yc_78_10

Bütün ülkelerin proleterleri, birleıiniz i •

YENI

10(172) Ekim 1978

v

ÇAG Komünist ve

işçi pa rtil e rin i n

teori ve enformasyon dergisi

Sosyal ist Ülkeler Arasında ki işbirliğinde Uluslararası ve Ul usal Etmenler Yumjagin Sedenbal Moğolistan Devrimci Halk Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri, Moğolistan Halk Cumhuriyeti Büyük Halk Hura" Prezidyum Başkam

Ta ri h i n olağ a n üstü b i r h ı zla yola ld ı ğ ı dönemler v a rd ı r. Bu d u ru m, ş i m ­ d i k� ka pitalizmden sosya l izme g eçiş çağ ı içi n de sözkon u sudu r. B u g ü n gezeg e n i m izde yer a l a n d evrimci s ü reçleri n ka ra kter ve h ı zı n ı beli rleyen a na etmen, d ü nya n ı n en d i na mik g ücü ola n d ü nya sosyalist siste m i d i r ve ka rdeş ü l kelerin ekonom i k ve top l u ms a l a maçla rı n a u la şa ca kl a rı n ı n g ü ­ vencesi de, g üç l ü bir ilerleme katalizatö rü v e yeni b i r g üç kaynağ ı h a l i ne gelmiş ola n a ra la rı nd a k i her yö nde g elişen işbi rliğ i d i r.

Sosya l ist ü l keler a ra s ı n d a i ş b i rliğ i a la n ı nd a k i e ng i n den eyi m i n çoz u m ­ l e n m es i , yön eti m deki k a rdeş p a rtileri Ma rksist teoride büyük bir i lerle­ meyi tem s i l ettiğ i s u g ötü rmez ola n bir sonuca, yani ka rdeş p a rti ler a ra ­ s ı n d a g iti kçe büyüyen i şbi rl i ğ i n i n v e g itti kçe daha s ı k ı bağla rı n g e l iş­ men i n s ü rekli b i r özel liği ha l i ne g e l d iğ i sonucuna u la ştırd ı . B u s o n uç, SBKP M erkez Komitesi Genel Sekreteri Leonid B rej n ev' i n SBKP 25. Kon ­ g resi ' n e s u n d u ğ u M e rkez Ko m itesi Ra poru'nda s ı k ı sı kıya b i l i msel bir 875

temele otu rtul d u . Moğo l Kom ü nistleri lenin'in Pa rtisi ' n i n bu va rg ı s ı n ı tü­ m üyle onaylıyorla r. Pa rti mizin 1 7. Kon g resi'nin (1 976) 'işa ret ettiğ i Moğo­ l ista n Devri mci Halk Pa rtisi'nin genel çizg isi Sovyetler B i rliğ i ve öteki Ekonomik Ya rd ı m laşma Konseyi (EYK) üyesi ü l kelerle her a la nda işbir­ l iğ i ni genişletmek ve d e ri n l eştirmek, Moğolista n Halk Cu mhuriyeti ' n i n (MHC) sosya l ist ekonomik bütün leşmeye katı l m a payını büyütmektir. » ••

Biz Moğol Komünistleri nin, işbirliğ i n i n büyü mesi ve i l işki lerin sıkılaş­ ması sonucuna bu den l i önem vermem izi n başlıca nedeni, b u n u n bizlere b ütün a la n l a rda sosya l ist ü l kelerle i l işki leri g e l i ştirmek için açık-seçik bir yolgösterici hat çizmesi ve bu i l i şki l erdeki beli rleyici eğ i l i m i göstermesi ­ d i r. Ne ki, b u n u n uyg u la na b i l mesi n i n temel bir koş u l u , bu özel l i k i l e sos­ ya lizmi n bir öze l l iğ i, ya n i a ncak sıkı işbirliği ve ka rdeşçe ya rd ı m laşma - yol uyla gerçek leşt i ri lebilecek o l a n sosya l ist u l usla rı n her yön l ü i lerlemesi a ra s ı ndaki d iya lektik etki leşi m i d ikkatle hes a ba katma ktı r.

Pa rti miz bu d iya l ekti ğ i i ncelerken, len i n ' i n u l us l a ra rası i l işki lerdeki i k i ta rihsel eğ i l i me i l işki n tezinden yol a çıka r : Ul usa l d evletlerin ol uşması, yüksel me ve pekişmesi yön ü ndeki eğ i l i m ve .. ekonomi nin, politika ve kül­ türü n u l us l a ra ra sı laşması. u l usa l engel lerin yıkı l ması yönü ndeki eğ i ­ l i m. » (1) len i n b u eğ i l i m l eri ka pita l ist çağ ı n somut ta rihsel ta nıklığ ı na daya n a ra k i nceledi. B u n u n l a birlikte, leni n ' i n u lusa l soru n ha kkındaki ka psa m l ı öğ retisini ve bunun SBKP, Pa rt i m iz ve öteki sosya l ist ü l kelerin ka rdeş pa rtileri ta rafından ya şa ma geçi ri l me deneyi m i n i değerlend i rirken, len i n ' i n yönte m bi l i m i n i n, b u g ü n d ü nya sosya list sisteminde yer a l a n s ü ­ reçlerin i ncelen mesinde g üven i l i r b i r a ra ç olduğ u n u söylemek için her nedene sa h i biz.

Bu öğ reti n i n ya şa ma g eç i ri l mesi, bu i ki eğ i l i m i n - sosya list ü l kelerde ü ret i m i n ve top l u m yaşa m ı n ı n öbür a l a n l a rı n ı n u l uslara rasıla şması yön ü n ­ deki eğ i l i m v e h e r sosya l ist u l u s u n serpi l i p gelişmesi, devlet nitelikleri n i n pekişmesi yön ü ndeki eğ i l i m - sosya l ist topl u l uk ha lkları a rasında biçi m ­ len mekte ola n i l işkilerde de va rol d uğ u n u g östermektedi r. B u n l a rı , len i n ' i n ü n l ü bir deyi ş i n i kulla nara k. sosya lizm i n . . evrensel b i r yasası» (2) d iye ta nı mlaya b i l i riz.

Sosya l ist topl u l u ğ u n otuz yı lı a şa n va rl ı ğ ı ve Moğol ha l kı n ı n özdene­ yi m i , ka nı mızca. bu iki eğ i l i m a rası ndaki d iya lektik etkileş i m konusunda bazı bel i r l i sonuçla rı g üvence a ltına a l ma ktad ı r. B u etkileşi m i n en kayda değer özel l iğ i, d ü nya sosya list siste m i n i n gelişimindeki u luslara rası ve u l usa l etmenler a rası nda herha ng i bir uzlaşma zlığ ı n ol mayışı d ı r. Ekono­ mik a l a ndaki şu· kökl ü d evrimci değ işikli klerden kaynakla nan toplu msa l ve ekonom i k sistemleri mizin özdeşiiğ i. herha ng i bir uzlaşmazlığa yer bı -

(1) len i n, Top l u Ya pıtla r, c. 20, s. 27 . (2) len i n, Top l u Ya pıtl a r, c. 20, 5.27.

•

876

ra kma m ı ştır: Gretim a ra çla rı üzerinde özel iyeliğin ka ldırı l ması, topl umsa l iyeliğ i n üstü n l üğ ü n ü n g üvence a ltına a l ı n ma s ı ve sosya l i st ü retim iliş­ kileri nin utku su. Son çözüm lemede bu, bütün sosya list ü lkelerin çı ka r birliğ i nin temelidir ve erkteki Kom ü nist ve I şçi pa rtilerinin enternasyona ­ list pol itikas ı nda dile gel i r.

Ka pita lizmde, u luslara rası ve ulusa l etmen ler a ra s ı ndaki uzlaşfnazlık ülkeler ve h a l kların eşitsiz g eliş mesine, zen g i n ve yoksu l ü l ke ve u lu s la r a ra s ı ndaki uçuru m u n deri n leşmesine, azgelişmiş ü l kelerin gelişmişlerin, zayıfların da g üçlülerin egemen liği a ltına g irmesine yol a ça r. Anca k, sos­ ya list dünya da ü l keler ve ha lkla r a rası ndaki ilişkiler niteliksel ba k ı md a n değişik çizg i lerde g elişir. Ta m b i r liste s u n ma k savı nda n uza k olarak, topl u msa l i l i şkilerdeki kök l ü değ i şi kliklerden çıkagelen özellikleri şöyle s ı ra laya bi liri z : - Bütün sosya list ü l ke ve ha l k l a rı n ta m bağ ı msızlı ğ ı n ı ve eşitl iğini fiilen kurmak; u l u sl a rı n kendi seçtikleri yoldan gerçekten özg ü rce yürü melerini g üvence a ltına a l m a k; bunla r a ra s ı nd a ka rdeşçe dostluk, g üven, ka rşı ­ l ı k l ı a n layış ve ya rd ı mlaşma ilişkileri kurm a k: - Geliş miş u l u s ve devletleri n geri ka l m ı ş u lus ve devletlere çıka r gözet meyen çok yön l ü ya rdı m l a rıyla birlikte, eski sistemin bağ rındaki top­ l u msa l, ekonomik ve kü ltü rel eşitsizliğ i n g i derek orta dan ka ldırılma sı; -:- i şbirl iğinin a rtması ; ekonomi, bilim, teknoloji ve kültür a l a n l a rında d a h a çeşitli ilişkiler kuru l ma sı; - H a l kların sosya list kaza nı mlarının savu n u l ma s ı nda ka rşılıklı destek sağla ma: dü nya a renas ı nda üzerinde a nl a ş ı l m ı ş orta k bir politi ka: - Tüm ola ra k sosya l ist sistemin ortak, temel çıka r ve ereklerine a ğ ı r l ı k veriterek, sosya list ü l keler v e h a lkla rı n u luslararası v e u lusa l çıka rla rı n ı n uyu m içinde bi rleştirilmesi: - Çeşitli top l u m sa l a l a n l a rda ülkeler ve ul usla r a rasında daha sıkı bağ l a r ol uşturu l ması.

Biz, u l u sla ra rası etmeni n rol ü n ü n g iderek büyü mes i n i, sosya list ü l keler h a lkları a ra s ı nd a ki i lişkilerde u lusa l ile u lusla ra ra s ı diya lektiğinin kayda değer bir yön ü olara k görüyoruz. Bu,· sadece öznel bir i stek değ i l d i r, gerek ka rdeş ü l kelerin iç gereksinimleri, gerekse u l uslara ra sı etmenler ta rafından ortaya çıka rı l a n nesnel bir s ü reçtir. B u s ü reç, sosya l ist top l u­ l u ğ u n daha da pekişmesinde, birlik ve bera berl i ğ i n i n s ü rekli boy atma ­ sı nda ve işbirliğ i biçi m lerinin yetkinleşmesinde d i le gelir. Yen i siste m i n olanakları n ı n kullanı l masında en önem li a ra çl a rd a n b i ri, sosya lizmin en­ ternasyona list özün ü ortaya çı ka rm a k ve sosya list ü lkeler a rası ndaki etki­ leşimi sosya l ist proleta rya enternasyonalizmi ilkeleri temeli nde yoğ u n ­ l a ştırmaktı r.

877

2 Ma rksiz m - Leninizm'in ve varolan sosya l iz m i n ka rşıtla rı , sosya list ü l ke­ lerin eg emenl i k leri kısıtlanmadan ve u l usa l çıkarl a rı s ı n ı r l a n madan bu i lkelerin a rd ıc ı l b i r biçimde uygu lana mayacağ ı n ı i leri sü rerler. Oysa daha 1 893'de Eng els, « her u l usun özerk l i k ve birliğini canland ı rma dan, prole­ taryanın u l uslara rası birliğ i n i ya da bu u l us l a rın orta k a maçlar d oğrultu­ sunda ba rış içi nde ve a k ı l lı i ş b i rl iğ ini gerçekleşti rmenin olana ksız. oldu­ ğ unu» rı) kayded iyord u . Bu d üş ü nceyi, sosya liz m i ku rmanın so mut dene­ yimine dayana ra k g elişti ren Lenin şöyle yazıyo rd u: « Bi z u l usların gönüllü bir birliğ ini, bir u l u sun ba şka b i r u l usa ka rşı zor kul lanmasını engel leyen bir birl i k, ta m g üven üzerine, kard eşçe birl i ğ i n açı kça kavranması üzerin e, tüm üyle g önü l l ü bir ka b u l leniş üzerine k u ru l u bir birlik istiyoruz.» (4) Sosya list top l u l uğ u n t ü m o l u ş u m ve g e l i şi m ta ri hi, her ü lken i n bağ ı m ­ sızlığ ını g ünvence a ltına a lan demokratik ölçüleri n uyg u l a ma da yerin e g eti ri ldiğine tanı k l ı k eder. Bu ö l çü ler her ü l kenin egemen liğ i ve, eşit­ l iğine saygı, içişlerine karış m a ma ve k a rş ı l ı k l ı ya ra rd ı r. Bunun ter­ sine, söm ürüye daya l ı topl u m l a r, öze l l i kle g ü çl ü ve zayıf devletler a rasın­ daki ilişkilerde bu ilkeleri çiğ neme eğ i limi taşırlar. Ya l n ızca sosy a ı i st ül­ keler a rasındaki ili şkilerde g enel demokratik i l kelerin ta m uyg u lanma sını g üvence a l tına a l ma kla kal mayıp, aynı za manda bu i l kelerin genel ola­ ra k u l uslara rası i l işki lerde temel ola ra k yerleş mesine belirleyici bir katkı ya pması sosya l izmin bir ba şa rıs ı d ı r.

B u n un la birl i kte, sosya l ist ü l keleri n oluşum ve ilerlemeleri, a ra la rı nd a k i i l işkilerin g e n e l demokrati k i l kelerin s ı n ı rla rını aştığını, b u n d a n d a h ai:eiı­ gin b i r öze sahip olduğ u n u da g östermiştir. Bu ilkeler yerl i yerinde duru­ yor, a nca k bu n l a r sosya l ist ü l kele rdeki yönetici sınıf olan işçi sınıfı n ı n orta k te mel çı ka r v e a ma ç birliğ inden kayna klanan yeni bir nitel i k kaza n ­ m a kta d ı r. Bu yeni nitel i k, sosya list uluslar v e d evletler a rasındaki i lişki­ l erde bir i l ke ola ra k işl ev g ören, prol eter enternasyona lizminden başka birşey ol maya n sosya list enternasyonalizm d i r. Sosya l ist u l us l a ra rası i liş­ kilerin ayırtkan öze l l i ğ i , daya n ışma ve i ş b i rliği, ka rşı l ı k l ı destek, dostça ya rd ı m laşma ve sosya l iz m i n kaza n ı m l a rının birlikte savu n u l masıdır.

Sosya l ist enternasyona lizm, u l us l a rarası işçi sınıfı n ı n orta k çıkarl a rı na ters d üşen ç ı ka rla rı savu n ma k üzere eyle m daya n ışması sağ la mayı hedef­ leyen bir tür « bölgesel enternasyona lizm » değ i ldir. Sosya list ü l kelerin böy­ lesi ç ı ka rl a rı yoktur. Bu ü l kelerin işçi s ı n ıfı, devlet erkini e l i n d e b u l u n d u r­ ması ve ekono m i k, askersel ve öbür g ü çleri sayesinde ka zand ığ ı ola n a k­ ların hepsini, u l uslara ra sı işçi s ı n ı fı n ı n ta ri hsel özgörevi - t ü m g ezeg eni -

(3) Ma rks v e Engels, Oç Ciltl i k Seçme Yapıtla r, (4) lenin, Topl u Yapıtlar, c. 30, s. 293.

878

c.

1 , s. 107.

m izde ko m ü nizmi kurma özgörevi - ta rafı n d a n belirlenen bir iç ve d ı ş politi ka yü rütmek için kulla nı r.

Olke miz ile Sovyetler Birliğ i a rasındaki bağ l a rı n g itti kçe daha da sıkı­ laşması sosyalist enterna syonalizm ilkeleri n i n ü rün verici n iteli ğ i n i n bir ka nıtıd ı r. i ki ülkeyi ve ha lkı bi rbi rine bağlaya n dostça ka rdeşlik ilişkileri ­ n i n derin ta rihsel kökleri va rd ı r. Ya ba ncı boyu n d u ruğ u n u atma m ızda ve J a pon salgıncıla rı nı bozg u na uğratma m ı zda Sovyetler B i rliği' n i n bize de­ ğerli yard ı mla rı olm u ştur. ülke m iz i n özg ü rlük ve bağ ı msızlı ğ ı n ı ta nıya n ve halkı m ıza çıka r g özetmeden yard ı m ya pa n i l k ülke Sovyetler Birliği'dir.

Dost halkla rı m ız, yakla şık altmış yıld a n beri yeni bir ya şa m kurma yol u n ­ d a birl ikte i lerle mektedi rier. B u yıllar boyunca Moğol-Sovyet ilişkileri yeni b i r içerik kaza n m ı ş ve yı kılmaz bir politik bağ laşma h a l i ni a l m ıştır. Ve şi mdi bu iki ülke, sosyalist üret i m ilişkileri n i n tü m Moğolista n ekonomisin­ d e kaza n d ı ğ ı utku n u n ve ülkem izde bütü nleşik b i r sosyalist ekonomi sis­ te minin g eliş mesinin olanaklı ve nesnel ba kı mda n zoru nlu kıldı ğ ı bir süreç içinde birbirlerine d a h a da yakı nlaşmaktad ı rla r. i ki ülkenin to plum­ sa l ve ekonomik temelleri n i n benzeşliğ i ekonomik, politik, kültürel ve öteki a la nla rda ulusla rara sı la ş maya neden olma ktad ı r.

Halkla r/mızı birbiri n e bağlaya n g eleneksel ka rdeşçe sevgi ve dostluk duygı:ıla rı, sosyalizm ve komünizm kuruculu ğ u nda iş birliğ i ve ya rd ı mlaşma­ yı, ideoloj i k ve politik birliği i le rletme nin g erekliliğine d uyula n deri n i na nç­ la zenginleş m i ştir. i lişkileri miz i n g elişim i ndeki bu yeni aşama, bir Moğolis­ ta n Parti ve Hükümet deleg a syo n u n u n i k i yıl önce Sovyetler Birliği'nde i mza ladığı belgelerd e dile g elmekted i r. Halkı m ız, şimd iki beş-yıllık pla na göre (1976-1980) Moğol-Sovyet işbirliğ i n i n daha da g enişlemes i n i n ve aynı dönemde Sovyetlerin M HC'ne ya ptığ ı ya rd ı m ı n iki katı nd a n çok mtmasın ın, M D HP 17. Kon g resi'nde belirlenen sosyalizmin maddi ve tek­ nik temelinin kurulm a s ı na i l işkin ta rihsel görevlerin yeri ne geti rilmesinde güçlü �tmenler olduğ u n u n bili ncindedir.

Biz, Sovyetler Birliğ i'yle u l usla ra ra sı a renada da omuz omuzayız. Sos­ yal,ist ülkelerin dış politika a la n ı nda ki işbirliği en ba şta ba rış içind e ya n ­ ya fla, ,varolma ilkelerin i sağla mlaştı rmayı, deta ntı ilerletmeyi, silô hla n ma ya rış ı n ı d u rd u rmayı, köklü silô hsızla n m a önle mlerinin alı n ma s ı n ı sağla­ m a x ı , eşit ve ka rşı l ı klı ya ra ra dayalı işbirliğ i n i geliştirmeyi ve eşitsizlik ve ayrı mcıl ığ ı n tüm biçimlerine son vermeyi a ma çlar. SBKP'nin 24. ve ! ' 2 5� k cı�g relerinde sa pta na n bu görevler sosyalist to pluluk ülkelerinin tartIŞı:twsl� onay ve desteğ i ni kaza n m ı ş ve Varşovçı Antla şması Orgütü Poli ­ tik ; ,Dçın ışma Ko mites i ' n i n belg elerine yansı m ı ştı r. Bu hed efler, i nsa nl ığın did,msel çıkarla rına ka rşılık verdiği için, ka pitalist dünyadaki tüm ilerici, d e�ok�atik güçleri n ve gerçekçi düşünen insa nla rı n desteğ i n i almıştı r.

Dı�' politika ala n ı nda ya kınla ş ma n ı n, tümüyle özdeş kon umlara va rıl­ masıson ucu n u vermeyeceğini belirtmek isterim ; çünkü her sosyalist ülke

879

kendi d ı ş politika s ı n ı , sosya l i st topluluğun orta k çı ka rlarına olduğu ka ­ dar, kendi özel ç ı ka rlarına uyg u n olara k yürütür. örneğ i n Moğolista n, Mr Asya ü l kesi ola ra k, bu bölgede kendine g öre özel çıka rla ra sah i ptir.

Ardıcıl ola ra k, öteki Asya ül keleriyle iyi komş u l u k ve geniş ça p l ı işbirl i ğ i a n layışı g ütmekte v e d ü nya n ı n bu kesi minde barış ve g üven l iğ e önemli bir katkı ya pmakta d ı r. Çi n'le norma l işbirl iğ i ve iyi komşuluk il işki leri kurma k için elimizden g elen her ça bayı gösteriyoruz. Aynı za ma nda Pa rti miz, ul usla ra rası barış ve işbirliğine a çı kta n a çığa ka rşı çıka n g erici Maocu l uğ u şiddetle redde­ der. Pekin'in yayıı macı büyü k-güç politika s ı n ı n Asya halkları n ı n ba rışçı ça ba larına yönel i k çok va h i m bir teh l i ke oluştu rduğu bir g erçekti r. Çi n yönetimi önce kıta üzerinde, sonra da tüm d ü nya üzeri nde kendi ü stü n ­ lüğünü ku rmayı ba ş lıca hedefi ola ra k g örmekte v e bu a maca ulaşmak için etkin bir biçimde sava ş hazı rl ı kla rı ya pmaktad ı r. Pekin'in sa l d ı rga n ­ l ı k politikası dünya barışı v e g üvenliği a çısı nda n ciddi son uçla r doğura ­ bi l i r. Bu nedenle biz, kıta m ız halkları n ı n Çi n'in hegemonyacı, büyük-gü ç politikas ı n ı n doğ u rduğu teh l i kenin b i l i ncine va rma ları na ve Maocu l uğun, onun d ı ş politika s ı n ı n h a l k düşmanı doğasını a çı kça kavra maları na ya r­ d ı mcı ol maya ça l ı şıyoruz.

Moğolista n halkı n ı n özg ürlük ve bağ ı msızl ı k savaşı nda öneml i b i r deney i m i va rd ı r. Bu h a l k g eçm işten dersler çı karmıştır ve gerçek dostları­ n ı n kim ler olduğ unu iyi bilir. Ya rı m yüzyı l d ı r sosya lizm yol u nda g üvenle i l erlemektedi r ve d ışa rıdan g elen sa ldı rı ları defa larca boşa çı karmı ştır.

Biz Sovyetler Birliğ i'nden her za ma n çıka r gözetmez, gerçekten enternas­ yonalist ya rd ı m gördük. Çin'in özg ürlük ve bağ ı msızlığ ı mı za yönelik bütü n sa ldı rı la rı na sağ la mca ka rşı koya rız. Biz h a l kı m ı zı n sosya l ist ül kesine ola n derin sevg isinden ve g üçl ü Sovyetle r Birliği'nin, tüm olara k sosya list top­ l u luğun ka rdeşçe dostluk ve d esteğ i nden g üç a l ıyoruz.

Tüm u lusla ra rası soru n l a rda Sovyetler Birliği i l e ü l kemiz a rasında ta m bir görüş özdeşliğ i ve eyle m birl iğ i vard ı r. Pa rtimiz, ilerici insa n l ığ ı n barı ş ve silôhsızl a n ma savaşı m ı n ı n bayra kta rı gözüyle ba ktığ ı bu ü lkeyle dava orta kl ı ğ ı ya pmayı büy ü k b i r ayrıca l ı k ve ta rih sel soru m l u lu k ola ra k görd ü ­ ğ ü n ü bir çok k e z belirtmiştir.

Bu doğrultu muz değişmez. Gerici l iğ i n deta ntı g eri dönd ü rmek ve d ü n ­ yayı soğuk savaşa g eri g ötürmek içi n d a ha g üçlü b i r ça ba harcadı ğ ı bug ü nl erde özelli kle uya n ı k v e m etin iz. Sovyetl�r Birliği'nin silôhlanma ya rı şına son vermeyi ve Avru pa'da, Asya 'da, her yerde sağ l ı k l ı bir i k l im ya ratmayı a ma çlaya n pek çok ya pıcı önerisini tüm üyle destekliyoruz. Bir­ leşmiş M i l letler Genel Kurulu'nun Silôhsızla n ma Konusundak i özel Otu ­ ru mu'na sunul a n Sovyet öneri leri n i n önemi n e v e leonid Brejnev'i n M i nsk'­ deki konuşması nda i şa ret ettiği nokta lara özel olara k d ikkat çekmek isteri m . leonid Brejnev'in şu sözleri ne ta ma m iyle katılıyoruz: «Bütün ü l -

880

keler e mekçileri n i n d irimsel çı ka rlan dü nya a renası nda son yılla rdaki olumlu başa rı/a rın etkisiz kılı n ma s ı n ı önlemeyi ve bütün halklar içi n g e r­ çekten ka l ıcı bir ba rışa g eçmeyi zoru n l u k ı l m a ktad ı r. Bu hedefe bütü n ba rış g üçleri n i n birleşik ça bala rıyla ulaşılabilir - ve ina nıyoruz ki. u l a ­ şı lacaktı r. »

3 Sosya list ü l kelerde ü reti m i n ve toplum yaşa m ı n ı n öteki a l a n la rı nı n ulus­ lara rası laşması başı çeken eğ i l i m d u ru muna geli rken. b u ra d a n öteki eğ i l i m i n - u lusla rı n ve u l usa l devletlerin g e l işmesi eğ i l i m i - a rt ı k i ki nci l bir öneme s a h i p olduğu. politika ya pa rken g özön üne a l ı n ması g e re k­ meyen b i r çağ a uymaz l ı k olduğ u-' sonucu n u ç ı ka rmak ya n lı ş olu r. Biz ulus­ l a rı ve u l usal özg ü l l ü k le ri . sosya list ü l keleri n gelişi m i nde muazza m bir yer tuta n etmenler ola ra k görü rüz. Bu ü l kele r. g e l iş meleri n i n nesnel g erçek yönleri n i ve koş u l l a rı n ı. özel olara k sosya l ist topl u l uğ u n her biri kendi ta rihsel özg ü ll ü k lerine sa h i p bağ ı msız bir u l usal ekonomi kom pleksine h ü k meden egemen sosya list devletlerden meydana geldiğ i gerçeğ ini, her ü l kenin ayı rdedici bir kamu yaşa m ı n ı . kend ine özg ü bir kültürü, vb. ol­ duğu gerçeğ i n i ya nsıtı r. Bunlar aynı za ma nda! bu kom p leksieri denetim a ltında tuta n devletlerin u l us a l çı karla ra uyg u n ka ra rla r oluştu rma l a rı . a ma e l bette bu arada genel çıka rla rı da gözönüne a l m a la rı g ibisinden öznel etmenleri de ya nsıtı rla r. Sosya list sistem i çerisinde h ô lô yer yer görülebilen u l usa l ve u lu s la ra ra s ı çıkarl a r a rasındaki çelişki lerin. a n ca k ka rdeş ü l keler ve h a l k l a r ara s ı nda orta k çı ka rlar g ereğ i nce değerlendirile­ rek s ü rqürülecek işbirl i ğ i s ü reci nde g iderek ortadan kalkacak olan b u çelişki leri n nedeni bu öznel ve nesnel etmenlerd i r.

Bun u n la birlikte. inan ıyoruz k i. öteki uca g iderek. diğer ka rdeş ü lke­ lerle işbirl iği g i bi böylesine g üçlü bir i l erleme d ü rtüsünü hafife a l ma k ve bir sosyal ist ülkenin gelişmes i n i n ul usa l yönlerini a ba rtmak da ya n l ı şt ı r.

Orneğ i n sosya list kurucu l u ğ u n ve h a lkları n çı ka rla rı n ı n. kend i bencil büyük-g üç çıka rla rı n ı herşeyin ö n ü ne koya ra k sosya l i st ü l keleri n birl iğ i n i boza n Çin yöneticileri n i n politi kas ı ndan ne büyük b i r za ra r g örmüş oldu­ ğunu deney i m g östermekted i r.

Sosya list ü l kelerin gelişim lerindeki g erek o l u m l u deneyi mler. g e rekse . olu msuz fenomen ler. a nca k i ç kayn a k ve pota nsiyelleri n aza m i ölçüde kulla n ı mı i l e ka rdeş ü l kelerle s ü rekli g elişe n işbirl i ğ i n i n uyu m l u bir bi­ çimde bi rleştiri l mesi n i n her sosya list ulusu ta m gelişmeye u la ştıracağ ı ve tüm olarak sosyal izm dôva s ı n ı i leri g ötü receğ i sonucunu ortaya çıka rıyor. işbirl i ğ i n i n t ü m sosya list ü l keler için büyük ya ra rl a rı va rd ı r. işbirliğ i n i n. sosya lizmin kuru luşuna en d üş ü k bir ekonomi ve kültür düzeyi nde baş­ la m ı ş olan ü l kemize de y ı l la rda n beri ya ra rı dok u n muştu r. Ja pon mil i 881

taristlerinin ve öbür güçlerin elinde ba sit bir oyunca k olan Beyaz Mu h a ­ fızlar' dan ve Çin' li salg ıncı la rdan özgürlüğ ünü kazand ı ğ ı s ı rada, Moğo­ listan'ın ne bir sanayii, ne çağ ın koşulla rına uygun bir ulaşı m ı , ne de yeterince g eliş miş bir ta rı m ı va rd ı . Moğolistan, yoksu l la r ve nerdeyse tü m bir okuma yaz ma bil mezler ü l kesiydi Ticaret ve ekonomisi ya bancı ser­ mayenin egemenliği a ltındayd ı . Ya kında 61. yıldönümü Moğ ol h a l kı tarafından Sovyetler ve öbür h a l klarla birlikte, tüm ilerici insanlarla bir­ likte kutlanaca k olan Büyük Oktobr Devrimi o l masayd ı , Moğolistan y ı l l a r boyunca ya bancı güçlere ve emperyalist tekel lere politik v e e konomik bağ ı m l ı l ı k koşu lları a ltında, ta rifsiz acı la r ve ku rbanlar verecek, kendini çileli bir kapita list g eliş me bekleyen, geliş miş ül kel erin s ı radan bir h a m ­ madde uzantı sı ol ma ktan öteye gidemeyecekti. Moğolistan' ın politik bağ ı msızlığ ını bir ekonomik temel üzerine otu rtmasına ve her yönlü h ızlı bir ilerleme göstermesine Sovyetler Birliği'nin, bu ülkenin işçi ve köylü­ lerinin ya rd ı m ı olanak sağ l a d ı .

Moğ olistan h a l kının yaşa m ı ve sosya lizm kuruculuğ und a ki kazanı m l a rı, Moğolistan' ın hôlô Sovyetler Birliği'ne bir « ya rı sömürg e ba ğ ı m l ı l ı ğ ı » du­ rumunda bul unan « g eri bir ü l k e » olduğunu ileri süren b u rjuva ve reviz­ yonist ideo log la rın, Maocu iftira cdarın iğrenç uyd u rmala rını ç ü rüten en iyi ya lanl a m a d ı r. Dünyanın ilk sosya list devl etinden a l d ı ğ ı m ız çok yönlü ka rdeşçe ya rd ı m ve a ra m ızda' k i dostl uk ve işbirliği, ekono mik ve politik bağı msızl ığ ı m ı zı ka zanı p pekiştirme mize, feodalizmin ka ranl ığından çağ ­ d a ş uyg a rl ı k ışığ ına çıkma mıza ya rd ı mcı oldu. Ya şa m, Pa rtimizin sos­ yalist ül kelerle işbirliğini geliştirme politikasının ürünü ola ra k, Moğo lis­ tan'ın ekono mi ve kültürünün hızlı bir ilerleme kaydettiğini ve böylece ülkemizin orta derecede g elişmiş ü l keler düzeyine çı ktığ ını göstermiştir.

Moğol'ların yaşa m düzeyinin çoğ u Asya ha l kından ü stün ve Çinlilerden kat kat yüksek olduğunu belirtmek gerekir. Ha l k ı m ızın ba rış içinde ça l ı ş ­ masını güvenle sürdürüyor. Ha l k ı mız her tü rlü « s ı çra ma » v e aya klanma ­ lardan ve en önem lisi bir savaş isterisi ve nefret atmosferinden uza ktı r.

Günlük ya şantısı ona prol eta rya enternasyona lizmi ruh unu, g ezeg eni miz­ deki h a l k l a r a rasında. dostl uk ve ka rdeşlik ruh unu öğ retiyor.

Ha l kın egemenliği a ltında Moğ olistan'ın na sıl değiştiği konus unda bir fikir vermesi için ya lnızca üç o l g u sunuyoruz. Bugün ülkemizin tüm 1922 y ı l ı boyunca ürettiği kada rını üretmesi için topu topu beş d a kika yetiyor.

Yaşa m süresi bu döne me oranla iki kat uza m ı ş ve orta l a m a 65 yıla çık­ mı ştı r. 1925 yıl ında Moğ olistan'da sad ece iki dokto r va rd ı . Bugün her 1 0 bin kişiye 21 doktor düşüyor. B u sayı, Britanya, Fransa, i ta lya ya da Japonya gibi g eliş miş kapita list ülkelerden daha yüksektir.

Sosya l-ekono mik ya da kültürel a l anda ki her kazanı mı m ı zı, h a l kı mızın özverili ça ba la rına borçluyuz. Ka rdeş ül kelerle işbirliği ve ekonomik b ü ­ tünleşmenin üstünlüklerinden e n etkili bir biçimde ya ra rlanmanın tek 882

temeli bud ur. Daha önce de bel i rtmiş olduğ u m g i bi, bize göre, kardeş ü l kelerin ya rdımları, halkı mız ı n kendi ça ba larına hız vermek, kendi mad­ di ve mali kayna klarımızı seferber etmek için k u l la n ı l ma lıdır. Biz, ü l ke­ mizin i lerlemesini hızla ndıra ra k, tüm sosyalist top l u l u ğ u n orta k başa rısı na katkıd a b u l u n uyoruz.

Dü nya sosya l ist siste m i n i n ta ri hi, sosya l ist ü l kelerin orta k davasının, gere k u l usa l çıka rlar önemsenmediği; 9-erekse orta k hedefler göza rdı edildiği ya da u l usal hedeflere bağım l ı k ı l ındığı zaman, zedelenebile­ ceğ i n i göstermektedi r. Gördüğ ü müz g i bi, bu, her pa rtinin ü l kes i n i n sos­ ya l ist gelişimini yönlendirirken en önemli yü k ü m l ü l ü k lerinden biri n i n u l u ­ sa l ve u l us l a ra rası çıkarları birbirine uyu m l u kıl ması ve sözkonusu dö­ nemde, hem ü l kenin, hem de sosya l ist top l u l u ğ u n içinden g eçmekte ol­ duğu aşa maya d a ha uygun, e n etkili işbirliği biçi m leri bul ması d emektir.

Yine deneyi m i mizin b ize öğ rettiğ i g ibi, sosya l ist ü l keler a rasında işbir­ l i ğ i n i n gelişmesi n i n, kü ltü rel öze l l i klerin s i l i n i p g itmesi ya da bağımsız­ lığın kı � ıtla n masıyla hiçbir il işkisi yoktu r. Bu işbirliğ i n i n geliş mesi, nesnel bir doğ a l s ü reç olara k yürü mesi g e reken ve yü rüyen, sosya list ü l kelerin pol iti k ve ekonomik ba kımdan kaynaşma s ı nı ya pay olara k hızla ndırma ya da zorla ma anla mına da gel mez. Son yılla rda sosya list topl u l u k ü l keleri a rasındaki i l işki lerin sık ı l a ş ması yönünde görülen kayda değer i lerleme, bu ü l keleri n sosya l-ekonom i k, pol itik ve kültürel gel işmelerinin somut tarihsel biçi mlerindeki çeşitl i l ik leri hiçbir biçimde a za ltma m ı ş, tersine bu çeşitl i l iklere yeni biçi mler, yeni ren kler katmıştı r.

4

Burjuvazi ve kom ün izm d üşma nları, propagandalarında za m a n za man sosya l ist ü l keler a rası nda işbirliğ inin a rtmasın ı n nesnel bir yasa olma­ dığını, b u n u n salt bir pol iti k ve ideoloj i k va rsayım ola ra k kald ığın ı i leri sürer/er. Gerçek d u ru ma şöyle bir göz atma k, b u savı çü rütmeye yete­ cekti r. i l k olara k, işbirliğ i n i n a rtması ve bağ ları n s ı kılaşmasının herh a n g i bir nesnel önkoş u l u n u n olmadığ ı savun u la maz. Daha önce d e bel irttiğ i miz g i bi, b u n la r üret i m i n u l uslara rasılaşması temeline daya nır. Sosya list top­ l u l u ğ u n bugünkü ekonom i k d üzeyi, u l uslara rası sosya l ist işböl ü m ü n ü n özü nde varolan üstü n l ü klerden en elverişli bir biçimde ya ra rlanılma s ı nı, bili msel ve teknoloj i k devri m i n kaza n ı m la rın ı n orta k la şa k u l l a nıl masını zo­ ru n l u kı l a r. Sosya list ü l keleri n e konom i l erini nesnel ba kımda n u l u slar­ a rasılaştı rma la rı gereğ i, bu ü l kelerin bug ü n en yü ksek biçimi sosya l ist e konom i k bütün leşme olan her yön l ü ekonom i k işbirliği ile ka rşıl a n ­ m a ktad ı r.

883

Pa rti m iz açısı nda n sosya l ist ekonomik bütü nleşmenin a nl a m ve önemi nedir? Bütü n leş me, her şeyde n ö nce, her sosya l ist ü l ke n i n maddi kay­ " na kla rı ve ü ret i m ka pasiteleri n i n daha etk i l i b i r biçi mde kul l a n"ma s ı n ı sağ l a r, toplumsa l emekten ta sa rruf e t m e v e teknolojik i lerlemeyi h ı zla n ­ d ı rma açısı n da n geniş o l a n a k l a r ya ratır. Sovyetler Birliği v e öteki sos­ yalist ü l kelerle ekonomik bütünleşm e ve işbirliği, Moğolista n ' ı n toplum­ sa l ve ekono m i k gelişmesi için, Partim izin sosya lizmin kuruluşunu ta ma m­ l a mada stratej ik hedefle re e rişmesi için bel i rleyici d ı ş etmenlerd i r. Bun ­ lar o l masayd ı , ekonomik gel işmem izi h ızla ndı ra maz, Moğolista n ' ı b i r sanayi-ta r ı m ü l kesi durumuna dönüştüremez, ha lkı m ı zı n maddi v e k ü lt ü rel d üzeyini daha y ü ksel kl ere çıka ra ma zd ı k.

Hemen hemen tü m Moğ o l ista n ekonomis i n i n Sovyetler Birliği ve öteki EYK üyesi ülkelerle işbirliği n i n ya rarlı etkisi a ltı nda g elişmekte olduğunu söylemek uygun olaca ktır. Biz EYK' ne kat"a l ı henüz 16 y" oldu. Ama yine de 1 977 sonuna dek g eçen bu s ü re içinde sa bit ü reti m değerleri miz % 380 a rttı, kişi ba şına sa nayi ü retimi iki katı na çı ktı ve gayrisafi sa nayi ü ret i m i yı lda orta l a m a % 8, 1'lik b i r a rtış gösterdi . Sadece son birka ç yı l ­ d a , EYK ü l keleri n i n ya rdı mıyla, b i r dizi yen i sa nayi v e ta rı m kom pleksi, kü ltü r kurumla rı kurduk, demiryolu ve ka rayolu ya ptı k, ve öteki b i rta k ı m ta sa rı m l a rı gerçekleştird i k.

