jaargang 4 editie 28
GLV Idun
1
Inhoud
Voorwoord Lotti van Driel
2 Voorwoord 3 Het bestuur spreekt 4 Wetenschapsnieuws 5 OC & Column 6-7 Interview prof. dr. Scheurink 8-9 Doping 10 Alumnus aan het woord 11 iGEM 12,13,14 Research op Lundy 15-16 Extreemste sporten 17 Kunst zinnig? 18 Batavierenrace 19 Idiofest 20-21 IJsjestest 22 Denksporten 23 Op de koffie bij...
2
D
e definitie van sport is langzaamaan steeds verder uitgebreid met de introductie van denksporten, behendigheidssporten, luchtsporten, dans en meditatie als sport, vrijetijdssporten, schietsporten en bezigheden die slechts onder het begrip ‘overige sporten’ kunnen vallen. De etymologie leidt het woord “sport” terug naar het Latijnse “disportare”, bestaande uit dis en portare, welke respectievelijk “naar uiteen” en “brengen” betekenen. Ook in het Oud Frans vindt men “desport”, hetgeen het beste te vertalen is naar het Engelse “leisure”. Leisure, vrije tijd, sport als lichamelijk vermaak. Een definitie die wellicht de levendige discussie over het wel of niet kwalificeren van dans, yoga en schaken als sport een halt toe roept. Misschien dat men er in dit geval ook aan dient te worden herinnerd dat definities en indelingen van woorden het makkelijker maken te manoeuvreren door een wereld van aan interpretatie ondergeschikte taal, maar dat zij in absolute zin weinig betekenen omdat woorden los staan van de vorm. Is een stoel een stoel omdat het vier poten en een zitvlak heeft? Of mag je een stoel nog een stoel noemen als deze geen vier, maar drie poten heeft? En stel dat we uitvinden hoe je op een zitvlak boven de grond kan zitten, zonder dat deze ondersteunende poten heeft, wat dan? Zelfs als we de ontwikkelingen in de vormen bijhouden en juiste definities maken zou het niet kunnen lukken om met taal in zijn absolute zin accuraat de wereld te omschrijven. De taal doet namelijk aan het gemak van groeperen, en de natuur, de vorm, houdt daar geen rekening mee. Bovendien maakt iedereen eigenwijs zijn eigen groepen. Ik kan er bijvoorbeeld voor kiezen om schrijven in te delen bij de definitie sport, en op het moment beoefen ik dan de schrijfsport, onderhevig aan de spelregels van grammatica en spelling. De grote stap van sport naar taal en de bijkomende moeite heb ik genomen om de analogie te versterken dat, zoals in een estafetterace een stokje wordt overgedragen, ook het voorzitterschap onderhevig is aan roulatie onder de redactieleden. GLV Idun
Het bestuur spreekt
B
este lezer, Voor de echte sporthaters een waarschuwing: vlucht nu het nog kan! De komende zomer staat bol van de sport: het Europees kampioenschap voetbal, de Olympische Spelen, de Tour de France‌ Sportliefhebbers hebben een geweldige tijd, maar als sporthater kun je je beter opsluiten in een donkere grot, want sport heeft zelfs de Lifeline weten te bereiken! Nu is Idun over het algemeen niet heel erg sportief. We zijn en blijven natuurlijk een studievereniging en er lopen genoeg mensen rond die bier drinken al sport genoeg vinden. Toch kun je er niet omheen dat naast studeren en gezelligheid ook sport belangrijk is in het studentenleven. Sporten bezorgt je niet alleen een goede conditie, maar zorgt ook voor ontspanning en leidt bij sommige mensen tot de nodige competitiedrang‌ Gelukkig hoeven we dankzij de S.L.A.K. niet totaal onsportief te zijn en organiseren zij door het jaar heen de nodige sportieve activiteiten. Zo liep Idun ook dit jaar weer mee met de Batavierenrace (meer hierover p. 16). Alle lopers hebben zich uitgesloofd om de naam van Idun hoog te houden, de Idunvlag heeft tweemaal een rondje mogen maken over de sintelbaan van de campus in Enschede en het geheel leverde een mooie 164e plek op! Naast deze prestatie zijn er de afgelopen tijd natuurlijk nog meer dingen gebeurd binnen Idun. Zo vond op 30 en 31 mei en 1 juni de jaarlijkse topprestatie van Idiomotor plaats. Met drie uitverkochte voorstellingen was ook dit jaar het toneelstuk een groot succes en veroverde Don Juan niet alleen de harten van alle spelers, maar ook die van alle toeschouwers. Op woensdag 25 april waren veel Idunaren nog laat in en om de Linnaeusborg te vinden, want de InNatura ging vleermuizen spotten. Na een introducerend college werd buiten gezocht naar vleermuizen en niet zonder resultaat: er werden minstens drie verschillende soorten gezien! Wanneer je dit leest, is inmiddels ook de dies van Idun geweest: dit jaar vierden we alweer de zesde verjaardag van Idun met een divers programma aan activiteiten. Zo waren er op donderdag natuurlijk de barbecue en het schuimfeest, terwijl op dinsdag een vernieuwend running dinner werd georganiseerd.
GLV Idun
Colofon De Lifeline is het onafhankelijke tekstueel orgaan van de Groninger Levenswetenschappen Vereniging (GLV) Idun en komt eens in de twee maanden uit. Oplage: 1520 Druk: Drukkerij Weissenbach B.V. Sneek De redactie: Anouk Baars Lotti van Driel Joyce Lubbers Marijke van Marrewijk Annerens Meijer Corinne Mulder Skander Mulder Renske van Raaphorst Violet Swakman Iris Voerman Hessel van der Weide
Niets uit deze uitgave mag gekopieerd, vermenigvuldigd of gepubliceerd worden zonder schriftelijk toestemming van de redactie. Omdat de redactie voor het grootste gedeelte afhankelijk is van inbreng van derden kan de redactie niet aansprakelijk worden gesteldvoor onjuiste informatie. De redactie en/of GLV Idun hoeft de zienswijze van geplaatste stukken niet te onderschrijven. Auteur dient bij de redactie bekend te zijn. Lidmaatschap GLV Idun: Kijk op www.glv-idun.nl
Na deze goedgevulde week volgen er nog een paar laatste activiteiten en dan is het collegejaar al weer bijna afgelopen. Iedereen is het jaar aan het afronden en vakantieplannen worden gesmeed. Wij wensen jullie succes met de laatste weken van dit jaar en veel plezier met het lezen van deze Lifeline! Groetjes namens het gehele zesde bestuur der GLV Idun, Elbrich
3
WETENSCHAPS S W IEU
Google Maps verkent nu ook de dierenwereld
Onderzoekers van de Universiteit van Yale en de Universiteit van Colorado te Boulder hebben een eerste versie van hun ‘Map of Life’ online gezet. Het doel van deze webpagina is om alle huidige kennis over de globale verspreiding van dier- en plantsoorten te verzamelen en in kaart te brengen. Tot nu toe staan de gegevens van bijna 25.000 diersoorten er al op en de database blijft dagelijks groeien. De ontwikkelaars hopen dat dit een makkelijk en betrouwbaar hulpmiddel zal worden voor onderzoekers, natuurbeheerders en milieuorganisaties. De Map of Life kan worden gevonden op www.mappinglife.org. (Trends in Ecology and Evolution)
Een warme bal met bij Japanse honingbijen gebruiken een nogal dramatische strategie tegen insluipende reuzenhoornaars. De bijen kruipen massaal over de hoornaar heen en genereren lichaamswarmte om een ‘bijenbal’ te vormen, waarbinnen de hoornaar wordt gekookt en verstikt. Een onderzoeksteam van de Universiteit van Tokyo heeft gekeken naar wat er zich nu precies afspeelt binnenin zo’n bijenbal. Ze ontdekten dat de temperatuur zeer constant wordt gehouden op 46°C en dat deze warmte wordt gegenereerd door vibratie van de vleugelspieren. Specifieke hersendelen die al eerder in verband zijn gebracht met de temperatuurregulatie van insecten vertoonden opvallend veel activiteit tijdens dit proces. (PLoS One)
