijd voor, maar als je daar toch wekelijks even tijd voor maakt kan dat de zorgverlening en het team wel sterker maken denk ik.”

Behalve aan Bart, vroegen we ook aan Noëmi wat er kan gebeuren tegen geweld in de verloskamer. Noëmi is historica aan de UCLouvain, en doet onderzoek naar de cultuur en wetenschap rond geboorte in de 20ste eeuw.

Daarnaast ken je haar misschien van haar blog ‘Le coeur a marée basse’, waar ze onder andere vaak pleit voor veranderingen in de geboortecultuur.

Haar eigen bevalling liep ook niet van een leien dakje, wat haar tot ervaringsdeskundige maakt.

Samen voor respectvolle geboortes Obstetrisch geweld is een moeilijk thema - pijnlijk voor alle betrokkenen - dat grote weerstand oproept. Het is niet verwonderlijk dat zorgverleners, die hun best doen in vaak moeilijke omstandigheden, niet zelden steigeren bij een straffe term als ‘geweld’.

Geboorte zit in onze collectieve beeldvorming gebeiteld als een dramatisch moment waarbij artsen vliegensvlug en op leven en dood moeten handelen. Ook al is dat gelukkig maar heel zelden het geval, de maatschappelijke consensus gaat uit van doctor knows best. Onze geboortecultuur legt - terecht - de nadruk op de hoogstaande zorg in Vlaanderen, de expertise van zorgverleners en de beste intenties waarmee ze hun inspanningen leveren.

Toch liggen onze geboortepraktijken - dus ook in hoogtechnologische Westerse kraamklinieken - steeds meer onder de kritische loep van wetenschappers en organisaties als de WHO en de Europese Commissie. Tot 1 op de 3 ouders ervaart een eerste bevalling immers als traumatisch. De mogelijke gevolgen van geboortetrauma voor het hele gezin zijn niet min: langdurige psychologische klachten, een verstoorde hechting met de baby, relatieproblemen … Onderzoek wijst uit dat de manier waarop de zorg en de communicatie verliep, vaak een belangrijkere factor is dan het precieze verloop van de bevalling. Dat wil zeggen dat een heftige bevalling met veel ingrepen mits goede begeleiding geen trauma hoeft achter te laten maar dat een schijnbaar vlotte baring heel anders ervaren kan worden als een zwangere niet goed ondersteund of gehoord wordt.

Om de doelstelling ‘een gezonde baby en een gezonde moeder’ te behalen, blijkt inspraak voor veel zwangeren van fundamenteel belang.

Vizine

9

OPINIE

BLOG

Een bevalling is een onvoorspelbaar proces, dus het is vervolgens een goed idee om te bedenken wat er voor jou belangrijk is in verschillende scenario’s, ook die bevalling waar je misschien niet op zit te wachten. Wat heb je nodig als bijvoorbeeld een inleiding of een keizersnede een mogelijkheid wordt?

Hoe wil je geïnformeerd worden? Hoe wil je betrokken worden? Welke rol neemt je geboortepartner op? Bij de uitwisseling met je arts en/ of vroedvrouw kan je samen gebruik maken van de BRAINS-methode. Deze zes vragen moedigen aan om samen te bekijken wat de bedoeling, de mogelijke nadelen en alternatieven (waaronder ook afwachten en niet handelen) zijn voor elke voorgestelde behandeling. En, cruciaal: wat zowel zwangere als zorgverlener hierbij voelen.

© Le coeur a marée basse

We bekijken deze kwestie best vanuit een rechtenkader. Zwangeren hebben -zoals genoteerd in de wet op de patiëntenrechten en de mensenrechten - recht op kwalitatieve zorg die zich zoveel mogelijk aanpast aan de noden van het individu. Ze hebben daarnaast het fundamentele recht om zelf te beslissen over de eigen behandeling en die van de baby die ze dragen, want het is hun lichaam. Dat wil zeggen dat ze recht hebben om op basis van volledige informatie over de voordelen, nadelen en alternatieven in te stemmen met voorgestelde behandelingen of deze te weigeren. Toch staat dit recht in de praktijk vaak onder druk. Efficiëntiestreven, ziekenhuisprotocollen, risicodenken en medicolegale druk bemoeilijken de dialoog tussen zwangeren en hun zorgverleners. Een gynaecoloog die op een voormiddag een resem patiënten moet zien of een ziekenhuisvroedvrouw die ‘s nachts van de ene naar de arbeidskamer moet rennen hebben weinig ruimte om lange gesprekken te voeren over individuele 10

juli  augustus  september

noden. Om de rechten van zwangeren te garanderen is een structurele omwenteling nodig in het geboortelandschap, het beleid en de infrastructuur, die zorgverleners de ruimte geeft om hen individuele zorg te geven.

Het is niet de verantwoordelijkheid van zwangeren om deze macro-verandering op gang te trekken, maar hoe kunnen rechten zich vandaag al vertalen naar de micro-praktijk? Ten eerste is het belangrijk dat je als zwangere kan kiezen voor een zorgverlener waar je je goed bij voelt en die op dezelfde golflengte zit. Wat mensen nodig hebben is heel persoonlijk en kan enorm verschillen. Verder is het belangrijk dat je toegang hebt tot kwalitatieve prenatale informatie als je die wenst zodat je je een beeld kan vormen van hoe een geboorte kan verlopen. Vervolgens is het een goed idee om te bedenken wat je nodig hebt als je pijn hebt, hoe het voelt als mensen je aanraken en naar je kijken …

De bedoeling is om tot een open communicatie te komen waarbij zwangeren zich veilig voelen om uit te drukken wat ze nodig hebben en zorgverleners kunnen aangeven waarbij ze zich comfortabel voelen en waarbij niet. Als zwangeren van het gangbare zorgpad willen afwijken is het niet verwonderlijk dat zorgverleners zich daar ongemakkelijk bij voelen, maar liefst kan je dan samen de reële cijfers bespreken en het gesprek niet beëindigen door te schermen risico’s of ‘dat doen we altijd’. In de dialoog vind je zo hopelijk het vertrouwen en een compromis te kunnen vinden waar iedereen zich goed bij voelt.

