Museumnieuws Hasselt, jaargang 23, nr. 4

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

S t e d e l i j k e

Erkenning: P206749 | Driemaandelijks tijdschrift | afgiftekantoor: 3500 Hasselt 1 Stedelijke Musea Hasselt, Witte Nonnenstraat 19, 3500 Hasselt

2 Expo ‘De Smaken van Hasselt’ 2 Expo ‘FOCUS’ by Lore Langendries 2 Week van de Smaak in Het Stadsmus en het Jenevermuseum

Isabelle Dierckx

M u s e a

H a ss e l t

Oktober – november – december 2015 | jaargang 23 | nummer 4

Expo ‘De Smaken van Hasselt’ Een nieuwe beeldtaal voor Hasselt

03.10.2015 > 03.01.2016

de smaken van hasselt Guido Gezellestraat 2, 3500 Hasselt

Kaat Dewitte

In 2013 deed de stedelijke dienst cultuur een oproep naar de Hasselaren: ‘Wat doet Hasselt smaken?’ Het ging dan niet enkel over culinaire smaken, zoals jenever, speculaas of Hasseltse koffie, maar smaak in de brede, culturele zin van het woord: welke personen, gebruiken, plekken, … geven je het gevoel dat Hasselt een stijlvolle stad is?

Met de tientallen inzendingen werd een volgende stap gezet: hoe brengen we die smaken nu ook smaakvol in beeld? ‘Over smaken en kleuren valt niet te twisten, zegt men, en ook omdat we niet wilden vervallen in de gekende, toeristische beelden van de stad, hebben we de studenten van de LUCA School of Arts – Campus C-Mine, MAD-Faculty, Genk gevraagd om de smaken in beeld te brengen,’ zegt Katrien Schaerlaekens, diensthoofd cultuur.

Docente Annick Geenen begeleidde de derde Bachelor- en Masterstudenten gedurende twee jaren: ‘Het was een vrije opdracht, waarin ze de kans kregen om hun creatieve werk te positioneren in een professionele context. Ze bepaalden zelf een concept, een beeldstrategie en een werkmethodiek.

De feedback van het werkveld was bijzonder verrijkend voor de studenten.’

Meer dan 60 ‘smaken’ zijn nu te zien in Het Stadsmus. Curator van de expo is fotograaf Emmanuel d’Autreppe: ‘Los van het onderwerp of de toepassing, is een foto ook altijd een per­ soonlijke belichting van een onderwerp. Letterlijk en figuur­ lijk. Eerder dan er de ‘beste’ foto’s uit te halen, heb ik in de selectie voor de expo gezocht naar een zo groot mogelijke variatie aan persoonlijkheden, technieken en invalshoeken.

hetstadsmus.be hetstadsmus.be

hetstadsmus

Foto © Sanne Jennes • v.u.: Hilde Claes, burgemeester, Groenplein 1, 3500 Hasselt

foto expo

Sanne Jennes / Jeroen Broux

Dat sluit mooi aan bij het uitgangspunt dat smaken zeer subjectief zijn – de éne niet beter of slechter dan de andere.’

Kom stemmen voor de smakelijkste foto!

‘We doen opnieuw een oproep aan de Hasselaren om te komen stemmen voor hun persoonlijke smaak van Hasselt,’ zegt Ann Delbeke, conservator van Het Stadsmus. ‘Bezoekers van de tentoonstelling kunnen laten weten welke foto ze het mooiste vinden en maken kans op een exemplaar van hun favoriete foto.’

1

Jeneverfeesten

Concert

De Hasseltse Jeneverfeesten

Eerste reeks Jazz ‘n Jenever sluit af met Arne Van Coillie Trio

Het feest voor het kleinste glaasje!

grootste

jeneverfeesten.be

Volg ons op

Tijdens het weekend van 17 en 18 oktober is het weer tijd voor het grootste feest van het kleinste glaasje. In het Jenever-museum drink je er naar goede gewoonte ook ééntje om bij te leren. Met een museumbezoek (doorlopend gratis toegang van 10 tot 19 uur) of terwijl je ambachtslui aan het werk ziet. De koper­ slager, de kuiper, de glasblazer en glasgra­ veerder. Weet jij nog wat ze precies deden?

