Jason magazine (1991), jaargang 16 nummer 2 by Stichting Jason

I N HOU

Jason Magazine is een tweemaa ndelijkse uitgave van de Stichting Jason

SOP

G A V E

REDACTIONEEL

Redactie Hoofdredacteur: Hans van der Lee Eindredacteur: Marcel Ruiler Elena van der Hoom Gerard Krcijen Jaap Rccrink

Dagelijks Bestuur Voorzitter; Marianne van Leeuwen Vice路voorzilter: Theo Dersigni Secretaris: Arthur Cremers Penningmeester: Fred Schonewille Fondsenwerving: Servaas Duterloo PR路co枚rdinatie: Lucelle Mascini Algemene Zaken: David Sanders

Alqemeen Bestuur JhrJ...1r. A.G.F.M, Alting von Geusau Mr. F.C.M. earis Mr.Drs. P.H. Goedhart Mr. F.A.M. van den Heuvel Drs. A.M. Knaapen EJ. Marcus Mr. R.H. van der Meer Drs. EJ.J . Princen Drs. R,W. Zaagman Drs. D.H, Zandee

Raad van Advies Prof.Dr. W. Dekker, voorziner Prof.Dr, l ThJ. van den Berg Prof.Dr. H. de Haan Prof. Drs. V. Halberstadt Drs. GJ .1.M. Hayen c.c. van den Heuvel H.A. M. Hoefnagels Mr. lG.N. de Hoop Scheffer Drs. R. W Meines R,D. Praaning Drs. WK.N. Schmelzer Prof. Dr. J.G. Siccama Prof. Dr. A. van Staden Prof.Dr. H.W Tromp Drs. L. Wecke

Stichting Jason laan van Meerdervoort 96 2517 AR 's-Gravenhage tel. 070-3605658

HET VLUCHTElINGENVRAAGSTUK Een inventarisatie van het vluchtelinge nprobleem door Hans van der Lee, redacteur van Jason Magazine.

2 DE KWESTIE-SCHENGEN Een artikel ove r het Akkoord van Schengen, Europees en nationaal vluchtelinge n- en as ielbeleid door Hans van der Lee, redacteur van Jason Magazine.

5 JASON TER PLEKKE: VERLIES OP PUNTEN BETER DAN KNOCK-OUT! Hans van der Lee, redacteur van Jason Magazine. was aan wezig op een EBN-kaderconfe rentie waarop de kwesti e-Sc hengen prominent fi gureerde.

9 PROGRAMMA CONGRES "REFUGEES: CAUSES OF A GROWING PROBLEM" Lezingen. werkgroepen en een fo rum over het wereldwijde vluchtelingenvraagstuk .

JO UNHCR: EEN KENSCHETS Ren茅 B. Dentener, doctoraa lstudent staatkundi g intern ationaal recht en oud-eindredac teur van Jason Magazine, over de belangrijkste intern ati onale organisatie op het gebied van vluchtelingen.

POLITIEKE BEOORDELING IN ASIELZAKEN : RECHTSPRAAK OF BELEID? Mr. R. Bruin , werk zaam bij de afdeling vluchtel ingen van A mnesty Internati onal, afdeling

Nederland, analysee rt de ro l van ambtsberi chten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in de toelatin gs procedure van as ielzoekers in Nederland.

De Stichting Jason is niet veramwoordelijk

voor de meningen die in artikelen naar voren worden gebracht. Artikelen mogen slechts worden gereproduceerd meI toestemming van de redactie. Druk; Haagse Drukkerij en Uitgeversmaatschappij/Sijthoff Pers

15SN 0 165-8336

15 BIBLIOGRAFIE Ee n overzicht met recente relevante literatuur, samengesteld door de redacti e va n Jason Magaz ine.

RED

ACT

ION

Vluchtelingen: oorzaken van een groeiend probleem De internationale vluchtelingenproblematiek kent verschillende oorzaken, die als genoegzaam bekend mogen worden beschouwd. Armoede, honger, oorlog - en in mindere mate slechte politieke omstandigheden veroorzaken vluchtelingenstromen. Zowel de vluchtelingenstromen in de betrokken regio's, als de vluchtelingenstromen naar met name het Westen nemen ieder jaar toe. In die zin is er sprake van een groeiend probleem.

