publicatie
k e nnisins t i t u u t v o o r d e ins t a l l a t i e s e c t o r
110
Comfortluchtgordijnen, industriĂŤle luchtgordijnen en luchtgordijnen voor koel- en vrieshuizen
luchtgordijnen
ISSO
Kennisinstituut voor de Installatiesector
Kruisplein 25 3014 DB Rotterdam Postbus 577 3000 AN Rotterdam Tel. 010-2065969 Fax 010-2130384 E-mail: isso@isso.nl
ISSO houdt zich bezig met het identificeren van kennisvragen binnen de installatiesector, het ontsluiten en toegankelijk maken van deze kennis in de vorm van praktische ISSO-publicaties en het bevorderen van het gebruiken van ISSO-publicaties als normstellende richtlijnen.
De in ISSO deelnemende organisaties zijn: NLingenieurs: Organisatie van advies- en ingenieursbureaus PIT: Stichting Promotie Installatietechniek TVVL: Nederlandse Technische Vereniging voor Installaties in Gebouwen UNETO-VNI: Ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel De werkzaamheden worden begeleid door de Raad van Begeleiding, welke ten tijde van het tot stand komen van deze publicatie als volgt was samengesteld: De heer W.J.H. Scheffer De heer ir. R.D. van Bergen De heer ing. R. Steine De heer ing. H. Besselink De heer ir. P.A.L. Stoelinga Mevrouw prof.dr.ir. P.M. Bluyssen De heer ing. A.A.L. Traversari MBA De heer ing. W.F.G. Hooijkaas De heer ir. E.J. Wagenaar De heer H.M.A. Janssen Groesbeek Mevrouw ir A.C. Westerlaken De heer T. Klinkenberg De heer ir. T.M.E. Zaal De heer ir. W. Plokker De heer prof. ir. W. Zeiler De heer ir. W.G. Ram De realisatie van de ISSO-publicatie 110 werd verzorgd door de ISSO-kontaktgroep die als volgt was samengesteld: De heer P. de Jong Van Dorp Installaties De heer R.F. Joosten HVAC Nederland De heer ir. A.J. Kalkman TNO De heer drs. W. Ladiges OTIB De heer ing. E.C. Vonk Huygen Installatie Adviseurs De heer F.A. Vos UNETO-VNI De heer ing. W.A. de Vries Biddle B.V. De heer ir. A.M. van Weele ISSO Proeflezers namens de VLA: De heer X. van Bree De heer A.J. Pothoven
LSA Frico BV, Arnhem Spirair, Nijkerk
De ontwikkeling van publicatie is mede tot stand gekomen door een financiële bijdrage van:
Opleidings- en ontwikkelingsfonds v o o r h e t Te c h n i s c h Installatiebedrijf
Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van deze publicatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij zowel het verzamelen als bij het verwerken en opstellen van de in deze publicatie vervatte gegevens. Nochtans moet niet worden uitgesloten, dat deze publicatie onvolledig is of dat zij onjuistheden of onvolkomenheden bevat. Degene die van deze publicatie en de daarin vermelde gegevens gebruik maakt, aanvaardt dan ook daarvoor zelf het risico. Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van deze publicatie hebben medegewerkt sluiten iedere aansprakelijkheid uit voor zowel schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van de publicatie als schade die zou kunnen ontstaan als gevolg van eventuele (druk-)fouten, onvolledigheden en onvolkomenheden van deze publicatie. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur van Stichting ISSO. Voorzover het maken van kopieën uit deze publicatie is toegestaan op grond van artikel 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo het Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the written permission of the foundation ISSO. Op alle publicaties van Stichting ISSO zijn de Algemene Leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.isso.nl of opvragen bij Stichting ISSO. Aanvullingen en eventuele errata zijn te raadplegen via onze website: www.isso.nl Eventuele opmerkingen en vragen kunnen doorgegeven worden aan ISSO, Postbus 577, 3000 AN Rotterdam, e-mail: isso@isso.nl © Stichting ISSO – Rotterdam, 1 november 2014
ISSO-publicatie 110
Luchtgordijnen Comfortluchtgordijnen, industriĂŤle luchtgordijnen en luchtgordijnen voor koel- en vrieshuizen