Het eerste seizoen van Jazz ’n Jenever wordt op 27 novem­ ber afgesloten door het Arne Van Coillie Trio, dat voor de gelegenheid de Italiaanse accordeonist Renzo Ruggieri voor het voetlicht brengt.

Davy Jacobs, conservator van het Jenevermuseum: ‘De stookzaal op koude avonden of de binnenkoer tijdens de zomermaanden: het Jenevermuseum biedt met kleine, authentieke settings een gedroomd decor voor de intieme sfeer die bij jazzconcerten zo cruciaal is. Vorig jaar startten we daarom met de reeks Jazz ’n Jenever, die met optredens van Bart Maris & Lode Vercampt, de DelVitaGroup en Bert Joris al enkele topnamen naar ons museum bracht.’

Met de reeks wil het Jenevermuseum zichzelf als site meer op de kaart plaatsen en een rol spelen in het avondleven in Hasselt. We zijn volop bezig aan de programmatie van de volgende reeks Jazz ‘n Jeneverconcerten.

Goede tradities blijven behouden: op zaterdag om 15 uur proeft burgemeester Hilde Claes de nieuwe museumjene­ ver 2015 voor. Natuurlijk een echte Hasseltse graanjenever, gestookt in de 19de-eeuwse stookinstallatie van het museum.

Afsluiten doet de samensteller van de reeks, Arne Van Coillie(piano): ‘Samen met Flor Van Leugenhaeghe (double bass) en Luc Vanden Bosch (drums) hebben we als trio al vele jaren ervaring in het begeleiden van jazz-solisten. Je kan ons bijvoorbeeld nog kennen van avonden in het legendarische café Het Schaap in Hasselt. Jean-Paul Estiévenart, Carlo Nardozza, Richard Rousselet, Jan Muës, Sam Vloemans, Nico Schepers, Marie-Anne Standaert, Marc Godfroid, Lode Mertens, Alexandre Cavaliere, Frank Vaganée, Robin Verheyen, Andy Declerck, … enfin, te veel om op te noemen.’

Meer info www.jeneverfeesten.be of www.jenevermuseum.be

Renzo Ruggieri is één van de toonaangevende muzikanten van de Italiaanse jazz. Ook hij speelt veel in wisselende

‘

OT

Natuurlijk zijn het binnenplein en het proeflokaal weer één en al ambiance, met optredens van De STOOPKES (zater­ dag en zondag vanaf 15 uur 30) en Independant Booze Orchestra (zondag om 14 uur).

Nico Laudadio

formaties, gaande van solo tot combo tot het Renzo Ruggieri Orchestra. Hij componeerde ook theatermuziek, samen met het Operatheater van Rome. Hij was de eerste accordeonist om albums op volledig gebaseerd op impro­ visatie op te nemen. In 2009, op het Internationale Accordeonfestival van Castelfidardo, ontving hij de Voce d’Oro, die eerder al aan andere beroemde musici was uitge­ reikt Richard Galliano en Astor Piazzolla.

Meer info: www.arnevancoillie.be www.renzoruggieri.it

Collectie Digitaliseren affiches en pancartes uit de collectie van het Jenevermuseum

Negen abdissenportretten verenigd in collectie van Het Stadsmus

Het Jenevermuseum bezit een bijzonder mooie collectie van ongeveer 460 promotionele affiches en 235 pancartes van Belgische jeneverstokerijen van 1850 tot 2000. Een vijftigtal van deze affiches worden permanent getoond in het Jenevermuseum, het grootste deel van deze deelcol­ lectie wordt bewaard in het museumdepot. In 2016 plant het Jenevermuseum samen met Het Stadsmus een project rond affiches over jenever en likeur, met onder meer een tentoonstelling en een publicatie. In het kader van dit pro­ ject en om de affiches en pancartes duurzaam te bewaren voor de toekomst worden ze nu door een gespecialiseerd bedrijf gedigitaliseerd. In een latere fase zullen deze affiches en pancartes ook online ontsloten worden voor het publiek via Erfgoedplus.