Noëmie

Lees meer van Noëmi op: https://lecoeuramareebasse.blog/ Wil je meer doen rond dit thema?

Op Facebook is er het platform ‘Samen voor respectvolle geboorte’ opgericht.

Lavementje?

Neen, dank u!

Naar aanleiding van een opiniestuk in De Morgen over de autonomie die je als vrouw in het kraambed (niet) hebt schreef ik deze tekst.

Geboren in Gent In de aanloop naar mijn eerste bevalling heb ik geweldig veel steun ervaren van de Gentse vroedvrouwenpraktijk Gent Bevalt (nu: Geboren in Gent). Tijdens de consultaties werd niet alleen naar de baby geluisterd, maar ook ikzelf kreeg de tijd en de ruimte om mijn ervaringen te delen. Ik voelde mij gehoord en opgelucht dat ik mijn verhaal mocht doen over hoe ik me voelde, hoe ik de zwangerschap beleefde enz. Daarnaast volgden mijn partner en ik er ook prenatale lessen. Geen puflessen of iets in die trant, maar we kregen wel heel nuttige – en in mijn ogen noodzakelijke – informatie over de capaciteiten van ons eigen lijf, over het nut van luisteren naar je lichaam, over het belang van zo natuurlijk mogelijk te bevallen als dat mogelijk is, over niet zomaar alles voor waar aannemen wat artsen en medisch personeel je soms laten geloven wat nodig is.

Ik leerde bij de vroedvrouwenpraktijk dat het niet nodig is om tijdens je zwangerschap maandelijks door een gynaecoloog te worden opgevolgd, dat het niet nodig is om tijdens de arbeid elk uur te toucheren, dat het niet nodig – en zelfs totaal niet wenselijk – is om al liggend op je rug te bevallen, om een lavement te krijgen, om meteen te knippen zodat je niet scheurt …

Ik leerde dat het een kwestie is van de invalshoek van waaruit je naar je bevalling kijkt: vanuit angst of vanuit vertrouwen?

Gesterkt door de informatie van Geboren in Gent had ik mij voorgenomen om op het moment van de arbeid en bevalling te bekijken wat voor mij haalbaar was. Mijn intentie was om de natuur zoveel mogelijk haar gang te laten gaan.

Vreemd gevoel Mijn eerste bevalling was een zware, vooral op psychologisch vlak. Dat had met een aantal zaken te maken. Eén van de factoren was de toon die gezet werd in de bevallingsruimte. De vroedvrouw die toen dienst had, beviel mij niet (pun intended).

Een vreemd gevoel maakte zich van mij meester toen ik met haar alleen in de ruimte was. Ze deed veel te betuttelend, stelde in mijn ogen onnozele vragen en straalde totaal geen vertrouwen uit. Mijn man was op dat moment even de kamer uit. Ik voelde mij zo intens alleen toen, wist niet goed wat er te gebeuren stond, het voelde niet goed.

Lavementje?

Mijn aanvoelen werd nog wat versterkt toen ze plots zei: “We gaan dan het lavementje steken, hé.” – Juist ja, ze sprak met verkleinwoorden. Jakkes.

Ik, in een helder moment, veerde meteen recht en zei terstond: “Nee, dank u wel, dat hoeft niet.” – Dank u, Geboren in Gent, zonder jullie had ik dit nooit geweten.

Het feit dat ze het gewoon zei en niet mijn toestemming vroeg schoot direct in het verkeerde keelgat.

“Ja maar, zijde ‘t zeker?”

Flink geïrriteerd door haar reactie en haar manier van communiceren: “Ja, ik ben zeker, ik moet geen lavement hebben.”

“Allez, echt? De meeste vrouwen doen dat nochtans, hoor. Maar ja, als jij het zo wil ... Zeker dat je er geen moet hebben?” – En bam. De rode knoppen waren ingeduwd, er kwam stoom uit mijn oren en met iets luidere stem riep ik tegen haar: “Nee! Ik moet geen lavement hebben! Het kan mij niet schelen dat ge mijn stoelgang in uw gezicht krijgt straks!”

Mijn reactie was er misschien wat over, maar het illustreert wel wat de impact kan zijn van de manier waarop je met mensen omgaat.

Informeer je!

Ik zou zeggen, informeer je. Sluit je aan bij een vroedvrouwenpraktijk. Vraag ze de oren van hun lijf over jouw lijf en jouw rechten. De vroedvrouwen en –mannen zullen je een breder kader geven. Zo krijg je een vollediger zicht op de mogelijkheden en kan je weloverwogen keuzes maken over wat kan voor jou en wat niet Of je nu beslist om thuis te bevallen met een vroedvrouw, of polyklinisch, of in het ziekenhuis met een doula en/of met een gynaecoloog … alles kan, zolang het maar je eigen keuze is.

