Carmel Magazine december by Stichting Carmelcollege

JAARGANG 12 NUMMER 31 DECEMBER 2015

IN DIT MAGAZINE:

DE KRACHT VAN CARMEL ALS KENNISALLIANTIE ‘DOOR SAMENWERKING KRIJGEN WE DE LERAREN DIE WE ZOEKEN’ HARRY CLAESSEN VERLAAT CARMEL 'JE KUNT ALTIJD IETS DOEN'

In dit nummer

DE KRACHT VAN CARMEL ALS KENNISALLIANTIE

4 Volg ons o

‘DOOR SAME SAMENWERKING KRIJGEN WE DE LERAREN DIE WE ZOEKEN’

stichtingLinkedIn en Faceb ca rmelco o llege ok:

HARRY CLASSEN VERLAAT CARMEL

ANDERE RUBRIEKEN STANDPUNT VAN EEN SCHOOLLEIDER BELPANEL

...........

...................................................

MIJN PASSIE

...............................................

COLUMN ROMAIN RIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 CARMEL IN BEELD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 KORT

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

HOE GING HET VERDER MET

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

COLUMN JOS BAACK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 OPMERKELIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

LAYAR Dit nummer van Carmel Magazine heeft een heel leuk extraatje: Layar. Met je smartphone of tablet heb je nu nog meer plezier van dit papieren magazine! Bij het artikel op pagina 15 zie je het Layar-logo.

'JE KUNT ALTIJD IETS DOEN'

STICHTING CARMELCOLLEGE omvat 12 instellingen voor bijzonder voortgezet onderwijs. Op ruim 50 locaties verzorgen we een breed onderwijsaanbod in een kleinschalige en veilige omgeving. Zo begeleiden we onze leerlingen. Elke dag opnieuw. Onderstaande - voornamelijk brede - scholengemeenschappen zijn aan Carmel verbonden: ◗ Almelo, Pius X College, Canisius ◗ Deventer, Etty Hillesum Lyceum ◗ Eindhoven, Augustinianum ◗ Emmen, Carmelcollege Emmen ◗ Enschede, Bonhoeffer College ◗ Gouda, Carmelcollege Gouda ◗ Groenlo, Marianum ◗ Haren, Maartenscollege, International School Groningen ◗ Hengelo, Scholengroep Carmel Hengelo ◗ Oldenzaal, Twents Carmel College ◗ Oss, Het Hooghuis ◗ Raalte, Carmel College Salland

Hoe werkt Layar? ◗ Zoek met je smartphone of tablet de applicatie Layar en download deze (gratis) applicatie (app). ◗ Houd je smartphone of tablet boven de pagina met het Layar-logo. ◗ Volg de instructies op het scherm en beleef de extra ervaring!

DECEMBER 2015

Rector Maartenscollege in Haren

Thomas Zipper

'Elk kind heeft maar één schooltijd'

STANDPUNT Elk kind heeft maar één schooltijd. Het is niet verwonderlijk dat er altijd discussie is over de kwaliteit van het onderwijs. Met het Nationale Schoolonderzoek inventariseerden dit najaar vijftien kranten hoe Nederland denkt over het onderwijs. Bereiden we onze kinderen op school wel goed voor op de wereld van morgen? Welk cijfer geeft Nederland de status van het onderwijs in het algemeen? Engels vanaf de basisschool? Computers in plaats van boeken? Chinees op de lessentabel? Het aantal toetsen omlaag? Voldoende oog voor individuele behoeftes van het kind? Wat vinden de kinderen er zelf eigenlijk van? Welke kwaliﬁcatie geven leerlingen hun onderwijs? Welk cijfer geven zij de school en hun meester of juffrouw? Toekomstbestendig onderwijs is altijd een item. In het sectorakkoord VO wordt aandacht gevraagd voor 21e eeuwse vaardigheden en gepersonaliseerd leren. "Gepersonaliseerd leren is het leerproces waarbij leerlingen op hun eigen wijze en in hun eigen tempo werken aan leerdoelen. (...) Bij gepersonaliseerd leren zijn leerlingen en leraren, ieder met een eigen rol, samen verantwoordelijk voor het leerproces." (VO-raad) Gepersonaliseerd leren, toekomstbestendig onderwijs, hoe zouden we onze leerlingen "anders" kunnen inspireren

en hoe willen we hen serieus nemen? Wat telt is inspiratie en enthousiasme. "Education is not the filling of a bucket but the lighting of a fire." Of ons dat lukt kan niemand ons zo goed vertellen als de kinderen zelf. Een wezenlijk onderdeel van onderwijs lijkt me het vragen om feedback en het geven van feedforward. In gesprek gaan en blijven met de leerlingen, de leerlingen zelf aan het woord laten. Steeds het perspectief van de leerlingen in het oog houden en hun actie stimuleren en faciliteren. Leren van hun feedback en samen doelstellingen afspreken. In de klas, in het gesprek met ouders en mentor, in de school bij het formuleren van wat een goede les is en wat er verder toe doet voor goed onderwijs. Als Carmel weten we met Koers 2020 waar we naartoe willen met ons onderwijs. Als we ook weten dat bij een flink aantal van onze scholen expliciete aandacht nodig is voor de kwaliteit van lessen (collegiale visitatie 2012-2014), dan ligt het voor de hand de leerlingen te betrekken bij ons leerproces. Continu leren en verbeteren doe je samen. "If the teacher is not on fire, neither are the students." Laten we met Koers 2020 de verwachtingen van leerlingen overtreffen. Elk kind heeft immers maar één schooltijd. ◗

VERBREDING De kracht van Carmel als kennisalliantie

Kennisdeling: een kwestie van doen Kennisdeling is één van de Carmelambities voor de komende jaren. Daarbij past het aangaan van kennisallianties, met elkaar en met andere relevante instellingen. Maar ambities moeten wel landen, handen en voeten krijgen. Dat gebeurt steeds vaker, en op verschillende manieren. Christel Wolterinck (Marianum, Groenlo) en Gerben Vaanholt (Twents Carmel College) zijn er dagelijks mee in de weer. Christel Wolterinck, teamleider onderzoek en onderwijsontwikkeling op het Marianum, is de eerste collega die deels op kosten van Stichting Carmelcollege werkt aan een promotieonderzoek aan de Universiteit Twente (UT). Dat sluit aan op het streven de wetenschap in de school te brengen. Onderzoeksobject is het formatieve of ontwikkelingsgerichte toetsen. 'Ik onderzoek elke manier waarop je peilt hoe je leerling ervoor staat, met het doel te kunnen bepalen wat hij al kan en wat hij nog nodig heeft', legt ze uit. Voor een toelichting grijpt ze terug op eigen ervaringen. Twee jaar terug, toen ze nog scheikundedocent was, maakte 5 havo een slecht schoolonderzoek. 'Ik heb er

een slecht weekend van gehad. Meteen daarna heb ik de klas gevraagd wat ik verkeerd had gedaan. Samen met een collega heb ik de leerlingen vervolgens zelf de toets laten analyseren.' Het resultaat was verrassend: veel leerlingen zagen wat ze beter hadden kunnen doen. 'Dat is een vorm van formatief toetsen. Je maakt de leerling tot partner. Hij krijgt inzicht in wat hij zich nog eigen moet maken. Dat helpt hem beter te leren.' Ze verwijst naar al bestaand onderzoek: 'Daaruit blijkt dat feedback voor de ontwikkeling van onze leerlingen belangrijker is dan cijfers. Daar kunnen we iets mee. Je ziet bovendien raakvlakken met thema's als veiligheid, opbrengstgericht werken en differentiëren. Hier kunnen onze leerlingen én wij als

DECEMBER 2015

rapport en bovendien kunnen docententeams deelnemen aan het professionaliseringstraject rond formatieve toetsing. De beste resultaten krijgen we door een breed samenspel.'