ISBN: 978-90-5044-262-6
INHOUDSOPGAVE Samenvatting
7
Afkortingen
1
2
3
11
Begrippenlijst
13
Inleiding
15
1.1
Algemeen
15
1.2
Doel van de ISSO-publicatie
15
1.3
Structuur van de publicatie
16
Wetgeving, normen en richtlijnen
17
2.1
Eisen waaraan het gebouw dient te voldoen waarin het luchtgordijn wordt geplaatst
17
2.2
Eisen waaraan het luchtgordijn-toestel dient te voldoen
17
2.3
Eisen waaraan bij werkzaamheden aan het luchtgordijntoestel dient te worden voldaan
17
Programmafase
19
3.1
Algemene werking van een luchtgordijn
19
3.1.1
Inleiding
19
3.1.2
Algemene werking van een luchtgordijn
20
3.1.3
Toepassingsgebied
21
3.2
Uitvoeringsvormen van luchtgordijnen
21
3.2.1
Keuze systeemconcept
21
3.2.2
Beschrijving basisconcepten
21
3.2.3
Montage luchtgordijn
25
3.2.4
Luchtstroom
26
3.2.5
Beschrijving componenten voor verwarming toevoerlucht
28
3.3
Luchtsnelheid en luchtvolumestroom
30
3.4
Thermisch comfort
31
3.4.1
Keuze comfortluchtgordijn of industrieel luchtgordijn
31
3.4.2
Thermisch comfort bij het passeren van het luchtgordijn
31
3.4.3
Thermisch comfort voor personen die verblijven in een naastgelegen verblijfsgebied c.q. leefruimte
31
3.5
3.6
3.7
ISSO-publicatie 110
9
Symbolenlijst
Akoestisch comfort
32
3.5.1
Comfortluchtgordijn of industrieel luchtgordijn
32
3.5.2
Geluidsniveau bij het passeren van het luchtgordijn
32
3.5.3
Geluidsniveau in een aangrenzend of naastgelegen verblijfsgebied c.q. leefruimte
32
Warmteverlies door een grote opening zonder luchtgordijn
33
3.6.1
Warmteverlies bij luchtstroming door ventilatie
33
3.6.2
Warmteverlies door een opening zonder luchtgordijn als gevolg van wind
33
3.6.3
Warmteverlies door een opening zonder luchtgordijn, thermische trek
34
3.6.4
Uitvoering warmteverliesberekening
34
Vermindering warmteverlies door toepassing luchtgordijn
35
3.7.1
De klimaatscheidingseffectiviteit van een luchtgordijn
35
3.7.2
Invloed drukverschillen op klimaatscheidingseffectiviteit
35
3.7.3
Toepassing van tochtsluizen
36
3.7.4
Richtwaarden voor de klimaatscheidingseffectiviteit
37
3.7.5
Bepaling van het warmteverlies door een opening
37
3.8
Het afgifterendement van een verwarmd luchtgordijn
37
3.9
Energie
39
3
Luchtgordijnen
3.10
4
7
ISSO-publicatie 110
40
3.10.2 Verwarmingsinstallatie
40
3.10.3 Koelinstallatie
41
Vastleggen systeemkeuze
41
3.12
Programma van Eisen
44
Ontwerpfase
45
4.1
Communicatie
45
4.2
Ontwerpmethode
46
4.2.1
Stappenplan
46
4.2.2
Berekeningsgrondslagen
46
4.2.3
Warmtelevering aan het luchtgordijn
52
Gebruik
52
4.3.1
Wintercondities
52
4.3.2
Zomercondities
52
4.3.3
Regeling
52
4.4
Filtering
53
4.5
Elektra
53
4.6
Gasaansluiting
53
4.7
Ontwerpspecificatie
54
Uitwerkings-/bestekfase
55
5.1
Communicatie/stappenplan
55
5.2
Selectie en validatie van systeemcomponenten
56
5.2.1
Selectie type luchtgordijn
56
5.2.2
Wijze van montage/inbouw
57
5.2.3
Eisen aan het geselecteerde luchtgordijn
58
5.3 6
40
3.10.1 Ventilatie-installatie
3.11
4.3
5
Interactie met andere systemen
5.2.4
Eisen aan de geselecteerde regeling
58
5.2.5
Eisen aan randapparatuur
58
Communicatie
58
Realisatiefase
59
6.1
Montage- en installatietechnische kwaliteitseisen
60
6.2
Controle en inbedrijfname
60
6.3
Inregelen
60
6.4
Oplevering
61
6.5
Communicatie en documentatie
61
6.6
Gebruikershandleiding
61
Beheer en onderhoud
63
7.1
Gebruiksvoorschriften
64
7.2
Onderhoudsvoorschriften
64
7.3
Beoordeling energiezuinige opstelling/werking bestaande luchtgordijnen
66
7.4
Controlemetingen
67
7.4.1
Luchtsnelheid
67
7.4.2
Uitblaastemperatuur
68
7.4.3
Uitblaasrichting/stromingsprofiel
69
4
Luchtgordijnen
8
MKK-structuur
71
8.1
Opzet MKK
71
8.1.1
Fases
71
8.1.2
Kwaliteitbeheeraspecten
71
8.1.3
Matrix
72
8.2
Overzicht ingevulde cellen
74
8.3
Celinhoud en specificatiebladen
74
8.4
Opbouw specificatiebladen
78
Specificatiebladen
79
I.
