Museumnieuws Hasselt, jaargang 26, nr. 2

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

S T E D E L I J K E

Erkenning: P206749 | Driemaandelijks tijdschrift | afgiftekantoor: 3500 Hasselt 1 Stedelijke Musea Hasselt, Witte Nonnenstraat 19, 3500 Hasselt

2

Het Stadsmus en het Jenevermuseum: musea in de wijken tijdens Tournée Locale!

2 2

Erfgoeddag op 22 april Een nieuwe schenking uit Herkenrode voor Het Stadsmus

M U S E A

H A S S E L T

APRIL – MEI – JUNI 2018 | JAARGANG 26 | NUMMER 2

Erfgoeddag

De beiaard wordt een jukebox Heel wat erfgoedorganisaties en -verenigingen zetten op zondag 22 april hun deuren nog nét een beetje wijder open voor Erfgoeddag. Het thema dit jaar is ‘Kiezen’.

Wie aan muziek en kiezen denkt, zegt ‘jukebox’. Op Erfgoeddag kiest het publiek zijn favoriete nummer op de grootste jukebox van Hasselt: de beiaard. Vanaf 15 april is de website www.jukebells.be toegankelijk voor aanvragen.

VANDAAG Tussen 15 en 16.30 u.

Speelt De beiaardier op verzoek!

Vraag jouw favoriet nummer aan via:

‘Interactie met het publiek vind ik altijd leuk,’ zegt stadsbeiaardier Kenneth Theunissen. ‘En op deze manier heb ik wel een héél rechtstreekse link met de toehoorders. Wie op Erfgoeddag ook een torenbezoek meepikt, slaat drie vliegen in één klap: na een bezoek aan het beiaardmuseum geniet je van het uitzicht met live muziek van de beiaard!’

Musea Hasselt Het Modemuseum verzorgt rondleidingen in de expo Forever Young. Bijzondere gastgidsen zoals een modeontwerpster, een acteur of een andere persoonlijkheid nemen het publiek op sleeptouw. Hou de website in de gaten om te weten wie je op Erfgoeddag kan volgen.

In het Jenevermuseum staat de expo Jenever op doek. De keuze voor actieve conservatie centraal. Conservatoren-restauratoren Emma Van Briel en Daniëlle Depoortere verzorgen twee rondleidingen in de expo en geven nadien ook advies bij schilderijen die het publiek zelf meebrengt.

In Het Stadsmus krijgen bezoekers van The Hasselt Bridge. Waarom de kanaalbrug instortte in 1938 uitleg van curator en ingenieur Sven Curé. In een begeleid experiment, de kerfslagproef, testen de geïnteresseerden zelf de taaiheid (of net de brosheid) van verschillende materialen.

Erfgoeddag zondag 22 april van 10 tot 18 uur. Het volledige programma staat in de gratis brochure die vanaf eind maart beschikbaar is bij de deelnemende instellingen en Toerisme Hasselt.

Laat de classics klinken Over de hasseltse straten en pleinen Ga naar www.jukebells.com En geef je favoriet nummer op

1

Musea in de wijken

Het Stadsmus en Jenevermuseum trekken naar Runkst en de Heilig Hartwijk Tournée Locale is een tweejaarlijks festival dat dit jaar voor het eerst plaatsvindt in Runkst, de stationsbuurt en de Heilig Hartwijk. Drie heel diverse wijken, die aansluiten bij het hart van de stad.

Met een cultureel programma brengt Tournée Locale de bewoners op een creatieve manier met elkaar in contact. Het Stadsmus en het Jenevermuseum deden de afgelopen maanden verschillende trajecten in de wijken.

Ruiken, proeven en proberen in Runkst.

De speelplaats van honderd jaar geleden of een QR-zoektocht door Runkst Sinds oktober verkenden de leerlingen en leerkrachten van de Krullevaar, de Daltonschool, de Puzzel en de Kindercampus Tuinwijk het erfgoed van hun wijk.

Dat gebeurde in het traject Buurten met erfgoed, waarin ook Het Stadsmus en de lokale erfgoedverenigingen hun expertise ter beschikking stelden.

