ISSO-pub 87 2016

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

KENNISINSTITUUT VOOR DE INSTALL ATIESEC TOR

87

K WA L I T E I T S E I S E N V O O R WAT E R T E C H N I S C H E I N S TA L L AT I E S I N T U I N B O U W K A S S E N

publicatie

ISSO

Kennisinstituut voor de Installatiesector

Kruisplein 25 3014 DB Rotterdam Postbus 577 3000 AN Rotterdam Tel. 010-2065969 Fax 010-2130384 E-mail: isso@isso.nl

ISSO houdt zich bezig met het identificeren van kennisvragen binnen de installatiesector, het ontsluiten en toegankelijk maken van deze kennis in de vorm van praktische ISSO-publicaties en het bevorderen van het gebruiken van ISSO-publicaties als normstellende richtlijnen.

De in ISSO deelnemende organisaties zijn: NLingenieurs: Organisatie van advies- en ingenieursbureaus PIT: Stichting Promotie Installatietechniek TVVL: Nederlandse Technische Vereniging voor Installaties in Gebouwen UNETO-VNI: Ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel De werkzaamheden worden begeleid door de Raad van Begeleiding, welke ten tijde van het tot stand komen van deze publicatie als volgt was samengesteld: De heer W.J.H. Scheffer De heer ir. R.D. van Bergen De heer ing. R. Steine De heer ing. H. Besselink De heer ir. P.A.L. Stoelinga Mevrouw prof.dr.ir. P.M. Bluyssen De heer ing. A.A.L. Traversari MBA De heer ing. W.F.G. Hooijkaas Mevrouw ir A.C. Westerlaken De heer H.M.A. Janssen Groesbeek De heer ir. T.M.E. Zaal De heer T. Klinkenberg De heer prof. ir. W. Zeiler De heer ir. W. Plokker De heer ir. W.G. Ram De realisatie van de ISSO-publicatie 87 werd begeleid door de ISSO-kontaktgroep die als volgt was samengesteld: De heer G. van Bergenhenegouwen Patron Agri Systems B.V. De heer C. van Hulzen Certhon De heer G. van Lier (voorzitter) Certhon en Revaho De heer C. Overgaauw PB Techniek B.V. De heer A. Plomp Royal Brinkman De heer P.G. van der Sar Achmea Agro De heer ir. A.M. van Weele (rapporteur) ISSO De heer R. de Wit Certhon Naast de leden van de kontaktgroep hebben de volgende deskundigen een bijdrage aan de publicatie geleverd: R. Caron Agro AdviesBuro te Naaldwijk.

G. Meijs LTO Glaskracht Nederland te Bleiswijk.

D. van Vliet Yara Benelux te Vlaardingen.

M. Melissant Van Iperen B.V. te Westmaas.

De ontwikkeling van publicatie 87 is tot stand gekomen door financiële bijdragen van:

Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van deze publicatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij zowel het verzamelen als bij het verwerken en opstellen van de in deze publicatie vervatte gegevens. Nochtans moet niet worden uitgesloten, dat deze publicatie onvolledig is of dat zij onjuistheden of onvolkomenheden bevat. Degene die van deze publicatie en de daarin vermelde gegevens gebruik maakt, aanvaardt dan ook daarvoor zelf het risico.

Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van deze publicatie hebben medegewerkt sluiten iedere aansprakelijkheid uit voor zowel schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van de publicatie als schade die zou kunnen ontstaan als gevolg van eventuele (druk-)fouten, onvolledigheden en onvolkomenheden van deze publicatie.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur van Stichting ISSO. Voorzover het maken van kopieën uit deze publicatie is toegestaan op grond van artikel 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo het Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp).

