Stadsontwikkelingen by Stadsontwikkeling

Stedenbouw is nodig Bezoekers over het Zuiderpark Samen bij Stadsontwikkeling Groen Leuvehoofd Economie is alles Gefeliciteerd, je staat op internet De zomeragenda

Personeelsblad Stadsontwikkeling - nummer 7 - juli 2011

Chinees eten op Katendrecht

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Stadsontwikkelingen gaat digitaal! Een digitaal personeelsblad. De wens van de één, de schrik van de ander is door de bezuinigingen werkelijkheid geworden. Na slechts een jaargang kan vanwege de verplichtingenstop een aantal diensten van externe partijen niet meer ingekocht worden. Zuur, jammer, maar begrijpelijk. Uiteraard gaan we niet bij de pakken neerzitten. Ons personeelsblad gaat verder in digitale vorm. Dat betekent dat we op een aantal zaken in moeten leveren, zoals inhuur externe fotografen voor de fotoreportage en foto’s bij de artikelen, de artikelen worden korter en het blad minder dik. Maar digitaal biedt ook nieuwe kansen en uitdagingen. Bij een online personeelsblad kan de lezer zelf meedenken en direct reageren door middel van het toevoegen van reacties of het beantwoorden van een poll (interactie). Ook kan een digitaal blad frequenter verschijnen en daardoor beter inspelen op de actualiteit. En de creatieve mogelijkheden van een online blad zijn groot. Het mag duidelijk zijn dat de redactie op de korte termijn waarop de bezuinigingen hun beslag hebben gekregen nog geen uitgebalanceerd digitaal concept heeft bedacht. Daarom komen de eerstvolgende edities als digitale blader-editie van de papieren vorm uit. In feite een beetje terug naar het tijdperk van ‘under construction’. Maar na de zomer gaat de redactie een high tech formule creëren voor de digitale variant van ons personeelsblad. We hebben nu al zin in! Wat je van de eerste digitale Stadsontwikkelingen vindt, kun je kwijt in de mini-enquête op Sjaan. Alle www’s en de inhoudsopgave zijn clickable. Deze links zijn onderlijnd.

Colofon Personeelsblad van Stadsontwikkeling (gemeente Rotterdam) Uitgave: nummer 7, juli 2011 Hoofdredactie: Emmely Samson Eindredactie: Ferdinand van Dijk

Clickable inhoudsopgave 4

Agenda

Economische groei zonder potten geld

Fotocolumn

Rotterdam in 5 minuten +++ Rotterdam Rotterdam Duurzaam Wijzer: de methodiek voor duurzame planvorming Wil jij duurzaamheid toepassen in je project? De Duurzaam Wijzer helpt je bij het vertalen van duurzaamheidambities naar concrete strategieën en maatregelen. Doel is vooral inspireren, en niet oplossingen voorschrijven. Daarom de keuze voor een compacte en beeldende vorm. Gemeente Rotterdam ontwikkelde de Duurzaam Wijzer, met als inspiratie de Rotterdamse Energie Aanpak en Planning (REAP); een succesvolle methode die verschillende denkstappen en schaalniveaus combineert. De Duurzaam Wijzer past deze methode toe op diverse thema’s. Met binnen elk thema drie denkstappen, toegepast op vier schaalniveaus. De wijzer biedt een eenduidig gesprekskader en helpt professionals om dezelfde taal te spreken. Hoewel enkele maatregelen typisch Rotterdams zijn, kun je de wijzer ook goed toepassen in de rest van Nederland. Zo worden we allemaal Duurzaam Wijzer.

Teksten: redacteuren Servicedienst en Stadsontwikkeling Vormgeving: Martin van Vliet (Stadsonwikkeling) Coverfoto: Jan van der Ploeg Redactieadres: elmj.samson@rotterdam.nl fc.vandijk@rotterdam.nl en p.vanarum@gw.rotterdam.nl 2

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Kijk voor meer informatie ook op: www.rotterdam.nl/duurzaamwijzer

Stedenbouw, onmisbare partner

12 Vier bezoekers van het Zuiderpark

Hoogvliet is nooit af

14 Gefeliciteerd! Je staat op internet

Oude Noorden verbetert

19 Groen Leuvehoofd 22 De Rotterdam

11 Kokkerellen op de Kaap

16 Samen naar Stadsontwikkeling

23 Column 24 Stadsontwikkeling tuiniert

m in 5 minuten +++ Rotterdam in 5 minuten +++ Rotterdam in 5 minuten Zomer op Rotterdam Centraal

Maaskades en Vaanweide genomineerd voor Groene Stad Award 2011

Kom deze zomer naar een van de kijkdagen / avonden of neem kinderen mee op een kidstour of speurtocht bij de bouwput van Rotterdam Centraal.

Voor de prijsvraag De Groene Stad Award zijn 18 projecten ingezonden ter beoordeling. De jury heeft zeven projecten genomineerd, waarvan Stadsontwikkeling bij twee aan de wieg stond. De prijsuitreiking vindt plaats op 5 oktober.

Kijkdagen Elke eerste zaterdag van de maand. Rondleiding van een uur over de bouwtechnieken, de architectuur en de bouw. Kijkavonden. Iedere laatste vrijdag van de maand. Bekijken van de bouwwerkzaamheden vanaf het Groot Handelsgebouw (7e verdieping). Tijd: om 21:00 uur en 22:00 uur. Aanmelden bij Punt Centraal, telefoon (010) 240 3800. Speurneuzen Kidstours en speurtochten op en langs de bouwplaats voor kinderen en (groot)ouders. Speurtocht: maandag van 13:00-17:00 uur, dinsdag t/m vrijdag van 10:00-17:00 uur. Kidstour: iedere woensdag en vrijdag om 14:00 uur. Van te voren aanmelden is niet nodig. www.rotterdamcentraal.nl

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

De ‘Manifestatieweide’ Vaanweide in het Zuiderpark is een project van Stadsontwikkeling Stedenbouw, de Koninklijke Nederlandse Bergsport Vereniging, de Skatersvereniging, de Nederlandse Padel Federatie, Kwekerij Rotterdam en omwonenden voor de Rotterdamse deelgemeente Charlois. Op pagina’s 12 en 13 lees je hoe bezoekers denken over het Zuiderpark. Maaskades (Waterfront) is het ‘vergroeningsproject van de stenige stadskades langs de Nieuwe Maas. Een project van Stadsontwikkeling Stedenbouw, Gemeentewerken, Piet Oudolf uit Hummelo, WesterkadeOkra Landschapsarchitecten in opdracht van de gemeente Rotterdam. Meer over het project lees je op pagina 19.