Een ver familielid verstopte zich onder de modder Noorse onderzoekers hebben de afgelopen twintig jaar onderzoek gedaan naar een primitief protozoa genus, genaamd Collodictyon, die zich onder meer verstopt in de modder op de bodem van een klein Noors meertje. Uit een genetische analyse blijkt nu dat deze protisten een onbekende tak aan de basis van de eukaryoten vertegenwoordigen. Terwijl de rest van de eukaryoten zijn onder te verdelen in de afstammelingen van de cellen met één of twee flagellen, lijkt het er op dat het genus Collodictyon afstamt van cellen met vier flagellen. De onderzoekers denken dat van deze primitieve soort veel te leren valt over de eigenschappen van de prehistorische eukaryoten. (Molecular Biology and Evolution) 4
N
Samengesteld door Hessel van der Weide
Panda’s, seks, en waarom dat niet altijd goed gaat Het voortbestaan van de panda’s wordt bedreigd vanuit een nogal onverwachte hoek: het lukt natuurbeheerders en dierentuinen niet om de beren aan nakomelingen te helpen. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat de vrouwen slechts in een tijdsbestek van 1 tot 3 dagen per jaar interesse hebben in seks. Uit recenter onderzoek blijkt dat de mannelijke wederhelft alleen goede kwaliteit spermacellen aanmaakt tijdens een periode van 3 weken. De taak van de verzorgers is nu om deze periodes zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen, zoals dit vanzelfsprekend is in het wild. (Biology of Reproduction)
We zien de wereld in kiekjes Het werd al langer vermoed dat onze hersenen de wereld om ons heen niet continu waarnemen, maar in momentopnames. Onderzoekers van de Universiteit van Glasgow hebben nu bewijs gevonden voor deze hypothese. Terwijl ze een bekend cyclisch ritme in de visuele cortex manipuleerden werden de veranderingen van de visuele perceptie hierop zeer precies gemeten. Uit deze metingen kwam een patroon tevoorschijn dat overeenkwam met het cyclische ritme dat werd gemanipuleerd. Dit is de eerste keer dat is gedemonstreerd dat niet alleen de activiteit, maar ook het functioneren van het brein via ritmische processen verloopt. (Neuroscience)
Slow Living voor bacteriën Zo’n 30 meter onder de bodem van de Stille Oceaan hebben Deense onderzoekers zeer traag levende bacteriën gevonden. De sedimentaire laag waar deze bacteriën in leven is waarschijnlijk 86 miljoen jaar geleden neergelegd. Ondertussen zijn er vrijwel geen nieuwe voedingsstoffen bij gekomen. De bacteriën overleven in deze omstandigheden dankzij een zeer traag metabolisme dat werkt met minimale hoeveelheden zuurstof. Het is onbekend of de bacteriën reproduceren of dat het dezelfde bacteriën zijn die 86 miljoen jaar geleden met het sediment zijn meegekomen en simpelweg niet zijn doodgegaan. (Science) GLV Idun
De Opleidingscommissie
Column Renske van Raaphorst
Annerens Meijer Het is alweer juni, de zomervakantie kruipt dichterbij en het is tijd voor jaarverslagen en sollicitaties. Hier weer een update van de OC. Ten eerste is de “docent van het jaar 2012” verkiezing in volle gang, jullie hebben tot 27 mei docenten kunnen nomineren voor deze titel en nu is het tijd om te gaan stemmen! Het stemmen kan met het stemformulier tijdens het één na laatste tentamen van dit jaar. De stemmen komen dan bij ons terecht voor het tellen. De winnaar wordt ook voorgedragen als kandidaat voor de facultaire onderwijsprijs. We zullen jullie via Nestor laten weten wie zich uiteindelijk “docent van het jaar 2012” mag noemen. Spannend! Daarnaast zijn we hard bezig met het vernieuwen van de Nestorpagina van de OC levenswetenschappen. Hier zijn stukken te vinden met wat we doen, wie er in de commissie zitten, hoe je ons kunt bereiken en er is een forum. Op het forum kun je terecht met vragen en klachten. Maar wat misschien nog wel het interessantst is, is dat wij binnenkort ook de uitslagen van de evaluaties online zullen zetten met een kleine uitleg. Op deze manier kunnen jullie terugzien wat er met jullie opmerkingen en problemen gebeurt en hopen we jullie meer te betrekken bij wat de OC doet. Er staat inmiddels een jaarverslag van vorig jaar op de pagina en we zijn druk bezig met het verwerken van de evaluaties van de vakken die gedurende dit jaar zijn besproken. Tot slot is ook de OC op zoek naar nieuwe leden. Lijkt het jou leuk om studenten te vertegenwoordigen in onze vergaderingen of een kijkje te nemen achter de schermen van de opleiding, kom dan vooral solliciteren door een mailtje te sturen naar oclevenswetenschappen@betastuf.nl! De OC vergadert twee keer per maand. Tijdens de eerste vergadering, de voorvergadering, bespreek je met de studentengeleding de stukken, zodat iedereen weet waar het over gaat en we alvast een idee hebben over wat we naar voren willen brengen in de “echte” vergadering. Vaak eten we dan gezellig met z’n allen. De dinsdag erna is de “echte” vergadering. Dan bespreek je evaluaties en klachten met zowel de student- als de docentgeleding en worden er beslissingen genomen. Als OC-lid leer je de opleiding kennen vanuit een heel ander oogpunt, doe je ervaring op met vergaderen en het organiseren van dingen zoals de “ docent van het jaar verkiezing” en leer je nieuwe mensen kennen! Lijkt het je leuk om je voor de opleiding in te zetten, of wil je gewoon meer informatie over de OC, dan kun je altijd mailen naar oclevenswetenschappen@betastuf.nl. Ook als je vragen of klachten hebt over vakken kun je ons altijd mailen. GLV Idun
Klunske “Misschien had ik je vroeger toch naar de fysiotherapeut moeten laten gaan.” “Huh, waarom?” “Nouja, vanwege je grove motoriek, ik dacht dat je daar gewoon wat laat mee was, maar…” Ik heb dit gesprek met mijn moeder al talloze keren aangehaald wanneer ik mensen ervan moest overtuigen dat ik écht, maar dan ook écht niet in staat ben om mezelf normaal voort te bewegen. Ik waggel. Ik krijg last van mijn knie als ik langer dan een dag door een stad loop. Ik loop constant tegen deurposten en drempels aan. Zelfs mijn moeder, die normaal toch altijd uitermate positief en trots is, kan hier dus niet omheen. Combineer deze handicap met een sterke neiging overal de beste in te willen zijn en je begrijpt waarom sport niet aan mij is besteed. In zomers als deze, waar je de tv niet aan kunt zetten zonder met sport te worden geconfronteerd, is dat soms lastig. Meestal los ik dat op door te roepen dat sport ontzettend onzinnig is. Zo moeilijk is dat ook niet, want er is genoeg onzinnigs te vinden. Kerels die achter een bal aan rennen en als helden worden vereerd, maar nog geen volzin kunnen uitspreken. Of graatmagere mensen die zichzelf helemaal kapot rennen voor een wereldrecord. Maar als ik naar mijn sportende vrienden kijk ben ik eigenlijk ook best wel een beetje jaloers. Ik wil mijn lijf ook best wel graag bewegen alsof ik volledige controle heb, in plaats van tijdens het assisteren van een eerstejaarspracticum vier keer frontaal tegen een krukje aan te knallen. Ik wil ook wel eens een bal vángen, of op zijn minst de bal aan zien komen en niet verblind worden door mijn in turbostand knipperende ogen. Stiekem wil ik ook wel eens dat mijn manier van bewegen door mensen van het andere geslacht anders zou worden getypeerd dan als “schattig” of, de ergste, “aandoenlijk”. Tsja. Maar tegelijkertijd lach ik ook wel weer het hardst op dat soort momenten. Ik waggel, val en bots weer een mooie zomer tegemoet. Ik hoop jullie ook!
5
Sportwijsheid van prof. dr. Anton Scheurink
Joyce Lubbers
Prof. Dr. Anton Scheurink is hoogleraar neuroendocrinologie aan de RUG. Daarnaast is hij Editor-in-Chief Physiology & Behavior, Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie (NVE) en hoofdredacteur ´Endocrinologie´. Zijn vakgebied bestaat uit endocrinologie, metabolisme, neurowetenschappen en fysiologie.