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the written permission of the foundation ISSO. Op alle publicaties van Stichting ISSO zijn de Algemene Leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.isso.nl of opvragen bij Stichting ISSO. Aanvullingen en eventuele errata zijn te raadplegen via onze website: www.isso.nl Eventuele opmerkingen en vragen kunnen doorgegeven worden aan ISSO, Postbus 577, 3000 AN Rotterdam, e-mail: isso@isso.nl © 2e herziene uitgave, vervangt uitgave van 2007 Stichting ISSO – Rotterdam, maart 2016

ISSO-publicatie 87

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

ISBN: 978-90-5044-286-2

INHOUDSOPGAVE Symbolenlijst

1

2

Grafische symbolenlijst

11

Begrippenlijst

15

Afkortingen

17

Leeswijzer

19

Wateropslag

21

1.1

Silo

21

1.2

Bassin

24

1.3

Ondergrondse wateropslag (OWO)

27

Leidingwerk irrigatie

29

2.1

Programmafase

29

2.2

Ontwerpfase

30

2.2.1

Bepaling van de expansievoorzieningen

30

2.2.2

Bepaling van de benodigde leidingdiameters

2.3

2.4

30

Uitvoeringsfase

45

2.3.1

Pvc-leidingen

45

2.3.2

Leidingen van PE

46

2.3.3

Beproeving/ oplevering

48

Pompen

48

2.4.1

Centrifugaalpompen

49

2.4.2

Verdringerpompen

50

2.4.3

Regeling van pompen

50

2.5

Afsluiters/terugslagkleppen

50

2.6

Filters

54

2.7

ISSO-publicatie 87

9

2.6.1

Zandbedfilters

55

2.6.2

Zeeffilters/gaasfilters

57

2.6.3

Zelfreinigende filters

57

2.6.4

Ringenfilter/schijvenfilter

58

2.6.5

Zeefbocht

58

2.6.6

Trommelfilter

59

Meetsensoren

59

2.7.1

Debietmeting

59

2.7.2

pH-meting

61

2.7.3

EC-meting

61

2.7.4

Startbak

62

2.7.5

Weegschaal

62

2.7.6

Vochtmeting

62

2.7.7

Drukmeting

62

2.7.8

Temperatuurmeting

63

2.7.9

Niveaumeting

63

2.8

Mengers

64

2.9

Venturi's

64

3

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

3

4

5

Waterbehandeling

65

3.1

Ontijzering

65

3.2

Ontmanganing

66

3.3

Omgekeerde osmose

66

3.4

Actieve koolfilter

67

3.5

Water ontharden

68

Aanvoer en opslag van meststoffen

69

4.1

Vaste meststoffen

69

4.2

Vloeibare meststoffen

69

4.2.1

Opslag van vloeibare meststoffen in jerrycans

70

4.2.2

Opslag vloeibare meststoffen in transportvaten

70

4.2.3

Opslag vloeibare meststoffen in bulkcarriers

70

4.2.4

Opslag vloeibare meststoffen in stationaire vaten/tanks

5.1

5.2 6

7

8

70

Bemestingsunits

73

Dosering van meststoffen op basis van opgeloste meststoffen

73

5.1.1

Meezuigunits

73

5.1.2

Mengbakunit

73

5.1.3

Directe-injectie-units

74

Dosering van meststoffen op basis van geconcentreerde vloeibare meststoffen

74

Watergeefsystemen

75

6.1

Beregening

75

6.2

Druppelbevloeiing

79

6.3

Nevelsystemen

82

6.4

Eb- & vloedsystemen

84

Recirculatie

87

7.1

Recirculatie via de grond

87

7.2

Bovengronds

87

Ontsmetting

89

8.1

Thermische ontsmetting

89

8.2

UV-licht

89

8.3

Ozon

90

8.4

Ontsmetting met chemische middelen

90

9

Meetapparatuur

91

10

Oplevering

93

10.1

Handleiding

95

10.2

Beschikbare gegevens na oplevering

95

10.3

Onderhoudsschema

11

ISSO-publicatie 87

96

MKK-structuur

97

11.1

Opzet MKK

97

11.1.1 Fases

97

11.1.2 Kwaliteitbeheeraspecten

97

11.1.3 Matrix

98

11.2

Overzicht ingevulde cellen

99

11.3

Celinhoud en specificatiebladen

99

11.4

Opbouw specificatiebladen

104

4

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

Specificatiebladen

105

I.

Programmafase

105

I.0-1

Algemeen

105

I.1-1

Organisatie

107

I.2-1

Uitwisseling informatie

108

I.8-1

Rapportage

109

II.

Ontwerpfase

110

II.0-1

Algemeen

110

II.1-1

Organisatie

111

II.2-1

Communicatie

112

II.8-1

Rapportage

114

III.