Moğ ol ista n, EYK' n i n ça l ı şma l a rı n a katı l m a kta , onun başlıca org a n l a rı n ­ da y e r a l m a kta d ı r: Yürütme Kom itesi, Sekreta rya , Planla mada i şbirl i ğ i Kom itesi, Bili msel v e Tek n i k işbirliğ i Ko mitesi v e M a d d i v e Teknik Dona­ tı mda işbirliği Kom itesi g i bi. Konsey çerçevesinde ça lışan her i ki ba n ­ kayla da (Ulusla ra rası Yatı rı m Ba nkası v e Ulusl a ra rası Ekon o m i k işbirliği Ba nkası) işbirliği ya pma ktayız. Konsey' i n sürekl i komisyo n l a rı n a gelince : IJye ü l keler ya l nızca bizi m için özel bir önem ta şıya n komisyo n l a ra katı l ­ ma isteğ i mizi ka bul ettiler. Moğol ista n bug ü n EYK' n i n topla m 2 3 sürekli komisyonund a n l7'sinde temsi l ed i l mekted i r. Bun l a r a rası nda ta rı m, kö­ m ü r, yiyecek, hafif sa nayi, ula ş ı m , sta nda rdiza syon ve jeoloji (ki bunun merkezi başkent U/an Bato r'da d ı r) komisyonla rı n ı saya b i l i riz.

Ekono m i k Ya rdı mlaşma Konseyi üyel iğ i m iz, sosya l ist top luluğun gel iş­ tirdiği en etkin yöneti m yönte mleri n i tüm ü l keye yayma m ıza ya rd ı mcı o l m a ktad ı r. Ka rdeş ülkeler a ra s ı nd a şimdi va rola n ekonom i k i l işkilerin sa dece bu tür i l işkilerle sı nırlı ka l madığ ı n ı sözleri mize eklememiz gerekir.

IJreti m i n örg ütlen mesi ve yöneti m i nde, genel ola ra k sosya l ist yöneti mde s ü reg iden deney a l ışverişine çok s ı kı bir özen g östermek gerek mekted i r. Şu ya da bu ü l kede değeri n i ka n ıtla m ı ş ola n ve ulusa l s ı n ı rl a r ı n d ı ş ı n a ta şa n özell ikle etkili pekçok yönet i m biçi mi v e yöntem i va rd ı r. Bun l a r a ra ­ sı nda a maca yönelik p l a n l a mayı, (işçi lerce öneri l en) ka rşı l ı kl ı pla n l a rı n beni m sen mesi hareketi n i , sosya list ça l ı şma eki p leri ü nva n ı için yarı ş­ m a la rı , sosya l p l a n l a mayı, vb. saya bi l i riz. Deneyi m, sosya l ist ü l keleri n ge884

l iş meleri n i n h ızla ndı rı l ması nda b u n u n çok önem l i b i r pota nsiyel oldu­ ğunu gösterm iştir.

Kardeş ü l kele r Kom ü nist pa rti leri n i n şimdi üzeri nde ça l ı ş m a l a rı n ı yo­ ğ un la ştırd ı kl a rı bir başka sorun da, p l a n l a ma ve sosy a l ist yönet i m yön ­ temleri n i u l us l a ra ra s ı d üzeyde yetki nleşti rme sorun u d u r. Bu a la nda baş­ l ica görev, Geniş Ka psa m l ı Sosya l ist Ekonomik Bütü nleşme Prog ra mı ' n ı d a ha do i l eri g ötüren v e ayrı ntı l a rıyla sa ptoya n Uzu n Eri ml i Amaca Yö­ nelik i ş bi rl iğ i Prog ra m l a rı n ı n hazırla nmasıdır. EYK' n i n 32. otu ru mu (Bük­ reş, 1 978) enerji, a ka rya kıt, ham madde, ta rı m, yiyecek sanayii ve makine m ü hendisliği a l a n l a rı nda Uzu n Eri m l i Amaca Yönel i k işbirl iğ i Prog ra m­ la rı ' n ı 1 990 yı l ı na dek uzata ra k övg üye değer bir katkıda b u l u n d u .

Sosya l i st ü l keler a rasındaki ekonomik işbirl iğ i n i n üstü n l ükleri b u g ü n öze l l ik l e bel i rg i n d i r. Ka pita l ist d ü nya ise, sava şta n bu ya na ya şad ı ğ ı e n a ğ ı r buna l ı m olan s o n ekonomik buna l ı m ı n ya ra la rı n ı sa rma kla uğra şıyor.

B u na l ı m ı n ters etki leri n i n sosya l i st ü l keler ekonomisi ü zeri nde de d uyu l ­ ması kaçı n ı l ma zd ı . Anca k ka p ita l ist d ü nya dan fa rklı ola ra k, sosya l ist top­ l u l u k, ekono m i k k a l k ı n masını ya da yaşa m d üzeylerindeki yükselmeyi ya­ va şlatmadan, g üvenle, bu b u na l ı m ı n doğ u rduğ u g üç l ü kleri n üstesinden geldi.

Sosyalist ekonomik b üt ü n l eş me! u l usa l devletleri n rol ü n ü n aza l ması a n la m ı n a g e l mez, devletleri n özerkliğ i n i de sı n ı rla maz; bu bütü n leşme, her sosya list ü l ke bağ ı msızl ı k ve egeme n l i ğ i n i korurken devlet ve u l u s çerçevesi içinde gelişmektedi r. Temsilcilikleri v e örg ütleriyle birlikte d ev­ let, her za ma n sosya l ist topl u l u kta ekonomik politi ka n ı n , özg ü l bütün leş­ me önlemleri n i n h a zı rla n ması ve uyg u l a n ma s ı n ı n başl ıca a racı o l m uşt u r.

Bu, sosya list ü l keler a ra s ı ndaki işbirl iğ i n i n , bu aşa mada ya da görü n ü r ge lecekte sözkonusu ü l ke leri n sosya l i st ü reti m i n u l usa l sı n ı rl a rı n ı orta da n k a l d ı ra n bir orta k ekonomi y ü rütecekleri a n l a m ı na gel mez.

B u n u n l a birl i kte, ekon o m i k, bili msel ve teknoloj i k işbirl iğ i n i n gelişme ve yetk i nleşmesin in, kardeş ü l keler ekonomi leri a rasında d a h a ya k ı n bağ ­ l a r kuru l m a s ı n ı n , sosya l ist ü l keler kom ü n ist pa rti/eri v e h ük ü m etle ri nce b i ­ l i nçli ve d üzen l i bir biçimde y ü rütülen bi l i msel yasa l ı b i r s ü reç olduğ u n u b i r kez da ha v u rg u l a ma k isteri m. B u süreç, h e r sosya l ist ü l ke n i n v e b i r bütü n olara k sosya l ist top l u l u ğ u n ekonomik g ü c ü n ü n s ü rekli a rtması n ı n nesnel g erekleri nden, sosya l izm ile ka pita l izm a ra s ı nd a ki ekonomik ya rı ş ı n ka ­ zanıl m a s ı n d a n doğ mu ştur. Bu, aynı za m a nda, ü reti m g ü çleri n i n gelişme­ s i n i n a rt ı k tek tek ü l kelerin sı n ı rl a rı nda n ötelere ta şması n ı n ve modern üreti m i n g itti kçe daha da yoğ u n l a ş mas ı n ı n bir sonucud u r. ü reti m ve iye­ l i ğ i n devletlera rası top l u msa l la ş ması eğ i l i m i n i n , a ğ ı rlığ ı n g enel o l a ra k ekonomik i l işkilere, özel ola ra k da büt ü n leşme s ü reci ne, u l us l a ra ra s ı üre­ tim kom pleksierin i n k u ru l m ası, işletmelerin orta klaşa ya p ı m ve k u l la n ı l ­ m a s ı da içinde o l ma k ü ze re, ü reti m a la n ı na kayması n ı n h e r g eçen y ı l 885

daha da h ı zla naca ğ ı a çı kça a n laşı l ma l ı d ı r. lJreti m ve öteki a la n l a rdaki sosy a l ist ekonomik b ütü n leşme n i n sosyalist ü l keleri n bi rl i k ve yakınlaş­ ması n ı g eliştirme ve bu ülkeler halkları a ra s ı n da d a h a yak ı n bağla r kur­ ma yol u nda ki bi l i msel, ya sa l ı s ü reci beslemede maddi bir temel duru­ muna g eleceğ i su g ötürmez.

Sosya l ist ü l keleri n ekonomik g el i ş me d üzeyleri n i n g iderek eşitleşmesi , b u ü l kelerin da h a ya k ı n işbi rl iği n e y o l a ça n ve bu işbirl iğ i n i n h ı z ve biçi m leri n i etki l eyen en önemli nesnel etmenle rden biridir. Düzeyleri eşit­ leme politikası, EYK' nin başl ıca ça l ışması olara k s ü rmekted ir. Ekonomik Ya rdı mlaşma, Konseyi ' n i n 32. oturumu, bu g örevi n yeri ne g etiril mesi ne yen i bir katkıda bu lundu. Moğ o l i sta n ha l k ı , oturu m u n Uzun Eri m/i Amaca Yön e l i k I ş bi rliğ i Prog ra m la rı n ı yaşama g eçiri rken, EYK ü l keleri ni n i liş­ kileri n i g idere k sıkılaştırma ve ekonomik gelişme d üzeyl eri n i eşitleme görevine g ereken önemin veri l mesi ve Küba Cum huriyeti i l e Moğol ista n ' Ha l k Cum h u riyeti 'ne ka l kı n ma la rı n ı h ı zla n d ı rma, ekonomi lerinin etki n l iğ i n i yükseltme yönü nd e d estek o l ma ve ya rd ı m etme zoru n l u luğu konusundaki sözlerini kıva nçla ka rşı l a d ı .

Pa rtimiz, öteki ka rdeş ü l ke l eri n yönetici p a rti leri g i bi, gelişme d üzeyin­ deki fa rkl ı lı kların işbirliğ i n i n a rtırı l masına h i ç d e a ş ı l ma z bir engel oluş­ turmadığ ı ka n ı sı ndad ı r. Ulusla ra rası sosya l ist işbirliğ i n i n nitel iği ve sos ­ ya l i st ü l ke leri birbirine bağ laya n ka rdeşl i k ve ka rş ı l ı kl ı yard ı m i l işki l erin i n, daha s ı kı i l işki ler kurmada, temel maddeleri n ü reti mi. ul usa l g e l i r ya d a kişi ba şına tüketi m g i b i « klôsi k " gösterg elerden d a h a değ iş i k bel li ba ş l ı i l erleme ölçütleri n i g erektirdiği orta dadı r. B u g östergeleri n önemini y a d ­ s ı ma ksızın, eşitlemede temel ölçütün, u l usa l ekonomi kom pleksieri n i n i çi n ­ de faa liyet g österdiği koşul l a rı n bi rbiri ne ya klaştırı l ma s ı olduğuna inan ı ­ yoruz. Bu, en başta, EVK ü l kelerinin ekonomi leri n i n h e r a la n ında sosyalist ü reti m i l işkileri n i n ü stün gelmesi, utkusunun sağ la n masına, eskiden az gelişmişler safı nda bulun a n ü l keleri n ekonomi k ya p ı l a rı n ı n çağ ı n koşul ­ larına uygun duruma g etiri l mesi ve teknoloji k donatı m l a rı n ı n iyi l eştiri l ­ mesi ne, yaşa m d üzeyi n i n h ı zla y ü kselti l mesi ne, EYK ü l keleri n i n ul uslar­ a ra s ı işbö l ü m ü n e katı l m a koşul l a rı n ı n birb i ri n e ya k ı n la ştı rı l ma s ı na ve u lu­ sa l geli rde s ü rekli bir büy ü m e hızı nın sağ l a n ma s ı n a bağ l ı d ı r. Başka bir deyişle. daha s ı kı bağ l a r kurmada önemli ola n. ya l n ızca. sosya l ist ü l ke­ leri n ulusal ekonomi kompleksIeri ndeki nicel değişi mler değil. aynı za ­ manda bu değ işim l eri n niteliği ve ulus a l ekonomiler a ra sı nd a ki etkileşi ­ m i n derecesid ir.

Sosya list ü l keler ve devletler a ra s ı nda daha ya k ı n i l işkilerin gelişmesi ve işbirliğ i n i n a rtması nesnel s ü reci. M a rksizm-len i n izm'in. Büyük Ok­ tobr' ı n d üş ünce ve m esajı n ı n ca n l ı l ığ ı nı doğrula m a kta d ı r. Herkesçe ka bul ed i ldiği gibi. sosya list ü l kelerin orta k deneyimi, daha sıkı bağ l a rı n g er­ çekleştiri l mesi nin, bu ü l keleri n ekonomik ve politik kaynaşmaları için 886

g erekli nesnel ve öznel ö n koşulla rı geliştirecek ola n karmaşık ve uzu n s ü reli b i r s ü reç olduğunu g östermekted i r. Ne k i , uzun erimde ü reti m i n u l uslararası/aşmasını n Leni n' i n enteg ra!' bir büt ü n h a l i nde evrensel eko­ nomi »nin kurulması, u lusa l devlet engelleri n i n ortad a n kaldırı lması ve h içbir devlet sı n ı rı n ı n o l ma d ı ğ ı ve uygun bir za ma nda ulusa l fa rkl ı / ıkların bulun mayaca ğ ı i nsa n topluluğunun yeni biçim leri n i n doğ masına g ötüre­ ceğ i n den hiç kuşkumuz yok. Buna g iden yol u, sosya list u l usları n da ha i leri gelişmelerin de ve egemen sosya list devletlerin g üçlenmesi nde, her a la n ­ da d a h a yak ı n i lişkiler kurul ması nda, k a rdeş ü l keler ve h a l kl a r a rası nda dostluk ve işbirl iğ i nde görüyoruz.

••

887

Marksizmin Bilimsell iğ i ve Günümüzde Markıizm-leninizm Konseptin i n Onemi Rodney Arişmendi Uruguay Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri

. Za ma n oluyor ki, i nsa nı n, d üşü nceleri ni dola m ba çlı form ü l lerle s ü s/e­ yenıere ya da sa l d ı rı la rı n ı n hedefi a s lında teori o lduğ u h a lde, tek a maç­ l a rı n ı n bu teori n i n kısmen modern leşti ril mesi olduğunu i leri sürüp niyet­ leri n i g izleyen lere değ i l de, dobra dobra konuşa n d ü ş ma n l a rı na teşekkü r edesi g e l iyor.

Fra n sız toplum bili mcisi ve « Le Monde»un politik yorumcusu M aurice Duverger' n i n (Moris Düverje okunur) yöntemi bu ol muştur. Duverger, Fra nsız işçi h a reketini ve sol g üçl eri klasik sosya l demokra s i n i n reformist konum ları n a doğru kaymaya ikna edebi l mek için çı rpı n ı p duruyor. Doğ a l olara k böy lesi bir kayma n ı n' teorik temeli Ma rksizm karşı s ı ndaki tavırda bir değ işikliktir. Fel i pe Gonza les i n s pa nyol sosya l istleri ni prog ra m ve tüzü klerinden Ma rksizm'den ya p ı l m ı ş bütün a l ı nt ı l a rı çı ka rmaya çağırd ı.

Duverger, « Ma rksizm ' i n Olmadığ ı Sosya lizm » a d l ı yazı sı na bunu konu ya ptı . (1) Ve Duverger, bu sorunu a meliyata başvura ra k çöz ü m l eyen AI­ ma nya ' n ı n ve başka b i rçok ü l kenin sosya l demokratla rı nda n fa rklı o l a ­ ra k - bir başka yazı mda bel i rttiğ i m g i bi (2) - M a rks'a p e k ç o k kat­ kılarda n b i r ta nes i n i n de kend isine a it olduğu bi l i m şeceresinde b i r yer ayırmayı, a nca k Ma rksizm'den bir esin kaynağı ya da - Ta nrı korusun büyük bir devri mci bili msel teori ola ra k söz ed i l me mesi kayd ıyla tasa rIa ­ maktad ı r.

Dün ya Çapındaki Laboratuar

Duverger' n i n yazısı şimdi lerde Fra n sa'da s ü regiden çetin politik ve ideoloj i k savaşı m ın b i r pa rçasıdı r ve b'u açıdan bizim eleştirmemize ge­ reks i n mesi yoktur. Bu yazı, da ha genel bir teori k ta rışma içinde a n l a m l ı b i r yer elde etmek g i b i bir sav da taşıya maz. Ya za rı n reformistliği a pa­ çık ortadadı r. Ta rihte olduğu g i bi felsefede de yaza rı n ya klaşı mı açıkta n a çığa pozitivist, y a d a da ha doğ rusu neo- pozitivist bir ya klaşı m d ı r. Yuka ­ rıda a d ı geçen fe lsefi eğ i l i m l eri n bi l i m i n s a d ı k ve nesn�1 h izmetka rları ve eleştirel düşüncen in ka h i n leri g i bi görü nebil mek için ba şvurduk la rı yön -

(1) « Le Monde», 28-29 Mayıs 1 978.

(2) Rod ney Aris mendi, «Acerca de h istoricismo y vigencia creadora del m a rxismo-Ie n i n is mo. » Estud ios, Sayı 68, Hazira n 1 978, s. 24-30.

888

tem /e, titiz ta nı m ları n katı sı n ıfla n dırma lara neden o lduğunu i leri s ü rerek, bun la rı redded iyor. Bu felsefi eğ i l i mler i ns a n b i l g i s in i n evri m i n i , b i l i m i n i l erlemesini v e bili msel gerçek ölçütleri n i a paçık relativist konum la rda n a ç ı k lar/a r.

Duverger'ye g öre «bili msel teori ler, h i ç bitmeksizin başka ları n ı n yerine g eçirilecek olan ve b u nları n yeri ne d a h a başka l a r ı n ı n geçirileceği varsayım ­ sa l v e k ı s a öm ürlü fikirler kol l eksiyonunda n başka bir ş e y değ i l dir. Toplum­ s a l bi l i m leri n bu ma ntığa uym a d ı k ları na i na n ma k için o rtada hiçbir neden yoktur. Marksizmi bir bi l i m o l a ra k g ör mek, o n a b i l i msel o l maya n bir biçimde ya k la ş ma ktır ve efsane ile ideolojiye ha ketmed i ğ i bir a ğ ır/ ı k vermekti r. » Bu yüzsüz sav, b i l i msel gerçeğ i n son çöz ü mlemede i dea l i st ya da en azından bi l i nemezd b i l g i teorisine (ag nostik epistemoloji) ve «teori n i n a şağ ı la n ması»na daya ndığı yolundaki relativist g örüşe i n a n a n n eo-pozi ­ tivist eleşti rmen leri mizin tipik özell iğ i dir. (3) Demek ki, b i l i msel teoriler « va rsayı msa l ve kısa ömürlQ fikirler» kol ­ leksiyonunda n, bi l i m i n i lerlemes i n i n ka nıtınd a n çok, b i l i m i n bir haya l i n ­ d e n başka b i r şey değ iL. Bu, bi l i m ta ri hini n ka baca ça rpıt ı l ma s ı , bi l imi b i l imsel h ü lya d üzeyine i n d i rg e me ça ba s ı d ı r.

Ama Ma rks i ns a n bilgisin i n, i nsa nın gerçekl i ğ i n yasa l a rı n ı açığa çıkar­ ma ve bun lara h ü k metme sava ş ı n ı n tari h i n i n , bir yığ ı n göreli (relatif) ger­ çeğ i n açıklan ması yoluyla sa lt (a bsolute) gerçeğe doğ ru s ü rekli bir hare­ keti ifade ettiğ i n i g östermiştir. Bunun sonucu, sonsuz kavrayış s ü reci in­ sa n l ığ ı n tarih iyle eşit· tutuldu. Len i n , felsefi madde kateg orisiyle bunun herh a n g i bir dönemdeki fiziksel b i l g i d ü zeyi arasına bir çizg i çekerek, (ve aynı zama nda, son ta h l i lde somut bi l i m i l e felsefe n i n birlik ve ayrılığını ya nsıta n çel işki l i birl iğ i göstererek) bize hakikatin klasik bir ta n ı m ı n ı bı-

(3) « Böyl el i k l e rel ativizm fa rkl ı, çoğu durumda da çel i şk i l i' felsefi eğ i l i m­ leri n orta k özel liği o l m a kta d ı r. Neo- pozitivizm ve prag mati z m i n değ i­ şik tü rleri n i tems i l eden yazarlarla d a ha i l k ka rşılaşmoda bu apaçık ortaya çıka r. Bun l a r sorun ları , b i l g i teori leri hala idea l iz m değ i l se bile ag nostisizme (bi l i nemezdliğe) uyduğu ve tari hsel geliş meye ya klaşım­ l a rı aynı şekilde idea l istçe olduğu ha lde, b i l i m sel deneyl eri n kabul ü n ü öngören felsefi konu m la rda n çözü m lemek durumundad ırlar. B ütü n bu sayd ı k l a rı m ı z, modern bil i msel a ra ştırma l a rı n bütün a ra çlarıyla dona n­ mış o l a n , a ma materya l ist d iya lektiğ i n ya ptığ ı g i bi, - kavrayı şı n s ı n ı r­ l a rı n ı n g e n iş leti l mesine o l a n a k sağ laya n bu a ra çları n ya rd ı m ıyla felsefe ve b i l i m i yörü ngesine oturtmaya uğ raşaca kları yerde rel a ­ tivizmde s ı ğ ı n a k a raya n modernize ed i l m i ş bir a m pi rizmi a n ı m satıyor.

Başka b i r deyişle, bun lar felsefi düşü nceyi felsefeyi o lumsuzla m a k i ç i n kul l a n ı yor/a r. Sonuç ola ra k, k e n d i b i l i msel konseptleri n i da ra ltıyorlar, bu da a m pirizme özg ü o l a n « s ı n ı rl ı deney » fikri n i aşma ları na e ngel o/uyor. » (Rodney Ari smendi, Len i n , <<la Revoludon y America Latina », Ed . Pue blos U n idos, Montevideo, 1 970, s. 48.)

889

ra ktı ('ı) ve materya l ist d iya lekti k i l e relativizm a ra s ı nda ki i lişki n i n s ı n ı r­ l a rı n ı koydu. (5) Aslında, bun l a rı n h içbiri yen i d eğ i ld i r ve buna bir kez d a h a d ö n me k ya ra rsız görü lebi l i r. N e ki, Duverger ta m da bu a l a nda - herhalde çok pişma n ol muştu r - bize büyü k bir h izmette bu lu n muştu r. Çünkü Duverger hep i m i z için özel bir öneme sa h i p ola n şu sorunu, bir pol e m i k biçi minde ve kaba bir ta rzda ta rtış maya sokmuştu r : Ma rksiz m i n (biz Len i nizm' i de ekl eyeb i l i ri z) bi l i msel geçerli l iğ i ve s ü re k l i günce l l i ğ i; M a rksizm'in s ü rek l i gel işi m i n i n çelişki l i birl i ğ i v e ta rihsel önemi; i l keler a rasındaki i l işki ve b u n l a rı n ya ratıcı l ı kla gel i ştiri l mesi ola nağ ı ; Ma rksizmin, devri mci d üş ü n ­ ces i ne temel ya pmış o l d u ğ u bili msel l i ğ i n i n b i r koş u l u ola ra k , kesintisiz gel i şti ril mesi gereğ i . Başka bi r d eyişle, biz Marksizmi, kapita lizmin (doğa l b i r ta ri h sel s ü reç olara k) v e gelişme yasa l a rını n som ut bir i ncelen mesi n i v e ayrıca bi r politik ekonomi eleştiris i n i ve bura d a n i ş ç i s ı n ıfı n ı n rol ü ha kkında, sosya l ist devri m i n v e kom ü n izme i l erlemen i n ta rihsel zorun-­ lu luğu ha kkında çıka rdı kla rı son ucu za m a n l a rı n ı n en ileri d ü ş ü ncesi n i n eleştirel biçimde yetkin leşti ri l mesiyle birleşti ren M a rks v e Engels'in yarat­ tıkla rı şekliyle a l ıyoruz. Biz M a rksizmi, Len i n ' i n Ma rksizm i l keleri n i yen i ­ den yeri ne otu rtma v e yüceltme, b u n la rı yeni koşu l l a rd a deva m ettirme ' ve gel iştirme ikili görev i n i yerine geti rmek için yaptığ ı mua zza m ça l ı ş ­ m a y l a uygu l a d ı ğ ı şekliyle a l ıyoruz. Evet, bu deva m etti rmekti, h e m d e n e ölçülerd e ! Len i n ' i n teoriye ve herşeyin üzeri nde Rus devri minde ifa desi n i bul a n bünun pratiğ e uygu la n masına yaptığı katkı , içinde yaşa d ı ğ ı m ı z çağ ı ba şlatmıştı r. Len i n ' i n fi kirl eri çağdaş devri mci h a reketi n bütün a k ı m­ l a rı n ı bi ra raya g etirmiş okın u luslara ra s ı sosya l i st devri m i n pek çok biçi ­ minde doğ ru l a n m a ktad ı r.

Aynı za ma n da biz Ma rks izmi, Ma rks ve Len. i n ' i n diğer ta ki pçi lerinJn değ işik teori k ve politik d ü zeylerde değ erlen d i rd i k leri, d eğerlendi rmeye ça l ıştıkları ya da ş i m d i d �ğerlendi rmekte oldu k l a rı ta rzda a l ıyoruz. Hatta k i m i bireyleri n , ya da t ü m ola ra k ha reketin, öze l likle bazı bel irli aşa m a ­ l a rdaki hata la rı, dogmatik y a da başka tü rl ü ça rpıtma l a rı, ya d a ya l ­ n ızca deneyleri v e eksi k a ra ştı rma l a rı b i l e M a rksizmi olu msuzl a maz, d a h a çok bizati h i doğ a sı ba kımı ndan her tarihsel l i kten uza k y a da ya rı -ta rihsel ya kla ş ı m l a , her türden mutl a k ve değ işmez gerçek savlanyla uzlaşmaz ola n Ma rksizm -Len i nizm'in özü n ü ve ya ratıcı i l keleri n i bir kez d a ha doğ ­ ru loya n eleştirel işa ret levha l a rı işlev i n i görü r. Bu böyled i r, çün k ü çağ ı ­ m ızı n önde gelen öze l l i ğ i , Ma rks, Engels v e Leni n ' i n d ü ş ü nceleri n i n utk u ­ sudur v e gözle ri m izin ö n ü nde gerçekleşti ri len d ev ta rihsel dön üşümler b u d üşü nceler uya rı nca y ü rütül mekted i r. Ve Duverger M a rksizm'in bil i m katı na yü kselti l m i ş b i r ideoloji olduğ u nu v e « doğ ası ba kı m ı nd a n bi l i m i n

(4) Bkz. Leni n Topl u Yapıtlar, c.

(5) Agy., c. 1 1 , s. 137.

890

14,

s . 135.

ola n deneysel d oğrul a maya o l a n a k ta n ı ma d ı ğ ı »nı i d d ia ederken, bu özel ha lde labora tuarı n bizzat d ü nya tari h i o l d uğ u n u , - çağ ı mızın ana gücü ola n - işçi s ı n ıfı n ı n , ko m ü n ist ve işçi ha reket i n i n önderl i ğ i ndeki m i lyon la rı eylemleri n i n 1 91 7 Oktobr' ı n d a n bu ya na geçen a ltmış yılda sosyal izmi bir gerçek ve t ü m i nsa n l ı k 1çi n gerçekçi bir perspektif h a li ne getirmiş bul u nduğ u n u u n utuyor. Böylece Ma rksizm-Le n i n iz m za ma n ı mızın başıçeken ma nevi gücü h a l i ne gel m i ştir. Sı n ı rs ızca değ işik biçi m lerde (Le n i n ' i n işa ret ettiğ i gibi, her za ma n ya klaşık ola n her teoriden içerik ba kı m ı nda n daha zengin o l a ra k) ortaya çıkan d ü nya gerçekleri Ma rksiz­ m i n bili mseJli ğ i n e açık bir kanıt ol uşturma kta d ı r. Ve, öğ retimizin, bütün yeni deneyleri n teori k genel l eştirmes i ne gerek d uyduğ u için, s ü rekli yet­ kinleşti ri l m ekte olduğ u n u da kanıtla m a kta d ı r.. M a rks' ı n pratiğ i n ba şlıca' rol ü nden a n la dı ğ ı b u d u r.

ÖZÜ

Len i n ' i n büyü klüğü en başta , Ma rks ve Engels'in öğ reti leri n i emper­ ya l ist dönemin soru n la rı na uygu la m ı ş olmasından gel i r. Bu ve Rus dev­ ri m i n i n n itel iğ i n e i l işki n ta h l i l i, Len i n ' i n d ü nya ça p ı n d a uygu l a nabi l ir bir sosya list devri m teori s i n i işlemesi n i ve eski ça rlık i m pa ratorl u ğ u n u n ha l�­ larını sosya l iz m i n utkusu na u l a ştırması n ı olanaklı k ı l d ı .

Luigi Longo'n u n ç ı p l a k b i r biçimde ta nımladığ ı gibi, modern uyga rlığın köşetaşı Rusya'da kondu. Ve Rus devri m i günü m üz d ü nyasında yol a la n s ü reçleri n ta rihsel ekseni o l m a kta deva m ed iyor.

Her geçen gün, d ü nya n ı n gerçeklerine yen i leri n i ekl iyor. Al ma n fa şiz­ m i n i n yen i l mesi nden bu ya na geçen y ı l l a r, SSCB'de ve başka ü l kelerde sosya l iz m i n son u l utkusu ; söm ü rge i mpa ratorlu k l a rını n çökmesi ve bu a ra d a pek çok ha l k ı n sosya l i st yönelime koyu l ması ; u l usla ra rası işçi sınıfı n ı n rol ü n ü n büyü mesi: tekelci devlet ka pita l i z m i n i n evri m i ; kapita list siste m i n bu na l ı m ı n ı n sürekli derinleşmesi, vb. gibi gel işmelere ta n ı k ol­ m u ştur. Ve bu n l a r a rasında en öneml isi, baz ı l a rı trajik bir n itel i k ta şı ­ ya n (Çi n'deki olaylar b u n u n en çarpıcı örneğ idir) bel i rl i zorl uklara ka rşın, kom ü n i st ve i şçi h a reket i n i n m ua zza m atı l ı m ı d ı r.

Teori m iz i n a macı n ı n ya l n ızca d ü nyayı a ç ı k l a m a kta n iba ret o l ma d ığ ı n ı, onu değiştirmek olduğ u n u ken d i leri ne a n ı msata n bu yeni gerçek, her ko m ü n ist ve işçi pa rtisi n i n, her M a rksist-Lenin ist' i n önüne ye n i soru n l a r çıka rmakta d ı r. Şu ha lde, Ma rks, Engels ve Len i n'i n a rdıcıl bir ta kipçisi o l m a k b u yen i soru n l a ra somut bir ya klaşımda bu l u n mayı, bu n l a ra tepki göstermeyi ve her ü l kede M a rksizm -Len i n iz m ' i n bir « eylem kı lavuzu » o l ­ d u ğ u yol u ndaki d i l lerden d ü şmeyen belgiyi pratiğe geçi rmeyi gerektiri r.

Genel önermeler, elbette ki «somut d u ru m l a rı n somut ta h l i l i'ni n yeri n e geçi rilecek bir şey değ i ld i r. Kitabi bilgi v e a l ı ntı la rla uğraşmak ya l n ızca Ma rks ve Len i n ' i çarpıtabil ir. Da hası, on l a rı gerçeğ e dayatı l a n ma ntıksa l kurgu l a rı n yaza rı, bütün topl u msal hasta l ık l a ra ka rşı bi r ta k ı m her derde 891

3

Yen i çağ 1 0

deva i laçlar icat eden kişiler biçi m i nde g östererek lekeleyebil ir. O za ­ ma nda n bu ya na, sosya l ist ve b i l i msel -tekn i k devri m l er çağı m ızda pek çok eşine rastla n maya n ve a lışı l m a d ı k soru n öne çıktığı g ibi, üstü ne üst­ l ük M a rks ve Len i n ' i n haberdar o l m a d ı kl a rı ya da onların za ma n ı nd a ta m a m iyle serpilmeyen p e k ç o k o l uşum v e s üreç d e ortaya çık mıştır.

Felsefe, Bilim, Politika ve

Parti

Ma rksizm, - aynı za ma nda ken d i b i l imsel ve devri mci kara kterini at­ mad a n - Tog liatti'n i n m utlak ta rihçi l i k d iye a d la n d ırdığı şeyi, mutia k ta rihsel l iği ata maz. (6) Engels' i n ü n l ü « Bi l i m sel Sosya l izm, ütopik Sosya ­ l izm » kita bında Hegel ha kkında yazd ı k ların ı a n ı msayalı m .

Bu b ü y ü k Alma n d ü ş ü n ü rü n ü n felsefesi « d eva b u l maz b i r i ç çel i şki» ile sakatlan mı ştı . Bir ya nda bu felsefe n i n esas önermesi, i ns a n tarih i n i n bi r evrim s ü reci o l d u ğ u a n layışı idi; bu süreç, doğası ndan ötü rü , herha n g i bir sözümona mutl a k gerçeği n keşfi nde zihi nsel sonu ç nokta s ı n a u l a ş a ­ mazd ı . Ama öte ya ndan, kendisi bu m utla k gerçeğin özü-esas ı olduğu iddia s ı n dayd ı . Şöyle d iyor Engels : « Herşeyi ve her za ma n için son ucu kapsaya n bir doğ a l ve ta rihsel b i lgi sistemi, d iya lekti k m uha kemenin temel yasasıyla çelişir. (7) ..

Dolayısıyla, Ma rksizm bi l i m leri n bi l i m i o l ma iddiası nda değ i l d ir. O fel­ sefi düşü ncede bir devri m yarattı ; tarih bi l i m i n i n temellerin i attı; ger­ çeğe, bizzat gerçeğin kendisi ve i ç çelişkileri ndeki çok biçi m l i l i k üzeri n­ de öngörü len, ya n i ola nca somutl uğu ve ta rihse l l iği içinde, sonsuz ha re­ keti içerisi nde görülen geli şi mine b i r ya kla ş ı m yönte m i işleyip geliştirdi .

Ma rksizm, kapita l izme geti rd iğ i somut tahli l le, modern işçi s ı n ıfı n ı n dev­ rimci rol ü n ü açığa çıkar� ı ve politik i ktida r uğrundaki ve sosya l izm i l e ko m ü nizm i n i nşası savaşı nda hege monya özgörevi n i yerine getiren işçi s ı n ıfı n ı n öteki s ı n ıfla r, politikala r ve bin yılla rca s ı n ı f sava ş ı n a hizmet eden, topl u m ve i nsa n i l işki leri n i ya nsıta n d evletle birli kte sönüp g ide­ ceğ i n i öngörd ü . Bu çelişik ta rihsel l i kte herha ng i bir istisna ola maz. Orne­ ğ i n , işçi sı nıfı d ü ş U nces i n i n ta rihsel bir biçimi o l a n b i l i msel sosya l izm, "işçi s ı n ıfı içerisi nde kend i l i ğ i nden doğmaz, işçi sı n ıfı nı ken d i l i ğ i nden sı nıfda n kendisi için sı nıf ha l i ne dönüştürme yönü ndeki karm a ş ı k ve zorl u sü reç yoluyla sosya lizm i l e proletarya n ı n bi rleşmesi n i n ürü n üd ü r. işçi s ı n ıfı n ı n özgörevi n i yeri ne g etirmesi ve sosya l i z m i n tarihsel bakı m ­ d a n koşu l l u utkusu, Gra msci' n i n yazdığı g i bi, ütopyad a n bili me, b i l i mden de eyleme geçmeyi ö ngörür, bu d a M a rksizm-Le n i n izm' i n özü n ü vur-

(6) Pa l m i ro Tog l iatti, Gra msci, Ed itori Ri u n iti, 1 967, (' ) Ma rks ve Engels. Seçi l mi ş Yapıtlar, c. 3, s. 131.

892

s.

125.

gular. Gra msci, Ma rks ve Leni n ' i n bi l i m ile eylem a rasında ki bu d iyalek­ tik bağ la ntını n a rda rd a gelen, benzer ve benzer ol maya n a şa mala rı nda, ya n i d ü nya görüşü, yöntem ve d evri mci pratikte orga n i k bi rliğ i ve faaliyet s ü rek l i l iğ i ni temsil ettikleri n i söylüyor. Şi mdi doğ ruda n doğ ruya pol itikaya, o n u n toplu msa l değ işmenin uyg u ­ Ia n masındaki temel rol ü n e ; somut sı n ı r çizg ileri ne sahip geniş bir ala n ı kapsaya n v e devri mci eyle m i n başlıca biçim i ola n pol iti kaya g eçebi l iriz . . Ama pol itika felsefeyle o l a n bağ ı n ı yiti rmiş d eğ ild i r; tersi ne, büt ü n l ü k l ü b i r bi l i msel kara kter kaza n ma kta d ı r.

Bu bizi pa rti öğ retisine g etiriyor. Ta rih kendiliği nden hiç birşey ya rata ­ maz; Engel s'in defa l a rca v u rg u la d ı ğ ı g ibi ta rihi i nsan yapa r. Şu halde, her türlü ken d i l i ğ i ndencil ik, basitleştirme, şematizm ve kadercili k ta ri he hepten yaba ncıdır. Politika he rşey�en önce s ı n ıf savaşımının ve bu sa ­ vaşta çeşitli pa rti lerin rolü n ü n bir ifa desid i r. Pol itikaya biricik bili msel ya klaşı m bud u r. Ne ki, soyut teori k terimlerde doğru görü nen şey, pra­ ti kte binbir çel i şki l i biçi me bürü n ü r. Çünkü politika, bütü n gerçekleri ve haya l leriyle bireylerin, her türlü rastla ntda rı n ve bunun sonuçla rı n ı n, en i l kel m itoloj i ve en gelişmemiş d i nsel i na nçla r (çağdaş devri mci s ü reç­ lerde b u n u n pekçok örneğ i va rd ı r) d a d a h il, geçmiş ideolojile ri n , ya ni somut bir sosyal-ta rihsel olg u n u n tü m karmakarı ş ı k bel irişleri n i n etkisi a ltında d ı r.

Ma rksist - Le n i n ist d ü nya g örüşü ve yöntemi, ta rih i lerledi kçe bütü n ko­ m ü n ist pa rti leri ta rafı nda n çoğa ltı l m a kta olan bir u l usal ve u l us l a ra ra s ı deneyi m hazi nesiyle zeng i nleşmekted ir. Her pa rti, soyut ola ra k konuşur­ sak, hata la ra ka rşı bir g üvence olma ma kla birli kte, bu deneyi m i eleşti rel bir biçi mde özü ml eyebil i r. Ayn ı za m a n d a , h i ç bi r hata teori ve yöntemi­ mizin tümüyle ya da kısmen yetersiz olduğ u va rg ıs ı n ı doğ ru laya maz. Le­ n i n'e göre pol itika hem bir bilim hem d e sanattır. ilkeler üze rine daya n ­ d ın lması gerekir, ya n i genel çıkarı ve ya ln ı zca kısa erirnli ba şa rıları d e ­ ğ i l , öbürleri n i d e h esaba katmaıı d ı r. A m a a ynı za manda pol itika b i r «o la na kla r sa natı » o l ma k zoru n d a d ı r ve bu da gerçeğe uygun d üşen bi1imsel ya klaşı m ı n bir pa rça s ı d ı r. Tıpkı çok-biçi mli gerçeğ i n soyut for­ m ü l lerle ifa de ed i lemeyeceğ i g ibi, politika da ideoloj i ta rafı nda n «yutu ­ la maz». Politika en ba şta Ma rksist yönte m i n evrenselliğ i n i yansıtı r, ya d a ya ns!tm a k zoru nda d ı r. B ütü n d evri m le r i ç i n d e en büyüğ ü n ü n m i ma rı v e önderi olan Len i n ' i n ça l ış m a l a rı v e yaşa m ı n d a bun u n pa rla k bir örne­ ğ i n i görüyoruz.

