ISSO Info 65 - april 2019 by Stichting ISSO

nummer

INFO

a p r i l 2 019

Barbra laat kennis stromen

pag 15

pag 2

Risicodenken noodzakelijk voor Multifunctionele daken brandveiligheid in gebouwen

pag 23

. . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACT

INHOUD

Help jij ons om BARBRA te realiseren?

. . . ACTUEEL

Onze droom is dat we met BARBRA kennis laten stromen

Update Cijfers & tabellen voor energiezuinige nieuwbouw- of renovatieprojecten 4 Adviestraject bij Da Vinci College helpt onderwijs te verduurzamen

Nieuwe ontwikkelingen vereisen een update van Handboek zonne-energie

Sinds begin 2018 is ISSO de weg ingeslagen naar een integraal kennisinstituut voor bouwen installatietechniek. Met de SBR-Referentiedetails

. . . DUURZAME GEBOUWEN

Integrale oplossingen in kennis over multifunctionele daken en gevels

Onze droom is dat we binnen haar portfolio, evenals andere kennisproducten voor de bouw, dekt ISSO nu de kennisbehoefte in een heel groot deel van bouwwereld. “En die ontwikkeling is nog lang niet

ten einde”, zegt ISSO-directeur Rob van Bergen. “Juist de roep om een hogere bouwkwaliteit en

energieneutraal bouwen maken de behoefte en zelfs noodzaak voor integrale kennisontwikkeling

. . . GEZONDE GEBOUWEN

Nieuw normontwerp NEN 1087 gepubliceerd: reacties tot 15 mei 8

alleen maar groter.”

Gezamenlijk sterk voor gezond binnenklimaat 9 . . . VEILIGE GEBOUWEN

Kennis uit aangepaste ISSO-publicatie 55.1 sluit aan op nieuwe BRL 6010

Kennis uit Kleintje Gas wordt opgesplitst in Gas en CV- service

Herziene BRL 6010 aangewezen als definitieve regeling

Softwareontwikkelaars gezocht voor Database Compliance

Programma informatisering faciliteert vakmensen in werkproces

Risicodenken noodzakelijk voor brandveiligheid in gebouwen

“Met Brandcheck creëren we overzicht èn duidelijkheid” 16 . . . EDUCATIE 2019

Wasco traint installateurs met ISSO-opleidingen voor werken met warmtepompen 18 Gloednieuwe cursus voor werken met noodverlichting voorziet in behoefte

ISSOINFO APRIL 2019

Rob van Bergen, directeur ISSO

Denk eens aan een situatie waarbij je uit alle kennis die we als sector in de KennisBank hebben opgeslagen meteen het goede antwoord krijgt. Of een advies waarmee je verder kunt in je werk. Maar ook het antwoord op jouw vraag waaraan je ontwerpkeuze moet voldoen, hoe je dat knelpunt realiseert en hoe je dat goed vastlegt. In onze droom kan BARBRA dat allemaal.

SAMEN REALISEREN BARBRA geeft jou het antwoord dat je zoekt. Zij zorgt ervoor dat jij niet meer in die enorme bibliotheek hoeft te spitten naar de oplossing voor jouw vraagstuk. BARBRA vertelt je snel en direct hoe je die kennis goed vastlegt. Deze droom gaan we samen met jou realiseren! ISSO is

TUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . .

met BARBRA kennis laten stromen er voor vakmensen die zorgen voor gezonde, veilige en duurzame gebouwen. BARBRA gaat zich inzetten voor deze vakmensen. En voor onze partners die samen met ons deze vakmensen bedienen.

WAT ZOU JE WILLEN VRAGEN? Het ontwikkeltraject om BARBRA te realiseren, is binnen ISSO al een tijdje geleden begonnen. Nu is het tijd om BARBRA in de schijnwerpers te zetten. Wat wil je aan BARBRA vragen en hoe zou zij de vakmensen in de bouwen installatietechniek kunnen helpen? Hoe kunnen wij met BARBRA onze partners helpen om vakmensen de juiste antwoorden op hun vragen te geven? Wat moet BARBRA dan allemaal kunnen en weten?

GEEF ONS JE FEEDBACK We horen graag van jou wat BARBRA kan betekenen in je dagelijks werk of wat BARBRA kan betekenen voor jouw klanten. Deze informatie helpt ons om BARBRA vorm te geven, haar de goede dingen te leren en haar uit te dagen om zich verder te ontwikkelen tot allrounder! Misschien wil je BARBRA wel testen als ze straks haar eerste stappen zet. Of heb jij soms een knelpunt waar je steeds tegenaan loopt en waarbij je graag hulp van BARBRA zou hebben? Hou de ontwikkeling van BARBRA vanaf nu goed in de gaten! Dat kan via onze website isso.nl. We gaan graag met je in gesprek over de mogelijkheden van BARBRA. Ook kun je jouw input of opmerkingen naar haar mailen: barbra@isso.nl.

ISSOINFO APRIL 2019

. . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTU

Update Cijfers & tabellen voor energiezuinige nieuwbouw- of renovatieprojecten We werken aan een nieuwe uitgave van het rapport Cijfers & tabellen. “In die versie zit nog niet alle informatie verwerkt, maar wel de basis voor de energiebespaargetallen”, vertelt projectcoördinator André Derksen van ISSO. Het belang van een actuele publicatie is, zo zegt hij, groot, omdat veel ontwerpers en adviseurs hiervan gebruik maken. Alleen zijn de gegevens niet meer up-to-date om ze te gebruiken in de meest vergaande ontwerpen en plannen voor energiezuinige nieuwbouw- of renovatieprojecten.

de samenstelling van de verschillende type cijfers om contact met hem op te nemen.

HULPMIDDEL Volgens projectcoördinator André Derksen van ISSO is de nieuwe uitgave van Cijfers & tabellen vooral interessant voor adviseurs, installateurs, beleidsmakers en gemeenten die aan de gang gaan met energiemaatregelen. Zij zullen die data nodig hebben om adequate berekeningen en ontwerpen te maken. “Maar ook voor partijen die controleren of installaties doen wat ze moeten doen, zijn de nieuwe kengetallen een goed hulpmiddel. Denk daarbij aan softwareontwikkelaars, beheerders en exploitanten van installaties.”

EERSTE VERSIE

André Derksen

ISSOINFO APRIL 2019

De laatste uitgave met daarin de kengetallen op het gebied van energieverbruik, -installaties en alle zaken daaromheen stamt uit 2007. Die kengetallen zijn inmiddels achterhaald en daarom werken we nu aan deze nieuwe uitgave met de meest recente gegevens. Daarbij is input vanuit de markt belangrijk. Derksen vraagt iedereen die nog wensen heeft voor

Derksen geeft aan dat de eerste versie van de nieuwe Cijfers & tabellen in het laatste kwartaal online komt. “Iedereen die nog input kan leveren, wil ik vragen om contact met ons op te nemen via a.derksen@isso.nl. Wij kijken dan of we die kengetallen mee kunnen nemen in de meest recente uitgave van het rapport. De nieuwe statistieken zijn later dit jaar bij de publicatie van de nieuwste uitgave beschikbaar in een speciale webapp. Verder is de nieuwe data via application programming interfaces (API’s) oproepbaar via andere systemen.

UEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . . ACTUEEL . . .

Adviestraject bij Da Vinci College helpt onderwijs te verduurzamen Voor bijscholing van vakmensen op het gebied van duurzaamheid werkte ISSO tussen 2011 en 2018 aan het project ‘BUILD UP Skills’. Jan Cromwijk werkte namens ISSO mee aan dit project. “De kwalificatie voor verduurzaming van de gebouwde omgeving die we in dit project maakten, is zo geschreven dat het ook bruikbaar is voor het reguliere onderwijs. Op verzoek van het Da Vinci College ondersteunen we het docententeam om deze kwalificatie in hun curriculum door te voeren.” Jan Cromwijk

Het Da Vinci College vroeg ISSO om hen te adviseren en coachen bij het doorvoeren van duurzaamheid in het curriculum van hun opleidingen voor de installatietechniek. Cromwijk: “Het eerste traject hiervoor liep van 1 september tot 31 december 2018 en werd dermate goed ontvangen dat de looptijd nu is uitgebreid tot 1 september 2019.”

VERDUURZAMING CURRICULUM Cromwijk verkent samen met het docententeam van het Da Vinci College wat het verduurzamen van het onderwijsprogramma voor hen betekent en hoe het

ISSO-projectteam hen daarbij kan ondersteunen. “Verder verkennen we hoe we van Da Vinci College naast een locatie voor scholing, ook een bijscholingslocatie kunnen maken bij de energietransitie”, geeft Cromwijk aan. “Een derde actiepunt van het adviestraject is het inrichten van learning communities zodat vakmensen, bedrijven en gemeentes en andere betrokkenen samen leren hoe je energietransitie het beste vorm kunt geven.” Doel van het adviestraject is dat leerlingen van de onderwijsinstelling in het schooljaar 2019-2020 actief kunnen deelnemen aan de nieuwe keuzedelen die worden geïmplementeerd.

ISSOINFO APRIL 2019

ZAME GEBOUWEN . . . DUURZAME GEBOUWEN . . . DUURZAME GEBOUWEN . . . DUURZAMEGEBOUWEN

Integrale oplossingen in kennis over multifunctionele daken en gevels Samen met partners en vertegenwoordigers uit de dakbranche werken wij aan een kennis over multifunctionele daken en gevels. Hiermee krijgt de kennis in de verouderde uitgaven over onder andere groene daken en gevels een update en wordt de informatie gebundeld in een nieuwe uitgave. Door dit met een brede coalitie te doen, kunnen we straks alle partijen die een rol spelen bij een multifunctioneel dak en/of gevel praktische handvatten bieden om hun werk optimaal uit te voeren.

stammen uit 2010 en sinds die tijd is er veel veranderd. Een update van de kennis hierover is dus nodig.”

INTEGRATIE VAN TECHNIEKEN Een andere aanleiding voor het ontwikkelen van de kennis is het samenkomen van verschillende functies en duurzame technieken op het dak en in de gevel. Cromwijk: “Daken en gevels krijgen steeds meer functies, zoals intensieve vergroening, waterberging, zonne-energie en recreatie. Het is daarom slim om al de bijbehorende informatie in één praktisch praktijkboek te bundelen. Dit wordt echt een praktijkboek voor multifunctionele daken en gevels. Het behandelt de integratie van meerdere technieken om tot een oplossing te komen waarin meerdere functies centraal staan.” Het praktijkboek wordt vanuit het ontwerp en realisatieproces opgezet als praktische ondersteuning. “Voor richtlijnen, normen en specifieke onderwerpen zoals biodiversiteit en beplanting, verwijzen we naar bestaande actuele bronnen.”

COMPLETE UITGAVE Cromwijk geeft aan dat de uitgave multifunctionele daken en gevels zo compleet mogelijk wordt gemaakt. “Hiermee willen we alle betrokkenen bij zo’n multifunctioneel dak of gevel alle praktische kennis en tools aanbieden om hun werk goed te kunnen doen. Van het eerste initiatief voor het multifunctionele dak of de gevel tot onderhoud en eventueel de sloop. Alle werkzaamheden zijn uitgewerkt in taken en deeltaken en bij elke deeltaak staan de benodigde competenties, vaardigheden en kennis beschreven. De betrokken sectoren en organisaties kunnen de uitgave daardoor ook gebruiken voor scholing en bijscholing.”

MEERDERE DOELGROEPEN

Projectcoördinator Jan Cromwijk werkt namens ISSO aan totstandkoming van deze nieuwe uitgave. De partijen die meewerken zijn onder meer Stichting Groenkeur, OTIB, Techniek Nederland, de VHG, de Green Deal Groene Daken, Waternet, VEBIdak, de Nederlandse Dakdekkers Associatie, BDA-opleidingen en BTL-advies. Een van de redenen voor het ontwikkelen van de kennis die Cromwijk aanstipt, is dat de huidige publicaties over groene daken en gevels zijn verouderd. “De laatste uitgaven hierover 6

ISSOINFO APRIL 2019

De nieuwe uitgave over de functies van daken en gevels is bestemd voor verschillende doelgroepen uit verschillende segmenten van de markt. “Tot de doelgroep horen onder andere beleidsmakers, initiatiefnemers, ontwerpers, uitvoerders en partijen die zich bezighouden met onderhoud en beheer. Deze zijn werkzaam bij onder andere gemeenten, waterschappen, adviesbureaus, architecten, dakdekkers, hoveniers en installatie- en bouwbedrijven”, aldus Cromwijk. Eind maart start een crowdfunding campagne met als doel om deze groep verder te versterken en de financiering rond te krijgen. Meer informatie over dit project vind je op isso.nl.

N . . . DUURZAME GEBOUWEN . . . DUURZAME GEBOUWEN . . . DUURZAME GEBOUWEN . . . DUURZAME

Nieuwe ontwikkelingen vereisen een update van Handboek zonne-energie AANDRAGEN INFO

Het ‘Handboek zonne-Energie, Bouwkundige en Installatietechnische richtlijnen voor zonne-energiesystemen’ (Handboek zonne-energie) krijgt een update. Vanwege de snelle ontwikkeling van de techniek voegen wij enkele onderwerpen toe aan het handboek voor het ontwerp,

Medio maart publiceert ISSO de geüpdatete versie van het Handboek zonne-energie in de Kennisbank. Adviseurs, installateurs en andere partijen die met zonne-energiesystemen werken mogen overigens ook na deze publicatie nog onderwerpen bij ISSO aandragen die zij nog in het handboek missen. Dit kunnen zij doen door contact op te nemen met ISSO via a.derksen@isso.nl.

de installatie en het exporteren van zonneenergiesystemen.