Uitwerkingsfase

115

III.0-1

Algemeen

115

III.2-1

Uitwisseling van informatie

116

III.3-1.1

Silo

117

III.3-1.2

Bassin

121

III.3-1.3

Ondergrondse water opslag (OWO)

125

III.3-2

Leidingwerk en appendages

126

III.3-2.1

Leidingen van pvc

128

III.3-2.2

Leidingen van PE

130

III.3-2.3

Pompen

131

III.3-2.4

Afsluiters/terugslagkleppen

132

III.3-2.5

Filters

133

III.3-2.6.1

Debietmeting

135

III.3-2.6.2

pH-meters

136

III.3-2.6.3

EC-meters

137

III.3-2.6.4

Startbak

138

III.3-2.6.5

Weegschaal

139

III.3-2.6.6

Vochtmeters

140

III.3-2.6.7

Apparatuur voor het meten van druk; manometer

141

III.3-2.6.8

Thermometer

142

III.3-2.6.9

Niveaumeters

143

III.3-2.7

Mengers

144

III.3-2.8

Venturi's

145

III.3-3.1

Ontijzering

146

III.3-3.3

Omgekeerde osmose

147

III.3-3.4

Actieve koolfilter

148

III.3-3.5

Waterontharder

149

III.3-4

Opslag van meststoffen

150

III.3-4.1

Vaste meststoffen

151

III.3-4.2

Vloeibare meststoffen

152

III.3-5

Bemestingsunits

155

III.3-5.1

Dosering van meststoffen op basis van opgeloste meststoffen

156

III.3-5.2

Dosering van meststoffen op basis van vloeibare meststoffen

157

III.3-6

Watergeefsystemen

158

III.3-6.1

Beregening

159

III.3-6.2

Druppelbevloeiing

162

III.3-6.3

Nevelsystemen

165

III.3-6.4

Eb- & vloedsystemen

167

ISSO-publicatie 87

5

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

III.3-7

Recirculatie

171

III.3-7.1

Recirculatie via de grond

172

III.3-7.2

Bovengronds

173

III.3-8

Ontsmetting

174

III.3-8.1

Thermische ontsmetting

175

III.3-8.2

UV-licht

176

III.3-8.3

Ozon

177

III.3-8.4

ECA-water

178

III.4-1

Samenvatting middelen uitwerkingsfase

179

III.5-0

Inkoop

181

III.8-1

Algemeen

182

III.8-2

Waterzijdige ontwerpgegevens

183

III.8-3

Specificatie componenten

184

IV.

Realisatiefase

185

IV.0-1

Algemeen

185

IV.2-1

Uitwisseling van informatie

186

IV.3-1.1

Silo

187

IV.3-1.2

Bassin

189

IV.3-2

Leidingwerk en appendages

191

IV.3-2.1

Leidingen van pvc

193

IV.3-2.2

Leidingen van PE

195

IV.3-2.3

Pompen

197

IV.3-2.4

Afsluiters/terugslagkleppen

198

IV.3-2.5

Filters

199

IV.3-3.3

Omgekeerde osmose

201

IV.3-5

Bemestingsunits

202

IV.3-6.1

Beregening

203

IV.3-6.2

Druppelbevloei誰ng

205

IV.3-6.3

Nevelsystemen

207

IV.3-6.4

Eb- & vloedsystemen

208

IV.3-7

Recirculatie

209

IV.3-7.1

Recirculatie via de grond

210

IV.3-7.2

Bovengronds

211

IV.3-9

Meetapparatuur

213

IV.3-10

Oplevering

214

IV.3-10.1

Handleiding

217

IV.4-1

Overzicht middelen in de realisatiefase

218

IV.8-1

Algemeen

220

V.