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

De zomeragenda

➜ ➜ ➜

The One & The Man Met de boot naar een surrealistische tentoonstelling over het leven in een

Testify! The consequences of

achterbuurt.

Architecture

www.onderzeebootloods.nl

Kan architectuur bijdragen aan een duur-

Wednesday Night Skate

zame samenleving? Tesify! toont pogin-

12 Kilometer skaten met na afloop een

gen van architecten over de hele wereld.

skatefeest. Start en eind: Binnenrotte.

Ontdek gelijk het vernieuwde NAi!

www.wednesdaynightskate.nl

www.nai.nl

➜

RDM-Campus, Heijplaat

T/m 13 november

13, 20 en 27 juli, 3 en 10 augustus

14 augustus > Park bij de Euromast

Tot 26 september > Onderzeebootloods

➜

6 en 7 augustus > Vroesenpark

Dag van de romantische muziek

Duizel in het park

Je picknickmand mee en genieten van

T/m 2 oktober > Kunsthal Crisis! voor de lens Crisis! laat vanuit verschillende

Een sprankelend festival met vrolijke

invalshoeken zien hoe mensen de crisis

live muziek.

muziek, tintelende taal en sprookjes-

in Nederland ervaren.

www.dagvanderomantischemuziek.nl

achtige kunst. www.duizel.com

www.kunsthal.nl

➜

T/m 27 november > Villa Zebra Bouwwereld Met knuffels, kartonnen dozen of tapijt volop bouwen. www.villazebra.nl

➜

Vrijdag 29 juli > Havennatuur Een speciale excursie op zoek naar de rugstreeppad, groenknolorchis en wat dies meer zij. De excursie naar flora en fauna in het havengebied gaat uit van Informatiecentrum FutureLand op de Maasvlakte. www.maasvlakte2.com Aanmelden: klik hier

➜ ➜

T/m 31 december Nederlands Fotomuseum De donkere kamer

➜

T/m 1 september Lijn 10 Ga mee en ontdek Rotterdam vanuit de

Tentoonstelling over

tram. Dit seizoen rijdt de historische tram

1 t/m 12 augustus > Ahoy

aspecten van de Neder-

Lijn 10 elke dinsdag tot en met zondag.

Jeugdvakantieland

landse fotogeschiedenis

Op zondag worden er (onder voorbehoud)

Meer dan 100 activiteiten voor kleine

aan de hand van de eigen

speciale een speciale tram van stal

en grote kinderen. www.ahoy.nl

collectie.

gehaald.

www.nederlandsfotomuseum.nl

www.lijn10.nl

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Terug naar inhoudsopgave

Ondernemen

Economische groei zonder grote potten geld De Rotterdamse economie voldoende impulsen blijven geven, terwijl er gigantisch moet worden bezuinigd. Kan de gemeente dat blijven doen? En hoe dan? Pieter Jeroense, afdelingshoofd Economie (Stadsontwikkeling) en manager Alex Blonk van Ondernemershuis Zuid (onderdeel van de afdeling Economie) over hun werk, de bezuinigingen en de stemming onder collega’s en ondernemers.

Blijven investeren in de economie. Dat is de opdracht die het college aan de afdeling Economie heeft gegeven. Tegelijkertijd moet er ook fors bezuinigd worden. Een onmogelijke combinatie? Pieter: We moeten het met beperktere middelen doen de komende jaren. Dat staat vast. Maar dat betekent niet dat we moeten gaan somberen. Of dat er niets meer mogelijk is. Het is vooral belangrijk dat we creatiever zijn, want de tijd dat de gemeente met grote potten geld klaar staat, is echt voorbij.” De afdeling Economie is nog niet bij alle collega’s van Stadsontwikkeling bekend. Hoe komt dat denken jullie? Pieter: “Volgens mij kennen veel collega’s ons wel, maar op onderdelen. Het is ook zo’n diverse afdeling. We hebben grofweg vijf functies: dienstverlening, zoals hier in het Ondernemershuis Zuid, accountmanagement in de stad, acquisitie van nieuwe bedrijven, economische kennis en de economische ontwikkeling. De afdeling bekijkt bijvoorbeeld hoe de arbeidsmarkt zich ontwikkelt en probeert daarna met instellingen knelpunten op te lossen. Een ander voorbeeld is dat wij weten welke kantoorpanden in de stad leegstaan en daar actie op ondernemen.” Alex: “En die informatie kunnen we hier in het ondernemershuis weer goed gebruiken. Een ondernemer die op zoek is naar kantoorruimte, kunnen we vrijwel direct iets aanbieden.”

Pieter Jeroense(links) en Alex Blonk.

Het Ondernemershuis Zuid wordt ook wel de spin in ’t web van Economie genoemd. Alex: “Dat klopt wel, ja. Alles komt hier samen. We bestaan nu drie >>

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

ook creatiever worden. Ondernemen gaat om geld verdienen en een goede ondernemer krijgt dat voor elkaar. Ook zonder subsidie. Daar ben ik van overtuigd.” Het lijkt alsof jullie helemaal geen nadelen zien? Alex: “Natuurlijk zien we die wel. Ondernemers kunnen minder subsidie krijgen. En de gemeente kan bijvoorbeeld niet meer op alle evenementen voor ondernemers aanwezig zijn. Zoals bijvoorbeeld bij de Landelijke dag voor startende ondernemers in november. Of op startersavonden van businessclubs. We bereiken onze doelgroep daardoor niet meer goed. Helaas is dat even niet anders.”

Alex en Pieter voor het Ondernemershuis Zuid

jaar en het aantal bezoekers groeit nog steeds. De gedachte achter het Ondernemershuis is dat startende ondernemers op Zuid met al hun vragen op één plek terecht kunnen. Van juridisch advies tot subsidieaanvragen. We werken samen met 18 partijen, zoals woningcorporaties, financiële instellingen, scholen en de Kamer van Koophandel. Het ondernemershuis is geen gemeentelijke instelling, alle deelnemende partijen hebben een gelijke stem. Het is inmiddels zo’n begrip in de stad dat ook ondernemers uit Noord en zelfs buurgemeenten hierheen komen.” Tijd voor meer ondernemershuizen? Alex: “Daar zijn we wel over aan het nadenken. Want hoewel iedereen hier welkom is, is het toch vooral bedoeld voor ondernemers uit Zuid. Zo zijn hier starterstrajecten, maar de programma’s daarvan zijn specifiek bedoeld voor Zuid.”