Het museum bezit al sinds 1987 vier portretten van abdis­ sen uit Herkenrode. Zij kwamen in het bezit van het stede­ lijk museum door een permanente bruikleen van de grauw­ zusters. De schilder(s) van de portretten is/zijn niet gekend, en ze dateren allemaal uit de periode 1650-1750.

Vijf andere abdissenportretten hingen in het bezinnings­ huis (het ‘witte gebouw’) bij de zusters van het Heilig Graf op Herkenrode. Vorig jaar zag de orde zich genoodzaakt het gebouw te sluiten. De schilderijen – eigendom van de kerkfabriek Sint-Gertrudis Kuringen – zijn nu in bruikleen gegeven aan Het Stadsmus.

Tijdens een lezing op zaterdag 14 november (15 uur, toe­ gang gratis) geeft historica Marleen Martens uitleg bij de 9 abdissenportretten. Decennialang beheerden deze abdis­ sen één van de grootste abdijen uit onze streken. Maar wie waren ze, en wat betekenden ze voor de abdij?

Katharina van Schoonbeek (abdis 1447-1456) Affiche ‘Elixir des Alpes’ voor stokerij Dussart in Baudour, ca. 1900-1910

2

Barbara de Rivière d’Arschot (abdis 1728-1744)

Het Stadsmus en Modemuseum Hasselt verzekeren conservering kleedjes Virga Jesse De Virga Jessefeesten: dat zijn niet alleen ommegangen, culturele activiteiten of straatversieringen; het is ook een eeuwen­oude traditie met een bijzonder rijk archief en erf­ goed. Het Stadsmus plaatst naar aanleiding van de studiedag over religieus processie-erfgoed ‘Op handen gedragen’ de eigen collectie die verband houdt met de traditie in de kijker en verbindt er meteen een verdere conservering aan.

Ann Delbeke: ‘We hebben foto’s, een replica van het beeld, mirakelschilderijen, zilverwerk en kronen voor de beelden, en natuurlijk de kleedjes voor de Virga Jesse en het kind.

Deze 18de- en 19de-eeuwse kleedjes van geweven zijn of fluweel, hebben met hun gouddraad, goudlakenmoor of gla­ zen steentjes een specifieke conservering nodig. Samen met Jenny Jacobs van het Modemuseum Hasselt zorgt registrator Tessa Vanpaeschen voor de kleedjes: ze worden in zuurvrije dozen gestopt, opgevuld en gebufferd met zijdevloeipapier.’

Expo

Jazz Age: de roots van sportswear

Expo ‘FOCUS’

by Lore Langendries

De tentoonstelling Jazz Age. De bruisende jaren ‘20 zoomt in op een aantal relevante thema’s. Eén ervan is sportswear.

Immers, sportkleding maakt een ware revolutie door in de loop van de jaren twintig. Terwijl deze outfits in de periode vóór 1920 zo goed als uitsluitend voor sportactiviteiten gedragen worden, verandert dit vrij drastisch erna. De toe­ genomen belangstelling voor gezondheid, hygiëne en sport vertaalt zich in eerste instantie in een grotere produc­ tie van sportkleding en een verfijning van de gebruikte technieken en materialen. Als er één ontwerper is die zijn voordeel doet met deze trend, dan is het Jean Patou. Hij creëert een afzonderlijke sportcollectie. En, gewiekst zaken­ man als hij was, neemt hij de grootste sportvedettes zoals de flamboyante tennister Suzanne Lenglen als model. Een tweede gevolg van deze nieuwe mentaliteit is zo nog ingrij­ pender en bepaalt de geschiedenis van de mode tot de dag van vandaag. Figuren als Patou, Chanel en Lanvin slagen er namelijk in om hun welstellend cliënteel te overtuigen deze kleding niet enkel tijdens het sporten te dragen maar ook op andere momenten. Sportswear wordt dé basis voor vrijetijdskleding. Vandaag niets nieuws onder de zon dus.

