ISSO-publicatie 39
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO) Ontwerp, realisatie en beheer Deel A: Normatieve teksten Deel B: Informatieve teksten
ISBN: 978-90-5044-257-2
INHOUDSOPGAVE Samenvatting
9
Symbolenlijst
11
Grafische symbolenlijst
13
Begrippenlijst WKO begrippen Werktuigkundige begrippen
15 15 15
Deel A: Normatieve teksten 1 2
Introductie
19
Inleiding
20
2.1
20
Introductie energiecentrale met WKO
2.2
Doel van de ISSO-publicatie
20
2.3
Toepassingsgebied
20
2.4
Afbakening met aangrenzende disciplines
20
2.5
Informatieoverdracht aangrenzende disciplines via communicatiemodellen
21
3
Stappenplan ontwerp, realisatie en beheer van energiecentrale WKO
22
4
Minimaal benodigde gegevens gebouwinstallatie
23
4.1
Ontwerpprocedure
23
4.2
Methoden
23
4.3
Communicatiemodel minimaal benodigde gegevens gebouwinstallatie
5
6
26
5.1
Procedure
26
5.2
Communicatiemodel oriĂŤnterende afstemming ondergrondse installatie
26
Bepaling systeemconcept
27
6.1
Procedure
27
Methoden
28
6.2.1
Energieberekeningen
28
6.2.2
SPF
28
6.2.3
Economische prestaties
28
6.2
7
8
9
10
11
ISSO-publicatie 39
23
OriĂŤnterende afstemming ondergrondse installatie
Ontwerp hydraulische schakeling
29
7.1
Procedure
29
7.2
Methoden
29
Dimensionering componenten hydraulische schakeling
30
8.1
Procedure
30
8.2
Methoden
31
8.3
Communicatiemodel minimaal uit te wisselen ontwerpgegevens ondergrondse installatie
32
Omschrijving beoogde functionaliteit energiecentrale
34
9.1
Procedure
34
9.2
Methoden
34
Uitwerking ontwerp
35
10.1
Procedure
35
10.2
Communicatiemodellen uitwerking ontwerp
36
Activiteiten realisatiefase
37
11.1
Procedure
37
11.2
Communicatiemodel voor de realisatie
38
3
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
12
Activiteiten Onderhoud en Beheer
39
12.1
Procedure
39
12.2
Methoden
39
12.3
Communicatiemodel beheer en onderhoud
39
Deel B: Informatieve teksten 13
Minimaal benodigde gegevens gebouwinstallatie
43
13.1
Werktuigbouwkundige gegevens
43
13.1.1 Temperatuurniveaus en stook- en koellijnen
43
13.2
Warmte- en koudebehoefte
44
13.2.1 Invloedsfactoren
45
13.2.2 Bepalingsmethodes voor bepaling van de warmte- en koudevraag
46
13.2.3 Representatie voor het ontwerpproces
47
13.3
Gegevens automatische werking
48
13.4
Toelichting bij bijzondere condities
48
13.4.1 Gebruik van de luchtbehandelingskast
48
13.4.2 Afwijkingen in specificaties: aanvoer- en retourtemperaturen en startsituatie
49
13.4.3 Minimale afname 14
51
14.1
Regelgeving
51
14.1.1 Energiebalans
51
14.1.2 Overige aspecten wet- en regelgeving
51
Bodemgeschiktheid
51
14.3
Brontypes
52
14.4
Positionering bronnen
53
14.5
Omkeervoorziening, spuivoorziening
14.2
15
15.2
15.3
15.4
ISSO-publicatie 39
54
Bepaling systeemconcept 15.1
16
50
OriĂŤnterende afstemming ondergrondse installatie
55
Basisconcept 1: Koudeopslag met koudeladen
55
15.1.1 Beschrijving van het systeemconcept
56
15.1.2 Ontwerpen op energiebalans
57
15.1.3 Energetische prestaties
58
Basisconcept 2: Beperkte warmtelevering en balans met LBK
59
15.2.1 Beschrijving van het systeemconcept
59
15.2.2 Ontwerpen op energiebalans
60
15.2.3 Energetische prestaties
61
Basisconcept 3: Energiecentrale met warmtepomp
62
15.3.1 Beschrijving van het systeemconcept
62
15.3.2 Ontwerpen op energiebalans
64