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Waar gaat de afdeling Economie zich de komende jaren op richten? Pieter: “Onze prioriteit ligt bij het behalen van de doelstelling uit het programma Economie & Arbeidsmarkt. De gemeente blijft investeren op Zuid en het Stadionpark. Ook in de binnenstad is er geld beschikbaar voor bijvoorbeeld de Nieuwe Binnenweg en kleinschalige culturele activiteiten.” Maar dan blijft nog steeds de vraag: hoe zorgt de afdeling Economie voor de nodige economische impulsen? Pieter: “Zoals ik al zei: het komt nu aan op creativiteit. Onze meerwaarde is vooral dat we partijen bij elkaar kunnen brengen. Ons netwerk is enorm, en we hebben heel veel kennis en expertise in huis. Daarmee kunnen we ondernemers in de stad op weg helpen. Natuurlijk is het even wennen, voor alle partijen. Want de gemeente had tot voor kort meer budgetten om ondernemers op weg te helpen. Er is nu minder geld, maar zeker niet minder hulp.” Alex: “Ik vraag me zelfs af of het zo slecht is dat er minder geld beschikbaar is? Ondernemers moeten zelf

Ook intern zijn de gevolgen inmiddels zichtbaar. De verplichtingenstop, een afgeslankt managementteam voor de afdeling Economie. Collega’s die afscheid van elkaar moeten nemen. Hebben jullie het idee dat de organisatie tijdelijk verlamd is? Pieter: “Nee. Voor sommige collega’s kunnen de veranderingen heel ingrijpend zijn. Vooral als ze hun baan kwijtraken of als hun contract niet wordt verlengd. Maar om geld te besparen, moeten we ook binnen de organisatie maatregelen nemen. Daarom heb ik de teamindeling van de afdeling veranderd, wat neerkomt op minder managers en minder teams. Het heeft geen zin om nu af te wachten op wat er komen gaat. Er ligt een collegeprogramma, en dat moet wij uitwerken. Het werk stopt niet.” Alex: “Precies. We moeten er de komende tijd juist een tandje bij doen.” www.rotterdam.nl/economie www.ondernemershuiszuid.nl

Terug naar inhoudsopgave

Fotocolumn

Metamorfose Kralingse Plas Tijdens een rondje om de plas na een flinke bui op een zonnige zondagochtend in mei. Verrast door het heldere water vol kikkervisjes en zelfs een salamander. Getroffen door de nieuwe stille schoonheid. Dankbaar dat ik zo mag genieten van de natuur in mijn buurt. Ingrid Klunne

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Kleurrijke plattegronden van te bouwen blokken, prachtige maquettes, abstracte composities. Dit is wat je ziet van het werk van de stedenbouwkundigen op de vijfde en zesde etage van Europoint II. Hun doel? Het karakter van de stad, wijk of buurt behouden en verbeteren, verrommeling tegengaan en de leefomgeving veilig, aantrekkelijk en bruikbaar houden voor de toekomst.

Stedenbouw: onmisbare partner in gebiedsontwikkeling onder andere eisen gesteld aan de gebouwen aan de rand om aantrekkelijk te ogen bij het binnenrijden van de stad.

Van stip naar grote schaal “We focussen ons niet alleen op details, maar ook op het geheel’, verduidelijkt Mercè. Wanneer de stip aan de horizon door middel van een visie of masterplan gezamenlijk is gedefinieerd, wordt het eenvoudiger om opgaven en resultaten op korte termijn hieraan te relateren en keuzes meetbaar te maken. We planten ergens veel nieuwe bomen die op termijn deel uitmaken van een bepaalde groenstructuur op een groter schaalniveau.”

Versterkende optelsom

Mercè: “flexibel, vakbekwaam en creatief”

Rotterdam heeft vele fysieke ‘gezichten’. Neem Hoogvliet met bloemkoolwijken, woonerven en rijen van portiekflats met relatief kleine woningen. Heel anders voelt het Oude Noorden. Behoorlijk veel oude panden doorstonden de bombardementen en staan nu schouder aan schouder met nieuwbouw. Mooi ogen Inhoudelijk hoofd Stedenbouw Mercè de Miguel i Capdevila: “Het gaat om de ruimtelijke component van ontwikkelingen in heel Rotterdam, van visie tot gedetailleerde randvoorwaarden of inrichtingsplannen met oog voor sociale aspecten.” Een voorbeeld? “In eerste instantie had de Erasmus Universiteit bij de ontwikkeling van Campus Woudestein een behoedzame strategie. Door meedenken van de stedenbouwkundige werd dit bijgesteld in een ambitieus Masterplan om zo de campus een breder toekomstperspectief te geven en van grotere meerwaarde voor de stad te laten zijn.” In het plan worden 8

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

De visies, masterplannen of randvoorwaarden - oftewel ‘producten’ - dienen ook als een leidraad voor deelgemeenten én integreren de expertise van andere vakgebieden. Verkeerskundigen berekenen hoeveel parkeerplaatsen een nieuwbouwwijk moet tellen, landschapsarchitecten schetsen mee over de buitenruimte. Gemeentewerken weet waar de kabels en leidingen liggen. Over sportvelden praat Sport en Recreatie mee, Jeugd, Onderwijs en Samenleving over de scholen. Ook de ‘zachte’ sociale aspecten worden meer en meer betrokken.