Inspiratie voor leerkrachten tijdens een sessie in Runkst, Foto: Roland Hermans

Het resultaat? Drie creatieve projecten, die iedere inwoner of bezoeker kan komen ontdekken tijdens Tournée Locale. De leerlingen van de Krullevaar presenteren in een lezing wat ze ontdekten over hun buurt, de kinderen van de Puzzel tonen de buurt aan de hand van een QR-code en in de Daltonschool 1 leren kinderen in een speciale lesweek hoe een schooldag er voor hun grootouders uitzag. Je kan meedoen met oude spelletjes tijdens een spelnamiddag.

Het traject speelde in op noden bij alle partners. Leerkrachten zochten naar meer aanknopingspunten om rond erfgoed in de schoolbuurt te werken. Daarbij boden de erfgoedverenigingen en Het Stadsmus inspiratie en ondersteuning. En omgekeerd is het een uitdaging voor erfgoedverenigingen om een jong publiek warm te maken voor het lokale erfgoed. Voor een stadsmuseum blijft het onontbeerlijk om kinderen te betrekken in het stadsverhaal, te beginnen met de straatnamen, gebouwen en verhalen uit de buurt.

Nu de partners elkaar kennen, zullen samenwerkingen in de toekomst wellicht sneller tot stand komen.

De smaak van…

Runkst en Heilig Hart

Druppelgewijs, liederen voor en tegen den drank

Niet voor niets is Hasselt al eeuwenlang dé Belgische jeneverstad bij uitstek. Daarom wil het Jenevermuseum ook graag dé smaak van Runkst en Heilig Hart bepalen, samen met de inwoners.

Jenever kent voor- en tegenstanders. Het kan een bron van plezier zijn, of een vloek.

Ook de samenleving kent die haat-liefde verhouding: jenever spijst de schatkist, maar richt ook menigeen ten gronde. Die dualiteit komt tot uiting in de traditionele jenever- en alcoholliederen.

Tijdens twee workshops wijdde het Jenevermuseum de bewoners in de geheimen van graanalcohol, moutwijn en aroma’s in. Ze gingen zelf aan de slag en maakten hun eigen smaak. Samen bepaalden ze finaal dé smaak van hun buurt. Proef de wijkjenevers op zaterdag 21 april om 15 uur in Runkst en zondag 29 april om 16.30 uur in de Heilig Hartwijk.

Het Hasseltse Omroerkoor mixte anti-alcoholliederen met drinkliederen, die door het Jenevermuseum verzameld en gedocumenteerd zijn, en maakte er twee miniconcerten van.

Tournée Locale heeft een uitgebreid programma, van 20 april tot en met 6 mei. Voor alle praktische informatie: www.tourneelocalehasselt.be

Kunstennacht

Kunstennacht op 3 mei Het wordt langzaamaan een traditie! De eerste donderdagavond van mei openen de Hasseltse cultuurhuizen, galerijen en musea hun deuren voor een nocturne met een twist. De afgelopen edities was er ’s avonds heel wat volk op stap om nieuwe dingen te ontdekken. Modemuseum Hasselt en Het Stadsmus lieten zich elk weer inspireren voor een kunstavond.

Grijp je laatste kans om de expo Outside Inside in Het Stadsmus te zien. In de museumtuin vind je een mix van objecten, geluid en lichtspel, allemaal creaties van jonge kunstenaars, die nadenken over de rol die een stadstuin of een museumtuin kan spelen voor het publiek.

In het jarige Modemuseum (30!) ontvang je de feestelijke parade die Schmiegd op Kunstennacht langs de huizen voert. Om 22 uur ontvangt het museum het gezelschap voor een feestelijk slot. Voor- of nadien kan je nog in dialoog gaan met jonge gidsen in de expo Forever Young en ontdek je de vreemdste creaturen en de reeks Young Americans van fotograaf Charlie De Keersmaecker, die een ode zijn aan de eeuwige jeugd.

2

Collectie

Opvallend deurbeslag uit Herkenrodeabdij voor Het Stadsmus De kanunnikessen van het Heilig Graf uit Herkenrode verrijken regelmatig de collectie van Het Stadsmus. Vorig jaar vonden medewerkers van de vzw Patrimonium Herkenrode op een zolder onder het mansardedak van het klooster, twee grote ijzeren platen, bedoeld als deurbeslag rond een sleutelgat.