15.3.3 Energetische prestaties
67
Beheer en onderhoud
68
Ontwerp hydraulische schakeling
69
16.1
Basisconcept 1: Koudeopslag met koude laden
69
16.2
Basisconcept 2: Beperkte warmtelevering en balans met LBK
72
16.3
Basisconcept 3: Energiecentrale met warmtepomp
73
16.3.1 Basisconcept 3.1: Minimum functionaliteit
73
16.3.2 Basisconcept 3.2: Gemiddelde functionaliteit
75
16.3.3 Basisconcept 3.3: Maximale functionaliteit
85
4
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
17
Dimensionering componenten hydraulische schakeling
97
17.1
97
Berekening energiestromen 17.1.1 Bepalingsmethoden en modellen
97
17.1.2 Klimaatgegevens
99
17.1.3 Opslagpercentages
100
Dimensionering en simuleren
100
17.3
Dimensionering warmtepomp
101
17.4
Dimensionering TSA
101
17.5
Dimensionering regeneratievoorzieningen
103
17.5.1 Droge koeler
103
17.2
17.5.2 LBK als regeneratievoorziening 18
18.1
18.2
19
104
Toelichting bij communicatiemodel 'minimaal uit te wisselen gegevens ondergrondse installatie Ontwerpactiviteiten ondergrondse installatie
105
18.1.1 Effectberekeningen
105
18.1.2 Hydraulisch ontwerp
105
18.1.3 Omschrijving beoogde functionaliteit
105
Toelichting uit te wisselen gegevens
105
18.2.1 Energiestromen, temperaturen en debieten
105
18.2.2 (Pomp)debieten en bronpompen
106
18.2.3 Afwijkende condities startsituatie
106
18.2.4 Tijdsperiode en jaarbelasting
106
18.2.5 Dimensionering en materiaalkeuze TSA
106
18.2.6 Basisgegevens functioneel ontwerp
107
18.2.7 Overige aspecten
107
Omschrijving beoogde functionaliteit energiecentrale
109
19.1
Beschrijving van de gewenste automatische werking conform ISSO-publicatie 69 (standaard)
110
19.2
Beschrijving met ISSO-publicatie 69 en object-georiĂŤnteerde uitwerking
112
19.2.1 Objecten: fysieke en virtuele apparaten
112
19.3
19.2.2 Uitwisseling tussen gebouwinstallatie, energiecentrale en ondergrondse installatie
113
19.2.3 Tijdsvolgorde van schakeling en terugkoppeling via storingsmelding
113
19.2.4 Nadere specificatie en documentatie
113
Toelichting met energiecentrale met voorverwarming en regeneratie met LBK
114
19.3.1 'Koude ontladen'
114
19.3.2 'Koude laden'
122
19.3.3 Samenvatting ten behoeve van communicatiemodellen 20
Ontwerp meetvoorzieningen voor optimaal beheer 20.1
ISSO-publicatie 39
105
130 131
Bepaling meetgrootheden
131
20.1.1 Wet- en regelgeving
131
20.1.2 Technisch functioneren en technische conditie
131
20.1.3 Energetische prestaties
132
20.1.4 Meetgrootheden voor afrekening energiekosten
132
20.1.5 Overige grootheden voor monitoring prestaties
132
20.1.6 Opslag, verwerking en interpretatie van de meetdata
132
20.2
Nadere specificatie meetvoorziening
133
20.3
Voorbeeld specificatie meetgrootheden van gerealiseerd project
133
5
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
21
22
23
Uitwerking ontwerp
135
21.1
Noodzaak terugkoppeling naar ontwerp
135
21.2
Werkomschrijving: keuze van materialen en fabrikaten, waterbehandeling
135
21.3
Werkomschrijving: werkbescheiden
135
21.4
Werkomschrijving: vastlegging vergunningen en nutsvoorzieningen
136
21.5
Werkomschrijving: verdere invulling functioneel ontwerp
136
21.6
Vastlegging en documentatie
22.1
Werkvoorbereiding: Werkplan en communicatiemodel
139
Werkvoorbereiding: Kwaliteitsplan
140
22.3
Werkvoorbereiding: VGM-plan