Bovenstaande intro is vrij bondig. Wat houdt uw werk in de praktijk in? Ik onderzoek de rol van de hersenen en hormonen bij de regulatie van de energiebalans. Hierbij kijk ik naar de effecten op de voedselopname en op het energieverbruik. Het onderzoeksgebied omvat de ‘normale’ fysiologie (bijvoorbeeld tijdens inspanning) maar ook de pathofysiologie, vooral die van overgewicht, type 2 Diabetes en Anorexia Nervosa. Daarnaast geef ik colleges op het gebied van de fysiologie, endocrinologie en neurowetenschappen. Het thema van deze LifeLine is sport. Wat betekent sport voor u? Veel. In mijn vak betekent het de beste manier om gezond te worden of te blijven. Het motto is tegenwoordig: ‘better fat and fit than lean and unfit’. Daarnaast is sport veruit de beste vorm van ontspanning. Thuis staat sporten hoog in het vaandel. Wat is volgens u de grootste doorbraak geweest op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar sport? Spectaculair was de ontdekking van het ‘marathon gen’. Uitschakeling van dit gen bleek het uithoudingsvermogen van muizen gigantisch te vergroten. Plotseling liepen deze muizen zes keer zo veel en zo lang dan de controlegroep. Dit blijkt te maken te hebben met een verandering van spiertype. Ik ben benieuwd naar de impact van dit soort ontdekkingen. Uiteraard heeft men het vooral over een potentiële therapeutische toepassing bij onder andere spierziekten, maar denk ook eens aan de mogelijke gevolgen voor (top)sporters. Ontstaat hiermee een nieuwe, veel moeilijker traceerbare vorm van doping? Op eigen gebied ben ik het meest onder de indruk van de ontdekking over de ‘activitystat’: een centraal regelmechanisme voor de hoeveelheid fysieke activiteit. Sinds kort weet men dat de hersenen de hoeveelheid fysieke activiteit kunnen reguleren. Men is druk bezig 6
om de onderliggende mechanismen te bestuderen. Waarschijnlijk zijn stoffen als orexin en BDNF er bij betrokken. Ik zie uit naar een pilletje met orexin die zorgt dat mensen onbewust meer gaan bewegen. Wat is het meest positieve en wat het meest negatieve effect van sporten op het lichaam? Positief: verbetering van de fitheid, de lichamelijke conditie. In mijn vak betekent dat een verhoogde insulinegevoeligheid dus minder kans op type 2 Diabetes, verbeterde longfunctie, sterke verbetering op het cardiovasculaire gebied (lagere basale hartslagfrequentie, hogere VO2 max, minder kans op hoge bloeddruk) en een gezonde vetstofwisseling. Daarnaast zeker niet te vergeten: de positieve effecten op de hersenen, cognitie, anti-depressie etc. Negatief: de risico’s van overmatig sporten zoals blessures, overtraining, overbelasting van spieren en gewrichten.
“Dus ik wil niemand mee Linnaeusbor Kunt u iets vertellen over eigen onderzoek binnen dit thema? Onze groep houdt zich bezig met vele aspecten rondom de sport. Vroeger ging het vooral om de rol van het sympathisch zenuwstelsel, de cardiovasculaire aspecten, de effecten op de glucose- en insulinehuishouding en de regulatie van het lichaamsgewicht. Tegenwoordig kijken we vooral naar de onderliggende mechanismen op hersenniveau. Dan doel ik op de rol van neuropeptiden zoals orexin en ghrelin maar ook op de rol van het dopaminerge rewardsysteem. Een speciale lijn van onderzoek betreft de hyperactiviteit in Anorexia Nervosa- patiënten: wij proberen te onderzoeken welke GLV Idun
hersenmechanismen verantwoordelijk zijn voor de hyperactiviteit die zich ontwikkelt bij ernstig gewichtsverlies. Waarom ontstaat dit, wat zijn de onderliggende mechanismen op hersenniveau en kunnen we het afremmen (om meer gewichtsverlies te voorkomen). Belangrijk is de theorie dat hyperactiviteit bij een tekort aan eten evolutionair gezien functioneel en dus rewarding is. Dit slaat bij Anorexia Nervosa door naar een soort verslaving. Tenslotte is Gretha Boersma vorig jaar in mijn groep gepromoveerd op onderzoek naar de rol van persoonlijkheid bij het succes van lifestyle interventies zoals een bewegingsprogramma. Wat is in uw ogen belangrijk om nog ontdekt te worden? Uiteraard is het interessant om te ontdekken welk mechanisme ervoor zorgt dat mensen en dieren meer gaan bewegen. Voor de Westerse maatschappij is echter het omgekeerde van belang: het werkelijke probleem is de inactiviteit. Het is onnodig om de hele bevolking halve marathons te laten lopen, het is van belang om de werkelijk inactieve mensen een beetje actief te maken. Dat gaat niet over sporten maar over bewegen. Een toelichting: er zijn verschillende mechanismen voor het stimuleren en voor het remmen van eten. Zo verwacht ik ook dat er verschillende hersenmechanismen zijn voor het stimuleren en het remmen van fysieke activiteit. We zijn al ver wat betreft de signalen die de activiteit doen toenemen. Het zou geweldig zijn als we er ook achter komen welke (hersen)mechanismen ons inactief maken.
eer in de liften van de org zien” Bent u wel eens onderzoeksresultaten tegengekomen die u compleet verrast hebben? De definitie van NEAT (non-exercise activity thermogenesis door James Levine in Science) heb ik in eerste instantie afgedaan als een populair epidemiologisch fenomeen. Er is nu echter veel experimenteel bewijs en een aantal zaken blijkt veel belangrijker dan ik ooit gedacht had. Ronduit spectaculair zijn de resultaten van onderzoek dat uitgevoerd is met fysiek actieve mensen die gedurende twee tot drie weken verboden werd om te bewegen. Zij ontwikkelden in no time insulineresistentie, hyperlipidemie etc. Dus er is een complete switch in het denken: het gaat niet om het promoten van sporten maar het voorkomen van inactiviteit. Maar GLV Idun
let op! Sporten is nog steeds belangrijk, allereerst om de fysieke conditie te verbeteren zodat het ook mogelijk wordt om veel te bewegen en daarnaast om te leren dat bewegen leuk is. Heeft u misschien een leuke herinnering op sportgebied die u met ons wilt delen? Te veel om op te noemen. Mijn eerste gouden medaille bij een atletiekwedstrijd toen ik een jaar of negen was. Ik was niet zo goed, eindigde altijd zo rond de 6e plaats, maar die bij die wedstrijd bleek de kopgroep de verkeerde kant te zijn opgegaan. Vele geweldige herinneringen uit een voetballoopbaan die op mijn achtste begon in Hengelo en nog steeds doorgaat in Groningen. Het samen met mijn zoon de 4 mijl van Groningen lopen. Elk jaar gaan we sneller, we zitten nu onder de 29 minuten (al loopt hij inmiddels van me weg). De familiereünie waarbij vrijwel iedereen meedoet aan de Ameland Adventure Run. Ook het passief beleven van sport. Als vijftienjarige ging ik met mijn vader naar Nederland – Argentinië tijdens het WK 1974. Ook het kampioenschap van FC Twente na al die jaren en het coachen bij Helpman. U heeft tijdens college verteld dat u een sta-bureau heeft, waarom is dit precies? Zorgen voor continue activiteit. Het is de ultieme vorm van NEAT. Je compenseert onbewust. Zorg dus dat je dit bewust tegengaat door te bewegen: traplopen, fietsen, staand werken en vergaderen. Scheelt ongeveer 360 kcal per dag, is gelijk aan een half uur hardlopen. Wat zou u tot slot aan de Idunaren mee willen geven met betrekking tot de sport? De officiële regel is minimaal 30 minuten per dag actief bewegen. Deze lat is niet te hoog gesteld zodat het haalbaar is voor de gemiddelde inactieve Nederlander. Ik sport minimaal twee keer per week intensief zodat ik mijn conditie werkelijk op peil houd. Ik wil vooral dat de Idunaren aan hun NEAT gaan werken, dus ik wil niemand meer in de liften van de Linnaeusborg zien. Bij de bushalte voor de Bernoulliborg stappen vanaf nu alleen nog natuurkunde- en scheikundestudenten uit. GLV idun neemt het initiatief bij de ACLO om de Lauwersloop in ere te herstellen. Tenslotte moet de zaalvoetbalcompetitie tussen de verschillende afdelingen weer worden ingevoerd.