Ann Dewalque

Adinda Vizine

11

INTERVIEW

Hoe loopt het project nu?

“Het is nu iets meer dan een jaar sinds de opstart, en het gaat echt goed. Er komen heel veel vragen en positieve reacties op de Instagrampagina. Ik word regelmatig uitgenodigd door verenigingen, vaak meisjeswerkingen en vrouwengroepen van mensen met een migratieachtergrond, om een workshop of een vorming te komen geven. En scholen contacteren mij om seksuele voorlichting te komen geven in hun klassen.”

INSPIRERENDE VROUWEN:

Latifa

El Kaddouri

Latifa doorbreekt taboes rond seksualiteit en bevallingen Hoe kwam je op het idee om rond deze thema’s te werken?

“Toen ik jonger was hielden thema’s als relaties, seks, gender en seksuele identiteit me al heel erg bezig. Maar thuis kon ik daar niet echt over praten. Ondanks dat ik met mijn zussen op 1 kamer sliep en we altijd al een heel goeie band hebben gehad, bespraken we nooit dingen zoals verliefdheden of lichaamsbeleving. We werden bovendien heel erg beschermd door onze ouders, we mochten bijvoorbeeld nauwelijks uitgaan. Ik merkte dat dat bij heel wat klasgenoten toch een beetje anders lag, en als puber begreep ik dat niet. Nu ik wat ouder ben, kan ik het veel beter kaderen.”

“De seksuele voorlichting op school was de enige bron van informatie die ik had. En natuurlijk ook de vragenrubriek van de Joepie, mijn favoriete stuk in dat magazine (lacht). Op school vond ik de voorlichting heel eentonig en wetenschappelijk. Het ging over menstruatie, hoe word je wel of niet zwanger, wat is veilig vrijen, wat zijn soa’s. Maar ze hadden het niet over relaties, gevoelens, identiteit, gender, consent, grenzen aangeven … Op het moment zelf had ik dat niet echt door, maar als ik er nu aan terugdenk, ontbrak er toen eigenlijk een essentieel onderdeel van seksuele opvoeding.”

12

juli  augustus  september

“Na het middelbaar studeerde ik vroedkunde, en in mijn laatste jaar besliste ik om iets met die interesse in seksualiteit te doen.

Toen is het idee ontstaan voor mijn Instagrampagina Dear Body.

Daarmee wil ik cultuurgevoelige taboes rond seks en lichaam bespreekbaar maken. Dat account is in de eerste plaats gericht op jongeren met een migratieachtergrond, want dat is een leefwereld die ik ken, en er bestaat nog niet veel dat specifiek op hun noden en vragen inspeelt. Maar Dear Body heeft nu eigenlijk een heel gemengd volgerspubliek. Het zijn dan ook thema’s die alle jongeren aanspreken.”

“Ik was wel bang van de reacties, want ik ging iets doorbreken in mijn omgeving en in de gemeenschap. Maar mijn ouders, zussen en man hebben me toen echt gepusht om de sprong te wagen. Ze verzekerden me dat het voor hen niet uitmaakte wat mensen zouden denken, en ze geloofden dat ik veel uit de ervaring zou leren.

Mijn ouders hebben altijd tegen ons gezegd: als je iets weet of iets kan, dan moet je er iets mee doen, want de samenleving heeft jullie kennis en skills nodig! Dat neem ik ter harte.”

“De bal is pas echt aan het rollen gegaan toen ik me inschreef voor Impact, een programma van de Koning Boudewijn Stichting voor jongeren die zich maatschappelijk willen engageren. Ik schreef een projectvoorstel, met een plan en een doelstelling. Er volgden een paar selectierondes, en uiteindelijk won ik! Toen had ik plots een netwerk en veel interessante contacten. Dat gaf me echt een kickstart om ook vormingen en workshops te kunnen geven over seksualiteit en cultuurgevoelige taboes.”

“Leerkrachten missen echt handvaten om RSV (relationele en seksuele voorlichting) te geven. Enerzijds is de samenstelling van de klassen enorm veranderd over de laatste jaren. In zo’n groepen leven dan een aantal taboes, en bij leerkrachten heerst er vooringenomenheid, onzekerheid tot zelfs angst om daarmee aan de slag te gaan. Anderzijds zijn de eindtermen voor het vak ook erg geëvolueerd: inhoudelijk gaat het nu veel breder dan anatomie en anticonceptie. Om die 2 redenen neem ik dus soms die lessen over. Bovendien durven de leerlingen aan mij meer vragen te stellen, ze zijn minder gespannen en dat zorgt voor een leuke, lossere sfeer.”

Niet iedereen moet het eens zijn met wat ik doe “Soms coach ik ook de professionals: leerkrachten en zelfs directies. Zij hebben vaak heel specifieke vragen, zoals onlangs een paar sportleerkrachten die het heel lastig vinden dat de jonge moslima’s in hun klassen niet mee gaan zwemmen als ze hun regels hebben. Ze begrijpen niet dat die meisjes geen tampon willen gebruiken. Daar was ik zelf vroeger ook bang voor, dus ik leg hen dan uit waarom dat dat soms moeilijk ligt en hoe ze eventueel het gesprek kunnen aangaan.”

Hoe pak je die groepsgesprekken en lessen aan?