140
22.4
Uitvoering: Inbedrijfstelling van de installatie
140
22.4.1 Algemeen
140
22.4.2 Controle bekabeling en aansluitingen en in bedrijfstelling componenten
140
22.4.3 Inbedrijfstellen bronnen
140
22.4.4 Specifieke zaken voor de installatie met de warmtepompen
141
22.4.5 Testen en inbedrijfstellen totaalinstallatie
141
22.4.6 Controleren correct functioneren meetvoorzieningen en dataopslag
142
22.5
Feedback naar ontwerpfase
142
22.6
Oplevering: Gefaseerde oplevering
143
Activiteiten Onderhoud en Beheer
145
23.1
Onderhoudsbehoefte
145
23.2
Onderhoudsconcept
146
23.3
Onderhoudsplan
147
23.4
Contractvorm
148
23.5
Uitwerking Prestatiecontracten
148
23.5.1 Prestatie-indicatoren voor Beheer
148
23.5.2 Prestatie-indicatoren voor Perceptie
148
23.5.3 Prestatie-indicatoren voor Techniek
148
23.5.4 Vertaling naar bonus/malus regelingen
149
Communicatiemodellen Onderhoud en Beheer
150
Voorbeeld voorverwarming en regeneratie met LBK
151
24.1
24.2
24.3
24.4
ISSO-publicatie 39
139
22.2
23.6 24
138
Activiteiten realisatiefase
Afstemming met ontwerper gebouwinstallatie en communicatiemodel
151
24.1.1 Casusomschrijving
151
24.1.2 Afstemming met ontwerper gebouwinstallatie
152
24.1.3 Uitwisseling gegevens (communicatiemodel)
153
Dimensionering hoofdcomponenten
155
24.2.1 Koel/verwarmingsbatterij
155
24.2.2 Scheidingswarmtewisselaar TSA1
156
24.2.3 Koude laden en vorstbeveiliging
157
Functioneren van de installatie bij minimum deellast
161
24.3.1 Minimum deellast bij ontladen (koeling leveren)
161
24.3.2 Minimum deellast bij koude laden
162
24.3.3 Definitieve keuze tussen extra bronpomp of schakelbuffer
163
Energiestromen en energiebalans
163
24.4.1 Opslagpercentages
163
24.4.2 Uitwerking voor het voorbeeld
163
6
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
25
Voorbeeld dimensionering energiecentrale met warmtepomp
167
25.1
Afstemming met ontwerper gebouwinstallatie en communicatiemodel
168
25.2
Toelichting bij de selectie van systeemconcept en hydraulische schakeling
173
25.2.1 Aanvullend warmte en/of koude laden?
173
25.3
25.2.2 Globale bepaling van het aandeel vermogens warmte- en koudelevering
175
25.2.3 Hydraulisch schema
179
Dimensionering van de hoofdcomponenten
180
25.3.1 Voorlopig uitgangspunt temperatuursprong TSA
181
25.3.2 Temperatuurtrajecten en debieten warmtepomp
181
25.3.3 Dimensionering droge koeler en selectie van het debiet warme bron
183
25.3.4 Afstemming minimale debieten warmtepomp met brondebieten
186
25.3.5 Minimum deellast koude ontladen
191
25.3.6 Dimensionering TSA
192
25.4
Evaluatie energiecentrale als geheel
194
25.5
Uit te wisselen ontwerpgegevens ondergrondse installatie
195
Bijlage A
Frequenties buitentemperaturen klimaatjaren
199
Bijlage B
Thermische massa en zonbelasting: casus en indicatoren
201
Bijlage C
Vereenvoudigd rekenmodel koude laden met LBK
205
Bijlage D
Begripsomschrijving COP, EER, SPF en PER
206
Bijlage E
Quasi- steady state simulaties energiecentrales
209
Bijlage F
Defaultlijst met instellingen en setpoints ondergrondse installatie
213
Bijlage G
Kerndocument gebouwtechniek
214
Bijlage H
Vorstbestendige batterijen
216
Bijlage I
Temperatuurverschillen laden / ontladen: praktijkmetingen
218
Bijlage J
Regeling bronpompen: op gelijk debiet of op temperatuur?