7
Doping Hessel van der Weide Sinds het vroegste begin houdt de mens al van competitie en onze harige voorouders hebben menig mammoetei over zitten spelen op zonnige dagen. De mens houdt echter nog meer van winnen en het duurde niet lang voordat een snuggere holbewoner net deed alsof hij over een oersoep was gestruikeld. Sindsdien zijn sport en valsspelen immer hand in hand gegaan. De eerste valsspeler waar we van af weten was Eupholus van Thessalië, die tijdens de Olympische Spelen van 388 voor Christus drie worstelaars had omgekocht. Er valt vals te spelen op meerdere manieren. De schwalbe, door de Duitsers geperfectioneerd, is een vorm van acteren waarbij net wordt gedaan alsof men een blessure heeft. Bij omkoping wordt een geduchte tegenstander verleid om zichzelf te laten verliezen. Maar het is ook mogelijk om vals te spelen door de biologie van het lichaam een handje te helpen, door oneerlijke, prestatie verhogende middelen te gebruiken. Dit noemen we in de moderne sporten: doping. Maar wat houdt doping nu precies in? Waar ligt de grens tussen een eerlijk voedingsmiddel en een doping drug? Volgens de definitie die tegenwoordig wordt gehanteerd, heeft een doping drug aantoonbaar schadelijke effecten en geeft het een oneerlijk voordeel over voor de gebruiker. Er valt alsnog flink te discussiëren over wat dit precies inhoudt en er zijn veel voorbeelden van grensgevallen te geven: bijvoorbeeld koffie en aspirines. Er zijn echter genoeg middelen waarbij er geen twijfel over bestaat dat het een vorm van doping is, en daar zullen we het nu over hebben.
De dopingtest olympische spelen in 1928 8
Bloeddoping Bij bloeddoping wordt het aantal rode bloedcellen in de bloedbaan kunstmatig verhoogd. Omdat rode bloedcellen zuurstof van de longen naar de spieren transporteren worden het uithoudingsvermogen en de zuurstofopname van de atleet verhoogd. Bloeddoping wordt daarom voornamelijk gebruikt bij duursporten. Er zijn twee methodes van bloeddoping: via bloedtransfusie of via het gebruik van erytropoëtine, EPO. Bij bloedtransfusie wordt eerder afgenomen bloed van een donor of de atleet zelf, vlak voor de wedstrijd bij de atleet ingespoten. EPO is een menselijk groeihormoon dat de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert en is oorspronkelijk ontwikkeld als medicijn voor mensen met bloedarmoede.
Anabole drugs Dit is de meeste bekende vorm van doping, waarbij illegale middelen worden genomen om de groei van de spieren te stimuleren. Deze drugs worden dan ook voornamelijk bij krachtsporten gebruikt om sneller spieren te kweken. Er zijn veel verschillende varianten van drugs die de spieropbouw stimuleren, maar de meest veelvoorkomende zijn anabole steroïden. Deze synthetische steroïden hebben een vergelijkbare werking als het mannelijke geslachtshormoon testosteron. De spieropbouw wordt gestimuleerd doordat anabole steroïden de eiwitsynthese verhogen en de spierafbraak verlagen. Anabole steroïden zijn kankerverwekkend en hebben veel bijwerkingen zoals agressie en onvruchtbaarheid.
Stimulantia Dit zijn drugs die alertheid en fysieke activiteit verhogen. Onder studenten is het gebruik van de stimulans cafeïne zeer populair, terwijl bij filmsterren de voorkeur wordt gegeven aan cocaïne. Atleten gebruiken echter vooral amfetamines. Vooral bij sporten waarbij alertheid en reactievermogen van belang is worden stimulantia gebruikt. Amfetaminen beïnvloeden neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline zodat het zenuwstelsel wordt gestimuleerd. Dit heeft zowel mentale effecten, zoals een verhoogd concentratievermogen, als fysieke effecten, zoals een verhoogde hartslag en verhoogde ademhaling. GLV Idun
Pijnstillers Atleten gebruiken deze drugs om dezelfde reden als een student in de ochtend na een Idunacht: om de pijn te verzachten. Hierdoor is de atleet in staat om voorbij de pijngrens te presteren en blessures te negeren. Veel pijnstillers verhogen tevens de bloeddruk waardoor de zuurstofopname door de spieren wordt verhoogd. Bijna alle verschillende soorten pijnstillers worden door atleten gebruikt als doping, van simpele ontstekingsremmers zoals aspirine tot zware narcotica.
afgestraft door sportorganisaties. Toch zijn er sinds 1980 geen Olympische Zomerspelen geweest zonder betrapt dopinggebruik. Wie telt er dit jaar met me mee?
Stimulantia verhogen concentratie en zijn daardoor ook geschikt voor denksporters.
Sedatieven Ook deze drugs zijn zeer bekend bij studenten, in de vorm van alcohol en marihuana. Deze kalmerende middelen worden bij een selectief aantal sporten, zoals boogschieten en darten, in milde mate gebruikt wanneer het belangrijk is om de zenuwen te kalmeren en een vaste hand te hebben. Raymond van Barneveld heeft niet voor niks een imposante bierbuik.
Diuretica Deze drugs zorgen voor een verhoogde productie van urine door herabsorptie van water door de nieren te verhinderen. De atleet kan zichzelf dehydrateren en daarmee het lichaamsgewicht verlagen. Daarom worden deze drugs vaak gebruikt bij vechtsporten met gewichtsklassementen. Diuretica worden ook wel gebruikt als maskerende middelen.
Maskerende middelen Dit is de laatste categorie van doping drugs. In tegenstelling tot de voorgaande drugs hebben maskerende middelen geen effect op de sportprestatie. Het doel van maskerende middelen is om het gebruik van andere doping drugs te maskeren voor dopingtests. Dankzij maskerende middelen kan dopinggebruik van atleten soms pas jaren later aan het licht komen. De ontwikkeling van nieuwe maskerende middelen en dopingtests die deze alsnog kunnen detecteren drijven elkaar continu voort. Het is belangrijk om te onthouden dat al deze verschillende manieren van doping een gevaar voor de gezondheid van de atleet opleveren. Daarbij is het oneerlijk voor de tegenstanders en wordt dus recht flink GLV Idun
9
Alumnus aan het woord Ik heb mijn eerste, en tot nu toe ook laatste, optreden ooit gegeven als ‘singer-nietsongwriter’ tijdens het open podium. Ook ben ik al vanaf mijn vijftiende betrokken bij de muziekportal 3VOOR12/Groningen als scribent en tegenwoordig ben ik op de achtergrond als redactielid. Al woon ik nu in Amsterdam, ik ben nog zeer regelmatig in Groningen voor een concert of een feestje met vrienden.
Waar ben je terechtgekomen? Sander Nieuwenhuijsen
Waarom de keuze voor biologie? Biologie is altijd wel mijn eerste keuze geweest. Na de middelbare school heb ik even getwijfeld over journalistiek, maar ik wilde toch graag eerst een stevige wetenschappelijke studie doen. Ik ben gestart in het eerste jaar na fusie van de levenswetenschappen en vond het wel erg prettig dat ik eerst overal even van kon proeven. Ik koos voor de biomedische richting en heb een minor educatie gedaan, waarin ik stage liep op mijn eigen middelbare school. Krap twee jaar na mijn eindexamens stond ik dus al les te geven in mijn oude biologielokaal!
Wat deed je tijdens de studie? Na het, voor velen waarschijnlijk herkenbare, drama rond bioorganische chemie heb ik een aantal vakken ingehaald om via deze weg alsnog mijn bachelor diploma te behalen voor de major gedrag- en neurowetenschappen. Ondertussen was ik alvast aan mijn masteronderzoek begonnen bij de afdeling gedragsbiologie. In dit onderzoek keek ik naar het verband tussen lateralisatie en fitness in rotsduiven. Dit half jaar staat eigenlijk los van de rest van de Educatie en Communicatie-master. Ik moet toegeven dat het onderzoek me vooral een mooie anekdote heeft opgeleverd voor sollicitatiegesprekken: ‘Ja ik onderzocht links- en rechtshandigheid bij duiven , en het effect daarvan op de overleving . Toen kwam er een roofdier in de vliegkooi en vervolgens zakte de vliegkooi in. ‘Tja, wetenschap.’ Vervolgens heb ik me in de EC-master verder theoretisch en praktisch verdiept in de wetenschapscommunicatie. Bij Idun ben ik in mijn tweede jaar mee geweest als baarpappa op introkamp. Verder draaide ik regelmatig op de Idunachten met een middelbare schoolvriend. 10
Ik heb bewust mijn stage aan het eind van de master gepland. Ik werd aangenomen als tv-redacteur bij Vroege Vogels van VARA, voor mij een droomstage! Hier heb ik een heel seizoen meegedraaid en als wetenschapscommunicator kon ik echt iets toevoegen aan het team. Ik heb een leuk item gemaakt over een jonge Groningse ecologe tussen de mierenhopen en mocht ,door ziekte van de presentatrice, mijn eigen onderwerp over een Oerol-voorstelling ‘De Meeuwen van Tinbergen’ presenteren op Terschelling (http://www.bit.ly/vroegevogels). Ik kon daarna afstuderen op een communicatieonderzoek. Dit viel te combineren met een extra stage bij het wetenschapsprogramma Labyrint van NTR en VPRO. Labyrint is warm bad voor iedere wetenschapsliefhebber. Aan iedere aflevering gaat een diepgaande research vooraf. Na deze laatste stage kon ik bij Labyrint kort aan de slag als freelancer, waarna ik solliciteerde op een vaste functie bij NTR: Schooltv. Hier heb ik nu een hele toffe functie met veel vrijheid en afwisseling. Van Moffel en Piertje en Schooltv-weekjournaal tot Biobits voor de middelbare school, waar mijn educatieve achtergrond weer goed van pas komt. Verder krijg ik de ruimte en steun om eigen ideeën uit te werken. Nu ben ik bezig met een crossmediale samenwerking met Labyrint voor de bovenbouw van het havo en VWO.. Ik ben destijds naar Amsterdam verhuisd voor de eerste stage en woon daar nu al ruim een jaar met veel plezier. Ik wil me nu graag verder ontwikkelen bij de publieke omroep. Ondanks alle bezuinigingen merk ik dat er nog steeds ruimte is voor nieuwe ideeën. In mijn vrije tijd experimenteer ik nu met het maken van radioreportages en kleine beeldportretjes. Een wetenschapsprogramma maken voor jongeren blijft bovenaan mijn lijstje staan. We praten er vaak over in Hilversum, maar vaak sneuvelt een format al voor de eerste pilot. De bioloog met het gouden idee mag zich bij me melden!