Binnen de ‘perken’ De producten komen veelal tot stand samen met externe partijen, vaak worden ze vervolgens vertaald in onder meer de bestemmingsplannen. Architecten weten zo binnen welke kaders ze moeten blijven. “En woningbouwcorporaties kunnen hierdoor beter de keuze maken tussen sloop of juist de transformatie van hun bestaande voorraad”, voegt Mercè toe. “Samenwerken met zulke partijen is dus essentieel om tot het gewenste resultaat te komen. Het geeft meteen de spilfunctie van afdeling Stedenbouw weer, gepositioneerd tussen stakeholders en de wettelijke planologische kaders.” >>

Terug naar inhoudsopgave

Ontwerpen aan de stad Met kennis van zaken Het huidige economische klimaat onderstreept die samenwerking nog eens. Mercè: “Extensieve uitleggebieden en grootschalige herstructurering maken plaats voor meer strategische ingrepen en transformatieopgaven. Dat vraagt van ons de nodige kennis en creativiteit en maakt samenwerking met externe partijen een nog belangrijker sleutel.

De stedenbouwkundig ontwerpers ontwikkelen zich daarom binnen Stadsontwikkeling verder als flexibele vakbekwame professionals met een creatieve houding en sterke grafische vaardigheden. De koppeling met de aanwezige gebieds- en vakkennis biedt de basis voor onze onmisbare bijdrage aan duurzame gebiedsontwikkelingen.”

Jeroen de Bok, ervaren stedenbouwkundige:

“Hoogvliet is nooit af”

Woningbouw Alverstraat

“Hoogvliet, jaren ’90: rijkeren vertrokken en armere bewoners bleven. De documentaire ‘Eindstation Hoogvliet’ zette de problematiek definitief op de kaart. Binnen de ‘Vitale Coalitie’ sloegen toenmalig Vestia, Woonbron, Stadsontwikkeling, GW en de deelgemeente de handen ineen. Wimby (een onafhankelijke organisatie die samen met bewoners en professionals vernieuwende ideeën ontwikkelde) speelde een creatieve rol. Dit resulteerde in een open en intensieve samenwerking die voorwaardelijk was voor daadkracht en het succes van de herstructurering van Hoogvliet.

Heerlijkheid Hoogvliet

ma’s van Eisen voor bouwplannen en inrichtingsplannen. Elk bouwplan bevatte oplossingen voor parkeren, bestaand groen bleef zo mogelijk behouden en veel verschillende woonvormen kregen ruimte. In Hof van Heden huizen nu gezinnen met passie voor ecologie. Muzikanten hebben studio’s-bij-huis onder de terp in de Muziekbuurt en de Heerlijkheid Hoogvliet biedt ruimte aan een feestzaal en de modelbotenvereniging. Om een evenwichtiger woonvoorraad te scheppen, is uiteindelijk eenderde van de bestaande voorraad vervangen. Door ‘wortelen’ van nieuwe bewonersgroepen is de diversiteit en de sociale cohesie toegenomen.

gen van de gezamenlijke strategische stappen visueel, stelde kaders op en stemde deze af met betrokken partijen. Bij deeluitwerkingen dacht ik mee over geschikte architecten, begeleidde deze in het proces en schakelde tussen ontwikkelaar, politiek, landschapsarchitecten, welstandscommissie et cetera. Hoogvliet is nooit af, net als de rest van de stad. Maar we hebben wel een inhaalslag gemaakt. Juist de samenwerking binnen de coalitie maakte dit project uniek en leverde goede resultaten op. Dat kan ik iedereen daarom aanraden.”

‘Wortelen’ op niveau De 47 deelprojecten werden aangestuurd door kaders op verschillende niveaus: De Logica-studie (Hoogvliet-breed), Structuurschetsen (buurtniveau) en Program9

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Snel schakelen Naast mijn inhoudelijke rol als stedenbouwkundige zie ik mijn werk ook als ‘Haarlemmerolie’. Ik maakte de gevol-

Jeroen de Bok Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Mattijs van Ruijven, senior stedenbouwkundige:

“Oude Noorden zichtbaar verbeteren” “Voor het Oude Noorden hebben we onlangs, gezamenlijk met deelgemeente, woningbouwcorporatie en andere stakeholders een ruimtelijk kader ontwikkeld. Daarin wordt het streefbeeld voor de komende dertig jaar beeldend weergegeven. Niet voor niets, want er was weinig regie op de verschillende plannen en de koppeling met buitenruimte bleek onvoldoende.

Een mooie straat in het Oude Noorden 10

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Op de route Het oorspronkelijke stratenpatroon heeft ons geïnspireerd om ontbrekende noodzakelijke verbindingen opnieuw vorm te geven. Hierdoor worden veel routes door de wijk overzichtelijker en nemen veiligheidsen oriëntatiegevoel toe. Neem de Bloklandstraat. Die eindigt nu abrupt op de binnenplaats van een bouwblok. Maak je dit bouwblok open, dan staat de straat weer in verbinding met de Zwaanshals en de Rotte. Het wordt weer een wandel- en rijroute en dat komt de economische ontwikkeling en sociale contacten ten goede.

bouw kijken we naar de hoogte, diversiteit van blokken en passende inrichting van straten. Zo wordt een vernieuwde stedelijke laag aan de bestaande kwaliteit toegevoegd. Dit versterkt elkaar. Bovendien kunnen bijvoorbeeld woningbouwcorporaties hun sloop- en nieuwbouwstrategie hierop baseren.

Oud & nieuw

Wij blijven bij de uitwerking van de deelplannen betrokken en denken met deelgemeente en stakeholders mee over concrete uitwerkingen. Ook al wordt het resultaat van mijn bijdrage hier pas in een relatief laat stadium voor de Rotterdammers zichtbaar, toch ben ik trots om mijn vak in te zetten voor de zichtbare verbetering van Oude Noorden.”

Het Oude Noorden kent mooie oude panden, maar ‘behouden om het behouden’ werkt niet. Daarom wordt in navolging op het Ruimtelijk Kader een cultuurhistorische verkenning opgesteld. Door opknappen van waardevolle oude panden behoud je het karakter van het gebied. Dat trekt nieuwe bewoners die juist een uniek pand zoeken. Bij nieuw-

van Ruijven

Mattijs

... en een plek die een ingreep kan gebruiken. Terug naar inhoudsopgave

Kokkerellen op de Kaap Gezellig een hapje eten met vrienden of collega’s, maar geen zin in een standaard avondje uit? Ga dan eens koken op de Kaap! In Katendrecht kun je namelijk je eigen menu bij elkaar kneden, hakken en bakken. De kersverse communicatieafdeling van Stadsontwikkeling probeerde het uit. Als er in Katendrecht gekookt wordt, moet het bijna wel Chinees zijn. Zeker nu het precies honderd jaar geleden is dat de eerste Chinese havenarbeiders zich in Rotterdam vestigden. Om dit te vieren zijn er tot en met oktober allerlei culturele, educatieve en culinaire activiteiten onder de noemer ‘China op de Kaap’. Wie van de Chinese keuken houdt, zit deze zomer dus goed in Katendrecht!