Vanaf 21 november kan je in de centrale hal van het Modemuseum kennismaken met het werk van Lore Langendries.

In haar artistieke onderzoek ‘HUNACTURING WEARABLE OBJECTS’, stelt Lore reproduceerbaarheid in vraag via een onconventionele combinatie van natuurlijke mate­ rialen, machinale bewerking en de menselijke toets. Op deze manier creëert ze draagbare objecten die balance­ ren tussen het unieke en het seriële in een industriële context. Met de tentoonstelling ‘FOCUS’ toont Lore haar doctoraatsonderzoek in een publieke presentatie.

Het doctoraatsproject is gesitueerd binnen PXL-MADresearch, in samenwerking met UHasselt en KULeuven.

De sieraden zijn het resultaat van een speelse experi­ mentele benadering, een interactie tussen ambacht en industrie met een bijzondere aandacht voor het tactiele en het fysieke van ieder artefact, materiaalgedragingen en Lore’s eigen subjectieve en intuïtieve rol als maker. In haar werk staat de cirkel als een zuivere geometrische vorm centraal en focust ze op de essentie en schoon­ heid van materialen in hun meest elementaire vorm. Het materiaal func­ tioneert als onderwerp en als materie, resulterend in draagbare objecten die vrij manoeu­vreren tussen verschillende disciplines.

Your brooch is my tie @ Lore Langendries Tennisjurk in wit katoen met point-claireversiering, ca. 1920. Modemuseum Hasselt

Badpakken uit de jaren 1920 in de tentoonstelling Jazz Age

Week van de Smaak

Vergeten Hasseltse lekkernijen tijdens de Week van de Smaak De Week van de Smaak staat dit jaar in het teken van vergeten eten. Het culinaire erfgoed, dat door de Academie voor de Streekgebonden Gastronomie uitgebreid gedocumenteerd wordt. Samen met Het Stadsmus en de Bakkerijschool Hasselt gingen ze op zoek naar vergeten lekkernijen die met zekerheid in Hasselt gemaakt werden, voor een heuse Hasseltse koffieklets in Het Stadsmus tijdens de Week van de Smaak.

Scheermoel – ook wel slangenkoek De vorm van de koek – langwerpig met spitse uiteinden – verklaart de tweede naam van deze koek. Het gebak werd overgoten met suikerstroop en als zoete lekkernij onder meer bij geboortebezoeken geschonken, zoals een 17de-eeuwse stadsrekening vermeldt. In de 18de eeuw werd het gebak in Hasselt op het feest van SintArnoldus (patroonheilige van het brouwersambacht) gegeten, samen met een pot bier.

De eerste naam voor het gebak roept veel vragen en ideeën op. Zou de bijnaam voor een nakomertje uit het Hasseltse dialect – een ‘schaarkiekske’ - iets met de koek te maken hebben? Jacques Collen, voorzitter van de Academie voor Streekgebonden Gastronomie: ‘’Schaar’ zou dan kunnen verwijzen naar het feit dat deze koek gemaakt werd met de restjes deeg, het bijbaksel, van ander gebak, die bijeengeschaard werden?’

Of is het woord een lokale variant op woorden uit andere dialecten of talen? Jacques Collen: ‘‘Er zijn tientallen ver­ meldingen te vinden van de koek als ‘schermoelen’, ‘scheerkoek’, ‘schaarkoekje’ en daar bovenop zijn er nog eens veel vermeldingen in andere talen of dialecten: ‘chèrmoule’ (Luik) of ‘schärmull’ (Eupen).’ In ieder geval

maken al deze vermeldingen duidelijk dat de koek in variaties op het thema, wijd verspreid en gekend was in de regio Maas-Rijn.