Beheerfase

221

V.2-1

Uitwisseling van informatie

221

V.3-1.1

Silo

222

V.3-1.2

Bassin

223

V.3-2.3

Pompen

224

V.3-2.5

Filters

225

V.3-2.6.2

pH-meting

228

V.3-2.6.3

EC-meting

229

V.3-2.6.4

Startbak

230

V.3-2.6.6

Vochtmeting

231

V.3-3.1

Ontijzering

232

V.3-3.2

Omgekeerde osmose

233

ISSO-publicatie 87

6

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

V.3-4

Opslag van meststoffen

234

V.3-6.1

Beregening

235

V.3-6.2

Druppelbevloeiing

238

V.3-6.3

Nevelsystemen

240

V.3-8.1

Verhitting

241

V.3-8.2

UV

242

V.3-8.3

Ozon

243

V.3-8.4

ECA-water

244

V.3-10

Algemeen onderhoudsschema

245

V.4-1

Overzicht middelen in de beheerfase

246

v.8-1

Rapportage

248

Bijlage A

Afpersen PE-leidingen

249

Bijlage B

Opnamestaten

250

Bijlage C

Pompkarakteristiek en serie-parallelschakeling van pompen

278

Bijlage D

Langeliermethode

292

Bijlage E

Besluit drukapparatuur

294

Bijlage F

Machinerichtlijn

297

Literatuurlijst

299

ISSO-publicatie 87

7

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

ISSO-publicatie 87

8

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

SYMBOLENLIJST pw

drukval door stromingsweerstand over het traject

[Pa]

pa

extra drukval ten gevolge van versnelling

[Pa]

pmax

drukpiek bij waterslag

[Pa]

v

verandering van de stroomsnelheid van de vloeistof in de leiding

[m/s]



wanddikte van de leiding

[m]



rendement

[-]



dichtheid

[kg/m3]

a

constante

[-]

A

alkaliteit

[mg CaCO3/l]

b

constante

[-]

c

constante

[-]

c

voortplantingssnelheid

[m/s]

d

constante

[-]

d

diameter van de leiding

[mm]

DN

grootste diameter

[mm]

E

elasticiteitsmodulus van het leidingmateriaal

[N/m2]

EC

geleidbaarheid

[mS/cm]

g

versnelling van de zwaartekracht

[m/s2]

h

opvoerhoogte

[m]

K

compressiemodulus van de vloeistof (= 2,1 · 109 N/m2)

[N/m2]

LSI

Langelier-index

[-]

l

lengte van de aansluitleiding

[m]

p1

druk aan zuigzijde

[Pa]

p2

druk aan perszijde

[Pa]

pH

pH-waarde van (voedings)water

[-]

Pas

vermogen geleverd door de as van de elektromotor

[W]

ps

maximaal toelaatbare druk

[bar]

pv

dampdruk

[bar]

pv

dampdruk

[Pa]

qv

volumestroom

[m3/s]

SI

stabiliteitsindex

[-]

T

temperatuur

[K]

ts

sluitsnelheid van de kraan/afsluiter

[s]

TDS

totaal opgeloste stoffen

[mg/l]

ISSO-publicatie 87

9

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

ISSO-publicatie 87

10

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

GRAFISCHE SYMBOLENLIJST H

Elektrisch bediende afsluiter

Handbediende afsluiter

Afsluiter bediend door een veer

Afsluiter met een slangaansluiting

Elektrisch bediende membraanafsluiter

Naaldafsluiter

H

Schuifafsluiter

Handbediende membraanafsluiter

M

Met elektromotor bediende naaldafsluiter

P

Klepafsluiter

Pneumatisch bediende klepafsluiter

Inregelafsluiter

Afsluiter bediend door een vlotter

Thermostatische afsluiter

M

Inregelafsluiter met meetnippels

Regelafsluiter met servomotor

M

Thermostatische afsluiter met voeler op afstand

Vul- en aftapkraan

Vlinderklep

Met elektromotor bediende vlinderklep

Vlinderklep met vertragingskast

Terugslagklep

Mengklep

Vierwegklep

Veiligheidsklep veerbediend

P

Pneumatisch bediende vlinderklep

M

Verdeelklep

Met motor bediende driewegklep

P

Veiligheidsklep met gewicht

ISSO-publicatie 87

Reduceertoestel

Kogelkraan

11

Kogelkraan met pneumatische bediening

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

M

M elektrisch

M

M

H hydraulisch P pneumatisch

Kogelkraan met elektromotor

Type bediening

Gekoppelde kogelkraan; Gekoppelde naaldafsluiter; bediend door elektromotor bediend door elektromotor

M

Gekoppelde vlinderklep; bediend door elektromotor

Blindflens aan afsluiter

Blindflens aan leidingeind

Eindkap; afneembaar

Eindkap; vast

Eindkoppeling

Pomp

Tweetoerenpomp

G Pomp met variabele rotatiefrequentie

Ketel voor gasvormige brandstof (atmosferische brander)