Met haar voorjaarscongres "Refugees: Causes of a Growing Problem", dat op 6 juni a.s. zal plaatsvinden, wil de Stichting Jason door middel van de uitwisseling van kennis en ervaring een bijdrage leveren aan het onderzoek van deze problematiek. Ook U kunt hieraan deelnemen. Deze Jason Magazine draagt een Nederlandse titel die gelijkwaardig is aan die van het congres. Het is echter niĂ¨t de bedoeling om hier al te zeer vooruit te lopen op de discussie die daar zal worden gevoerd. WĂ¨l is deze JM mede bedoeld als voorbereiding op dit congres.

Naast de bovenstaande oorzaken is er een aantal factoren dat de problematiek nog meer ingewikkeld maakt. Hierbij kunnen wij onder andere Het programma treft U elders in deze denken aan: de falende noodhulp in de Jason Magazine aan. regio 's; de groeiende handel in asielzoekers; de tekortschietende A.W.L. van der Lee opvang in het Westen. Kort samengevat gaat het hier om een moeilijk en veelomvattend probleem, dat niet op korte termijn kan worden opgelost. Het voorbereiden en uitvoeren van een beleid dat is gericht op het tot stand komen van duurzame oplossingen vereist het verrichten van studie naar de oorzaken van dit probleem.

Het vluchtelingenvraagstuk Door Hans van der Lee

Volksverhuizingen zijn ouder dan de weg naar Rome. Vluchtelingenstromen in technische zin zijn van deze eeuw. Sinds de definitie van "vluchteling" is vastgelegd in internationale verdragen, is er een inst itutioneel kader voor hulpverlening ontstaan. Wat is ee n vluchteling? Waarom vlucht hij/ zij? Wat zijn de probleemgebieden? Welke organisaties houden zich bezig met deze problematiek? Wat is het Nederlandse beleid in deze internationale organisaties? Het onderstaande artikel beoogt een korte inventarisatie te geven van het vluchtelingenprobleem.

Hans van der Lee is redacteur van Jason Ma-

gozine. Dit artikel is mede gebaseerd

op de

zesde (1 / 6· '90) en zevende (7/ 12- ' 90) half-

jaarlijkse rapporfages over het vluchtelingen -

beleid aan de Tweede Kamer.

D e vluchtelingendefinitie is neergelegd in de Geneefse Vluchtelingenconventie (ook we l: Vluchtelingenverdrag) van 1951. Artike l I (A) stelt: "Een vluchteling is een vreemdeling afkomstig uit een land waarin hij/zij gegronde vrees voor vervolging heeft wegens godsdienstige of politieke overtuiging of nationaliteit, dan wel het behoren tot een bepaald ras of sociale groep." Voor het vluchtelingschap wordt verder als voorwaarde gesteld dat de vreemdeling daarom geen aanspraak kan of wil maken op bescherming door de overheid in het land van herkomst.

Verwatering De betekenis - maar niet de definitie - van het woord " vluchteling" is in de afge lopen decennia aan inflatie onderhevig geweest. De vluchtelingendefinitie in het Vluch telingenverdrag is sinds 1951 ongewijzigd gebleven. Tegenwoordig kennen we echter ook economische vluchte lingen (migranten) en is er zelfs a l sprake van ecologische (of milieu-)vluchtelingen. Naast vluchtelingen wordt er ook wel gesproken van ontheemden. Ontheemden zijn - grof gezegd thuis lozen die om de één of andere reden niet de grenzen van het land van herkomst overschrijden. Deze mensen zijn vluchteling in eigen

land. Het meest recente voorbeeld hiervan zijn de Koerden in Irak.

Aantallen Om u enig idee te geven van de orde van grootte van het probleem is het wel li cht handig om de aantallen vluchtelingen te noemen. Die spreken voor zichzelf. Afrika: hier bevonden zich eind 1990 in totaal zo ' n 5 miljoen vluchte lingen. In Ethiopië assi steert de UN HCR meer dan 350.000 vluchtelingen afkomstig uit Zuid-Soedan, en nog eens 350.000 afkomstig uit Somalië. In Somalië bevinden zich weer 450.000 vluchtelingen uit Ethiopië, waaJVan zo ' n 25 procent inmiddels te kennen heeft gegeven vrijwillig te willen terugkeren. De burgeroorlog in Liberia heeft 750.000 vluchtelingen tot gevolg gehad, die een toevlucht hebben gevonden in Guinee, Ivoorkust en SiefTa Leone. In Malawi maken 900.000 Mozambiqaanse vluchtelingen meer dan 10 procent van de bevolking uit. In Oost- en Centraal-Afrika bevonden zich eind 1990 groepen langdurig aldaar verblijvende vluchtelingen die geen assistentie van de UNHCR ontvangen. In Zaïre bevinden zich 400.000 vluchtelingen uit Angola en Soedan. In Tanzania bevinden zich 270.000 vluchte lingen uit Burundi