Programmafase
79
I.0-1
Programma van Eisen
79
I.0-2
Randvoorwaarden
80
I.2-1
Uitwisseling informatie
82
I.3-1
Thermisch comfort
83
I.3-2
Akoestisch comfort
84
I.3-3
Energie
85
I.4-1
Overzicht middelen in de programmafase
86
I.8-1
Rapportage
87
I.8-2
Vraagspecificatieblad kwaliteitsaspecten
88
II.
Ontwerpfase
90
II.2-1
Uitwisseling informatie
90
II.3-1
Bepalen van de afmetingen van de luchtstraal
92
II.3-2
Filtering
93
II.3-3
Regeling
94
II.3-4
Elektra
95
II.3-5
Warmtelevering aan luchtgordijn
96
II.4-1
Overzicht middelen in de ontwerpfase
98
II.8-1
Rapportage
99
II.8-2
Vraagspecificatieblad kwaliteitseisen
100
III.
Uitwerkingsfase
102
III.0-1
Algemeen
102
III.2-1
Uitwisseling informatie
103
III.3-1
Selectie luchtgordijn
104
III.3-2
Selectie regeling
105
III.3-3
Selectie randapparatuur
106
III.3-4
Selectie apparatuur warmtelevering aan luchtgordijn
107
III.4-1
Overzicht middelen in de uitwerkingsfase
108
III.8-1
Rapportage
109
III.8-2
Specificatieblad kwaliteitseisen
110
IV.
Realisatiefase
111
IV.2-1
Uitwisseling informatie
111
IV.3-1
Montage- en installatietechnische eisen luchtgordijnen
113
IV.3-2
Inbedrijfstellen, inregelen en opleveren
114
IV.3-3
Bepalen eigenschappen van de luchtstraal
116
IV.4-1
Overzicht middelen in de realisatiefase
119
IV.8-1
Rapportage
120
ISSO-publicatie 110
5
Luchtgordijnen
V.
Beheerfase
121
V.0-1
Algemeen
121
V.2-1
Uitwisseling informatie
122
V.3-1
Onderhoud
123
V.4-1
Overzicht middelen in de beheerfase
124
V.8-1
Rapportage
125
Bijlage A
Warmteverlies door grote opening als gevolg van thermische trek
127
Bijlage B
Windhinder en luchtgordijnen
133
Bijlage C
Luchtdichtheid van het gebouw
137
Bijlage D
Luchtsnelheid van de luchtstraal als functie van de hoogte
141
Bijlage E
Warmteverlies ten gevolge van wind
142
Literatuurlijst
ISSO-publicatie 110
146
6
Luchtgordijnen
SAMENVATTING De publicatie is een informatiebron voor hen die zich bezig houden met het ontwerpen, installeren en onderhouden van luchtgordijnen. De publicatie begint met een beschrijving van de werking van luchtgordijnen, de verschillende typen luchtgordijnen en geeft hulpmiddelen voor maken van een juiste systeemkeuze. Op basis van ligging (winddruk op de gevel), luchtdichtheid van het gebouw, thermisch en akoestisch comfort wordt een programma van eisen gegeven. In de publicatie wordt ook een indicatie gegeven van het warmteverlies door een geopende deur zonder en met een luchtgordijn. Op basis van het drukverschil over de opening en thermisch comfort wordt een stappenplan gegeven om een luchtgordijn te dimensioneren en op de juiste wijze bij de opening te plaatsen. Nadat een luchtgordijn ge誰nstalleerd en opgeleverd is, moet ervoor gezorgd worden dat het luchtgordijn blijft doen waar hij voor ontworpen was. Hiervoor is periodiek onderhoud noodzakelijk. In deze publicatie wordt ingegaan op het benodigde onderhoud en wordt ingegaan op verschillende methoden om te controleren of een luchtgordijn (nog) goed werkt. Ten behoeve van kwaliteitszorgsystemen zijn in het tweede deel van de publicatie specificatiebladen met kwaliteitseisen opgenomen volgens het MKK-model.