Het principe is simpel: men neme een handjevol collega’s, vrienden of familieleden. Zet deze in een ruimte aan het Deliplein, voeg een aantal tafels met keukengerei en lekkernijen toe, een paar uurtjes laten sudderen en klaar is kees. Succes gegarandeerd! Onder begeleiding van de professionals van cateringbedrijf ‘Delikaat’ gaan deelnemers in kleine groepjes aan de slag met Chinese receptjes. De een maakt de Wontonsoep, de ander roostert kip of rolt loempia’s en weer een ander groepje maakt de muffins voor bij de koffie. Ondertussen kan er natuurlijk lekker geborreld en gebabbeld worden. Als alle voorbereidingen er op zitten zorgen de mensen van Delikaat

dat alles goed gekookt of gebakken wordt. Het enige wat dan nog rest is alles lekker op te smikkelen. Voor iedereen die van koken en lekker eten houdt is ‘China op de Kaap’ een echte aanrader. Het Katendrechtse Deliplein biedt een welkome afwisseling van de geijkte restaurants in het centrum. Het zelf bereiden van je diner klinkt als veel werk, maar maakt van de avond wel een onvergetelijke ervaring. Waarom zou een etentje zich immers moeten beperken tot het nuttigen van de lekkernijen? Het samen bereiden van het eten is minstens zo gezellig en bovendien nog leerzaam ook. Kortom: Ga eens kokkerellen op de Kaap! Meer weten? Kijk op www.chinaopdekaap.nl of informeer bij Delikaat www.delikaatrotterdam.nl Jurn Quadt

moetjeheenziendoenhorenlezenmoetjeheenziendoenhorenlezenmoetjeheenziendoenhorenlezen Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011 11

Vier bezoekers van het Zuiderpark Het Zuiderpark is twee jaar geleden door de gemeente op de schop genomen. Er kwam een nieuwe speeltuin en skatebaan, er zijn wandel- fiets- en kanoroutes aangelegd, nieuwe infoborden geplaatst en meer. Na twee jaar zijn we benieuwd wat de gebruikers van de verbeteringen vinden. En wellicht hebben ze nog tips. Meer over het Zuiderpark op www.zuiderpark.rotterdam.nl

Foto’s Jan van der Ploeg

Hij heeft zijn schoenen even uit gedaan. Naast hem staat zijn skateboard. “Even uitrusten, hoor”, verklaart Jonathan Yorks (19) het tafereel. “Ik kom hier bijna elke dag. Alleen of met vrienden, om trucjes te oefenen en gewoon te boarden. Vroeger ging ik altijd naar het skatepark op de Westblaak. Maar ik woon in Charlois, dus ik ben blij dat ik niet meer zo ver weg hoef. Ik zou het wel leuk vinden als er in de buurt een overdekt skatepark komt. En dan het liefst van hout, zoals in Feijenoord. Hier is alles van steen. En geloof me, dat komt af en toe best hard aan.” Echte, grote ongelukken heeft Jonathan gelukkig nog nooit gehad. “Eén keertje kwam mijn board tegen mijn knie toen ik een sprong wilde maken. Maar dat stelde niet zoveel voor.”

Jonathan Yorks

edwin van langeveld Elke week gaat Edwin van Langeveld met zijn zoontje Taro (6) op zoek naar leuke speelplekken in de stad. “Deze lange, steile glijbaan. Daar zijn we vooral voor gekomen. Ik had ’m gezien toen ik laatst bij het North Sea Jazz Festival was. We wonen in Hillegersberg. Niet echt in de buurt, nee. Maar ik vind het geen probleem om hier naartoe te komen, want voor een openbare speelplek is dit echt specta12

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Terug naar inhoudsopgave

Rotterdammers over de stad “Mijn man zou hier graag een keertje willen barbecueën”, vertelt Sedayi Tokak. “Misschien doen we het wel een keer. Je hebt hier alle ruimte en voor de kinderen is het ook leuk.” Sedayi komt vaak in het park. Samen met haar zoontje Muhammet (7) en neefje Davud (2). Vandaag zijn ze naar het park gekomen om naar miniatuurboten te kijken. “Degene die deze boten maakt, kennen we van de scouting. Hij bouwt ze samen met zijn zoon van 14. Straks gaan ze ermee varen op het water.” Vroeger kwam Sedayi liever niet in het park. “Het was hier altijd donker en er gebeurde allerlei nare dingen. Ik voelde me erg onveilig. Maar nu heb ik daar totaal geen last meer van. Ik zou het wel leuk vinden als hier wat meer te doen is. Bijvoorbeeld op het water.”

sedayi tokak

ammy manders “Ik fiets heel vaak door het park”, vertelt Ammy Manders. “Ik kom oorspronkelijk uit een dorp en mis af en toe het groen en de ruimte een beetje. Daarom ben ik blij dat ik hier zo vlakbij woon. Vandaag zijn mijn schoondochter, haar ouders en mijn twee kleinzoons op bezoek. En omdat het lekker weer is, zijn we naar het park gegaan. Het is heerlijk om hier te zitten. Wat wel vervelend is, is dat er steeds meer afval bij de vuilnisbakken ligt. En dat trekt weer meeuwen aan. Mensen willen hun rommel wel weggooien, maar er is geen plek voor. Dat is toch frustrerend? Misschien is het een idee om ondergrondse containers te plaatsen? Dan ben je voor een groot deel van het probleem af.”

culair.” Taro is het daar helemaal mee eens. “Papa, zag je hoe de glijbaan bewoog toen ik erin zat? Zag je het?”, en weg rent hij weer naar de trap. Ze komen hier vast nog vaker, zegt Edwin. Hij zou het wel fijn vinden als de parkeervoorzieningen beter worden. “Ik kon ook na veel rondrijden geen goede plek in de buurt vinden.”