en Mozambique. In Burundi bevinden zich 265.000 vluchtelingen uit Rwanda. In Oeganda bevinden zich 145.000 vluchtelingen uit Rwanda en Soedan. In Zambia bevinden zich 140.000 vluchtelingen uit Ango la en Mozambique. Zuidoost-Azië: hier bevonden zich eind 1990 ruim 190.000 personen in door de UNHCR geassisteerde opvangkampen in Thailand, Maleisië, Indonesië, Singapore, de Filippijnen, Hongkong, Japan, de Volksrepubliek China en Zuid-Korea. Zuidwest-Azië en het MiddenOosten: hier bevonden zich ook in 1990 grote vluch telingenpopulaties. In Pakistan verbleven zo'n 3 miljoen Afghanen, waarvan er inmiddels 200.000 vrijwillig zijn teruggekeerd. In Iran bevinden zich 1,5 mi ljoen Afghanen en 500.000 Irakezen. Het totaal aantal ontheemden in het Midden-Oosten bedraagt 2,5 miljoen. Westen: het aantal asielzoekers in Europa en Noord-Amerika is de afgelopen drie jaar drastisch toegenomen: van ongeveer 390.000 in 1988 via 470.000 in 1989 naar 550.000 in 1990. Hiervan komen er naar verwachting in 1991 zo ' n 25 .000 naar Nederland. De grootste groep is afkomstig uit Europa zelf (Turken, Joegoslaven, Roemenen en Polen), met grote aantallen uit Afrika, Azië, het Midden-Oosten en een kleiner aantal uit Latijns-Amerika. In totaal gaat het inclusief een groot aantal niet genoemde kleine groepen mensen wereldwijd om zo'n 10 miljoen vluchtelingen.

Effecten De oorzaken van vluchtelingenstromen zijn legio: armoede, hongersnood en (burger)oorlog veroorzaken vooralsnog de meeste

vluchtelingen. Deze blijven bijna allemaal in de regio van het land van herkomst en vormen geen ex-

tra belasting voor de vluchtelingen- en asielprocedures in het

Westen. Op de tweede plaats staat een groeiende groep pse udovluchtelingen, de zogenaamde economische vluchtelingen (migranten), die voornamelijk uit Noord-Afrika en Oost-Europa afkomstig zijn. Deze categorie legt wl een groot beslag op de voorzieningen voor asiel in het Westen,

die oorspronkelijk voor met name politieke vluchtelingen werden ge-

Nederland heeft voor dit jaar de bijdrage aan de UNHCR met 10 miljoen gulden verhoogd tot 23 miljoen gulden. Dit moet duidelijk worden gezien als een teken van hernieuwd vertrouwen in de organisatie.

Consultaties Er bestaat een netwerk van zogenaamde informele intergouvernementele consultaties tussen een

aantal Westerse landen en de UNHCR over vluchtelingen- en asielaangelegenheden. Deze gedachtenwisseling over een

genwoordig nog slechts een fractie van het totale aantal vluchtelingen

samenhangend vluchtelingen- en asielbeleid richt zich op thema 's als lange tennijn-strategieën, asiel-

en asielzoekers.

procedures en asielzoekers uit

Verenigde Naties

Oosteuropese landen. Daarbij komen onderwerpen aan de orde als oorzakenbestrijding, duurzame op-

creëerd . Deze laatsten vormen te-

De United Nations High Commission for Refugees (U NHCR) is de belangrijkste internationale organisatie die zich bezig houdt met het vluchtelingenvraagstuk ( I). De begroting voor dit jaar bedraagt $ 345 miljoen ( 1990: $ 378 miljoen). maar door het veelvuldige beroep dat er op het budget wordt gedaan, is dat nu al bijna uitgeput. In de afgelopen jaren bereikten het financiële mismanagement en de beheerscrisis hun hoogtepunt on-

lossingen voor vluchtelingensituaties en de zorg voor snelle èn

zorgv uldige asielprocedures, die onder druk staan van de sterk toegenomen instroom van asielzoe-

kers. Het Nederlandse beleid wordt gekenmerkt door een sterke voorkeur voor groepsgewijze over-

der het commissariaat van de

komst. Individuele gevallen worden slechts toegelaten in het kader van de bestaande programma 's,

Zwitser Hocké. Na een onbedoeld

zoals emergency cases, Twenty-or-

kort commissariaat van de Noor

More (TOM: gehandicapten), Orderly Departure Programme (ODP), Neddrill en gezinshereniging.