VO O R D E I N S TA L L AT I E S E C T O R

Op dit moment zijn er opnieuw technische innovaties en marktontwikkelingen die een update noodzakelijk maken. Derksen: “Denk aan zonneweides, aansluiting van installatiesystemen op 10 kilovolt en het werken met opslagsystemen voor zonneenergie, zoals accu’s. Deze toepassingen waren er een aantal jaren terug nog niet.” Na de update behandelt het handboek ook grondgebonden systemen, aansluiting van grote zonnesystemen op middenspanning tot 10 kilovolt en het werken met opslag systemen voor zonne-energie.

K E N N I S I N S T I T U U T

ZONNEWEIDES

HAND BO EK ZO NNE - ENERG IE - BO UWK UND IG E - EN INS TALL ATIE TECHNIS CHE RICHTLI JNEN VO O R ZO NNE - ENERG IE S YS TEMEN

We werken de publicatie nu bij naar aanleiding van de nieuwste mogelijkheden op het vlak van zonne-energiesystemen. “Sinds de eerste publicatie van het Handboek zonne-energie in 2012 is er veel veranderd op het gebied van techniek en regelgeving”, zegt André Derksen, projectcoördinator voor het Handboek zonne-energie. “In 2016 brachten we al een eerste update uit zodat het handboek voldeed aan de meest recente technieken en wetgeving.”

Handboek HBze

versie 2016

Zonne-energie Bouwkundige- en installatietechnische richtlijnen voor zonne-energiesystemen

ISSOINFO APRIL 2019

GEBOUWEN . . . GEZONDE GEBOUWEN . . . GEZONDE GEBOUWEN . . . GEZONDE GEBOUWEN . .. GEZONDE GEBO

Nieuw normontwerp NEN 1087 gepubliceerd: reacties tot 15 mei We zijn steeds luchtdichter gaan bouwen en renoveren. Daardoor is de vraag naar toepasbare ventilatieoplossingen op maat toegenomen. Ook zijn er steeds beter presterende, energiezuinige én stillere systemen op de markt gekomen. Maar de normen NEN 1087 en NEN 8087 waren al ruim 15 jaar ongewijzigd en liepen daardoor behoorlijk uit de pas met de praktijk. In 2018 lukt het om een nieuw normontwerp van NEN 1087:2019 in concept te ontwikkelen. Afgelopen februari is de nieuwe ventilatienorm gepubliceerd. Tot 15 mei 2019 kan de markt reacties en commentaren leveren. Alle feedback is zeer welkom!

‘Ventilatie en luchtdoorlatendheid van gebouwen’ en sinds 2016 projectleider voor het project ‘herziening NEN 1087’.

VOLDOENDE LUCHTSTROMEN IN ALLE VERTREKKEN “Daarbij geven de eisen voor ventilatie in gebouwen uit het Bouwbesluit volgens bepalingsmethode NEN 1087 vaak geen garantie voor goede ventilatie,” vervolgt hij. “Met de gebruikelijke ventilatiesystemen in woningen volstaat de luchtverversing zo’n 25% van de tijd niet bij aanwezigheid van personen. Vooral in slaapkamers zien we zelfs uitschieters van circa 40% van de verblijfstijd. Dit soort inzichten hebben in 2016 geleid tot een plan van aanpak voor herziening van ventilatienormen NEN 1087 en NEN 8087. De nieuwe bepalingsmethoden zien toe op voldoende luchtstromen in alle vertrekken, zoals gesteld in de Bouwregelgeving. Een tweede doelstelling is om de overheid te adviseren over het aanpassen en uitbreiden van de minimale eisen in de Bouwregelgeving. Dat gaat vooral om de gewenste ventilatiestromen in de slaapkamer en de keuken.”

GLOEDNIEUWE INDICATIEVE BEOORDELINGSMETHODE

De NEN-normcommissie ‘Ventilatie en luchtdoorlatendheid van gebouwen’ is zo’n drie jaar bezig geweest om de norm te herzien. ISSO heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. De nieuwe ventilatienorm sluit geheel aan op de eisen in de bouwregelgeving; zowel het huidige Bouwbesluit 2012 als de gepubliceerde conceptversie van het toekomstige Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) dat per 1 januari 2020 van kracht gaat. “De praktijk begreep de oude normen uit 2001 nauwelijks, ze waren niet passend voor alle gebruiksfuncties en ze sloten niet goed meer aan bij Europese bepalingsmethoden,” vertelt Marco Hofman, projectmanager bij ISSO. Hofman is sinds 2012 ook voorzitter van de NEN-normcommissie

Reageren kan tot 15 mei 2019. Ga naar www.normontwerpen.nen.nl, zoek op 1087 en u kunt aan de slag.

ISSOINFO APRIL 2019

In dit nieuwe normontwerp zijn meerdere zaken aangepakt en aangepast. Behalve voor nieuwbouw is voorgesteld het normontwerp ook voor bestaande bouw te laten gelden, en daarnaast om het meer toe te spitsen op de utiliteitsbouw. NEN 1087:2019 is daarmee de opvolger van de huidige normen NEN 1087 en 8087. Een compleet nieuw onderdeel is de toevoeging van een indicatieve beoordelingsmethode voor woningventilatiesystemen. Die methode maakt het mogelijk de te verwachten praktijkprestatie van ventilatiesystemen onderling te vergelijken. In de nieuwe beoordelingsmethode is de aan- en afwezigheid van personen van belang, net als de vraag of het een verblijfsruimte of natte ruimte is.

REACTIES UIT HET VELD “Met de norm kiezen we echt een andere route. Het betekent op een andere manier kijken naar ventileren,” zegt Hofman. “Ongetwijfeld gaat deze publicatie dan ook veel reuring geven. En dat is prima. We horen heel graag de reacties uit het veld op de norm die er nu ligt. De installateur is een belangrijke partij bij het realiseren van ventilatiesystemen. Ik nodig hen, maar ook de rest van de markt, dan ook van harte uit om het nieuwe normontwerp 1087 te bekijken en hun mening erover te ‘ventileren’.”

OUWEN . . . GEZONDE GEBOUWEN . . . GEZONDE GEBOUWEN . . . GEZONDE GEBOUWEN . . . GEZONDE GEBOUWEN

Gezamenlijk sterk voor gezond binnenklimaat Noem het woord ‘gezondheid’, en velen zullen denken aan bijvoorbeeld voeding, beweging en goede buitenlucht. Een gezonde binnenomgeving komt veel minder vaak voor in dat rijtje. Ten onrechte, want de luchtkwaliteit in een woning is vaak twee keer zo ongezond als buiten. Met het sectorprogramma ‘Nederland Gezond Binnen’ vragen samenwerkende kennisorganisaties in de installatiebranche meer aandacht voor een gezond binnenklimaat. Interessant voor de professional is een aantal concrete projecten en initiatieven die nu al van start zijn gegaan.

