dsolomos_2014_L_salt

Σε κήπο δε φυτεύεται, σε περιβόλι όχι, ο βασιλιάς το γεύεται κι όλος ο κόσμος το ’χει. Τι είναι;

... ΤΟ ΑΛΑΤΙ

Τι είναι το αλάτι; ∗ Το αλάτι είναι το χλωριούχο νάτριο (NaCl).

∗ αλς – αλός (αρχ. ελλ.) = θάλασσα > άλας – άλατος = αλάτι sal (λατινικά) = αλάτι > salarius = ο μισθός των Ρωμαίων λεγεωνάριων > salary (αγγλικά) = μισθός – sale = πουλώ

∗ Δύο μορφές:

- η ορυκτή μορφή = κρυσταλλικό χλωριούχο νάτριο. Συναντάται σε πολλά μέρη υπό τη μορφή στρωμάτων ή μαζών. Υπάρχει στα υγρά εδάφη κάτω από πολύ πυκνή κάλυψη. Στις ξηρές περιοχές βρίσκεται πάνω στην επιφάνεια.

- διαλυμένο στο θαλασσινό νερό Το αλάτι μεταφέρεται από ποταμούς. Τα νερά τους ξεπλένουν τα πετρώματα και το έδαφος παρασέρνοντας στη θάλασσα διάφορες ουσίες.

∗ Στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε κυρίως το θαλασσινό αλάτι. ∗ Στην ακρογιαλιά κατασκευάζονται δεξαμενές πολύ ρηχές με πολύ μεγάλη επιφάνεια, που ονομάζονται αλυκές. ∗ Οι αλυκές γεμίζουν με νερό της θάλασσας. Όταν αυτό εξατμιστεί, συγκεντρώνεται το αλάτι που ήταν διαλυμένο σ’ αυτό.

Αλάτι και οικονομία ∗ Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το αλάτι ως μέσο για τις συναλλαγές. ∗ Σε μερικές περιοχές το χρησιμοποιούσαν και ως νόμισμα. ∗ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας του Όθωνα, δημιουργήθηκαν τρία μονοπώλια, ένα από τα οποία ήταν το αλάτι. ∗ Το 1897-98 η κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη, πήρε δάνειο από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Οι Έλληνες, είχαν ως κύρια πηγή εσόδων, προϊόντα των μονοπωλίων όπως σπίρτα, τραπουλόχαρτα, και φυσικά, αλάτι. ∗ Για να εξασφαλιστεί η αποπληρωμή των δανείων της χώρας αποδίδονταν στο ΔΟΕ (Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος) τα έσοδα των μονοπωλίων.

Αλάτι και θρησκεία ∗ Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχει μια εντολή προς τους Ιουδαίους ν’ αλατίζουν τα προσφερόμενα για τις θυσίες. Η ικανότητα του αλατιού να συντηρεί τα τρόφιμα συμβολίζει τη συνέχεια και τη σταθερότητα του Θεού με τους Ιουδαίους. Χρησιμοποιούταν και ως σύμβολο ή μέσο καταστροφής. ∗ Στην Καινή Διαθήκη αναφέρεται «υμείς έστε το άλας της γης». ∗ Ο χριστιανικός λόγος παρομοιάζεται με αλατισμένη τροφή από τον απόστολο Παύλο. ∗ Οι Ασσύριοι και οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν το αλάτι στις θρησκευτικές τελετές τους. ∗ Στο Μωσαϊκό Νόμο το αλάτι θεωρείται σύμβολο απαραίτητο στοιχείο της προσφοράς προς το Θεό.

Αλάτι και άνθρωπος ∗ Το αλάτι έχει πολύ μεγάλη σημασία για τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι απαραίτητο να λαμβάνουμε μια μικρή ποσότητα στην καθημερινή μας ζωή. ∗ Διευκολύνει την πέψη, ανοίγει την όρεξη, βοηθάει στην έκκριση των γαστρικών υγρών, εμποδίζει τις ζυμώσεις στο στομάχι και στο έντερο, αποτρέπει τη δυσκοιλιότητα και βοηθάει το μεταβολισμό των τροφών που περιέχουν πρωτεΐνες.

∗ Φυσιολογικά ο άνθρωπος καταναλώνει 4,5 κιλά αλάτι το χρόνο. ∗ Η κατάχρησή του είναι δυνατό να προκαλέσει παθήσεις από υπερβολική χρήση. Μπορεί να προκαλέσει έλκος, δυσπεψία ή να καταστρέψει τους νεφρούς του ανθρώπινου οργανισμού.

Αλάτι και καθημερινή ζωή ∗ Το αλάτι είναι ένα μέσο για να συντηρηθούν τα τρόφιμα. Το κρέας και τα ψάρια παστώνονται με αλάτι για να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα. ∗ Το αλάτι χρησιμοποιείται και στην παρασκευή σαπουνιών, στιλβωμάτων, σμάλτου πορσελάνης καθώς και στη μεταλλουργία ως καθαριστικό. ∗ Όταν προστίθεται στον πάγο ή στο χιόνι το αλάτι προκαλεί μείωση του μείγματος. ∗ Στην κτηνιατρική, χρησιμοποιείται σαν καθαρτικό σε δόση λίγων γραμμαρίων. ∗ Στη γεωργία χρησιμεύει για καλύτερες καλλιέργειες, αλλά όταν βρίσκεται σε ποσότητα μεγαλύτερη από το κανονικό, κάνει το έδαφος ξερό και άγονο.

Αλάτι και προλήψεις ∗ Μέχρι σήμερα έχουν διατηρηθεί αρκετές προλήψεις σχετικά με το αλάτι. ∗ Οι χωρικοί δε δανείζουν αλάτι, γιατί πιστεύουν ότι «ψοφάνε τα ζωντανά». ∗ Αποφεύγουν να χύσουν αλάτι από την αλατιέρα.

Και τώρα... Σε ό,τι είπαμε νερό κι αλάτι!