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Gefeliciteerd! Je staat op internet Ons werk wordt bekeken, gelezen en becommentarieerd ... en je hebt het waarschijnlijk niet in de gaten! Want het internet van nu heeft de positie van onze klanten flink veranderd. Burgers, ondernemers, studenten … ze hebben veel te zeggen, doen dat op het internet en hebben daarmee meer invloed dan je zou verwachten. Hoe krijg je inzicht in deze stroom van commentaren?

Iedereen heeft een mening

Kommer, kwel én complimenten

Dankzij onder meer Social Media kan iedereen simpel en snel ‘de massa’ bereiken. Gelijkgestemden vinden elkaar in online vriendenkringen en interessegroepen. Daar delen zij hun ongezouten mening. Ja, ook over onze gemeente, onze producten of diensten, en vooral ook hoe wij hen van dienst zijn geweest. En daar wordt het interessant, want opvallend vaak verschijnen dergelijke berichten pas als er iets niet goed is gegaan.

Gelukkig is niet alles wat onze klanten over ons roepen kommer en kwel. Wie goed ‘luistert’, komt veel positiefs tegen. Complimenten over de snelheid waarmee wij een melding afhandelen, dat wij mooie initiatieven bedenken voor werkloze jongeren, dat wij goed luisteren naar onze ondernemers enz. Maar ook commentaar en allerlei tips over hoe wij het beter kunnen doen, ideeën die ten goede kunnen komen aan ons werk en onze stad. Coen Göebel en Dimitri Lambermont

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Terug naar inhoudsopgave

Nieuwe media

Tools! Positief of negatief, het loont de moeite om te weten wat er speelt; in kranten, magazines, bewonersbijeenkomsten ... en dus ook op het Internet! Zet dus af en toe je digitale antenne eens op. Dat kan vrij eenvoudig, er bestaan allerlei ‘online tools’ die helpen bij het luisteren. Ontdek wat men online over jou zegt. Het is gratis en wie weet o zo nuttig.

Google Alerts www.google.nl/alerts Je ontvangt een melding in de mail zodra iemand iets over jouw werk op het internet zegt.

TwitterSearch

SocialMediaCheck

search.twitter.com Zoek op ‘onderwerp’ naar relevante twitterberichten.

www.socialmediacheck.nl Zoek op ‘onderwerp’ naar wat men over jouw merk in de Nederlandse sociale media zegt.

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Van OBR en dS+V naar Stadsontwikkeling

Niet een kwestie van een nieuw logo opplakken Hoe gaat het de stafafdelingen eigenlijk af?

Wat is het eerstvolgende waar we iets van gaan merken? Het eerstvolgende waar we iets van gaan merken is dat op de salarisstrook van juli de naam van Stadsontwikkeling staat. Met hoeveel mensen werken jullie hieraan? Veel mensen hebben zich ingezet om de klus binnen de krappe planning te klaren, zowel vanuit de dS+V als het OBR. Niet alleen van HRO (voormalig P&O), maar ook Financiën, de P&C-medewerkster van HRO-SO, het SSCPSA én ICT. Wat zit er mee? Met name de positieve opstelling van het SSC-PSA, die alle wijzigingen moest doorvoeren. Mede dankzij hun inzet en het inzetten is het traject tijdig afgerond. Wat zit tegen? Wat je merkt is dat de lijnen binnen het oude OBR erg kort waren en de vragen snel werden beantwoord. Ik heb het gevoel dat de lijnen binnen SO minder kort zijn. Je moet meer achter de zaken aan zitten.

HRO Jos Erkelens Kun je twee of drie taken noemen die jullie in het kader van de samenvoeging tot Stadsontwikkeling uitvoeren/uit gaan voeren/uitgevoerd hebben? Vanuit diverse disciplines hebben we de administratieve overheveling van de medewerkers/ formatie van OBR en dS+V naar Stadsontwikkeling gerealiseerd. Hiervoor moesten we een nieuwe structuur bouwen en nieuwe kostenplaatsen in Oracle HR toekennen. Dit is een systeem waarin alle informatie over de medewerkers staat opgeslagen en als bron fungeert voor verschillende diensteigen applicaties. 16

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Krijgen jullie veel reacties? Tot op heden hebben we nog geen enkel commentaar gekregen (positief noch negatief). Heb je een tip voor je collega’s van Stadsontwikkeling? Vanuit mijn tot nu toe opgedane (beperkte) ervaringen zouden de lijntjes wel iets korter mogen en de zaken over minder schijven lopen. Of dit ook voor heel SO geldt kan ik momenteel moeilijk beoordelen. Ik denk dat ik over een half jaar wel een aantal meer doordachte tips heb.

Terug naar inhoudsopgave

Samen

Van dS+V en OBR naar Stadsontwikkeling. Vanaf 1 juli is het een feit. We zien het aan Sjaan, het nieuwe briefpapier, onze salarisstrook, de verhuizingen … Dit soort wijzigingen worden grotendeels georganiseerd en uitgevoerd door de stafafdelingen ICT, HRO, FZ, FCA en Communicatie. In deze aflevering nemen we een kijkje achter de schermen bij HRO, FZ en ICT.

Kun je twee of drie taken noemen die jullie in het kader van de samenvoeging tot Stadsontwikkeling uitvoeren/uit gaan voeren/uitgevoerd hebben? Wij zorgen dat de ICT op elkaar afgestemd is. Pas geleden hadden we bijvoorbeeld de mailmigratie. Daarvoor moesten alle mailarchieven van de 1600 medewerkers en 900 distributielijsten van dS+V en OBR veilig gesteld worden. Het hele project van de mailmigratie duurde anderhalve maand. We kunnen nu ook allemaal bij elkaar in de agenda’s kijken. We hebben ook in de afgelopen periode de netwerken aan elkaar gekoppeld, zodat de verschillende domeinen (voormalig OBR en dS+V) met elkaar gegevens kunnen uitwisselen. Wat is het eerstvolgende waar we iets van gaan merken? De volledige integratie van de domeinen van de dS+V en het OBR, zodat we één te beheren omgeving overhouden. Eén van de voordelen is bijvoorbeeld dat er dan geen verschil meer bestaat tussen OBR- en dS+V-computers. Dat maakt flexen weer makkelijker. Met hoeveel mensen werken jullie hieraan? Binnen ICT Stadsontwikkeling werken veel mensen mee om dit tot een goed resultaat te brengen. Binnenkort worden ICT Stadsontwikkeling en ICT van Gemeentewerken samengevoegd tot ICT Services. Daarom verhuizen we naar EP III zodat de ICT medewerkers bij elkaar zitten. Dat bevordert de samenwerking alleen maar. Wat zit er mee? Ik heb echt het gevoel dat we bij ICT één club zijn, inclusief GW. Vroeger waren de ICT-afdelingen eigen koninkrijkjes, nu helpen we elkaar. Je loopt tenslotte tegen dezelfde dingen aan.