Een goed binnenklimaat is erg positief voor de gezondheid, welvaart en productiviteit. Toch staat het onderwerp meestal in de schaduw van dat andere grote thema: zeer energiezuinig bouwen en renoveren. In 2016 hebben de samenwerkende kennisorganisaties in de installatiebranche, Techniek Nederland (toen nog Uneto-VNI), OTIB, ISSO en TVVL, daarom besloten om een sectorprogramma voor de gebouwde omgeving op te zetten. Het programma heeft een looptijd van vijf jaar. Het doel: bewoners, gebruikers en vakprofessionals bewustmaken van het probleem, een gedragsverandering veroorzaken, en installateurs, overheid, beleidsmakers en ontwerpers van goede informatie voorzien, zodat iedereen adequaat kan beslissen en adviseren.

Marco Hofman

lateurs zijn daarvan momenteel met name interessant de projecten over fijnstofreductie in en om gebouwen, onder regie van TVVL/VCCN, de indoor air quality pilot in woningen met o.a. Philips en Eneco onder regie van het Longfonds. Minstens zo interessant zijn het vervolg op de pilot in woningen (be Aware), onder regie van TNO, en het project ‘Prestatieverbetering in uw kantoor’, onder regie van het kenniscentrum CfPB.

REEKS PROJECTEN AL GESTART Een breed gedragen bewustwording is hoognodig, stelt Marco Hofman. Hij is programmamanager Gezonde Gebouwen bij ISSO. “Er is een gezamenlijke inspanning nodig om de bestaande, vaak nog, ongezonde situatie te veranderen.” In 2018 is de programmacommissie van het sectorprogramma benoemd met daarin afgevaardigden van de kennisorganisaties. Hofman: “Dit jaar wordt de commissie uitgebreid met direct betrokken stakeholders. Alles draait om de ambitie om kennis te ontwikkelen voor gezonde, flexibele en comfortabele gebouwen.” Het programmaplan en de op dit moment gekoppelde projecten en activiteiten zijn al in te zien op isso.nl. Voor instal-

KENNIS OP INTERNET Hofman verwacht dat de door VLA, i.s.m. Milieucentraal, gelanceerde website www.gezondebinnenlucht.nl een prima bijdrage kan leveren aan het programma Nederland Gezond Binnen. Met name in de programmalijn gericht op bewustwording en handelingsperspectief onder de eindgebruikers van de eigen of gehuurde woning. Op de website kunnen bewoners allerlei nuttige tips en adviezen vinden voor een goede binnenlucht. Meer informatie over dit onderwerp vind je op isso.nl/ themas/gezonde-gebouwen. ISSOINFO APRIL 2019

. . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GE

Kennis uit aangepaste ISSO-publicatie 55.1 sluit aan op Begin februari heeft schemabeheerder InstallQ, voorheen KvINL, de herziene BRL 6010 voor het opstellen van Legionella risicoanalyses en beheersplannen bindend verklaard. Daarom was het nodig ook de kennis uit ISSO-publicatie 55.1, Handleiding legionellapreventie in leidingwater, weer 100% te laten aansluiten op de nieuwe BRL. Daarnaast wordt extra aandacht besteed aan de leesbaarheid.

Irene van Veelen

Aan de herziene BRL 6010 is onder andere een modelrapportage voor de risicoanalyse toegevoegd. ISSOpublicatie 55.1 gaat daar inhoudelijk dieper op in, door meer uitleg te geven over het gebruik van de modelrapportage. De BRL 6010 schrijft bijvoorbeeld voor dat de rapportage moet beginnen met een samenvatting, zonder nadere toelichting. “In ISSO-publicatie

Herziene BRL 6010 aangewezen als definiti

De herziene BRL 6010 voor het opstellen van Legionella risicoanalyses en beheersplannen is per 1 februari 2019 bindend verklaard door InstallQ. Het Drinkwaterbesluit, vallend onder de Drinkwaterwet, verwijst nu nog naar de oude BRL maar zal binnen ca. 3 tot 6 maanden gaan verwijzen naar de herziene en geaccrediteerde BRL. Ook het examen is aangepast. De geactualiseerde BRL 6010 en aanwijzing daarvan in het Drinkwaterbesluit brengt nu ook de komst van het voor Legionellapreventie-adviseurs verplichte erkende diploma

dichtbij. Alle Legionellapreventie-adviseurs die in het kader van BRL 6010 risicoanalyses uitvoeren en beheersplannen opstellen, moeten binnenkort een door InstallQ erkend diploma hebben. Er is één landelijk examen van ISSO om te beoordelen of de kandidaat voldoet aan de eindtermen zoals ze in de BRL staan beschreven. Cito neemt het examen af.

RISICOANALYSE MAKEN Irene van Veelen, projectcoördinator bij ISSO: “Naast theoretische kennis over het uitvoeren van een risicoanalyse en opstellen van een beheersplan, is het hebben van

Kennis uit Kleintje Gas wordt opgesplitst in Gas en CVDe inhoud van het huidige Kleintje Gas wordt opgedeeld in twee nieuwe uitgaven: Kleintje Gas en Kleintje CV-service. De reden hiervoor is dat de inhoud op deze manier beter aansluit bij de praktijk van ontwerpers en onderhoudsmonteurs. De kennis sluit ook aan op de verplichte certificatieregeling die, naar verwachting, volgend jaar van kracht wordt. Naast de opdeling van de inhoud in twee aparte ‘Kleintjes’ is de uitgave van 2019 ook volledig bijgewerkt naar de laatste ontwikkelingen op het gebied van regelgeving en normen. “In de praktijk, zo merkten wij steeds vaker, werd het Kleintje Gas gebruikt door twee primaire doelgroepen. De ontwerpers en de onderhoudsmonteurs. De informatie voor deze doelgroepen is ook in het huidige Kleintje Gas te vinden, maar soms moeten ze dan langer zoeken dan wenselijk, omdat ze teksten tegenkomen die 10

ISSOINFO APRIL 2019

voor hun specifieke werk niet nodig zijn”, vertelt Harry van Weele, projectcoördinator bij ISSO.

VOOR ONTWERPER EN ONDERHOUDS MONTEUR “Daarom hebben we besloten om de informatie uit het oorspronkelijke Kleintje Gas op te splitsen in twee kleintjes. Het nieuwe Kleintje Gas is primair voor de ontwerpers en de technici die op kantoor de installaties voorbereiden. Het Kleintje CV-service richt zich op de installateur en de onderhoudsmonteur die gasinstallaties aanlegt, in bedrijf neemt en het benodigde onderhoud uitvoert”, zegt Van Weele.