Stoltenberg - hij werd minister van buitenlandse zaken - koos de Algemene Vergadering van de VN de Japanse professor mevrouw Sa-

dako Ogata in december tot nieuwe UN High Commissioner for Refugees. De reeds enkele jaren aan de gang

Werkgroep In november vorig jaar kwam de werkgroep "Beschenning en Duurzame Oplossingen" van het EXCOM (Uitvoerend Comité)

zijnde discussie over de financiële

voor het eerst bijeen. Deze werk-

en beheerscrisis van de UNHCR

groep heeft als taak ..... to examine

richtte zich ook in ons land op de

protection and solutions in a coherent and comprehensive manner,

manier waarop deze organisatie

zijn mandaat van bescherming van en hulp aan vluchtelingen uitoefent. Nederland bevestigde dat de UNHCR op doelmatige wijze het voortouw moel kunnen nemen bij duurzame oplossingen voor het

vluchtelingenprobleem. Het één en

UN HCR kan deze vraagstukken niet alleen oplossen en hulp moet worden ingeroepen van fondsen en organisaties voor structurele ont-

wikkeling, zoals de Wereldbank, het UN Development Programme (UNDP), het Intemational Fund for Agricultural Development (lFAD) en het World Food Programme (WFP). De vraag blijft echter of de UNHCR, zelfs met een versterkte coördinatie en samenwerking, zich binnen haar

mandaat zal kunnen houden. Dit wordt bemoeilijkt, doordat de UNHCR vaak de eerste organisatie ter plaatse is. De werkgroep rapporteert in oktober 1991 aan het EXCOM.

EG Ook de Europese Gemeenschap doet het één en ander aan internati onaal vluchtelingenbeleid. Zo heeft de EG in de laatste jaren haar bijdrage aan de UNHCR aanzienlijk verhoogd. De Europese Commissie geeft geen financiële bijdrage zonder meer, maar ondersteunt

projecten van de UNHCR die binnen de doelstellingen en prioriteiten van de Gemeenschap va llen. In een recent interview stelde de vice-voorzitter van de Europese

Commissie, Manuel Marin, het volgende: "Daar vluchtelingen gedwongen worden om steeds langer

door te brengen buiten hun landen van herkomst is er een behoefte om projecten te ontwikkelen die verder gaan dan de traditionele verzorgings- en instandhoudingshulp. Dit idee is uitgewerkt in

Lomé IV, waarin de mogelijkheid is geschapen om deze hulp door middel van en in samenwerking

wordt naar een veelomvattende, multidisciplinaire aanpak, waarin

ties van de VN ten uitvoer te leg-

duurzame oplossingen , bescher-

gen." (2)

ming, en de rol van landen van herkomst, van eerste opvang en

Oplossingen?

ander in nauwe samenwerking met

van hervestiging, alsmede die van internationale organisaties en donorlanden nader worden uitgewerkt en gecoördineerd.

gen.

economische en ecologische motieven aanleiding geven tot grootschalige volksverhuizingen. De

bearing in mind the mandate of the High Commissioner... " Gestreefd

andere VN- en internationale organisaties en particuliere instellin-

Steeds meer wordt onderkend dat in het bijzonder in de Derde Wereld naast politieke, ook sociale,

met de gespecialiseerde organisa-

In het algemeen zijn er drie manieren om het vluchtelingenvraagslUk

aan te pakken: vrijwillige terugkeer of repatriëring, opvang in de

regio. en hervestig in g (buiten de reg io). Vrij willi ge terugkeer of re patrië-

ring is de meest duurlal1lc oplossing. Voor wat belreft Afrika heeft de UN HC R al s beleid dat dit de eni ge op lossi ng is voor de massale v luchtelingens ituaties aldaar. De

organisatie zoekt in contacten met de betrokken regerin gen dan ook naar een effectieve uitvoering van

dit beleid. In het kader van het zoge naamde Comprehensive Plan of Action for Indoc hinese Refugees (C PA) tekende de EG in december 1990 een overeenkomst met Vi etnam in -

zake een repatriërings- en reïntegratieprogramma, met een aanvangsbedrag van 10 milj oen ECU. Het plan als gehee l omvat 122 mil joen ECU voor de terug keer en herintegratie van 80.000 personen in een periode van tweeneenhalf

jaar.