Marks, sekta rizmin bi l i msel sosyalizmle i l işkisi n i, s i mya n ı n modern kim­ yayla o l a n i l işkisine benzetiyord u . Anca k bu, bi reyleri n ve pa rti/erin ken­ d i leri n i M a rks izm-Leninizm savu n ucuları ola ra k ilô n etmekle, Ma rksizm öncesi felsefeye özgü idealizm, dog matizm ve sekta rizmden mucize ya ra893

tara k kurtu ld u k l a rı a nl a m ına a lınma ma lıd ı r. Bu duru m , sekta rizm ve dog­ matizm M a rks ve Lenin'den a lıntıla rla pınl pınl s üs lenmiş o lsa bile, yine geçerl idir. lenin'in « Ta ktik Konusunda M ektupla r»ının (8) bi rincisinde d ile geti r­ diği pol iti kanın b i l i msel bir temele otu rtu l ması iste m i bir politika strate­ jisti o l a ra k Lenin'd erf sonsuz örneklerle ayd ınlatı labi l i r. Bir pol itikanın baş a rısı anca k onun yığın eylem i haline dönüştürülebilme ve - d eneyi ­ min gösterdi ğ i gibi - gerçek üze rinde d evri mcileşti rici bir etki yapabilme yeteneğ iyle ölçü l ebil i r. Şi m d i sorun kom ünist pa rtisinin gerçek bir dev­ rimci güç haline nası l getirileceğ i d i r. Bu sorun M a rks ve Lenin'in ta kti k­ lerinde oda k noktasını o lu ştu ru r ve bunu kanıt l a m a k için de bir sürü ör­ nek veri l ebilir. Ama en iyisi, u lusla ra ra sı kom ünist ve işçi ha reketinin şu ya da bu m üfrezesinin utkula rı ve bozgunla rıyla, ba şa rı l a rı, sap mala rı ve du rgunluk dönemleriyle b i rl i kte, çağ ırnızın ta r i hine ba k m a ktı r. Rus d ev­ ri m inden bu yana d ünya gerçekten temelinden değ işm iştir.

Lenin, ta ri h in şimdi izle mekte olduğu doğ ru ltuyu göstererek, Ma rksizmi zenginleşti rd i. Marksizmin gel i şti ri l mesi s ü reci pek çok ba k ı m dan h enüz ta ma m lanma m ı ş ol masına ve za man za man çel işkilerle, dogmatizm ka­ Iıntda rıyla ya d a temelini o luştu ran teorik i l keleri ça rpıtma ya d a revize etme gayretleriyle da mga lanmas ına ka rşın s ü rüyor . .

M a rks v e Engels'in ç ı ka rd ı k l a rı bi l i msel sosya lizm konsepti, yönte m ve felsefe alanında üto pyacılığ ı ve spekülatifl i ğ i o lu msuzlayo ra k, za ma nın sına masından geçmiş ve geçerl i l iğ ini ve etkililiğ ini koru muştu r. Çünkü bilimsel sosyalizm nesnel gerçekliğin bili msel bilgisi ile d evri mci pratiğin bi rliğ ini temsil e�er.

Duverger'nin Ma rksizm'den, «bu dehanın 1 9. yüzyılda gel i şti rd i ğ i teo­ riler »den böl ü k-pörçük ola ra k a l ınabi lecek noktala r konunsund a ki gö­ rüşü, en a zından i kinci Enternasyona l'in bel i rleyici öze l l i ğ i olan pozitivist, vülger sosyo l oj i k ya da e konom i st yozla şmaya götürü r. Lenin ve Leninist­ Ierin sava ştı k l a n , Lenin' in en yetenekli ve ya ratıcı ta kipçi lerinden Antonio Gra mcsci 'nin ustalı kla eleştird i ğ i şey de budu r işte. Duverger'nin öğ ü­ d ünü d inleyecek o l u rsak, ta rihsel materya lizm ekono m i k determinizme dönüşecek ve sosya l i st devri m - Grek a ybaşla rı-na , «çıkmaz ayın son ça rşa mbasına » ertelenen bir d evri m - teorisi ortadan ka l ka ra k, yerini kaderci bekleyiş ya da reformizm ta klitçi liği a laca ktır.

Ma rks, teo risinin değerinin - genç Lenin'in yazdığı gibi - onun ozun­ den e leşti rel ve deri mci oluşunda yattığına inanıyordu. «Bütün ülkelerin sosya l istlerini kend ine çeken bu teorinin ka rşı konu l maz çekici l i ğ i , kesin­ l i kle sıkı sıkıya ve olağa nüstü bili msel (toplu m sa l bil i md e son söz olu­ şundan ötü rü) o l m a niteliğ ini d evri md o l ma niteliğ iyle birleşti rmesinden

(8) 894

V. ı.

Lenin, Toplu Yapıtlar,

c.

24,

s.

43.

gel i r, o bu n l a rı ra sgele ve salt öğ reti n i n ku rucusu bir bi l i m a d a m ı ve devri mci n itel i kleri n i kendi kişi liğ i nde bi rleşti rd i ğ i gibi değ i l, özü nden ve çözül mezcesi n e bi rleşti riyor. » (9) leori, pratik ve örgüt birl i ğ i biçi m i ndeki Parti öğ retis i n i ge l i ştirmek Le ­ n i n 'e d üştü. Ka rş ı l ı klı bağ la ntı lı olan, a nca k ça kışmaya n bu üç unsuru ayı rma k ya l n ızca pa rti n i n n itel iğ i n i ça rpıtı r ve rol ü n ü hasıra ltı eder.

Bu rada do Duverger' n i n beli r l i bir a macı va r. Sosya l i st pa rt i lere bir sa ray d a n ı ş m a n ı n ı a nd ı ra rı tQn l a verd iğ i öğ üt, Ma rksiz m i yeni bili msel bu lgu l a rla s ü rekl i · zengin leşen bi l i msel bi r d ü nya görüşü olara k gören komün istlere yönel i k sa l d ı rısına giyd iKi l m i ş i nce bi r k ı l ıfta n başka bi rşey değ i l d i r. D iyor ki, «bu tavı r te mel d i r. Ko m ü n ist parti leri n i n bir temel · d i re g i d i r, diğer bir tanesi de ya p ı la rıdı r. » Duverger bu açı k söz l ü konuşmasıyla bize pek değerl i bi r h i zmette bu lu nuyor. Shylock (10) gibi, bir pa rça şefkat değ i l, y ü reğ i n i istiyo r. Dev­ rimci eyl e m için böyles i n e esaslı o l a n Ma rksist-le n i nist teorik temel leri n ­ d e n v e örgütsel ya p ı la rı nd a n vazgeçecek olsa l a rd ı , kom ü n ist pa rtileri n -­ den geriye ne ka l ı rd ı ? Ko m ü n ist pa rtileriyle sosya l demokrat pa rtiler a ra ­ s ı nda n e fa rk o l u rdu ?

Leninist Olmadan Marksist Olunabilir mi?

Duverger' n i n söyledik leri, bir yere kad a r, konuya i l işkin temel d ü ş ü n ­ ce/erin sergilen mes i için b i r başla ngıç nokta s ı ola ra k ku l l a n ı l abi l i r. Biz gene l l i kl e « Ma rksizm - Len i n i z m » teri m i n i ku l l a n ı rız, oysa Duverger « Ma rk­ sizm » demekle yetin iyor. Ama biz polemik ku ra l la rı n ı çiğ nemiyoruz. Ya l ­ n ızca Ma rks, Engels v e Len i n ' i n görüş leri n i n esa sta özdeş olduğuna ve Len i n i zm ' i n de özünde çoğımızı n Ma rksizmi olduğuna i na n ıyoruz. Çünkü, şayet Len i n izm' i n Ma rksizm'e i n d i rgenemeyec eğ i (değ i l m i ki Len i n bir d izi teorik önermeler ve yen i çağ ı ba şlata n devri mci pratikle Ma rksizm i zengi nleştirm iştir) doğruysa , o za m a n Len i n ' i n , b u b ü y ü k öğ retmenin öğ retisi n i n temelleri n i (Len i n ' i n deyişiyle köşeta ş l a rı n ı) « revize etm i ş » ol­ duğunu ka n ıtıoyaca k ki mse daha bugüne ka d a r çıkma mıştı r. çoğu za­ ma n neyin Ma rks'a ve Engels'e, neyin Len i n 'e ait olduğunu ayırdetmek zor oluyor. Togl iatti gibi ba zı i l eri gelen Ma rksist- Len i n i stler Len i n'in Ma rksizme ya ptı ğ ı katkı n ı n em perya l ist aşa ması ndaki kapita l izm teori si, d evrim ve d ol ayısıyla devlet teorisi ve pa rti teorisi olduğu nu, azçok tek ya n l ı do olsa, doğ ru bir şekilde kayded iyorla r.

Bu her türlü kuşku d o n uza ktır. Ama d a r i ma l a rı n ı değ i l, 20. y üzyı lda, öze/l i k le 1 9 1 7'den sonra uygu l a ma l a rı n ı ve d a h a d a geliştir i l m es i n i gör-

{!ll V. i. Len i n, Toplu Ya pıtl a r, c. 1 , s . 327. (ıo) Sha kespea re' i n « Vened i k Taciri » a d l ı piyesi ,,! deki kinci tefeci

-

Ed.

895

d üğ ü müz Len i n ' i n bu önermeleri çağ ı mızı n a n a içeri ğ i n i ve ta rihse l ge­ l i ş m e n i n ana eğ i l i m ve doğru ltu ları n ı d i le getirmektedir. Len i n ' i n Rus devrim i n i n önderi sıfatıyla belirttiğ i sosya l ist d evri m teorisi n i n birl i ğ i ve çeşitl i l iğ i gen i ş bir öngörü l er d izisini kapsar. B u n lar bizi m kuşa k için insa n l ı ğ ı n az-çok öngörü lebilecek geleceğ i a la n ı nda geçerlidir. Anca k bu i l eriyi görme yeteneğ i proletarya n ı n tari hsel rol ü ne i l işkin temel Marksist önerme n i n geliştiri l mesi n i öngörür. Yen i koş u l la rda proleta rya n ı n h ege­ . m onyası ve proletarya n ı n bağla şmala rı teori ve pratiğ i n i kavra mlaştı rmak, sosya l ist devri m i n tarihsel günce l l i ğ i n i yerleştirmek zoru ndayız.

B u n u söylerken, demokratik d evri mde ve sosya l ist d evri me geçiş dö­ nemi n d e, ya d a Marks ' ı n deyişiyle s ü rekli d evri mde i şçi sı n ıfı nı n h egemon­ ya s ı n ı a k l ı m ızda bu l u n d u ruyoruz. Ayn ı za manda sosya l ist ü l keleri n , özel ­ l i k l e de 1 9 1 7'den hemen sonra l a rı Sovyetler Birl iğ i' n i n oyna d ı ğ ı role ha kettiğ i d eğ e ri vererek, söm ü rge ve bağ ı m l ı ü l kelerdeki çok-biçi m l i d evri mci süreç i le d ü nya sosya l ist d evri m i s ü reci n i n nesnel ta ri hsel bir­ l i ğ i n i a k ı l d a bu l u nd u ruyoruz. Bu konseptin bir yön ü , Asya ve Afri ka'da etki n l ikle uygu la nabi lecek olan kapita l ist o l maya n gel i şme yol u d u r.

Len i n ' i n 1 905 d evri m i n i n a rifesi nd e işled i ğ i pa rti öğ retisi de aynı şe­ kilde sosya list devri m teoris i n i n bir bi leşe n i d i r. Elbette ki bu öğ reti, h epi ­ m izi n saygı d uyduğ u Rosa L ü ksemburg'u n sa ndığı gibi Bla n kizm'den etki l e n m i ş d eğ i l d i r ve ne d e bir bürokrati k m u ğ l a k l ı ğ ı n embriyo n u nda n oluşuyord u . Len i n ' i n pa rti öğretisi deri n l i ğ i n e d iya lektiktir. Pol itik önder­ l i ğ i n ve proleta rya hegemonya sı n ı n g ü çl ü bir örgütü gerektird i ğ i koş u l ­ l a rda pa rti i n şa s ı n ı öngörür : Parti devrim dava sına h izmet eder. Orgüt­ sel i l i şki lere gel i nce, merkeziyetçi l i k i le demokrasi a rasındaki karşı l ı k l ı bağ la ntı bütü n za ma n l a r i ç i n kon m uş bi rşey değ i ld ir, koşu l la ra bağ l ı d ır, ya n i d iyalekti k d i r. işçi s ı n ıfı ve tü m h alkla geniş t�maslara sahip bir yığı nsa l parti n i n ya ratı l ma s ı n ı öngörü r. Bu te ma d iğer birçokla rıyla sıkı bağ la ntı içi nded i r.

Rus devri m i n i n öncülü ğ ü ve ilk sosyalist devleti n ku rulması, e mper­ ya l izm aşamasında sosya l ist d evri m teori s i n i n form ü lasyonu, u l us l a rarası kom ü n ist ha reketi n y ü ksel mesi ; bütü n b u n l a r Len i n izm'in, d ü nya çapı n d a kapita l izmden sosya l izme geçiş çağ ı m ızın Marksizmi biçi m i ndeki ta n ı mı n ı doğ ru la ma kta d ı r.

Len i n ' i n fikirleri n i n ta rihsel utkusu, içinde ya şa d ı ğ ı mız d ü nya n ı n görü­ n ü m ü n ü değ i ştirmiştir. B u neden le, Len i n ' i n ve Len i n izm' i n çağsa l öne­ mini küçü mseme eğ i l i m i ndeki kişile ri - bu n l a rı n ya n ı lgı içinde oldukları n a i n a n ıyoruz - a n l a m a k zord ur. B u n l a r Len i n izmi ya l n ızca göre l i b i r değere sa h i p görüyo r ve onu gelişti rmiyorlar. Ve Len i n bize i l keler i l e ya ratıcı fa a l iyet a rası nda ki i l i şkiyi ku rmada doğ ru bir yöntem vermiş o l d u ğ u h a l d e yine de bu ya n ı lgıya d ü şüıüyo r. O ' n u n esi n le n d i rici ö rneğ i, Len i n izm i le ça ğdaş u l us l a ra rası devri mci pratiğ i n ortaya koyduğ u yeni o l u ş u m l a r ve 896

soru n l a r a ra sı ndaki bağ ı g örmemize ya rd ı mcı o l m a l ı d ı r. Bu, şu ya da bu pa rti n i n kara rl a r ı n ı yolgösterici a l ma m ı z gerektiğ i a n la m ı na g e l mez. So­ ru n, hepimizi i l g i l e n d i ren ve bu yüzden hepi m izin görüş bel i rtmesi gere­ ken ö ne m l i bir sorundur. B u i l kelerin etkil i l iğ i ni o l u msuzl a ma k, relati­ vizme ya da G ra msci'n i n « pratiğ i n fel sefesi n i » a m pi rist ta ri hsel a ra ştı r­ maya i n d i rgemek d iye ta n ı m l a d ı ğ ı hataya d üşme riskini doğ u rur.

Konu ba kımı ndan ola nca zeng i n l iğ i ne ka rş ı n , Lenin' i n ya pıtl a rı - i lerki a ra ştı rma l a r için genel hatla r ve kayıtlar da dahi l - za ma n ı mızın bütün soru n la rı n a hazı r çözü m l er geti rmem ekted i r. Böylesi çözü m ler Len i n'den sonra sürd ü rü len Ma rksist-Len i nist a ra şıtrma l a rda, hatta hatta en son çalı ş m a la rda bile bu/una maz. Ve bu ya l n ızca kom ü n ist ha reket i n hata l ı v e eksik teorik önerme v e prati kleri açığa çıkara n özeleştirel bi r n itel i k ta ş ı masında n d o layı değ i l, a y n ı za manda büyü k ölçüde Len inizm'in d ü n ­ y a devri mci s ü reci n ; h ız l a n d ı rma kta o luşu nda n ötü rü, pratiğ i kavra m laştır­ ma kta genel l i kle geç ka lışı m ızda n dolayı böyled i r. B u n u n ya n ı s ı ra , g erek Len i n gerekse Ma rks, değ işen ta rihsel koşu l l a r ya da son u l ya rg ıya var­ mak için gerekli veri leri n yok l u ğ u , bazı politik s ü reçlerin seyrin i n (bun l a r a ra s ı n da i nsa noğ l u n u n çabas ı d a va rd ı r) genel olara k önceden görül e­ bi lecek s ü reçlerden fa rk l ı laşması nedeniyle geçici bir n itel iğe sa h i p ola n d üş ü nceler de i leri s ü rd ü rler.

Ama bu Len inizm'in çağ s a l önem i n i azı msa ma k için bir neden değ i l ­ d i r. Böyle bir davra n ış, Len i n'in kaydettiğ i M a rks' ı n bazı ya n l ışları yüzü n­ den Ma rksist d ü nya görüşü ve yönte m i n i n bili msel n iteli ğ i n i küçü ltmeye ya da Marks ve Engels'i ka pita l iz m i n en zayıf h a l ka s ı nd a bi r devri mci kopuş ola s ı lığ ı na « kafa yorma m a k » la, ya ni ka pita l izmin em perya l i st aşa­ ması na i l i şk i n bir teori gel işti rmemekle, vb. suçla maya eştir.

Ma rks, Engels ve Le n i n ' i n ideoloj ik m i ra s ı n ı n a l ı şı lagelen ifa desi ola n politik ve felsefi « Ma rksizm - Le n i n iz m » katego ris i n i k u l l a n m a d a n b u n l a rı n i deoloji k m i ra s ı na başvurmayı yeri nde v e uyg u n gören leri n görüşleri n i ta rtış m ı ştı k ; önem li bi r u l uslara rası belgede de b u n a yer veri l m işti. ilk önce dogmatizm i n eleşti rel ol maya n bir d üşü nce yönte m i o l d uğ u n u · söyleyeli m, öyle ki kişi « Ma rksiz m - Len i n i z m » teri m i n i k u l l a n s ı n ya da k u l ­ Ia n ma s ı n , d og matik ola ra k d ü ş ü nebi l i r v e h a reket edebi l i r, hatta yen i dogma lar ya ratabi l i r.

Da hası, soru n ya l n ı zca b i r a nl a m soru n u olsaydı , end işelenmek ıçın pek az neden o l u rd u . Marksizm'in ve Len i n izm' i n a nti-dogmati k ve ya ratıcı öz ü n ü d i l e geti rmek için her za m a n Ma rks, Engels ve Len i n ' i n fikirlerine uyg u n bi r terim, « Ma rksi z m - Len i n izm » teri m i n i kulla n ı rız. Ve biz bunu, d iğerleri n i n ya n ı s ı ra , şu s ı rada « Ma rksist» ya da « Ma rks ya n l ısı - Marks. Çı » teri m lerinden h a ng i s i n i k u l la nacağ ı m ız ta rtış ması gibi boşu boşu na ta rtı şmalard a n sakı n m a k için ya pıyoruz.

897

Bu entel lektüel safsota bir hata la r komedisine dönüşebi l i r, çünkü fa rklı yoru m l a ra a çı ktı r. « Ma rksizm - Len i n i z m » i n M a rks, Engels ve Leni n ' i n te o­ risini ifade etti ğ i n i söylemek için her ha kka sah ibiz, oysa bu teri m i yad ­ sıya n l a r a nca k b u teri mden sakı n makla dogmatizme k a rş ı verdi k l eri s a ­ vaşı kaza ndıklarını iddia edebilirler. « Ma rksiz m - Le n i n izm » dey i m i Len i n ' i n ö l ü m ü nden son ra işler/ i k kaza n d ı .

V e ta ri h i m izin bel i rl i bir döne m i nde dogmati kçe k u l la n ı l m ı ş o l m a s ı , b u teri m i n Ma rks ist v e Len i n ist, ya n i sava şka n a nti-dogmatik özü n ü yadsı ma k için bir neden değ i ld i r. « Ma rksizm - le n i n izm »e d a h a ciddi itirazlar, yazı mızı n ba şında dolayı i da olsa çü rüttüğ ü m üz i k i - ü ç sava daya n ı yor. Bu iddia ları şöyle özetleye­ bi l i riz : o ) Ma rksizm i l keleri ve Len i n ' i n fi kirleri felsefe olara k ta nı m l a n a . maz ; b ) Ma rksiz m - Le n i n iz m bütü n l ü k l ü bir öğ reti y a d a ideoloj i k öner­ mel e r topl uluğ u değ i l d i r; c) « Ma rksiz m - Leni nizm » teri m i devri mci d üşü nce ve savaşı m ı n s ü rekli zengi n leşme ve gel işme içinde olduğ u n u ifa de etm iyor.

Ya nıt ola ra k, Ma rksizm - Leninizm'in, Ma rks, Engels ve Len i n ta rafı nda n ve de gel m iş geçmiş en i leri teo risye n ler, özel o l a ra k Antonio Gra msci ta rafı nda n sergi lendiği gibi, bel i rl i bi r felsefe olmadığ ı n ı bel i rte l i m .

Gra msci 'ye göre, Antonio Labrio la 'd a n a l ı nd ı ğ ı bel l i o l a n « fel sefe n i n pra ­ tiğ i » teri m i Ma rks izm - Le n i n izm' i n fel sefesi n i ifade eder. Ve O ' n u n i n ­ sa n ı n bilg i len me v e dön üştü rme fa a l iyetini vurgu laya ra k, bunun prati k v e eleşti rel yönlerin e h i ç ağ ı rl ı k vermemesi, pozitivizm i n bayağılaştı rıcı ve za ra rl ı özü n e ka rşı bir denge u ns u ru olma a macı na yöne l i ktir. Tog­ l i atti, Gra msci ' n i n ita lya 'd� « Ma rksizmin ta ma miyle özerk bir öğ reti ve d ü nya görüşü gerçeğ e yen i ve devri mci bir ba kış, yen i bi r eylem kı lavuzu olduğ u »n u (11) i l eri s ü ren kişi olduğ u n u yazı yor. Togliatti Ma rksizmi m ut­ lak ta ri hsel l i kl e dolu p taşa n bir d ü nya görüşü o l a ra k ta n ı m l ıyor ve Gra msci de Ma rks ve Len i n ' i d evri mciler olara k bi rleşti riyor. Ve M a rk­ s iz m - Len i n izm' i n ka pa lı bir öğ reti olmadığ ı n ı yi nelemek ya ra rsız değ i l d i r, bu Ma rks, Engels ve Len i n ta rafı nda n vurgu l a n m ı ştır. Yen i ve eski dog­ matik önermeleri n eleşti risini cesa retl endi rmek ve herşeyin sa pta n m ı ş bu­ l u nduğ u i na ncı nı zayıflatma k a macıyla bunun bir d a h a v u rgu l a n ması gereklidir. Kısmen klasi klerd e öngörü lememiş ola n yeni oluşu m l a r ve eşi bu l u n maya n gel işmeler karşısında d uy u l a n korkud a n ötü rü şu sıra eks i k kalan y e n i soru n l a rı n i ncelen mesini teşvi k etmek ve teori k a raştırmayı, strateji ve ta kti kleri mizin form ü la syo n u n u yüreklendi rmek için bu zoru n ­ l u d u r. Ama, geç m işteki ya nl ışla rı n v e eksi kli kleri n s u ç u n u " Ma rksizm­ Leni n izm » teri m i n e yüklemek, b u n l a rı ona rma'Ya yönel mek demek değ i l d i r, bu, d a hcı çok kafa ları karıştı rmaya ya ra r.

(ll) Pa l m i ra Togl iatti, Gra msci, s. 1 1 8.

898

Bu d a h a ciddi savlara ek o l a ra k, d a h a az ciddi başka savl a r da va r­ d ı r : Bazı yoru mcuların Marksizm-le n i n iz m � i n bir Sta l i nci önermeler kata ­ loğu olduğu yolu ndaki savla rı nda n tutu n da, felsefeyi « bi l i msel d üşü nce cu m h uriyeti »nden kovma iste m i n e d ek. B u tür a kı ı yürütmeleri n sahi pleri, ola nca kısıtl ı l ığ ıyla a ncak her türlü d üş ü nceyi yoksu"aştı rabilecek ola n pozitivizmi d i ri lttik leri nden habersizler.

Za ma n ı m ız ı n gerçeğ i n i tü m özg ü " ü kleri ve özellikle ri için kavra ma ge­ reğ i, len i n izmin önemini g öreceleştirmeye ve k üçültmeye, ya d a teri m le r üzeri nde oyna maya i n d i rgenemez. Ya ratıcı gel iş mede y e n i bir a ş a m a o l m a l ı d ı r ve bu da a nca k b i r işbirliği atmosferi nde, uluslara rası komünist ha reketi n önüne dikilen görevlerin birliği ve çokbiçi m l i l iğine daya na n ka rdeşçe kol lektif ta rtı ş ma l a r yoluyla ola n a k l ı d ı r. B u bizi, her ü l kede yer a l a n s ü reçlerin n ite l i ğ inden ayrı / maz alan yen i uluslara rası deneyim i i ncelen:ıe v e gene"eşti rmemize v e Ma rks, Engels v e len i n ' i n ya ratıcı teo­ risi nden ta m olara k ya ra rl a n m a m ıza ya rd ı mcı olaca ktır.

899

Yorum

Yayılma ve Di kta Silôhı ABD Em peryalizm i n i n Planlarında NATO Georg Kwiatowski Alman Komünist Partisi'nin BSS'deki Temsilcisi, Yaiı Konseyi Üyesi

Geçen yaz Ameri ka n " Time» derg isi, Atla ntik (NATO) k a m p ı n d a n gelen son ha rpçilik fı rtınası üzerine ya ptığ ı yoru mda, Başka n Theodore Roose­ velt'in « yu muşak konuş, e l i nde büyük bir sopa taşı » yol u n d a ki öğ ü d ü n ü a nı msattl . Elbette k i , t a yüzyı l ı n ba şı nda söylen m iş b i r sözü a kta rması n ı n neden leri va rd ı. Ka rş ı l a ştı raca k o l u rsa k, a y n ı em perya l ist d i kta i l kes i n i n şimdiki görevli lerce ü reti len modernize e d i l m i ş versiyonu d a h a da serttir : «Sert konuş v e e l i nde o n l a ra ciddi olduğunu gösterecek büyükl ü kte bir sopa taşı . » (1) Gelecek Nisa n'da 30. yı ldön ü mü n ü kutlayaca k o l a n Kuzey An la ntik Bloku (NATO) Was h i ngton'un politikası n ı n a rd ı ndaki büyük sopad ı r.

Bu fırtınalı y ı n a r boyunca Was h i ngton'u n politika s ı n ı n ba şı nda ki m i n ' bu lu nduğu h i ç fa rketmez - Al ma n la r' l a Rusla r' ı n birbi rleri n i ma hvede­ ceğ i n i uman ve sonra d a n soğ u k savaşı n m i m a rı ola n Ha rry Tru ma n ; ya da Ba şka n'ı n m ü h ü r ü n ü n yerine genera l i n i n n i şa n ı n ı g eçiren Dwig ht D. Eisenhowe r ; ya da koşu l l a r ı n zorla masıyla res m i dış pol itika konsept­ lerinde «ızd ı ra p verici bir yeniden değerlendirme»ye g iden Joh n F. Ken ­ nedy ; ya h ut Çi n h i n d i k u m a rı nd a to pu ata n Lyndon B. Joh nson; ya hut d a ü lkeni n yönetici elitin i n m a nev i sayg ı n lığ ı n ı yen iden kaza n m a k i ç i n boş­ yere çaba h a rcaya n Gera ld Ford - bunları n h epsi. Demokratla rı d a Cu m­ hu riyetçileri d e, « gerçekçileri >. d e << idea l istleri » de, « tutucu l a rı » d a << l i be­ ra l l eri » d e hepsi Kuzey Atla ntik Bloku'nu ABD e m perya l iz m i n i n savaş sonrası yayı l ması pol iti kası n ı n bi r a racı olara k gör m üşlerd i r. Bu politika, bir ya nda n tümolara k kapita l ist siste m i koruyup s ü rd ürmeyi, öte ya n d a n kapitalist d ü nyada Washington'u egemen a skersel ve politik konu mla ra u laşt ı rmayı hedefleyen bir pol itika d ı r.

Bug ü n k ü Başkan, « va zgeçi l mez i ns a n ha kları » n ı n i kiyüzl ü savu n ucusu J i m my Ca rter de bu i l keleri d eğ işti rmiş değ i ld i r. Onun « herkese iyi bi r iş sağla n ması »n ı savu n ması, ABD egemen s ı n ı fı n ı n e mperya l ist çıkarl a rı n ­ d a n doğ a n NATO'cu l uğ u Beyaz Sta ray' ı n d ı ş politikası n ı n ca n d a m a rı i l ô n etmekten a l ıkoyma m ı ştı r. Geçen M ayıs' ı n sonları nd a Washington'da

(1) " Ti me », 12 Hazira n 1 978, 900

s.

1 8.

ya pıla n en üst d ü zeyde NATO Konseyi otu ru mu, NATO' nun hôlô emper­ ya list g e riciliğ i n en s a l d ı rga n u nsurla rı n ı n a -b-c'si o l d uğun u bel i rledi. (2) Orneğ i n, «Associated Press », politik yoru mcu l a n n çoğu n lu ğ u n u n görüş ü n ü bil d irirken , Carter'i n geçen Mayıs'da Was h ington'daki çizg is i n i « soğu k s a ­ v a ş dön e m i ne g eri d ö n üş » olara k n iteledi.

Ama, NATO'nun soğ u k sava ş ı n buzul l a rı na « geri dön ü şü »nden söz e d i ­ lebi l i r m i ? At/a ntik B lo ku , savaş son rası y ı llarında ka pita l ist d ü n ya d a or­ taya çıka n bütü n askersel - po l it i k ve ekonomik ya pı lar a rasında, u l us lar­ a rası i l işki leri temelden yeni bir yola oturtma yön ü ndeki son yıl l a r ı n eğ i ­ l i m i ne e n a z yatk ı n o l a n ı dı r. NATO'culuğ u n savunusu, d eta ntı n gereğ i n i yads ıya n ve g özüka ra çatışmayı körü klemeye, s i l ô h la n ma ya rışı n ı kızıştır­ maya, devletlerin egemenliği ve s ı n ı rları n dokun u lmazlığı n a kuşku d üş ü r ­ meye ka lkışa n v e e m e l l eri n i g erçekleşti rmek içi n h e r tür oyu nu d üzen l e ­ meye hazı r ola n g erici l i k, m i l ita rizm ve i ntika mcı l ı k g üçleri n i n sığ ı na ğ ı d ı r.

Bu nda şaşı rtıcı ola n bi rşey yok. Anca k pek saf ki mseler NATO' nu n d e ­ t q n t sistem ine «uyu ması »n ı bek leyebil i r. NATO'c � luğ u n - askerse l, pol itik, ideoloj i k - konseptleri, sözgel i m i, hem ya ratıcı a ma çları n hem de topl u kıyıcı savaş fela keti n i n h izmetine soku l abilecek o l a n atom enerjisiyle k ı ­ yas l a n a maz. B u a skersel -politik b lok, bizzat doğası ba k ı m ı n d a n a nea k tek bir şey o labi l i r - bir yayı l ma ve d i kta s i ıôhı.

Kuzey Atla ntik bağ la ş m a sı ka pita l ist devletler a rası nda daha önceki bütü n bağ la ş m a l a rd a n fa rkl ı d ı r. E mperya l istler a rası çel işkilerin doğ ur­ duğu d a h a önceki bağ l a ş m a l ar, birbi rinin karşısına d i ki len aynı sosya l ­ politik ve eko n o m i k s isteme sa h ip ü lke g ru p l a rıydı . Oysa NATO, e m pe r­ ya l ist devletl eri n s ı n ıf d üş m a n l a rı n a - sosya l ist toplul uk, işçi s ı n ıfı ve öteki t ü m emekçi örg ütleri ve p a rtileri ve u l usa l k urtu luş ha reketi - karş ı oluşturdu k l a rı bir birl i ktir. Ka pita l iz m i n i n yazg ıs ı n ı bel i rlemek ola n bu d eh­ şet verici g ö rev Kuzey At/a ntik blokun u n üyeleri n i , onları birbi rleri nden ayı ra n çelişki leri h i ç d eğ i lse g eçici o larak yatıştırma k zoru nda bı ra kıyo r.

Ne va r ki, em perya l ist rekabet yasa l a rı « Atlantik daya nışması » ve « or­ tak emeller» g ibisinden büyüleyici sözlerle orta da n k a l d m l a maz. i şte bu neden led i r ki, Atl a ntik bloku d a h a ilk a nd a n beri bir şiddet l i çatışma a renası olagel miştir.

NATO'nun propaga ndaedan Brüksel' i n ba n l iyösü Evere'd eki NATO baş­ komuta n l a r ı n ı n yuva rla k masa topla ntısı n ı , boş yere, bağ laşıkhk içi n deki i l işkilerin bir si mgesi g ibi g östermeye ça lı şıyorlar. Oysa, bu masada bazı pek sivri köşeler vardı ve Wa shi ngton' u n arada bir kabadayı o l d u ğ u do bir sır d eğ i l d i r.

Federa l Cu m hu riyet' i n blokd a ki rol ü de bir sır d eğ i ld i r. FAC. sava ş

(2) Bkz. B oris Ponomaryov' u n yazısı. BSS. Ağ ustos 1 978. .

901

son rası ndaki i l k yı l l a rd a n ba şlaya ra k Batı Alma nya ' n ı n m i l ita rist ve i n ti­ ka mcı çevreleri ne bel bağ laya n ABD tekelci sermayesi n i n ya rd ı m ıyla, d ü n ­ y a ka p ita l ist s iste m i nde ekonomik v e politik ba k ı mda n en etk ili devlet­ lerden biri h a l i n e g e l m i ştir. Al ma n Kom ü nist Pa rtis i ' n i n şu s ı ra la r tartı­ ş ı l ma kta o l a n Prog ra m Tas l a ğ ı ' nd a şöyle deniyor : « FAC, Batı Avru pa' n ı n en g üçl ü askersel g ücü v e Ameri ka ' n ı n Avru pa'daki b a ş bağ la şığı olara k, NATO'da k i l it kon u m l a rda b u l u n m a kta ve bu sa l d ı rg a n askersel bloku n stratejisine önemli bir etki ya pmaktadır. .. (3) Bu etkin i n nası l ve ne a maçla k u l l a n ı ldığ ı konusunda fazla kanıt a ra ­ maya h iç g erek yoktu r. Bon n, Kuzey At/a ntik blokunun dizginsiz siıah s ü rü m ü n ü n ateşl i bi r destekcisidir. Orta kla rını NATO ' n u n a skersel kud ­ reti n i ya p ı l a nd ı rmaya teşvi k etm ekted i r. Nötron bombası n ı n en ateşl i savu n uc u l a rı n d a n birisid ir. a l kemizin egemen çevreleri, FAC topra k l a rı da da h i l o l m a k üzere, Avru pa 'da ABD ord u l a rı n ı n büy ü k birli kleri n i n ka l­ masındaki çıkarlarını hiç de g izlemiyorlar. Batı Alman Bun d eswher'j (Fe­ dera l Ordu), NATO'nun sosya l ist topl u l uğ u n s ı n ı r boy l a rı nda bi r saat d üzen l i l iğ iyle s a h neled i ğ i bütü n « g ü ç gösteri leri »nde sürekli hazır ve n a ­ zırd ı r. Ya l n ızca b u yıl Ağ ustos-Ka s ı m a ra s ı nda, bi r k ı s m ı ABD'den hava yol uyla taş ı naca k 200.000 subay ve eri ka psaya n 30'u aşkın büyük asker­ sel tatbikat ya pı l mas ı planlan mıştır. (4) Bütün bunlar h a l k ı mızı n ve Av­ rupa 'daki ve d ü nya d a ki öteki ha l kl a rı n çı ka rl a rıyla a paçık bir çel işki içi nded i r.

Was h i ngton NATO'yu çata rken, bu bloku d ü nyadaki önderl i ğ i ele geçir­ men i n bi r a racı olara k, Wa şingto n ' u n pla n l a rı na göre i i . D ü nya Sava şı'­ nın potası nda eriy i p çel i kleşmesi d üş ü n ü len Pax America na'yı yerleştir­ menin a raçla rı n d a n biri o l a ra k g ö rüyordu. Ne ki bu pla n, m a h ku m ol­ duğu g ibi, bir haya l ü rü n ü olmakta n öteye g idemedi. Ama kapita l i st d ün­ ya n ı n g e ri ka l a n böl ü m ü nde egemen kon u m u n u koru m a özlemi ABD emperya l iz m i n i n dış politika s ı n ı n ha rekete geçi rici g ücü o l ma kta devam ed iyor.

Batı Avrupa h ô l ô Washi ngto n ' u n ekonomik, pol iti k ve a skersel çaba ­ l a rı n ı n ba ş hedefi ol mayı s ü rd ü rüyor ve görü n ü r gelecekte de s ü rd ü re­ cekti r. Kıta m ı za 300.000 kişi l i k bir ABD ordusu n u n getiri l m iş ol ması n ı n nedeni, NATO'cula rı n " Avrupa l ı / a ra karşı d u y d u klarını » söylemekten h oş­ l a nd ı k l a rı « özgeci l sevg i » d eğ i l d i r. Washi ngton i ktida rı n ı n za m a n za m a n itiraf ettiğ i g i b i , A B D kuvvetleri burada politik hayırseverl i k a macıyla değ i l , k ı l ı k ı l ı na h esa pla n m ış « u l usal ç ı ka rl a r»a h izmet için bu l u n uyorla r.

ABD tekelci sermayesi için Batı Avrupa m i lya rla rca kôr ü reti lecek

(J) E ntwu rf, P rog ra m m d er Deutschen Kom mu nistischen Pa rtei, Neues, ' 1 977. s. 1 6.

(4) Neues Deutsc h la nd. 22 Ağustos 1 978.

902

veri m l i bir ta rla d ı r. Bu na ek o l a ra k, Birleşik Ameri ka ' n ı n her za ma n bel l i bi r s ı n ı rd a tutu l mas ı gereken en büyük ekonomik ra kibidir. Batı Avrupa devletleri politik a la n ı nd a Washi ngto n 'u n globa l stratejisi için b i r kal e oluştu rma l ı d ı r. Askersel açıda n ise Batı Avru pa, sosya list ü l kelere a skersel ve psi koloji k baskı uygu l a m a k ve - a n a emperya l i st ü l ke n i n e n savaşçı çevrel eri böyle bir ha rekete gi rişmeye cesa ret edebil irlerse, - doğuya d oğru d a n a skersel bir d a rbe i n d i rmeye hazı rla na n askersel güçleri n ge­ l iştirilmesi için b i r sıçra ma ta htası durumunda d ı r. Ve son o l a ra k, Batı Avru pa, Amerika l ı stratej istler için Afrika' ve Orta Doğu kıyı l a rı n a dem i r a1 mış «batmaz bi r u ça k g emisi »di r.