Ketel voor gasvormige brandstof (ventilatorbrander)

Warmtekrachtaggregaat

Luchtverwarmer

Luchtverwarmer voor gasvormige brandstoffen (atmosferische brander)

Luchtverwarmer voor gasvormige brandstoffen (ventilatorbrander)

Kleppenregister, gelijkroterend

T

Kleppenregister, contraroterend

ISSO-publicatie 87

Schroefcompressor

Zuigercompressor

12

Centrifugaalcompressor

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

AV

AV

AV

Centrifugaalventilator: AV = afvoerventilator, TV = toevoerventilator

Dakventilator centrifugaal

Axiaalventilator

Dakventilator axiaal

Statische menger

Dynamische menger

Propellorroerder

Waaierroerder

Expansievat

Gesloten vat

Zandfilter

AV

Ventilatorsectie: AV = afvoer, TV = toevoer

AV

M

Zeefbocht

Membraanfilter

Zelfreinigend filter

Fijnfilter; Y-type

Instelbare doorstroombegrenzer

Vloeistof - open

Sifon

Vochtafscheider

HD-UV LD-UV Thermisch

Tegenstroomapparaat

Kruisstroom warmtewisselaar

Vultrechter

Ontsmetter

F Kijkglas

F

Pulsgever t.b.v. hoeveelheidsmeting

ISSO-publicatie 87

Indicator

Mechanische vlotterschakelaar

Optische doorstromingsmeter

Fq

Fq

Registrerende hoeveelheidsmeter

Registrerende en schakelende hoeveelheidsmeter

13

Scheidingsmembraan t.b.v. instrumentaansluiting

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

Verloop; algemeen

Venturi

Koudwatertappunt

Warmwatertappunt

Leiding met mantel

Leiding met isolatie

Flensverbinding

Leidingonderbreking

Kruising met aansluiting

Kruising met aansluiting

Kruising 2 leidingen (zonder aansluiting)

Flexibele verbinding

M

BR Brandklep

Inregelklep

EC

PH

EC-opnemer

EC-opnemer

Motorisch bediende klep: M = elektromotor, E = elektromagnetische motor, P = pneumatische motor

Regeltechnische symbolen Volgens NEN 3157 Technische tekeningen - Symbolen voor de meet- en regeltechniek - Basissymbolen voor de procesinstrumentatie. is het algemene symbool voor regeltechnische functies/onderdelen als voeler, regelaar, schakelaar, e.d.

Het symbool wordt voorzien van 2 letters

Opnemer

1e letter

Aard van het proces

2e letter

Functie

F

Stroming, debiet

A

Alarm

L

Niveau

C

Regelaar

M

Vochtigheid

E

Opnemen (voelend)

P

Druk

I

Aanwijzend instrument

Pd

Drukverschil

P

Proefaansluitpunt

S

Toerental, snelheid

R

Registrerend

T

Temperatuur

S

Schakelaar

T

Opnemer (zendend)

Voorbeelden FS: stromingsschakelaar LA: niveaualarm PC: drukregelaar TI: temperatuuraanwijzer (thermometer) PT: drukopnemer

ISSO-publicatie 87

14

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

BEGRIPPENLIJST CU-waarde De Christiansen-coëfficiënt van uniformiteit. Hierbij wordt de uniformiteit van de beregening weergegeven door middel van een statistische berekening. Hoe hoger de waarde des te beter de uniformiteit.

De IP-aanduiding is internationaal genormaliseerd in de norm IEC 60529. De IP-aanduiding heeft twee cijfers, het eerste geeft de beschermingsgraad tegen aanraken en indringen van voorwerpen, het tweede de beschermingsgraad tegen vocht.

Cavitatie Cavitatie is het verschijnsel dat in een turbulent bewegende vloeistof de plaatselijke druk lager wordt dan de dampdruk van de vloeistof, in open systemen met water zo'n 1/3 à 1/4 van de atmosfeerdruk. Hierdoor ontstaan dampbellen die met kracht kunnen imploderen als ze in een gebied komen waar de druk weer hoger is. Door de implosie wordt een schokgolf opgewekt die te horen is als geluid, maar ook schade kan toebrengen aan in de buurt zijnde componenten.