TCC-ACADEMY Samenspel is ook de basis onder de TCC-academy, het interne opleidingstraject van het Twents Carmel College. 'We zijn hier met 500 tot 600 collega's. Allemaal mensen met veel kennis en expertise, maar die benutten we slechts zelden. Via de TCC-academy willen we die ontsluiten voor anderen', licht coördinator Gerben Vaanholt toe. 'Dat heeft veel voordelen: als collega's de scholing aanbieden, zijn de lijnen kort, ook als het om nazorg gaat. We zetten collega's in hun kracht en we leren met en van elkaar.' Collega's voor collega's, dus. Dat heeft geleid tot scholingen over (onder meer) het gebruik van de iPad in de klas, gespreksvaardigheden en omgaan met gedragsproblemen bij leerlingen. Maar ook een cursus mindfullness: 'Dat heeft geen direct raakvlak met het primaire proces, maar je leert naar jezelf te kijken en dat beïnvloedt hoe je voor de klas staat. Vóór het begin van het nieuwe schooljaar organiseren we een dag voor nieuwe collega's en stagiaires, zodat ze niet onwetend beginnen.' En er ligt alweer een nieuw idee: een scholing die oudere collega's voorbereidt op het einde van hun loopbaan.

WIE KAN WAT? docenten van proﬁteren.' Een goed voorbeeld van hoe de kracht van Carmel als kennisalliantie kan werken.

DATA-ANALYSE Het promotieonderzoek bouwt voort op de ervaringen van het inmiddels afgesloten datateamproject. 'We kijken nu hoe we de opbrengsten en methodieken daarvan kunnen borgen in de schoolpraktijk', weet Wolterinck. Haar proefschrift wil daaraan bijdragen: 'Ik vertrek vanuit de hypothese dat formatief toetsen weinig voorkomt, vooral omdat docenten vaak handelingsverlegen zijn. Mijn onderzoek omvat onder meer een studie naar de huidige praktijken van formatief toetsen in het voortgezet onderwijs en een professionaliseringstraject voor docenten, gevolgd door een effectmeting.' Elke donderdag is ze op de UT. 'Dat brengt een wisselwerking op gang. Ik breng veel van de UT naar school, maar neem ook veel mee van school naar de UT, ik kan immers vanuit de praktijk spreken.' Dat wil ze graag meer doen: 'Ik vraag alle Carmelscholen om mee te werken aan mijn promotieonderzoek. Ze krijgen een evaluatie- en feedback-

'Ik moet nog mensen vinden die zo'n scholing kunnen verzorgen', zegt Vaanholt. Dat brengt hem op de lastigste kant van het coördinatorschap: 'De belangstelling is goed, de deelnemers zijn zonder uitzondering enthousiast. Alleen: ik weet niet wat iedereen kan. Ik heb de leidinggevenden gevraagd te inventariseren wat we aan kennis en expertise in huis hebben. Dan kan ik uitzoeken of er vraag naar is. Voor de goede orde: wie zo'n scholing verzorgt, krijgt daarvoor betaald.' Vaanholt kijkt intussen al verder. 'Er zijn meer scholen, ook Carmelscholen, mee bezig. Ik kreeg van Carmelcollega's al de vraag of zij kunnen aanhaken bij de TCC-academy. Zover zijn we nog niet, maar het zou mooi zijn als we te zijner tijd de krachten kunnen bundelen. En ik kan me een verdere verbreding voorstellen, naar primair onderwijs, andere scholen voor voortgezet onderwijs, mbo en hbo. Er kan veel meer. Het mooie is: als je zo gebruikmaakt van elkaars kennis en expertise, spreekt het aan. De collega die de scholing verzorgt is op een heel andere manier met zijn vak bezig. Dat enthousiasmeert, geeft energie. Net als zijn of haar gehoor, dat uit gemotiveerde collega's bestaat.' ◗

Belpanel De rekentoets weegt op vmbo, havo en mbo voorlopig niet mee voor het eindexamen. Op het vwo is de uitslag van de rekentoets vanaf dit schooljaar wél van invloed op het examenresultaat. Moeten dan niet álle leerlingen goed kunnen rekenen? Het Carmelpanel reageert op de stelling:

WIE NIET KAN REKENEN TELT NIET MEE!

Johanneke ten Broeke, leerling 6 vwo, Bonhoeffer College Enschede:

Astrid Westers, docent Nederlands onderbouw vmbo, Marianum Groenlo: 22.07 ✓✓ ONEENS!

15.48 ✓✓ ONEENS!

'Onzin! Je telt óók mee als je niet voldoende kunt rekenen. Rekenen ís belangrijk, maar niet belangrijker dan andere vakken. Ik vind het absurd dat je geen diploma zou krijgen als je hiervoor een onvoldoende scoort. Andere onvoldoendes kun je compenseren, een onvoldoende voor rekenen niet. Het vak is door de zak-/slaagregeling belangrijker dan andere vakken, terwijl er niet eens een lerarenopleiding rekenen bestaat. Zorg dus voor zo'n opleiding. En verplicht de toets voor alle niveaus. Het grootste deel van het vwo heeft de toets gehaald, de resultaten op vmbo en havo laten echter zien dat daar andere werkvormen nodig zijn, niet dat er geen toets hoeft te worden gemaakt. De volgende toets moet haalbaar zijn voor iedereen.' ◗

Mohammed el Hamdaoui, ouder, Maartenscollege Haren:

Marijn Schoonderwoerd, leerling 5 havo, Antoniuscollege Gouda:

20.13 ✓✓ ONEENS!

17.08 ✓✓ ONEENS!

'Zo mag je dat beslist niet stellen, elk mens heeft kwaliteiten. Maar aangezien het over de rekentoets gaat: ik vind de gang van zaken teleurstellend. Bedrijfsleven en vervolgopleidingen constateerden onvoldoende rekenvaardigheden. Vervolgens kwam daarop een reactie van de politiek, maar die heeft niet genoeg tijd genomen. Ik hecht grote waarde aan rekenvaardigheden, maar dit is te snel gegaan, zonder visie. Nu ligt de last bij de leerlingen, terwijl die niet verantwoordelijk zijn. Als je de rekenvaardigheid wilt verbeteren, moet je er een regulier schoolvak van maken, volgens een doordacht plan. Dan leg je een basis om op voort te bouwen. En dan komt het met die toets wel goed, in alle schooltypen.' ◗

'Dit is te hard gesteld. Alle kinderen tellen mee, de één is goed in dit vak, de ander in dat vak. Volgens mij maken we een fout als een slechte rekentoets betekent dat je geen diploma krijgt. Laat het meetellen als gewoon vak, zodat je een onvoldoende kunt compenseren. We moeten dan wel kijken hoe we dat vak geven. Zeker op het vmbo vraagt het een speciﬁeke aanpak, het zijn andere leerlingen dan vwo'ers die meer zelf kunnen. De aandacht voor het rekenen vind ik goed, maar dat vraagt ook aandacht voor de inhoud en voor de pedagogische en didactische vaardigheden die nodig zijn om dat vak goed te kunnen geven.' ◗

'Als jij niet kunt rekenen, zegt dat niks over jou of je talenten. Bovendien, als tijdens je vervolgopleiding blijkt dat je onvoldoende kunt rekenen, wordt daar een oplossing voor gezocht. Wat mij slimmer lijkt dan het rekencijfer niet te laten meetellen: maak de rekentoets gemakkelijker. Een vriend had een opgave over een baksteen in de stortbak van de wc. De vraag was hoeveel water er dan nog in die stortbak past. Dat hoef je toch niet te weten? Maak dus de opgaven gemakkelijker. Al kun je nu op rekenen niet zakken, het resultaat staat wel op je cijferlijst. Ik had voor de eerste toets een 5, ik ga werken voor een 6 of een 7.' ◗