Washi ngton'u n sstrateji k pla n l a rı nda Batı Avru pa 'ya ayrı l a n rol özel bi r tehl i ke işa reti vermektedi r. Pentagon için Batı Avrupa bölgesi, sosya l ist ü l kelere ka rşı bir sa l d ı rı savaşı baş latması ha l i n de B i rleşik Amerika ' n r n topra kları n ı koruyaca k ola n bir ta m pond ur. N ötron bomba s ı n ı n Avru pa sahnesinde k u l la n ı l ması olasılığına ilişk i n pla nla r bu konuda bi r fi k i r vermiyor m u ? Bu p l a n l a rı n a rd ı nd a ki va rsayım, ta kti k bir silôh böyl e bi r bombayla sa l d ı rıya uğraya n ü l kenin sa l d ı rga na aynı d ü zeyde, ya n i tak­ tik s i l ô h la rla ka rş ı l ı k vereceği yolu n da d ı r. Ve B i rleşik Amerika Avru pa 'd a kul l a n ı la bilecek ta kti k si l ô h l a r d izisinden uza kta, güve n l i kted ir. Penta n ­ gon, bağlaşıkları n d a n m i l yo n l a rca i nsa n ı n ca n ı pa hası na ABD ' n i a n ı nd a gel ecek b i r ka rşı l ı kta n korumayı u muded iyor.

NATO ' n u n sayısız öğreti l eri ne ne ad veri l i rse verilsi n - « engelleme stratej isi », «terör dengesi », «yığı nsa l misi l leme», « esnek ka rşı l ı k », «ka rş ı ­ g ü ç stratejisi » y a d a « s ı n ı r çizgisi stratejisi » - bloku n askersel a ygıtı h e r za ma n Sovyetler Birliği'ne v e sosya l ist to plu luğun tü m ü ne yönelik o l muş­ tu r. Elbette ki, NATO'nu n i l k y ı l l a rı nda ya pı l a n « Doğu Avru pa'yı sosya ­ lizmden kurta rma » gibisinden açık çağrı l a n a rtık duymuyoruz. Za m a n değişti ! Ama, Washi ngto n ' u n askersel kuru luşları n ı n yönetici l eri h ô l ô eski stratej ik i l kelerine bağlı ka l ı rken ve h ô lô Sovyetler Birl iği'ni hedef a la n bir « be l i rleyici i l k vu ruş pota nsiye l i » ya ratmayı a rzu ederlerken, herha ngi bi rşey gerçekten deği ş m i ş olabi l i r mi? l e h l i ke işa reti ya l nızca böylesi istemlerde bulu nu lması deği l , bu n la rı n baıı çevrelerden destek g örmesidir. örneğin, Bu ndesta g' ı n (Federa l Al­ m a nya Mecl isi) Savu n ma Komisyonu Başka n ı M a nfred Wörner, sosyalist ü l kelere ka rşı «ön l e m e » savaşına hazı rla n m a k a çısından, NATO'nun as­ kersel hazırlıklarını yaygı n l a ştırma ka mpanyasına a ktif olara k katı l m ı ş ­ tı r. (-5) Herkesçe bi l i n d iği gibi, bu pla n la rı maskelemek için her türlü çaba h a rca nıyor. Ve bu a maçla, a nti-ko m ü n ist ça m u r atma ça l ı ş m a l a rı n a bi r

ri) Bkz., Deutscher Bu n destag. Sten ogra phi scher Bericht. 39 Sitzung, Bonn, 8 Eyl ü l 1 977, s. 2991 .

903

yığ ı n fon a ktarı l m ıştır. Atla ntik propaga nda pazarı nda « Sovyet tehdid ! » yol u n d a ki hezeya n l ar ticaret meta ı h a l i ne gel mi ştir. Ancak, « Sovyet ta nk­ la rı n ı n Batı Avrupa'yı çiğ neyip geçmeye hazır olduğ u yol u nda bir e,f­ sane uyd u ra n yaza rlar h a kkında habbeyi kubbe ya ptı kları bile söylen�­ m ez. O n la rı n habbeleri bile saf sentetikti r. (6) ••

Ne ki, i l k günden beri Kuzey Atla ntik bloku, Wa shi ngton'da sosya l ist düşma n l a rı n a ve ka pita l ist bağ la şı kları na karşı ya l nı zca bir baskı a racı olara k d üş ü n ü l m üş değ ild i. NATO' n u n kuruldu ğ u s ı ra la rda ABD Dışişleri Baka n ı ola n Ameri kalı d i plomat Dea n Acheson, « i ktidar ve D i p lomasi » a d l ı kitabı nda NATO ' n u n köke n i n e i l işki n bir yoru munda şöyle yazıyordu : « . " Batı Avrupa'da bozguncu l u ğ u önleme k için hdtırı sayı l ır bir kara gücü gerekiyord u . » (i) Bu d i plo mat, Atl a ntik Pa ktı'n ı n bağ la nışı ndon birkaç gü n önce, bloka bağ l ı ü l kelerden herha ngi birinde görü len � er d evri mci eyl e m i n tü m NATO ü l keleri sistemine yönel i k bozgu ncu l u k şayı,­ laca ğ ı ve buna göre ha reket edileceğ i yol u nda tehd it d o l u bir uyttı rı�a bu lundu.

NATO'n u n ku rucu ları üye ü l kelerin iç işlerine m üd a h a l e edebi l mek içi n kendi lerine yasa l boşluklar bıra k mayı u n utmadı lar. Orneğ i n , a ntlaşma n ı n i k i nci Maddesi, ta rafla rı n , bu rjuva ideologl a rı n ı n kiba rca kapita l ist sis­ tem d iye a d l a n d ı rd ı kları « özgür k u ru m la rı » savu n m a l a rı gibi kıl ıfsız bi r istemi i çeriyor. " Da n ı ş m a l a r»ı şa rt koşa n Dördü ncü Madde gerçekte böy­ l esi bir m üd a h a l e için gereken meka n izmayı yaratıyor. Wa shi ngton, p nt­ l a ş ma n ı n hem ru h u na hem de özü ne uygun ola ra k bazı ba ğ la ş ı k l a rı n ı n v e öze l l i k l e Bon n ' u n ya rd ı mıyla öteki NATO'l u orta k larına 1 0 1 - 1 Harekôt­ lar Pla n ı ' n ı dayatmıştır; bu, ABD yöneti m i n i n Batı Avru pa'da doğabi le­ cek b i r « iç ka rışık l ı k » d u ru m u nda bu ü l ke lerde tek ya n l ı b i r bastı rma eyle m i n e girme olanağ ı n ı vermekted ir. " H ür d ü nya »n ı n " bağ ı msız» devletleri ara s ı ndaki i l işki leri böyl esin e açık b i r biçimde ta nı mlaya n bu ve diğer belgeler sa lt bi l d i r i m lerden iba­ ret ka l ma m ıştı r. B u n lar özel a n la ş m a larla maddeleşmiş ve ta ma m iyle be­ l irgi n önlem ler biçi m i n i a l m ı ştır. Orneğ i ır, « New Yo rk Times », NATO ü lke­ lerinde «gerektiği za ma n » ABD askersel polisi tarafı nda n tutu kla naca k olan kişi lere a it bir ka ra l i ste bu l unduğ u n u itiraf etm i ştir. Fra nsız bas ı n ı , NATO başkom uta n l a rı Fra nsa ' d a n Belçika 'ya gittikleri za m a n , Belçika h ü kü meti ne ko m ü n ist ya da ya l n ızca Amerika n ka rşıtı ve a nti - m i l itarist bir «bozgu ncu eylem » h a l i nde Ameri ka n askersel birli k leri n i n . yard ı mın ı n öneri l d iğ i n i bildirmişti.

Bütün bu n l a rı n uzu n yıl lar önce geçtiğ i n i söyleyerek itiraz eden ler çı ka-

(Li) Bu « Sovyet tehd i d i » efsa nesi, bu n u n nası l yaratı l d ığ ı ve ha n g i a maç­ l a ra h izmet ettiğ i hakkı n d a daha fazla bilgi için, Kem a l Kervan ' ı n BSS' n i n Eyl ü l 1 978 sayı sındaki yoru m u n a ba k ı n . ('i) Dea n Ach eson, « i ktidar ve/ D i plomasi », Ca mbridg'e-Mass., 1 958, s. 86. .

904

b i l i r. Ya k ı n za ma na a it b i r örnek vere l i m . 1 978 Tem m uzunu n son u n d a Bel­ çika katol iklerini n hafta l ı k « De Nieuwe » derg is i nde, NATO Genel Sekre­ teri JO,se ph Luns' u n NATO Kon seyi' ndeki ABD d a i m i temsi lcisine şu bilgiyi vere n bir mektubunun fotokopisi yayı m la n d ı : « Belçika U l usa l Savun ma Baka n lı ğ ı 'ndaki d ostla rı m ı n ya rd ı mı yla, nötron bom basına ve de (At l a n ­ tik G . K.) topl u l u ğ u n u n v e ü l kenizin politika s ı n ı n b a z ı yönlerine karşı o l u msuz tav ı r a l a n g a zetecilerin bir l istes i n i çıka rma k m ü mk ü n o l muşt u r. » B u n d a n son ra Luns, Wash i ngton pro kon s ü l üne, dostl a rı n ı n Belçi ka Dışiş­ leri Ba ka n l ı ğ ı ' n ı Batı Avru pa 'da nötron bom bası n ı n yayılması lehi nde etkileyecekl eri yol u nda g üvence vererek d eva m ed iyor. Luns aynı za m a n ­ d a « s a d ı k gazetecileri n », « top l u luğ u n pol iti kası n ı ka rş ı l ı k l ı çıkarlarım ıza göre yoru mla ma l a rı »na ya rd ı mcı o laca k doğ ru materya l le rl e bes l e n mes i n i öğ ütl üyor. (8) -

Ya l n ı zca birka ç olg uyu bel i rttik. Oysa NATO' n u n gizli a rşivleri nde bu­ n u n gibi k i m bi l i r kaç ta n e örnek göm ü l üd ür ? Hatta bazen yüzeye çıkan küçük k ı rı ntı l a r bi le, etk i l i « Washi ngton Postn u n NATO ' n u n Mayıs top­ la ntı sı nın sonuçla rı nı özetle rken, okurl a rı n ı NATO'd a n «ba şka h i ç b i r a ra ­ cı n » üye ü l kelerin << i ç dengesi i ç i n . . . zoru n l u o l a n askersel dengeyi koru maya elverişli ol madığ ı na » (9) i k na etmek gereğ i n i neden d uyd uğ u kon usunda bize b i r fi k i r veriyor.

Gazeten i n « iç denge » d erken neyi ka stettiğ i n i a çıkla maya pek g erek yoktur. NATO'eu luğ u n politik yolgösterici çizg i lerinden söz ederken söyle­ d i k leri m iz b u n u yeteri nce açıklığa kavuştu rma kta d ı r. NATO ü l keleri n i n l iderleri n i n bi l d i ri m leri v e NATO ' n u n askersel liderleri n i n sözleri de b u n u a ç ı k l ığa kavuşturma kta d ı r. O n l a r d emokratik kuru m l a ra sağ d a n gelen herha ngi b i r teh l i ke kon usunda kes i n l ikle kayg ı lı d eğ i l l e r. Orneğ i n Luns'­ u n kendisi Po rtekiz'de d a h a önceleri egemen o l a n fa şist d i ktatörl ü ğ ü n bağ laşı klığ ı n çıkarlarına « ters d üş med i ğ i »n; i l eri s ü r m üştür.

Ya l n ı z şunu eklemek g erekir, gerçeklerden görd ü ğ ü m üz gibi, d i ktatör­ l ü k rej i m Ie ri - ve ya l n ızca Portekiz'deki değ i l, ispa nya i l e Yuna nista n'­ da ki/er de - kes i n l ik le NATO'n u n çıka rlarına « ters d üşmemişler» , her za m a n o n l a rla aynı doğ ru ltuda o l m u şla rd ı r. NATO'nun Afri ka ' d a ki sö­ m ü rgeci pol iti ka sı nda Sa l a za r'a her za ma n destek ol uşu ve Fra n ko rej i ­ m iyle askersel bağ l a r kurup gel işti rmesi d a ha başka n a s ı l a çıkla n a b i l i r ?

V e Yuna n ista n'da Ka ra Albayla r' ı n i ktidarı ele g eçirmeleri, NATO baş­ komuta n la r ı n ı n gel iştirdiği Pro meth u s p l a n ı n a uyg un olarak yürütül me­ m iş m iyd i ?

NATO' c u l u ğ u n ideolog l a rı v e uyg u layıcı l a rı ka pita l ist ü l kelerdeki i lerici güçleri n i l erlemelerine ve Asya, Afri ka ve Latin Ameri ka'daki u lusal kur-

(P) De N i euwe, 28 Tem muz 1 978. rı) I nternationa l Here l d Tribu ne' u n 1 Hazira n 1 978 sayısınd a n a kta rı l ­ mı ştı r.

905

tuluş h a reketlerine gösterd i kleri i lgiyi h içbi r za m a n g izlememişlerd i r.

1 976'da komü ni stler ita lya ve Fra nsa'da i ktida rı g e rçekten paylaşabi l ecek gibi görü nd ü ğ ü za ma n NATO'da başgösteren telaşı a n ı msa ma k ye�r.

Böyl e bir « felaket i » savuşturmak için Was h ington ve Bon n, lon d ra ve Pa ris her türlü pol itik, ekonom i k ve hatta a s kersel teh d i d i savurmaya h a ­ zı rd ı . Avru pa 'da ki Yüksek Bağ l a ş ı k Ko muta n ı A B D Genera l i Alexa nder H aig, bağ ı msız devletleri n seçi m ka mpa nyasına kabaca m üd a h a l e ede­ rek, ko m ü n istleri Batı Avrupa ü l keleri n i n h ü k ü metlerinde «görmekten hoş­ l a n ma yacağ ı »n ı ve genel olara k bu bölgede sol güçleri n güçlenmesin e karşı olduğ u n u a pta lca bi r açıksözl ü l ükle defa l a rca bel i rtti . Was h i ngton ve öteki ba şkentler ekonomik m üeyyidelerden sözetmeye başla d ı l a r. Geçen Mayısı n so n l a rı nda ita lya n gazetesi « Republica »da çıkan bi r röportajda gizli servis i n y ü ksek rütbel i bi r görevl isi, Batı Al ma n Bu ndesnach richte n ­ d ienst de d a h i l o l m a k ü zere, NATO ü lkeleri i sti hba ra t servisleri n i n " ita I ­ ya n ko m ü n istlerini h ü kü metten uza k tutma k » i ç i n h e p birl i kte enerji k ça­ ba l a r h a rca d ı k l a rı nı itira f etmişti. NATO patronl a rı bunu gerçekleşti rmek için, sağ ve sol u n aşırıları şöyle d u rs u n, şeyta n ı n ta kendisiyle bile a n ­ laşmaya gön ü ııüydü ler.

NATO ' n u n bel l ibaşlı a ma ç l a r ı n d a n bi ri yayı l m a k ve perç i n l eşmek o l ­ m uştu r. NATO ' n u n sav u n ucu la rı n iced i r Batı Avrupa sa h nesi n i n ötesi nd e operasyonları nı yaygı n l a ştırmış bul u n uyorl a r. NATO daha a ntlaşma n ı n i mza ed i ld iğ i g ü n ü n ertesi nde Avru pa ' n ı n d ı ş ı na ta şm ıştı. Cezayir'deki söm ü rge sava ş ı nda Fra nsa 'ya ya rdı m etti. Belçika ' l ı söm ü rgeci leri başın­ dan daha yen i atmış olan Kongo'nun işga / i NATO ' n u n f i i l i onayıyla ger­ çekleşti ri l d i . Portekiz söm ü rgelerindeki u l usal kurtu l u ş sava şçı l a rı NATO s i lô h l a rıyla ku rşun l a nd ı .

B u n l a r Kuzey Atla ntik bloku n u n ta ri h i nde t e k t ü k ra sla na n olgu l a r d e ­ ğ i l, NATO Konseyi'ni n 1 96 1 otu ru m u nda formü le edi len temel po l itika n ı n gerçek belirişleri d i r. NATO liderleri Afrika , Orta Doğ u , Asya v e latin Ameri ka ' n ı n « tehdit a ltı ndaki bölgeleri »ne özel bir özen gösterme gere­ ğ i n i i l k kez bu ta rihte d i l e geti rmişlerd i .

Esa s notayı h e r za m a n o l d uğ u g ibi yine Was h i ngton ça l d ı . « New York Ti mes », Atla ntik bağ laşmasını, ba şl ıca a ma cı Avru pa'yı « savu n ma k » o l a n b i r örgüt o l m a kta n çıka rı p, bir " büyü k birleşik güce » dönü ştürerek, eyle m a la n ı n ı geni şletme kara rı n ı n Birleşik Amerika ' n ı n gi rişi m i sonucunda a l ı n ­ d ı ğ ı n ı yazı yor. B u yı l ı n başı nda b i l d i ri ldiğ i n e göre, Pentagon bu i l keyle ta m bir uyu m içi nde, ABD sn � h l ı güçleri n i «aynı anda ,bir buçu k' savaş­ lar yü rütmeye, örneğ i n Avru pa'da bir büyük çatışmaya katı l ı rken, öbü r ya nda n Orta Doğ u gibi d ü nya n ı n bir ba şka bölgesi nde d a h a ufa k ça pta savaşmaya » (LO) hazı rla m a k gibi bir n iyet ta ş ı m a kta d ı r.

( 10) « Die Welİ » , 906

24

Oca k 1 978.

Geçen y ı l l a � boyu nca NATO pol itika s ı ndaki bu eğ i l i m h ı z kazandı, örneğ i n Za i re'nin a skersel i şga l i NATO'nun Ka ra Kıta ' n ı n i şlerine i l k açı k top l u m üd a h a l esiyd i . B u müdaha l e Genera l H a i g başka n l ı ğ ı ndaki NATO Baş Komuta n l ığ ı ta rafı nd a n d i k katle koord i n e edi ld i . Pa ris ve Brüksel i n ­ san g ücü sağ lamakla g ö revlendirildi. Was h ington lojistik desteğ i örg üt­ ledi. FAC i le öteki b lok üyeleri pol itika ve propaga nda a l a nı nda sis per­ des i n i ol uşturdular. Son Wa shington otu ru m u nda NATO Konseyi her türl ü ka muflaj g österisine son vererek, Afri ka sorunlarını g ündemindeki odak nokta larından b i ri olara k bel i rled i . Yi ne Genera l Haig 'den gelen, Afri ka ' ­ y a pla n ları nda d a h a aktif b i r y e r ayı rma çağ rısı na ya nıt olara k, « Afrika ­ I ı lararası vurucu g üçler oluştu rmayı ka ra rlaştı rd ı l a r. B u n l a r aslı nda bu kıta d a k i u l us a l kurtuluş h a reketleriyle sava şacak olan NATO'n u n « sev­ kiyat m üfrezeleri »nden başka b i rşey değ i l d i r.

••

Avrupa aynı zamanda NATO'yu yayg ı n la ştı rma ve perçi nleme ça ba l a rı ­ n ı n d a h edefid i r. B u n u n en i leri g el en örneğ i, i spa nya top ra klarında Ameri ka n üsleri ne izin veren a n laşma lar yoluyla, şu a nda dolaylı olara k katı l m ı ş b u l u n a n ispa nya'yı NATO'ya sokma g i ri ş i m l eridi r. Orneğ in, A B D SaV\..l n ma Baka n lı ğ ı ' n ı n 1 977'ye i l işkin bir ra poru nda i spanya ' n ı n NATO'ya g i rmesini olana k da h il indeki t ü m a raçla rla kolaylaştı rma zoru nluğu vu r­ g u l a n ıyor.

Ne yazık ki, bu pla n la r bir g erçeklik u nsuru i çermekted i r. Bu yı l ispa n ­ ya ' n ı n Dışişl e ri Bakanı M a ree l i no Oreja Agai rre tehl ikeli ve hayaıd b i r tarafsızl ı k pol itikası çağ rıs ı nd a b u l una ra k, NATO'ya katı l ma n ı n tek ola­ na klı yol o lduğ unu söyledi. Bu, hepsi de NATO'nun a d a n m ış savunueusu olan Demokrati k M erkez B i rl i ğ i ve neo-Frankocu Halk Bağ laşıkl ığ ı'nı n 1 8 1 sanda lyeye sa h i p bulunduğ u, oysa NATO ya ndaş l a rı n ı n entri ka larına ka rarl ı l ı kla ka rşı koya n kom ü n istler i le i spa nya Sosya l i st i şçi Pa rtisi'nin a ncak 144 sanda lyeye sa h i p bulunduğ u parl a mentodan çıka rı la bi lecek b i r ka ra rd a n cesa ret a la bi l i r.

Kuzey Atla nti k bloku n u n patronları, F ra nsa'yı 1 966'da Genera l D e Ga u l le'ün g eri çektiğ i NATO' n u n enteg re kuma nda ya pısına yeniden­ g i rmeye zorl a m a yol u nda s istemli bir ça ba ha reıyorla r. De G a u l l e bunu ya pa rken Avrupa l iderliğ i yarışında Fra nsız tekel leri n i n konu m la rı n ı g üç­ lendi rme hedefi ni gözetmiş o l ma k la birlikte, bu nesnel ola ra k o l u m l u bir adı mdı . Washi ngton'u n « i nsa n avcı l a rı », «yen i » Fra ns ı z-Amerika n i l işkile­ ri n i n ışığ ı n da, F ra nsız C u m h u rbaşka n ı ' n ı n NATO'ya ka rşıtlığ ı n ı n son yıl­ la rda az-çok yumuşa masına ve F ra nsa ' n ı n d ı ş pol itikası ndaki blokla "ye­ n iden uyuşma "ya doğ ru g ittikçe netleşen kayma eğ i l i m ine bel bağ l ıyo rl a r. _

Kuzey Atla nti k bağ'ıaşma s ı n ı n l iderleri bloku genişletme ve pekiştirme yol l a rı n ı ara rken, za man za m a n coğ rafi g erçekleri bile g örmezden geli­ yorl a r. H a ber ajansıarı n ı n b i l d i rd iğ i n e g ö re, NATO Askersel Komitesi Başka nı Genera l G u nd e rsen şöyle d iyor : « Askersel a çıdan, NATO a s ker907

sel çıka rl a rı n ı , NATO Antlasması'nda bel i rlenen şimdiki s ı n ı rla rı nd a n d a h a ötelerde koruyabil meye daha yetenek l i olsaydı , bu NATO'nun ya ra rı n a olurdu. » Böylece, yeni bir blok - G ü ney At/a ntik - pla n ı ortaya çıkıyor. Bunun a rd ı ndaki çekici güç olan Washington içi n bu yeni s a l d ı rg a n bağ la ş ı k l ı k ya l nızca Afri ka ' n ı n çevresindeki d e n i z yolları üzerinde d eğ il, aynı zamanda Afrika'nın Yengeç ve Oğ l a ç Dönencele ri a rasında yata n geniş yöreleri n � d e , ayrıca Atl a nti k' i n öbür yakası ü zerinde NATO'nun deneti m i n i koruyup s ü rd ü recektir. ( 1 1) NATO' nun örg ütleyicileri bug ü n b i r başka okya nusun, Pas ifik Okya nu� su' nun kıyı ları nda bağ ıoşık a rıyorla r. Bu yaz i ng iltere'n i n Batı Avrupa Birl i ğ i ' ndeki temsilcisi Muhafa za ka r m i lletvekili Fred Ben net, Pek i n ' i n " Batı demokrasisini savunma » konumund a n yara rl anılm o sını önerdi. NA­ TO' nun bu " po litik kolu»nun kurulunun bir oturumunda söz olon Ben net zerrece dura ksa moda n, Çin i l e Batı Avrupa a ra s ı n da Sovyetler Birliğ i'ne karşı eyl e m birliği konusunda ta m bir g örüş ve çık a r uyumu bulunduğunu belirtti. Genera l Ha ig'e g e l ince, o zaten Çin'i " NATO'nun ona ltıncı üyesi » (L2) sayıyor.

Ben net ve Haig NATO h a ra sındaki biricik b i n iciler değ il d i rler. Peki n' � den yayı l a n a nti-Sovyet nağ meleri n büyüsüne ka p ı l a n daha pekçokları, hem de daha yüksek rütbe l i k i mseler va rdır. Böylelerine Bon n'da do ras ­ l a nıyor, hem ya l n ı zca s a ğ muh a l efet içinde de değ i l . Bunl a r Peki n yöneti� m i n i Atla ntik pol itikas ı na bağ l a m a k için en iyi olta n ı n ta n k ve uça k, top ve her çeşit silôh olduğuna ina nıyorl a r.

Atla ntik' i n her iki ya kasındaki ba şkentler, ÇKP MK Pol itbü ro ü yesi ve Çin Savunma Ba k a n ı Hsu Hsiang -Chien'in g eçenlerd e belirttiği g i bi , Sov� yetler Birliğ i ' n i "Çi n'in boş düşma n ı » i l ô n eden Pekin'in bug ü n kü pol i ­ tika s ı n ı n a nti -Sovyet doğ rultusunu ben i msemekte el betteki h a k l ı l a r. Bun� lar Peki n ' i n NATO'ya ola n sempatisini onayl a m a kta do h a k l ı la r. Ama bu kişi ler ÇKP MK Pol itbürosu'nun bir başka üyesi Keng Piao'nun şu söz­ leri n i a n ı msa m a l ı dı rl a r : " Şu on için, b ı ra k ı n Birleşik Amerika bizi Sovyet revizyonizmi n i n etkisine ka rşı korusun . . . . Biz za m a n ı geldiğ i n i a n la d ığ ı ­ rruzdo, Sa m Amca 'ya d iyeceğiz ki, ,şimdi nazikçe bavulunuzu toplayıp gidin.'»

Son rası ? " US .News a nd World Report »da buna k ı s m e n ya nıt buluyoruz.

Bu ABD tekellerin i n sesi şöyle yazıyo r : ee Çin'in maksimum ereğ i, Sov­ yetler B i rl i ğ i ile ABD a ra sı nda nükleer sava şa yolaça ca k koşulların yara ­ tı l ması nı sağ l o m a ktı r (13) NATO i l e Pekin yöneticil e ri a rasındaki " ka rş ı . •>

( 1 1) Essop Pa had'ın Ma rt 1 978 ta rihli BSS'deki yorumuna bakı n . ( 12) Horizont'da n a l ı ntı , Sayı 34, 1 978. s. 9.

(13) US News a nd World Report, 1 7 Tem muz 1 978.

908

Iıklı etki l eş i m » sonucunda Avrupa u l usları n ı n başı na neler geleceğ ini gö­ zönü ne g etirmek için öyle uzun boylu d ü ş ü n meye g erek kalıyor m u ?

NATO'nun 'politikası nda yata n teh likeler asla küçümsenmeye g e l mez.

Bugün o, politik deta ntı n derinleştiril mesi ve g e ri döndürülem ez hale getiri l mesi ni n önünde d uran başlıca engeldi r. Dünyayı .. sava ş uçuru m u n u n kıyısı nda bir deng e »ye sürükleyen bu politikad ı r.

Komü nist partileri Atl a ntik patronları n ı n teh l ikeli p l a nlarına karşı sa ­ vaşta baş rol ü oyn uyorlar. Ozellikle de NATO'ya bağl ı ü l kelerin kom ü n ist parti leri. Bu partilerden herbiri kendi ne özg ü soru n l a rı çözmekte ve kendi taktik leri n i gel iştirmektedir. Anca k belirl eyici etmen, NATO'cul u ğ u n orta k d ü ş m a n oluşudur. Pa rtiler için NATO, kıtayı iki karşıt bloka bölm üş olan, soğ u k savaşa dönmeyi savu n a n g üçlerin bir cisi m l eşmesi d i r.

Egemen çevrelerin kend i lerini Kuzey Atla ntik sava ş o ra basına koşm u ş oldu kla rı bir ü lkede faa l iyet gösteren A l m a n Kom ü n ist Pa rtisi'ne özel bir soru m l u l u k d üşmekted i r. Bu varsayı mla Pa rti miz, Prog ra m Tas l a ğı'nda belirt ildiğ i üzere, .. NATO'yu genişletme ve yeni sa l d ı rg a n a skersel blokla r kurma g i rişi mlerine ,kesinlikle karşı çıkar. (14) Alman kom ü n istlerin e göre. kıto n ı n ko rşıt a skersel bloklara bölünmüşlüğü o ncok detontın ve silôhlon ­ mayı s ı n ı rlandı rma v e silôhsızla n ma yön ü nde pratik a d ı mların a rd ı c i l ola­ rak s ürd ü rül mesiyle a lt ed ilebil ir. FAC'n i n u l usal ç ı ka rları, ü l ke mizin ABD e m perya lizmi ve e m perya l i st blok örg ütleriyle olon tehl i keli bağ la ntı l a rı m terketmesini g erektirmekted i r. AKP'n i n Progra m Taslağı 'nda şöyle deniyo r : .. A K P , eg emen l i k hakla rı n ı n NATO'ya feda ed i l mesine ka rşıdır. . . . O barış içinde bir Avru pa uğrunda savaşıyor. » (15) ..

Askersel i nşaya yeni bir h ız veren NATO Konseyi'nin Mayıs oturu mu, sorun u n bu şekilde kon u şu n u n yeri nde olduğu n u ve ca n a lıcı öne m i ni ortaya serd i . AKP Başka n ya rd ı mcısı Herma n n Ga utier' i n AKP Yürütme Kurulu'nun Hazi ra n Plen u m u'nda bel i rttiği g i bi, .. federa l h ükü m et, ü lke­ mizi n çıka rla rı na aykırı ha reket ederek, Birleşik Amerika ile birlikte s i lô hl a n ma prog ra mı n ı n büyü k kısmını fina nse etme » ye bu toplantıda « söz ve rd i . » (16) NATO teh l i kesiyle savaşı m ızda yalnız değ i l iz. Avrupa Kom ü n ist ve i şçi Pa rtileri'nin Hazira n 1 976 Konfera nsı'na katı l a n l a r oybirl iğ i içinde d iyor­ lar ki, « ko m ü nist parti leri ve öteki d emokratik ve ba rı ş ya n l ısı g üçler b u pol iti ka lara (ya,ni, NATO ' n u n pol itika larına G . K.) ka rşı sava ş m ı şi a rd ı r v e savaşmaya deva m etmektedirler. » Onlar bunu, çözü m ü bütün Avrupa halkları için, bütü n dü nya h a l k l a rı içi n co nalıcı b i r önem ta şıya n ivedi bi r görev olara k görüyorla r.

-

(14) E ntwu rf. Prog ra m m der Deutschen Kommunistisch e n Po rtei, Neues.

1 977, s. 37. , (15) Agy. (16) U n sere Zeit, 22 Hazira n 1 978, s. 1 6.

909

Nato'nun Savf;lŞ Makinesi B u ince le me, Demokratik Almanya Cumh u riyeti Ulusla,r­ a rası Pol iti ka ve Ekonomi Enstitüsü'nde ça l ışa n, a ra ştırmaçı , G ünter Wert ta rafından h a zı rla n mıştır.

1 976'da NATO ü lkeleri n i n s i l ô h l ı g üçleri 5.329.000 s u bay ve e r ; ve buna ek olara k beş m i lyon u n üzeri nde yede k askerden oluşmaktayd ı . En büyük güç ABD'nindi 2. 1 0 1 .000 kişi ; Türkiye ' n i n 674.000 a�skeri, Fra n ­ s a ' n ı n 585.000, FAC' n i n 495.000, ita lya ' n r n 480.000 v e i n g i ltere'nin 346.000 askeri va rd ı . (1) -

1 977' n i n sonl a rı nda ABD yurtd ışında 490.000, ya n i g eçen y ı l k i nden 27.000 fazla askere sa h i pti ; bunla rd a n 3 1 3.700'ü Batı Avru pa ü l kelerinde ya da Altıncı Filo' n u n uça k g em ilerinde b u l u nuyo rl a rd ı (FAC'nde 224.300, ya da 1 976 son unda k i nden 1 5.800 fazla ABD askeri va rd ı ) . (2)

.

Avru pa 'da NATO Yü ksek Komuta n lığ ı'nrn barış za manı nda 66 tümeni, 200 hava a la n ı nda üslenmiş 3. 1 00 uçağ ı ve b i nlerce ta n kı b u l u nu r. Av­ rupa bölgesinde Pentagon'un 3.000 taşıyıcı uçak üzerinde 7.000 taktik n ü kl ee r savaş ba şlığ ı, füzeleri ve to pla rı va rd ı r.

Belçika, Büyü k Brita nya, D a n i m a rka, FAC, Holla nda, italya, Lükse m ­ b u r g , Norveç, Portekiz, Türkiye ve Yunanista n'dan ol u şa n NATO Avrupa g ru bundaki pekçok dev let yurtdışı nda ka la ba l ı k ord u b i rl i kleri b u l u nd u r­ m a ktad ı r. O rneğ in, i n g i ltere'n i n ka ra g ü çl eri nin ka baca üçte b i ri ve Be(­ çika ' n ı n t ü m s i l ô h l ı g ü çJ e ri n i n ya k/aşık üçte b i ri FAC'nde üs/enmiştir. B u iki ü l kenin v e Holla nda' n ı n t ü m s i l ô h l ı g ü çleri n i n % 20'sinden çoğ u diğer NATO ü l kelerinde b u l u n ma ktad ı r. FAC' nde ayrıca NATO komuta sı nda o l maya n iki Fransız tümen; yerleşmişti r. (3) NATO ülkelerinde silôhlanma harcamalafı

(4)

(milyon dolar) 1 949

1 970

1974

1 975

1 3.503

77.854

85.906

90 948

Avru pa'daki NATO ü l keleri (Tü rkiye i le Yu nan ista n dışı nda)

4.531

23.460

44.052

51 . 951

NATO (Tü rkiye i / e Yu nan i sta n d ış ı nda)

1 8.406

1 03.281

1 32.884

145.974

ABD

(1) (2) (3) (4) 910

NATO-Bri ef, Sayı 1, 1977. s. 31 .

US N ews a n d World Report, 26 Ara l ı k 1977 / 2 Ocak 1978, «The Milita ry Bala nce 1977-1978». Londra. 1977. s. 17.

NATO-Brief, Sayı 1, 1977, s. 30.

.

s.

49.

: NATO 1 977 y ı l ı nda Avru pa'da ve biti ş i k denizl erde 30' u aşkı n ma nevra ya pmıştı r ; b u n l a rd a n en b üyük 10 manevra FAC'nde ya pı ldı. Tatbikotlar 500.000 askeri, bi n lerce ta n k ve uçağ ı, yüzlerce savaş gemisini ka psıyord u .

NATO ü l keleri n i n askersel harca mala rı s ü rekli yü ksel mekted i r.

1 977'de yine NATO ü l keleri n i n s i l ô h la n ma g iderleri, ya kla ş ı k 1 75.000 milyon dolar yüksel d i . En büyük a s kersel b ütçe ABD' ni ndir : 1 1 3.000 m i l ­ y o n dola r ; onu 1 6.602 mi lyon dola rla FAC, 1 3.740 mi lyon dola rla Fra nsa , 1 1' .21 4 milyon dolarla i n g iltere, 4.41 6 m i lyon dol a rla italya , 3.357 m i lyon do/a rla Hollanda, 3.348 m ilyon dola rla Ka nada, 2.653 m ilyon dolarla Tür­ kiye, 2.476 milyon dola rla Belçika, 1 .1 94 mi lyon dol a rla Norveç, 1 .1 03 m i l ­ y o n dolarla D a n i m a rka, 1 . 1 00 mi lyon dolarla Yuna nista n, 508 m i lyo n do­ l a rla Porteki z ve 28 mi lyo n dol a rla da Lükse m b u rg i zl iyor. Blokun şu beş ' üyesi, bütçe g i derlerini n % 20'den çoğ u nu a skersel a m a çl a ra ayırmaktö ­ d ı r : Yunan ista n % 26'sı n ı (1 976), ABD % 24 4 ü n ü , FAC % 22,9' u n u, Tür­ kiye % 2 1 , l ' i n i ve Fra nsa % 20,4' ü n ü . (5) ,

'

Tüm olara k NATO ü lkeleri son on yılda sava ş hazırlıkları na 1 . 300.000 mi lyon dolar h a rca mışlard ı r.

Son beş yı l za rfı nda da kişi baş ı na d üşen a skersel h a rca m a l a rda kök l ü b i r a rtış görü l m üştür.

Kişi başına düşen askersel harcamalar (r.)

ABD Norveç FAC Fra nsa

Belçika Holla nda D a n i m a rka İ n g i ltere

1 972

1 977

372 1 27 1 46 1 42 1 04 117 97 1 41

523 295 263 256 253 241

217 201

1 979 yı l ı öngörüs üne göre ABD askersel harca maları, en ba şta ABD'­ n i n Avrupa 'da daha a ktif a s kersel mevcudiyeti a maçla ma larından ötü rü, 1 28.400 m i lyon dolara çı kacaktır. Ek yatı rı mlar, ko nva nsiyonel s i l ô h la rı n k u l la n ı la ca ğ ı b i r çatışma olası l ı ğ ı ka rşısı nda NATO emri ndeki A B D g üç­ leri nin d a ha etk i l i bir şekilde donatı l ması n a h a rcanacaktır. (i)

Cı) Military B a la n ce 1 977-1 978 », Londra, 1 977, s. 82. (ti) Agy., (1 975-1 976) , Londra, s. 76 ; (1 977-1 978), Lon d ra, 1 977, s.

(7) « Di e Welt», 24 Oca k 1 978.

82.

91 1

Geçen Oca ğ ı n ba şları nda Başka n Ca rter 8.000 kişilik yeni bir ABD bi rliğ i n i Avru pa'ya g eçi rme p l a n l a rı nı a çı kladı. Çok sayıda en modern ABD uçağı Avrupa 'da üslenecek. (8) ABD'ndeki yedek g ü ç ceph a neliğ i n ­ den ta nklar ve ba şka a ğ ı r s i l ô h l a r çek i lerek, Avrupa'ya nak ledil ecek.

Deniz birlikleri de aynı şekilde Avru pa'ya ta şı naca k.

Batı Alma nya da silah l a n ma h a rca maları n ı h ızla a rtı rıyor (ha rca ma/ar 1 970 ile 1 976 a ra sı nda % 85,9 dolayında arttı) . 1 977 Federa l bütçesi as­ kersel harca malara (Batı Berl i n'in h a rca m a l a rı da da h i l) 50.700 mi/yon Ma rk'a va ra n bir tuta r ayı rma ktadı r (bu g eçen yıla ora nla % 5,6' h k b i r a rtış demektir) .

1 978 yı l ı nda h a rcanacak olan 1 88.600 mi lyon Batı Al ma n ma rkın d a n 35.000 m i lyonu, ya da 1 977'dekinden 2. 1 00 mi lyon fazlası (9) , Savun ma Baka n lı ğ ı 'na g idecektir. Batı Berl i n'e ya pı laca k sözde ya rd ı mla birl ikte 1 978'deki s i l a h l a n m a g iderleri ' 54.000 mi lyon ma rkı b u l uyor. (LO) Bundeswehr'i yeni kuşa kta n s i l a h la rla donatma ça ba larına a ğ ı rl ı k veri ­ liyor. 1 978'de bu a maçla ya pı l a ca k h a rca mala r, g eçen yı l ı n bütçesi ndeki ta hsisatta n kabaca % 19 daha fazla olacaktır. Askersel tek noloj i k a ra ş ­ tı rma v e g el işti rm e ça lışma la rı na ayrı l a n h a rca m a l a r, g eçtiğ i miz yıfa ora n la iki katı na ç ı ka rı l ıyar. ( 11) Oteki NATO ü l keleri de s i l a h l ı g ü çl eri ni i ki nci kuşa kta n silah sistem­ leriyle donatmaya ba ş l ıyorla r. Mayıs 1 977'de NATO Sav u n ma Planlama Komitesi 1 984'e değ i n olan dönemin yo lgösterici çizg ileri n i onadı. Bu çiz­ g i ler « konva nsiyonel sila h l ı g üçlere » , bütü n NATO ü l keleri nin «aske rsel bütçeleri nde" % 3 dolayı nda « gerçek (ya n i enflasyonla ora ntı l ı olarak) b i r a rtışa », ve « aske rsel h a rca m a l a rı n etkinliğini a rtı rmaya » a ğ ı r/ ı k veren « s i l a h l ı g üçleri yetki n leşti rmek için dengeli b i r prog ra m "ı n hazırl a n m a ­ sına yöneliktir. ( 12) NATO Konseyi Mayıs 1 978 ta ri h l i Wa shi ngton otu ru m u nda, blokun· si­ l o h l ı g üçleri ni i nşa etme ve modernleşti rme yönü nde b i r prog ra m ben i m ­ sed i. B u prog ra m özel o l a ra k, ortak bir hava savun ma sistem i geliştir­ meye, ta n ksava r s i l a h la rı n ı ve g a za ka rşı donatı m ı kökten iyileştirmeye, sio h l ı g üçlerin ha reket yeteneğ ini a rtı rmaya ve elektronik savaş ayg ıtla ­ rı nı modern leştirmeye yönel i k ön lem leri kapsıyor. NATO ü l ke lerine b u prog ra m gelecek 1 0- 1 5 y ı l boy u nca 80.000 mi lyon dola ra ma lolaca ktı r.