EENVOUDIGER UPDATEN Door deze nieuwe opzet is het ook eenvoudiger om voor elk onderdeel wijzigingen en aanvullingen aan te brengen op momenten dat de marktontwikkelingen dat noodza-

EBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . .

nieuwe BRL 6010 55.1 leggen we daarom uitvoeriger uit wat er zoal in die samenvatting hoort te staan,” legt Irene van Veelen uit, projectcoördinator bij ISSO.

BEGRIJPELIJKE TEKST Daarnaast heeft de make-over veel te maken met de helderheid van de teksten. Van Veelen: “Uit een enquête over Legionellapreventie, die we 2 jaar geleden afnamen, bleek dat gebruikers erg tevreden zijn over de inhoud en kwaliteit, maar dat de teksten iets toegankelijker geschreven konden worden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een

eve regeling

logischer hoofdstukindeling, en tekstkaders die aangeven op welke wet een paragraaf of hoofdstuk is gebaseerd. Daar werken we nu aan met de kontaktgroep. Die bestaat onder meer uit marktpartijen, waaronder adviesbureaus en drinkwaterbedrijven. Hoe begrijpelijker de tekst in ISSO-publicatie 55.1 is, hoe prettiger het is voor de lezers.” Verder worden verwijzingen naar weten regelgeving geactualiseerd, zoals de actuele NEN 1006 en Waterwerkbladen. Om kennisgebruikers te laten meelezen zullen we, hopelijk voor de zomer, een conceptversie publiceren, waarop gereageerd kan worden.

EXAMEN AFNEMEN

praktische installatietechnische kennis en vaardigheden bij dit examen erg belangrijk. Het examen bestaat daarom naast een meerkeuzetoets van 40 vragen ook uit een praktijkcase. De praktijkcase bestaat uit plattegronden van een gebouw waarvoor de kandidaat een risicoanalyse moet maken en maatregelen moet bepalen om deze risico’s te elimineren of beheersen. De meerkeuzevragen zullen gaan over wetgeving, maar ook over technische ontwerpuitgangspunten. We verwachten daarbij dat de kandidaat op z’n minst vertrouwd is met bijvoorbeeld de Regeling Legionellapreventie, het Drinkwaterbesluit en NEN1006.”

Het examen is bij het Cito af te nemen. Nu de herziene BRL 6010 Legionellapreventie-advisering sinds februari bindend is verklaard, hebben Legionellapreventieadviseurs 18 maanden de tijd om aan de nieuwe eisen te voldoen en het examen te behalen. Huidige BRLcertificaten zijn nog geldig tot uiterlijk 1 augustus 2020.

service kelijk maken. Via de Kennisbank zijn dan altijd de laatste versies beschikbaar. En de fysieke uitgave als ‘ISSOkleintje’ kan dan mogelijk sneller opnieuw worden uitgegeven, zodra relevante wijzigingen en aanvullingen dat nodig maken.

ze hebben geen onnodige ballast. Verder is de uitgave, door de uitleg met voorbeelden, instructieve illustraties en verwijzingen naar websites ook prima in te zetten in het technische beroepsonderwijs.”

BEPERKTE REIKWIJDTE Harry van Weele

DUIDELIJKE STRUCTUUR “Wij vinden dat we zo beter voldoen aan de behoefte van de branche om de vakman één overzichtelijke, actuele publicatie met een duidelijke structuur te bieden voor zijn of haar specifieke werk. Ze hoeven minder te zoeken en

De kennis is bruikbaar voor zowel nieuwe installaties maar ook bij de vervanging, het doorvoeren van wijzigingen of het uitbreiden van bestaande installaties. Wel is de reikwijdte van de kennis in de Kleintjes beperkt tot gasinstallaties gestookt met aardgas met een belasting op bovenwaarde tot 130 kW. En bij onderhoud is de reikwijdte beperkt tot een vermogen van 100 kW. De nominale gasdruk in deze installaties mag dan niet hoger zijn dan 25 mbar. In de loop van het voorjaar 2019 zijn de beide nieuwe Kleintjes verkrijgbaar en ook in de KennisBank beschikbaar. ISSOINFO APRIL 2019

. . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GE

Softwareontwikkelaars gezocht voor Database Compliance

Begin dit jaar kwam de Database Compliance in Gebouwbeheer beschikbaar in de KennisBank. Deze database geeft antwoord op de drie meest relevante vragen rondom weten regelgeving voor het beheer en de exploitatie van gebouwen: Waar moet ik aan voldoen? Hoe realiseer ik dat? En hoe toon ik dat aan? Om de kennis en alle antwoorden op deze vragen breed in de markt beschikbaar te stellen, zoeken we de samenwerking met softwareontwikkelaars of andere marktpartijen die tools hebben om de database te ontsluiten. “Wij hebben met de Database Compliance in Gebouw beheer een kennisbron die van belang is voor praktisch alle gebouweigenaren, beheerders en technisch dienstverleners in Nederland. Zij hebben dagelijks te maken met deze materie en staan bijna altijd in dubio of hun gebouw nog wel aan de regelgeving voldoet”, zegt Rob van Bergen, directeur van ISSO.

TE WEINIG OVERZICHT EN ZEKERHEID Uit onderzoek blijkt al jaren dat veel facilitair managers en beheerders met verantwoordelijkheid voor een gebouw geen overzicht en ook geen zekerheid hebben of zij aan alle regels en wetten voldoen. Vaak leggen zij deze vraag door naar hun adviseur of technisch dienstverlener: geef mij de garantie dat jij ervoor zorgt dat mijn gebouwbeheer compliant is. Hiermee proberen ze ook invulling te geven aan de zorgplicht die ze als werkgever en huisvester wettelijk gezien hebben. 12

ISSOINFO APRIL 2019

ALTIJD ACTUELE SOFTWARE “Veel van deze partijen, of het nu adviseurs, facilitair managers of technisch dienstverleners zijn, gebruiken hiervoor softwaresystemen. Pakketten waarmee ze hun assets beheren, of softwaretools waarmee ze per installatie of bouwdeel bijhouden aan welke regels die onderdelen moeten voldoen. Als je die software steeds handmatig aan veranderende wetgeving moet updaten, dan kost dat veel tijd. Ook is dit voor veel ontwikkelaars en bouwers van deze tools geen dagelijks werk. Wij bieden hen daarom een koppeling met onze Database Compliance in Gebouwbeheer, zodat zij er zeker van zijn dat de onderliggende weten regelgeving in hun pakketten en tools altijd actueel is”, vertelt Van Bergen.