ISSO-publicatie 110
7
Luchtgordijnen
ISSO-publicatie 110
8
Luchtgordijnen
AFKORTINGEN CFD
Computational fluid dynamics.
CV
Centrale verwarming.
dB
Decibel.
DX
Directe expansie (bij warmtepomp).
EPBD Energy Performance of Buildings Directive. ISO
International Standards Organisation.
KSE
Klimaatscheidingseffectiviteit.
MKK
Model Kwaliteitsbeheersing Klimaatinstallaties.
NEN
Nederlands Normalisatie Instituut.
PvE
Programma van Eisen.
TPvE
Technisch Programma van Eisen.
VLA
Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten.
VRF
Variable refrigerant flow.
ISSO-publicatie 110
9
Luchtgordijnen
ISSO-publicatie 110
10
Luchtgordijnen
SYMBOLENLIJST A
oppervlakte van de deuropening
[m2]
B
breedte van de deuropening
[m]
b0
breedte van de luchtstraal
[m]
b1
temperatuurgradiënt koude ruimte/buiten
[K/m]
b2
temperatuurgradiënt warme ruimte
[K/m]
c
soortelijke warmte van het verwarmingswater
[kJ/(kg·K)]
cp
soortelijke warmte van lucht
[kJ/(kg·K)]
cv
soortelijke warmte van lucht
[kJ/(kg·K)]
Ccorr
correctiefactor voor thermische gradiënt
[-]
CD
dischargecoëfficiënt
[-]
Cp
winddrukcoëfficiënt
[-]
F0
kracht van de luchtstraal
[N]
g
gravitatieversnelling
[m/s2]
hc
enthalpie koude zijde
[J/kg]
hw
enthalpie warme zijde
[J/kg]
H
hoogte opening
[m]
KSE
klimaatscheidingseffectiviteit
[-]
L
lengte van het luchtgordijn
[m]
LA,eq
geluidsniveau op waarnemingshoogte
[dB]
QL,spec
uitgeblazen luchthoeveelheid per meter lengte
[m3/s·m]
QL
totaal uitgeblazen luchthoeveelheid door luchtgordijn
[m3/s]
Qv
luchtvolumestroom
[m3/s]
Qv,w
luchttoetreding door deuropening
[m3/s]
R
reductiefactor voor winddruk over luchtgordijn
[-]
T
absolute temperatuur
[K]
v
luchtsnelheid
[m/s]
vL
snelheid van de luchtstraal
[m/s]
vw
lokale windsnelheid
[m/s]
vwind
windsnelheid op gebouwhoogte
[m/s]
α
uitblaashoek luchtgordijn
[°]
ΔPL
drukverschil over de opening als gevolg van wind
[Pa]
ΔPo
drukverschil over deuropening
[Pa]
ΔPtt
drukverschil over de opening als gevolg van thermische trek
[Pa]
ΔPwind
drukverschil op de gevel als gevolg van wind
[Pa]
ΔPw
winddruk op de gevel
[Pa]
Δθ
temperatuurverschil over de opening
[K]
Δθover
verschiltemperatuur tussen θa en θL
[K]
ρ
dichtheid van lucht
[kg/m3]
ρkl
dichtheid van koude lucht
[kg/m3]
ρw
dichtheid van verwarmingswater
[kg/m3]
ISSO-publicatie 110
11
Luchtgordijnen
ρwl
dichtheid van de warme lucht
[kg/m3]
φ
volumestroom verwarmingswater
[m3/s]
ηafg
afgifterendement verwarmd luchtgordijn
[-]
ηsys
afgifterendement van de verwarming van het luchtgordijn
[-]
Φ
warmteverlies
[kW]
Φac
warmteverlies door een opening mét luchtgordijn
[kW]
ΦL
geïnstalleerd verwarmingsvermogen luchtgordijn
[kW]
ΦL,N
nominale verwarmingsbehoefte luchtgordijn
[kW]
Φmech
warmteverlies door ventilatie
[kW]
Φ0
warmteverlies door een opening zonder luchtgordijn
[kW]
Φrest
resterend warmteverlies met luchtgordijn
[kW]
Φtt
warmteverlies door thermische trek
[kW]
Φwind
warmteverlies door windinvloeden
[kW]
θL
luchttemperatuur uitblaaslucht
[°C]
θmax
maximale luchttemperatuur uitblaaslucht
[°C]
θin