219
Bijlage K
Uitwerking definitie en monitoren SPF van gesloten en open bodemenergiesystemen
225
Literatuurlijst
ISSO-publicatie 39
237
7
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
ISSO-publicatie 39
8
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
SAMENVATTING Warmte Koude Opslag (WKO) is een methode om energie in de vorm van warmte of koude op te slaan in de bodem. De techniek wordt gebruikt om gebouwen en processen te verwarmen en/of te koelen Doordat er gebruik gemaakt wordt van opslag van thermische energie is een andere ontwerpaanpak benodigd dan gebruikelijk voor conventionele installaties zoals ketels en koelmachines. Naast het ontwerpen op basis van benodigde capaciteiten is het noodzakelijk mede te ontwerpen op basis van energiestromen. Doordat er sprake is van gebruik van energie uit grondwater worden er wettelijke eisen gesteld aan de optredende energiestromen. Deze ISSO-publicatie biedt ontwerpprocedures voor werktuigkundig ontwerpers van het bovengrondse deel van energiecentrales met WKO (open systemen). Het ontwerp van het ondergrondse gedeelte vormt een aparte discipline en wordt behandeld in een aparte publicatie (SIKB-protocol 11001). De energiecentrales met WKO dienen in samenhang met de gebouwinstallaties ontworpen te worden (distributie en gebruikers). Het ontwerp van de gebouwinstallatie zelf valt buiten het bestek van deze ISSO-publicatie, evenals het ontwerp van de automatiseringsinstallatie. Deze ISSO-publicatie biedt communicatiemodellen ten behoeve van samenwerking met de disciplines ontwerp ondergrondse installatie, gebouwinstallatie en automatiseringsinstallatie. De ontwerpprocedures en communicatiemodellen hebben betrekking op de volgende fases: Ontwerp; Realisatie; Onderhoud en beheer. Op 1 juli 2013 is het wijzigingsbesluit bodemenergiesystemen in werking getreden, waarin de verplichting is opgenomen tot het registreren en rapporteren van Seasonal Performance Factor (SPF) van bodemenergiesystemen. Per 1 oktober 2013 is de ministeriële regeling van kracht waarin de praktische invulling is gegeven. In deze ISSO-publicatie is de invulling en uitwerking van deze regelgeving voor open en gesloten bodemenergiesystemen gegeven. De wettelijke en normatieve teksten over de SPF zijn opgenomen in deel A van deze ISSO-publicatie met normatieve teksten. De uitwerking van de wettelijke en normatieve teksten is uitgewerkt in de informatieve bijlage K van deze ISSO-publicatie.
ISSO-publicatie 39
9
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
ISSO-publicatie 39
10
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
SYMBOLENLIJST A
Autoriteit
[-]
H
Specifiek warmteverlies
[W/K]
P
(Elektrisch) vermogen
[kW]
Q
Energie/warmte
[kWh]
Rc
Warmteweerstand
[m2K/W]
SPF
Seasonal Performance Factor
[-]
SV
Regelverhouding van een regelafsluiter gebaseerd op gemeten waarden kvs/kvr
[-]
SVO
Theoretische regelverhouding van een regelafsluiter kvs/kvo gebaseerd op de grondkarakteristiek
[-]
V
Volume
[m3]
W
Arbeid
[kWh]
c
Soortelijke warmte
[kJ/(kg·K)]
h
Hoogte
[m]
kv
Volumestroom door een regelafsluiter onder genormeerde condities VDI/VDE 217
[m3/h]
n
Ventilatievoud
[-]
p
Druk
[kPa]
qv
Volumestroom
[m3/h]
t
Tijd
[s]
v
Snelheid
[m/s]
Δp
Drukverlies
[kPa]
ε
Temperatuurrendement warmtewisselaar
[-]
θ
Temperatuur
[°C]
ρ
Soortelijke massa
[kg/m3]
Φ
Vermogen
[kW]
ISSO-publicatie 39
11
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
ISSO-publicatie 39
12
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
GRAFISCHE SYMBOLENLIJST Symbool
Afkorting
Omschrijving
-
Buffervat wel of niet temperatuur gelaagd
CP
Circulatiepomp
CP
Circulatiepomp met toerenregeling
RA
Drieweg regelafsluiter met servomotor
PI
Drukaanwijzer
PdT
Drukverschilopnemer (zendend)
PT
Drukopnemer (zendend)
-
Expansievoorziening
-
Handafsluiter
IRA
Inregelafsluiter met meetnippels
-
Kortgesloten verdeler verzamelaar (klein drukverlies)
MA
Motorbediende afsluiter (open/dicht)
TSA
Tegenstroom apparaat
TA
TA
Temperatuur alarm
TI
TI
Temperatuur aanwijzer (thermometer)
TE03
TE
Temperatuur opnemer passief (zendend)
TT8
TT
Temperatuur opnemer actief (zendend)
PI
PT1
ISSO-publicatie 39
13
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
-
Terugslagklep
RA
Tweeweg regelafsluiter met servomotor
FT
Volumestroommeter (zendend)
Verdeler of verzamelaar (buis met klein drukverlies)
ISSO-publicatie 39
WG of KG
Warmtegebruiker of koudegebruiker
WO
Warmteopwekker of koudeopwekker
14
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
BEGRIPPENLIJST WKO BEGRIPPEN
Koude laden Bedrijfssituatie van de ondergrondse installatie waarbij de infiltratietemperatuur lager is dan de onttrekkingstemperatuur.