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

ICT Eric Langendoen

Wat zit tegen? We zijn met heel veel deelprojecten bezig. Per 1 augustus hebben we een projectleider die de grote lijn kan aangeven. Krijgen jullie veel reacties? Soms krijgen we wel veel commentaar, zoals bijvoorbeeld mailtjes. Soms zijn mensen het niet met ons eens, terwijl andere medewerkers vinden dat we het goed doen. Na de afronding van de verhuizing van het PMBR kregen we als dank een plaquette. Dat is toch een leuke vorm van waardering voor je inzet

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Van OBR en dS+V naar Stadsontwikkeling Hoe gaat het de stafafdelingen eigenlijk af?

Wat is het eerstvolgende waar we iets van gaan merken? We zitten nu nogal vol met verhuizingen, dus voor procedures wat minder tijd. Er komt wel nieuw briefpapier en wat later een nieuwe bewegwijzering. Met hoeveel mensen werken jullie hieraan? De facilitaire afdelingen van OBR en dS+V zijn samengevoegd. We zijn met vijf man en ons afdelingshoofd Cees Beek. We gaan EP III op korte termijn ook beheren. Wat zit er mee? De samenwerking met andere afdelingen is goed! Met ICT was wel even ingewikkeld. Bij het OBR was ik gewend dat de computers bij een verhuizing blijven staan, maar nu moeten we er rekening mee houden dat collega’s hun computer meeverhuizen. Inmiddels loopt dat goed. Verder hebben we de processen we redelijk in beeld. We weten wat we wel en wat we niet doen.

IBV Inge van Hoboken coördinator huisvesting

Kun je twee of drie taken noemen die jullie in het kader van de samenvoeging tot Stadsontwikkeling uitvoeren/uit gaan voeren/uitgevoerd hebben? Het organiseren van de verhuizingen en het afstemmen van procedures ten aanzien van huisvesting. Bij dat laatste moet je bijvoorbeeld denken aan het bezoekersbeleid, aanvragen van werkplekvoorzieningen en toegangspassen. De verhuizingen worden uitgevoerd door verhuizers, maar ze worden door ons voorbereid.

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Wat zit er tegen? De tijd. Er is veel tijdsdruk. We zijn qua planning nog wel eens afhankelijk van ICT, maar die komen ook vaak tijd te kort. Daar lopen wij dan weer tegenaan. Waarom worden we blij van jullie? We zorgen ervoor dat collega’s een functionele en comfortabele werkplek hebben. Daar doen we tenminste ons best voor! Krijgen jullie veel reacties? We krijgen eigenlijk maar weinig reacties van collega’s. We gaan er maar vanuit dat mensen over het algemeen tevreden zijn. Soms zijn mensen wel eens ongeduldig. Heb je een tip voor je collega’s van Stadsontwikkeling? Niet te veel rommel om je heen verzamelen! Terug naar inhoudsopgave

Samen Ontwerper Sander Klaassen van afdeling Stedenbouw bedenkt achter zijn tekentafel buitenruimteplannen voor de stad. Aad van Leeuwen, beheerder Buitenruimte van werf Centrum Gemeentewerken, is verantwoordelijk voor het beheer. Hoe houdt zo’n ontwerp zich in de praktijk? Sander en Aad ontmoeten elkaar op het pas ingerichte Leuvehoofd.

Sander Klaassen Alex van Leeuwen

Foto’s Jan van der Ploeg

Jullie noemen het Leuvehoofd een product van mooi samenspel? Sander: “Allebei zagen we dit onderdeel van het Binnenstadsplan al snel als een bijzonder en uitdagend project. Van dit niveau hebben we er maar weinig in onze stad. We wilden daarom ook echt iets neerzetten. In mijn vak als ontwerper probeer ik te verleiden. De collega’s van Beheer Buitenruimte vragen zich dan natuurlijk terecht af hoe we het allemaal gaan beheren. We zijn in dit project 19

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

veel meer met elkaar in gesprek geweest dan normaal en zullen dit blijven doen. Dit project was een ideaal leerproces hoe we zoiets in het vervolg kunnen aanpakken.” Aad: “Sander komt met de creatieve ideeën. Soms moet ik tegengas geven. Ik wil echter verduidelijken dat mijn collega’s en ik niet altijd maar overal tegen zijn. We willen juist meedenken om goede ideeën mogelijk te maken. Voor de start bezochten

Sander en ik samen de locatie om ervaringen uit te wisselen. Heel nuttig. Hierdoor ontstaat een natuurlijk proces van brainstorming - zeker aan de Boompjes waar het altijd waait - over knelpunten en kansen. En daar ontstaat het begin van een gezamenlijke visie. De tijd die je hierin investeert, verdien je later in het planproces dubbel en dwars terug!” Hoe trek je verder met elkaar op? Aad: “Het project is georganiseerd >> Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

volgens de Lean-methode, dat wil zeggen: een snelle en efficiënte procedure. Om alles zo goed mogelijk uit te werken, begonnen we heel breed met een groot team. Alle betrokkenen zijn ‘user stories’ gaan verzamelen. Hiermee verplaats je je in de gebruiker van het Leuvehoofd en de Boompjes. Het is een veelzijdig gebied. Cruiseschepen meren er aan. Er worden evenementen georganiseerd, mensen willen er graag over het water kijken, van mooi groen kunnen genieten en 20

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

ga zo maar door. Meerdere belangen spelen er en daar moet je bij de indeling van de ruimte rekening mee houden.” Sander: “Alle wensen gooiden we bij elkaar. Natuurlijk zitten daar spanningsvelden. Je gaat kijken wat je kunt combineren. Denk bijvoorbeeld aan die cruiseschepen die hun passagiers willen afzetten langs de Boompjes, maar tegelijkertijd wil je die ruimte ook beschikbaar houden voor evene-

menten. De groenvoorziening die je daar voor ontwerpt moet niet alleen bestand zijn om tenminste 10.000 mensen daar te laten lopen of feesten, maar ook de rest van het jaar aantrekkelijk zijn.” Wat brengt Beheer Buitenruimte dan in? Sander: “Wij bespreken bijvoorbeeld met de beheerder welk groen kansrijk of juist kwetsbaar is. Voor ons is sowieso het groenbeheer bijzonder Terug naar inhoudsopgave