MIJN PASSIE

DECEMBER 2015

IMME VAN DER BRUG (53) IS TEAMLEIDER FACILITIES OP HET MAARTENSCOLLEGE IN HAREN. 'Je zou kunnen zeggen dat ik op de campus van het Maartenscollege verantwoordelijk ben voor bijna alles wat geen onderwijs is. Van rooster tot receptie en van conciërge tot onderhoud; alleen niet voor ﬁnanciën en HRM. Een heel veelzijdige baan waarin je snel moet schakelen. Juist dat maakt het leuk. Ons werk is secundair aan het onderwijs, maar ze kunnen niet zonder ons. Ook wij dragen eraan bij dat de leerling na vijf of zes jaar met een goed gevoel de school verlaat. En je kunt het voor die leerling maar één keer goed doen. Ik geniet ervan als er achter de ogenschijnlijke chaos die een school soms is, een organisatie zit waarin alles loopt: leerlingen krijgen goed les, ouders worden netjes te woord gestaan, gebouwen zijn schoon en goed onderhouden. Als je het hebt over mijn passie, is dat er één. De tweede is mijn hond. Een kruising van een Oudduitse Herder en een Friese Stabij. Binnen ons gezin is het echt míjn hond. Bijna dagelijks trekken we erop uit. Lekker lopen: een uur, anderhalf uur. "Ik kom jou overal tegen", zeggen mensen dan. Voor mij is het ontspanning en nog gezond ook. Op mijn baan ben ik voorlopig niet uitgekeken. We gaan de school revitaliseren; een mooi bouwproject waar ik intern projectleider van ben. Verbouwen terwijl het onderwijs doorgaat, daar zit veel logistiek denkwerk in. Dat zijn echt de krenten uit de pap.' ◗

'Voor de leerling kun je het maar één keer goed doen'

KWALITEIT ‘Opleiden in de school’ en ‘Begeleiding Startende Leraren’

‘Door samenwerking krijgen we de leraren die we zoeken’ Het onderwijs wordt ingewikkelder. Daarom richt de opleiding van aanstaande docenten zich steeds meer op de praktijk. Met ruime inbreng van de opleiders én de scholen. Voor beginnende leraren is er daarnaast een begeleidingstraject van drie jaar. ‘Zo krijgen we de docenten die we zoeken. Ze brengen bovendien de nieuwste inzichten in de school.’ "Atlantis coaching". Het bordje hangt al naast de voordeur. Na de jaarwisseling legt Anneke Veerbeek, nu nog lid van de Centrale Directie van Pius X College en Canisius in Almelo, zich helemaal toe op de begeleiding van schoolleiders. 'Een oude wens', vertelt ze. 'Het is mijn drive: de ontwikkeling en groei van mensen. Luisteren, analyseren, iemand een steuntje in de rug geven. Ik had nog wel een paar jaar kunnen doorgaan, maar heb de knoop tijdig doorgehakt, ook om mijn taken goed te kunnen overdragen.'

Tot die taken behoort de organisatie van de begeleiding van stagiaires en nieuwe docenten. Namens Stichting Carmelcollege heeft Veerbeek zitting in de regiegroep van het project "Samen opleiden". Hierin werken hbo-instelling Windesheim, Universiteit Twente, Twente School of Education, Pius X College en Canisius, Scholengroep Carmel Hengelo, Marianum, Twents Carmel College, Carmel College Salland en locatie Het Stormink van het

DECEMBER 2015

'DE PRAKTIJK WERKT TOCH EVEN ANDERS' 'Ik ben oud-leerling van de school en heb hier stage gelopen. Dus ken ik de sfeer van de school. Nog een voordeel is dat ik mijn stagebegeleider drie maanden heb waargenomen. Ik kon doorwerken op zijn structuur. Maar toen ik in vaste dienst kwam, moest ik zelf de lijnen trekken. Dat heb ik geleerd tijdens mijn opleiding, maar de praktijk werkt toch even anders.' Guus Schildkamp, docent creatieve vakken (tekenen, handvaardigheid, multimedia, ckv) reﬂecteert op zijn eerste maanden als docent. Docentcoach Hans Kamp luistert geïnteresseerd. 'Je hebt gekozen voor het mooiste vak van de wereld. Elke dag is nieuw en anders, elke dag draait het om de relatie met je klas. Wat sta je toe, wanneer grijp je in en wat zijn daarvan de consequenties? Dat moet je leren, je moet steeds opnieuw je autoriteit verwerven. Dat probeer ik Guus mee te geven, maar wel zo dat hij het zelf uitvindt. Voorkauwen helpt niet.'

Etty Hillesum Lyceum samen aan de opleiding van nieuwe leraren. 'Windesheim vroeg ons of we opleidingsschool wilden worden. We hebben ja gezegd, vanuit de verwachting dat het er in de scholen beter van zou worden. Bovendien kunnen we zo zelf bijdragen aan de kwaliteit van de opleidingen', licht ze toe.

Schildkamp beaamt het. 'Ik kan steeds bij Hans binnenlopen. Voor mij is dat waardevol, net als de bijeenkomsten met andere beginnende docenten. Je deelt ervaringen, je geeft elkaar tips mee, je gaat met elkaar de diepte in. Je leert wanneer je een volgende stap kunt zetten. Maar in de klas moet ik het zelf doen, op een manier die bij mij past.' Kamp: 'Ik ben klankbord en adviseur. Ook voor praktische zaken als ouderavonden, rapportvergaderingen en overgangsvergaderingen. Ik probeer Guus te helpen, zodat de dingen hem niet overkomen. Als docentcoach sta ik naast hem, zodat hij zich veilig voelt. Tegelijkertijd laat ik los, hij moet zijn eigen ruimte vinden.' ◗

NOODZAKELIJKE STAPPEN Dat vraagt wel enkele noodzakelijke stappen. De partners zullen het eens moeten worden over de visie van waaruit ze werken. En dan moet er in de deelnemende scholen een overeenkomstige structuur voor opleiding en begeleiding worden gerealiseerd. 'Dat is gelukt', zegt Veerbeek. 'Want waarom doen we dit? Via deze aanpak creëren we een kweekvijver voor nieuwe docenten. En dat niet alleen, ze brengen de nieuwste inzichten vanuit de opleiding in de school. Ze zijn opgeleid in de vijf rollen van de docent (gastheer, presentator, didacticus, pedagoog, afsluiter), wat ons weer helpt om die breder in de school uit te zetten. Zo neemt de deskundigheid in de scholen toe', legt ze uit.

Alle deelnemende scholen werken met schoolopleiders en docentcoaches. De eersten verrichten de intake van de studenten, om een bij hun passende vakdocent te vinden. 'Ze monitoren, begeleiden vakcoaches en docentcoaches, en zijn betrokken bij de beoordeling van de studenten', weet Veerbeek. Het project Begeleiding Startende Leraren heeft in deze opzet eveneens een plaats gekregen. 'De begeleiding van gediplomeerde net startende docenten wordt verlengd naar drie jaar. Het is bewezen dat de professionalisering daardoor sneller gaat en minder starters uitvallen. In die drie jaar krijgen ze begeleiding en ondersteuning van een docentcoach.'

'Het mooie is dat we het echt samen doen', constateert Veerbeek. 'Voorheen keken we nauwelijks buiten de eigen school. Nu ontmoeten de schoolopleiders van de deelnemende scholen elkaar om kennis en ervaringen uit te wisselen. Voor vakcoaches en docentcoaches geldt hetzelfde. We spraken aanvankelijk van "Opleiden in de school". Nu van "Samen opleiden", want we doen het samen: op de hogeschool en in de scholen.'