luchttemperatuur binnen
[°C]
θout
luchttemperatuur buiten
[°C]
θa
aanvoertemperatuur verwarmingswater
[°C]
θr
retourtemperatuur verwarmingswater
[°C]
ISSO-publicatie 110
12
Luchtgordijnen
BEGRIPPENLIJST Toelichting: Wanneer er gesproken wordt over een 'luchtgordijn' wordt het toestel bedoeld. Wanneer het over de 'uitgeblazen lucht' gaat noemen we dit de luchtstraal.
breedte
Luchtgordijn Toestel bestaande uit onder meer een ventilator waarmee één of meer luchtstralen worden gerealiseerd. Optioneel kan het toestel worden voorzien van verwarming en/of koeling en van een automatische regeling.
te
ng
le
Luchtgordijn, afmetingen De lengte van het luchtgordijn is de grootste afmeting. De breedte is de afmeting haaks op de lengte en is gelegen in het vlak van de uitblaasopening. De hoogte is de afmeting loodrecht op de lengte en de breedte (zie onderstaande afbeelding). Deze benamingen van de afmetingen gelden bij zowel horizontale als verticale toepassing van het luchtgordijn.
α te
ng
le
Afb. Afmetingen en richting van de luchtstraal
hoogte breedte
Comfortluchtgordijn Luchtgordijn voor toepassing bij verblijfsgebieden waarbij comforteisen voor personen maatgevend zijn voor de inblaastemperatuur en -snelheid. De hoogte van de deuropening waarbij een comfortluchtgordijn kan worden toegepast bedraagt ca. 4 meter.
uitblaasopening
Afb. Afmetingen van het luchtgordijn Luchtstraal Een gecontroleerde luchtstroom die wordt gerealiseerd om een klimaatscheiding tot stand te brengen tussen twee ruimtes of tussen een ruimte en de buitenlucht. Hierbij heeft alle lucht in de luchtstroom overwegend dezelfde richting, temperatuur en snelheid.
Industrieel luchtgordijn Luchtgordijn voor toepassing bij industriële ruimtes waarbij de eisen vanuit de industriële ruimtes maatgevend zijn voor de inblaastemperatuur en -snelheid. De hoogte van de deuropening waarbij een horizontaal geplaatst industrieel luchtgordijn wordt toegepast bedraagt 6 meter. Bij verticale toepassing zijn grotere deurhoogten mogelijk.
Luchtstraal, afmetingen De lengte en de breedte van de luchtstraal worden gemeten bij de uitblaasopening (zie afbeelding bij luchtgordijn, afmetingen). De lengte is de grootste afmeting. De breedte staat loodrecht op de lengte. De uitblaashoek α is de hoek tussen de uitblaasrichting en het vlak loodrecht op lengteas en de breedteas (zie onderstaande afbeelding). Deze benamingen van de afmetingen gelden bij zowel verticale als horizontale uitblaasrichting. Deze definities gelden ook bij verticale toepassing van het luchtgordijn.
Luchtgordijn voor koel/vrieshuizen Specifieke uitvoering van een industrieel luchtgordijn, voor toepassing bij koel/vrieshuizen waarbij aanvullende eisen vanuit het oogpunt van veiligheid (voorkomen condensatie van vocht in binnenstromende warme lucht) voor het koel/ vriesgedeelte maatgevend zijn voor de wijze van inblazen, de inblaastemperatuur en -snelheid. Luchtgordijn met enkelvoudige luchtstraal Een luchtgordijn met een uitblaas bestaande uit een enkele luchtstraal.