Samen

Voor het ontwerp gebruikten we ‘user stories’

Aad: “Piet Oudolf maakt bijzondere dingen. We ontstijgen hiermee het gewone niveau van gemeentelijke groen en dus ook het standaard onderhoudsniveau. Alle betrokken collega’s van Roteb, Stadstoezicht en Beheer Buitenruimte hebben we voor meerdere bijeenkomsten uitgenodigd om het beoogde onderhoudsbeeld te bespreken en elkaar beter te leren kennen. Dit hielp nog eens extra om collega’s enthousiast te maken voor dit bijzondere project. Deze aanpak werkte als een katalysator voor de samenwerking tussen de diensten. We zijn namelijk gezamenlijk verantwoordelijk voor De Boompjes en het Leuvehoofd. Mensen zoeken nu sneller contact met elkaar. Als er iets speelt, seint bijvoorbeeld Stadstoezicht Roteb in of Beheer Buitenruimte en andersom.”

van het Leuvehoofd. Voor het project werd de internationaal bekende Nederlandse tuinarchitect Piet Oudolf ingezet. Hij koos speciale beplanting. Deze zorgt het hele jaar voor veel kleur en vorm. Dat vraagt echter ook nieuwe expertise van onze medewerkers. Oudolf heeft door zijn vakmanschap en nauwe betrokkenheid ook de verantwoordelijke medewerkers speciaal opgeleid. Over ieder detail is nagedacht, van soortkeuze tot plantwijze.” 21

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Altijd alles koek en ei? Sander: “Natuurlijk staan dingen soms onderling wel eens op scherp. Zo werd er verschillend gedacht over welk groen het beste bestand is tegen evenementen en hoe dit er uit moest zien. Dat moet je dus goed doorpraten.’ Aad: ‘Het hele proces is spannend. Omdat sommige plantensoorten niet beschikbaar waren bij kwekerijen, is er soms heel laat nog overlegd over tijdelijke alternatieven. En planten zijn kwetsbaar. Je vraagt je af of het wel lukt om ze goed te verzorgen en bij te houden. Maar dat is een uitdaging, zowel vakinhoudelijk als organisatorisch.”

gaven bijvoorbeeld achteraf aan dat zij met de maaimachine de betonbanden die er liggen kunnen beschadigen. Zij raadden hiervoor een strip stenen aan om schade te voorkomen. Deze hebben we nu tussen het gras en de betonbanden gelegd. Het ontwerpen en beheren houdt daarom nooit op.”

Sander: “Achteraf is op details nog altijd iets te verbeteren. ‘De collega’s die daadwerkelijk het groen bijhouden, Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

De Rotterdam

Foto Peter Schmidt

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Terug naar inhoudsopgave

Foto Maarten Laupman

Laatste woord

Cursus Ik moet zeggen dat ik zelf niet geheel ontevreden was. Met een loepzuivere leverstoot, gevolgd door een korte rechtse hoek op de kaak, kon ik mijn belager zonder al te veel noemenswaardige inspanning uitschakelen. Een combinatie uit het boekje zal ik maar zeggen. Uit de reactie van mijn medecursisten bleek echter al snel dat dit niet de bedoeling was van het rollenspel, waarbij een acteur mij - ik speelde een ambtenaar achter een loket, de acteur een burger die zich door de overheid verkeerd behandeld voelde - uit meende te moeten kafferen voor allerhande zaken die de goedkeuring van onze lieve Heer zeker niet weg zouden kunnen dragen. In plaats daarvan moest ik kennelijk oeverloos luisteren, doorvragen en samenvatten. Iets waartoe ik doorgaans uiteraard gaarne bereid ben, maar dan wel onder geheel andere condities. Nadat de acteur door enkele behulpzame collega´s was afgevoerd, kwam ik er met een levenslange schorsing bij het desbetreffende opleidingsinstituut van af. Rouwig was ik daar overigens niet om; ik was sowieso al vast van plan mij voortaan onder iedere van hogerhand opgelegde cursus, training of opleiding uit te kletsen. Dat er in overheidsland wat wordt afgecursust is genoegzaam bekend. En iedereen doet er natuurlijk ook grif aan mee. Voor een dagje weg van kantoor op kosten van de baas nemen we die vent, die ons deze hele dag dingen uitlegt en dingen laat doen, met plezier op de koop toe. Vaak zit er nog een knappe lunch aan vast ook. Ik citeer uit de onlangs verschenen Staat van de Rijksverantwoording 2010 van de Algemene Rekenkamer: “Bij een flink aantal vergoedingen voor een opleiding voor een toekomstig beroep konden vraagtekens worden gezet bij de doelmatigheid. We zijn bijvoorbeeld een meditatiecursus tegengekomen, een cursus homeopathie voor dieren en een cursus glas-in-loodzetten.” Overheidsdienaren dus, die op kosten van de belastingbetaler leren mediteren, hun hond laten genezen door middel van klankschaaltherapie of die hun huiselijke voordeur van een saaie vinexplaat omtoveren tot een nostalgisch met glas-in-lood ingezet portaaltje. Het moet niet gekker worden zou je denken, maar dat zal het hier en daar vast wel zijn. Natuurlijk komen dit soort excessen bij ons niet voor. Wij zijn immers Rotterdammers. Wij houden niet van lullen, wij houden van poetsen. En daarvoor hebben we geen cursus voetzolen lezen, wimperextensions aanbrengen of langeafstandtwitteren nodig. Toch? Roelof uit Beijerse

Stadsontwikkelingen - nummer 7 - juli 2011

Stadsontwikkeling tuiniert

Sabina van de

Lydia va

n H ambu

r Sp ek

Lydia van Ha

Nelly Claessens

Ilonka Lei

Henk Devilee

Wat vind je van de eerste digitale Stadsontwikkelingen? Vul de mini-enquĂŞte in op Sjaan. Terug naar inhoudsopgave

mburg