INITIATIEF VANUIT DE MARKT Het initiatief voor de database kwam van de gebouwbeheerders van de Rabobank en de TU Delft. Samen met ISSO zijn ze een werkgroep met meerdere marktpartijen gestart en samen voerden zij een uitgebreide inventarisatie uit die tot de Database Compliance in Gebouwbeheer leidde. Omdat de marktpartijen een database wensen waarin geen ‘gekleurde’ visie de opzet bepaalt, vroegen zij ISSO om als onafhankelijke marktpartij deze database in te richten. ISSO zorgt met de partners in de werkgroep voor de validatie en het beheer van de database. “De database bevat nu praktisch alle regelgeving die van toepassing is op kantoorgebouwen en datacenters. We willen hem nu graag, op basis van de behoeftes van gebruikers, verder uitbouwen voor bijvoorbeeld zorginstellingen of hotels”, besluit Van Bergen. Op onze themapagina op ISSO.nl vindt u alle informatie over dit project.

EBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . .

Programma informatisering faciliteert vakmensen in werkproces Optimalisatie van het werkproces van de vakman en -vrouw binnen de installatie- en bouwsector, met behulp van digitale hulpmiddelen en beschikbare informatiestromen. Dat is het doel van het programma informatisering waarmee wij, samen met een uitgebreid netwerk, momenteel mee bezig zijn. Vanuit ISSO werkt projectcoördinator Arjan Schrauwen aan het project dat zich richt op de koppeling van beschikbare kennis uit de markt en de vraag naar deze kennis door de vakmensen.

Schrauwen richt zich binnen het programma informatisering op onderwerpen die qua informatievoorziening belangrijk zijn voor de bouwen installatiesector. “Blockchain, (big) data en de combinatie van cybersecurity in combinatie met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn hier goede voorbeelden van”, aldus Schrauwen. Arjan Schrauwen

WERKPROCES VERSOEPELEN Volgens Schrauwen is er nu nog niet veel aandacht voor het maken van de match tussen de vraag naar informatie en de beschikbaarheid ervan. “Er is ontzettend veel data beschikbaar bij ISSO, installateurs en aannemers. Vandaar dat we bij dit project met een groot netwerk samenwerken. Als we die data combineren en faciliteren, kunnen we daar hele leuke dingen mee doen. Helaas gebeurt dat nog te weinig, terwijl je er wel het werkproces van de vakman en -vrouw soepeler mee kan laten verlopen.”

VALIDATIE VAN METHODEN EN TOOLS “Validatie van rekenmethoden en kennis zijn de taken die ISSO voor haar rekening neemt”, zegt Schrauwen. “De kennis en methoden die we ontwikkelen moeten uiteraard kloppen. Om dit beter mogelijk te maken, willen we in onze kennisportefeuille ook data science-methoden gaan gebruiken. Termen zoals big data, machine learning en artificial intelligence komen af en toe wel voorbij, maar het is onze taak om uit te zoeken hoe deze inzetbaar is binnen het werkproces van de vakman/vrouw. Dit is relatief nieuw voor ISSO en de bouwen installatiesector, maar wel een ontwikkeling met ontzettend veel potentie. Daarom zijn we nu ervaring aan het opdoen met dataverwerking. Zowel intern bij ISSO, maar ook extern in projecten. Heeft u dit type projecten of wilt u aan dergelijke projecten meedoen, neem dan contact met ons”

UITBREIDEN NETWERK Schrauwen geeft aan dat het programma informatisering nu in de eerste fase zit. “We willen eerst ons netwerk met specialisten uitbreiden”, licht de projectcoördinator toe. “Mensen die verstand hebben van data science, cyber security en blockchain: dat zijn de mensen die de kennis in huis hebben om de vraag te beantwoorden hoe we het maximale kunnen halen uit de beschikbare informatie in de bouwen installatiesector. Dit jaar staat daarom in het thema van netwerken, het jaar daarop koppelen we de kennis aan de vraag uit de sector.”

OPROEP Behalve specialisten op het gebied van data science, cyber security en blockchain zoekt Schrauwen ook partijen die data omtrent bouwen installatieprocessen beschikbaar willen stellen. “Wij kunnen die kennis vervolgens verrijken met onze bestaande kennis en expertise”, legt Schrauwen uit. “Zo creëren we een wisselwerking waar alle betrokkenen wat aan hebben.” Vakmensen die iets kunnen en willen bijdragen aan het programma informatisering kunnen zich aanmelden bij Arjan Schrauwen door een mail te sturen naar a.schrauwen@isso.nl.

ISSOINFO APRIL 2019

. . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE G

Risicodenken noodzakelijk voor brandveiligheid in gebouwen Een van de speerpunten van ISSO binnen het thema veiligheid is brandveiligheid. Het kennisinstituut bouwen installatietechniek werkt constant aan kennis over brandveiligheid voor de ontwerpen bouwsector. Zo ontstaan kennisproducten en waarmee professionals de brandveiligheid van gebouwen kunnen verbeteren.

kennisproducten B&U overnam. “Het werken aan kennisproducten om de brandveiligheid in gebouwen te verbeteren vind ik erg interessant; je moet met veel dingen tegelijkertijd rekening houden. Niet alleen de hoofdlijnen, maar ook de details zijn belangrijk. Alles moet integraal worden uitgedacht en dit maakt elk brandveiligheidsproject tot een complexe uitdaging.”

REGELGERICHT Hoewel De Jong blij is met de bestaande kennisontwikkeling is er volgens hem nog wel ruimte voor verbetering als het gaat om brandveiligheid. “Brandveiligheid in gebouwen wordt nu heel erg bepaald door de wettelijke regelgeving. Die regelgeving is heel erg gebaseerd op de maatregelen die je moet treffen, maar we moeten naar een situatie toe waarin we over brandveiligheid nadenken via een risicobenadering. In veel gevallen is het effectiever om maatregelen integraal op elkaar af te stemmen op basis van een risicoanalyse. Nu is de markt heel erg gefocust op het voldoen aan de regels, maar we moeten kijken naar het doel: waarom moet iets brandwerend zijn? Dus kijken naar de context van de maatregelen en niet naar de maatregelen zelf.”

RISICODENKEN

Aldo de Jong

Aldo de Jong is als kennisadviseur Bouw bij ISSO betrokken bij het ontwikkelen en samenstellen van deze kennisproducten. De Jong geeft aan dat het thema brandveiligheid naadloos aansluit op de visie van ISSO: alle gebouwen in Nederland gezond, veilig en duurzaam maken.