PRAKTIJK Angelin Morsink, schoolopleider bij Scholengroep Carmel Hengelo, beschrijft de praktijk: 'We kunnen nu studenten opleiden tot de goede docenten die we zoeken. Binnen de scholen begeleiden we hen via de docentcoaches.' Ze heeft zelf enkele jaren terug de

'LEUKER DAN IK DACHT' 'Ik wilde eerst niet in het onderwijs, maar nu vind ik het leuker dan ik dacht. Natuurlijk gaat het niet vanzelf, er zijn heel veel dingen die ik nog niet weet. Juist daarom is de begeleiding zo prettig. En ook de warme omgeving van de collega's.' Marlieke de Haan geeft sinds het begin van het schooljaar vijftien uur Engels per week aan het Canisius in Almelo. Ze is een onderwijstrainee, wat wil zeggen dat ze deelneemt aan een leer-/werktraject van het ministerie van OCW en de universiteiten om meer academici voor de klas te krijgen. Uiteraard loopt ze tegen het nodige aan. 'Zoals tegen mijn eigen perfectionisme. Ik vind het daarnaast moeilijk om consequent te zijn en in te spelen op de klas. De ene keer kun je de teugels wat laten vieren, de andere keer moet je die juist strakker aantrekken. En dan is er het beoordelen van toetsen. Dus komt wel eens de vraag op of ik dit wel kan. Het Engels beheers ik, maar kan ik het overbrengen? Ik word me bewust van mijn eigen onbekwaamheid.' Docentcoach Henk Eshuis knikt begrijpend. 'Een klas is een levend en onvoorspelbaar organisme', merkt hij op, 'je redt het niet met de baas spelen.' Hij staat De Haan naar eigen zeggen vooral in praktisch opzicht bij. 'Ik geef vooral adviezen en feedback. Loop soms tijdens de les binnen om te observeren. Daarnaast zijn er de bijeenkomsten voor alle nieuwe docenten. In deze fase is het vaak leren van eigen fouten, dat kan en mag. En er is tijd, de begeleiding loopt immers drie jaar.' â&#x2014;&#x2014;

DECEMBER 2015

COLUMN

noodklok geluid. 'Ik zag beginnende docenten na een jaar gillend weglopen. Er was meer begeleiding nodig. Jan Put, toen nog rector van Lyceum De Grundel, was het daarmee eens. Met Riet ten Duis heb ik er een opleiding voor gevolgd.' In de noodzaak is ze sindsdien enkel bevestigd. 'Ik ben zelf in 1983 begonnen als lerares aan de toenmalige Schaepmanmavo in Hengelo. Begeleiding was er niet, maar de lijntjes waren kort. Tegenwoordig zijn scholen grote organisaties en de taak van de docent is zwaarder geworden. Onderzoek heeft uitgewezen dat beginnende docenten behoefte hebben aan meer en langere ondersteuning.'

ONZE OPDRACHT Daarin voorziet het project Begeleiding Startende Leraren. Drie jaar lang krijgen beginners gerichte ondersteuning in de vorm van thema- en intervisiebijeenkomsten. Ze worden daarnaast begeleid door een docentcoach, die op het ICALTlesobservatieformulier hun pedagogisch-didactisch handelen bijhoudt. 'Hier zie je de kracht van het partnerschap dat ons door de grotere massa in staat stelt meer op maat te bedienen. Het is écht samen opleiden. Zo krijg je de docenten die je wilt.' Daarin kan Carmel nog een extra stap zetten, vindt Morsink: 'Ik denk aan Carmelbrede studiedagen voor beginnende docenten. Daar kun je dieper ingaan op de vraag wat het betekent als je bij Carmel werkt. Ik denk tegelijk nog verder: er zou begeleiding moeten zijn van het begin tot en met het einde van je docentschap.'

KWALITEIT OMHOOG Aan Anneke Veerbeek de vraag of de verwachtingen zijn uitgekomen. Ze denkt even na, zegt dan: 'Ja. De toekomstige nieuwe docenten zijn meer in de praktijk omdat de opleidingen aansluiten op wat de scholen vragen. En, zoals ik al zei: we proﬁteren van wat de stagiaires en beginnende docenten meebrengen aan nieuwe kennis en inzichten. Dat wordt nog breder: Het ROC van Twente gaat zich bij het partnerschap aansluiten.' Ze ziet mogelijkheden om nog te verbeteren. 'We werken aan een nieuwe kadernotitie. Daarin staat dat uiteindelijk elke schoolopleider geregistreerd moet zijn. Zo vergroten we de kwaliteit stapsgewijs verder, er gaan steeds meer tandwielen tegelijkertijd draaien. Op bestuurlijk niveau en tussen en binnen de partnerscholen. We maken elkaar beter.'

We leven in onrustige tijden. De wereld staat in brand. Het gevoel van onveiligheid neemt toe. De taal wordt harder, scherper en luider. Grenzen gaan dicht, prikkeldraad wordt uitgerold en hekken worden geplaatst. Mensen op de vlucht voor oorlog worden tegengehouden. Achterdocht, wantrouwen en eigen belang strijden om voorrang. Onvermijdelijk komt "Parijs" ook de school binnen. Ook letterlijk stromen scholen vol met leerlingen uit andere culturen en landen. Lastige discussies kunnen we als mede-opvoeders niet uit de weg gaan. Wat is goed, wat is fout, wat is wijs? Makkelijke oplossingen en simpele antwoorden bestaan niet. Onderwijs in een boze buitenwereld. Scholen horen voor leerlingen een tweede thuis te zijn, een woning waar ze zich veilig en welkom voelen. Waar ze gehoord en gezien worden. Waar we leren kijken en luisteren met aandacht en empathie. Werken met jonge mensen kan alleen vanuit vertrouwen, dat we zien wat er nog niet is, maar wat wel tot ontwikkeling kan komen. Onderwijs dient talenten te ontwikkelen en van dubbeltjes zo veel mogelijk kwartjes te maken. Juist in een wereld waar mensen zich opsluiten in hun eigen cocon mag onderwijs niet bijdragen aan verkokering en tweedeling. Dat vraagt ruimte en flexibiliteit. Stimulans en inspiratie in plaats van correctie. Werken in het onderwijs vraagt om optimisme, altijd, maar zeker nu. ◗

ROMAIN RIJK Voorzitter College van Bestuur, Stichting Carmelcollege

Zelf laat ze het per 1 januari 2016 los. Jan Put, rector van het Marianum, neemt haar plaats in de regiegroep in. 'Goede overdracht', glimlacht Veerbeek. ◗

Carmel in beeld

Wandelen op wielen Hoe kunnen wij bijdragen aan het oplossen van een maatschappelijk probleem ver weg of dichtbij? Die vraag stellen 46 derdejaars vmbo-leerlingen van het Carmel College Salland zich voor Xperiences Salland, onderdeel van het programma Fit for Life. Yorick, Aniek, Jara, Robynn, Kelly en Manon ontwierpen alvast een rolstoelvriendelijke wandelroute door Raalte.

Missie geslaagd! De senioren hebben er een leuke en veilige route bij, die ze nog vaak met hun begeleiders kunnen aďŹ&#x201A;eggen. En de leerlingen? Die gaan op weg naar de volgende opdracht.

DECEMBER 2015

1 Een betere wereld begint om de hoek, vinden Manon, Yorick, Robynn, Aniek en Kelly, die samen met Jara (die er niet bij kon zijn) zelf solliciteerden naar deelname aan deze Xperience Salland.

2 Hierlangs dan maar? Het uitstippelen van een goede wandelroute voor de bewoners van verzorgingstehuis De Hartkamp is nog best een klus.

3 Oeps! Een scheve stoep, dat kan niet met een rolstoel. Een proefrondje maakt duidelijk waar de route nog aangepast moet worden.