ABD Savunma Ba ka nı Harold B rown, inşa n ı n boyutla rı ka rşısı nda, blok üyesi ü l kelerin askersel b ütçelerinde % 3' l ü k bir a rtı ş ı n yetersiz ka l a bi le-

(8) (9) ( 10) ( l l) ( 1 2) 91 2

« I nternational Hera ld Tri b u n e ", 17 Ocak 1 978. « Fra n kfu rter Al lgemeine », 25 Oca k 1 978. « Fra n kfurter Rundsc ha u ", 7 S u ba t 1 978.

«Weh rtec h n i k », 12 Ara l ı k 1 9 77, s. 34. « Bu i letin des Presse- u nd I nformationsa mtes der Bundesreg ierung Sayı 54, Bonn, 1 977, s. 497.

ii ,

ceğ ini iti raf etmiştir. B irleşi k Amerika 'ya g e l i nce, onun n iyeti askersel b üt­ çes i n i 1 983'e dek 1 72.700 milyon dolara çıkarmaktır. ( 13) Ekim 1 977'de NATO n ükleer planla ma g ru bundaki devletlerin ba ka n l a rı ABD'n;n yen; n ü kleer s ilöhl a r ve füzeler ya p ı m ı na i lişkin planları n ı gö­ rüşmek ve kendi ord ularını bu s i lö h l a rla donatm a k için topla ndılar. B u pla n l a r g e z i c i ve kıta lara rası füzeleri, denizden kalkan balistik füzeleri ve FAC i l e diğer NATO üyesi Avrupa ü l keleri nde b u l u n a n Amerika n La nce füzesi nde bir savaş ba şlı ğ ı ofa ra k k u Ua n l l masl tasa rla n a n nötron bom­ bas ı n ı (H) ka psa maktad ı r.

(13) « Die Welt», 4/5 Şubat 1 978.

(B) Bul/etin des Presse- und I nformationso mtes der Bundesreg ierung », Sayı 1 02, Bonn, 1 977, 5. 934.

91 3

Parti Deneyimi

Almanya Sosya l ist Birlik Partisi ile Dost Partiler Arasındaki işbirliği Dr. Klaus Sorgenicht Demokratik Almanya Cumhuriyeti Devlet Konsey; Oyesi

Demokratik Alma nya C u m h u riyeti ve öteki sosya l ist ü l keleri n a rşivleri, i ktidar savaşında ve sonra da i�tidarı g üçlend i ri r ve yetki n leşti ri rken, i şçi s ı nıfı n ı n n üfus u n öteki kes i m leriyle bağ laşma politikası n ı n k i l it rol ü oyn a ­ d ı ğ ı n ı n gösterg es i d i r. Bug ü n DAC' n i n ö n ü ndeki görev o l a n g e l i ş m i ş b i r sosya list top l u m k u rm a k v e kom ü n izme kerte l i geçi şin zem i n i n i ya ratma k için işçileri n , kooperatif çiftçi leri n i n , ayd ı n la rı n , el za naatçı l a rı n ı n ve d iğer g r u p l a rı n birleşik ça ba l a rı gerekl i d i r. Bu ba kı mda n, Al ma nya Sosya l i st Birlik Pa rtisi işçi lerle öteki e mekçi sı n ı fı ve katma n la r a rası nda yol da şça , yaratıcı işbirl i ğ i soru n u n u her za m a n g özön ü nde b u l u n d u rmakta d ı r.

Pa rti n i n bağ l a şı k l ı k l a r politikası hem i şçi s ı n ı fı n ı n , hem de bağ la ş ıkla rı ­ n ı n çıkarl a rı n ı hesaba kata r. Bu, en ba şta ekono m i k v e to p l u msa l pol iti ka ­ n ı n birl i ğ i nde ve işçilerin, kooperatif çiftçi leri ni n , m ü hend isleri n , bi l i m a d a m l a rı nı n , çeşitli meslek v e y a ş g ru pl a rı ndaki kad ı n v e gençlerin ya k ı n ­ laşma l a rı n ı n g i derek a rtması nda ifades i n i b u l m a kta d ı r. 1 979 Eki m i n d e kutla naca k olan c u m h u riyetin 30. yıldön ü m ü o n u ru na d üzenlenen sosya ­ list yarışma ha reketi ·be l ki de b u n u n en i leri gelen örneğ idir.

Dost pa rtilerle ka rşı l ı k l ı i l işki ler kurmak, öne m l i b i r i l ke ve Ma rksist­ Len i n ist bağ laşı klı kla r politi kası n ı uyg u l a m a n ı n bir a ra c ı d ı r. Alma nya Sosya l ist Birlik Pa rtisi i l e Demokratik Alman Köylü Pa rtisi (DAKP) , H ı ris­ tiya n Demokratik Birl i ğ i ( H D B) , Li bera l Demokratik Al ma n Pa rtisi (LDAP) ve U l usal Demokratik Al ma n Pa rtisi (U DAP) a rası ndaki ka rşı l ı kl ı g üven otuz yıl önce doğ m uştur ve s ü rekl i büyü mekted ir. Bu pa rtiler 1 945'de kurulan D,e mokratik Blok'u o l u ştu ruyorl a r. ASBP MK Genel Sekreteri ve DAC Devlet Konseyi Başka n ı Erich Honecker 9. Pa rti Kong resi ' ndeki ko­ n uşması nda ş u n l a rı söyled i : «Alma nya Sosya list Birl i k Pa rtisi dost pa rt i ­ l e r i n üyeleri n i n v e kendilerine ya k ı n h a l k kesi m i n i n sosya l ist i nsa n ka ra k ­ teri ne kavuşma ları n a ya ptı kla rı a ğ ı rl ı k l ı katkıya büyük değer biçmekte­ d i r. Ve Pa rti m iz, top l u msal geliş meyle uyum içinde, h a l k ı n y a ra rı na ola n ve Demokratik Blok ile DAC U l usa l Cephesi çerçevesi nde uyg u la na n s ı n a n m ı ş, dost pa rtiler v e yı ğ ı n örg ütleriyle yolda şça işbirliği politika s ı n ı s ü rd ü recekti r. » (i)

( I) « Bericht des ZK der SED an den iX. Pa rteita g . » Berichterstatter, Gen. Erich Honecker, Dietz Verlag, Berl i n, s. 1 1 7.

914

med i . B u n u, ÇHC Devlet Konseyi başka n ya rd ı mcısı Gu M u ' n u n başka n­ l ığ ı ndaki b i r heyetin bu yılın i l kyazı nda Batı Avrupa ü l ke�ri n e ya ptığ ı « ma raton » ziya ret de doğ ru ladı. Çin'li misafi rledn B rü ks e'ı, Kope n h a g , Bonn v e Pa ris'e uğ ra ma la rı h i ç de şa şı laca k b i r şey değ i ldi, çünkü Fra n ­ s ı z gazetelerinden « Le Monde » u n bel i rttiği g i bi , Ç i n , « so n za ma n l a rda Batı Avrupa'ya ka rşı strate j i k b i r zayıfl ı k duymakta d ı r. » (t') Büyük askersel uzma n l a rı n katı / d ı ğ ı , Gu M u ' n u n başka n l ı ğ ı ndaki h eyet, Çi n ord u s u n u n s i l ô h l a n d ı rı l ması için donatı m sat ı n a l ı nması soru n u na özel bir önem verd i . Heyet i n Fra nsa'yı ziya reti sı rası nda bu kon uda a n ­ laşma lar i mza l a n d ı .

B u n u n la i l g i-4. olarak, ş u ra s ı n ı bel i rtmek yeri nde o l u r. 1 950 yıl ları nda Koord i nasyon Kom itesi'n i n (COCOM) vardığ ı a n laşmaya g ö re ka pita list ü lkeleri n Çin'e silôh satma l a rı yasa klan m ıştı . O za m a n l a r «As sociated Press » ajansı n ı n b i l d i rd i ğ i n e göre « batı l ı ü l keler Çi n'e hem s i lô h, hem de s i l ô h ü retmeye ya raya bilecek en yeni tek n i k b u l uşları satma m a k için .. a n laşmışlard ı . Oysa Çin'in 1 6. NATO üyesi hal i n e gel mesi nden sonra b ü ­ tün bu yasa klar ka l d ı rı l m ı ştı r v e Çin o rdusu NATO'nun s i lô h l a rıyla dona­ t ı l m a kta d ı r. Bunun dahası va r. « Pa norama » a d l ı ita lya n derg i sine g ö re, Ç i n ' i n s i l ô h la donatı l ması pers pektifleri sad ece Ameri ka l ı ve Avrupa lı sanayicilerce değ i l, NATO'nun Pentagon'daki strateji uzma nları nca do iyi ka rş ı /a n ma kta d ı r.

Bu askersel a l ı ş veri ş i n ölçü leri ' ha kkında aşağ ıdaki veri ler ta n ı k l ı k et­ mekted i r. Çin ingi lte re'den « Ha rrier», tipi avcı uça kla rı, Batı Al ma nya 'da n « BO - 1 05 » tipi h e l i kopterl e r, yine i n g i ltere'den « Ch i efta i n » tipi ta nklar ve «Jaguar» tipi bom ba rd ı ma n uça k l a rı a l m a k n iyetinded i r. Fransa Çin'e ta nksava r roketle r satmı ştı r ve « Mi rage » tipi avcı u ça k l a rı n ı n l isa nsı n ı satma hazırl ı k la rı içinded i r. Bu veri leri yayı nlaya n Amerika n derg i lerinden « Newsweek »i n ya zd ığ ı na göre Çi n « Leopa rd » ta nkları ve 1 20 m m lik ta n k topla rı satı n a l ma g örüşmeleri n e hazı rl a n makta d ı r. (ll) A m a eninde sonun­ da çeşitli t i pten silôh ların ne önemi va r ki ! « Associated Press » aja n s ı n ı n bu yı/ın ba şları nda verd i ğ i h a berlere göre, Batı Avrupa ü l keleri Çin'e çeş it l i silôh fa brika l a rı satma k n iyeti nded i rier. Bu işbirliğ i n i n başka a l a n ­ l arda da g el işti ğ i n i ortaya koya n veri ler de va rd ı r. Orneğ i n A B D , Fra nsız, Batı Al man ve NATO g izli servisl eriyle ÇHC'ndeki ler a rası nda sıkı il işkiler kuru l m uştur. Çin yöneticileri, NATO ile bağ ları n ı g üçlendirmekle, d i ğer u l u slara ra s ı polit i k g ru pla rla da i l işkiler ku rmaya n iyetlenmekted i rler. 1 978 yı l ı n ı n Mart ayında Tayland ba şba ka n ı g enera l Kria ngsa k Ça mana n ' ı n Pekiıı ' e ya ptığı ziya reti yoru mlaya n F ra nsız gazetelerinden « Le Monde », şunla rı

(8) « Le Monde», 5-6 Su bat 1 978.

(9) « Newsweek », 22 M ayıs 1 978, s. 28.

93 1

bel i rtmi şti r : Ç i n ' l i yöneticiler, genera l Kria ngsa k ' ı n demecine para lel ola ra k, kon u k l a rı na ASEAN üyesi devletlerle (G ü ney Asya ü lkeleri Bi r­ l iğ i : Tayland, Fi l i pi n ler, Endonezya , Ma layziya ve Si ngapur) i l işkileri n i gel iştirmeyi « ço k beli rl i b i r biçi mde a rzu la d ı kla rı n ı » bild irmişlerd i r . . .

ASEAN pa ktı na şirin görü n me a rzusunu, başka n H u a ' n ı n , devri me bağ ­ l ı l ıkla rı n ı d i l e geti ri rken pol is i n yay l ı m a teşi ne tutu la n öğrenci l eri n ü l ke­ sini ziya ret etme . konusundaki hayret verici politikası d a açıkça ortaya koymakta d ı r. » (10) ••

Peki n'de ABD i l e Ja ponya a ra s ı nda b i r askersel · a n laşma i mza l a n ma s ı k o n u s u ı sra rla desteklen mekted i r. Ja ponya kom ü n istleri n i n org a n ı cc Aka ­ hata » g a zetesi, 1 978 Hazira n ı nda yayı n l a d ı ğ ı b i r ya zıda, Peki n yönetici l e ri ­ n i n ABD, Ja ponya v e Çi n ' i n oluştura ca ğ ı a nti -Sovyet b i r bağ laşıklık m ey­ d a na g eti rmeye ça l ı ştı kla rı n ı yaza ra k, Pek i n ' i n ABD i l e Ja ponya a rasında a s kersel bağ l a ş ı k l ı ğ ı destekled i ğ i n i , k u l is a rd ı nda i se Ameri ka n b i rl i k ­ leri n i n Asya 'da n çek i l m e mesi i ç i n ça ba l a r h a rca d ı ğ ı n ı bel i rtmişti r. Çi n'­ i n a nti-Sovyet ma nevra l a rı üzerinde de d u ra n g a zete, Deng Xiaopi ng'i n « Associated Press » aja nsından bir grup g a zeteciyle ya ptığ ı görüşmeyi örnek vererek, Ç i n l i yönetici n i n kend i ü l kesiyle ABD ve Ja ponya ' n ı n orta k a nti-Sovyet çıka rları nda n söz ettiğ i n i ve üç ü l kenin SSCB'ne ka rşı b i rl ikte h a reket etmeleri gerektiği i ma s ı nda b u l u nd uğ u n u yaz m ı şt ı r. Gazete, yoru ­ m u nda, Pek i n ' i n a nca k ABD'ne daya nı l a bi leceğ i d üşü ncesi nde olduğu so­ n ucuna va rma kta d ı r Aka hata », deva m l a Deng Xiaoping'in, ABD' n i n Tokyo Büyükelçisi M . M a nsfield'i n Ç i n ' i cc Doğ u ' n u n NATO'su » sayması n ı doğ ru bulduğ u n u söylemiş olduğ u n u da bel i rtmekted i r Aka hata » gaze­ tesi Deng Xiaoping'in Ja pon pol itika ada m la rı n d a n Kono ile ya ptığ ı görüşme üzeri nde de d u ra ra k, Biz Ja ponya ' n ı n savu n ma g ücünü a rt ı r­ masına ve ABD i le iyi i l işki leri n i s ü rd ü rmes i ne ka rşı değ i l iz. Ben bu n u söylerken g loba l nedenlerden hareket ediyoru m » dediğ i n i yazma kta ve "Apaçı ktı r ki bu ,g loba l neden ler' Pek i n ' i n Sovyetler B i rliğ i konusundaki özel stratej isinden ve Ameri ka Birleşi k Devletleri i l e Ja ponya 'yı ka psaya ­ ca k bir a nti -Sovyet ,ce phe meyd a n a g etirme denemelerinden başka bir şey d eğ i ld i r » ( 1 1) d iyor. .

••

.

••

••

Çi n ' i n d ı ş pol itika doğ ru ltusunda h a n g i kon u mda yer a ld ığ ı nı gösteren kara kteristik b i r bel i rti de Afri ka'da ki olaylard ı r. Gü ney Afrika Kom ü n ist Pa rtisi M erkez Kom itesi ' n i n bir bildirisi nde bel i rti l d iğ i g i bi : Maocu kliğ i n pol itka sı g erici l i ğ i n v e emperya l i z m i n çıkarl a rı na hizmet et mekted i r. Mao­ cu l a r M a rksizm -Len inizm ve proleta rya enternasyona l izmi i l keleri n i , viç­ d a n la rı zerre kada r sızla mada n aya k l a r a ltına a la ra k, a nti -Sovyet politi­ kaları n ı azg ı n l ı k l a s ü rd ü rmekte. G ü ney Afrika Birl i ğ i 'ndeki Vorster rej i mi ve e m pery l izmle açıkta n açığa bağ laşıkhk kurmaktad ı r. B u n u Şili ve ••

(10) Le Monde», 2-3 N isa n 1 978.

(11) Bkz Aka hata », 2 Hazira n 1 978.

••

.

932

••

Angola olayla rı ve son za manlarda Za i re'ye müdahale etmesi kanıtla­ makta d ı r . . (12) .

Yukarıda bel i rti len leri, bu yı l ı n Hazira n ayında ba şgösteren olayla r d a doğ ruladı . ÇHC Dışi şleri Baka nı H u a ng Hua, Birleşmiş M i l letler Orgütü'­ nün s i lôhsızlanma i le i l g i l i özel oturu m u n u terkederek, Zai re'ye g itti ve Şaba eya l eti n i ziya ret etti. Bu g eziyi, NATO a s kerleri n i n koruyucul u ğ u a ltı nda ya pa n Çin Dışışleri Ba ka n ı .dsya ncı lara .. ka rşı e l d e edilen « utku »­ d a n dolayı d uydu ğ u mem n u niyeti açı kladı. Za i re' n i n C u m h urbaşka n ı i le uzun g örüş meler ya pa n H u a ng H ua, Mobutu ' n u n iflas eden rej i m i n e her türl ü ya rd ı m ve desteğ i göstereceğ i ne söz verdi . Ve res men veri l m i ş b u söz, h i ç vakit g eçiri l meden som utla ştırı ldı. Oyle ki bazı burjuva gazetele­ ri n i n haberleri ne göre Peki n'den g önderi len ilk materya l ler Za i re'ye gel­ meye başla m ı ştır. i n g i l i z gazetelerinden « Da i ly Teleg ra p h .. Hazi ra n or­ ta la rı nda yayı n la d ı ğ ı bir ha berde i se Çi n'in Za ire a skerleri n i yetiştirmek üzere bu ü l keye eğ itmenler gönderd iğ i n i açıkladı.

Pekin yönetici leri Angola ' n ı n d u ru m u n u sarsma denemeleri nde o kadar i leri g itti ler ki, Ka binda Bölgesi K u rtu l u ş Cephesi (FLEC) denen örg üt ü n eleba şısı n ı Çin'e davet ettiler. Oysa bu ka rşı -devri mci örg ütün Fra nsız g izli servisleriyle i l işkisi herkes ta rafı ndan bi l i n mekted i r. Çin, Angola ve Etiyopya olayla rı s ı rası nda böl ücüleri ve sa l d ı rganları desteklemekle Afrika Birl iğ i Org ütü n ' n ü n i l keleri n i , ya n i devletleri n topra k bütün l ü ğ ü ne sayg ı g österme ve Afrika'daki s ı n ı rlara dokun m a ma i l keleri n i açı kça çiğ nemişt i r.

Pekin yöneti m i n i n yeryüzündeki t ü m devrimciler için kutsa l olan bu i lke­ lere i ha neti n i , Ç i n ' i n son za manla rda Vietnam'a ka rşı uyg uladığı sa l d ı rı ve h a rp politikası bir kez daha doğ ruladı. Şövenizmi ve ya ba ncı d ü ş m a n ­ l ı ğ ı n ı kışkırta n Peki n , Vietna m ' ı n g ü neyi ne yerleşm i ş Çinli kapita l ist ve vurg u ncula rın « ya rd ı m ı na .. koştu. Vietnam Sosya l i st C u m h u riyeti ' n i n içiş­ lerine ka rı şa n Çin, soya l izm i ku rma kta olan Vietna m'da m ü l kleri ta ma­ miyle m i l l i l eşti ri len Çinli'leri n ya rd ı m ı na (g ereki rse şiddete başvura ra k) koşmaya ka lkışmakta d ı r. Bu davra n ış, e m perya listleri n , başka devletlerin içişlerine ka rı ş ı rken « kendi ü l keleri n i n uyru k l u l a r ı n ı koru m a k .. g i bi ba h a ­ nelerle " ha k l ı gt>rü n m e » denemelerinde b u l u n ma la rı n ı a ndı rma kta d ı r.

Ka mboçya 'yı Vietnam'a s a l d ı rmaya yüreklen d i rerek, a skersel, parasal ve pol itik destek sağ laya n Pekin, böylel i k le yen i bir suç işlemekted ir.

Ameri ka n e m perya lizmine ka rşı utkuyu bitmez tüken mez ıstıra plar pa h a ­ s ı na e l d e etmi ş olan yiğit Vietna m h a l k, ş i m d i k u rucul u k a la n ı nda ça l ı ­ şa n g üçleri n den b i r kıs m ı n ı , Ç H C ile Ka mboçya ' n ı n sa ld ırısı ka rşısı nda, egemenl ik ve bağ ı msızlığ ı n ı savu n m a k için ayı rma k zoru nda d ı r.

(12)

..

The Africa n Co m m u n i st », Sayı 70, 1 977, s. 27.

933

K ü ba g a zeteleri nden " G ra n ma » Çi n'in bugü n kü d ı ş politi ka doğrultusu üzerinde d u ra n bir yoru m u nda, " Çi n l i yöneticiler ABD, Ja ponya ve Batı Avru pa bu rjuva ları n ı n en ha rpçi çevreleriyle işbirliği ya pa rken, Sovyetler Birliğ i'nin ba rı ş ve y u m u şa ma pol itika s ı na ka rşı ağızl a rı na geleni söylü­ yorlar diye yazmıştır, (13) ••

Bugün d ü nyada ki bütün halkları n i l g is i n i çeken en çetin ve en g ü ncel soru n l a rda n biri silôhsızla n ma soru n u d u r. Birleşmiş M i l letler Org ütü Ge­ nel K u ru l u ' n u n 1 978 yı l ı n ı n Mayı s-Hazira n aylarında, bu kon uya özel bir oturum düzen le mesi d e buna ta n ı k l ı k etmektedir. Çin'in "özg ü l » tutu­ m u n u n Çin D ı şişle ri Ba ka nı H ua n g H ua ' n ı n bu soru m l u foru mda ya ptı ğ ı kon uşma açı kça ortaya koyd u . Ba ka n ı n kon uşma sı nd a n kolayca a n laşı ­ lacağ ı g i bi bugünkü Çin yöneticil eri y u m uşa ma s ü recin i n g üçlenmesi ne, silôhlanma ya rı ş ı n ı n engellen mesine yönelik her önleme ka rşı koymakta ­ d ı rIa r. Gerçekten de Çinli ba ka n ı n sözlerine g ö re ba rışı sağ lamak, hele bunu silôhs ızla n ma yoluyla sağ l a ma k m ü mk ü n değ i ldir. " Ha l kl a r, yer yüzünde ba rış sağla n ması istekleri nde s i lôhsızlanmaya u mut bağ la m a ­ ma l ı d ı r » d iyen Ç i n l i yö netici, " y eni bir d ü nya sava ş ı n ı n kaçı n ı l maz old u ­ ğ u n u » da söylem iştir.

Durum böyle o l u nca, s i lôhsızlanma da g ereksizmiş. Gerçekten de ÇHC' ­ n i n Birleşmiş M i l letler Org ütü'ne g i rdiği 1 971 yı l ı nd a n bu ya na, Peki n'in te msilcileri silôhla nma ya rı ş ı n ı n s ı n ı rla n d ı rı l ma sı konusu nda ya p ı l a n öneri­ l e rden h içbirini desteklememiş, n ükleer silô h l a rı n ta m ve g enel olara k ya sakla nması yla i l g i l i b i r a n laşma i mza la n masına ka rşı çıkmışt ı r. ÇHC'­ nin Birleş miş M i l letler Genel K u ru l u ' n u n 30. topla ntısı ndaki temsilcilereri oy çoğ u n l uğ u ile onayla n a n silô hsızla n ma ile i l g i l i 25 ka ra r ta sa rı sı ndan biri ni os un desteklememişlerd i r. Yi ne Çin, yeni tip yığı nsa l k ı rı m silôhları ya pı m ı n ı n yasa kla n ması önerisine ka rşı da bel i rsiz bir tutu m ta k ı n mış­ t ı r. Birleşmiş M i l l etler'deki Çin heyeti, Org üt' ü n s a l d ı rı kavra m ı n ı n sa pta n­ ması yla ilg iH bir kara r a l ma s ı na ka rşı çı kmış, Güve n l i k Konseyi' n i n , ya ­ ba ncı toprakları n zor k u l l a n ı l a ra k i şg a l i n i yasaklaya n maddeyi de ka p ­ saya n bir kara r tasa rı s ı n ı desteklemeyi reddetm işti r. Ayrı ca Sovyetler B i r­ liği ile d iğer bazı ü l kelerin silôhsızl a n ma ile i l g i l i b i r d ü nya konfera nsı d üzenlen mesi önerisi görüşülü rken de ka rşı oy k u l la n m ı ştı r. iş bu kada rla da . ka l ma ma kta, silô hsızla n ma ya rı ş ı n ı n şu veya bu biçi mde s ı n ı rl a n d ı rı l ması yönü nde etkisi görülen çok ya n l ı a n laşma l a r­ d a n bir tek i n i n ols u n a ltı nda Ç i n ' i n i mzası görü l memekted ir. Diğer ü l ke­ lerin önerilerine ka rşı ç ı ka n Çin, genel ba rışı n g üçlenmesine ya rayabi lecek herha ng i ya pıcı öneri ileri s ü rmem iştir. Bu ise h i ç de şaşı laca k bir şey değ i ld i r. Çünkü Çin'in sesi, a ncak silô h la n ma ya rı ş ı n ı n sü rd ü rül mesinden ya na ola n l a rı desteklerken d uyulma ktad ı r. "The Africa n Co m m u n isİ» der-

e:1) " G ra nma », 31 Mayıs 1 978.

934

g ıs ı n ı n bundan bi r süre önce bel i rttiğ i g i bi : "Çi n, u l uslara rası i l işkilerde y u muşama h ava s ı n ı n sağ l a m la ştı rı l masını isteyen H-elsinki ve Belg ra d konfera nsıarı n ı n bildiri leri nden h i ç de m e m n u n değ i l d i r . . . Batı l ı devlet­ leri n nötron bom bası ya pma l a r ı n ı açı kta n a çığa destekleyen Çi n, Sovyet­ ler Birliği'ne ve . . . sosyalizm davasına ka rşı yönel i k NATO' n u n, CENTO'­ n u n ve tü m askersel blokla rı n g üçlendirilmesi için çağ rı l a rda bu l u n ma k ­ tad ı r. » (14) Bu d u ru mda Küba gazet eleri nden " G ra n ma » n ı n a şağ ıdaki uya rısı so n derece g ü nceld i r. " G ra m ma », g eçen Hazi ra n ayında şöyle d iyord u : « Anti­ Sovyet ma nevra la rı nda, Çin'den ya ra rla n ma k özl e m i n i d uyan burj uva politi kacı l a rı Peki n ' i n hegemonya h ı rslarının kapita l ist ü lkelerde ya şaya n ­ l a r d a h i l, istisnasız t ü m insa n l ı k için teh l i keli olduğ u n u u n utma ma ı , d ı r­ l a r. » (15) Olguları n g österdiği g i bi ÇHC' n in şimdiki d ı ş pol itika doğru ltus u n \,l n, res mi Çin propaga ndası n ı n yönü yoru m l a n maya g erek d uy u l mayacak açıkl ı ktad ı r.

(14) « The Africa n Com munist >., Sayı : (15) " Gra n ma , 1 Hazira n 1 978.

24, 1 978,

s.

1 5.

••

935

Emperyalizmi n Maskesin i Sıyıran Yen i Materyall.r Oçünkü materyal (*)

1 969 yı l ı n ı n Hazira n ayı nda Kom ü nist ve Işçi Pa rtileri ' n i n Uluslara rası Da nı şma Topla ntıs ı ' n ı (Moskova, 1 969) hazırlamakla ödevii Komisyo n u n isteğ i üzeri ne .. Emperya l izmi Suçla ma Belgesi » a d l ı bir derleme ya pı l m ı ş v e yay ı m la n mıştı.

1 974'ü n Mayısında ise, derg i m izdeki kom ü nist ve işçi pa rtileri temsil­ c} leri n i n g i ri ş i m i üzeri ne, em perya lizmin ma skes i n i sıyıra n yeni materya ller yayı m l a n m ı ştı .

Sözkonusu materya l lerin bas ı m ı ndan beri geçen s ü re i çi nde em per­ ya l izm insanl ığa ka rşı yen i yen i suçlar işled i . Kom ü n ist ve i şçi partileri em perya l istlerin s uçla rı n ı açıklamak için pa rla mento kürsü leri nde, parti foru mları nda. miting ve topla ntı l a rda. parti ba sı n org a n la rı nda o rdsız o rasız savaş yürütmekted irier.

Bu sayı m ı zda yer a la n materya l ler, derg i m izde temeli 1 969 ve 1 974 y ı l la rında atı l a n geleneğ i n deva m ı n ı oluşturma ktad ı r. B u rada yera l a n ve tü m ü n ü ka psa m a kta n uza k olon veri ler açı kça ş u n u. g österiyo r : Emperya ­ l izm ca nava rl ı k n iteliğ i n i yitirmem iştir ; pol itik, ekonomik ve mora l buna ­ l ı m lar sermaye d ü nyasında g itgide daha fazla yayı l ma ktad ı r.

E KO N O M i K, TOPLUMSAL VE POliTi K G OÇLOKLERi N BAŞ SUÇLUSU EM PERYAliZMDi R Ka pita l i st siste m , · kendisine özg ü buna l ı m olg uları ndo n k u rtulaca k d u ­ ru mda d eğ i l d i r. Ekonomik sa rsı ntılar, döviz dalgala n ma la rı , e nflasyon, enerji ve ekonomi b u n a l ı mları kapita l izm i n ka rş ı s ı na çözülemeyen yen i y e n i soru n l a r çı karma kta d ı r.

Kapita list ekonomi, savaşta n son ra , 1 974-1 975 y ı l l a rı nda geçird iğ i en deri n b u na l ı m ı n sa rsı ntı ları n ı hôlô yaşa maktad ı r. Burj uva ekonomistleri -

(*) Burada yer a l a n materya l ler yayı na, Ba rı ş ve Sosya l iz m Soru n l a rı derg isi ndeki Bili msel Enformasyon ve Doküma ntasyon Kom i syon u tara ­ fı ndan hazırla n m ıştı r. Hazı rl ı klaJ ya p ı l ı rken Birleş m i ş M i l letler örg ütü i le, bu örg üte bağ lı çeşitli kuru m la rı n belgeleri n de n ; çeşitli devletlerin yayı nladıkları i stastistiklerden ; kom ü n ist ve i şçi partileri n i n matery,? 1 ve belgeleri nden ; Dü nya Sendikalar Federa syonu ' n u n, Uluslara ra sı I ş örg ütü' n ü n , Uluslara rası Emek B ü ros u ' n u n materya l lerin de n ; birçok b i l i m-a ra ştı rma k u ru luşları n ı n belgelerinden ; çeşitli ü l kelerin gazete ve derg i leri nden ya ra rla n ı l mıştır.

936

n i n ko njönktürün iyileşeceğ i ne d a i r defa l a rca i leri sürd ü kleri keha netler b i r türl ü gerçekleşmemişt i r. Gelişmiş ka pita list ü l ke lerin 1 976 yı l ı nda gayrı safi u l usa l hasıla ü retimi nde orta la ma % 5,2 olan a rtış temposu 1 977'de a nca k 01 0 3,5 ola b i l mişti r. Ote ya ndan, 1 977 y ı l ı nd a tüm gelişmiş kapita l ist ü l keleri n end üstri ü retimi ndeki büyü me i k i katta n fazla aza l mı şt ı r. Dü nya Sendika l a r Federasyonu'nca yayı n l a na n ra ka mla ra göre sözkonusu ü l ke­ lerde ü reti m a raçla rı n ı n % 20-30'undan ya ra rla n ı l ma ma ktad ı r.

Enflasyon Kamçısı

Ka pita l ist siste m i n deri n leşen b u na l ı m ı ve enflasyo n u n « dörtna lo » i lerle­ mesi paha l ı l ı ğ ı n a rtma s ı na yol açmakta, bu da e mekçi yığ ı n l a rı n d u ru ­ m u n u d a h a da g üçleştirmektedir.

1 977'de gelişmiş ka pita l ist ü l kelerde pera kende ma l fiyatları orta lama % 9 ora n ı nda a rt m ı ştı r. Ekonom i k Işbirliği ve Gelişme Org ütü'nün veri­ leri ne göre ya l n ı z 1 976 Mayısı ile 1 977 Mayısı a rası nda , ita lya 'da fiyatla r % 1 8,4 ; i n g i ltere'de % 1 7, 1 ; Ja ponya 'da % 9,3 ; Fra nsa'da % 9,8 ; Ka na­ da'da o o 7,6 ; AB D'de % 6,7 ; Fede ra l Alma nya 'da % 3,8 ora n ı nda yüksel­ m iştir. Ekonomik i ş bi rliği ve Gelişme Org ütü'ne üye ola n diğer ü l ke lerde de fiyatla r büyük ölçüde a rtmıştı r : Portekiz'de % 32,4 ; ızla nda 'da % 39,2 ; is pa nya 'da % 22,6 ; Türkiye'de % 1 8,5 ; i rlanda'da % 1 6,7 ; Yen i Zela nda'­ da % 1 3, 7 ; Avustra lya 'da % 1 3,6 ; Finland iya 'da % 1 3,4 ; Yuna nista n 'da % 1 1 ,8 ora n ı nda a rtış ol muştur. Yaşa m paha l ı lı ğ ı n ı n a rtışı nda yiyecek maddeleri ve en g erekli maddeleri n pa h a l ı laşması i le k i ra la rı n yüksel mesi en büyük rol ü oyna m ı ştı r. 1 978 y ı l ı n ı n başlarında ABD' nde yiyecek mad- ' deleri 0 10 5 ora n ı nda paha l ı la ş m ı şt ı r ve uzma n la rı n ka n ı s ı na göre yıl son­ l a rı nda yen iden % 15 ora n ı nda pa h a l ı laşaca ktı r.

Bu koşu l l a r içinde, Ameri ka n burjuva derg i leri nden « Ti mes » ı n 1 978 N i ­ sa nı nda yazd ığı g i bi , « i şçi ücretleri n i n a rtı ş ı nda n sözetmek, a lay etmek­ d i r ; 70 y ı l l a rı boyu nca işçilerin yaşa m d üzey i n i n yüksel mesi gerçekte sıfı ra eşittir. » Fra nsa'da son ayla rda ekmek, sebze, ba l ı k ve meyva pa h a l ı l a ş­ m ı ş ; Portekiz'de ekmek % 24, süt % 30 ve bitkisel yağ la rla piri n,ç fiyatla rı % 20 ora n ı nda a rtmıştı r.

Toplumsal Eşitsiz/ik Uçurumu

Po litik, top l u msa l ve ekonomik eşitsizlik kapita l ist sistemin temel i nde yatma kta d ı r. Bu sist emde top l u msa l kutu plaşma a ra l ı ksız a rtma kta , fa kir­ l erle zen g i n ler a rası ndaki uçurum genişle mekted i r.

ABD'nde u l usa l zeng i n l i klerin üçte b i ri nüfus u n % 0,5' i n i oluştura n k i mselerin e l i nded ir. Ote ya nda n ise, bu e n zeng i n ka pita l ist ü l kede 26 mi lyon vata ndaş resmen ka bul ed ilen fa kirlik s ı n ı rı nı n a lt ı nda bir ya ­ şam d üzeyi nde, 1 1 mi lyonu fa kirlik düzeyi nde yaşa makta, 20 mi lyon ka 937

dar Amerika l ı yeteri kadar g ıda a la ma ma kta , 6 mi lyon kad a r işçi emek­ l i l i k maaşı a la ma makta d ı r. Fra nsa'da zeng i n l erin % 1 0' u u l usa l servetlerin ya rısı n ı eline g eçirmiş d u ru mdadır. Fra nsız ekonomistleri n i n araştı rma ­ larına g öre 1 975 y ı l ı n da işçi ve memurla rı n yaşa m ı ü l kedeki en zeng i n a i lelerin yaşa m ı nd a n 8 0 kat kötüyd ü . Orta k' Paza r üyesi Avru pa ül keleri n ­ de 7 6 m i lyon i nsa n yoks u l l u k çek mektedi r. ita lya'da nüfusun % 51 'i, i n ­ g i ltere'de 0 /0 36'sl, Belçika'da % 1 7'si, Federa l Alma nya Cumhuriyett'nde % 1 7'si sefa let bölgelerinde yaşa m a ktad ı r.

Ekolojik Buna/ım

Kapita l ist d ü nya da üreti m i n rastg ele, herh a n g i bir düzene bağ l a n ma ­ d a n g el i ş mesi dolayısıyla çevre n i n k i rlen mesi i n sa n l ı k i ç i n ciddi bir teh ­ like ol maya ba şla m ı şt ı r.

End üstri ba k ı m ında n gelişmiş ü lkelerde katı ya da gaz h a l i nde çeşitli madde artı kla rı n ı n havaya ka rış ması nedeniyle i nsa nla r, bitkiler ve hay­ va n l a r i ç i n za ra rlı ölçülere Va ra n hava kirl e n mesi boşgöstermi şt i r. ABD' ­ nde her y ı l havaya 30 m i lyon ton, Federa l Alma nya 'da 4 m i lyon ton kü­ k ü rt ka rışı mları püskürtül mektedi r. Türkiye'n i n ba şkenti Ankara yaşa m için teh l ikeli bir kent h a l i ne g e l m işti r ; Dü nya Sağ l ı k Org ütün'nün hesa p­ ları na göre Anka ra'da hava n ı n k i rlen mesi, ka bul ed i len normdan a ltı kat fazladır.

Su kaynakla rı n ı n durumu da endişe u ya nd ı racak n itel i kted i r. Orneğ i n Ameri ka'da ki ü n l ü B üyük Göller biyoloj i k ö l ü m teh l i kesiyle ka rşı ka rşıya ­ d ı r. Bu ü l kede bin kentin su yol ları nda ya p ı l a n i ncele meler sonucunda, yokla ma la rı n % 36'sl nda ba kteri veya za ra rl ı k i myas a l maddelere rast­ I a n mıştir. Kötü içme suyundan yılda en az 4 bin kişi hasta l a n m a ktad ı r.

Akden iz' i n s uları na her y ı l 1 20 ton madeni yağ, 1 00 ton civa, 3.800 ton kolay, 2.400 ton krom, 2 1 .000 ton çi n ko i le yüzlerce ton d iğer za ra rl ı maddeler ka rışmaktad ı r. S o n 2 0 y ı l i ç i n d e Fra nsa'da endüstri a l a n ı nda ka l ı ntıları n hacmi 4 kat a rtmış, b i rçok s u kayna kları toksi n maddeleriyle kirlenmiştir. Sen nehri n i n bir böl ü m ü ka l ı ntılarla dolu bi r ka n a l d uru ­ mundadır. Çevre k i rlen mes i n i n baş/ıca k u rba n/a rı i şçi/er ve m e m u rlard ı r, ya n i tek sözle ücretl i emek o rdusu n u n temel kategori /erid ir. Emekçilerin ya şaya ­ ca kla rı yeri seçme, yaşam, d i n le n me ve serbest za m a n la rı n ı örg ütleme olanakları s ı n ı rlı olduğ u nda n, bütün b u n l a r onları , varl ı kl ı ki mselere k ı ­ yasla, k a t k a t daha kötü koş u l la ra katla n m a k zoru nda bıra km a ktad ı r.