“Het begin is dikwijls wat onwennig. Daarom probeer ik het luchtig en ludiek te maken, en hippe methodieken te gebruiken. We zitten altijd in een cirkel, en werken rond casussen, met spelletjes en leuk beeldmateriaal. Ik let erop dat ik zelf niet te veel praat, en dat er vooral veel inbreng is van de jongeren zelf. Dat vind ik heel belangrijk.”

“In meisjeswerkingen, bijvoorbeeld van meisjes met een islamitische achtergrond, komen er vaak heel persoonlijke vragen naar mij toe. Daar ga ik meestal wel op in. Zo vragen ze mij wel eens hoe een huwelijksnacht verloopt. Ze verwachten veel van dat moment, en ze willen weten hoe je je man kunt plezieren. Ik durf dat ook om te keren, en vraag hen hoe zij zelf geplezierd willen worden. We hebben het in de marge daarvan ook meer uitgebreid over genderrollen: over geven én krijgen, op verschillende vlakken in een relatie, over ontdekken wat je wil of niet wil, en hoe je je grenzen aan kunt geven.”

“Door me open te stellen, kan ik wel altijd een paar misvattingen de wereld uit helpen. Ik houd altijd in het oog wat er in de groep leeft, en waar ze zich goed bij voelen. Meestal heeft dat wel een grens, en die probeer ik niet te overschrijden. Ik ga een groep niet pushen om over een onderwerp te praten als het echt te gevoelig ligt. Het gevoel van veiligheid gaat voor, anders bereik je helemaal niets.”

Dear Body wordt stilaan bekend bij een breder publiek.

Krijg je ook negatieve reacties?

“Ik heb een paar heel activistische volgers, die vinden dat ik nog niet ver genoeg ga in de thema’s die ik behandel. Zij hebben soms een andere aanpak voor ogen. Daarnaast krijg ik ook berichten van heel religieuze mensen, die het niet oké vinden dat ik thema’s bespreek zoals het orgasme en masturbatie. Ze zeggen dat ik jongeren ertoe aanzet om seks te hebben, omdat ik teveel informatie geef. Op sociale media durven mensen helemaal los te gaan in hun reacties: zij zien mij niet en ik ken hen niet. Er is geen filter op wat ze zeggen. In het begin ging ik er op in, maar nu niet meer. Niet iedereen moet het eens zijn met wat ik doe. En ik heb er gewoon ook geen tijd voor!”

“Ik krijg andere reacties die mij veel meer pijn doen. Onlangs verscheen er in De Morgen onder het thema ‘West-Vlamingen in Antwerpen’ een dubbelinterview met mij en mijn zus. Op Facebook volgden toen haatberichten: wij kunnen voor sommigen blijkbaar geen West-Vlamingen zijn. Ik zou me nu wel stoer kunnen voordoen en zeggen dat dat mij niet raakt, maar dat doet het natuurlijk wel, ook bij mijn zussen. Mensen zien ons niet als jonge vrouwen die zich engageren voor de samenleving waarin ze zijn geboren en opgegroeid. Daarvan uitgesloten worden omwille van je afkomst of religie komt hard aan.”

“Dat voelde ik ook heel erg toen ik een hoofddoek begon te dragen. Ik ben de enige van de 4 zussen die er een draagt. Ik ben altijd al de meest rebelse geweest (lacht)! Maar op het werk wordt mij nog altijd gevraagd mijn hoofddoek af te zetten. Mijn vormingen en workshops doe ik mét, en dat is super: dan kan ik gewoon mezelf zijn. Ik wil gewoon aanvaard worden om wie ik ben.”

Tot slot: wie is voor jou een inspirerende vrouw?

“Dat is zonder twijfel mijn oudere zus Warda. Mijn andere zussen zouden hetzelfde zeggen. Zij is altijd al heel geëngageerd geweest, en ze is echt de pionier van de familie: in alles ‘de eerste die’. De eerste die een master deed bijvoorbeeld. Ze toonde ons dat dat kán. Warda is echt een rolmodel en een coach voor ons allemaal, ze is een heel sterke vrouw. En we vinden nog altijd bij haar een luisterend oor voor al onze problemen of vragen. Behalve als het over seks gaat, natuurlijk. Dan kunnen mijn zussen bij mij terecht (lacht)!”

Lien WIllaert Vizine

13

ZOMER

vakantie

STAYCATION:

in eigen

land

Meer dan ooit zullen we dit jaar genieten van vakantie in eigen land. En dat is meer dan oké. Vakantie in eigen land of staycation biedt namelijk heel wat voordelen: het is budgetvriendelijk, beter voor het milieu én je leert nieuwe plekjes kennen. Ook dichtbij huis zijn leuke - al dan niet gratis - activiteiten te doen tijdens de zomer. Wij geven jullie enkele tips mee voor een onvergetelijke staycation.

DE NATUUR IN Blotevoetenpad

Zin in een avontuurlijk uitstapje in de natuur? Dan is een blotenvoetenpad een aanrader. Je ervaart een ultiem gevoel van vrijheid door al je zintuigen in te zetten. Zo kan je bijzondere prikkels van verschillende ondergronden op je blote voeten waarnemen.

Koud en warm, vochtig en droog, hard en zacht wisselen elkaar af tijdens een zorgvuldig uitgestippeld parcours. Ook (kleine) kinderen zullen hier veel plezier aan beleven!

Meer info op https://www.uitmetvlieg.be.

Railbike

Railbiken is een goede optie voor wie graag actief bezig is en plezier beleeft aan fietsen. Railfietsen zijn metalen trapfietsen die op spoorrails staan. In België vind je er vier: in As, Tessenderlo, Elsenborn en Dinant.