ISSO-publicatie 110
13
Luchtgordijnen
Luchtgordijn met tweevoudige luchtstraal Een luchtgordijn met een uitblaas bestaande uit twee luchtstralen. De twee luchtstralen kunnen een verschillende temperatuur, snelheid en/of richting hebben.
Warmteverlies van gebouw Het referentie warmteverlies van een gebouw met gesloten deuren, bepaald conform ISSO-publicatie 53 voor utiliteitsgebouwen met een vertrekhoogte tot 5 m of ISSO-publicatie 57 voor grotere vertrekhoogten.
Luchtgordijn met drievoudige luchtstraal Een luchtgordijn met een uitblaas bestaande uit drie luchtstralen. De drie luchtstralen kunnen een verschillende temperatuur, snelheid en/of richting hebben.
Warmteverlies door deuropening Het warmteverlies door een openstaande deur, als gevolg van temperatuur- en drukverschillen over de opening.
Luchtuitblaasopening Een of meer componenten van het luchtgordijn, eventueel verstelbaar, die de luchttechnische eigenschappen van het luchtgordijn controleren, met name de uitblaashoek en de worp.
Luchttechnische parameters
Luchtuitblaashoek De hoek tussen het vlak van de deuropening en het vlak van het luchtgordijn bij het verlaten van het uitblaasrooster. Deze hoek is aangegeven als de hoek α (zie afbeelding bij luchtstraal, afmetingen).
Specifieke luchtvolumestroom De luchtvolumestroom per meter lengte luchtgordijn.
Luchtvolumestroom De luchtvolumestroom die de uitblaasopening verlaat bij standaard luchtcondities, in m3/s.
(Gemiddelde) uitblaassnelheid De luchtvolumestroom welke wordt uitgeblazen door het luchtgordijn, gedeeld door het oppervlak van de uittrede-opening.
Klimaatscheidingseffectiviteit (KSE) De klimaatscheidingseffectiviteit KSE is gedefinieerd als: KSE = 1- Φac/Φ0 waarin Φ0 het warmteverlies door een opening zonder luchtgordijn en Φac het warmteverlies mét luchtgordijn.
Kernuitblaassnelheid De snelheid in het hart van de luchtstroom, gemeten op gespecificeerde afstanden van de uitblaasopening. (Gemiddelde) kernuitblaassnelheid Een gemiddelde kernuitblaassnelheid over de lengte L van het luchtgordijn (afstanden in de x-richting, zie afbeelding bij luchtgordijn, afmetingen) op gespecificeerde afstanden (afstanden in de z-richting, zie afbeelding bij luchtgordijn, afmetingen) van de uitblaasopening.
Indirect verwarmd/gekoeld luchtgordijn Luchtgordijn waarbij de warmte/koudeopwekker geen deel uit maakt van het luchtgordijntoestel. Direct verwarmd luchtgordijn Luchtgordijn waarbij de warmteopwekker deel uit maakt van het luchtgordijntoestel en uitsluitend warmte levert aan het luchtgordijn. Hybride verwarmd luchtgordijn Luchtgordijn waarbij de warmte geleverd wordt door de CV-installatie en indien nodig nog aanvullend elektrisch verwarmd wordt. Thermisch neutraal luchtgordijn Een luchtgordijn dat in de ontwerpsituatie precies het verwarmingsvermogen levert gelijk aan het warmteverlies van de opening in de ontwerpsituatie. Opgenomen elektrisch vermogen ventilatoren Het vermogen, uitgedrukt in kW, gebruikt door de ventilatoren van het luchtgordijn bij vrijeluchtlevering (free-air delivery). Geleverd luchttechnisch vermogen [air power] Het vermogen geleverd aan de lucht. Het vermogen is evenredig met het product van de luchtvolumestroom en de totale druk. Luchtzijdig rendement De verhouding tussen het geleverde luchtzijdig vermogen van het luchtgordijn en het opgenomen elektrisch vermogen van de ventilatoren.