4 Helemaal goedgekeurd? Dan printen en plastiﬁceren.

6 En nu… op pad!

5 ‘Kijk, zo gaan we lopen’, wijst Manon. Na vandaag komen de routebeschrijvingen in het verzorgingstehuis te liggen. Handig voor ieder die wil wandelen.

Kort CARMEL ICT-PROJECT Na het vertrek van Paul Slegers is de projectleiding in handen van Vincent Assink (lid Centrale Directie Etty Hillesum Lyceum) en Johan Kort (Atos). In diverse werkgroepen wordt hard gewerkt aan de voortgang van het project. Een groot deel van de instellingen is gemigreerd naar Office365. Stapsgewijs sluiten de diverse instellingen vervolgens aan op Sharepoint, zodat er een schooloverstijgend, Carmelbreed kennisen samenwerkingsplatform ontstaat. Daarnaast is de basis-architectuur beschikbaar. Op korte termijn wordt een aanbesteding voor verbindingen geplaatst. De aanbesteding voor de hardware is inmiddels afgerond. Er wordt gewerkt aan de verdere detaillering van de werkverdeling centraal/ decentraal en het beschrijven van een aantal processen op het raakvlak centraal ICT/ werkplekondersteuning. Diverse trainingen zijn inmiddels opgestart. Bij het ter perse gaan van dit nummer is het College van Bestuur is in de eindfase van overleg met vakbonden en Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad over de HR-kant van het project. Intussen is er een teamleider benoemd en zijn de voorbereidingen voor de verhuizing van de ICTmedewerkers naar Hengelo in volle gang. ◗

CARMEL AWARD VIERT JUBILEUM De Carmel Award viert in 2016 haar vijfjarige jubileum! De datum voor de finale is geprikt. Deze vindt plaats op vrijdag 15 april 2016 op Lyceum de Grundel in Hengelo. Tijdens deze finale pitchen de maximaal acht genomineerde (groepen) leerlingen hun profielwerkstuk. De meest bijzondere profielwerkstukken winnen de Carmel Award. Alle genomineerde leerlingen vallen in de prijzen met een mediacheque ter waarde van € 100. De leerlingen met het winnende profielwerkstuk (havo en vwo) ontvangen daarbovenop nog een extra cheque t.w.v. € 150! Wil jouw school hetzelfde succes behalen als het Maartenscollege en Pius X College afgelopen jaar en dit jaar met de Carmel Award naar huis gaan? Zorg er dan voor dat je tussen 15 februari en 9 maart 2016 de beste profielwerkstukken instuurt! Blijf op de hoogte van nieuws over de Carmel Award via nieuws en publicaties op onze website carmel.nl en ons Twitteraccount @stgcarmel. Meetwitteren kan via de hashtag #CarmelAward. ◗

BENOEMINGEN De heer P. (Peter) Koopman is benoemd tot lid Centrale Directie van Pius X College en Canisius in Almelo. De benoeming gaat in per 1 februari 2016. Koopman volgt mevrouw A. Veerbeek op. Daarnaast is mevrouw M. (Marjan) Weekhout benoemd tot rector van het Twents Carmel College in Oldenzaal. De benoeming gaat in per 1 januari 2016. Weekhout volgt de heer H. Claessen op. ◗

VOLG JE ONS OP SOCIAL MEDIA? @stgcarmel en @CarmelVacatures stichting carmelcollege stgcarmel stichting carmelcollege ◗

business er de carmel meer info ov school? bekijk het filmpje! Hoe ging het verder met...

DECEMBER 2015

SCAN MET

Carmel Business School

KIJK OP PAGINA 2

Zes jaar na het eerste initiatief slaan Carmelscholen de handen ineen voor de oprichting van

'De Carmel Business School geeft je een voorsprong'

een gezamenlijke Carmel Business School.

Een soort technasium, maar dan voor de economische sector. Zo zou je - kort door de bocht - de business school kunnen omschrijven. Het is een reguliere opleiding in het voortgezet onderwijs, meestal op havo- of vwo-niveau, met extra aandacht voor economie en ondernemend leren.

Een kennismaking met de praktische kant van ondernemerschap en de vaardigheden die daaraan verbonden zijn (zoals zelfreﬂectie, durf, creativiteit en communicatie) ontbreken normaliter binnen havo en vwo. Toch is dat van belang om een goede keuze te kunnen maken voor een economische vervolgopleiding. Het Bonhoeffer College in Enschede was zes jaar geleden de eerste Carmelschool die met een business school in deze behoefte voorzag. Sindsdien zijn er binnen Carmel vijf soortgelijke initiatieven bijgekomen. Elk initiatief heeft zijn eigen sterke punten. Zo biedt het Bonhoeffer College een doorlopende leerlijn vanaf leerjaar één. Het Twickel College in Hengelo blinkt uit in de aansluiting op het vervolgonderwijs. Op het Twents Carmel College in Oldenzaal kunnen leerlingen niet één, maar twee erkende ECB*L-certiﬁcaten halen. Het Carmel College Salland in Raalte is goed in sociaal ondernemen. En de business school van het Maartenscollege in Haren is meer internationaal georiënteerd.

PRAKTISCH

Bouko Tiggelaar en Jan van den Bos

CARMEL BUSINESS SCHOOL Deze variatie bracht projectleider Bouko Tiggelaar van het Maartenscollege op het idee het initiatief te nemen tot samenwerking. Dat leidde tot een digitaal platform waar scholen projecten delen, en tot gezamenlijke bijeenkomsten voor projectleiders en docenten. Nu zetten de scholen een volgende stap: de ontwikkeling van een gezamenlijk concept, de Carmel Business School. Hierin komen de sterke punten van alle scholen terug. In een leerlijn die loopt van leerjaar 1 tot en met afstuderen maken leerlingen achtereenvolgens kennis met de praktijk, gaan ze ondernemen en zich specialiseren. Er is speciale aandacht voor sociaal ondernemen en internationale oriëntatie. Scholen houden de mogelijkheid om het programma hun eigen kleur te geven, zegt Jan van den Bos (Het Twickel

College), die projectleider is van de Carmel Business School. 'We willen elkaar versterken. Het gaat erom dat een leerling die de Carmel Business School volgt, met een voorsprong van school komt.'

PLAN Een projectgroep onder leiding van Van den Bos werkt momenteel aan een plan van aanpak, dat rond de jaarwisseling aan de betrokken scholen wordt voorgelegd. Na goedkeuring zou in september 2016 met de ontwikkeling van de Carmel Business School kunnen worden begonnen.' ◗

Harry Claessen verlaat Carmel

'Er zit zoveel mĂŠĂŠr in' Met zijn gedrevenheid heeft hij de afgelopen dertien jaar veel bijgedragen aan de ontwikkeling van het Twents Carmel College en van Stichting Carmelcollege als geheel. Harry Claessen (64) verlaat Carmel op 1 januari 2016. 'Soms twijfel ik nog: moet ik eerst dit of dat niet afmaken?'

WAARDERING 16

DECEMBER 2015

De ironie ontgaat hem niet: een groot voorvechter zijn van talentontwikkeling en mobiliteit en zelf in je werkzame leven maar twee grote loopbaanstappen zetten. Na twintig jaar bij het Vechtdal College en zijn rechtsvoorgangers trad Harry Claessen in 2002 aan als rector van het Twents Carmel College in Oldenzaal, toen ook al een van de grotere scholen van het land. 'Bij het Vechtdal College vertrok ik toen ik een wandelende encyclopedie over de school begon te worden. Dan is het tijd om te gaan. Zo is het nu eigenlijk weer.'