GLV Idun
O w b m l d
Topsport op het lab
Een zomer lang zitten Renske van Raaphorst en haar elf teamgenoten opgesloten in het CvL om daar te bouwen aan hun eigen Genetically Engineered Machine.
Een paar maanden geleden begon het avontuur. Tijdens onze eerste meeting zaten we wat onwennig tegenover elkaar: twaalf studenten van compleet verschillende studies en nationaliteiten, zes vrouwen en zes mannen, wetend dat we de rest van de zomer nog met elkaar samen zouden moeten werken. De onwennigheid begon gelukkig wat te verdwijnen tijdens de borrel achteraf, waar de eerste ideeën op tafel kwamen. Zouden we op afstand bestuurbare bacteriën maken? Magnetische motoren? Een combinatie van beiden? Naarmate de avond vorderde werden we steeds meer overtuigd van onze genialiteit, maar de volgende dag bleek dat toch wat tegen te vallen: alles was óf al gedaan, óf gewoon niet haalbaar. Uiteindelijk kostte het ons nog maanden discussiëren, literatuur zoeken en elke week samen eten om op ons uiteindelijke idee te komen: een bacterie die je waarschuwt als je eten niet meer goed is. Nooit meer het wazige “na openen beperkt houdbaar”. Nee, een waarschuwingssticker die rood wordt precies op het moment dat het eten bedorven is.
iGEM? iGEM is een internationale competitie voor studenten die een zomer lang met genen willen knutselen. Met behulp van een elk jaar groter wordende DNA-bibliotheek, flink wat literatuur en een hoop creativiteit worden ingenieuze systemen in elkaar gezet. Van bacteriën die kunnen tellen (team Groningen 2011) tot bacteriën die zware metalen kunnen detecteren (Groningen 2009), je kunt het zo gek niet verzinnen of het is gemaakt. De creatiefste ideeën die het best zijn uitgevoerd worden na de continentale voorrondes gepresenteerd op MIT in Boston.
Onderdeel van de wedstrijd is om nietbiologen synthetische en moleculaire biologie mee te laten maken, zoals hier tijdens de nacht van kunst en wetenschap.
Met alleen een idee ben je er natuurlijk nog niet. Het nieuwe hoofdstuk begint nu: de start van het labwerk. Dat we daar nog de nodige uitdagingen tegemoet komen, is iets wat zeker is. Een plan veranderen in degelijk labwerk is kortgezegd niet zo makkelijk. Nu al hebben we onze plannen al zo’n drie keer omgegooid. Vind maar eens een receptor die rottend vlees kan detecteren. En hoe laat je een bacterie overleven in de koelkast? Wat als de rode kleurstof toxisch is voor onze bacterie? Lastig, maar vooral ontzettend gaaf. Het wordt echt. Als een kind zo blij waren we toen we ons eigen laboratorium inliepen op de negende verdieping van het CvL. Met onze eigen apparaten, eigen pipetten, eigen weegkamer. Het klinkt stom, maar het is toch een beetje alsof je voor het eerst op kamers gaat: ineens besef je je dat je hier helemaal zelf kan doen wat je wilt. We mogen zelf, zoals oud-iGEMmer Martijn Herber het treffend verwoordde, “professortje spelen”. En zeg nu zelf, wat wil een mens nog meer ?
Het hele team op de trap richting het iGEM lab
Het idee in
stappen
(1) I. Gemmer maakt een pakje hamburgers open, eet er één op, de ander wil hij graag bewaren. Hij pakt een iGEM houdbaarheidssticker, die werkt zoals een glow in the dark-stick (2): aan de ene kant zitten Bacillus subtilis-sporen, aan de andere kant voedingsstoffen, water en alanine. Mixen zorgt ervoor dat de sporen beginnen te germineren (3). Wanneer het vlees niet goed meer is, komen allerlei vluchtige stoffen vrij, waaronder ammonia. Ammonia dringt tot de sticker wordt in het water opgenomen als ammonium (4). De verhoogde ammoniumconcentratie zorgt voor activering van een pigment pathway, dat ontwikkeld is door een vorig iGEM team (5). Wanneer I. Gemmer zijn tweede hamburger wil eten, ziet hij de verkleurde sticker. Bacillus heeft weer een onschuldige burger gered van voedselvergiftiging !
Wil jij volgend jaar in onze schoenen staan? Mail dan Oscar Kuipers, O.P.Kuipers@rug.nl
GLV Idun
11
Dierecologieresearch op Lundy Bij deze een update vanaf Lundy, het Engelse eiland waar ik mijn dierecologie research aan het doen ben. Op het moment dat ik dit schrijf heb ik er een maand opzitten en is het alweer bijna tijd om te vertrekken. Hierna zal ik nog een weekje naar Sheffield gaan om mijn gevonden data te analyseren en uit te werken. Eerst nog even genieten van de laatste dagen op dit prachtige eiland. Time flies when you’re having fun.... Mijn avontuur begon eind april. Na een nachtje Bed and Breakfast in het plaatsje Bideford gevolgd door een twee uur durende boottocht kwam ik aan op Lundy. Ik werd opgewacht door een PhD-studente genaamd Issie. Met haar zou ik gaan samenwerken de komende weken. Ik werd meteen meegenomen naar een groep mensen die bezig waren met vogels vangen. Dit had echter nog niks met ons onderzoek te maken. Het waren de ‘Lundy field society ringers’: mensen die vogels ringen en standen bijhouden van verschillende vogelsoorten. Issie bezit net zoals de ringers een papiertje waarmee ze bevoegd is om vogels te ringen, zij kon dus mooi helpen als er wat tijd over was naast ons onderzoek. Ik kon lekker achter ze aan hobbelen, leren over alle verschillende vogels en natuurlijk mooie foto’s maken. Doordat ik zo enthousiast was heb ik zelfs onder het toezicht van een gecertificeerde trainer mijn eerste vogel mogen ringen! Na een paar dagen werden Issie en ik meegevraagd voor het vangen van een bijzondere vogel, namelijk de manx shearwater oftewel de Noordse pijlstormvogel. Dit zijn kleine zeevogels die tot dezelfde familie behoren als de albatros. Deze vogels broeden in holen langs kliffen en verlaten deze alleen maar als het donker genoeg is. Dit is omdat ze anders opgevreten worden door de meeuwen. Voor het vangen van deze vogel moesten we midden in de nacht stilletjes bij een klif zitten in de hoop dat ze onze netten invlogen. Na twee uur stil gezeten te hebben was het nog steeds niet raak en besloten we de netten omlaag te halen. Precies op dat moment vloog er toch nog eentje in! Ik was natuurlijk ontzettend blij dat ik er toch nog eentje heb mogen zien. De ringers hadden echter op meer gehoopt, zij zijn namelijk gewend dat er tijdens een nacht tientallen vogels in het net vliegen. Waarschijnlijk is de maan deze nacht te helder geweest. Naast al deze leuke uren met de vogelringers hadden we natuurlijk ook ons eigen onderzoek. Issie doet onderzoek naar de mussenpopulatie op dit eiland. De mussenpopulatie van Lundy is speciaal omdat mussen het eiland nooit verlaten en dus van geboorte tot dood in de gaten kunnen worden gehouden. Alle mussen bezitten ringen met een unieke kleurencombinatie, zodat je van een afstandje kunt zien welk individu het is. Verder bezit elke vogel een chip met een unieke code. Het project is al een aantal jaar bezig en bezit ondertussen een enorme database vol met gegevens over de mussen. Als ik een ringcombinatie intyp, krijg ik een hele waslijst met gegevens over wanneer en waar de mus geboren is, wie zijn ouders zijn, wanneer hij voor het laatst gezien is, wat zijn afmetingen zijn, wat zijn genotype is, wie zijn kinderen zijn en meer van dat soort feiten.