Begijnenkoek Minder duister is de naam van het tweede gebak: de begijnenkoek. Net zoals andere begijnhoven hun specia­ liteit hadden, bakten de Hasseltse begijnen voor de feestdag van de heilige Begga (17 december) hun eigen kruid- of peperkoeken. In het recept ook anijszaad en kruidnagel, met een zeer kruidige en specifieke smaak als resultaat. Een abdis van Herkenrode was er in elk geval dol op en vroeg de begijnen in 1626 om de kloosterzus­ ters jaarlijks te voorzien van de koeken.

Hasseltse Koffie(klets) Zaterdag 14 en zondag 15 november tussen 14 en 17 uur € 3 | € 2 voor houders Uitpas Hasselt

Vergeten, of nog niet geprobeerd?

Jenever in je gin-tonic Zonder jenever geen gin, en dus geen gin-hype zonder jenever! Dat kan tot verrassingen leiden! Tijdens een workshop speel je met smaken en kruiden en leer je ­ ­degusteren. De Bartenders On the Road gaan samen met jou de uitdaging aan om nieuwe smaken te verkennen én te maken!

Zaterdag 21 november om 20 uur € 20 | € 16 voor houders Uitpas Hasselt Inschrijven via jenevermuseum@hasselt.be

Bereiding van een scheermoel door Jacques Vanderstraeten, naar een recept van Werner Grauls

3

Korte berichten

Warm Aanbevolen Rapertingen

Jos Aerts

Jazz Age: vakantieateliers voor kinderen van 6 tot 12 jaar

De koers, de kleine winkels, de bekende Raper­ tingenaren? Medewerkers van het project ‘Warm Aanbevolen Rapertingen’ stapten verschillende huis­ kamers binnen en vroegen Rapertingenaren naar hun herinneringen. De tongen kwamen los, de foto’s werden boven­gehaald… en niet terug in de kast gestoken! Een fototentoonstelling over Rapertingen, die ongetwijfeld bij velen herinneringen zal oproepen.

Een aantal jongeren keken met onbevangen blik naar hun wijk. Nog tot 1 november in de parochiekerk van Rapertingen.

Tijdens schoolvakanties (herfst- en kerstvakantie) organiseert het Modemuseum Hasselt rondleidin­ gen en ateliers op kindermaat in de expo ‘Jazz Age’.

Uitdagende kijkvragen (Joséphine Baker draagt een jurk van bananen!) en spannende opdrachten laten hen anders kijken naar de expo. Daarna gaan ze crea­ tief aan de slag. De ateliers zijn ingedeeld per leeftijd.

Meer informatie over inschrijvingen en data kan je opvragen via modemuseum.educatie@hasselt.be.

Foto-expo ‘Gen-eraties’ Een portret van Robrecht Leenders door Jos Aerts

Tegelpaneel veilig voor nieuwe toekomst op Corda campus

De Hasseltse reisfotograaf Jos Aerts brengt mensen over heel de wereld in hun dagelijkse doen en laten voor de lens. Voor deze expo reist hij naar de biotoop van de in Hasselt wereldberoemde Robrecht Leenders, die in Bofland maar ook op tuin- en Jeneverfeesten, jong en oud in verwondering brengt.

Een portret van de eeuwig onbevangen theaterkun­ stenaar en liedjeszanger op de fiets.

Waar vandaag de Provinciale Bibliotheek Limburg ligt, was tussen 1895 en 1954 de Hasseltse keramiek­ fabriek gevestigd. In hun showroom toonden ze een tegel­paneel met een Assyrische leeuwenjacht erop af­gebeeld. Het bleef hangen, toen Philips in 1954 zijn intrek nam in de gebouwen. En Willem Giskes, de eerste directeur van Philips, liet het paneel inmetse­ len in de nieuwe kantine van de Philipsgebouwen aan de Kempische Steenweg. Omdat de kantine bij de herinrichting van de Corda Campus afgebroken werd, ondernam de vzw Verzamelaars Unie Hasseltse keramiek actie. Het paneel hangt nu in de inkomhal van de Corda Campus.