Nationaal Park Hoge Kempen

Uitgestrekte dennenbossen, paarsbloeiende heide, grote waterplassen en hoge toppen met vergezichten, dat is in het kort Nationaal Park Hoge Kempen. Hier kan je al wandelend, fietsend of te paard eindeloos komen ontspannen.

Meer info op https://www.nationaalparkhogekempen.be/nl

Fietsen

Surf zeker eens naar de website https://www.vlaanderen-fietsland.be/routeplanner en stel een leuke fietsroute samen via fietsknooppunten.

14

juli  augustus  september

Vizine

15

Huizenruil of kamperen bij vrienden of familie in de tuin Ben je na weken in je kot, je eigen huis/appartement wat beu? Dan kan je ook altijd eens kiezen voor huizenruil of de tent nemen en bij vrienden/familie in de tuin gaan kamperen.

2 vliegen in 1 klap, een andere omgeving dus nieuwe wandel- en fietsroutes om te ontdekken en barbecues en petit comité.

SLECHT WEER? Jammer genoeg zijn de weergoden ons niet altijd gunstig gezind. Geen nood! Op die dagen zijn er ook een heleboel opties. Wij lijsten er enkele op: • Voor de kunstliefhebber: Magrittemuseum in Brussel: www.musee-magritte-museum.be of Design Museum in Gent: www.designmuseumgent.be • Voor de cinefiel: klein, charmant en goedkoop? Pik een film mee in één van de lokale ouderwetse cinema’s bij jou in de buurt. Een zwoele zomeravond? Verschillende steden organiseren filmavonden in openlucht.

• Voor de wetenschapper: Museum voor Natuurwetenschappen: www.naturalsciences.be/nl • Voor de waaghals: Koezio, het grootste indoor avonturenpark aller tijden! koezio.co/nl

HEERLIJK OVERNACHTEN Wanneer je er iets langer tussenuit wil en een unieke ervaring wil meemaken dan zijn onderstaande adresjes misschien wel iets voor jou!

Geheime locatie

Ontsnap aan de stadsdrukte en vertraag in volle privacy in rust en stilte op geheime locaties dichtbij huis.

Reservaties en info op www.slowcabins.be.

Slapen op water

In de bijzondere B&B (Boat & Breakfast) op een boogscheut van het station van Mechelen ontwaak je in alle rust op de lichte deining van het water. De gastvrouw brengt je ’s ochtends een heerlijke ontbijtmand aan boord om de dag mee te beginnen.

Meer info op www.slapenopwater.be.

Slapen in de bomen

Sinds kort kan je ook overnachten op het domein van de Grotten van Han. In het hart van het Wildpark ontdek je Tree Tents, gezellige tenten in de hoogte gespannen tussen de bomen, met uitzicht op de prachtige droge vallei van de Lesse. Je kan er genieten van de dieren die in de open vlakte ronddartelen: herten, moeflons, oerossen, Przewalskipaarden, damherten... Een onvergetelijke nacht staat je te wachten! Een aanrader met kinderen! Meer info en reservaties op www.grotte-de-han.be.

Maak er een fijne zomer van en stuur ons gerust een fotootje van je vakantie in eigen land via info@viva-svv.be.

Paulien Mertens 16

juli  augustus  september

Vizine

17

OPINIE

BLOG

Handen

die de wereld

dragen

Op 1 mei vierden we het feest van de arbeid. Een dag waarop we de samenleving en onszelf herinneren aan de vele sociale rechten die we voor werknemers verworven hebben. Een moment dus om te juichen en te applaudisseren, maar ook om stil te staan bij de rest van het to do-lijstje. Want we zien nog heel wat maatschappelijke ongelijkheden, en ook binnen de sociale strijd krijgt niet àlle arbeid altijd de erkenning en waardering die ze verdient. Wij willen daarom een ode brengen aan de mensen die - haast onzichtbaar de wereld dragen. Als de COVID-19-crisis ons alvast één iets heeft geleerd, dan is het dat die opdracht overwegend in de handen van vrouwen ligt.

Pandemie of niet, vrouwenhanden staan nooit stil. Al lang voor deze lockdown wisten we dat. Het zijn handen die plichtsbewust ’s morgensvroeg boterhammen smeren, glazen melk inschenken, haren kammen, jasjes omdoen en veters strikken. Handen die nog snel de schooltassen en de zwemzakjes vullen. Die buggy’s voortduwen en uitzwaaien. Handen die haastig het uur checken en de slaap uit ogen wrijven.

Handen die voor dag en dauw aan de prikklok inchecken, en de mouwen opstropen. Die sleutelen, typen, stikken, vouwen en inpakken. Handen die bandwerk verrichten en machines bedienen, altijd maar sneller en efficiënter, voor een nauwelijks stijgend loon dat steeds minder waard is. Handen die de rekken én de kassa’s vullen. Hard werkende handen. Die zieken en ouderen wassen, troost bieden, infusen prikken en medicatie toedienen. Liefdevolle, zorgende handen. Die het krijtbord afvegen en zevenjarigen leren schrijven. Het zijn de handen van die vrouwen die onze toekomst verzekeren.

Het zijn zij die hele huizen recht houden, hun eigen en ook dat van anderen. Die dweilen uitwringen, stof afnemen, ramen lappen, borden afwassen en met de lepel in de kookpot roeren. Handen die ploeteren, handen die afzien. Handen die het boodschappenlijstje schrijven en de winkelkar vullen. Hongerige mondjes voeden.