WAT HEBBEN CARMEL EN JIJ IN DIE DERTIEN JAAR VOOR ELKAAR BETEKEND? 'De ontwikkeling van loopbaanbeleid en professionalisering binnen Carmel is heel snel gegaan. Ik vind het mooi dat ik op dit gebied stevig de kar heb mogen trekken. Voor docenten een beleidsrijke invulling van de functiemix, voor leidinggevenden management developmenttrajecten en nu ook ontwikkeltrajecten voor het onderwijsondersteunend personeel. Allemaal gericht op groei; mensen verleiden om eigenaar te worden van hun eigen ontwikkeling.

WAT KENMERKT JOU? 'Ambitie, denk ik. Voor anderen zal dat wel eens lastig zijn: we doen het goed, wanneer is hij nou eens tevreden? Maar ik zie dan dat er zoveel méér in zit. Professionalisering en talentontwikkeling, kansen voor leerlingen en collega's creëren, daarvoor heb ik me bij Carmel altijd ingezet. Misschien komt dat wel doordat ik aan het begin van mijn loopbaan, toen er in het onderwijs heel weinig werk was, zelf heb ervaren hoe hard je soms moet werken om een kans te pakken. Als een ouder over zijn zoon tegen mij zegt: "ach, dan doet hij er toch wat langer over, als hij het maar leuk heeft op school", dan begrijp ik dat, maar zelf kan ik er niets mee. Daarentegen vind ik het geweldig als het lukt om een havoleerling die de zorg in wil maar geen afﬁniteit met scheikunde heeft, toch met een zeven voor dat vak te laten slagen.'

ER IS DE AFGELOPEN JAREN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS VEEL VERANDERD. AAN WELKE ONTWIKKELINGEN HECHT JIJ DE GROOTSTE WAARDE? 'De meest ingrijpende stappen zijn naar mijn mening gezet in het vmbo, dat echt een mooie emancipatie heeft doorgemaakt. Hier in Noord-Oost Twente zie je dat terug in de trots waarmee leerlingen een vmbo-opleiding volgen. Het doet mij pijn dat dit door imagoproblemen elders in het land vaak anders is. Een andere mooie, maar wel ingewikkelde ontwikkeling is passend onderwijs. Ik vind het goed dat leerlingen met een stevige ondersteuningsvraag in het reguliere onderwijs een diploma kunnen halen dat recht doet aan wat ze kunnen. Wel denk ik dat de verandering meer tijd en geld gaat kosten dan de overheid denkt. In het havo/vwo vind ik het meest belangwekkende dat de luiken zijn opengegaan. Het havo/vwo 'ontkloostert' en dat was hard nodig. De buitenwereld komt naar binnen, er is meer samenwerking met het bedrijfsleven en vervolgonderwijs. Dat is belangrijk om leerlingen goed verankerde keuzes voor een vervolgopleiding te laten maken.'

Wat ik waardeer is dat Carmel mensen die ruimte geeft. Er is overal een soort vrijheid in verbondenheid. Ook als voorzitter van het Convent van Schoolleiders heb ik dat gewaardeerd. Carmel wordt niet strak top-down geleid: over alles moet je het eens zien te worden in de gouden driehoek van College van Bestuur, Convent van Schoolleiders en Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad. Dat dwingt je om veel met elkaar te delen. En dat is het aardige aan Carmel, het is een hechte organisatie waarin mensen een beroep kunnen doen op elkaar. Ik denk dat het mede daardoor een stevig merk is. Je proeft bij mensen toch een zekere trots dat ze bij Carmel werken.'

WAT WIL JE CARMEL MEEGEVEN? 'Ik vind dat de onderwijskwaliteit in het algemeen beter kan. We halen nog te weinig uit onze leerlingen. De ambitie om bovengemiddeld te presteren, heeft in Koers 2020 plaatsgemaakt voor een focus op brede onderwijskwaliteit. Nu ben ik ook daar een groot voorstander van, maar die bovengemiddelde prestaties hadden er van mij in mogen blijven. Zeker voor Carmelscholen die net als het Twents Carmel College met weinig stedelijke problematiek te maken hebben. Bij ons moet het toch kunnen! We hebben geen excuus.' En nu nadert 1 januari 2016, de datum van vertrek. De aankondiging viel hem zwaar. "Ik heb een mededeling", zei ik aan het eind van het directieoverleg. Ja, en toen duurde het toch wel een paar minuten voordat ik het kon zeggen.' Opnieuw is het stil. Hij kijkt strak naar buiten. Om dan te vervolgen: 'Ik prijs me gelukkig dat ik mijn eigen moment kan kiezen. Dat er geen dwang is, dat niemand me wegkijkt. Soms twijfel ik nog: moet ik niet eerst dit en dat nog afmaken? Maar het moet een kéér. En dit is een goed moment. Ik zal zeker hier en daar een klus blijven doen, vooral advisering. En ik zie wel uit naar een iets lager tempo. Kan ik eindelijk ook eens buíten de vakanties een goed boek lezen.' ◗

Both Sides Now schudt leerlingen wakker

'Je kunt altijd iets doen' Waar raken de leefregel van Karmel en de praktijk op Carmelscholen elkaar? Samen met hedendaagse Karmelieten gaan we op zoek naar de waarden die Karmel en Carmel verbinden. In dit nummer: karmeliet Kees Waaijman op zoek naar stilte en gerechtigheid op het Maartenscollege in Haren.

'Een t-shirt voor twee euro, dat klopt niet! Dan maar niet kopen.’

Verkerk en docent economie Karel Karsten, hebben ze vandaag een ontmoeting met Kees Waaijman. Hij is hoogleraar spiritualiteit en mystiek aan de Universiteit Nijmegen en vice-voorzitter van de Raad van Toezicht van Stichting Carmelcollege. Maar bovenal is hij lid van een orde die zich al eeuwenlang inzet voor anderen die het minder hebben.

Uitnodigend liggen de chocoladerepen op een grote schaal. Het voorgestanste blokjespatroon is onregelmatig: grote stukken worden omringd door kleinere. 'Zie je?', zegt Martine Boon (17 jaar, 6 vwo): 'Eerlijk delen is er niet bij. En zo is het in de wereld ook vaak.' De repen van fairtrade-organisatie Tony's Chocolonely worden op het Maartenscollege regelmatig gebruikt om met leerlingen het gesprek te openen over een eerlijkere wereld. Dat gebeurt onder meer door leerlingen die op reis zijn geweest voor Both Sides Now, een project waarmee de school al sinds 2007 jongeren in Nederland en ontwikkelingslanden wil laten ontdekken dat de scheve verhoudingen in de wereld geen vaststaand gegeven zijn. Je hoeft niet te accepteren dat het toeval van iemands geboorteplek zijn toekomstperspectief bepaalt, of dat veel kinderen nog altijd geen toegang hebben tot onderwijs en gezondheidszorg. Je kunt er iets aan dóen.

MANTEL DELEN Martine Boon is dat inmiddels uit het hart gegrepen, evenals Daphne de Haan (18, 6 vwo) en Jannes Berghuis (17, 6 vwo). Alledrie namen ze de afgelopen jaren deel aan Both Sides Now. Samen met twee van hun projectbegeleiders, oud-docent en -conrector Aagje

Dat juist het Maartenscollege afﬁniteit heeft met dit aspect van de Karmelspiritualiteit, is niet zo vreemd. Het was immers Sint-Maarten die zijn mantel deelde met een bedelaar. 'Nog altijd grijpen we zijn naamdag, 11 november, aan om de ongelijkheid in de wereld bij leerlingen onder de aandacht te brengen', zegt Karsten. Samen met zijn broer, die als kinderarts onder meer voor Artsen zonder Grenzen werkt, stond Karsten aan de wieg van Both Sides Now. Elk jaar is er een ander thema: van het nut van microkredieten tot het leven op vuilnisbelten in de Filipijnen, en kinderarbeid op tabaksplantages in Malawi. Centraal in het project staat een reis van twee weken waarin leerlingen

ZEVEN WAARDEN DIE KARMEL EN CARMEL VERBINDEN Op verzoek van Carmel ging Ben Wolbers, voormalig prior-provinciaal van de Karmelieten in Nederland, op zoek naar raakvlakken tussen de leefregel van Karmel en de praktijk op Carmelscholen. In een notitie benoemt hij zeven waarden: 1. open ruimte 2. stilte en gerechtigheid 3. ruimte geven en dienen 4. allen voor een 5. een voor allen 6. een kans en nóg een kans 7. de waarde van werk Aan elke waarde wijden we in Carmel Magazine een reportage. In dit nummer: stilte en gerechtigheid. ◗

DECEMBER 2015

kennismaken met de situatie van leeftijdgenoten ter plekke. De kosten van de reis moeten ze voor minimaal 50 procent zelf verdienen. 'Als ze het geld van hun ouders krijgen, gaan ze zo "als consument" op reis', legt Karsten uit. 'Leerlingen moeten dit echt willen. Ze moeten ook solliciteren naar een plaats.' Eenmaal terug in Nederland, worden de leerlingen ambassadeurs van het project.