Roland Hermans

Praktische info Jenevermuseum, Witte Nonnenstraat 19, 3500 Hasselt, Tel 011 23 98 60, e-mail: jenevermuseum@hasselt.be, www.jenevermuseum.be Het Stadsmus, Guido Gezellestraat 2, 3500 Hasselt, Tel 011 23 98 90, e-mail: hetstadsmus@hasselt.be, www.hetstadsmus.be Modemuseum, Gasthuisstraat 11, 3500 Hasselt, Tel 011 23 96 21, e-mail: modemuseum@hasselt.be, www.modemuseumhasselt.be

Colofon

Foto’s Jos Aerts, Academie voor Streekgebonden Gastronomie, Isabelle Dierckx, Kaat Dewitte, Roland Hermans, Het Stadsmus, Sanne Jennes, Jenevermuseum, Lore Langendries, Nico Laudadio, Modemuseum Hasselt.

Redactie

4

Tine Rock

Tentoonstellingen

Activiteiten

Jazz Age. De bruisende jaren ‘20 Modemuseum Hasselt Van 12 september tot en met 13 maart 2016

Hasseltse Jeneverfeesten Diverse locaties Zaterdag 17 en zondag 18 oktober | gratis toegang in het Jenevermuseum

oktober – november – december 2014

Agenda 2015 oktober – november – december

Eindredactie

Joanie Dehullu, Karolien De Clippel, Lore Langendries, Tine Rock, An Van Hertum, Veronique Van Nierop

Foto-expo ‘De Smaken van Hasselt’ Het Stadsmus Van 3 oktober tot en met 3 januari 2016 Expo Gen-eraties: Jos Aerts portretteert Robrecht Leenders Het Stadsmus Van 15 oktober tot en met 8 november 2015

Expo ‘(Un)Wearables – Lore Langendries Modemuseum Hasselt Van 20 november tot 3 januari 2016

Het zwembad vroeger en nu (tentoonstelling maquette) Het Stadsmus | gratis Loopt nog verder voor onbepaalde duur

Expo ‘Hasselt garnizoenstad in woord en beeld’ Het Stadsmus Van 25 november tot en met 3 januari

Familievoorstelling ‘Een verhaal over Bomen’ (Robrecht Leenders / Theater Bofland) Het Stadsmus Zaterdag 17 augustus | 15 uur | gratis Modern Times Modemuseum Hasselt Zaterdag 17 oktober tickets: www.modemuseum.be Maandelijkse rondleidingen Jenevermuseum Zondag 25 oktober | 15 uur | € 6* (inc.borrel). De gids vertrekt als het maximale aantal deelnemers (25 p.) bereikt is. Deze rondleiding is bedoeld voor individu­ ele bezoekers. Groepen reserveren via groepsbezoe­ ken@hasselt.be.

Rondleidingen in de Beiaardtoren Zaterdag 7 november en 5 december | 14 uur | € 4*.

De gids vertrekt als het maximale aantal deelnemers

* Museumleden, UiTpashouders, krijgen bij verschillende activiteiten korting op vertoon van hun ledenkaart.

(25 p.) bereikt is. Deze rondleiding is bedoeld voor individuele bezoekers. Groepen reserveren via groepsbezoeken@hasselt.be.

Hasseltse Koffie(klets) vergeten Hasseltse lekkernijen (i.k.v. Week van de Smaak) Het Stadsmus Zaterdag 14 en zondag 15 november 14-17 uur | € 3* Kunst en Erfgoed in de Kijker De abdissenportretten van Herkenrode Het Stadsmus Zaterdag 14 november | 15 uur | gratis Workshop Gin Ever i.s.m. Bartenders On the Road Jenevermuseum Zaterdag 21 november | 20 uur | € 20* inschrijven via jenevermuseum@hasselt.be Jazz ‘n Jenever – Arne Van Coillie Trio feat. Renzo Ruggieri Jenevermuseum Vrijdag 27 november | 21 uur | € 8*