Yönetici çevreler hava n ı n , suyun vb. kirlenmesine karş ı savaş i ç i n ayrı l a n pa ra la rı n aslan payı n ı e mekçi leri n s ı rt ı na yüklemekte, çevre kirlenmes i n i n g erçek suçlu ları ola n kapita l ist korporasyonla r i se, doğ a n ı n koru nması masrafları na sadece ü ç beş kuru şla katı l ma ktadı rla r.

938

Şiddet Dünyası

B u rjuva topl u m u nda suç işl eme, yığı nsa l na rkomani, a h l ô k bozu kluğu, politi k skanda l l a r s ı radan olaylar h a l ine gelm iştir.

ABD' nde suç işleme olayları öyle ölçü le r a l m ı ştır ki, federa l ceza ev­ l erinde tüm mahku mla ra yer b u l u na mamakta d ı r. Newyork'da h e r g ü n 2 bin dolayında ci nayet, ı rza g eçme, soyg u n v e h ı rsızl ı k olayı geçmekte­ d i r. Wash ington 'da her yıl 4 binden fazla s i lô h / ı sald ı rı ya pılmaktad ı r.

ABD'nde örg ütl ü olara k suç işleme bir sistem h a l i n i a l mıştı r. Bu ü lkede res men kayıtlı olan ve yı lda 1 2 mi lya r dolar safi kô r elde eden 10 bine ya k ı n ş i rket Mafya 'ya ba ğ l ı d ı r. Mafya ' n ı n . y ı l l ı k g e l i ri ise 25 m i lya r dolar­ d ı r. Buna ka rş ı l ı k ABD' n i n en büyü k ko rpo rasyon u olan " Exxon » bile 1 976 yı l ı nda 2,6 m i lya r dolar safi kôr elde edebi/ m iştir.

Federa l Alma nya Cu m h u riyeti 'nde 1 963 ile 1 976 yı l l a rı a rası nda işlenen suçlarda % 70 ora n ı nda a rtış o l m uştu r. i n g i lte re'de, 1 960'da n 1 976'ya ka dar soyg u n olayla rı % 240, ya ra l a m a ve sakatlama o layları % 41 4 ora n ı nda a rtış göstermiştir. B u g ü n i n g iltere'de suç i ş leyen leri n sayısı yı lda 2 mi lyo nu aşmaktad ı r. Bu a rada erg i n l i k ya şına va rma m ı ş suçl uların sa ­ yısı da -a rtmakta d ı r. ABD pol i s yetk i l i leri n i n açıklama l a rı na göre s uçla rı n hemen hemen % 50'si, 1 8 yaş ı na va rma m ı ş o l a n l a r ta rafı ndan işIen mek­ ted ir. i ng i ltere'de b u g i bi suçl u la rı n sayısında son 20 yıl içinde üç kat a rtış görü l m ü şt ü r.

Na rkotik ve a l kol ku l la na n ların sayısı ndaki a rtış fela ket h a l i n i a l m ı şt ı r.

Ameri ka n Na rkotik Enstitüsü ' n ü n res mi ra ka m l a rı na göre, 1 8-25 yaş a ra ­ s ı ndaki Amerika l ı la r ı n 0/o 53'ü , 1 2- 1 7 y a ş a rası ndaki leri n de % 22'si marihuana k u l la n m ı ştır veya s ü rekli k u l l a n m a kta d ı r. En keskin n a rkoti k olan eroine d ü şkün 1 8-35 yaş a rası ndaki n a rkoma nlar a rası ndaki ö l ü m o ra n ı , kaza, i ntiha r veya ka nser hasta l ığ ı sonucunda ölen lerden fazla d ı r.

Vaşi ngton, merkez semtleri nde otu ra n l a r a rası nda on kişiden b i ri n i n n a r­ koma n olduğu tek başkentti r. Federa l Alma nya'da 1 5-25 yaş a ra s ı ndaki b i n lerce gençten üçte biri n i n e roin k u la nd ığ ı sa pta n m ı ştı r. Bu ü l kedeki a l ko l i kler ordusuna her yıl 43 bin kişi kat ı l m a kta . s ü regen a l ko l i k leri n sayısı 3 mi lyonu bu l ma ktad ı r. Ayrıca okul çağ ı ndaki 1 00 çocukta n 40'. m untaza man a l kollü içkiler k u l l a n m a kta d ı r. ABD'nde son 20 yıl içi nde a l koli kleri n sayısı. ya klaşı k 2.5 kat a rta ra k 20 mi lyonu a ş m ı ştır. Ameri ka n s i l ô h l ı kuvvetlerinde iki kişiden biri na rkotik k u l l a n ma kta . her üç erden ve beş s u bayd a n biri de a l ko l i kler a rası nda yer a l m a kta d ı r.

Rüşvet. SuistimaJ T opJumu

Ka pita li st d ü nyada devlet kuru l uşla rı. yasa ma o rga nları, mahkemeler ve , po l is örg ütleri rüşvetç i l i k. adam satı n a l ma. görevi n i kötüye ku l la n ma, mali oyu nlara başvu rma g i bi olayla ra sa h n e olm ı:ı kta d ı r.

939

Politik skanda l la r ka pita l ist devletleri n en yüksek katla n n ı ka psa m a k ­ ta d ı r. ABD Cumh urbaşka nı N ixon, «Waterg ate Dava s ı " n ı n n e d e n olduğu eşi görü l memiş b i r h ü k ü met buna l ı m ı son u n d a istifa etmek zoru nda ka l ­ m ı ştı. Bu dava n ı n ya n k ı l a n henüz ortad a n ka l k m a d a n cu m h u rbaşka n ı n ı n en ya k ı n ya rd ı mcı l a rı nd a n o l a n ida re- bütçe d a i resi m ü d ürü Bla nce b i r­ ta k ı m şüpheli ma l i operasyon l a r çevi rmekl e suçl a n a ra k g örevinden ayrı l ­ m a k zoru nda bı ra k ı l m ı ştır. « Lookheed " davası da d ü nyada m uazza m ya nkı l a r uya n d ı rm ıştı r. Bu Ameri ka n korporasyo nu büyük rüşvetler a racılığ ıyla burjuva pa rtileri n i n b i rçok temsi lci leri n i satı na l mı şt ı r. Bunların a ra s ı nda 2 m i lyon dola r ka d a r rü şvet a l a n eski Ja pon başba k a n l a rı n d a n K. Ta na ka da y e r a l ı yo rd u Ameri ka n petrol korpora syo n l a rı nda n « G u lf Oi l " yı l l a r boyunca G ü ney Kore di ktatörü Pa k Cong -h i'ye pa ra ya rd ı m ı nda b u l u n muştur. Ayn ı firma ita l . ya 'da sadece pol itika ada m la r ı n ı değ i l, yığ ı nsal ha berleşme a raçlarını da satın a l m ı ş, 1 2 yı l içinde « po l itik ödenek ". a d ı a ltında 422 m i lyon 604 bin dolar pa ra öde m i şt i r.

Son y ı l l a rda ü n sahibi « pol itik sat ı l m ı ş l q r " l istesi nde birçok yeni a d l a r yer a l m ıştı r. Bunla rı n a ra sı nd a isra i l ' i n e s k i başba ka n l a rı nda n i . Ro bin, aynı ü l ke n i n eski d ı şişleri ba ka n la rı nd a n A. Eba n, istifa etmek zoru nda bıra k ı l a n ita l ya C u m h u rbaşka n la rı n d a n G. Leone ita lya ' n ı n eski savun m a ba ka n l a rı n d a n M . Ta nasi v e L . Gui y e r a l ma kta d ı r. 1 977 yı l ı nd a A B D Kon ­ g resi birbiri n i izleyen ska nda l l a ra ta n ı k o l d u . G ü ney Kore' l i iş ada m l a rı n ­ da n Pa k Ton Sun'un A B D Temsilciler Mecl isi üyelerinden dörtte birinden fazlası n ı , ya n i 1 1 5 Kongre üyes i n i satı n a l d ı ğ ı , 5 yıl boyu nca bu n l a ra 750 bin dola r pa ra verd iğ i ortaya çıktı.

EMPERYAliZM GENiŞ HALK YI G I N LARI N I, YAŞAMSAL O N EM TAŞ ıYAN TO PLUMSAL- EKONOM i K HAKLARDAN YO KSU N B ı RAKıYOR Milyonlarca işsizler Ordusu

Ka pita l ist ü l kelerde işsizlik s ü rekli a rtıyor. Burjuva devleti m i lyon larca emekçiyi i l g i lendiren bu soru n u çözecek d u ru mda değ i l d i r. Bu n l a r ka pi­ ta l ist d ü nya n ı n bel l i ba şlı gerçekleri d i r. ' 1 969 y ı l ı na kadar t ü m gelişmiş ka pita l ist ü l kelerdeki i şsizleri n sayısı 6,5 mi lyon i ken, 1 973'te 1 1 m i lyonu b u l m uş, 1 978 ba şla rı nda ise 1 6,5 m i l ­ yo nu a ş m ıştı r. Aşağ ı da k i çizelge s o n yı l l a rda başl ıca ka pita l ist ü l kel erd e işsizler sayısındaki a rtışı g östermekte d i r.

940

yilla" arasında gelişmiş kapitalist ü l kelerde res men kayıtlı işsizler sayısı (bin kişi olara k)

1 969- 1 977

Yı l la r

ABD

i n g i ltere

FAC

Fra nsa

ita l ya

1 969 1 971 1 973 1 975 1 977

2.831 4.993 4.305 8.538 6.700

556 776 61 1 1 .1 1 4 1 .400

1 79 1 85 274 1 .005 1 .250

223 337 394 860 1 .385

663 613 669 667 1 .450

Ja ponya Kc;ıoqda 51 2 547 670 1 .000 1 .050

382 552 520 697 944

Yukarıda a d l a rı geçen ü l kelerdeki sendika birlikleri n i n ya ptı kları h esa p­ l a rda açıkla n d ı ğ ı n a göre, res mi çizelgelerde çoğ u kez işsiz ka l a n tü m e mekçi kategori leri yer a l ma ma ktad ı r. As l ı nda işsizler sayısı daha da yü ksekti r. Orneğ i n , ABD'nde 1 977 y ı l ı sonunda işsizlerin sayı sı, resm i istatistiklerde 6 , 7 m i lyon o l a ra k belirtil iyord u. Oysa send i ka ları n hesa p­ l a rı n a göre, « g e reksiz i nsa n la r» o rd usu gerçekte 9 m i lyo n u b u l ma ktayd ı .

Ka pita l ist ü l kelerdeki ekonomistlerin ta h m in leri ne göre işsizler sayısı nda ki a rtı ş ı n ö n ü m üzdeki yı l l a rda d u rması beklenemez. işsizlik öze l l ikle ya şama yeni atı l a n l a r içi n a ğ ı r bir da rbe o l m a ktad ı r.

ABD'nde 1 6-24 ya ş a rası ndaki 3 m i lyon genç iş b u l a m a m a kta d ı r. Orta k Paza r ü l kelerindeki işsiz genç k ı z ve erkekleri n sayısı 2 m i lyon u aşkı n d ı r, ya ni ça lışmaya n l a r ı n % 35' i n i ol uşturma kta d ı r. i ng i l tere'de ve ita lya'da işsizleri n hemen hemen ya rı sı, Holla nda'da % 41 'i, Fra nsa'da 0/0 39' u, Belçika�da % 34' ü, Federa l Al ma nya'da % 27'si gençlerd i r. Son on yıl içinde Fra nsa 'daki işsiz g ençlerin sayısı 9 kat, Federa l Almanya 'da ki leri n sayısı 6 , i n g i ltere, Holla nda v e Belçi ka 'dakileri n sayısı i s e 5 k a t a rtmıştır. i şsizlik kad ı n l a rı n acı b i r çilesid i r. U l uslara rası i ş B ü ros u ' n u n, 1 976 yı l ı Ara l ı k ayında yayı n l a na n veri l erine göre, 1 975 Mayısı ndan 1 976 Mayı­ s ı n a kada r Batı Avru pa ü l keleriyle, ABD, Ka nada, Avustra lya ve Yeni Zelanda'da 7 m i lyon ka d ı n işten çı ka rı l m ı ştı r. Ad ı g eçen bu ül kelerde ka d ı n la r, ça l ı şa nla rı n % 35' i n i ol uşturd u kla rı ha lde, tüm işsizlerin % 40 kada rı ka dı n d ı r. Sözkonusu B ü ro' n u n belgelerinde, b u na l ı m h a l lerinde i l k­ önce ka d ı n l a rı n işten çıka rı ld ı ğ ı , ekonomik konjön ktör iyi leşi nce ise, en son ka d ı n l a ra iş verildiği bel i rtil mekted i r.

Alfabesizlik Çok Sayıda insantn A/tnyazlSldır

ABD'nde b u n d a n bir s ü re önce ya p ı l a n a raştı rma ların sonuçlarına göre bu ü l kede yetişkin i nsa n l a r a ra s ı n da beş kişiden b i ri « fonsiyonel a.lfa ­ besiz»d i r, ya n i mektup yazacak, a n ket kağ ı d ı , ya da çek dold uraca k, 1 0 ka ntada yemek l istesi n i veya mağaza la rı n fi rm a la rı n ı okuyacak d u rumda 941

değ i ld i r. Amerik'a 'da 5 m i lyon çocuk okul yüıü görmemekte, sadece beş yıl okuya bilenleri n sayısı i se 3 mi lyonu b u l m a kta d ı r. Bu ü l kedeki yetiş ­ k i n lerden 51 m i lyonu orta öğ re n i m g örmem iştir. Kolejde b i r yıl okuma n ı n 5.200 dolara m a lolduğ una, ya kı nda bu ücreti n % 4 9 ora nı nda a rtacağ ı beklend i ğ i ne g ö re, orta öğ re n i m i ta ma m l a ma k el bette ki beklenemez. i statistik veri lere g öre ita lya 'daki a lfa besiılerin ve a ı okuma -ya ıama bilenleri n sayısı 12 m i lyon kişiyi b u l ma kta d ı r ki, bunlar tü m n üfusun dörtte biri n i oluşturmaktad ı r.

Sağltk Hizmetleri Ateş Pahası

Ka pita l ist ü l kelerde, sağ l ı k h izmetleri n i n pa h a l ı l ı ğ ı yüzünden, b i n lerce i ns a n doktor ya rd ı m ı görme ola na ğ ı na sa h i p değ i l d i r.

ABD'nde ulusal ça pta sağ l ı k sigortası ve sağ l ı k h izmetleri sistem i d iye b i r şey yoktur. S ı ra d a n bir Amerikal ıya, b i r g ü n lü k h a sta ne h i zmeti 1 00 dolara patl a m a ktad ı r. En basit a mel iyatı n ka rşı l ı ğ ı 2 b i n dola rd ı r. Bu ü l kede her o n vata nda şta n dokuzu, şu veya b u biçimde herh a n g i b i r sağ ­ l ı k sigortası ya ptı rmı ş o lsa bi le, h a sta ne tedavisi ya ptı racak d u ru mda de­ ğ i ldir. Fra nsa 'da devlet hasta neleri cerra h i böl ü m leri n i n b i r g ü n l ü k ücreti 695, özel hasta neleri nki 869 fra nkt ı r. Federa l Alma nya C u m h u riyeti'nde emekçi leri n h asta ne ka saları adı veri len fona yatı rma k zoru nda ka ldı kla rı para, 1 960'ta n bu ya na iki katta n fazla a rtırı l mış, 1 976'da a yl ı k kaza ncı n % 1 2'sini b u l m uştur.

Konut Sıkıntısı

Konut ba k ı m ı nda n g üç koş u l l a r içinde ya şaya n kapita l ist ü l keler i n sa n ­ ları n ı n sayısı d u rmadan a rtmakta d ı r.

Birçok ev bom boş d u rduğ u h a l de, d ü nya ka da r i nsa n eski, orturulacak g i bi ol maya n berbat evlere s ı ğ ı n m a k zorunda d ı r, çünkü olağa n üstü yü k­ sek ola n kira pa rası nı ödemeleri ola na ks ı zd ı r. Pa ris'te 275 b i n ev boş d u ru rken, 250 bin i nsan daya n ı l ma z ölçüde ev s ı k ı ntısı çekmekted i r.

Londra 'da boş evlerin sayısı 1 00 bin, baş la rı n ı n üstü nde b i r çatı olma ­ ya n l a rı n ki ise 30 b i n d i r. ABD'nde, bundan b i rkaç yıl önces ine kada r, k i ra ­ l a r i şçi lerin geliri n i n dörtte b i ri ora n ı ndayd ı . Şimdi ise kira l a rı n o, o 30-40, h atte % 50 ora n ı nda a rtmasıyla bu o ra n çok d a h a yü ksektir. Ja ponya'da iki oda l ı konforlu küçük bi r a pa rt ı m o n da i resi a yda 1 50-1 60 bin yen ka r­ ş ı l ı ğ ı nda ki ra l a n a b i l mekted i r. Oysa üç-dört kişilik b i r J a pon a i l es i n i n ayl ı k geliri 285 b i n yen'd i r. Tokyo'da k i ra l ı k evler t ü m evleri n % 60'ta n fazla ­ s ı n ı ol uştursa da, a ra l a rı nd a n sadece 23' ü n ü n a ka r suyu ola n mutfa ğ ı v e ba nyo-helô -ça maş ı rl ı ğ ı va rd ı r. Geri ka l a n % 77'si konfordan yoksu n ya p ı la rd ı r.

Federa l Alma nya 'da k i ra la rı n olağan üstü yüksek o l ması dolayısıyla 942

ü lken i n ya rım m i lyondan fa zla n üfusu, konutsuzlar için açıla n yurtla ra s ı ğ ı n mak, bir buçuk milyon u ise yıkı ntı l a r içinde yaşa m a k zorunda d ı r. i s p a nya'da en ba sit konford a n yoksun kon utl a rda otu ra n l a r 600 bini a ş ­ ma kta ; daha 2 m i lyond a n fazla i nsa n i ç i n kon uta gerek duyu l a n italya ' ­ da ise, sadece Roma'da 800 bin kişi gecekondula rda v e derme-çatma k u ­ l übelerde otu rmakta d ı r.

Kadınlara Karşı Aymm

" Herkese eşit ola naklar sağ laya n topl u m »da kad ı n l a ra ka rşı ayırı m s ü , rü p g itmekted i r.

ABD Anayasası'nda kad ı n la rla e rkeklerin eşit hakl ı l ığ ı n ı bel i rten bir madde yoktu r. Kolej biti rmiş olon kad ı nlara a nca k sekizi n ci s ı n ıfı biti r­ miş erkekleri nki kadar maaş veya ücret öden mektedi r. i n g i l te re'de kad ı n ­ la ra ödenen maaş, a y n ı i ş i ya pa n erkeklere veri l e n parada n % 4 0 ora ­ n ı nd a a zdı r. Yuna n ista n'da kadı nla r, koca ları nd a n i z i n a l ma d a n i ş e g i re­ mezler. Eğ er ka d ı n evlen meden önce i şe g i rmişse, evlendikten sonra ça l ı ş maya deva m edebi l mek için kocası n ı n rızo s ı n ı a l m a k zoru nda d ı r.

J a ponya'da 47 i l i n va lisi ve t ü m kentlerin belediye ba şka nla rı arası nda bir tek ka d ı n bu l u n ma ma kta , ya rg ıç la r a ra s ı nda ki ora n % 2, 1 'i, savcı l ı klard a i s e % 1 'i a şma makta d ı r. Federa l Alma nya'da kadı n l a rı n % 75'i a ncak i l koku l öğ re n i m i görm üştü r, y ü ksek veya mesleki öğ ren i m ya pmış ola n ­ l a rı n ora n ı i s e % 8' 1 aşmamakta dır.

Yıpratıcı Emek

Ka pita l izmde somuru n u n a rtı rı l ması, emeğ i n yoğ u nla ştı rı lması ve iş kaza la rı n ı n a rtması bili msel-teknik ilerleme ile ya nya na yürü m ektedi r.

Uluslara rası Emek Org ütü' n ü n verileri n e g öre, bug ü n işletmelerdeki ça l ı ş ma tem posu n a a nca k gençler daya nabilmektedir. Yü rüyen ba ndların hızı 1 8 yaş ı n d a n küçük ola n l a r için d e fazl a d ı r. Otomatik işletmelerdeki işçileri n orta la ma yaşı 25' i n a ltında d ı r. Batı Avrupa'daki her üç g e n ç işçiden b i r i , ça lı şmaya ba şladı ğ ı ndan bu ya na ça lışma tem pos u n u n a rtış h a l inde olduğ u nd a n ya kı n m a ktad ı r. ABD'nde her yıl 1 4 b i n işçi i ş kaza ­ la rı nda öl mekte, 1 00 binden fazlası ü retim faa liyeti sonucu nda başgös­ teren hasta l ı kl a ra k u rba n g itmekte, 2 m i lyonda n fazla işçi de ça lışma yeteneğ i n i kı smen veya ta ma men yiti rmekted i r. Ameri ka 'da her dört i şçi ­ den biri n i n ça l ı şma koşu l l a rı n ı n sağ lığa za ra r l ı olduğu sa pta n m ı ştır. Fe­ deral Al ma nya'da her i ki buçuk saatte iş kaza l a rı nda bir kişi ölmektedi r.

Avustu rya 'da g ü rü ltü n ü n fazla l ı ğ ı işçileri n % 20's i n i n hasta la n masına neden olmaktad ı r. ita l yo'da son yıl l a rda iş kazası g eçirenlerin savaş or­ tala ma 1 m i lyon 600'd ü r. Kaza lard a n 4-5 bini ölü me, 60 bini ise çal ı şma yeten eğ i n i n ta ma men yokol ması na yol a çm a kta d ı r.

943

POliS GOZETi M i , ADli O RGANLARı N K EYFi TUTU MU, BAŞKA DOŞONCEDE OLANLARıN KOVUŞTU RULMASI KAPiTAliST TOPLU M U N G O N L O K OLAYLARl D I R insantn Yaşamsal Hak v e Ozgürlüklerinin Çiğnenn:ıesi

E m perya l i st gerici lik emekçi lerin pol iti k hakları n ı ka baca çignemektedi r.

B u g ü n ABD' n i n , 97 fede ra l k u ru l u ş u nda, elekt ronik sistem a racı lı§ ıyla , Amerika n vata ndaşla rıyla i l g i l i çeşitli ti pten 3 m i lya r 900 milyon dosya sa kla n ma ktad ı r. CiA sadece b i rkaç y ı l içinde 28 m ilyond a n fazla m ektub u yokla mış, 3 mi lyon kada rı n ı n fotog rafı n ı çekm i ş, 31 5 b i n posta paketi n i açmışt ı r.

Kuzey Ka roli na'da « Wi l m i ngto n ' l u 1 0'lar» a d ı veri len i nsa n ' hakları savaşçı ları hôla ha pisa ne pa rma kl ı k la rı n ı n a rd ı n d a d ı r. Bu i ns a n l a r 1 97 1 y ı l ı nda, uyd u rma s uçla ma lara daya n ı l a rak, topl a m olara k 282 yı l ha pis cezasına ça rptı rı l m ı ştır. Polis s u i ka stine k u rba n g iden J. Ha rris h a la ida m ed i l mek teh l i kesiyle ka rşı ka rşıyad ı r. 1 973 y ı l ı nda uydu rma suçla mala rla h a pse atı lan, Amerika l ı zenci leri n hakları u ğ ru nda savaşa nlard a n 30 ya ­ şı ndaki şa i r, ta rih öğ retmeni baya n Aşsata Sha k u r'a ömür boyu hapis cezası veri l mi şt i r. Amerika l ı Kızılderi l i le r H a reketi üyeleri nden olan ve tutuklo ndı ğ ı s ı rada FBI aja nları ta rafı ndan açıkca teh d it edilen baya n Anno Akuosh ise beş ay sonra öld ü rü l m üştü r.

1 977 yı lı n da Strasburg 'ta ki Avru pa insan ha kla rı mahke mesi nde, i n g i l i z res mi maka mla rı n ı n kayıtsızl ı ğ ı yüzünden, Ulster'deki a skerse l - polisiye kışlo larda tutukluiara işkence ya pıldığ ı na da i r b i rçok belgeler ortaya kon m uştu r. Ca stlereag h 'deki soruşturma « merkezi », öze l l i kJe 27 ya şındaki i r/andalı B ria n McG u i re'in işkencelere daya na maya ra k kendi n i asması n­ dan sonra kötü b i r ü n kaza n d ı .

FAC'nde « meslek yasağ ı »n ı n y ü rürlüğe g i rmesi nden bu ya na g eçen beş yı l içinde, 800 b i n i a şk ı n vata ndaş poliste haysiyet kı rıcı b i çi mde, 6.500 kişi de ; politik kon u l a rda sorg uya çeki l m iştir. Bu s ü re içinde de ­ mokratik i n a nçlarından dolayı, 3 b i n memur devlet h izmetinden uza klaş­ tırıl m ıştı r.

Türkiye, Avru pa'da Komü nist Pa rtisi' n i n yasa k olduğu tek ü l ked i r. ü l ­ kede h a la i lerici, demokratik ha reketlere ve sendika l a ra ka rşı yönelti l m i ş yasa l a r yürürlüktedi r. i n g i ltere'de, 1 979 yı l ı nda ta m a m l a nacak olan kompüter merkezinde.

39 . m i lyon kişiyi ka psaya n dosya l a r b u l u nd u rulaca ktır. Ya ni B rita nya ada­ larındaki hemen hemen b ütün erg i n vata nda şlar fişlen miş olacakt ı r.

1 978 yı l ı n ı n ba şları nda Ka nada 'da ki federa l polis, yasa l a ra ayk ı rı faa ­ l iyetle suçl a n m ı şt ı r. B u örg ütü n a d a m la rı , « ul usa l g üvenliği sağ l a m a k » ba ha nesiyle, i ktida rdaki l i bera l pa rtinin yönetici leri d a h il, politikacı la rı 944

izlemişler ve onbin lerce vata ndaş hakkı nda g izli dosya l a r d üzenlemiş­ lerd i r.

Emperyalizmin Aldığı Kurban/ann Listesi

Son yı l la rda e mperya listleri n e l i nden k u rba n g idenlerin listesine yeni yeni adlar eklend i . Onlü özg ü rl ü k savaşçı l a rı, yiğit kom ü n ist ve demok­ ratlar, em perya l istleri n doğ ruda n doğ ruya ya d o orta k olara k d üzen ­ ledikleri cinayetlere ku rba n g itti ler.

Bangladeş. 15 Ağ ustos 1 975'te ya p ı l a n a skersel d a rbe sonucunda, Ba n g ­ ladeş H a l k Cu mhu riyeti başka n ı M uc i b u r Ra h m a n öldürüldü.

Guatemala. 20 Ara l ı k 1 975'te Guatema la Emek Pa rtisi M K Genel Sekreteri H u m be rto Alva rado ca nava rca öld ü rü l d ü .

Kongo. 1 8 M a rt 1 977'de seçkin Afrika l ı pol itikacı, Kongo Halk Cu m ­ h u riyeti Cu m h u rbaşka nı v e Kongo E m e k Pa rtisi Başka n ı Ma ria n N'Goubi öld ü rü l dü.

Lübnan. 16 M a rt 1 977'de Lübnan Ulusa l -Yurtsever Güçler Merkez Kon ­ seyi Başka n ı , Lübnan i lerici Sosya list Pa rtisi Başka n ı , « Ha l k l a r Arası nda Ba rış ı n Güçlend i ri l m esi » adlı Len i n a rmağa n ı n ı n ta şıyıcısı, Lübna n ' ı n en seçkin pol itikacı ları ndan Kema l Ca m bulat öld ü rüldü.

Şili. 11 Eyl ü l 1 976'da Va l pa ra iso plajları nda n birinde, Şili Ko m ü n ist Partisi MK üyeleri nden M a rta Ugarte'nin, ca nava rca işkence izleri ta şı ­ ya n cesedi bulund u . Daha önce Ma rta Uga rte' n i n a d ı , tutukla nd ı kta n sonra « kaybol a n »l a rı n l i stelerinde yer a l mı ştı .

Güney Afrika Cumhuriyeti : 8 Mayı s 1 975'te ü n l ü G ü ney Afrika lı kom ü ­ n i st, ı rkçı lığa v e toplu msa l ada letsizl iğe ka rşı yı lmadan savaşan, Gü ney Afrika Kom ünist Partisi Merkez Komitesi üyesi ve « Ha lklar Arasında Ba rı ­ ş ı n Güçlendiril mesi » a d l ı Len i n a rmağ a n ı n ı n ta şıyıeısı Bra m Fisch er, ı rkçı zinda ncı la n n işkenceleri sonucunda yaşama g özlerini yumdu.

Bu k u rba n la rı n l i stesi uzundur. Ara la rı nda n bazı l a rı n ı n adını bütün d ü nya bil iyor, bazı ları n ı nkini ise sa dece ya kı nları . B u n l a rdan bir kısmı sava ş ı n uzun ve çetin yol ları n ı a ş m ı ş l a rd ı , bir kısmı ise henüz yol u n ba ­ ş ı ndayd ı . Ta ri h i n e m perya lizmi ya rg ı layacak mahke mesinde tü m ü n ü n a d ­ l a rı suçlama belg esi nde y e r o la ca ktı r.

E M PE RYAliZ M YıKıCı SAVAŞLAR, SiLAHLANMA YARıŞINA H ıZ VERME, N O KLEER FELAKET TEHli K ESi D E M E KTi R E mperya l iz m XX. yüzyı lda insa nlığa, daha ö nceki yüzyı l l a ra kıyasla, kat kat daha fazla ölüm g eti rd i . Yüzyılı m ı zı n 77 yılı boyu nca em perya list dev945

letler ta m 62 yı l, d ü nya, bölgeler ya da ayrı ayrı ü l keler ça pı nda savaş� l a r veya sa l d ı rı eylemleri y ü rüttü ler. Bunun sonucu olara k 77 mi lyon insan öl müş, 1 25 m i lyon u ya ra la n mış, b u a ra da madd i kayıpla r 400 m i l � ya r dol a rı a şm ı şt ı r. Ya lnız A B D , doğ rudan doğ ruya y a da dolayl ı ola ra.k, 21 5 kez şiddet kulla n m ı ş veya savaş tehdidinde b u l u n muş, 33 kez de n ükleer s i l ô h la ra başvuraca ğ ı n ı ileri sürm üştür.

1 945-1 977 y ı l la rı a rası nda, ABD ve NATO üyesi diğer devletler · 1 1 5 askeri provokasyonda b u l u n muş la rd ı r ki, bunların 22'si 1 970'den sonra ki döneme rastlamaktad ı r.

B i rleşmiş M i lletler Org ütü Genel Sekreteri ' n i n bir ra poru na göre, i kinci Dü nya Savaşı döneminde silôhla n ma ya rı şı için h a rca nan pa ra l a r astro� nomik bir ra ka m ola n 6 trilyon dola rı bulm uşt u r. Yeryüzündeki t ü m devlet� lerin yı l l ı k silô h l a n ma masrafı 400 m i lyar dolara ya k ı nd ı r, ya n i g ü n l ü k masraf 1 m i lya r dola rda n fazla d ı r. 1 977 y ı l ı nda e r başına h a rca nan pa ra , b i r çocuğ un okul masrafl a rı ndan 6 0 kat fazla olm uştur. Si lô h l a n ma ya rışı � n ı n başlı ca kışkı rtıcı l a rı bu işten ölçüsüz kôrla r elde eden ka pita l ist tekel � lerdir. ABD Kong resi senato kom i syon u n ca ya pılan a ra ştırmalar son u � cu nda, Ameri ka'daki 1 69 askersel�endüstriyel korporasyondan 1 64'ü, % 50-200 a rası, 3' ü % 500, biri ise % 2.000 ora n ı nda kôr elde etmişler� d i r. Pentagon'a, dolayısıyla NATO'ya silôh sata n 1 00 büyük Ameri ka n tekeli nden 30'nun a ktifi 1 m i lya r dola rı a şma kta d ı r.

Silô h la n m a için ya p ı l a n masrafla r e mekçilerin ya şa m düzeyini doğ ru � d a n doğ ruya etki lemektedi r. ABD' n i n a s kersel b ütçesine 1 milyar dolor eklendi kçe, 1 1 .600 Ameri ka l ı işsiz ka l m a kta d ı r. Ameri ka ' n ı n rekor k ı ra n 1 978 askersel bütçesi yüzünden 1 milyon 360 bin işyeri n i n ka pa noca ğ ı hesa planmakta d ı r. Ka pita list devletlerin harp hazırl ı k l a rı için ya ptı kla rı g enel ma srafla r öğ renime ayrı lan ödeneklerden kat kat fazladır. Geli ş � mekte olan ü l kelere ya p ı l a n ekonom i k ya rd ı m i s e yeryüzündeki s i l ô h l a n � ma masrafları n ı n % 4' ü n ü bile b u l m a m a ktad ı r. Silô h l a n ma yarışı işsizliğ i doğ u rma kta d ı r. Si l ô h l a n maya h a rca nan 1 m i lya r dola rla sadece 35 bin kişiye işyeri a çı l ı rken, aynı pa ra n ı n top l u msa l g ereksi n i mlere ayrıl ması h a l inde 1 50 bin işçiye, veya 1 00 bin öğretmene, veya 76 bin yapı işçisi n e i şyeri sağ lanabilir.

NATO Silah/anma Yanştntn KışktrtIclSldtr

Son on y ı l içinde NATO üyesi devletler a skersel a maçla rla 1 ,3 tri lyon dolar h a rca mışlard ı r. Bu para n ı n ya rısı silôhla n ma n ı n s ı n ı rland ı rı l ması ve a s kersel bütçelerin a za ltı l ması için elverişli politik koşulları n ortaya çıktığı son dört yıla düş mekted ir.

Ya l n ı z 1 977 yılı nda, NATO'nun askersel h a rca ma ları yaklaşık 1 80 m i l � ya r dola rı b u l m uştur. NATO üyeleri a rası nda askersel a maçla rla en çok 946

para h a rcaya n ü l ke ABD'd i r. Bu ü l ke n i n 1 979 ma l i y ı l ı askersel bütçesi bir '/.ıi öncesi ne kıyasla 12 m i lya r d o l a r a rta ra k, 1 28;4 m i lya rı bu!a ­ cakt ı r. Askersel h a rca m a la rı n b u derece a rtması Amerika ' n ı n Ç i n - H i n d i ' ­ ndeki askersel sa l d ı rısı döne m i nde bile görü l mem iştir. Masraf ba k ı m ı n ­ dan i k i nci yerde, Federa l Al ma nya C u m h u riyeti gel mekted i r. Bu ü l ken i n 1 978 bütçes i nde sa dece Savu n ma Ba ka n l ı ğ ı 'na, 1 977 y ı / ı na ora n la % 4,5'­ ta n fazla bir a rtışla, 35 mi lya r m a rk ayrı l mı ştı r. Asl ı nda FAC' n i n a skersel h a rca m a l a ra a y ı rdığ ı para yaklaşık 55 m i lyar ma rktı r. i n g i ltere' n i n a s ker­ sel h a rca ma la rı da her y ı l a rtma kta d ı r ve 1 977/1 978, ma l i yı l ı nda 7 m i lya r sterli n i bu l m uştu r. Fra nsa ' n ı n 1 978 bütçe tasa rısında, a s kersel ma sra fla r rekor d üzeye çıka rı l a ra k, 80 m i ly a r 769 m i lyon fra n k olara k sa pta n m ı ştı r. ha lya ise a skersel masrafl a r i ç i n , bi r yıl ö ncesine o ra n la % 22,2 fazlasıyla, 4 t r i lyon 314 m i lya r ita lya n l i rası ayırmıştı r.

Korkunç Si/ôh Yığmağı G ü n ü m üzde n ü k leer s i l ô h l a r yı ğ ı nağ ı öyle ölçüler a l m ıştır ki, yeryüzün­ d ek i t ü m i n sa n l a rı 15 kez yokedecek g üçted i r. Böy l e olsa da, askerseI­ end üstriyel kompleksler yığı nsa l kıyı m için g itg i d e daha etki'n s i l ô h l a r ya p­ makta d ı r. ABD'nde kanatlı roketler ü reti mi için bir prog ra m hazırla n m ı ş­ t ı r. Pe ntagon, nötron bombası ya pı m ı nda n ve Batı Avru pa ü l kelerine veril ­ mesi pla n ı nda n vazg eçmemiştir. Bas ı nda çıkan ha berf ere göre A meri ka ' ­ da « ö l ü m ı ş ı n ı » a d ı veri len laza r bom ba l a rı ya p ı m ı üzeri nde ça l ı ş ı l ma kta­ d ı r. ate ya n d a n, u ra nyumda n d a ha a ğ ı r, fa kat daha ufa k boyutl u ve da ha etk i l i bir patlayıcı eleman meyda na g etiril mesi deneme leri ya p ı l ­ m a kta d ı r. V e bütü n bunla r NATO'n u n Batı Avru pa'da 7 b i n i a ş k ı n a to m başl ığ ı na sa h i p b u l u n d u ğ u , ka pita l ist ü l kelerdeki nü kleer s i l ô h l a r yığ ı n a ­ ğ ı n ı n H i roşima 'ya atı l a n a t o m bo m ba s ı nda n 2 mi lyon k a t daha yıkıcı g ücü o lduğ u bi l i ne bi l i ne ya p ı l ma kta d ı r. Şimdi ye n i ti pten k i myasa l s i l a h l a r ü zeri nde ça l ı ş ı l ma kta, ba kteryoloj i k s i l ô h l a rl a i l g i l i a raştı rma la r s ü rd ü r ü l ­ mekted i r. Geçen ma l i y ı l boyu nca Amerika'da bu a maçla 9 4 mi lyon dol a r h a rca n m ı ştı r. B u , b i r y ı l önceki ne ora n la 3 0 m i lyon d a ha fazl a d ı r.

Ya l n ı z çeşitli sa l g ı n hasta l ı kları n m i kropl a rı n ı n ca n l ı org a n izma üzeri ndeki etkis i n i denemek için 16 m i lyon dolar pa ra ayrı l m ı ştır.

Em perya l iz m i n sava ş hazırl ı k la rı SSCB i l e d iğer sosya l ist ü l kelere yöne­ lik Amerika n askersel üsl eri a ğ ı n ı da ka psa makta d ı r. Bu üsler sa dece sosya l ist ü l keleri n değ i / , po l itik ve askersel ba skı a raçla rı oldukları için d i ğer birçok devletl eri n de g üven l i ğ i n i tehdit etmekted i r. ABD ' n i n s ı n ı r­ l a rı nda n b i nlerce ki lometre uza k l ı kta ola n bu üslerde 500 bin dolayı nda a s ker bu l u ndurul m a kta d ı r.

N ü k leer s i l ô h l a rr n da ha da ya yı l ma s ı teh l i kesiyle karşı ka rşı ya yız. Ç ü n ­ kü bu termonü kleer sava ş olası l ı ğ ı n ı d a ha da a rtıra ca ktı r. B u rjuva ba sı ­ n ı nda a çı kl a nd ı ğ ı na g ö re G ü ney Afri ka Cu m h u riyeti a rtık atom bombası 947

denemeleri ya pmak için g erek l i olan herşeyi sağ la m ı ştı r. isra i l ' i n de ya ­ kı nda atom bo m bası na s a h i p olacağ ı ha berleri g itg ide yayg ı n laşmak­ tad ı r.