12
GLV Idun
Om deze gegevens up-to-date te houden zijn we elke dag een aantal uur bezig met het checken van nestkastjes. Elke ochtend liepen we met ladders rond en klommen een paar meter omhoog om te kijken of de mussen begonnen te broeden. Dit jaar zijn de mussen echter een paar weken later met broeden, waardoor er niet genoeg tijd was om mijn eerste onderzoekje uit te kunnen voeren. Ik was namelijk benieuwd of de agressiviteit richting een indringer (bijvoorbeeld een spreeuw of een ander mannetje) zou veranderen naarmate het broedsel ouder werd. Gelukkig ben ik op tijd aan iets anders begonnen. Het onderzoekje waar ik nu mee bezig ben heeft te maken met de hiërarchie binnen een mussenpopulatie. Hiervoor moest ik nog wel uitvinden hoe ik dit zou gaan meten. Ik ben begonnen met voedsel rond te strooien op plaatsen waarvan ik dacht dat mussen er wel op af komen. Helaas bestond de eerste 40GB filmmateriaal uit af een toe een mus, een kraai, een kip of een dik schaap wat mijn strooisel op at. Gelukkig heb ik later een locatie gevonden waar de mussen graag zitten. Een beschut zonnig plekje, waar nu ook een kom voer staat. Ik heb al uren aan filmmateriaal verzameld van deze locatie en al veel agressieve interacties kunnen documenteren. Ik ben erg benieuwd wat voor verbanden ik zal gaan vinden wanneer ik alles ga analyseren. Door het werk met de mussen, de vele soorten vogels en vooral de enthousiaste vogelaars, is mijn liefde voor vogels gaan groeien. Er was één dag die wel heel bijzonder was. Over het hele eiland gingen er geruchten dat de ‘Golden Oriole’ oftewel de Wielewaal weer eens gezien was. Deze vogel komt trouwens meer voor in Nederland, maar is in Engeland een echte zeldzaamheid. Issie en ik stonden op het punt om aan ons werk met de mussen te beginnen, tot er iemand van de ringers aangerend kwam. Hij had een zak bij zich en ik dacht automatisch dat hij een ongeringde mus voor ons had gevangen. Het geluid dat uit de zak kwam was echter iets te exotisch voor een mus... En jahoor, ze hadden de Wielewaal in hun net gevangen! Het beestje was erg mooi om te zien uiteraard en ik voelde me vereerd dat de ringers het speciaal voor ons naar het onderzoekshutje kwamen brengen, zodat wij hem ook nog even konden bewonderen. Er is nog één populaire vogel die ik na lang zoeken eindelijk heb kunnen vinden. Ik dacht dat hij wel wat
GLV Idun
13
makkelijker te vinden zou zijn, omdat het eiland zelfs vernoemd is naar deze vogel. Lundy betekent namelijk in het Noors ‘puffin eiland’ of papegaaiduiker eiland. Een paar honderd jaar geleden waren er nog duizenden van deze vogels aanwezig op het eiland. In 2005 waren er echter nog 5 individuen(!) over. Verschillende factoren hebben hier een rol bij gespeeld, waarschijnlijk was de mens daar één van. Denk maar aan het consumeren van puffins in het verleden, het wegvissen van voedselbronnen en het overbrengen van uitheemse diersoorten. Toen de puffin leek te verdwijnen hebben ze alle ratten en muizen op het eiland verdelgd, met als resultaat dat er dit jaar alweer 23 broedparen op het eiland aanwezig zijn. Door deze acties konden ook vogels zoals de Noordse pijlstormvogel terugkeren naar het eiland. In deze korte tijd heb ik heel erg veel geleerd over het eiland zelf. Maar het meest belangrijke en de reden waarom ik hier ben gekomen is hoe veldwerk en onderzoek nu precies in zijn werk gaat. Als tweedejaarsstudent is dit voor mij de eerste keer dat ik zelf iets opgezet en onderzocht heb. Ik heb geleerd dat er naast alle leuke aspecten ook minder leuke aspecten zijn en dat je vooral moet doorzetten wanneer de uitkomsten niet zo zijn als je verwacht had. Soms gebeurt het nu eenmaal in het veldwerk dat je experiment wordt opgegeten of dat je tent de volgende ochtend door de wind verdwenen is... Zowel de mensen waarmee ik samen werkte als de hobbyisten die ik hier heb ontmoet hebben mij veel kunnen leren. Mijn tijd hier zit er helaas bijna op, dus ik probeer nog even extra te genieten van de omgeving. Morgen mag ik mee met de natuurbeheerder op ‘seal survey’ en gaan we rond het eiland in een speedboot. Veldwerk is niet alleen maar hard werken, je houdt er ook nog eens leuke contacten aan over! Groetjes Marijke van Marrewijk
14
GLV Idun
n e t r o Sp De
Corinne Mulder
BASE jumping in een wingsuit Jeb Corliss is een absolute held (of een halve gare) die zijn leven heeft gewijd aan skydiven en BASE jumpen. Zijn acties hebben in ieder geval gezorgd voor een bloedstollend filmpje dat dankzij YOUTUBE nu al meer dan 15 miljoen keer is bekeken. Mocht je Mr. Corliss nog niet in een wingsuit van een berg hebben zien springen waarna hij rakelings langs het aardoppervlak scheert: check ‘Jeb Corliss “Grinding the crack”’. Wat je ook absoluut moet zien is een zeer mislukte imitatie uitgevoerd door een kat. Deze is te bewonderen in een hilarisch filmpje genaamd ‘Kitty Corliss “Grinding the Crack”’.
Trainsurfing Treinsurfen is een extreme en illegale sport die helaas al tijden voor problemen zorgt in Zuid Afrika. Hier zijn namelijk al vele jongeren gewond geraakt of overleden door het proberen te berijden van een trein. Treinsurfen was echter ook populair in de jaren ’80 in Duitsland, waar het toentertijd S-Bahn Surfing werd genoemd. Het fenomeen werd vergeten, totdat het in 2005 herontdekt werd door een Frankfurtse gang. Hun leider, die zichzelf ‘The Trainrider’ noemde, is beroemd door het besurfen van de InterCityExpress; de snelste trein in Duitsland. GLV Idun
15
Extreme Ironing Pak je strijkbout, strijkplank en je schone wasgoed in en reis af naar een plek met een ongeschikt leefklimaat voor mensen. Onder water, op en bergtop; hoe ontoegankelijker, hoe beter. Het kan natuurlijk ook als je je verveelt tijdens het waterskiĂŤn. Extreme Ironing is hot!
Cliff diving Een andere manier om een flinke adrenaline rush op te wekken kan door het beoefenen van Cliff Diving. Het springen van een rotsformatie vereist behalve roekeloosheid tevens ook een groot concentratievermogen. Om de risico’s te verminderen wordt geadviseerd om van te voren de juiste hoogte vast te stellen (23- 28 meter voor mannen, 18- 23 meter voor vrouwen) zodat het wateroppervlak wordt gebroken met een ideale snelheid die tussen de 75 en de 100 km/h ligt. Ondertussen ervaart de duiker een vrije val van 3 seconden. En dan maar hopen dat je eenmaal onder water niet plotseling kennis hoeft te maken met een scherp rotsblok.
Powerbocking/ powerstilts Heb je altijd al willen weten hoe het zou voelen om een kangaroe te zijn? Wellicht zijn de power stilts iets voor jou! Met deze verende stelten onder je voeten bounce je door de straten. Op de site die deze lanceerstokken verkoopt wordt zelfs beweerd dat je hiermee sprongen van 6 voet hoog kunt maken. En als je vervolgens toch meer uitdaging wilt: er kunnen ook nog eens hele vette stunts mee worden uitgehaald.