De VN lijken onvoldoende uitgerust voor het verlenen van hulp op grote schaal EG -Commi ssari s Abel Matutes zei hierover: ..... We denken dat activ itei ten aan het diplomatieke front en het opzetten van opvangkampen niet genoeg is.... We moeten

de onderli ggende wo rte ls van hel vluchtelinge nprobl eem aanpakken. ... Het ni euwe aan dit project is hel e lement " heri ntegratie", dal niet a lleen de vluchtelingen een soc iale en economische impul s za l geven ,

maar ook voordeel zat opleveren voor de landen waar zij zich opnie uw vesti ge n. " (3) Opvan g in de regio en hervesti ging buiten de reg io zijn minder duurzaam en of we het een oploss ing kunnen noemen ... Landen van eerste opvang krijgen een financi ële injectie, hetgeen het gehee l nog enigszins aanvaardbaar maakt, maar landen van hervesti gi ng krijgen slec ht s een persone le injecti e.

Koerden De verlate, moeizaam op gan g ge-

komen hulp-opera ti e van de Vere ni gde Naties voor de 2 miljoen gev lu cht e Iraakse Koerden hee ft aloude kritiek op het functioneren van de VN -hulpverlening nink aan gewakk erd . De V lij ken onvoldoe nde uit geru st voor het sne l verl enen van effectieve hulp op grote sc haal. Dit conc luderen vertegenwoordi gers van particuli ere hulporganisaties die betrokken zijn bij de hulp aan de Iraakse Koe rden. De eerste Koerdi sche vluchtelin gen arriveerden eind maart in de bergen op de grens met Turkije. De VN hebben pas op 6 april voor het eers t ee n o nderzoeksteam naar de Turks- Iraakse grens gestuurd . bestaande uit vertege nwoordi ge rs van drie gespecia liseerde VN-organi saties - het UN DP, UN ICEF en de UN HCR. De VN -hulpactie voor de Koerden kwam rijke lijk laat op gang, aldus sommi ge NGO's di e actief zijn in de gre nsstree k. zoa ls Artsen Zonder Grenzen. AZG was alter ple kke nadat rond Pasen de omvang van de Koerd ische v luc htelingenstroom vonn begon aa n te nemen. "De VN met zijn vele deelorga nen reageert inadequaat op ca lamite iten . De problemen zijn struc tu reel. Er ontstaan ga ten, I.erwij l op andere terre inen VN -werk zaamheden elkaar overlappe n als gevo lg van een onduide lijke albakenin g van be voegdhede n". aldus ee n medewerker van Save the Ch ildren. Hij wijst op de trage we rk wijze van de VN -hul porganisaties, die log e n bureauc rati sch zijn. Bovendien vindt er nauwelijks coördinatie plaats door de UN Di saster Re li e f Organi zati on (U NDRO ), de relati e f nie uwe o rga ni sati e voor coördinatie van hulpverlening bij rampen . Competentiestrijd ntet het U DP, dat beschikt over een om vangrijke in frastructuur in de meeste VN -lidstaten, belemmert de effec ti vi te it van de hulp ter plaatse.

De meeste nu toegezegde hulp van de donorlanden is "eannarked". Om onderlinge gesc hille n tussen de VN -organen te ve nmijden, be-

stemmen de meeste donorlanden het ge ld direct voor een of meer VN -o rgani sati es. Zo komt de UNDRO er niet aan te pas. De langzame aanpak va n de VN is niet alleen kenmerkend voor de s ituatie in de Golfregio. De vier hulpve rl enende o rgani saties rijden e lk aar in de wie le n. In theorie zorgt UNICEF samen me t de WHO voor de medi sc he voorzieningen, het UNDP coördineert de hulp ter ple kke en de U DRO we rft en kanali see rt idea liter fondsell van de donorgemeenschap. De UN HCR rege lt de opvang va n de v lu chte lin ge n, zonod ig in same nwerking met NGO 's. In de praktijk werkt dit mode l niel. Binnen de VN wordt de UN HCR ge hinderd in zij n o ptreden door de officiële definiti e van een v luchteling a ls iemand die ee n landsgrens heeft ove rsc hreden op zoek naar veili ghe id.

Conclusie Het v luc hte lingenproblee m groeit en wordt steeds minder beheersbaar. A lleen een gecoö rdineerde aanpak , waarbij ook met nadruk o nt wikke lin gssame nwe rking moet worden betrokken, zou ervoor kunnen zorgen dat het probleem in ieder ge val niet nog groter wordl. Anmoedebestrijding en het stimu le ren van de economische groei , de twee doel ste llingen van de Nederlandse hulp , lijken hi er de aangewezen instrumenten voor.