Tijdens haar ambtsperiode (1653-1675) liet abdis de Lamboy veel gebouwen oprichten, waaronder de Tiendschuur, de hoevegebouwen met de hoektorens en een ziekenhuis. Daarbij liet ze ook haar familiewapen aanbrengen; vandaag nog terug te vinden op de gevel van de Tiendschuur, in de koepel van de Sacramentskapel en op haar praalgraf in de Virga Jessebasiliek.

De vroeg-17de-eeuwse sleutelschilden hebben forse maten – ca. 56 x 58 cm – en dat doet vermoeden dat ze gesmeed zijn voor een zeer grote deur of poort. De eerste plaat is volledig en bestaat uit een dubbelhoofdige adelaar; de tweede plaat is één adelaar. Wellicht werden ze op verschillende deuren of poorten bevestigd.

Het is dan ook niet ondenkbaar dat deze slotschilden tijdens haar bewindsperiode vervaardigd zijn en zij met deze iconografie haar afkomst en de relaties van de familie de Lamboy met het Oostenrijkse keizerlijke hof wilde onderlijnen.

De iconografie van de dubbelhoofdige adelaar is terug te voeren tot enkele millennia voor Christus, maar in onze contreien is ze gelinkt aan de geschiedenis van het Heilig Roomse Rijk (962-1806). De twee koppen symboliseren de macht van het Oost- en West-Romeinse Rijk en de keizerlijke plicht om zowel de geestelijke als de wereldlijke orde te handhaven. Vandaag vinden we dit symbool dat voor kracht en heerschappij staat nog steeds terug in de staatswapens van o.a. Oostenrijk en de Duitse bond.

Het Antwerpse MAS (Museum aan de Stroom) bewaart ook een slotplaat met een dubbelkoppige adelaar. Dit kleinere maar rijker gedetailleerde slotschild werd gemaakt voor een enkelvoudige deur en is afkomstig van het Hanzehuis dat in het midden van de 16e eeuw door Duitse handelslieden met de hulp van de stad Antwerpen werd opgericht. Iconografisch verwijst deze adelaar eveneens naar de Duitse afkomst van de bouwheren en het Heilig Roomse Rijk.

Wapenschild van Anna Catharina de Lamboy?

Het is niet geweten waarom dit symbool als versiering van de slotplaten werd gekozen maar in de geschiedenis van Herkenrode en die van één van haar abdissen ligt misschien de sleutel tot dit mysterie verborgen.

In het wapen van abdis Anna Catharina de Lamboy (1609-1675) staan ook dubbelhoofdige adelaars. Zoals vele abdissen was ook zij van adellijke afkomst. Zij was de dochter van baron Willem de Lamboy II, heer van Dessener–Wintershoven. In het poortgebouw van de kasteelhoeve, waar haar broer, veldmaarschalk bij het Oostenrijkse keizerlijk leger, resideerde, staat het familiewapen dat extra bekroond wordt met de keizerlijke dubbelkoppige adelaar in de gevel van het poortgebouw.

Beleid

Musea hebben een nieuwe kerntaak: participatie De afgelopen maanden hebben de drie stedelijke musea een intensief traject van bevragingen, brainstorms, doelstellingen formuleren en analyses van de eigen werking achter de rug. Er werd nagedacht over de nieuwe Vlaamse beleidsprioriteiten en een vijfde kerntaak voor musea, een wijzigende samenwerking met de museumvzw’s en een optimalisering van de interne werking.

Hoe bouw je een werking op, die draait rond drie uiteenlopende collecties (mode, jenever, stadsgeschiedenis), die voor elk museum aan andere financieringsvoorwaarden moet voldoen en die tegelijk tóch zo efficiënt mogelijk de expertises en vakgebieden van het team benut? Het gezamenlijke beleidsplan van Musea Hasselt stelt bijgevolg overkoepelende, strategische doelen voor de lange termijn, die volledig complementair zijn met de strategische én de operationele doelstellingen in de beleidsplannen van de afzonderlijke musea.