Bodemenergiesysteem Zie open en gesloten bodemenergiesysteem. Doubletsysteem Energieopslagsysteem dat gebruik maakt van (series van) twee putten, waarbij de filters waarmee het warme en koude water in de bodem worden teruggebracht, zich op dezelfde diepte binnen één watervoerend pakket bevinden.
Onttrekkingstemperatuur Temperatuur van het grondwater dat onttrokken wordt voor energieuitwisseling met de bovengrondse installatie. Regeneratie van de bodem Het extra toevoeren van warmte of koude aan de bodem om de totale hoeveelheden warmte en koude die aan de bodem worden toegevoerd met elkaar in evenwicht te brengen.
Energiebalans Er is sprake van een energiebalans in de bodem op het moment dat de hoeveelheid toegevoegde koude gelijk is aan de hoeveelheid warmte die is toegevoegd aan de bodem.
Regeneratievoorziening Installatie bestaande uit één of meerdere apparaten met regeneratie van de bodem als hoofdfunctionaliteit.
Gesloten bodemenergiesysteem Installatie waarmee gebruik wordt gemaakt van de bodem voor de levering van warmte of koude ten behoeve van de verwarming of koeling van bouwwerken, door middel van een gesloten circuit van leidingen, met inbegrip van het bovengrondse deel van de installatie.
SPF Seasonal Performance Factor. Geleverde energie per jaar, gedeeld door de hiervoor benodigde energie. SPFBES SPF van het bodemenergiesysteem voor de levering van warmte en koude, het rendement van het bodemenergiesysteem zoals bedoeld in de AMvB Bodemenergie.
Monobron Een energieopslagsysteem dat gebruik maakt van één put, waarbij de filters waarmee het warme en koude water in de bodem worden teruggebracht, zich op verschillende dieptes binnen één watervoerend pakket bevinden.
SPFK SPF van het bodemenergiesysteem voor de levering van koude.
Open bodemenergiesysteem Installatie waarmee van de bodem gebruik wordt gemaakt voor de levering van warmte of koude ten behoeve van de verwarming of koeling van bouwwerken, door grondwater te onttrekken en na gebruik in de bodem terug te brengen, met inbegrip van het bovengrondse deel van de installatie.
SPFW SPF van het bodemenergiesysteem voor de levering van warmte. Warmte laden Bedrijfssituatie van de ondergrondse installatie waarbij de infiltratietemperatuur hoger is dan de onttrekkingstemperatuur.
Put Boorgat met de bron, peilbuizen, filtergrind, kleistoppen, aanvulgrond, pomp, leidingen en afwerking bovengronds.
WERKTUIGKUNDIGE BEGRIPPEN Distributie Het transport van de vloeistof (water) van de opwekkers (koude / warmte) naar de gebruikers (koude / warmte).
Recirculatiesysteem Een (doublet)systeem dat continue op dezelfde plaats grondwater onttrekt en continue op dezelfde plaats grondwater in de bodem terugbrengt. Deze systemen maken geen gebruik van opgeslagen warmte en koude, maar van de (constante) natuurlijke grondwatertemperatuur.
Energiecentrale Dit is het bovengrondse deel van het bodemenergiesysteem en wordt gevormd door het totaal van bovengrondse warmte- en koudeopwekkers en regeneratievoorzieningen. Exclusief distributiemodules en gebruikersmodules en exclusief de ondergrondse installatie, inclusief de scheidingswarmtewisselaar met het grondwatercircuit. Werkelijke demarcatie: projectafhankelijk.
Infiltratietemperatuur Temperatuur van het grondwater dat geïnfiltreerd wordt in de bodem na energieuitwisseling met de bovengrondse installatie.