Wasmachines doen draaien, kleren plooien, paren sokken bijeen zoeken en kasten schikken. Handen die ervoor zorgen dat de wereld morgen klaar is voor een nieuwe werk- of schooldag.

18

juli  augustus  september

Warme, aaiende handen die een plek bieden waar kinderen troost kunnen vinden. Handen die agenda’s ondertekenen en het wiskundehuiswerk helpen ontcijferen. Die luiers verversen, flesjes opwarmen en vermoeide kleine hoofdjes te rusten leggen. Die het voorleesboek openslaan voor een verhaaltje bij het slapengaan.

Boze dromen verjagen in een vingerknip: dat doen de magische handen van superhelden vermomd als moeders.

Het zijn handen die weinig rust kennen. Handen die soms klappen vangen. Die moeten terugvechten op het werk, op straat of in hun eigen huis. Handen van sommigen die glazen plafonds doorbreken. Handen van anderen die de scherven opvegen. Handen die barsten, die verweren, die eelt en littekens dragen. Handen die bloeden en zweten. Handen die soms bijna opgeven, maar ondanks alles doorzetten. Die ramen openen waar deuren voor hen dichtslaan. Die anderen een zetje geven om tot actie over te gaan. Vrouwenhanden die in elkaar slaan. Die het werk neerleggen, spandoeken dragen en luidsprekers vasthouden. Handen die op tafel kloppen, om de boodschap kracht bij te zetten.

Dàt is waar 1 mei over moest gaan voor ons. In de dit jaar bijzondere omstandigheden werd het deze keer geen feestelijke dag. Er speelde geen muziek en er werd niet met vlaggen gezwaaid. En misschien is dat eigenlijk wel symbolisch en gepast voor de periode waarin we leven: de coronacrisis heeft de bestaande genderongelijkheid in onze samenleving en in de workforce maximaal op scherp gezet. Als we ‘vanuit ons kot’ iets vierden dit jaar, dan was het hopelijk specifiek de vrouwelijke arbeid. Want on(der)betaald, on(der)gewaardeerd en vooral op onzichtbare manier de wereld draaiende houden, is de rest van het jaar bezwaarlijk een feest te noemen. Wij vragen daar geen confetti en bloemen voor. Wat wij voor vrouwen willen, zijn deftige, eerlijke en leefbare arbeidsvoorwaarden, op het werk én in huis.

Haat-liefde relatie met mijn lichaam Voor veel vrouwen is het moeilijk om hun eigen lichaam graag te zien.

Voor onvruchtbare vrouwen is hun lichaam graag zien een dagelijkse opgave, een opgave waar ik ook niet altijd in slaag.

Allereerst zijn er de gevolgen die fertiliteitsbehandelingen hebben op je lichaam. De hormonen zorgen ervoor dat je buik opzwelt zodat het – oh ironie – lijkt alsof je vier maanden zwanger bent. De dagelijkse injecties laten onderhuidse bloeduitstortingen achter en de pleisters zorgen ervoor dat de huid op je buik volledig geïrriteerd raakt. Maar deze ongemakken zijn van tijdelijke duur, de teleurstelling die je voelt over je eigen lichaam gaat veel dieper en is moeilijker te overwinnen.

Vloeken omdat je lichaam niet kan doen wat een vrouwenlichaam hoort te doen. Wenen omdat zelfs de hoogste dosis hormonen je lichaam niet kan wijsmaken dat het bedoeld is om zwanger te worden. Ongelovig knikken wanneer de gynaecoloog je meedeelt dat je lichaam te veel mannelijke hormonen heeft. Er zijn momenten geweest dat ik mijn lichaam heb vervloekt, heb gehaat. Ik wou zo graag zwanger worden en het leek alsof mijn lichaam mij tegenwerkte.

Nu ik niet mijn kinderwens maar mijn zwangerschapswens opzij heb kunnen zetten, begint de teleurstelling stilletjes aan weg te ebben.

Hoewel mijn lichaam nog altijd onvolledig voelt, kan ik het nu wel zien als een lichaam dat graag kan zien en kan zorgen voor iemand, en dat is ook al iets.

Het is hoog tijd voor het verdelen van de draaglast. Je weet wat ze zeggen over vele handen.

Lien Willaert

Anouk Vizine

19

VRIJWILLIGERS VRIJWILLIGERS

Kan je nu ter inspiratie enkele van je favoriete leestips meegeven aan onze lezers?

“Ik hou vooral van boeken waarin de personages goed worden uitgewerkt en de relaties tussen personages diepgaand en realistisch is. De twee boeken van Sally Rooney, Normale mensen en Gesprekken met vrienden, zijn daar een prachtig voorbeeld van! Ook Noem me bij jouw naam van André Aciman en Circe van Madeline Miller behoren tot mijn persoonlijke favorieten.”

Souad (33) is gepassioneerd door koken en begon in 2018, op aanraden van mensen in haar omgeving, met het geven van kookworkshops.

“Ik vind dat iedereen die tijd heeft zich zoveel mogelijk zou moet inzetten om anderen te helpen. In mijn zoektocht naar passend vrijwilligerswerk kwam ik een oproep tegen van VIVA-SVV. Ik gaf me op, mijn enthousiasme sloeg aan en in het voorjaar van 2018 begon ik met de workshops.”