Tabel IP-klassen

CV-waarde Deze waarde geeft de variatiecoëfficiënt; een maat voor onderlinge nauwkeurigheid van apparatuur of componenten (bv. druppelaars). Hoe lager de CVwaarde des te hoger de onderlinge nauwkeurigheid.

Drainpercentage Percentage water dat meer gegeven wordt dan nodig is. Deze waterhoeveelheid moet voor hergebruik worden gerecirculeerd.

Betekenis tweede cijfer

0

Geen bescherming

Geen

1

Grote voorwerpen

Drupdicht Type I

2

Middelgrote voorwerpen

Drupdicht Type II

3

Kleine voorwerpen

Spatdicht

4

Spitse voorwerpen

Plensdicht

5

Stofbescherming

Sproeidicht

6

Stofvrij

Waterbestendig

7

N.v.t.

Dompeldicht

8

N.v.t.

Waterdicht

9

N.v.t.

Vochtigdicht

Medium Vloeistof, al dan niet voorzien van meststoffen/bestrijdingsmiddelen etc.

Drukklasse PE De drukklasse geeft aan wat de maximale werkdruk is.

Standaardklassen voor HPE-leidingen en hulpstukken zijn: PN8, PN10 en PN12,5.

Neerslagintensiteit De hoeveelheid water die bij beregeningssystemen gegeven wordt, uitgedrukt in liters per vierkante meter per uur.

Drukklasse pvc De drukklasse geeft aan wat de maximale werkdruk is.

Standaardklassen voor pvc-leidingen en hulpstukken zijn: 7,5 bar (0,75 MPa) , 10 bar (1,00 MPa) , 12,5 bar (1,25 Mpa) en 16 bar (1,60 MPa).

Pompdruk Druk die de pomp maximaal kan leveren.

NPSH-waarde Hoogte van de vloeistofkolom die het verschil aangeeft tussen de zuigdruk en de dampdruk die een pomp minimaal nodig heeft om goed te kunnen werken. In het Engels wordt dit weergegeven door de term Nett Positive Suction Head (NPSH).

Drukverlies Verschil tussen de druk aan het begin en het einde van een leiding/buis. Deze waarde is voor een rechte leiding afhankelijk van het debiet, de leidingdiameter, de wandruwheid van de leiding en de kinematische viscositeit. Bij leidingen met appendages hebben deze ook invloed op het optredende drukverlies.

Pvc Polyvinylchloride. Kunststof gebruikt voor o.a. buizen en verkrijgbaar in een aantal varianten. Wanneer in deze ISSO-publicatie gesproken wordt over pvc dan wordt pvc-U bedoeld.

HD-nevelsysteem Systeem met een druk van 50 bar of hoger voor het bevochtigen van de ruimte.

Hoofdleiding De leiding die van de watertechnische ruimte naar de kraanvakken loopt.

Softstarter Voorziening die ervoor zorgt dat een pomp langzaam of in een aantal stappen het toerental verhoogt tot het nominale toerental bereikt is.

IP-klassen De IP-codering (International Protection Rating) is een aanduiding voor de mate van beveiliging van de constructie van elektrische of elektronische apparatuur tegen eigen schade door gebruik in 'vijandige omgevingen' en tegen eventueel gevaar voor de gebruiker.

ISSO-publicatie 87

Betekenis eerste cijfer

Stijfheidsklasse Het klassegetal volgt uit de diameter van de buis gedeeld door de wanddikte. Hoe kleiner het getal hoe dikker de buiswand.

15

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

Tabel Overzicht van benamingen voor | stijfheidsklassen (voorste kolom is volgens de norm) SN 2

SDR 51

klasse 51

SN 4

SDR 41

klasse 41

SN 8

SDR 34

klasse 34

Toevoerleiding Leiding tussen de hoofdleiding en de verdeelleidingen.

Verdeelleiding Leiding in het kraanvak waarop de diverse slangen met druppelaars, leidingen met sproeiers, of opzetleidingen worden aangesloten.

Watergift De hoeveelheid water die bij druppelsystemen gegeven wordt, uitgedrukt in liters per vierkante meter per uur.