Vier nummers lang besteedt Museumnieuws aandacht aan een aantal aspecten van die gedeelde missie van Musea Hasselt. Vandaag komt de nieuwe, vijfde kerntaak aan bod: participatie. Naast bewaren, beheren, onderzoeken en presenteren krijgt het publiek met deze kerntaak expliciet een stem.

Een boom met blaadjes … én wortels Hoewel het woord in de sociale en culturele sector bijzonder veel in de mond genomen wordt, gebruikt én interpreteert bijna iedereen ‘participatie’ net een beetje anders. De eerste uitdaging voor de musea in Vlaanderen zal dus zijn om een richting te bepalen, waarin de kerntaak kan evolueren.

Waar iedereen het alvast over eens is: in museale context is participatie méér dan het bezoeken van een expo. Die ondergrens is duidelijk, maar hoe kan participatie

méér worden? De drie stedelijke musea hebben de afgelopen jaren in verschillende projecten doelbewust de band met het brede publiek aangehaald. Projecten als Word Erfgoedkoning, -generaal of Jeneverbaron gaven aan de Hasselaar een stem om met de thema’s aan de slag te gaan. Met de wedstrijd ‘het silhouet van 2039’ betrok MMH niet alleen jonge ontwerpers bij de museumwerking door hen uit te dagen om het silhouet van de toekomst te creëren, maar gaf het ook aan de bezoekers een stem door een publieksprijs te voorzien. Tijdens deze tijdelijke projecten deed het publiek op vraag van het museum een bijdrage aan het stads-, erfgoed- of jeneververhaal.

De projecten werden door de collega-musea (en de sector) als goede voorbeelden bestempeld. Maar in de omschrijving van de kerntaak in het cultureel erfgoeddecreet, is duidelijk dat de band met de gemeenschap duurzaam moet worden.

Musea zijn plekken waar het publiek kan ontdekken én waaraan het kan toe bijdragen.

Dat klinkt ambitieus en de musea waken best ook met enige realiteitszin over hun inspanningen. Een tijdelijk project is haalbaar en inspanningen om de relatie te bestendigen zijn dat ook. Maar het participatieve museum, waarbij het publiek ook daadwerkelijk noden aan musea formuleert en zo het beleid mee uittekent, daarvoor zullen de komende jaren good practices moeten ontwikkeld worden.

Op dit moment zijn de Hasseltse musea op goede weg. Met tijdelijke projecten, goede relaties en netwerken binnen hun expertise en domeinen, kan de weg geplaveid worden voor participatie van de gemeenschap en in de gemeenschap. Zoals een stevige boom van wortel tot jaarlijks afvallend blad doordrongen is van voedingsstoffen, zo moeten de musea zich van beleidskeuze tot tekstplaatje in het museum rekenschap geven van hun rol voor de gemeenschap.

3

Korte berichten

Expo Young Americans van fotograaf Charlie De Keersmaecker Van 3 mei tot en met 3 juni kan je – helemaal in de geest van de expo Forever Young – het werk van de Belgische mode- en muziekfotograaf Charlie De Keersmaecker gaan ontdekken. De Keersmaecker trok voor twee maanden door de Verenigde Staten, van New York naar San Francisco. Het resultaat is de reeks Young Americans. Een ode aan de eeuwige jeugd en een nieuw avontuur met een open einde.

Uit de reeks Young Americans, Charlie De Keersmaecker

Lezing over burgemeesterbustes in Het Stadsmus Blikvangers bij het binnenkomen van Het Stadsmus: de statige torso’s van 15 mannelijke Hasseltse burgemeesters. Sinds 1906 krijgt elke burgemeester zijn beeltenis. Een geheimpje: de eerste tien, gemaakt door Emile Cantillon, zijn van beschilderd plaaster. De vijf naoorlogse mannen, van Jozef Bollen tot Herman Reynders, zijn van écht brons en van de hand van Gerard Moonen. Die beelden en de kunstenaar zelf zijn het onderwerp van de KEIK die Michel Ilsen op 9 juni geeft. En de dames Claes en Vananroye? Brons of plaaster? Antwoord op 9 juni!