Noten: I. Z ie voor

in stitut ioncc l- hi ~ tori \OC h e

en institutio-

nele infonTl:lt ie over de UN HC R: R.B. Dcntene r.

UN UCR : een ken\OC hct;,. cldeN in dC1-c gazine. 2. Inte rv ic .... in

R efu gcc ~ .

J a.~n

Ma-

UN HC R. maan 199 1.

]. Interview În Refugee,. UN IIC R. rna:ln 199 1.

De kwestie-Schengen Door Hans van der Lee

Als het Akkoord van Schengen ter sprake komt, wordt vooral gewezen op de mogelijke nadelen. België beschuldigt Nederlands van laks drugsbeleid, Nederland beschuldigt België van laks wapenbeleid . Het meest besproken terrein dat door Schengen wordt bestreken, is echter het vreemdelingenbeleid. Onlangs lekte een negatief advies van de Raad van State ten aanzien van het ratificeren van het zogenaamde Aanvullend Akkoord vroegtijdig uit. Wat zijn de bezwaren? Welke positie neemt de EG in? Wat is het Nederlandse asielbeleid?

In dit artikel zal ik achtereenvolgens ingaan op geschiedenis en inhoud van het Akkoord van

Schengen, de kritiek daarop. de aanstaande wijzigingen in het Nederlandse vluchlelingen- en asie lbeleid en het (nog bescheiden) EG-beleid op dit ge bied.

Voorgeschiedenis Sc hengen is een kleine plaats in Luxemburg. waar in juni 1985 het Akkoord van Sc hengen werd gesloten tussen België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk en de BRD over de geleidelijke afschaffing van de controles aan de gemeenschappelijke binnengrenzen.

Het (intergouvernementele) Sc hengen-ove rleg wi lde. voo ruitlopend op hel tot stand komen van de interne markt per I januari 1993. het vrije ve rk ee r van perso-

drag waren zich ervan bew ust dat aan vu llende voo rzienin gen de illega le immigratie van burgers van ni et-lidstaten va n de EG zouden moe ten voorkomen. Daarom zou het visum- e n asielbeleid onderling moeten wo rden ge hannonisee rd. Tevens ZO LI er politiële samenwerkin g moelen komen om drugshan de l, smok ke l, terrori sme en illegale immigrati e te bestrijden.

Het Akkoord Wat is nu (in concrete zin) de inhoud van het Akkoord va n Schengen? Hel gaat om de vraag we lke staat bevoegd - in de tenninol ogie van het verdrag "verantwoordelij k" - in zake het behandele n van een bepaald asielve rzoe k.

Het verdrag noemt ee n aanta l cri teria in vo lgorde van belangrijkheid: I. die staat, di e reeds een gezinslid van de asielzoeker als vluchteling heeft erkend en dat gezi nslid laat ve rblij ven op zijn grondgebied (art. 35); 2. die staat. di e een visum of verblijfsvergunnin g heeft afgegeven aan de asie lzoe ker (art. 30( 1) a, b en cl: 3. die staat. waar de as ielzoeker het Sc hen ge n-grondgebied voor het eerst betreedt. ook bij illegale grensoverschrijding (art. 30( 1) d en el; 4. die staat. waar het eerst een asielverzoek wordt inged iend (art. 30(3)).

Hans van der Lee is redacteur van Jason Magazine.

Bord langs de invalsweg naar het Luxemburgse dorpje Schengen, waarvan de naam diverse spookbeelden oproept (Foto Sijthoff Pers).

nen lussen de aangesloten landen

realiseren. De datum voor het in we rking treden was vastgesteld op I januari 1990. Ondertekening van de uÎt-

voeringsovereenkomst werd ec hter uit geste ld vanwege de ont wi kkelingen in de DDR en het naderende vooruitzicht van de Duitse eenword ing. Pas een half jaar later werd er a lsnog ge tekend. Vori g jaar we rd tevens na lang onde rhande len het zogenaamde Aanvullend Akkoord getekend met daarin de concrete uit we rking van het oors pronkelijke verdrag uit 1985. De staten di e partij zijn bij het ver-

De staat waar het eerste as ielverzoek in behandeling is genomen, blijft verant woordelijk, ook als daarna in een andere ondertekenaar-staat (I) een asielverzoek wordt gedaan , en ook nadat het verzoek is afgewezen, zo lang de asielzoeke r op het Sche ngengrondgebied verblijft. De verantwoordelijke staat is verplicht om een asiel zoeker onder zijn hoede te houden, ook al heeft deze een asiel verzoe k ingedi end in een andere ondertekenaar-staat (art. 3 1). Teve ns is de ve rantwoordelijke staat verplicht om een asielzoeker " terug te nemen", als deze op onweni ge gronde n op het grondgebied van een andere ondertekenaar-staat verkee rt (art. 33).