INTEGRAAL DENKEN “Veiligheid in gebouwen is altijd belangrijk”, meent De Jong. “Het is samen met gezondheid, duurzaamheid en comfort één van de kernpunten binnen gebouwen. De veiligheid van gebouwgebruikers staat daarbij voorop, iedereen moet zich veilig voelen binnen een gebouw. Het is ook onaanvaardbaar als er slachtoffers vallen bij brand.” De Jong werkt inmiddels ruim 9 jaar als kennisadviseur aan onder andere de brandveiligheid van gebouwen: eerst voor het voormalige kennisinstituut SBRCURnet en vanaf 1 januari 2018 voor ISSO, nadat deze de SBR14

ISSOINFO APRIL 2019

Het denken vanuit de risico’s is volgens De Jong niet helemaal afwezig in de voorlichting omtrent brandveiligheid. “In de publicaties van ISSO besteden we altijd aandacht aan de achtergrond van mogelijke maatregelen en de keuze voor materialen. Daar zit al een stukje risicodenken in. We willen de bouwen installatiesector aansporen om na te blijven denken over het waarom. Vaak kijken partijen puur naar hoe ze aan de regelgeving kunnen voldoen. Daarom geven we bij bijvoorbeeld de regels voor herbestemming vaak ook toelichting: ‘Let op, dit voldoet wel aan de minimale bouwvoorschriften, maar het is niet de verstandigste optie’.” Ook de recente deelname van ISSO in TBQ, de organisatie die een Brandcheck tool voor zorginstellingen op de markt brengt gebaseerd op de risicobenadering van TNO, is daar een voorbeeld van. Behalve het stimuleren van een risicogerichte benadering, hoopt De Jong dat er in de toekomst ook meer oog komt voor sprinklerinstallaties. “Sprinklers bieden veel veiligheid, maar zijn niet opgenomen in de bouwregelgeving. Hierdoor komen ze in Nederland niet vaak in de reguliere brandveiligheidsplannen voor, terwijl ze vaak wel beter zijn dan wat de Nederlandse regelgeving aangeeft.”

GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . .

OPROEP VERGRIJZING Een ander onderwerp waarvan De Jong meent dat het meer aandacht verdient binnen het thema brandveiligheid is de vergrijzing. “Ouderen blijven steeds langer thuis wonen, waardoor tijdig vluchten bij brand niet altijd mogelijk is. Mensen die niet zelfstandig thuis kunnen wonen, zijn nog kwetsbaarder op het moment dat er brand uitbreekt. In het kader van ‘veilig vluchten’ brengt dit grotere risico’s met zich mee. Het Instituut Fysieke Veiligheid houdt zich hier actief mee bezig, omdat het hierbij meer om de menselijke factor gaat. Het zou interessant zijn om te kijken hoe ISSO op dit vlak kan bijdragen qua kennisontwikkeling en -verspreiding. Wie weet kunnen wij innovatieve alternatieven voor de vluchttrap ontwikkelen voor situaties waarbij mindervaliden van hogere verdiepingen het gebouw moeten ontvluchten.”

KENNISBEHOEFTE MARKT ISSO heeft inmiddels een breed portfolio aan kennispro ducten over brandveiligheid in gebouwen. Een aantal voorbeelden zijn de publicaties Veilig vluchten uit gebouwen, de zesdelige publicatiereeks Brandveiligheid:

De bouw verandert en ontwikkelt zich snel, waardoor ook de kennisbehoefte in de markt verandert. Daar speelt ISSO constant op in. We roepen dan ook iedereen op om praktijkproblemen of kennisbehoefte op het gebied van brand veiligheid of bouwtechniek bij ISSO te melden door een mail te sturen naar isso@isso.nl.

Ontwerpen en Toetsen (BOT), de publicatie Brandveilig heid in hoge gebouwen en de publicatie Brandveilige doorvoeringen. Ook spriklerinstallaties en noodverlichting komen in de ISSO-kennis aan bod. Dit jaar komen daar de publicatie Brandwerende details en de brandwerende prestatielayers in de SBR-Referentiedetails bij. De Jong: “Voor de ontwikkeling en validatie van deze kennis werken we samen met specialisten uit het werkveld en met andere belangrijke spelers in de sector in een zogenoemde ‘Kontaktgroep’. Denk hierbij aan TNO, NEN, Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA), Bouwend Nederland, Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland en Brandweer Nederland. In samenspraak met deze Kontaktgroep toetsen we de kennis in onze kennisdocumenten voordat we deze publiceren.

ISSOINFO APRIL 2019

. . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE GEBOUWEN . . . VEILIGE

“Met Brandcheck creëren we overzicht èn duidelijkheid” Bij Stichting ‘t Huus in Zeeuws-Vlaanderen zijn ze zeer te spreken over de Brandcheck. Deze tool is ontwikkeld door TBQ. Het zijn niet alleen de eerste ervaringen die hen enthousiast maakt, maar ook de potentie die deze tool van TBQ hen biedt. “Wij zochten al enige tijd een instrument waarmee we de brandveiligheid van onze gebouwen kunnen checken, maar die ook bijdraagt aan de bewustwording bij onze medewerkers. Brandcheck van TBQ doet precies die twee dingen”, zegt Jeroen Leenknecht, directeur en bestuurder van Stichting ’t Huus.

krijgen we nu goed inzichtelijk hoe onze gebouwen presteren qua brandveiligheid. En de tool werkt bovendien zeer gebruiksvriendelijk.”

EENVOUDIG AANTONEN De zorginstelling in Zeeuws-Vlaanderen richt zich op jongeren en volwassenen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking en biedt daarvoor diensten aan op drie locaties. Een van de locaties voorziet in woon- en zorgplaatsen terwijl de andere twee locaties gericht zijn op dagbesteding. “Wij hebben de zorg voor circa 50 cliën ten. Boven alles willen wij natuurlijk dat hun veiligheid gegarandeerd is. Met het digitale hulpmiddel Brandcheck

ISSO en TNO ondersteunen TBQ TBQ, Tools for Building Quality, is een nieuwe, innovatieve organisatie die werkt met de technologie van TNO en de kennis van ISSO. Bij alle activiteiten focust TBQ zich op het creëren van digitale hulpmiddelen en diensten. Tools waarmee eigenaren, beheerders en facility managers van gebouwen de efficiëntie, kwaliteit en veiligheid van hun bewoners en gebruikers sterk en eenvoudig vergroten. In deze tools zit een systematiek die de gebruiker ondersteunt bij het maken van beslissingen.

Met de Brandcheck expert-app kunnen zorgondernemers eenvoudig aantonen dat zij voldoen aan de weten regelgeving. Brandcheck zorgt ervoor dat een zorginstelling bij de brandweer of inspectie kan laten zien dat hun gebouwen voldoen en de maatregelen die de instelling neemt de veiligheid van haar bewoners en medewerkers waarborgt. Bovendien maakt Brandcheck inzichtelijk dat gelijkwaardige maatregelen minstens zo effectief zijn en dat de organisatie daarmee voldoet aan de voorschriften uit het Bouwbesluit. De medewerker-app van Brandcheck creëert bewustwording bij de medewerkers.