16
GLV Idun
Kunst zinnig? Deze keer: Suren Manvelyan - Your Beautiful Eyes
Lotti van Driel
Suren Manvelyans zijn prachtige macrofoto’s van menselijke ogen zijn te bezichtigen in zijn serie ‘Your Beautiful Eyes’ op zijn website www.surenmanvelyan.nl. Een mooi voorbeeld van hoe een andere -in dit geval een ingezoomde- blik op de natuur, een kunstachtig beeld creëert. Alle nerfjes, heuveltjes en gaatjes zijn zichtbaar. De pupil, als groot gapend gat, in het midden en omringd door draadachtig weefsel, hetgeen gevormd wordt door kleine omkrullingen. Manvelyan, geboren in Armenië, is een beetje een homo universalis. Hij bespeelt vijf instrumenten, heeft een PhD in theoretische natuurkunde en dan is hij ook nog een succesvolle fotograaf. Dat deze foto’s een ietwat wetenschappelijk tintje hebben is dus niet onlogisch. In andere series zijn onder andere foto’s te zien van andere dierenogen, landschappen, portretten en de Armeense culturen en gebouwen. Al zijn foto’s doen ietwat spiritueel aan, in contact met de natuur. Zowel de kracht van het leven zelf, als het verlangen naar iets meer, iets goddelijks, komen tot expressie.
GLV Idun
17
De BATA (ook wel Batavierenrace) Vrijdagmiddag 27 april in de trein richting Enschede was het percentage BATA-gangers in de namiddag ongeveer 80%. Na een gezellige treinreis kon het merendeel zijn talent voor tenten opzetten laten zien op de campus van de Grolsch-hoofdstad. De nachtploeg ging direct door naar de start. Om twaalf uur ging het los: de eerste lopers begonnen aan de bijna honderdtachtig kilometer lange Batavierenrace van Nijmegen via Duitsland naar Enschede. Hét moment van het jaar waarop IDUN ook een keer aan sport doet. In de nacht liepen de eerste acht bikkels hun etappes in het donker. Rond zes uur ‘s ochtends kwam Maaike als laatste nachtdeelnemer over de finish, aangemoedigd op de fiets door Tim. Om enig overzicht te houden in deze race vond er een herstart plaats voor alle ochtendploegen. Half zeven kon Jelle zich uitleven op de langste etappe van tien kilometer. Tegen twaalven finishte Elbrich in Barchem – waar het hele jaar niks te beleven valt en het op deze dag zwart
Anouk Baars
ziet van studenten met hardloopschoenen aan. Er was inmiddels een dikke honderd kilometer afgelegd toen de middagploeg er nog even tegenaan moest. Het weer was perfect: een licht zonnetje met matige temperaturen, geen regen of harde wind. Tom Metz – 48 uur eerder nog niet wetend dit te gaan doen – ging in het middagblok van start op nèt niet de langste maar wel de zwaarste etappe van de race. In de namiddag finishte Johannes, ook een last-minute held, op de sintelbaan van de campus in Enschede. Vergeleken met vorig jaar was het eindresultaat dit jaar niet om over naar huis te schrijven: een 164e plek vergeleken met een 59e in 2011. Wel hebben we Groningse concurrenten Panacea en de EBF achter ons gelaten. Wetend dat we hier niet kwamen om te winnen kunnen de meesten hier mee leven, maar toch vallen de kreten ‘meer trainen’, ‘harder lopen’ en ‘eerder beginnen’ stiekem wel…
A0 poster
Studie / bedrijfspresentatie
20,-
A4 scripties printen in kleur
vanaf
18
0,25
ct.
GLV Idun
Idiofest Violet Swakman 26 april organiseerde Idiomotor: Idiofest. Geïnspireerd op Stukafest (Studenten Kamer Festival), een festival waar je kaartjes koopt voor 3 voorstellingen op een avond, die allemaal plaatsvinden in een andere studentenkamer. Mijn programma begon in Jurjan’s huiskamer waar hij met Renske en Arlette voor een publiek van 6 man een imtiem concertje speelde. Het leuke van een concert in een kleine ruimte is dat het contact met het kleine publiek makkelijk gelegd en onvermijdelijk is. Ze speelden hier leuk op in door ons, terwijl zij Hit the Road Jack speelden, muziekgenres te laten roepen. Zo gingen we van een klassieke versie over in een raggae versie over in een rock versie.
Een origineel onderdeel van Idiofest was een korte film van Anneleen Hulshof en Aline de Jonge, begeleid door muziek van Charles Belfor. De beelden en de muziek gaven een mooie sfeer en thema’s als tijd en de seizoenen kwamen voorbij gezwoven. De muziek werd ook mooi doorgevoerd in de beelden, door het gebruik van bladmuziek in de film.
Onder het genot van warme chocolademelk en een overschot aan koekjes en chocolade, konden we onze avond heerlijk afsluiten door lekker te gaan zitten en te genieten van het voorlezen van Bennet. Hij las verhalen uit Misschien wisten zij alles van Toon Tellegen en Koning Wikkepokluk de Merkwaardige zoekt een rijk van Wim Hofman, maar ook het gedicht The Raven van Edgar Allan Poe. De humor van Toon Tellegen, absurditeit van Wim Hofman, maar vooral het geweldige inlevingsvermogen van Bennet maakte het een prachtige aflsuiting van de avond. Er werd nog gezellig een biertje gedronken en nagepraat in de Smederij, hopen dat Idiomotor volgend jaar weer zo’n mooi Idiofest organiseert!
GLV Idun
19
de ultieme
Corrine Mulder
IJS
test
20
Met het oog op de zomer richt de volgende smaaktest door het Lifeline panel zich op een essentieel onderdeel van een goed gebalanceerd en hittebestendig dieet: IJSJES!
GLV Idun
Voor de test zijn wij bij een aantal centraal gelegen Groingse ijssalons langsgegaan. Wanneer men tijdens een zomerse dag in de stad snakkend naar verkoeling op zoek is naar een ijssalon, is het uiteraard van vitaal belang om te weten bij welke ijsspecialist het beste heil kan worden gezocht. De ijssalons die uitverkoren zijn om aan onze kritische smaakpapillen te worden onderworpen, zijn Toscana aan de Folkingstraat, Fiorin aan de Grote Markt, Italini aan de Nieuwe Ebbinge en Palermo aan de Astraat. We besloten om per ijssalon twee vaste smaken te proberen -na enig overleg werden dit aardbei en stracciatella- en een willekeurige op eigen ingeving berustende smaak. Bij elke zaak vragen we om een meeneemverpakking, waarmee we ons vervolgens naar de vriezer van Anouk haastten. Het verschil tussen wat de verschillende ijssalons verstaan onder een meeneemverpakking is groot. Toscana verpakt de ijsjes op zo’n manier dat ze nauwelijks getransporteerd kunnen worden; Italini geeft het in bakjes mee met een deksel die er niet goed op past en Palermo aan de Astraat vindt dat alles prima op één hoop kan en gooit de samen bolletjes in een grote bak. Een paar uur later hebben de panelleden zich verzameld om de ijsjes op de proef te nemen. De kandidaat die zich als eerste aandient door uit de overvolle vriezer te komen storten is het ijs dat afkomstig is van Italini aan de Nieuwe Ebbinge. Het begint goed: bij de eerste hap aardbeienijs begint menig smaakpapil te tintelen. Het smaakt echt naar aardbei en lekker fris; een tikkeltje zurig en niet te zoet. De stracciatella daarna valt echter tegen; het is vrij zoet en een beetje flauw ijs. Daarna is de willekeurige smaak aan de beurt: knalblauw smurfenijs! Aangezien de meeste Lifeline-leden niet zo’n grote voorliefde hebben voor de smaak van bevroren kauwgomballen, wordt het lastig voor Italini om hierop te gaan scoren. Maar wanneer je je natuurlijke afkeer tegen chemisch kauwgomijs even aan de kant zet, kan je toch concluderen dat deze ijsmakers toch aardig goed werk hebben verricht. Kandidaat nummer twee is het ijs van Fiorin aan de Grote Markt. Het aardbeienijs bleek hier al op te zijn, dus ter vervanging hebben we een bolletje vanille aangeschaft. Hessel is echter van mening dat dit het beste bananenijs is wat hij in tijden heeft geproefd. Vervolgens komt het echte bananenijs van Fiorin aan de beurt; de smaak doet denken aan bananensnoepjes. Net als bij bananensnoepjes zou je van dit ijs wel eens flink misselijk kunnen worden als je er veel van eet. Hessel vindt het bananenijs –dit houdt in: de soort die daadwerkelijk bedoeld is als bananenijs- veel te chemisch en raadt liefhebbers van bananenijs aan om een bolletje vanille bij Fiorin te halen. Het stracciatella ijs valt over het algemeen vrij goed in de smaak; vooral de stukjes chocola die in deze bolletjes terug te vinden zijn wekken positieve reacties op.