INDRUK De drie jongeren die vandaag om tafel zitten, zijn naar verschillende bestemmingen geweest. Daphne en Martine reisden in 2014 naar Ghana om onderzoek te doen naar schaduwzijden van en duurzame oplossingen voor de chocoladeproductie. Jannes bezocht in 2015 Cambodja om met eigen ogen te zien hoe het is om daar als jongere te werken in de kledingindustrie, berucht om haar slechte arbeidsomstandigheden. De reis heeft hen veranderd, vinden ze alledrie.

Martine: 'Als je over misstanden hoort, vind je het best erg. Maar pas als je het met eigen ogen ziet, vallen de puzzelstukjes op hun plek. Dan wordt het meer dan iets "wat je wel gelooft", het wordt persoonlijker.'

'In Ghana is schoon drinkwater schaars. Hier douchen we erin!’

Daphne: 'Op reis dronken we water uit zakjes. Dat moest, zo schaars is schoon drinkwater in Ghana. En in Nederland douchen we in drinkwater?! Zoiets maakt indruk. Dan wil je dat het in de wereld eerlijker wordt dan nu.' Jannes: 'Vroeger dacht ik echt niet na over hoe mijn kleren waren gemaakt. Ik zou ook nooit zomaar uit mezelf duurzame kleren zijn gaan kopen. Natuurlijk, je hoort wel eens wat over slechte arbeidsomstandigheden, maar daardoor verander je niets aan je gedrag. Tot ik zelf naar Azië was geweest. Eenmaal terug in Nederland kwam er een gevoel van boosheid in me op. Iedereen weet toch dat het niet goed zit? Een t-shirt kopen voor twee euro, dat klopt niet! Dan moeten we het dus ook niet dóen! Het is nu twee jaar geleden, maar dat gevoel is nooit meer weggegaan.

STILTE EN GERECHTIGHEID De Orde van Karmelieten heeft altijd een traditie gekend van aandacht voor de ander die het minder heeft. Zowel in Nederland als in het buitenland bekommeren Karmelieten zich om vraagstukken van recht en onrecht. Een belangrijk identiﬁcatieﬁguur is de profeet Elia, het prototype van alle monniken. In hem groeide de overtuiging dat God geen god is van pracht en praal, niet van donder en bliksem, maar een god die er wil zijn ín de stilte van de verbijstering om dood en ellende. Die meelijdt en de mens vasthoudt. En die ons vervolgens vraagt om vanuit kwetsbaarheid en machteloosheid te werken aan gerechtigheid. In de Regel van Karmel staat dan ook: "in stilte en hoop zal jullie sterkte zijn". ◗

'Anderen aan het denken zetten over het onderwerp van de reis'

Als ik nu bijvoorbeeld hoor wat voor nare dingen er worden gezegd over vluchtelingen die naar Nederland komen, dan raakt me dat. Denk eens na, denk ik dan. Wat als jij in die situatie zat?'

OVERBRENGEN Waaijman herkent dit engagement: 'Je kunt hier' (raakt zijn hoofd aan) 'nog zóveel weten, maar om als mens te kunnen veranderen, moet je iets erváren. Voelen dat iets niet klopt, dat het niet goed zit. Eigenlijk is dat de kern van spiritualiteit. Dat je het je zó eigen maakt dat je het hele leven erdoor waarneemt. Dan zie je de dingen anders. Dan grijpt het je aan wat er over vluchtelingen wordt gezegd. Dan besluit je misschien zelfs, zoals veel karmelieten hebben gedaan, je leven te wijden aan minderbedeelden. Maar waar we bij Karmel soms wel mee worstelen, is hoe je dat engagement overbrengt op

anderen die deze ervaringen niet hebben gehad. Is het mogelijk om bij hen echte betrokkenheid op te wekken die langer duurt dan een dag? Ik ben nieuwsgierig wat jullie daarvan vinden.' 'Dat is inderdaad de kunst', zegt Verkerk. 'Het Maartenscollege is een grote school en dan lukt het best om op 11 november heel wat geld in te zamelen voor goede doelen die verbonden zijn met het thema van Both Sides Now. En omdat we een fairtradeschool zijn, serveren we op die dag bijvoorbeeld ook een maaltijd van eerlijke

DECEMBER 2015

COLUMN

ingrediënten. Maar leerlingen blijvend aan het denken zetten over al die onderwerpen, dat is een grote uitdaging.' Karsten vult aan: 'Het helpt wel als je kunt laten zien dat je als consument eenvoudig het verschil kan maken, bijvoorbeeld met zo'n chocoladereep. En dat er een app is waarmee je kunt zien hoe kledingwinkels scoren op duurzaamheid. Daarmee haal je het dichterbij. Maar voor echte gedragsverandering is meer nodig.'

MOEILIJK Een belangrijke rol is weggelegd voor de leerlingen die met Both Sides Now op reis zijn geweest. Verkerk: 'Hun echte werk begint eigenlijk pas na de reis. Alle leerlingen moeten minimaal honderdvijftig anderen aan het denken zetten over het onderwerp van hun reis. Liefst mensen van hun eigen leeftijd. Dat doen we bewust achteraf omdat de leerlingen dan weten waarover ze het hebben. Zij hebben gezien wat er mis is en wat er zou moeten veranderen. Maar ook hoe moeilijk het kan zijn om daar goede oplossingen voor te vinden.' Die laatste nuance is belangrijk, vindt Waaijman. Die verwijst naar de stilte die samengaat met gerechtigheid: 'Ik weet nog dat ik een keer een bezoek bracht aan een project in de sloppenwijken in Kaapstad. De projectleider daar vertelde dat hij geen stagiairs uit Nederland meer wilde, want die wisten op dag twee van hun stage al hoe zij de problemen daar wel eens even zouden gaan oplossen... Bij gerechtigheid hoort ook het verliezen van vooroordelen. Niet denken dat jij en ik alles beter weten en daar wel eens zullen gaan vertellen hoe het moet. Niet oordelen, maar eerst maar eens stil zijn.'