Samantha en Souad geven het beste van zichzelf in respectievelijk lees- en kookclubje Onze vrijwilligers zijn onmisbaar voor ons. Dag in dag uit staan ze klaar om anderen te helpen of leuke activiteiten te organiseren. Daarom zetten wij hen graag in de kijker. Deze keer praatten we met Souad en Samantha. Souad geeft sinds 2018 kookworkshops aan geïnteresseerden. Samantha startte een leesclubje en hoopt binnenkort een eerste te keer te kunnen samenkomen. Lees hun verhaal.

Van waar je interesse en het idee?

“Eigenlijk kwam ik niet zelf op het idee om een leesclubje op te richten. Ik werd gecontacteerd door een medewerker van VIVA-SVV omdat ze ondersteuning zochten bij het oprichten van een leesclubje.

Het leek me onmiddellijk heel leuk om te doen. Ik ga soms zelf ook wel eens naar een leesclub en heb het daar altijd enorm naar mijn zin. Een eigen boekenclub leiden leek me de ideale manier om andere boekenwurmen in Beringen te leren kennen!”

“Ik ben Samantha, 23, en gek op alles wat met boeken (en katten) te maken heeft. Ik ben vorig jaar afgestudeerd als leerkracht Nederlands-biologie en werk dit schooljaar in het buitengewoon onderwijs. Ik heb een eigen boekenblog (Samantha’s Boekenhoekje) waar ik 2 à 3 keer per week een recensie of een ander boekengerelateerd bericht post.”

“Ik hoop dus vooral dat ik veel gelijkgestemde mensen zal leren kennen en dat ik anderen bij elkaar kan brengen. Lezen kan een eenzame hobby zijn, maar leesclubs bewijzen dat dat niet per se zo hoeft te zijn!”

“Met onze nieuwe leesclub, BoekenBabbelsBeringen (BBB), willen we graag maandelijks samenkomen om te praten over boeken, boeken te ruilen, samen te lezen … De specifieke invulling wil ik graag nog samen bepalen met de lezers die ernaartoe komen! Onze eerste bijeenkomst ging normaal door op 15 mei, maar daar heeft het coronavirus anders over beslist. Maar uitstel is geen afstel.”

20 juli  augustus  september

Wat betekent lezen voor jou?

“Lezen is heel erg belangrijk voor mij! Het is mijn ontspanning na een lange dag en mijn manier om kennis op te doen over andere culturen en andere perspectieven. Ondertussen heb ik ook veel andere bloggers leren kennen en sta ik in contact met uitgeverijen en boekenwebsites. Het is fijn om deel uit te maken van de boekencommunity! Want na lezen is het praten over boeken toch wel het leukste wat er is.”

“Een kookreeks bestaat uit 4 kookmomenten. Die gaan minstens om de twee weken door van 19 tot 22 uur. Ik werk telkens met 12 tot 14 deelnemers. Ik bereid telkens het menu voor dat we gaan maken en werk de recepten uit in stappen zodat de deelnemers het volledige menu zelfstandig of in kleine groepjes kunnen maken.”

“Waar nodig zorg ik voor ondersteuning, advies en assistentie. Ik koop zelf de nodige ingrediënten op voorhand aan. Daar kruipt wel wat tijd in.”

In Marokko wanen “Voor de kookworkshop begint, zet ik alvast de ingrediënten per gerecht op het aanrecht klaar voor de kandidaten. De kruiden, olie en extra groenten zet ik op een centrale tafel waar iedereen bij kan. Wanneer de deelnemers er zijn, praten we alles kort door en is er tijd voor de eerste vragen. Ik laat de deelnemers dan ook

zelf kiezen wat ze graag zouden willen maken. Nadat de keuzes voor een gerecht gemaakt zijn kan het kokkerellen beginnen.”

“Ik zorg meestal voor een Marokkaanse muntthee die de deelnemers tijdens het koken kunnen nuttigen en voor de sfeer zet ik wat muziek uit het Midden-Oosten op op de achtergrond. Zo kunnen we de Marokkaanse kruidengeuren, maken en ook geluiden waarnemen en kunnen we letterlijk en figuurlijk opgaan in de Marokkaanse keuken.

Verder loop ik rond en help ik waar nodig. Indien er een bepaalde onbekende handeling/ techniek in een gerecht is, roep ik alle deelnemers bij elkaar en doe ik het voor.”

“Aan het einde van de kookworkshop staan de deelnemers vaak versteld van zichzelf. We eten dan gezamenlijk de gemaakte gerechten op. Tijdens het proeven en eten bespreken we onze bevindingen en de smaken. Er is altijd vrijwel meteen een leuke en ontspannen sfeer en die wordt tijdens de workshop alleen maar relaxter.”

Toegankelijk voor iedereen “De workshops brengen heel uiteenlopende deelnemers op de been. Vriendinnen, moeders met hun dochter of mensen alleen.

De ene komt om te leren koken, de andere om te ontspannen, nog anderen uit interesse in de Marokkaanse keuken of omdat ze een beetje me-time willen. Soms ontstaan er zelfs vriendschappen tussen kandidaten, dat is mooi om te zien. Ik hoop dit echt nog lang te kunnen blijven doen.”

Wil jij graag eens deelnemen aan een kookworkshop of aan een leesmomentje?

Surf dan naar www.viva-svv.be en hou de data in de gaten.

Sarah Brancart Vizine

21

GETIPT

MAATSCHAPPIJ

BOEKENTIPS

Body Positivity Body Positive Power Megan Jayne Crabbe

“Geluk heeft niets met je kledingmaat te maken.” We moeten stoppen met denken dat we pas gelukkig zullen zijn als we ons streefgewicht behalen, strakke buikspieren hebben of die paar centimeters rond onze taille kwijtraken.