ISSO-publicatie 110
14
Luchtgordijnen
1
INLEIDING
1.1 ALGEMEEN Een luchtgordijn wordt toegepast om een klimaatscheiding aan te brengen tussen ruimtes gelegen aan weerszijden van een opening, of tussen een ruimte en de buitenlucht. Deze wordt gerealiseerd door een luchtstroom tot stand te brengen die de twee ruimtes scheidt. Ten eerste vermindert een luchtgordijn de warmteverliezen door een open verbinding tussen ruimtes of tussen een ruimte en de buitenlucht door het verhinderen van natuurlijke convectie. Ten tweede vermindert een luchtgordijn de klachten door tocht door het verwarmen van toestromende koude lucht. Tevens kan een luchtgordijn de hinder door insecten, stof of andere afvalstoffen die de opening passeren verminderen. In onderstaande afbeelding is dit principe toegelicht. Luchtgordijnen worden veel toegepast bij (open) winkeldeuren, entrees van restaurants en utiliteitsgebouwen om tocht door open deuren te voorkomen. Ook in de industrie worden luchtgordijnen toegepast om het klimaat van ruimten te scheiden (bijv. bij koelhuizen).
1.2 DOEL VAN DE ISSO-PUBLICATIE Het doel van deze ISSO-publicatie is het geven van hulpmiddelen bij de afweging, het ontwerp, de selectie, realisatie en beheer van luchtgordijnen met bijbehorende methoden en communicatiemiddelen. In de verschillende fasen wordt gerekend met de volgende doelgroepen: 1. Programmafase: gebouweigenaren, gebouwbeheerders, initiatiefnemers voor nieuwbouw, architecten, adviseurs; 2. Ontwerpfase: installatieadviseurs en ontwerpend installateurs; 3. Uitwerkingsfase: bestekschrijver, inkoper; 4. Realisatiefase: installateur; 5. Beheerfase: gebouwbeheerder, onderhoudsinstallateur. De publicatie behandelt comfortluchtgordijnen, industriĂŤle luchtgordijnen en luchtgordijnen voor koel- en vrieshuizen.
In deze ISSO-publicatie wordt ingegaan op het ontwerp van een luchtgordijn bestemd voor het verminderen van luchtuitwisseling door een open verbinding tussen twee ruimtes of tussen een ruimte en de buitenlucht.
Ruimte 1/buiten
Ruimte 2 Ruimte 1/buiten
Ruimte 2
b) Situatie met luchtgordijn
a) Situatie zonder luchtgordijn
Afb. 1.1 Vergelijking situatie met en zonder luchtgordijn
ISSO-publicatie 110
15
Luchtgordijnen
1.3 STRUCTUUR VAN DE PUBLICATIE De publicatie is geschreven in de ISSO-standaard voor structurering van ISSO-publicaties en naast de voor opleidingsdoelen en voor de installatiepraktijk bestemde informatie is een set specificatiebladen opgenomen die kan worden toegepast in systemen voor kwaliteitsborging. Bij het structureren van de informatie is hiervoor de systematiek conform het Model Kwaliteitsbeheersing Klimaatinstallaties, de zogenaamde MKK-structuur, leidend. Het MKK is een instrument voor het beheersen van het voortbrengingsproces van klimaatinstallaties binnen het bouwproces. Het toepassen hiervan betekent het geven van informatie met betrekking tot het realiseren van een luchtgordijn in het gebouw, op het juiste moment in de betreffende fase van het bouwproces aan de op dat moment bij het proces betrokken partijen. De betrokken partijen waarvoor de publicatie informatie beoogt te gegeven zijn hieronder weergegeven. De opdrachtgever De opdrachtgever is bijvoorbeeld een ontwikkelaar, een vastgoedeigenaar, of een huurder/exploitant van een gebouw. De opdrachtgever kan op basis van de geboden informatie een goed onderbouwde beslissing nemen over de toepassing van een luchtgordijn. De adviseur Dit kan een installatieadviseur, een ontwerpend installateur, een bouwfysisch adviseur of een architect zijn. Voor hen is deze publicatie een handleiding voor het ontwerpen van luchtgordijnen of van entrees waarbij de toepassing van luchtgordijnen nodig is. De gebouweigenaar/beheerder/exploitant De gebruiker van het gebouw is in staat om met de geboden informatie op een adequate wijze het gebruik, beheer en onderhoud van een luchtgordijn uit te (laten) voeren.
ISSO-publicatie 110
16
Luchtgordijnen