De stroom asielzoekers conce ntreert zich op de staten met het soepelste toelatingsbeleid De verantwoordelijke staat blij ft ook na een negatieve beslissing op het as iel verzoek verpli cht om de asielzoeke r "terug te nemen", zolang deze het Schengen-grondgebied ni et is uitgezet (art . 34). Ondanks de toewij zing van verantwoordelijkheden is afwijking van deze regeling door de ondertekenaars geoorloofd in het geval van speciale redenen, in het bijzonder het bestaan van nationale wetgeving (art. 29(4) en 30(2)).

Bezwaren Volgens Prof. Mr. R. Fernhout. hoogleraar Migratierecht aan de KV Nijmegen, en tevens voorzitter van Amnesty International, afdeling Nederland, zijn er grote bezwaren aan te voeren tegen een derge lijke toewij zing van verantwoordelijkheden (2). In de praktijk zou het bovenstaande bete kenen dat het land van eerste binnenkomst altijd verantwoordelijk is. De asielzoeker mag vanuit dat land namelijk ni et doorreize n naar de ondertekenaar-staat waar hij een asielverzoek wil indienen. Dit is niet in overee nstemming met Conclusie 15 van het

EXCO M van de V HCR (3). die stelt dat bij het beantwoorden van de vraag welke staat ve rantwoordelijk moe t zij n, voor zover mogelijk rekening moet worden gehouden met de bedoelingen van de asie lzoeker, alsmede met diens banden met een bepaa lde onderteke naar-staat. De di sc retionaire bevoegdheid van artikel 29(4) is echte r te ruim om hi eraan daadwe rk elijk uitvoerin g te geven. Voort s zijn de state n nj et verpl ic ht om arti ke l 29(4) op te nemen in hun nati onale wetgeving. Artikelen 30( I) f en g, gelezen in samenh ang met artikel 34 , laat geen mogelij kheid open om nog ee ns as iel aan te vragen in ee n andere Sc he ngen-staat. Een negatieve beslissing geldt voor het gehele Sche ngen-grondgebied. Dit zogenaamde ex tra-territori aal effect is in strijd met het Vluchtelinge nve rdrag van 1951. Bovendien heeft de Hoge Raad in 1987 bepaald dat Nederland zelf di ent te bepalen of iemand vo ldoet aan de definitie van vluchteling en dit ni et door een ander land voor haar mag worden gedaan. Een ander bezwaar is dat er gee n sprake is van hannonisati e, omdat de Schenge n-staten as ielverzoeken vo lgens hun respecti evelij ke nati onale wetgev ing mogen be handelen (art. 29(2)) en hun eige n interpretati e van de vluchtelinge ndefinilie mogen blijven hantere n. Dil zou er vo lgens Femhout toe kunnen leiden dat Nederland een asie lzoeker - na een negatieve besli ssing in de BRD op he t as ielve rzoek - voor uitzetting moet terugstu ren naar de BRD. zelfs wanneer deze asielzoeke r volgens Nede rlandse beg rippen als vluchteling kan worden aangeme rkt. Verder is er geen enkel intern ati onaa l hof bevoegd in zake het Akkoord van Schenge n, hetgee n voor een unifonn e interpretati e van het Akk oord in beroepsprocedures en pre-judiciĂŤle beslissi ngen eigenlijk onontk oombaar is. Het uiteindelijke gevolg: de stroom asielzoe kers concentreert

zich op de Sc hengen-staten met het minst res tricti eve toelatingsbeleid. Daa rom zal het vroeg of laat komen lot een bijstell ing in restricti eve zin van dit beleid, aldus Fernh out.