Jazz ’n Jeneverconcerten in het voorjaar Op 27 april treedt het Lionel Beuvens Quartet op. Een boeiende mix invloeden van Afrikaanse muziek, over Radiohead, Count Basie, John Coltrane tot Bach. Deze sfeervolle avond op de overdekte binnenkoer van het jenevermuseum is niet te missen.

Op 29 juni is het de beurt aan Lester’s Blues.

Deze zevenkoppige band uit Gent vond inspiratie in de energieke muziek van Count Basie en saxofonist Lester Young. Het belooft een swingende avond te worden.

Start maandelijkse rondleidingen in het Jenevermuseum Wil je graag het museum eens bezoeken met deskundige uitleg? Dat kan elke laatste zondag van de maand. Een gids staat klaar om je de geschiedenis van de jenever en de fijne kneepjes van het productieproces te leren kennen. Je kan die dag individueel aansluiten.

Reserveren is niet nodig. Elke gids neemt een groepje van maximum 25 personen mee voor een anderhalf uur durende rondleiding, die je kan afsluiten met een borrel. Kruis 29 april, 27 mei en 24 juni aan in je agenda.

Praktische info Jenevermuseum, Witte Nonnenstraat 19, 3500 Hasselt, Tel 011 23 98 60, e-mail: jenevermuseum@hasselt.be, www.jenevermuseum.be Het Stadsmus, Guido Gezellestraat 2, 3500 Hasselt, Tel 011 23 98 90, e-mail: hetstadsmus@hasselt.be, www.hetstadsmus.be Modemuseum, Gasthuisstraat 11, 3500 Hasselt, Tel 011 23 96 21, e-mail: modemuseum@hasselt.be, www.modemuseumhasselt.be Vragen over het tijdschrift Museumnieuws?

Contacteer de stedelijke musea (tine.rock@hasselt.be of 011 23 98 55)

Colofon F O T O ’S

4

oktober – november – december 2014

Agenda 2018 april – mei – juni

REDAC TIE EINDREDAC TIE VR AG E N?

Charlie De Keersmaecker, Joke Smets, Roland Hermans, Kristof Vrancken, Het Stadsmus, Jenevermuseum Michel Ilsen, Margot Lemoine, Tine Rock, Joke Smets, Patrick Thijs, Veronique Van Nierop Margot Lemoine, Tine Rock Contacteer Musea Hasselt (tine.rock@hasselt.be of 011 23 98 55)

Tentoonstellingen

Activiteiten

Expo ‘Outside Inside. Street artists binnen de muren’ Het Stadsmus | gratis Nog tot en met 3 mei 2018

Op doktersvisite: wat scheelt er aan mijn schilderij?

Jenevermuseum Zondag 22 april | 10.30 uur en 15 uur | gratis toegang naar aanleiding van Erfgoeddag

Expo ‘Jenever op doek. De keuze voor actieve conservatie’ Jenevermuseum | € 7* Nog tot en met 1 juli 2018

Kijk door de ogen van een bijzondere gast naar ‘Forever Young’ | Modemuseum Zondag 22 april | 11 uur, 14 uur en 15.30 uur | gratis toegang naar aanleiding van Erfgoeddag Inschrijven via modemuseum@hasselt.be is verplicht.

Expo ‘Forever Young’ Modemuseum Hasselt | € 8* Nog tot en met 2 september 2018 Expo ‘The Hasselt Bridge. Waarom de kanaalbrug instortte in 1938’ Het Stadsmus | gratis Nog tot en met 1 juli 2018

Maandelijkse rondleiding voor individuele bezoekers | Jenevermuseum Zondag 29 april, 27 mei, 24 juni | 14 uur 30 | € 7 * maximaal 25 p.

* Er zijn verschillende kortingen. Kijk daarvoor op de websites van de musea. www.hetstadsmus.be / www.jenevermuseum.be / www.modemuseumhasselt.be

Tournée Locale | Diverse locaties Ontdek het hele programma op https://www.facebook.com/tourneelocalehasselt Rondleidingen in de Beiaardtoren voor individuele bezoekers | info via Het Stadsmus Zaterdag 7 april, 5 mei en 2 juni | 14 uur | € 4*| max. 25 p.