GLV Idun
Het eindoordeel
Italini Nieuwe ebbingestraat
Toscana Folkingestraat
Palermo Astraat
Fiorin Grote Markt
Maar wanneer we bij het stracciatella ijs van Toscana uit de Folkingestraat zijn beland, stijgen de echte kreten van verrukking op aan de tafel. Dit bolletje ijs sleept zonder twijfel de hoofdprijs in de wacht, met een niet te versmaken 8,1 als eindscore. Ook doemediemaar, waarschijnlijk een geheel zelf gecomponeerd ijsrecept, doet het goed. Waar het nou precies naar smaakt valt over te twisten; er valt peer in te herkennen, maar ook banaan. Je moet alleen wel van zoetigheid houden als je besluit om je hieraan te wagen. Het aardbeienijs zorgt over het algemeen voor het minste enthousiasme. Het is vrij zuur en het smaakt een tikkeltje naar mint. Hoewel bij bijna elk bolletje ijs de meningen behoorlijk uiteenlopen, kunnen de panelleden over één ding unaniem zijn: het aardbeienijs van Palermo aan de Astraat levert bepaald geen eetplezier op. Waterig, chemisch en de aardbeiensmaak is in vergelijking met de andere aardbeienijsjes ver te zoeken. Smaken citroen en limoen vielen wat beter in de smaak, met name citroen scoort best goed. Volgens sommigen doet het limoenijs erg denken aan schoonmaakmiddel met een citrusgeur. Alweer geen stracciatella? Hoewel ze dit ijs wel in de aanbieding hadden, is er blijkbaar iets fout gegaan in de communicatie waardoor we hiervoor in de plaats limoenijs hebben gekregen. Bestellingen opnemen is blijkbaar ook niet hun sterkste kant. Dus kunnen we deze ijssalon definitief als de grote verliezer in dit rijtje aanwijzen.
21
Denksport Skander Mulder Kun jij deze raadsels oplossen? Het begint makkelijk, maar ze worden steeds moeilijker...
De Lifeline sudoku
Kabouters en een koning Er zijn twee groepen kabouters, met rode en met witte hoeden. De koning van de kabouters houdt van orde en eist dat de kabouters in een rij naast elkaar gaan staan. De kabouters met rode en witte hoeden moeten respectievelijk links en rechts gaan staan. De kabouters weten zelf niet welke kleur hoed ze op hebben en mogen niet communiceren op wat dan ook voor een soort manier. Ze kunnen wel zien welke kleur hoed de andere kabouters op hebben. Hoe kunnen ze de wil van de koning opvolgen?
Zieke monikken In een klooster breekt elk jaar op een bepaalde dag een ziekte uit. Deze ziekte is alleen herkenbaar aan een groene stip op het voorhoofd. Monniken die de ziekte hebben, moeten zelfmoord plegen. Elk jaar is er minimaal één monnik ziek. In het klooster gelden speciale regels. De monniken mogen niet communiceren in welke vorm dan ook. Daarnaast zijn er geen spiegels aanwezig en daardoor kunnen de monniken er dus niet zelf achter komen of ze de ziekte hebben. De monniken zien elkaar één keer per dag bij het ontbijt, waar ze dus wel bij anderen kunnen zien of zij de ziekte hebben. Dit jaar zijn er zeven monniken ziek. Hoe lang duurt het voordat ze alle zeven zelfmoord hebben gepleegd?
Het moeilijkste raadsel volgens Wikipedia Drie goden X, Y, en Z heten (in onbepaalde volgorde) Waar, Onwaar en Willekeur. Waar spreekt altijd de waarheid, Onwaar liegt altijd en Willekeur antwoordt willekeurig de waarheid of de leugen. De opdracht bestaat eruit om door drie ja/neen vragen te stellen exact de identiteiten van X, Y en Z te bepalen. Je mag kiezen aan welke god je elke vraag stelt en je mag meerdere vragen aan dezelfde god stellen. Een bijkomend probleem is dat de goden wel Nederlands verstaan, maar zelf niet kunnen spreken. Ze antwoorden met ‘dah’ en ‘nah’, maar vooraf is niet bekend welke ‘ja’ en welke ‘neen’ betekent.
bron: rzdl.nl & wikipedia.nl 22
Voor de antwoorden kijk op onze Lifeline-Facebookpagina.
GLV Idun
Op de koffie bij... Anouk Baars
Romy, in het CVL
m n rando is uit, ee k a n . Eena a De alm us kla r d t t g Me li s r e aan he eerstejaa achten w t R d p r o u e n d e lijst met ak rste chten m bij de ee a r om d ld p e o b e t d g er me maal aan y confronte niet iets e t g a l d e s s s a e in door erd H nde, w d w u n k g e e is w w w u r he al d vak e Onde ij w ? h s n g is e a d m jk t deli ‘s mid r kwa in a e e a it ik D u r n . , r e ) g e g het Z -Kram kettin nvraa y a e n a k ij u z p o T in men en e niet bij schroef men (foto OVA-som met een blij dat w aangeko N l e A e t ik w e n s r m lf e e n re is z tnam ge op het Z klaar wa en en ze naar Vie t ie ts e d le k n k c Skander e ti o g te g vlie ons rs te uit R tkelderd n, komt ven met e eerstejaa e e g r jk s o id li b ij e e r r e d e p g k in eerd ein is b Frankrij snel een Cartiere gecombin in n y t e is g fs m r e e o o Z li R . m . – n n gt ze uit toetsen volgen k heb va aast mij elaten’, le volutie te amen. ‘I doen. N g E r w D k & te h h is P ie c u g a e n e os titi ve colo haar th master e er in cha e compe major E d n m e ij a d in k m n m n e a o ij b n m en eb l op en Groning boekt en rong te h e was we worden z p in s r g r u a o o n a o lo t v m n io , n b n woo mmissie straks ee il graag at had ik terdam e in een co hoop ik ie. ‘Ik w kamp, d f g o e I z lo ti E , c a t io a e B m t h nie ram lijk moet rine ij wie ik dun is ze met Ma n natuur oursprog I b n ‘E ij n o t. B te H h . e t s c e a w u lg ik h ook niet een IduN e ambitie b op één studie vo vertelt z P. ‘Ik he zoekt ze rs zou ik e e r ’, b d a ld a n e e h A r to r . e o n n je e eksw n zo af e e gaat vo en’ haal en kenn onderzo vinden e otiveerd t, maar z nsen ler e e m te k e m c g ty l o r n e p a e e ‘o e p s v il th ik res ’s ‘De de cocta iddels in ste jaar. daar heb dere inte r , m n e n A e in e t s ’. e e z ij is h ft m e n nm uk om te A goed in r BSA he t niet va niet wille d het BS ze!’ Haa vind ik le hoeft he u in a r a v a b p k ja m e I u e . d d ep’. . ‘Z ald der zitten in toe geha innengro de ACLO eede en d u ij n n b tw t ie t n r e e to v h s lg te o in lle mijn gro ts over sussen v e, ‘maar vak na a iden uit ubtiel ie n en cur vertelt z s e e ’, d e m it ij w t r u e l n d r e e m r a a o er zo w graag af motor, h toneel, p ek ik ook y: judo, van Idio e r k m p o s tu R n ls e n te e a v t spor ’, het ton aar naas on Juan ‘D r e doen, m v o ke vertelt ar… Als Rens olgend ja v n e s ie audit
: T H C o z e ieuw G N
zoekt
CV L!
t n e l a T
uk om e l e j et Lijkt h ! n e d le ken, nieuwe te ma
slagen r e v o t fo doen, line e e f t i ! L s w De at kan ervie D t in ? , r n e e dun.nl. e i v @ m ij r ie h n t c e c s a en len te ar red a twerp n n o n artike e e t tur -outs il te s y a a l m e n g e ti t prach door e g o nenkor n n i b u . n n r a ee ij d IDUN Sollicit hoor j GLV-
issie -comm
GLV Idun
eet be ie van t c a Wie w d re tot de
23
Studieboeken Simpel besteld Snel geleverd Scherp geprijsd
De nieuwe, snuggere studieboekenwinkel heet studystore (voorheen selexyz). Ga naar studystore.nl of stap binnen in het filiaal bij jou in de buurt. Tot snel.
24
GLV Idun