VEILIGHEID MAXIMALISEREN “We zijn pas net begonnen met het checken van onze gebouwen via de expert-app. We zien nu precies waar we eventueel nog de veiligheid kunnen vergroten. Uiteindelijk wil ik dat alle medewerkers de medewerker-app gebruiken, en daarmee getriggerd worden op eventuele de risico’s zodat we samen de veiligheid kunnen maximaliseren”, vertelt Leenknecht. Naast de app voor de smartphone of tablet, waarmee je al lopend door het gebouw de veiligheid kunt checken, kent de Brandcheck ook een dashboard. Dit dashboard, ontsloten via een website, is specifiek voor de zorgondernemer of beheerder en toont de resultaten op verschillende niveaus van de zorginstelling: voor de organisatie, de locatie, het gebouw en de afdeling. Voor meer informatie over Brandcheck en TBQ bekijk de website www.tbq.nl.

ISSOINFO APRIL 2019

I S S O - K E N N I S PA R T N E R S P L AT F O R M V O O R S A M E N W E R K I N G

M E E R I N F O R M AT I E O P W W W. I S S O . N L

ISSOINFO APRIL 2019

. . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUC

Wasco traint installateurs met ISSO-opleidingen voor werken met warmtepompen De vraag naar warmtepompen als duurzame oplossing voor de verwarming van woningen en gebouwen stijgt. Daarom is het nu nog belangrijker dat installateurs en adviseurs weten hoe zij warmtepompsystemen moeten ontwerpen, realiseren en beheren. WasCollege, het opleidingsinstituut van Wasco, biedt twee ISSO-opleidingen om installateurs en adviseurs de noodzakelijke kennis voor deze technieken aan te reiken.

OPLEIDINGSINHOUD De ISSO 72-opleiding behandelt het ontwerpen en dimensioneren van kleine, individuele warmtepompen voor woningen. Tijdens de opleiding ISSO 98 stoomt Wasco cursisten klaar om systemen met lucht/ water-warmtepompen in woningen te ontwerpen, realiseren en beheren. Onderdelen van de opleiding zijn onder meer het selecteren en berekenen van de buffervaten en boilers.

INFORMATIEBEHOEFTE Technisch specialist en opleider Ingmar Tennekes verzorgt samen met Rob van Houten, manager Techniek en Duurzaam bij Wasco, beide ISSO-trainingen. “We bieden een divers trainings- en opleidingsprogramma aan”, zegt Tennekes. Er zijn op dit vlak namelijk veel vragen die wij als kennispartner willen beantwoorden. Met de kennis die we de installateurs met de opleidingen meegeven, kunnen ze hun projecten succesvol afronden.”

KWALITEIT Ingmar Tennekes

De ISSO-opleidingen die WasCollege aanbiedt, zijn ‘Ontwerpen van individuele en kleine warmtepomp systemen voor woningen (ISSO 72)’ en ‘Ontwerp, realisatie en beheer lucht-waterwarmtepompen in woningen (ISSO 98)’. Beide opleidingen duren drie dagen.

ISSOINFO APRIL 2019

Volgens Tennekes is het uitgangspunt van beide opleidingen om de eindgebruiker de hoogst mogelijke kwaliteit te bieden. “Samen met installateurs projecten duurzaam en comfortabel afleveren, zodat klanten tevreden zijn; daar gaat het om en daar gaan we voor!” WasCollege is officieel erkend opleider van de ISSO-opleidingen. Om de kwaliteit en de inhoud van deze opleidingen te waarborgen, zijn deze door InstallQ geaccrediteerd.

CATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019 EDUCATIE . . . 2019

Gloednieuwe cursus voor werken met noodverlichting voorziet in behoefte

Binnenkort is het lesmateriaal van de ISSO-cursus, die installateurs en onderhoudspartijen leert om op de juiste manier om te gaan met noodverlichting, beschikbaar. De cursus kan door opleiders worden verzorgd. Vanuit de markt was een dringende behoefte aan een cursus die het werken met noodverlichting voor installateurs en onderhoudspartijen behandelt.

Deelnemers aan de nieuwe cursus leren om noodverlichting op veilige wijze te installeren, onderhouden en beheren. Bij een succesvolle afronding van de cursus ontvangen de cursisten een certificaat als bewijs van hun kunde.

THEORIE “De nieuwe cursus bestaat uit twee delen”, legt Derksen uit. “Het eerste deel behandelt de theorie. Via e-learning leren de cursisten alles wat ze moeten weten over werken met noodverlichting. Vervolgens volgt er een toets van tien vragen om te controleren of de deelnemer op het benodigde niveau zit om door te gaan.”

PRAKTIJK Als deelnemers de toets voldoende afsluiten, volgt het praktische deel van de cursus. Derksen: “Het praktische deel bestaat uit een ochtend- en een middagdeel. In de ochtend krijgen de cursisten uitleg over de praktische kant van werken met noodverlichting en is er gelegenheid om vragen te stellen. Tijdens het middaggedeelte moeten de deelnemers enkele opdrachten uitvoeren om te bewijzen dat zij de kennis in de praktijk kunnen toepassen.”

‘VEILIG WERKEN’ VERZOEK NIEUWE CURSUS André Derksen, projectcoördinator noodverlichting, geeft aan dat ISSO de cursus ontwikkelde op verzoek van de verenigde professionals in noodverlichting (NVFN), Techniek Nederland en OTIB. “Hiervoor was de enige beschikbare cursus die noodverlichting behandelde de cursus Noodverlichtingsdeskundige. Die cursus richt zich echter specifiek op ontwerpers, adviseurs en partijen die zijn belast met de inspectie van noodverlichtingssystemen. Hierdoor bleek deze opleiding in de praktijk te lastig voor installateurs.”

Het nieuwe cursusmateriaal voor werken met noodverlichting is voor de zomer beschikbaar via de KennisBank. Opleiders kunnen met dit materiaal de ISSO-cursus verzorgen. Derksen is blij dat opleiding inmiddels beschikbaar is voor installateurs en onderhoudspartijen. “Met de cursus is een specifiek middel voorhanden zodat iedereen kan leren om veilig met noodverlichting te werken.”

ISSOINFO APRIL 2019

Colofon

ISSO Info is een uitgave van:

ISSO, kennisinstituut bouwen installatietechniek Weena 505 3013 AL Rotterdam

ISSOINFO APRIL 2019

Postbus 577, 3000 AN Rotterdam

Vormgeving: Stijlmeesters

Tel. 010 - 206 59 69

Redactie: Anneli van Kleven-Pijpers en Stijlmeesters

Fax 010 - 213 03 84

De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld

info@isso.nl,

voor persoonlijke of materiĂŤle schade, veroorzaakt

www.isso.nl | kennisbank.isso.nl

door onjuistheden in de redactionele kolommen.