O/üm Silah/art Ticareti

E m perya l i st ü l keler silôh tica reti ni her yıl daha fazla genişlet mektedir­ ler. Dü nya paza rları nda en çok silôh sata n ü l ke ABD'd i r ve s i l ô h ticareti bu me m leketin tü m d ı şsatı m ı n ı n % 60'lnda n fazla sını o l u şturma kta d ı r.

1 950'den, 1 976 y ı l ı na kad a r ABD ya ba ncı ü l kelere 1 1 0 m i lya r doları aşkı n s i l ô h i h ra ç etm i ştir. i ki nci Dü nya Sava şı'ndan sonra k i dönemde, ABD' n i n aske rsel-endüstriyel korpora syonları ya bancı ü l kelere satı la n silôh lard a n 1 00 m i lya r d o l a r k ô r e l d e etmişlerd i r. FAC' ndeki a skersel -endüstriyel ko m pleks de ya bancı pa za rla ra epeyce silôh satmakta d ı r. Artık NATO'nun zırhlı a ra çları a ra s ı nda Batı Al m a n ta nkları Amerikan ta nkları nda n i ki kat fazladı r. Bug ün FAC' ndeki silôh fa bri katörleri m a l l a rı n ı d ü nya n ı n 50 ü l kesi ne satmakta d ı rlar. Fra n sa 1 977 ve 1 978 yı lları nda 4,8 m i lya r dolar tuta rında silôh sat m ı ştı r. i n g i ltere' n i n silôh dı şsatı m ı ise, son 10 y ı l i çinde 5 kat a rta ra k, 250 m i lyonda n , 1 m i lya r 250 m i lyon dolara u l a ş m ı ştır.

E m perya l i st devletlerin sattı kla rı silôhla rı n önemli b i r k ı s m ı Asya, Afrika ve Latin Amerika'daki gerici rej i m iere ayrı l m a ktad ı r.

YENiSO M O RGECi L i K G ELIŞM EKTE OLAN OLKELERE KARŞi YENi BiR SALD ı R ı D I R Sömürgeciliğin v e Yenisömürg'eci/iğin Sonuç/art

Söm ü rgeci l i k siste m i n i n çökü şü nden beri y ı llar g eçtiği halde, bug ü n d e , eski bağ ı m lı ü l kelerde yaşayan m i lyo n l a rca i nsan açl ı k çekmekte, çeşitli hasta l ı klarla ka rşı ka rşıya b u l u n m a kta, öğ ren i m ya pa ma ma kta , sefa let içinde çırpı n ma ktad ı r.

U N ESCO örg ütü n ü n veri lerine göre 1 973'te gel işmekte ola n ü l kelerde 400-500 m i lyon çocuk yiyecek azlığ ı neden iyle, ka rn ı n ı doyura ma m ı ştı r, Bundan dolayı sözko nusu ülkelerde her dakika 40 çocuk öl mekted i r. latin Amerika'da da doyas ıya yemek yiyemeyen 1 00 m i lyonda n fazla i n sa nda n 1 5 m i lyonu çocuk o l m a k üzere 36 m i lyonu bitkin d u ru mda d ı r. Afri ka kıtası n üfus unun % 25' i açlık çekmektedi r. Bu kıta n ı n ülkeleri nde 9 bin kişiye bir doktor d üş mekted i r (Avrupa 'da 600 kişiye 1 doktor düşüyor) . Gel iş­ mekte olan ül kelerde çocuk ölümü olayla rı gelişmiş ü l kelere kıyasla 1 0-20 kat daha fa zla d ı r. Orta la ma ö m ü r ise sadece 40 yı l d ı r.

B i rleşmiş M i l letler uzma n l a rı n ı n veri lerine göre « üçüncü d ü nya » ü l ke­ lerindeki 760 m i lyon i nsandan % 30-40', k u l ü be ve « g ecekond u » la rda 948

ya şa makta d ı r. Dü nya Ba nkası başka n ı McNa m a ra ' n ı n açıklamasına göre Asya, Afri ka ve Latin Amerika ' n ı n büyük kentleri nde 200 m i lyon i nsa n sefi l bir ya şa m s ü rdürmekted i r. Yine Birleş m i ş M i l l etler' i n veri leri ne g öre, a d a m ba şı na d ü şen ulusa l geliri n 1 00 dola rd a n a şa ğ ı old u ğ u en az geliş­ m i ş ü lkelerde 240 m i lyon i nsa n yaşa ma kta d ı r. B u n l a r " üçüncü d ü nya » n üfusu n u n üçte biri n i oluşturma ktad ı rl a r.

Birleş miş M i l letler Org ütü' n ü n Afrika'daki Eko n o m i k Kom isyon u 1 977 y ı l ı nda b i r ra por yayınlaya ra k, 1 960 yı l ı nd a n sonra b i rçok Afri ka ü l kesi n i n ekonomisi nde iyiye doğru d i kkate değ er b i r değ işiklik görü l m ed i ğ i n i be­ l i rtm işti. Ostel ik, ada m ba ş ı na düşen yı l l ı k geliri n 1 00-200 dola rı aşma ­ d ı ğ ı 1 4 Afri ka ü l kes i n de, yen isömürg eci l iğ i n o l u msuz etkisiyle, ekonomik d u ru m daha da kötü leş miştir. Yı l l ı k g e l i ri bu d ü zeyde ola n 22 ülkede i se, a d a m ba şına gelir a rtışı ya l n ı z % 1 .4 olm uştur. B u Birleşmiş M i l letler'ce beli rlenen d üzeyi n çok a ltındad ı r.

Geliş mekte ola n ül kelerin en çetin soru nla rı nda n biri a lfa besizl i kti r.

B ug ü n Afri ka'da 6-1 1 yaş a ra s ı ndaki çocukları n y a rı sı ndan fazlası okul yüzü g örmemekted i r. Latin Amerika'da, kıta n ı n t ü m nüfu su n u n % 23,6'sl okuma -yazma bi l memekted i r. Guatemala'da a lfa besizler nüfusun % 71 ' i n i , Bol ivya 'da % 68' i n i , Honduras'ta % 55' i n i , EI Sa lvador'da % 52'si n i , Brezilya'da % 51 ' i n i oluşturmakta d ı r. Gelişmekte ola n ül kelerde i şsizl ik m i lyon l a rca i n sa n ı n sefa let, yoks u l l u k ve ıstıra p çekmes i ne neden ol uyor.

N iteki m kork u n ç ölçüler a la n i şsizlik Afri ka'da erg i n n üfus u n yarı s ı n ı ol uş­ t u ra n 60 m i lyon kişi işsizd i r. Latin Ameri ka 'da ise ça l ı şa bi l i r d u rumdq o l a n la rı n % 40' 1 işsizd i r.

Açık Soygun

Em perya list devletler daha i nce yen isöm ürg eci l i k yöntemleriyle Asya, Afrika ve Lati n Amerika halk la rı n ı soymayı sürdürmekted i r/er.

Orneğ i n, gelişmiş ka pita l ist ü l kelerdeki tü keticiler, azgelişmiş ka pita l ist ü l kelerdeki tü keticiler, azgelişmiş ül kelerden g eti ri len h a m maddeler için h e r yıl 200 m i lyar dola r para verdikleri halde,. mal sata n ü l keleri n eline bu pa ra n ı n sadece 30 m i lya r doları , ya n i % 1 5'i g eçmekte, asla n payı ise u l uslara rası tekelleri n ka s a l a rı n a g i rmekted ir. Sadece 1 97 1 -1 974 dö­ nemi nde ABD tekel leri gelişmekte ola n ü l kelerden 25,2 mi lya r dolar kar tra nsfer etm i ş lerdi r. Bunla rı n ya l n ı z Afri ka 'daki ka rla rı 1 975 y ı l ı nda 1 m i l ­ yar doları a ş m ı ştı r. Gelişmekte ola n ü l keleri n, gelişmiş ka pita l ist ü l ke­ lere ola n borcu g itti kçe a rtmakta d ı r. B u rjuva ba s ı n ı nda yayı n l a n a n veri lere g ö re en önemli 20 ha m madde satı n a l ı m ı ndaki d ü şüş sonucunda 1 9751 976'da genç devletler 1 8-20 m i lya r dolar za ra ra uğ ra m ı şla rd ı r, 1 973'den 1 977'ye ka d a r gelişmekte ola n ü l keleri n (petrol d ı şsatıcı l a rı bir ya n a ) ö d e m e bilançosu ndaki açık 9 m i lya r dola rdan 4 0 m i lya r dola ra y ü ksel m i ş, 949

yi ne· aynı ü l keleri n d ı ş borç l a rı 1 976 yı l ı nda 1 80 m i lya r doları b u l m uştur.

Bu pa ra 1 967 yı l ı borç l a rı n a kıyasla dört kat fazlad ı r. Ya p ı l a n hesa plara göre 1 978'de bu borç 250 m i lya r d o l a rı b u l a ca ktı r. Ş u rw bel i rtmel iyiz ki, " üçüncü dünya » daki ü l kelerin, borçl a rı n ka patı l ma s ı ve fa izleri n ödenmesi yol u ndaki yı l l ı k masrafl a rı 15 m i lya r dola r d o layı ndad ı r ve bu masrafl a r, d ı şsatı mdan elde ed i l en pa rada n da ha ça b u k a rtmakta d ı r. B u n u n ya n ı ­ s ı ra gelişmiş ü l kele ri n h ük ü m etleri nce, gelişme h a l i ndeki ü lkele re ya pıla n res m i ya rd ı m ı n tuta rı 50 m i lya r dola rı a ş ma makta d ı r.

Ekonomik ba kı mdan azgelişmişl i ğ i n nedenlerinden b i ri de em perya l ist tekelleri n en yüksek kô r sağlaya n maden çıka rma end ü strisi n e yatı rı m ya pmaları d ı r. Orneğ i n 1 975 yı l ı n ı n sonu nda ABD' n i n Afri ka 'da ki dolaysız yatı rı mla rı n ı n % 54,5' i petrol çıkarma, % 20,3' ü maden çı ka rma end üstri ­ lerine ve sadece % 9,6'sı maden işleme endüstrisi n e ayrı l m ı ştı r. Afrika devletleri ABD' ne, bu ü l kede kulla n ı l a n koba ltı n % 72'si n i , ma nga n ı n %, 5 ı ' i n i , a ntimonun % 43' ü n ü , ba kırın % l 4' ü n ü sağ l a m a ktad ı rla r. B u ­ n u n dışı nda A B D d ı şa rda n satı n a ld ı ğ ı elmasın % 1 00' ü n ü, kakao ve m a h o n u n 01 0 50'den fazla s ı n ı ve önemli ölçüde a ltın, ka uçuk, g rafit v e petro l ü Afri ka 'da n a l ma ktad ı r.

Korporasyonla r, g e l i ş mekte .olan ü l kelerin sadece h a m madde kayna k­ l a rı n ı soyma kla ka l ma ma ktad ı r. Ka pita l i st ü l kelere öğ ren ime g iden Afri­ ko l ı gençleri n % 70 kada rı memleketlerine dönmeme kted ir. içişlerine Kaf/şmalar ve Saldmlar

Empe rya listler i lerici gelişme yo l u n u seçm iş ola n ü l kelere ka rşı politik şa ntaja, ekono m i k baskıya başvu rma kta , b u n l a ra ka rşı saldı rı l a r dü�n­ l e mekted i rl e r.

Son y ı l la rda em perya list g üçler, henüz d oğ muş olan Angola Ha l k Cu m � h u riyeti'ne karşı s a l d ı rı l a r d üzenlemişler, Ben i n 'in isti lası nı örg ütlemişler­ d i r. Gü ney Afri ka 'daki ı rkçı l a rı n , Za m b iya i l e Moza mbik'e ka rşı s i l ô h l ı sa ldırıları n ı n sonu gel miyor. Sosya l i st g e l işme yol u n u seçen Etiyopya 'ya karşı sa l d ı rı em perya l istleri n ve g erici l e ri n desteğ iyle d üzen lendi. 1 978 Mayısı nda Fra nsa i le Belçika , ABD'n i n açıkta n açığa ve a ktif desteğ iyle Za i re' n i n ' Şa ba bölgesinde, u l usa l k u rtu l uş ha reketi b i rl i kleri ne ka rşı si­ l ô h lı müdaha l e d üzen led i l e r. Bu böl g eye s i lô h la sa l d ı rı l ması ve bazı yer­ leri n i n i şg a l ed i l mesi NATO' n u n , em perya list g üçlerin askersel-po liti k ba k ı md a n Afrika 'ya sızm a l a rı kon usunda pla nlar hazırladığ ı ve bu n l a rı k ı s men gerçekleştirdiğ i görüşünü doğ ru l a m ı ştı r. B u n u , NATO üyesi dev­ letlerin kontrolu a ltında b u l u n a n ve o n l a rı n çıkarl a rı n ı g özeten Afrika l ı ­ la ra rası g üçler a d ı a ltında b i r örg ütün meyda na g etiril mesi de doğ ru l a ­ maktad ı r. Fra nsa ' n ı n Morita nya ve Ça d'ta ki s i l ô h l ı müdaha leleri de a y n ı pla n g ereğ i nce d üzen lenmiştir.

950

EM PERYAliZM, FAŞ i Z M i N YENi DEN DOGUŞU DEM EKl i R Kahverengi Örümcek/er Ka pita l ist ü l kelerde faş ist g ru p ve partileri n sayısı a rtma kta, eski fa şist kati l ler h ü k ü metlerde yüksek mevki lere g etiri l mekted i r.

ABD'nde ya klaşık 1 00 kadar fa şist örgüt b u l u n m a kta d ı r. B u n d a n bir s ü re önce ABD'ndek i t ü m neo- nazileri n te msilci leri n i b i r a raya g et i ren bir kong rede Amerika n Nasyo n a l-Sosya list Pa rtis i k u ru l d u . Bu ü l kede fa şist g ru pl a r yöneticiler ta rofı ndan h oşgörüyle karş ı l a n ma kta d ı r. Orneğ i n hoş­ l a n ma d ı kları pol itika ada m l a rı na sald ı ra n, v u rucu g üçler d üzen l ey i p s i l ô h la n d ı ra n John Birch örg üt ü n ü n Kon g re'de te msilcileri va rd ı r.

Fa şistler tehditten eyleme geçmişlerdi r. Boston ve Ş i ka go'da b i r miting d üzen l eyen zencilere sa l d ı ra n b i n l erce faşist büyü k olaylar çı karm ı ş l a rd ı r.

M issouri eya letinde ilerici örg ütlerce d üzenlenen g österi lere katı lanlarla fa şistler a rası nda şiddetli çatı şmalar o l m uştur. Pol i s bir kez olsun « ka h ­ veren g i » g iy i m l i saldırg a n l a rı n ö n ü n ü kesme g i ri ş i m i nde b u l u n ma m ı ştı r.

Tü rkiye'de, aşırı sağcı M i l l iyetçi H a reket Pa rtisi ' n i n askersel eğ iti m g ör­ müş olan fa şist komandola rı, 1 978 y ı l ı n ı n ba ş ı nd a n bu ya na 300'den fazla demokrat ve i l erici g enci ö l d ü rmüş lerd i r. Ad ı geçen pa rti n i n başı nda b u ­ l u n a n A. Türkeş, i k i nci D ü nya Savaşı y ı l l a rı nda H itlerci lerle s ı k ı ba ğ l a r k u rmuş bi r a d a m d ı r.

Fed era l Alma nya C u m h u riyeti'nde, 1 50 kada r a ş ı rı sağc ı faşi st örgü t ve g ru p eylem g östermekted i r. En büyü k nazi örg ütleri nden biri o l a n « SS Kıta l a rı n ı n Eski Erleri Arası nda Ka rş ı l ı kl ı Ya rdı mla şma Derneğ i >.ni n bi rçok ü l kelerde ş u beleri ve 300 bin kad a r üyesi va rd ı r. Bugünkü Batı Al ma n o rd usundaki yüksek rütbeli s u bayla rı n % 98'i eskiden H itler o rdusu nda h i zmet etmiş oLa n ki mselerd i r. FAC sav u n ma ba ka n l ığ ı n ı n şimdiki .m üs­ teşa rı K. Sch ne l l, savaş y ı l la rı nda y ü ksek kom uta mevki leri nde bu l u n m uş­ tur. ita lya'da k i <dta lya n Sosya l Hareket i - U l us a l Sağ c ı Güçler a d l ı neo­ fa şist pa rt i n i n aşağı y u ka rı 400 b i n üyesi va rdı r. B u n u n ya n ı s ı ra ita lya'da yuka rıda adı g eçen pa rtiyle ve « Fa şist Enternasyo na l » i le sıkı işbirl i ğ i kurmuş 50 ka da r g ru p faa l iyettedir. B u g rupların ça l ı ş ma yöntem l eri terör ve şiddettir. Fra nsa'da « Sivil Eylemler H itmetleri >. a d l ı fa şist g ru b u n iyi hazı rla n m ı ş ve ü l keni n her ya n ı na yayı l m ı ş 5-1 0 b i n üyesi va rd ı r. B u ör­ g üt ü n depoları nda en aşağ ı 50 b i n ki şiye yetecek kad a r s i l ô h y ı ğ ı nağı ya p ı l m ı şt ı r. 1 977 y ı l ı n ı n sonla rı nda Frqnsa'daki faşist g ru pl a rı n sayısı 30 dolayı ndayd ı . i s pa nya'da faşist h a reketi n merkezi « Fra n ko' n u n M u hafız­ l a rı ). a d ı n ı tasıya n ve 50 b i n kada r üyesi b u l u n a n ya rı-askersel örg üttür.

Bu ü l kedeki a ş ı rı sağcı g ru pların sayısı 1 00' ü b u l makta d ı r. Portekiz'de fa şizm ezi l m i ş olsa da. hôlô bazı daya n a k nokta ları vardı r. FiDE a d l ı g iz l i p o l i s örg ütündeki fa şistlerden 8 9 ' u ya rg ı la n d ı ğ ı ha lde, b u n l a rda n ••

951

sadece 9'u ceza l a n d ı rı l m ı şt ı r. FI D E aja n l a rı nda n 1 .000 kadarı i se ya rg ı ­ l a n maya b i l e g erek görül meden serbest b ı ra k ı l mıştır.

Faşistler, hertürl ü demagojiye başvu ra ra k, bel irli ölçüde politik etki d e ya p ıyorla r. Amerika ' n ı n h i ç o l ma zsa b e ş eya letinde yerel yöneti m org a n ­ l a rı seçimleri ne a day olara k faşistler d e katı l mış, Şikago'da i s e oyl a r ı n % 1 6'sı n ı elde etmişlerdi r. ita l ya'da 1 976 Hazira n ı nda ya p ı l a n seçi m lerd e fa şistler oyl a rı n % 6, 1 'i n i, i n g i ltere'de i se, U l usa l Cephe a d ı n ı ta şıya n m i l l iyetçi pa rti, Londra belediye seçi m lerinde oyl a rı n % 1 0' u n u kaza n ­ m ı ş l a r d ı r.

Neo-faşizm Iktidarda

Faşizm felô keti n i n ne olduğ u n u a n la m a k için faşistleri n erki ele a ld ık­ l a rı ü l ke lerin d u ru m u na kısaca b i r bakış yeterlidi r. Bu ü l kelerdeki yöne­ ti m i n verdiği son uçl a r her şeyi a n la t m a kta dı r : Faşizm kork u n ç bir sefa let, yığ ı nsa l i şsizl i k, ka n l ı terör, i nsa n h a k l a rı n ı n aya klar a ltına a l ı n ma sı n ı g eti rmekted ir.

Res m i veri lere g öre, Şi l i vata ndaşla rı n ı n 0/o 25'i sefa l et çekmekte, işsiz­ l i k yetişkin n üfus u n % 20'si n i ka psa m a kta d ı r. 1 973'teki fa şist da rbeden b u yana Şi l i ' l i emekçileri n gerçek ü c reti ya klaşık ola ra k % 50 ora n ı nd a azal m ı ştı r. 1 978 y ı l ı n ı n i l k a ltı a y ı n d a başl ıca yiyecek maddeleri n i n fiyat­ l a rı ye niden artmıştı r. Ekmek % 38, 1 ora n ı nda, pirinç % 56,8, süt 3 1 ,8, bitkisel yağ l a r % 42 ora n ı nda pa h a l ı l a ş mıştrı . Bitmez t ü ken mez cinayet­ l erin soru m l usu, Pi nochet i l e onun o luştu rduğu baskı ayg ı tı d ı r. Basında çıkan verilere g öre, Ş i l i 'de her k ı rk vata nda şta n biri top l a m a ka mpı , h a pisha ne ve i şkenceden geçmişt i r. ü l kedeki e rg i n ler a ra sı nda 1 30 kişi­ den biri kurşuna dizil erek, a s ı l a ra k öldürü l m ü ş, ya da ölüm derecesinde işkence görm üştür. M i lyon l a rca Şi l i ' l i yurd u n u terketm iş, tutu k l a n d ı kta n so n ra « kaybola n » 2.500 k i ş i n i n son u a ç ı k la n m a mı ştı r.

Bug ü n Uruguay'da 7 b i n politi k h ü k ü m l ü va rd ı r. Bu, Uruguay'da 400 vata ndaşta n birinin tutu k l u olduğ u n u göstermekted i r ki, d ü nya da en yük­ sek ora n budur. B u n u n ya nısı ra 50 kişiden biri sorg uya çek i l m iş, 1 973 da rbesi nden son ra ü l keyi terkeden vata ndaşla rın sayısı 300 b i n i b u l ­ m u ştur.

N i ka ra g ua h a l k ı 40 y ı l d a n beri ka n l ı b i r di ktatörl üğ ü n baskısı a ltı nda­ d ı r. 2 m i lyon 300 b i n n üfusu olan bu ü l kede işsiz e mekçi lerin sayısı çey­ rek m i lyonu b u l m a ktad ı r. N i ka ragua'da orta l a m a ö m ü r 35' i a ş m a m a kta, her b i n çocu kta n 1 30'u ölmekted i r. 1 978 başl a rı nda h ü kü mete ka rşı ya p ı ­ l a n g österiler sıra s ı nda 200 kişi öld ü rü l mü şt ü r.

Pa rag uay ceza evleri nde yata n politik tutu k l u l a rı n sayısı 2.500'den fa z­ l a d ı r. Guatema la'da demokratik h ü kü metin devri ldiği 1 954 yı l ı nda 27 b i n k i ş i öldürü l müş, 1 5 b i n kişi n i n « kaybold uğ u » i l ô n edi l m i ştir. G ü ney Kore'952

de t ü m demokratik hakla r ka l d ı rı l m ıştı r ve en basit i nsan haklarını h i çe saya n bu ü l kede sadece a skersel yasa l a r ve olağa n üstü buyrukla r yürü r­ l ü ktedi r. Bu ü l ke n i n cezaevleri nde işkence a deta d oğ a l sayı l m a kta d ı r.

1 00 a i l eden a nca k 1 3' ü h ü k ü metçe sa pta n m ı ş a sg a ri g eçi m i nd i ri m i d üzeyinded i r. N üfus u n % 54'ü bu d üzeyin ya rı s ı n � bile erişememektedir.

Gerici rej i m ler u l u sl a ra rası tekelci ka pita l izmin desteğ iyle iktida rda ka l a b i l iyorl a r. Orneğ i n 1 977 yı l ı nda, Pinochet' i n d i ktatörl ü k rej i m i ne, baş­ ta ABD olmak üzere özel ka pita l ist ba nka l a r 628 m i lyon dolar tuta rı nda kredi açmışlard ı r. Açı k l a n a n veri lere göre, 1 978 yı l ı nda açı laca k k red ilerin topla mı bir m i lya r dola rı bulacaktı r. 1 978 y ı l ı n ı n i l k ya rısında ABD h ü k ü ­ meti Ş i l i'ye 4 6 m i lyon dola r kredi açı l ması n ı onayl a m ı ştır. Seu l 'deki kukla h ü k ü mete, 1 979 yı l ı için, 227 m i lyon l u k a skersel ve 59 m i lyo n l u k ekono­ mik yard ı m vaad etmiştir. ABD h ü k ü m eti 1 978 y ı l ı M ayısında Nikara g u a ' ­ daki Somoza d i ktatörl üğ ü ne « ya rd ı m » biçi minde 2 0 m i lyon dolar vermeyi ka ra rla ştırmıştı r.

Irkçtfık Değişmiyor

I nsa n la rı n çıkarlarını ı rk a çı sı n d a n kısıtla m a k, Birleşmiş M i l letler Or­ g ütü' n ü n i l ô n ettiğ i g i bi, i nsa n hakla rı n a karşı en ka ba sa l d ı rı biçi m ­ lerinden b i ri d i r. Ne va r ki e m pe rya l izm i ç i n u l usla ra rpsı h u k u k norm larını çiğnemek bi r sorun değ i ld i r.

ABD'ndeki zenci vata ndaşlar, eskiden olduğu g i bi, bug ü n de ı rk a yı rı m ı uyg u l a masıyla ka rşı ka rşıya d ı r. A B D n üfusu n u n % 1 1 ' i n i ol uştura n ze n ­ cilerden ya klaşık ola ra k % 25'i işsizd i r. Bu ora n zenci gençleri a rasında d a h a da yüksekt i r. 1 976 yılında iş a raya n zenci g ençlerden % 60' 1 hiçbir iş bula ma m ı ştır. Zenci a i leleri nden ya rı s ı n ı n g e l i ri, res m i olara k ka bul edilen fa kirlik d ü zeyi n i n a ltında d ı r. Zenci e mekçi lerden % 24' ü vasıfsız işçi, sadece % 6'sl ka l ifiye işçi ve a nca k % 3' ü yönet i m aygıtında görev­ l i d i r. ABD Kong resi' n i n 1 00 üye l i senotosu n da bir tek zenci va rd ı r. Tenes­ see eya leti n i n b i rçok seçi m bölgeleri nde zenci l e re h ô l ô seçme ha kkı ta n ı n ­ m a m ı ştı r. Ameri ka ' n ı n yerlisi o l a n Kızı l deri l i ler öl ü me terked i l diğ i nden, sayı l a rı 800 bine d ü ş m üşt ü r. Bu i nsa n l a rı n çoğ u « rezervat » den i l e n özel ka m p la ra s ü rü l mekte, orada kaderleriyle başbaşa b ı ra k ı l makta d ı r. Bu « rezervat »la rda işsizl i k ora n ı , ü l ke orta l a ma s ı n d a n 9 kat fazla, Kızı lderi l i a i l el e ri n g e l i ri ise, orta la ma g e l i rden 4 kat a zd ı r. Kızı lderi l i leri n konut­ l a rı nda n % 90' 1 ka b u l ed i len sağ l ı k norm l a rı n ı n d ı ş ı nda ka l ma kta, « re­ zerva t » l a rda veremden ölen ler, ü l ke n i n d iğer yerleri ne kıyasla 3 kat fazla o l m a kta, ABD Kızı l d eri l i l eri n i n orta la ma ö m rü 44 yı l ı a ş m a m a kta d ı r.

Meksika köke n l i Ameri ka l ı la rı n orta la ma g e l i ri ABD orta la ması nda n, aşağı yukarı ü çte bir ora n ı nda daha az, bu i nsa nl a r a rasında çocuk ö l ü m l ü diğerlerine kıyasla 2 kat fazlad ı r. Meksika köke n l i Amerika l ı la rı n 953

konutları beyazların konutla rı na kıya sla 7 kat daha y/ pra n m ı ş d u ru m � d a d ı r.

ABD'indeki 2 mi lyon Porto- Ri ko' l u n u n hemen hemen ü çte bi ri, fa kirler kateg orisine b i l e g i remeyecek kada r a z pa ra kaza n m a kta d ı r. Newyork' � ta ki 1 m i lyon Porto- Riko' l u n u n % 85 kada rı bu kenti n Bronx, Brooklyn vb. g i bi fa k i r semtleri nd e yaşa ma kta d ı rl a r. Ameri ka ' n ı n en perişa n konutla rı bu semtlerded i r.

Avustra lya'da yaşıya n 1 50 bin yerl i bütü n ha kla rd a n yoks u n d u r. i rk� ç ı l ı ğ a ku rba n ed i len bu i nsa n la rı n ya rısı nda n fazlası i şsizd i r ve hemen hemen üçte i k isi korku nç bir sefa let içinde yaşa m a kta d ı r. Kentleri n kena r semtlerinde d erme-çatma k u l ü bel erde yaşaya n bu i nsa n l a r s ü rekli a çl ı k çekmekte, çeşitli hasta l ı kla ra ya ka l a n m a ktad ı r. Yerl i lerden a nca k % 4'ü orta öğ re n i m g ö rebi l mekte, tüm Avustra lya'da sadece 56 yerl i, genç yük� sek o k u l / a rda öğ reni m görmekted i r. Yü ksek öğ ren i m g ö rebi len ler bile be� yazl a rı n otu rd u k l a rı semtlerde oturma ha kkına sa h i p d eğ i l d i r.

Irkayn mlntn Silinmez Lekesi

G ü ney Afrika'da son derece a ş ı rı ı rkçı l ı k sistem i o l a n ı rkayrı m ı (a pa rt­ heid) sürd ü rü l mekted ir. Bu ü l kede beyaz deri l i ol maya n i nsa n l a r her türlü vata ndaş hak ve özg ü rl ü ğ ü nden yoksundur. Resm i veri lere göre ça lışa­ bi l i r yerl i lerden % 1 2,3' ü , ya n i 2 m i lyon i nsa n kro n i k i şsizl i k çekmektedi r.

Yerl i leri n g e l i ri beyazla ra k ı ya s l a 21 kat d a h a d üş ü ktü r. B i rleşmiş M i l let· ler Org ütü' ndeki ı rkayrı mıyla savaş merkezi n i n 1 977 Hazira n ı nda yayı n ­ l a d ı ğ ı bi r ra porda bel i rti ld i ğ i n e g öre, G ü ney Afri ka'da 400 beyaza b i r doktor d üşerken, yerl i l erde ora n 4 4 b i n kişiye b i r dokto rd u r. 1 975 yılı nda öğ re n i m i n i ta m a m laya n 693 sağ l ı k personeli a rasında sadece 6 kişi yerl i Afrika l ıyd ı . Beyazla r a rasında çocuk öl ü m ü ora n ı binde 27 i ken, yerl i l erde bu ora n bi nde 300'ü b u l m a ktad ı r. Joh a n nesburg kenti n i n 1 ,3 m i lyon n ü · fus l u Soweti semtinde h e r k u l ü bede orta la ma 1 4 kişi yaşa m a kta d ı r. B u semt v e d iğer kentlerdeki benzerleri m uazza m g ecekondu a l a n la rı h a l i n i a l m ıştı r.

1 976 y ı l ı nda beyazları n öğre n i m i için kişi ba ş ı na 696 dolar h a rca n m ış, yerl i lere ayrı l a n pa ra ise 45 d o l a rı a ş m a m ı ştır. Aynı y ı l beyazları n okul ­ l a rı nda bi r öğretmene 2 2 öğ rence d üşerken , yerl i lerd e bu ora n 6 0 ol m u ş­ tur. Yerl i h a l k ı n çocu k l a rı n d a n ezici çoğ u n l u k i l kok u l l a yeti n mek zoru n d a ­ d ı r. Orta öğ re n i m e deva m edeb i lenierin ora n ı % 5,5'te ka l ma kta d ı r. Be­ yazl a rı n çocukları için öğ re n i m zoru n l u ve pa rasızken, yerl i çocukları için böyle b i r zoru n l u k yoktur ve a na - ba ba la rı bel irli b i r öğ re n i m ücreti öde· mek zoru n da d ı rl a r.

Bug ü n G ü ney Afri ka cezaevleri nde yata n ya k l a ş ı k y a rı m m i lyon kiş i n i n h e m e n h e m e n % 98'i siyôh deri l i lerd i r. Tutu k l u i a ra , bazen ö l ü m e ka d a r 954

g iden işkenceler yapı l ma ktad ı r. 1 976 yazı nda n, 1 977 yazı na kadar g eçen bir yıl içinde işkence yüzünden e n az 24 kişinin öld ü ğ ü a çı kl a n m ı ştı r.

Gü ney Afri ka 'daki ı rkçı reji m uyg u la d ı ğ ı ayırı mc ı l ı k sistemine daya na­ ra k son yı l l a rd a d efa la rca katlia m l a r d üzenlemiş, özg ü rl ü k savaşı y ürüten yerl i leri n ira desi ni sa rs maya ça l ı ş m ıştı r. örneğ i n 1 960 y ı l ı nda Sha rpe­ vil le'de pol i s g österi ya pa n h a l k ı yay l ı m ateşine tutmuştur. 1 976 yılı n da ise Soweto'da, a ra la rı nda çocu klar da b u l u n m a k ü zere en az 500 kişi n i n ö l ü m ü ne y o l a ça n ba rba rca s a l d ı rı tü m d ü nyada nefretl e karş ı l a n mıştı r.

NATO üyesi ü l kelerin yönetici l eri b i r ya nda n G ü ney Afrika 'daki ı rkçı lığa ve a p a rtheid'a ka rşı nutu k l a r söylerken, öte ya nda n Afri ka'daki bu e m ­ perya lizm ocağ ı n ı g üçlen d i rmeye ça l ış m a ktad ı rl a r. G ü ney Afri ka /ı ı rkçı l a r, NATO ü l keleri n i n ya rd ı mıyla bol bol s i l ô h sağ l a d ı k l a rı nda n başka yerl i işletmelerde Ameri k a n, Fra nsız ve Batı A l m a n l isa nsları i l e çeşitl i s i l ô h ­ lar ya pmaya ba şla mışlard ı r. B i rleşm iş M i lletler G üven l i k Konseyi'nce a l ı ­ n a n v e G ü ney Afri ka 'ya s i l ô h veri l mesi n i a m ba rg o a ltı na a l a n ka ra rı b i l ­ mezli kten g e len NATO ü l keleri, ı rkçı rej i m i n a skersel -ekonomik pota nsi­ yel i n i g üçlen d i rmekte, b u ü lkeye, ısra i l dahil, üçüncü elden silôh satmayı s ü rd ü rmektedi rler.

Bunda n başka G ü ney Afri ka'lı ı rkçı l a ra e m perya l ist tekeller de büyük ya rd ı m l a rd a b u l u n m a ktad ı r/a r. Bug ü n b u ü l keye 1 .600'den fazla ya ba ncı şi rket yerleşmişti r. G ü ney Afri ka'da ekono m i k a la n l a ra en büyük yatı rı m ­ l a rda b u l u n a n ü l ke lerin başı nda 3 m i lya r dolarl a I ng i ltere y e r a l ma kta , o n u 2 m i lya r dola rla ABD izlemekted i r.

Batı Avrupa'daki « Ikinci Sınıf Insanlar»

Son za m a n l a rda, emek g üc ü n ü n g öçetmek zoru nda ka l ması, m ilyo n ­ l a rca erkek v e ka d ı n işçi n i n a l ı nya zısı o l m uştur. Bug ü n B a t ı Avru pa ü l ke­ lerinde ça l ı şa n l a r ve a i leleri 12 mi lyon kişiyi b u l m a kta d ı r.

Bel l i ba ş l ı g ru p l a r şun l a rd ı r : FAC'de a i leleriyle b i rl i kte 1 mi lyon Tür­ kiyel i emekçi ; Fra nsa'da 885 b i n Cezayir/i ve 860 b i n Portekizl i ; i n g i ltere' ­ de 7 1 5 b i n i rl a n d a " , 850 b i n H i n d ista n l ı , Pa kista n / ı ve Ba ngladeşl i ; ve Batı Avru p a 'n ı n çeşitli ü l ke le rinde ya klaşık 2,3 m i lyon ita l ya n e mekçisi .

Bu yabancı işçi l ere Batı Avru pa ü l keleri nde « i kinci s ı n ıf » insan gözüyle bakı l m a kta d ı r. Batı Al ma nya'da bug ü n ya klaşık 1 ,9 m i lyon « gasta rbeiter» (« m isafir işçi ») ça lışmakta d ı r. Aileleriyle b i rl i kte 4 m i l yon kişiyi b u l a n bu i nsa n l a r, a cı masız bir ayırı ml a ka rş ı ka rşıya d ı r l a r. Ya ba n �ı işçi ler, yerli h a l ka kıyasla, orta l a m a % 40 ora n ı nda fazla kira ödemek zoru ndad ı r.

Kuzey Rhein -Westpha len eya letinde ya pı l a n i ncelemelere g öre, 0/o 22'5i bod ru m ve k u l ü belerde o l m a k üzere, ya bancı işçi leri n % 85' i köh ne ko­ n utla rda oturmakta d ı r. Yüz kon utta n 35' i nde mutfa k, % 68'i nde gerekli sağ l ı k koş u l l a rı, % a5' inde sıca k su yoktu r. Ya bancı işçilerin çocu kla rı n 955

d a n a ncak % 45' i okula g id ebi l m ekte, öğ reni mierini sürd ü renteri n o ra n ı i s e % 1 ' i g eçmemektedi r. fAC'nde, e v l i ya bancı i şçileri n % 46'sı na a i le­ l e riyle birlikte yaşa ma izni veri l m em ektedi r. Ağ ı r yaşa m ve ça l ış ma koş u l ­ l a rı nedeniyle ya bancı i şçileri n b i rçoğ u a ğ ı r hasta l ı k l a ra ya ka l a n m a ktad ı r.

Kesin Sonuçlar

Emperya lizm, m i lyon l a rca i nsa n ı n yoksu l l u k ve ıstı ra p, a ç l ı k ve sefa let içinde yaşa masına neden o l m a ktad ı r. D ü nya Ba nkası ' n ı n yayı n l a d ı ğ ı veri­ lere g öre 1 974-1 975 döneminde ya klaşık 650 m i lyon insan ya şa makla öl ü m a rası bir ya şa m sürd ü rm üştür. Ba şka b i r d eyişle o n l a rı n y ı l l ı k g e l i r­ l eri 50-90 dola r a ra s ı n da o l m uştur. Bu n u n ya nısı ra d a h a 500 m i lyon i n ­ sa n, y ı l l ı k g e l i rleri n i n 1 00-1 50 dolar a rası olması dolayısıyl a , « so n derece fa k i r » d u ru munda yaşa m ı ştı r. Dü nya n üfusunun ya rı sı n ı oluştu ra n 2 m i l ­ y a r kada r i nsa n h içbi r za m a n yeteri kad a r g ı d a a l m a m a ktad ı r. O n l a r, doktorların sa l ı k verd i kleri 1 .900 ka loriden d a h a az ka lori a l m a kta d ı ri a r.

Yeryüzünde oku m a -yazma bil m eyenıeri n sayısı 830 m i lyonu, i şsiz ve kıs­ men işsiz o la n la rı n k i ise 350 m i lyon u b u l m a ktad ı r.

SOSYA.LiST TOPLUM O LKELERi N E KARŞI Yı KıCı EYLEM LER E m perya lizm, reel sosya l iz m i orta d a n ka l d ı rmak ıçın g i riştiğ i deneme­ lerinde en iğ renç a raçla rd a n ya ra rl a n ma ktad ı r. Sosya l ist ü l kelere ka rşı b i r yıkıcı eylemler siste m i d üzen leyen em perya lizm, ideoloj i k sa l d ı rı / a r örg ütle­ mekte, özel ola ra k meydana g eti rd i ğ i merkezlerden, azg ı nca, a nti -sos­ ya l ist ve a nti-ko m ü n ist ka m pa nya l a r yü rütmekted i r.