SLAP EXCUUS Eigenlijk zou het hele gezelschap aan tafel het álle leerlingen van het Maartenscollege gunnen om zo'n indrukwekkende ervaring op te doen, of dat nu is in een reis met Both Sides Now of in een maatschappelijke stage in Nederland. Jannes: 'Je leert je verplaatsen in de ander.' Daphne: 'Als Both Sides Now een vak was, zou het voor alle leerlingen verplicht moeten zijn.' En met het argument dat je als individu niet meer kunt doen dan druppels op een gloeiende plaat laten vallen, maken de leerlingen korte metten. Daphne: 'Dat is het slapste excuus dat je kunt hebben. Natuurlijk kun je niet alles oplossen, maar je kunt altijd wel iets doen. En als heel veel mensen dat zouden doen, zag de wereld er anders uit.' ◗

LEIP Meneer, weet u waar ik afgelopen zaterdag naartoe ben geweest? Naar Normaal! Leuk hè? Ik vond dat zooo gaaf. Bent u wel eens bij Normaal geweest, want u komt toch uit de Achterhoek? Dat vind ik zo grappig hè, dat u uit de Achterhoek komt, net als Normaal. Woont u daar ook vlak bij in de buurt? Ze zijn wel een beetje lomp ja, maar wel heel gaaf. Trouwens meneer, u heet Jos hè? Dat vind ik zo'n leipe naam. Leip ja. Dat is positief! Mijn vakantievriendje op Terschelling heette ook Jos! Ik vind Jos... ik weet het niet, gewoon leip, leuk. Trouwens meneer, weet u nog wat u laatst zei, dat je iets pas goed snapt als je het na kunt vertellen? Dat klopt! Dat doe ik thuis ook altijd. Dan ben ik aan het leren en dan probeer ik het allemaal na te vertellen. Dan vertel ik het allemaal aan papa. Die zit dan aan de keukentafel de krant te lezen en dan zegt-ie helemaal niks terug, dan klets ik gewoon tegen hem aan en dan vertel ik hem het hele hoofdstuk. Dan kijkt-ie een beetje verstrooid op van zijn krant en dan knikt-ie af en toe eens. Mmm, jaja. Maar het helpt wel, dan snap ik het veel beter. Ik vraag hem wel eens: papa, hoor je eigenlijk wel wat ik zeg? Nee! Hij luistert helemaal niet! Praat maar rustig tegen mij aan hoor, zegt-ie, als dat helpt. Vindt u dat niet grappig? Mag ik iets zeggen, meneer? Klinkt heel raar misschien, maar ik vind dat overhemd dat u aanhebt, dat dat heel mooi bij uw broek past. Dat vind ik echt! Heel... hoe zeg je dat… dat woord dat u straks gebruikte bij Normaal, maar dan het tegenovergestelde… subtiel. Ik vind het een heel mooie combinatie. Sorry voor de onderbreking, meneer. Ik ga nu met de luisteroefening beginnen. Echt. Sorry. B1 hè? ◗

JOS BAACK Docent Frans en CKV, Twents Carmel College, locatie De Thij Meer weten over het project Both Sides Now? Ga naar www.bothsidesnow.nl. ◗

OPMERKELIJK

DECEMBER 2015

WHAT'S APPENING? 'Ik kom er nu achter dat dingen misschien toch anders overkwamen dan ik bedoelde, ook al heb ik er een smiley achter gezet.' Het is voor leerlingen de normaalste zaak van de wereld om via WhatsApp en social media te laten weten hoe je over iemand denkt, ongeacht of dit kwetsend is. Alles is tegenwoordig vrijheid van meningsuiting. En waar het vroeger op het schoolplein 4 tegen 1 was, is het nu in de digitale wereld al snel 400 tegen 1. Marieke Dijkers, docente Duits en Engels op Twents Carmel College locatie Denekamp, bracht begin oktober 2015 haar tweede boek "What's Appening?" uit. Een jeugdroman die inmiddels verplicht op de leeslijst staat voor leerlingen van de locatie. Het doel van het boek is bewustwording creëren van de impact van social media. Nog voor de lancering lazen haar leerlingen het boek al op de iPad of eReader, wat tot mooie inzichten leidde: 'Als je dit boek hebt gelezen dan pest je niet meer'. Aanvullend op het leesboek schreef Marieke een lessenreeks (14 lessen) over digitaal pesten. De reeks bestaat uit losse hoofdstukjes, theoretisch en praktisch, voor ieder niveau en leerjaar. De opdrachten bestaan uit het maken van een reclamefilmpje tegen pesten tot aan een interview met ouders/verzorgers over de verschillen tussen hun jeugd en de jeugd van nu. Stichting Safe School ontwikkelde een theatervoorstelling met sketches over het digitale leven. Op de dag van de boeklancering ging het stuk op de locatie in Denekamp in première. 'Het sluit perfect aan op mijn boek en de lessenreeks', vertelt Marieke. Na de voorstelling volgde een "Safe Talk", die begon met de vraag 'Wat herken je uit de voorstelling?' Tijdens deze talk kunnen leerlingen hun "maskers" afdoen en (persoonlijke) dingen over zichzelf vertellen. Doel van dit onderdeel is wederzijds begrip creëren en elkaar helpen. De dag eindigde met allerlei creatieve workshops, zoals zang, dans, fotografie, zodat leerlingen konden ontladen na een toch wel heftige dag. De gouden combinatie - het boek, de lessenreeks en de theatervoorstelling met workshops - biedt scholen handvatten om digitaal pesten bespreekbaar te maken en 'Maak er actief mee bezig te gaan.

digitaal pesten bespreekbaar'

Op de dag dat Marieke begon met de lerarenopleiding deed zij in stilte een belofte aan zichzelf en alle toekomstige leerlingen dat ze er alles aan zou doen om de strijd tegen pesten aan te gaan. Met de lessenreeks hoopt ze leraren te inspireren om actief bezig te gaan met digitaal pesten. Haar advies aan hen is dan ook: 'Maak het bespreekbaar en wijs kinderen erop dat zij hun grenzen kunnen aangeven. Laat leerlingen maar aangeven dat ze het niet fijn vinden dat er stiekem foto's worden gemaakt of dat iemand op een pijnlijk moment wordt gefilmd door klasgenoten. Het is oké om hier wat van te zeggen.' Wil je ook aan de slag tegen digitaal pesten en wil je meer informatie? Kijk op mariekedijkers.com of neem contact op via m.dijkers@twentscarmelcollege.nl. ◗

COLOFON Carmel Magazine wordt gemaakt voor medewerkers en relaties van Stichting Carmelcollege en verschijnt drie keer per jaar. REDACTIE Fijke Hoogendijk Daphne Razi (Stichting Carmelcollege) Hans Morssinkhof (Hans Morssinkhof Publicity, Arnhem) Suzanne Visser (Perspect, Baarn) VORMGEVING EN OPMAAK Digidee, Enschede FOTOGRAFIE Marty van Dijken (Van Dijken, Enschede) DRUK Gildeprint, Enschede OPLAGE 4.770

DE WAARDE VAN DE OPEN BLIK

Het beeld is prachtig. De heldere, open blik waarmee de jongen in de lens kijkt. Hij is onbevangen, toont haast onbegrensd vertrouwen. Het meisje blikt in de verte, de mevrouw in het midden heeft weer iets anders voor ogen. Niemand ziet de ander. Toch zijn ze zichtbaar verbonden.

Hier is het leven groter dan de school. Alle weten, kennen en kunnen winnen aan glans als ze worden gedeeld. Als verwondering en betrokkenheid de ruimte krijgen om woorden om te zetten in daden. Dan groeien individu en gemeenschap samen op, in gedeelde verantwoordelijkheid voor elkaar. Binnen ĂŠn buiten het klaslokaal.

Zo blijven de waarden van het kind in de kribbe onophoudelijk inspireren en verbinden. Hoewel stokoud zijn ze herkenbaar voor iedereen - gelovig of niet, christelijk of niet. Elke dag opnieuw krijgen ze betekenis. Voor heel de mens, elke mens en alle mensen.

Wij wensen u en allen die u dierbaar zijn ďŹ jne feestdagen en veel geluk en gezondheid voor 2016.

Stichting Carmelcollege Drienerparkweg 16 Postbus 864 7550 AW Hengelo (074) 245 55 55 info@carmel.nl www.carmel.nl

@stgcarmel @CarmelVacatures stichting carmelcollege stgcarmel stichting carmelcollege