Waterslag Waterslag is een drukverhoging in het leidingnet ten gevolge van een snelheidsverandering van een watermassa in een gesloten leidingsysteem.

Vloeibare meststoffen Vloeibare meststoffen zijn meststoffen die in vloeibare vorm aangeleverd worden. In deze ISSO-publicatie wordt gesproken van vloeibare meststoffen wanneer deze zijn zoals aangeleverd door de leverancier.

Opgeloste meststoffen zijn verdunde vloeibare meststoffen of opgeloste vaste meststoffen.

Werkdruk De druk waarbij het systeem in normale omstandigheden werkt.

ISSO-publicatie 87

16

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

AFKORTINGEN ECA

Electrical Chemical Activated.

HD

Hoge druk.

HDPE

Hoge druk polyetheen.

LD

Lage druk.

LDPE

Lage druk polyetheen.

MKK

Model kwalitietsbeheersing klimaatinstallaties.

NEN

Nederlands Normalisatie Instituut.

ppm

Parts per million.

ppb

Parts per billion.

PP

Polypropeen.

PB

Polybuteen.

PE

Polyetheen.

PGS

Publicatiereeks gevaarlijke stoffen.

Pvc

Polyvinylchloride.

Pvc-C

Nagechloreerde polyvinylchloride.

Pvc-U

Ongeplasticeerd pvc.

UV

Ultraviolet.

ISSO-publicatie 87

17

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

ISSO-publicatie 87

18

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen

LEESWIJZER Deze ISSO-publicatie behandelt de watertechnische installaties in tuinbouwkassen. Het gaat hierbij niet alleen om de opslag van hemelwater (regen) maar ook om het beregenen/bevloeien/water geven van producten en het mengen en aanvoeren van voedingswater ten behoeve van de teelt en het afvoeren van overtollig voedingswater.

Doelgroep De doelgroep wordt niet alleen gevormd door ontwerpers, installateurs en adviseurs van watertechnische installaties, maar ook door toeleveranciers en onderaannemers.

De ISSO-publicatie kent twee delen:  Deel 1: het ontwerp en de realisatie per onderwerp;  Deel 2: de MKK-specificatiebladen; alle fasen vanaf de initiatieffase tot en met het beheer en onderhoud worden behandeld.

Deze ISSO-publicatie geeft eisen waaraan goede watertechnische installaties in tuinbouwkassen moeten voldoen. Met watertechnische installaties worden de volgende installaties bedoeld:  Wateropslagsystemen;  Leidingwerk en appendages;  Waterbehandeling;  Bemestingsunits en opslag van meststoffen;  Watergeefsystemen;  Recirculatie;  Ontsmetting.

Behalve op de eisen wordt ook ingegaan op de middelen en methoden om aan deze eisen te voldoen.

In deze ISSO-publicatie wordt niet alleen ingegaan op het ontwerp, maar ook op uitvoering, oplevering en onderhoud en beheer van de installatie. Ook wordt aangegeven waaraan een handleiding van de installaties minimaal moet voldoen.

Deze ISSO-publicatie vormt de basis voor BRL 8000 Ontwerpen en bouwen van tuinbouwkasconstructies en -installaties.

Om als basis voor een BRL te kunnen dienen is het noodzakelijk dat de ISSO-publicatie in de zgn. MKKstructuur (Model Kwaliteitsbeheersing Klimaatinstallaties) is opgesteld (zie hoofdstuk 11). Hoewel dit model voor klimaatinstallaties is opgezet, is de structuur zonder meer bruikbaar voor watertechnische installaties.

Het model wordt onderstaand verder toegelicht.

Toepassingsgebied De ISSO-publicatie geeft niet alleen hulpmiddelen voor de communicatie met de opdrachtgever (tuinder) bij het vaststellen van de uitgangspunten, maar doorloopt alle projectfasen vanaf de initiatieffase tot en met het beheer en onderhoud van de installaties.

De in deze ISSO-publicatie beschreven installaties zijn onafhankelijk van het type kas.

Deze ISSO-publicatie gaat niet over leidingwaterinstallaties. Hiervoor wordt verwezen naar NEN 1006.

ISSO-publicatie 87

19

Kwaliteitseisen voor watertechnische installaties in tuinbouwkassen