50 y ı l la rı n ı n ba ş ı nd a n bu yana ABD vata nd a ş l a rı n ı n öded i kleri ver­ g i lerle ça l ı şa n ,:Ozg ü r! ü k » ve « H ü r Avru pa » radyola rı yı kıcı eylemlerini ara l ı ksız ola ra k s ü rd ü rmekted irier. Bu istasyonlar 16 d i ld e haftada 9 80 saat yayı n ya pa ra k, sosya l ist d üzen i ka ra l a maya ça l ı şm"a kta d ı r. Ad ı geçen radyoların yayı n l a rı Sovyetler Birliği ile d i ğ e r sosya l i st ü l kelere yönelti l ­ m i ştir. 1 979 m a l i y ı l ı nda bu ista syon l a ra , eski ödenekler önem l i ölçüde aşı lara k, 79 m i lyon dol a r ayrı loca kt ı r. Bunun ya n ı s ı ra ABD Ko ng resi bu iki yıkıcı ra dyoya , bu ma l i yıl i çi nd e, ek olara k 1 0,5 m i lyon dol a r ödenek veri l m esi öneris i n i g ü ndeme a l m ı ştır.

1 978 yı l ı n ı n ba şla rı nda i n g i ltere'd e, dışişleri ba ka n l ı ğ ı na ba ğ l ı, son derece g izli bir şube olan « Enformasyon To pla ma Da i res i » n i n yü rüttüğ ü yıkıcı eylem lerle i lg i l i büyük b i r s ka n d a l patla k verd i . Odevi sosya l ist ü l ke lere karşı « propaga ndayı » örg ütlemek ve yönetmek ola n bu . da i re « seçi l m iş » yerli ve ya bancı gazeteciler a racıl ığıyla g izl ice ba sına sahte belgeler ve uyd urma h a berler sızd ı rıyor, « ba ğ l a ntı sı z » i n g i l i z g a zete leri n e 956

Sovyetler Birliğ i'ni kötü leyen materya l le r sağ l ıyor ve a nti-ko m ü n ist yayı n­ l a rı fina nse ediyord u.

Ka pita list ü l kelerde, vata n ı a rı na za ra r veren ve i h a net eden çeşitl i kim­ selere özel bir önem veri l mektedi r. Ameri ka B i rleşik Devletleri 1 974-1 975 dönemi nde sosya l ist ü l ke lerden ayrı l m ı ş ola n la rda n % 95' ine « politik sığ ı n ma » hakkını ta nı rken, yaşa d ı kl a rı ü l kelerdeki g erici reji mIerin polisi tarafı ndan kovuştu ru l d u k l a rı için kaça n ve siyasi m ü lteci o l a ra k ka bul e d i l meyi isteyen lerin % 96'sı n a bu ha kkı ta n ı m a m ı ştır.

ABD'nde hemen hemen 1 5 bin özel va kıf va rd ı r. B u n l a rı n y ı l l ı k b üt­ çeleri ya k l a ş ı k 1 mi lya r dol a r tuta rı ndad ı r ve bu para n ı n önemli bir kısmı a nti - ko m ü nist i nceleme ve g i riş i m l ere h a rca n m a kta d ı r. Bu ü l kedeki a nti­ k om ü n i st kuru l uşların s� yısı 200 dolayındadır. B u ti p k u r u l u ş l a r i n g i ltere, Fra nsa, ita lya, Ka nada gibi diğer kapita l ist ü l kelerd e d e eylem g öster­ mekted ir ve Federa l Alma nya 'da ki/erin sayısı 1 00'ün üstünded i r.

Kısacası, e m perya l izmin insa n l ı k d üşma n ı eylemleriyl e i l g i l i suçla m a l a r l istes i nd e : Ekonomik, toplu msa l v e politik buna l ı m l a ra n e d e n ol mak, top­ l u msa l eşitsizliğ i a rtırmak, suç i şleme, rüşvet ve su isti m a l iere neden ol­ mak, insan h a k ve özg ü rl ü kl eri ni çiğ nemek, n ü kleer fela kete yol a ça bi l e­ cek olan s i ı a h l a n m a ya rı ş ı n ı sürd ü rmek, geliş mekte olan ü l kelere ka rşı suç işle mek, neo-faşist ve d i ktatörl ü k rejim ieri n i desteklemek, ırkayırı m ı n ı kışkırtmak, sosya list ü l kelere ka rşı yı kıcı ça l ı ş m a l a r yürütmek maddeleri n i n yer a l ması gereklidir.

Dü nya h a l kl a rı , insa n l ı ğ ı n em perya lizmden ve o n u n işled iği suçla rdan, a nca k, emekçi lerin önünde en kutsa l emel leri o l a n sosya l izm ve kom ü ­ n i z m i ç i n perspektifler a ça n yeni, a d i l v e insancıl bir to p l u m u n k u r u l ­ masıyla kurtu l a bilecekleri ni g ittikçe d a h a a ç ı k olara k görmekted i rler !

957

öZEL SAYFALAR

Bild i ri ü lkemiz çeti n g ü n ler yaşıyor. Emperya l izmin askersel, politi k, ekonom i k baskı l a rı yoğ unlaşıyor. Faşist s a l d ı rı l a r h e r g eçen g ü n d a h a kan l ı boyut­ l a r a l ıyor. H a l k ı mızın, yurd u m uzu n üzerine y ü rüyen iç ve d ı ş tehl i ke ağ ı r­ la şıyor.

Amerikan emperya lizmi, topra k l a rı mızda ki s a l d ı rı üsleri n i, nükleer silôh depola rı n ı, casusl u k merkezleri ni daha da etkinl ikle ça l ı ştı rmayı Tü rkiye'­ ye dayatıyor. U l usa l zeng i n l i kleri m izin ka m u laştı rı l ma s ı iste m i ne zorba ­ l ı kla ka rşı çıkıyo r. Bu em perya l ist baskı l a rı n a macı, NATO'nun G ü ney­ doğ u kana d ı n ı g ü çlendi rmek, AB D'n i n Orta Doğ u'da ki kon u m l a rı n ı pekiş­ ti rmek, Türkiye üzeri ndeki politik, a skerseL, ekonomik çı ka rla rı n ı koru m a k v e öze l l ikle Türkiye' n i n Sovyetler Birl i ğ i i le, sosya l ist ü l kelerle gelişen i l i ş ­ kileri n i balta l a m a kt ı r. Em perya l izmin b u saldırg a n stratejisi h a l kı m ı z içi n, bölge ve d ü nya b a rışı için b ü y ü k b i r teh l i ked ir.

H ü k ü met ABD e m perya l istleri n i n , NATO egemen çevreleri n i n bask ı l a ­ rı na boyun eğ iyor. B u n u n la b i rl i kte em perya l izm, Uluslara rası Pa ra Fonu, CIA ü l kem izde fa şist t ı rma nışı körü k l üyo r. Faşizm seçeneğ i n i yedekta tutu­ yorla r.

Faşist M H P sıkıyönetim istiyor. Böylece ka n l ı sa ldırı la rı n ı sıkıyöneti me g erekçe hazırl a m a k için yoğ u n l a ştırd ı ğ ı n ı açığa vururyor. Ameri k a n em­ perya l iz m i n i n, işbirli kçi b u rjuvazinin vurucu, terörcü g ücü M H P, hükümeti s ı kıyöneti me zorluyor. B u n d a n a m a cı , orduyu kış kırtma k, i lerici g ü ç lerin, işçi hareketinin üstüne h ü kü met el iyle o�d uyu s ü rmek, bu orta mda n ya ra r­ l a n ma k ve erke gel mektir.

C H P ağ ı rl ı kl ı h ü k ü met faşist g üçlerin uyg u la d ı ğ ı bu ka n l ı sena ryoya her g ü n genceci k i nsa n l a rı n vuru l u p, ö l d ü rü l mesine seyi rci ka l ıyor. Fa şist parti n i n, faşist vu rucu örg ütlerin üstü ne g itmemekle, e m perya l izme ödü n vermekle, buna l ı m ı n y ü k ü n ü emekçi lerin s ı rtı na yükleme politikasıyla desteklerini yiti riyor. « Sa ğ a da sola da k a rş ı o l m a k » politi kasıyla g iderek demokratik g üçlere yönel i k baskı yöntemleri . uyg u l uyor. Anti-komüniz me yönel iyor, demokratik g üçlerle a rayı daha da açıyor. Bütün b u n l a r, faşist teh l i keyi a rttı rıyor.

TKP, d a h a bu h ü kü met kurulduğu g ü n o n u n niteliğini açı k l a m ı ştı r. So­ run ların üstesinden a ncak, a nti-emperya l ist, a nti-faşist prog ra mı ola n, 958

u l usa l , demokratik g üçlerden o l uşa n bir h ü kü meti n gelebi leceğ i n i vu rg u ­ l a m ı şt ı r. Geliş meler TKP'nin bu g örüş ü n ü doğ ru l uyor. ü l kem izde Ameri ka n emperya lizminin, NATO ' n u n ba s k ı l a rı n ı g eri l ete­ cek, fa şizme d u r d iyecek, yerli - ya ba ncı tekel lerin söm ü rüs ü n ü gemIeye­ cek g üçler va rd ı r. TKP, u l us u n geryekten ilerici bütün g üçlerinden geniş bir u l usa l demokratik cephe birliği kurma k savaşı nda bütün engel leri a şa ca kt ı r. Burjuvazinin a n ti-TKP, pol itik-i deoloj i k s a l d ı rı l a r ı n ı yen i l g iye u ğ rata ca ktı r. H i ç bir yasak l a m a , TKP' n i n a nti-em perya l ist, a nti-faşist ey­ lem birliğinde öteki demokratik g üçlerle omuz o m uzQ yera l ma s ı n ı engel­ leyem ez.

Faşizme g eçit vermeyecek g üç h a l k ı n örg ütl ü , yığ ı ns a l sava ş b i rl iğ idir. işçi s ı n ıfı n ı n , e mekçilerin, o n l a rı n örg ütlerinin savaşla rı , eylemleri e mper­ ya l ist baskı l a rı, faşist tı rma n ı şı geri l etecek, yenilg iye uğ rata ca ktı r. Böylesi bir orta mda faşist teröre ka rşı ca n g üvenliğini sağ l a m a k, demokrati k h a k­ l a n koru m a k görevi ni işçi s ı n ıfı, h a l kı m ı z kend isi ü s lenecek, bu n u n için örg ütlenecek, yeni sava ş ö rg ütleri k u ra ca ktı r.

Askersel d i ktatörl ü k çağ rısı ya p a n faşist M H P ve tüm ya n örg ütleri kapatı l ma ı ı d ı r ! Faşist yasa l a r ka l d ı rı l ma l ı , a nti-demokratik koğ uşturma lar d u rd u ru l ma l ı d ı r ! Yurd u m uzda b i r tek Amerikan a s keri n e yer yoktu r !

Ameri ka n - NATO . üs lerine e l kon u l ma l ı d ı r ! Yera ltı, yerüstü zengi n l ik leri miz devletleştiri l m e l id i r ! Yığ ı nsa l işten çıka rma l a ra , ücretleri n donduru l ma s ı n a s o n veri l melid i r !

Bu u l usa l g örevlerin ka rşısı nda eyle � birl i ğ i nden y a n çizenler tarih i n ö n ü nde hesa p vermekten kurtu la mazla r. Sosya list pa rtilerin, send i ka l a rı n, yığ ı n örg ütleri n i n yönetici leri, C H P'nin sola a çı la n k a na d ı n ı n sözcüleri, yurtsever sayıavlar, ayd ı n la r, s u baylar böylesine bir soru m l u l u kl a karşı ka rşıya d ı rl a r.

Tü m ulusa l demokrati k güçl er, tek savaş cephesinde bi rleşi niz !

Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi

5 Eki m 1 978

959

Fra nsız. italyan. Portekiz ve ispanya Komünist Partileri Merkez Komiteleri'ne Değerli yoldaşlar, Türkiye Kom ü n ist Pa rtisi M erkez Komitesi Avru pa Konseyi Pa rla mento G u ru bu nda olan Pa rti nizin üyesi sayıavl a rı n başka komünist pa rtilerden saylavla rla birl i kte TKP'ye gösterd iğ i daya n ışmaya teşekkür eder. B u daya n ışma, bu yolda ya p ı l a n orta k açıkla ma kardeş kom ü n ist pa rti ler a rası ndaki e nternasyon a l ist daya n ı ş ma n ı n, pro l eta rya enternasyon a l izmi ­ n i n somut bir örneğ i ol uyor. TKP'ye Ozg ü rl ü k belg isi, Tü rkiye'de düşünce ve örg ütlenme özg ü rl ü kleri n i kısıtlaya n 1 41 ve 1 42 g i bi faşist yasa ların ka l d ı rı l ması istem i bug ü n e n geniş yığ ı n l a ra ma l o l muştur. ü l kemizde i lerici -demokratik g üçler TKP Prog ra m ı n ı l eg a l olara k yayı n laya n ürün yayı nevi yazı işleri m ü d ü rüne ka rşı yürütü len ya rg ı la mayı şiddetle pro­ testo ed iyorl a r. Böylesi bir d u ru mda ka rdeş kom ü n ist partileri n s ü rekli bir daya n ışma g östermesi Türk iye demokratik g üçleri n i n savaşı m ı na önemli b i r katk ı d ı r.

Komünist se/ôm/arımız/a Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri i. Bilen 5 Eki m 1 978

960

Peru Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne Değerl i yoldaşla r, Türkiye Kom ü n ist Pa rtisi M erkez Kom itesi, bütü n Tü rkiye kom ü nistleri a d ı na Peru Kom ü n ist Pa rtisi' n i n k u ru l uş u n u n 50. yıldön ü m ü n ü ca nda n kut­ l a r, devri mci savaş selô m l a rı n ı yol l a r.

TKP, Peru Kom ü n ist Pa rtisi i l e Ma rksizm-leninizm ve proleta rya enter­ nasyona lizmi i l keleri teme l i n de ka rdeşçe bağ l a rla bağ l ı d ı r. Orta k d üşman Ameri ka n em perya lizmine k a rşı, e mperya lizmin h a l kla rı köleleştirme ça ­ ba larına ka rşı orta k sava ş ı m ı z bizi birbiri mize daha sıkı bağ l ıyor.

Peru Ko m ü n ist Pa rtisi em perya lizme ve yerli oligarşiye ka rşı ulusa l ba­ ğ ı msızlık ve sosya l i lerleme için, elde edilen demokrati k h a kları n , kaza ­ n ı m la rı n savu n u lması ve gel iştiril mesi için, sosya l izme g iden yol u n açı l ­ ması uğrunda savaşıyor. Bu savaşta, işçi sınfı n ı n, emekçi yığ ı n l a rı n , e m ­ perya lizme v e oligarş iye ka rş ı bütü n g üçleri n eylem cephesini g ü çlendir­ mek, pekiştirmek yol u ndan yü rüyor.

TKP Merkez Komitesi, 50. savaş yıldö n ü m ü nde Peru Kom ü n i st Pa rtisi' ne, savaşı nda yeni yeni büyük başa rı l a r di ler.

Komünist se/ômlaflmızla Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri /. Bilen 7 Eki m 1 978

96 1

Kı brıs Emekçi Halkı n ı n I lerici Partisi (AKEL) Merkez Komitesi Genel Sekreteri Ezekias Papaioan nou yolda,'a Değerli E. Pa pa ioa n nou yoldaş, Türkiye Kom ü n ist Pa rtisi Merkez Kom itesi ve bütün Tü rkiye komünistleri a d ı na , ayrıca kendi a d ı m a 70. doğ u m yıldön ü m ü n üzü ca nda n kutla r, d ev­ ri mci savaş sel ô m la rı mızı i letiri m.

Uzun yıllar boyunca, Jspa nya'da, i i . D ü nya H a rb i nde, fa şizme ka rşı, Kı brıs h a l k ı n ı n u l usa l bağ ı msızl ığ ı için e m perya lizme karşı y ı l ma d a n sa ­ va ştı n ı z.

Kı brıs Emekçi H a l k ı n ı n i lerici Pa rtisi (AKEL) 'nin s ı ra l a rında, en ön yerin­ de, ABD e m perya l istleri n i n , NATO elebaşı a rı n ı n Kı brıs' ı böl mek, e m per­ ya l iz m i n üssü durum una sokmak g i rişim leri ne ka rşı a ktif bir savaş ver­ d i niz, veriyorsun uz. Kı brıs' ı n bu çet i n döneminde AKEl, Sizin yöneti m i n iz ­ d e , Türk s i l ô h l ı birli kleri n i n v e tüm y a b a n c ı askerlerin a d a d a n çekil mesi, Kı brı s ' ı n yeniden tü müyle bağ ı msızlığ ı n a , egemenliğine, topra k bütün­ lüğüne kavuşması, yerlerinden, yurtla rı nda n edilen lerin evlerine g eri döne­ b i l mesi için, Rum ve Türk topl u m l a rı n ı n d emokratik h a kl a rı n ı n g özetilmesi için ça l ışıyor.

M a rksizm -len i n izm ve proletarya e nternasyonalizmi i l kelerin i ödünsüz savu n uyors u n uz. Dü nya kom ü nist h a reketi nin birliğ i n i n g üçlendirilmesine, pa rtilerimiz a rasınd a ki ka rdeşçe i lişkilerin gel iştiri l mesine büyük ilgi ve özen g österiyors u n uz. Tü rkiye Kom ü n ist Pa rtisi şimdiye kad a r olduğ u g ibi bundan böyle de AKEl'i n öncüı.üğ ünde Kı rbrıs h a l kı n ı n h a k l ı sava ş ı m ıyla ta m bir daya nışma içinde olaca ktı r.

Değ erli E. Pa pa ioa nnou yoldaş, Soru m l u g örevinizde, çeti n sava ş ı n ı zda Size yeni yeni başa rı la r, sağ l ı k, ese n l i k ve uzun ömürler di leriz.

Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri /. Bilen

8 Eki m 1 978

962

Alman Komün ist Partisi Başka nı Herbert Mies yoldaş'a Değ erli H. M ies yoldaş, AKP' n i n M a n n h ei m Kong resi'nde yen iden Al m a n Ko m ü n ist Pa rtisi Ba ş­ kanı seçi l meniz nedeniyle Tü rkiye Kom ü n ist Partisi M e rkez Kom itesi, bütü n Tü rkiye kom ü n istleri a d ı na ve kendi a d ı ma Sizi ca ndan kutl a r, devri mci sava ş selô m l a rı mızı yo l l a n m.

Pa rti nizin M a n n h e i m Kong resi'nde onayla n a n p rog ra m ı doğ rultusunda yü rüttüğ ü n üz savaşta , pa rti nizin ba şı ndaki soru m l u görevi nizde Size bü­ y ü k başa rı l a r d i leri m .

Komünist se/ômlanm/zla Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri i. Bilen 2 3 Eki m 1 978

963

ısrail Komünist Pa rtisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri Meir Vilner yolda,'a Değ erli M. Vi l ner yoldaş, TKP Merkez Kom itesi ve bütün Tü rkiye kom ü nistleri a d ına ve kendi a d ı ma 60. d oğ u m yıldön ü m ü nüzü ca nda n kutlar, devrimci savaş sel ô m ­ l a rı mızı yol la rı m.

Empe rya l izme, m i l ita rizme ve g erici l iğ i n baskı ve terörüne ka rşı uzu n yı l l a r işçi s ı n ıfı n ı n e n ö n s ı ra l a rı nda çetin b i r savaş yü rüttü n üz, yürütü ­ yorsun uz. Pa rti nizin yöneti m i nd e her za m a n M a rksizm - leninizm ve prole­ ta rya enternasyonalizmi i l kelerine sımsıkı bağ l ı ka l d ı n ız. Pa rti leri m i z a ra ­ s ı n d a ki ka rdeşçe i l işkilerin gel iştiri l mesine özel b i r i l g i gösterd i n iz.

Orta Doğ u'da sa l d ı rg a n lığa ka rşı ba rışı n savu n u l ması, h a lkla ra ra sı dost­ l uğ u n kuru l m ası için çok çetin koş u l l a rda s ü rd ü rd üğ ü n üz leninci sava ş boşa g itmeyecekti r, yüce a macına u laşaca ktı r. isra i l Kom ü nist Pa rtisi'nin başında soru m l u görevi nizde, savaşınızd a büyük başa rı la r, Size sağ l ık, esen l i k v e u z u n ö m ü r/er d i le riz.

Komünist se/ômlaflm/zla Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri /. Bilen

23 Eki m 1 978

964

Yemen Sosya list Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri Abdel Fatta h ısmail yolda,la Değ erl i A. F. ı s m a i l yoldaş, Yemen Sosya list Pa rtisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri seçi l meniz nedeniyle Sizi Tü rkiye Ko m ü nist Pa rtisi Merkez Komitesi adına ca nda n kutl a r, kardeş sava ş selô m l a rı m ızı iletiri m .

Ha lklarımız a rasında eski lere daya n a n ya k ı n bağ l a r va rd ı r. G ü ney Ye men halkı yüzyı l l a rca s ü ren baskı ve ezg iden kurtu ldu, u l usa l demokra ­ tik b i r devri m ya ptı, yepyeni b i r yol izl iyor. Tü rkiye işçi s ı n ıfı, ha l k ı m ız Amerikan e m perya lizmi ne, NATO egemen çevrelerine ka rşı u l usa l bağ ı m ­ sızlık, demokrasi ve sosya l iz m uğ runda çetin b i r sava ş veriyor.

Yemen Sosya l ist Pa rtisi'nin kurulmasıyla h a l kı n ı z ü l kede sosya l ist dö­ nüşü m ler için yü rüttüğ ü sava şta eline yeni, çok g üçlü b i r silôh a lıyor. Pa r­ tinizin ta ri hsel önemi olan k u ru l u ş kong resinin k a ra rl a rı n ı uyg u l a m a yo­ l u nda, soru m l u g örevi nizde Size, pa rtin izi n Merkez Komitesine, bütün üyelerine büyük başa r ı l a r d i leri m .

Komünist se/ômlamtıızla Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri I. Bilen 2 3 Eki m 1 978

965

Türkiye Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne Değerli yoldaşla r, H a l k ı m ı z ı n , Şa h rej i m i ne ka rşı d e mokratik özg ü rl ükler, u l usal bağ ı msız­ l ı k ve toplumsa l i lerleme yol unda yü rüttüğü devri mci sava ş ı m ı n yoğ u n ­ l a ştığ ı g eçen ayla rda, ka rdeş pa rtilerden, i l e rici örg üt v e basında n, bizi ve onur ve soru m l u l u kla dolu özg ü rl ü ksever, yu rtsever i ra n h a l kı n ı d este­ leyen g örke m l i bir daya n ışma ve sempati da lgası n ı n yüksel mesine ta n ı k olduk.

D ü nya n ı n en d espot yöneti m lerinden b i ri ola n Şa h rej i m i n i n barba rca baskısına ka rşı i ra n i ı özg ü rl ü k sava şçı l a rı ya l nız ka l ma d ı l a r. Bu daya n ı ş­ ma d a lgası, h a l k ı m ı z için çok önemli b i r d estekti r. Utkuyla son uçla naca k savaşı m l a rı nda b u o n l a ra ca n l ı l ı k v e g üç verecektir.

B i l d i ğ i n i z g i bi 8 Eyl ü l 'de Şa h rej i m i m i lyon l a rca i ra n l ı n ı n benzeri görü l ­ memiş protesto m iti ngleriyle yüzyüze geld i . Başkent a ra l a rı nd a o l ma k üzere i ra n ' ı n 1 2 büyü k kentinde askersel yöneti m k u ru l d u . Ayn ı g ü n, ya l ­ nızca Ta h ra n 'da si lôhsız g österi ya pa n binle rce yu rtta ş ı m ı z öld ü rü l d ü. Şimdi Şa h ve onun çürü m ü ş kliği, ya l n ızca ord u n u n ve k i m l i ğ i bel l i SA­ VAK'l n doğ rudan desteğ iyle h ü k ü met edebil iyorla r. Zorba despotluğu ta m olarak yalıtland ı . Eski d estekçi l e ri n i n büyük b i r kesi m i b i l e ondan y ü z çevi rd i. i ra n h a l k ı n ı n özg ü rl ü k, u l usal bağ ı m sızl ı k v e to plumsal i lerleme savaşı m ı çok önemli ve d uya rlı b i r evreye g e l m iştir. Onü m üzdeki aylard a ki gelişmeler, ü l ke m iz geleceğ i açısı nda n büyük önem taşıyo r.

Değ erl i yoldaşlar, bu neden le, Size, g österd iğiniz dostluk, daya nışma ve desteğ i n izden ötü rü çok teşekk ü r ederiz. Aynı za m a n d a h a l kı m ızın savaştığı g e rçekten zor koş u l l a ra i l g i nizi çekeriz. Geçtiğ i m iz hafta l a rda ve ayl a rda s ü ren bu d esteğ iniz ve daya n ışma n ı z çok ya ra rlı o l m uştur.

O n ü m ü zdeki g ü n l erde d eğeri daha d a a rtacaktı r.

Kardeş se/ômlartmızla iran Tudeh Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri Iradi Eskandary

966

Alman Komünist Pa rtisi'nin Manheim Kongresine Katı�a n TKP Temsilcisi nin Ya ptığı Konuşma Bu konuşma Kongre çerçevesinde düzenlenen Rouhr Westfalen'deki yığınsal bir mitingte yapılmıştIr

Çok değerli yoldaşl a r, Kong ren izi, Federa l Alma nya kom ü n istle ri n i n bu yü ksek Foru m u n u , Tür­ kiye Kom ü n ist Pa rtisi ve bütü n Tü rkiyeli kom ü n istle r a d ı n a en ca nda n ateşli sava ş d uyg u l a rıyla seıô m l a rı m.

Pa rtinizin bu Ma n n he i m kong resi Batı Avru pa ' n ı n bug ü n k ü d u ru mu nda h e m DKP için, hem Federa l Almanya proleta rya sı için ta rihsel bir önem taşıyor. Yeryüzünde yayı l ıcı Batı Alman ve Amerikan em perya l istleri, NA­ TO çevreleri, bunla rla kuca klaşa ,n Pek i n yönetici leri ba rış ve yumuşa ma s ü reci n i ba lta l ıyorla r, insa n l ı ğ ı Nötron bom ba l a rıyla, yığ ı nsa l kırım silô h ­ l a rıyla tehdit ed iyorla r. Bu n u n ka rşı sına başı n ı Sovyetler Birliğ i ' n i n çek­ tiğ i sosya l ist ü l keler top l u l u ğ u , u l u sla ra rası işçi s ı n ıfı ve u l usa l bağ ı m ­ sızlık h a reketleri d i k i l iyor. Böy lesi b i r aşamada D KP'n i n kong renize g etir­ diği prog ra m, Federa l Alma nya p roleta rya s ı n ı n , i le rici g üçleri n i n eline M a rksçı -leninci yepyeni bir savaş silôhı veriyor. Prog ra m ı n ızı n ka muo­ yunda ca n l ı ta rtı şıl ması, geniş ya n k ı la r ya ratması onun ne kada r g ü ç l ü bir silôh olduğ u n u ka nıtl ıyor. Böylesi bir prog ra m, D KP' n i n verdiği çetin bir savaşın, b i r b i ri k i m i n sonucudur. B u birikim, DKP' n i n teke l lere, neo­ faşistlere, en gerici ka ra n l ı k g üçlere karşı verdiği a rdıcıl savaşlarla elde e d i l m iştir.

DKP, burj uvazi nin, em perya list tekel lerin buna l ı m l a rı n b ütü n y ü k ü n ü işçi sı nıfı n ı n, geniş emekçi yığ ı n la rı n ı n sırtı na yükle mesine karşı sava ştı, sava şıyor. DKP, demokratik hak ve özg ü rl ü kl erin ka l d ı rı l ma s ı na , işsizl iğe, meslek yasa kla rı n a ka rşı sava ştı, sava şıyor. D KP, Federa l Alma nya 'da yabancı işçi leri tekel lerin ba rba rca söm ü rmesine, i nsa n l ı k onurunu aya k ­ l a r a ltına a l a n ezg isine ka rşı sava ştı sava şıyor. Böylece p roleta rya e n ­ terna syona l izmi i l ke leri n i g özbebeği g i bi savu n uyor. DKP' n i n bu len inci tutu m u nu Federa l Almanya 'daki yüzb i n lerce Tü rkiyel i işçi öz deneyleriyle g örüyor. Tü rk iyel i işçiler a rası nda DKP'nin sayg ı n lı ğ ı böy lesi bir ka yna k­ ta n gel iyor.

M ies yolda ş ı n Ma rksçı -le n i nci i l kelere ve i ncelemelere daya na n değerli ra poru , Federa l Almanya'da kom ü n istle ri n ne kad a r zor koşu l l a r a ltı nda ça l ı ştıkla rı n ı, soru n l a ra nasıl somut çözü m yol l a rı bulduklarını ve Federa l Alma nya pro leta ryas ı n ı n sava şı na nası l g ü r bir ışık tuttuğ u n u serg i l iyor.

967

Prog ra m ve Ra por, DKP'nin işçi s ı n ı fı n ı n ve emekçi yığ ı nl a rı n demokrasi ve sosya l izm sava ş ı m ı nda yönetici ve öncüsü, u mut kaynağı olduğunu gösteriyor. Federa l Alma nya halkının baş ı n ı yeniden ateşlere yakma k yol u n u izleyen Stra usslara , eski-yeni nazilere ka rşı savaşın başı n ı D K P çekiyor. G e n i ş h a l k yığ ı n la rı n ı n geleceğe, k u rtul uşa ola n ina ncı DKP'nin bu savaşla rı nda ca n l a n ı yo r.

Değerli yolda ş l a r, Tü rkiye, 42 m i lyon h a l k ı m ı z ta ri h i n çok çetin b i r döne m i n i yaşıyor. ü l ­ kem iz, h a l kı m ı z derin ekonomik, sosya l , politik s ü regen b u na l ı ml a r i çi n ­ de kıvra n ı yor. NATO'ya bağ l ı l ı k v e s i l ô h l a n m a ya rı şı yüzünden Tü rkiye m i lya rlarca dol a r borca batm ı ştı r. U l usla ra ra s ı teke l lerin, finans oda kları ­ n ı n kontro l ü a ltına g i rm iştir. Topra kl a rı m ı z, Ameri ka n üsleriyle, atom baş­ l ı k l ı yığ ı na kla rıyla donatı l mı ştı r. Anay u rd u m u z korkunç b i r teh l i keyle her a n yüzyüzedi r. Üste l i k pah a l ı l ı k, enflôsyon, işsizlik korkunç ölçü l e r a l m ı ş ­ tır. Yaşa m işçi s ı n ıfına v e halkı m ıza bir cehen nem ol muştur. işbirl ikçi b u rj uvazi, en gerici egemen çevreler, b u n l a ra yu m ru k olan fa şist g üçler işçi sı nıfına, i le rici g üçlere ve örg ütlere kanla, k u rşunla sa l ­ d ı rıyor. Yayı l ı cı Amerikan çevrelerinden, CiA'da n, Batı Alman g ericilerinin başı Stra uss'l a rdan destek a l a n H itlerci Tü rkeş' in pa rtisi, b u n l a rla omuz o m uza veren M aocu l a r, yurd u muzda b i r i ç savaşa gidiyorl a r. Son 9 ay içinde bu sa ldı rı l a ra k u rba n g iden yurtta ş l a rı n sayısı 800' ü , ya ra l ı sa ­ yısı bin leri bul uyor. Silô h l ı fa şist terör en ba şta işçi s ı nıfına onun öncü kolu TKP'ye, i le rici gençl i k ve kadın, b a rı ş ve meslek örgütlerine yönel i k­ tir. Faş ist kurşu n l a ra k u rba n g idenler işçilerd i r, ko m ü nistle rd i r, g ençlerdi r.

Terörün bir ucu da CHP'nin a nti-e m perya list ka na d ı na yöneliktir. Bu sa l ­ d ı rı la rı n kayna ğ ı içerde tekelci, işbirlikçi gerici b u rj uvazi, d ı şa rda bun­ l a rı n daya nağı Ameri kan, Batı Alman em perya listleri ve NATO'cu çevre­ l erd i r. Bu çevreler son za m a n la rda Tü rkiye üzerindeki bask ı la rı n ı daha da yoğ u nlaştı rmı şla rd ı r.

H a l kı mı z, işçi s ı n ı fı böylesi b i r d üşmana karşı u l usa l bağ ı msızlık, sosya ­ l izme açı lan i leri de mokratik b i r d üzen, bölgem izde ve d ü nyada barış için, büyü k komşu muz Sovyetler B i rl iğ i i l e iyi komşu l u k ve dostluk i l iş­ kileri n i n gel işti ril mesi için sava şıyor. B u sava ş ı n ba şında Tü rkiye Kom ü n ist Pa rtisi, p a rti miz yürüyor.

Kendisine sosya l -demokrat diyen Ecevit h ü kümeti ise yığ ı n l a rı n eylem­ l erini gemlemeye ça l ışıyor, faşist sa l d ı rı l a rı n üstüne g it miyor. Emperya liz­ min karşısı nda boy u n eğ iyor. Demokratik hak ve özg ürlü kleri buduyor, buda nmasına g öz y u m uyor. Bu h ü k ü met döneminde ilerici kita p ve derg i ­ l e r yasa klanıyo r, toplatı l ıyor. Lega l ola ra k bası l a n Pa rti mizin Prog ra m ı n ı yasa klattı . Prog ra m ı yayı n laya n ü r ü n yayı n l a rı soru m l us u nu m a hkemeye verd i rtti. 1 7 Eki m 'de d u ruşması oldu. Savcı yayı nevi sorum l u s u Taşta n' ı n 968

en az 1 1 y ı l h a psini istiyor. TKP üzerindeki yasa k hôlô s ü rd ü rü l üyor. Tür­ kiye bug ü n Avru pa'da kom ü n ist pa rtisinin yasa k o l d u ğ u tek ü l kedir. Biz T ü rk iye komünistleri d e böylesi a ğ ı r koşu l l a r a ltında sava şıyo r.

Pa rtimizin örg ütl ü l ü ğ ü için ve prog ra mı nı n ya rg ı la nmasına ka rşı ka rdeş pa rtiler u l usl a ra rası daya n ı ş m a n ı n yeni b i r örneğ ini veriyorla r. B u daya ­ nış rnaya DKP'nin büyük katkısı o l m uştur ve o l uyor. DKP Yönetim Ku ru lu'­ na, Federa l Alma nya kom ü nistlerine daya nışmaları için ca nda n teşekkür ederiz.

Yol da ş l a r, Alman ko m ü nistleriyle Tü rkiye komü nistlerinin bağ l a rı çok eskidir. B u bağ l a r s o n 1 0 yı l içinde d a h a da kuvvetlenmişt i r. Pa rti leri miz proleta rya enternasyo n a l izmiyle, M a rksçı - leninci i l ke lerle, Sovyetler Birliği'ne g öster, dikle ri yıkı l maz dost l u k d uyg u l a rıyla bağ l ı d ı r.

Yüce M a rks' ı n, Engels'in, Lenin'in, Liebknecht-luxem b u rg ' l a rın, Thö l ­ m a n n ' la rı n sava ş geleneklerini s ü rd ü ren Alman Kom ü nist Pa rtisine şa n !

Yaşa s ı n DKP ve TKP a ra s ı nd a ki yı k ı l m a z kardeşl ik ve savaş d ostluğu !

Yaşa sın prol eta rya enternasyona l izmi !

969

ceY eni çağ •• dan Okurlara

Komü nist bası n ı n gelenekleri n i sürd ü rerek « Ba riş ve Sosya lizm

Sorun l a rı »

- ,.yeni

çağ » dergisi s ü rekli olara k oku rla ra başvuru­

yor v e derg i n i n d a ha ilgi nç, içeriğinin da ha zengin ol ması içi n önerileri n i bildirmelerini rica ed iyor.

Ald ı ğ ı m ı z mektuplardaki tavsiyeler, d ilek ve istekler, eleştiriler ça lışma ları m ızı aya r/ama mızda bizlere büyük yard ı mda bulunuyor.

Sizlere tekrar başvura ra k aşağ ıdaki soruları ya nıtla rnanızı rica ed iyoruz : - Dergide yayımlanan yazılardan hangileri sizde derin bir iz baaktı ve niçin?

Hangi yazılart beğenmediniz ve niçin?

Dergide hangi konularda yazdar okumak istiyorsunuz ?

Derginin sayfalarmda kimlerin yazdartm okumak istiyorsunuz?

- Dergide ne gibi yeni bölümler görmek istiyorsunuz?

- Başka önerileriniz var mı?

Okurfartmızm

bu

sOlUlartmızl

yamtlamalartm

bekliyor,

tuplarmı aşağıdaki adrese gönderme/erini rica ediyoruz.

Adresimiz : Yen i çağ - Stred isko pro rozsirovani tisku,

Pra h a 6, Thakurova 3 Czechoslovakia

970

mek­

ıÇiNDEKiLER Sayfa Yumjagin Sedenbal Sosya l ist ü l keler a rası ndaki işbirliğinde u l usla ra rası ve u l u sa l etmenler . . . . . . . .

Rodney Arismendi Ma rksizmin bilimsell iğ i ve g ü n ü m ü zde Ma rksizm - le n i n iz m kon septi n i n ö n e m i . . . . . . . . . . . . . . . . . .

875

888

Georg Kwiatowski Yayı l m a ve dikta s i l ô h ı - ABD emperya lizmi n i n pla n l a rı nda NATO

900

Günter Wert NATO'n u n sava ş maki nesi .

910

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Klaus Sorgenicht Alma nya Sosya list Birl i k Pa rtisi i le dost pa rtiler a rası ndaki işbi rliğ i

91 4

Kemal Kervan Baskı ve terör d u rd u ru l s u n .

922

.

.

G. Smirnov M a rks izm-Len i n izm : Ya ratıcı lı k ve kuruc u l u k

924

Essop Pahad K i m i n bağ la şığı ? Pekin ' i n d ı ş politikası üzeri ne xx : Emperya lizmin maskesini sıyı ra n yeni materya l ler

926

928

OZEL SAYFALAR

TKP Merkez Ko mites i n i n bi ldirisi .

.

958

TKP MK Genel Sekreteri i. Bilen yol d a ş ı n Fra nsız, ıta lya n, Portekiz ve Ispa nya Kom ü n ist Pa rti leri Merkez Kom itelerine mesajı . .

960

TKP M K Genel Sekreteri i. Bilen yold a ş ı n Peru Ko m ü n ist Pa rtisi Merkez Kom itesine mesajı . . . . . . . . . .

961

TKP MK Genel Sekreteri ı . Bilen yoldaşın AKEl MK Genel Sekreteri Ezekias Pa paionnou yoldaşa mesajı . . . . . . . .

962

TKP MK Genel Sekreteri i. Bi len yoldaşın Al ma n Ko m ü n ist Pa rtisi Başka nı Herbert Mies yoldaşa mesajı . . . . . . . .

963

TKP M K Genel Sekreteri i. Bilen yoldaş ı n ısra i l Ko m ü n ist Pa rtisi Genel Sekreteri Meir Vi lner yoldaşa mesajı . . . . . . .

964

TKP M K Genel Sekreteri ı . Bilen yolda ş ı n Yemen Sosya list Pa rtisi MK Genel Sekreteri Abdel Fatta h ısma i l yoldaşa mesa j ı . .

965

I ra n Tudeh Pa rtisi M K Birinci Sekreteri l ra dj Eska ndary yold a ş ı n Türkiye Kom ü n ist Pa rtisi Merkez Komitesine mesajı . . . . .

966

xx : Alman Kom ü n ist Pa rtisi ' n i n M a n heim Kon g resinde TKP temsi l cisi n i n kon uşması . . . . .

967

xx :

.

.

.

.

.

.

.

.

.

xx :

xx :

xx :

xx :

.

xx :

xx:

.

xx :

.

.

.

.

.

.

.

.

•

.

.

•

•