ISSO-publicatie 39
15
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)
Hoofdfunctionaliteit energiecentrale Beschrijving van het type energielevering per hoofdcomponent die gekoppeld is aan één bedrijfssituatie van de energiecentrale.
Bedrijfssituatie Situatie van een klimaatinstallatie afhankelijk van het operationeel gebruik van een gebouw of een storing of een alarm.
Gebouwinstallatie Totaal van distributiemodules en gebruikersmodules.
Bedrijfsstanden apparaten Een apparaat kan open/dicht, ingeschakeld/uitgeschakeld of regelend zijn, afhankelijk van o.a.. de bedrijfssituatie van een klimaatregelinstallatie.
Hoofdcomponenten energiecentrale Warmte- en/of koudeopwekkers en regeneratievoorzieningen.
Functioneel ontwerp Beschrijving van de werking van een klimaatinstallatie door middel van: Algemene beschrijving van de totale installatie, processchema's; Functielijsten van de apparaten en instrumenten in de processchema's; Bedrijfsstandenmatrix en/of definitie van centrale bedrijfssituaties; Toelichtende beschrijvende teksten.
Koudegebruiker Apparaat (warmtewisselaar) waarmee koude wordt overgedragen aan het water of medium van de hydraulische schakeling van een klimaatinstallatie. Koudeopwekker Apparaat waarmee koude wordt overgedragen aan het water of medium van de hydraulische schakeling van een klimaatinstallatie.
Functielijst Lijst waarin van de apparaten en instrumenten van de klimaatinstallatie het aantal benodigde digitale en analoge in- en uitsignalen van de automatiseringsinstallatie zijn vastgelegd, alsmede de relevante ontwerpgegevens zoals vermogen, temperatuur van de apparaten en ingestelde waarden en type regelaar van de instrumenten.
Minimale terugregelbaarheid leidingcircuits Minimale debiet dat bereikt kan worden in een leidingcircuit door bijvoorbeeld toerengeregelde pompen en andere corrigerende organen zoals kleppen. Ondergrondse installatie De bronnen, inclusief bronpompen, regelkleppen, appendages enzovoort; Het verbindend leidingwerk tussen de bronnen inclusief kleppen, appendages enzovoort, exclusief de scheidingswarmtewisselaar; De sensoren voor het meten van temperaturen, debieten, energiestromen, drukken ten behoeve van regeling, monitoring en beveiliging.
Proces Klimaatinstallatie of deel van een klimaatinstallatie waar een fysische verandering en/of omzetting van energie plaats vindt. Processchema Tekening van een hydraulische en luchttechnische schakeling met daarin opgenomen de apparaten en instrumenten met als doel de opzet van dit deel van de klimaatinstallatie te laten zien.
Werkelijke demarcatie: projectafhankelijk. TSA (= tegenstroomapparaat) Warmtewisselaar die geschakeld is volgens het tegenstroomprincipe.
Technische ontwerp v/d automatiseringsinstallatie Op basis van de informatie van het functioneel ontwerp het definitief vaststellen, vastleggen, selecteren en dimensioneren van: De benodigde apparaten en instrumenten; De specifieke software; De stuurstroomschema's v/d schakelkasten; De lay-out en omvang v/d schakelkasten; Soort en diameter bekabeling.
Warmteopwekker Apparaat waarmee warmte wordt overgedragen aan het water of medium van de hydraulische schakeling van een klimaatinstallatie. Warmtegebruiker Apparaat (warmtewisselaar) waarmee warmte wordt onttrokken aan het water of medium van de hydraulische schakeling van een klimaatinstallatie.
Vrije koeling Het (voor)koelen van het GKW-circuit met behulp van een regeneratievoorziening (droge koeler, koeltoren, oppervlaktewater, asfaltcollector, energiedak).
Automatiseringsinstallatie Een installatie die is opgebouwd uit de volgende onderdelen: veldapparatuur, aansluitbekabeling, schakelkasten en automatiseringsstations met daarin ondergebracht DDC regel- en besturingsvoorzieningen (hardware en software), datacommunicatienetwerk en randapparatuur voorzien van beheerprogrammatuur.
ISSO-publicatie 39
Werktuigbouwkundig ontwerpen Het bedenken en dimensioneren van het werktuigbouwkundig deel van een klimaatinstallatie, inclusief het beschrijven van de werking van de klimaatinstallatie d.m.v. het functioneel ontwerp.
16
Energiecentrale met warmte en koude opslag (WKO)