Megan Jayne Crabbe worstelde jarenlang zelf met een eetstoornis, maar leerde opnieuw van zichzelf te houden dankzij body positivity. Op basis van haar eigen ervaring en wetenschappelijk onderzoek pleit ze voor een maatschappij waarin alle lichamen gevierd worden, want we zijn goed genoeg zoals we zijn.

Op je lijf geschreven Mayra Louise

Dik, dun of ergens tussenin? Stop met wegen. Start met leven. Ongelukkig worden van je eigen spiegelbeeld en denken dat je leven pas écht kan starten wanneer die kilo’s eraf zijn? Klinkt dit jou bekend in de oren? Lees dan zeker verder. Mayra Louise zat zelf vast in dit patroon, maar kon er uiteindelijk komaf mee maken omdat ze ontdekte dat het zonde was van haar tijd én leven. In het boek deelt ze haar persoonlijke verhaal en hamert erop dat ook jij goed genoeg bent. Het enige dieet dat iedereen zou moeten volgen en bovendien écht werkt volgens haar, is het socialmedia-dieet. Let’s start!

VIVA-SVV maakt je ( ) warm!

on gewoon

Voor de Warmste Week zamelen we opnieuw geld in voor een goed doel. Dit jaar kozen we voor Rap op Stap. Deze organisatie zorgt ervoor dat mensen en gezinnen in kansarmoede er eventjes tussenuit kunnen. Voor velen onder ons is het heel normaal om tijdens de zomer op vakantie te gaan, of een uitstapje met het gezin te maken. Zonder Rap op Stap is dat voor gezinnen in kansarmoede echter heel ongewoon. Met jouw hulp kunnen we hen toch een dagje uit geven. Met de opbrengst van onze actie organiseert Rap op Stap een volledige gratis uitstap. Hoe meer geld we inzamelen, hoe meer mensen mee kunnen.

Om dat geld in te zamelen, organiseren we van 7-13 december de (On)Gewoonste week. Tijdens die week zullen wij allerlei activiteiten organiseren die benadrukken dat het niet altijd speciaal of exclusief moet zijn om leuk te zijn.

We schreven ook een inspiratiegids, waarmee je aan de slag kan om zélf activiteiten te organiseren.

Niet zo’n fan van organiseren? Ook dan kan je een steentje bijdragen door slaapmaskers te naaien.

Meer informatie vind je op onze website of via je lokale VIVA-SVV-medewerker.

DOMEIN WESTHOEK • 2 nachten met uitgebreid ontbijtbuffet

De Naakte Waarheid Jozefien Daelemans

• Volpension: lunch - dagschotel • Diner - koud en warm buffet

Voormalige hoofdredactrice van Charlie Magazine, Jozefien Daelemans, maakt in dit boek komaf met de ongeschreven regeltjes en voorwaarden waaraan een vrouwenlijf moet voldoen. Je hoort altijd slank te zijn, lichaamshaar is uit den boze en als je ’s avonds op stap gaat, draag je best geen al te kort rokje. Op een humoristische, maar verhelderende manier legt ze uit aan de hand van persoonlijke getuigenissen, eigen ervaringen, wetenschappelijk onderzoek, historische weetjes en referenties uit de popcultuur wat het nu écht betekent om een vrouwenlichaam te hebben. Voor alle vrouwen die denken dat hun lichaam niet goed genoeg is.

Lief voor mijn lijf Sabine Peeters

Hou van je lijf! Die boodschap is makkelijker gezegd dan gedaan. Maar hoe doe je dat? Lief zijn voor je lijf? Sabine Peeters geeft op deze en tal van andere vragen een antwoord. Informatie van professionals (seksuoloog, psycholoog, bewegingsdeskundige, Sensoa, Charlie Magazine …) wordt afgewisseld met eigen ervaringen, gedachten, emoties, onzekerheden en inspiratie. Zelf noemt ze het boek een persoonlijke ontdekkingsreis, want ook zij was en is net zoals vele anderen, nog steeds niet liefkozend tegenover zichzelf. Dit boek is voor iedereen die met zijn of haar zelfbeeld worstelt, voor jongeren, ouders en leerkrachten.

22 juli  augustus  september

• Gratis gebruik minigolf

Wij bieden u 91 moderne kamers en 36 appartementen die uitgerust zijn met alle modern comfort.

Blijf fit-promo 2020 va

naf € 186 p.p.*

Domein Westhoek nodigt je uit voor een heerlijk verblijf aan zee met het gezin of onder vrienden.

Herfstpromotie kamer à 50% - 242 p.p.* 30 okt - 11 nov. 2020

• 4 nachten met ontbijtbuffet • Halfpension

*standaardkamer= geen supplement single

Domein Westhoek vzw

Centrum voor sociaal toerisme Noordzeedreef 6-8, 8670 Oostduinkerke Tel 058 22 41 00 - Fax 058 22 41 99 info@domein-westhoek.be www.domein-westhoek.be

Vizine 23

Geef kopzorgen geen kans.

Train je mentale fitheid met onze doe-het-zelfmodules.

Overbelasting op het werk, slaapproblemen, piekermomenten of een chronische aandoening. Allemaal kunnen ze invloed hebben op je mentaal welzijn. Ga aan de slag met onze concrete tips, oefeningen en getuigenissen.

Surf naar

www.ikbenik.be