Raad van State In november gaf Fe mhout in zijn artikel de bezware n van de Raad va n State al min of mee r aan. Het Akkoord kan in de huidi ge vorm ni et ter goedke uring aan het parlement worde n voorgelegd. aldus de Raad van State. Het verdrag biedt op meerdere punte n onvoldoende rec htszekerh eid en is strijdig met internati onale verdmge n. De bezwaren van de Raad van State komen vrij we l overeen met de kriti ek die vori g jaar reeds in de Tweede Kamer werd geuit. Het Akkoord leidt tot de verslec htering van de positie van vreemdelingen; een inhoudelijk geharmoniseerd as ielbeleid ontbreekt ; de bescherming van de pri vacy bij het internationale opsporingsregister is gebrekk ig; juri disc he toetsing van de uitvoe rin gs regels door een internationaa l hof ontbreekt. Een ander bezwaar dat wordt gehoord vanuit parl ementaire hoek, is dat het Akkoord onvo ldoe nde de mocratisc he legitimatie kent, omdat er geen mogelijkheid is tot amende ren door het parlement (5). In he t CDA gaan stemmen op om eerst een " maatsc happelijk debat" te voe ren. Dat werkt ve rtragend, maar gaat besli st minder ve r dan het vo lstrekt irreĂŤle voorstel van D66 om de onderh andelingen te herope nen. Het debat zou ee n het vernlee nde gebrek aan parl ementaire e n maatsc happelijke inbreng in de (ambtelijke) onderhandelinge n kunn en ondervangen. Staatssec retaris van Justitie Kosto is van mening dat Nederland niet de vrijheid heeft om aan te dringen op het heropenen van de onderhandelingen over het Aanvull end Akk oord va n Schengen. Hij vindt dat hel kabinet geen consequenties hoeft te verb inden aan hel advies: " Met het zetten van de handtekening is Nederl and ten opzichte van de andere landen de verplic hting

moeten daarom consequent door-

reeds vóór de aanbieding van het interim -rapport in januari achter gesloten deuren door Minister van

gaan op deze weg."

Justitie Hirsch Ballin op werd ge-

aangegaan om het verdrag ter

goedkeuring voor te leggen. We

wezen dat de commissie zoveel

Het kabinet heeft de Tweede Kamer vorige maand gevraagd om het verdrag nog voor de zomer te

behandelen. De regering wil ni et al s laatste van de vijf ondertekenaars het verdrag ratifi ceren en

daarmee de schijn wekken dat Eu-

nadruk legde op rechtszekerheid voor de as ielzoeker, dat de duur van de procedure alleen maar werd verlengd en niet verkort. Getui ge de nadruk op kortere procedures in

kers tussen "kennelijk ongegrond" en "kennelijk gegrond ", waar men

niet binnen 30 dagen uit komt. De commissie stelt een procedure voor waarbij het aantal behandelende ambtenaren met 20 procent

kan worden teruggebracht. Er is

het eindrapport heeft de commissie

een verschil tu ssen het aantal asielverzoeken en het aantal asielzoekers, veroorzaakt door gezinnen, die gezamenlijk kunnen wor-

deze kritiek ter harte genomen.

den behandeld.

Volgens Mulder bestaat er we inig

Schiphol-Oost

hard cijfermateriaal dat het heers-

De discussie spitst zich toe op het vastzetten van "kennelijk onge-

ropese samenwerking in Neder-

land ni et zo heel erg leeft. Het is echter vrijwel uitgesloten dat het parlement nog vóór het zomerreces een besluit neemt.

Commissie-Mulder In de afgelopen vijf jaar is het aan-

tal asielzoekers jaarlijks sterk gestegen. Ging het in de jaren '80 om 5.000 verzoeken per jaar, in

1990 ging het om bijna 24.000 verzoeken en heiligt in de lijn der verwachting dat deze trend zich zal doorzetten. Onlangs presenteerde de Commis-

sie- Mulder - meer volledig de Commissie Analyse Asielprocedu-

re en Opvang Asielzoekers - haar rapport (6). De commissie pleitte voor een integrale aanpak van de problemen bij de verstopping van asielprocedures en de onduidelijke situatie waarin de groep van "ged-

oogden" zich bev indt. Minder dan

ende beeld bevestigt dat de meeste asielzoekers zonder geldige reisdocumenten aankomen. "Nederland gaat ervan uit dat 90 procent van de asielzoekers binnenkomt zonder documenten. Maar uit een steekproef van de Directie Vreem -

delingenzaken onder de mensen die in de laatste drie maanden van het vorige jaar binnenkwamen

bleek het om 60 tot 65 procent te gaan. ( ... ) Wij zijn ervan overtuigd dat vrij veel mensen alsnog aan documenten kunnen kom en uit het land van herkomst. wanneer je daar eni ge druk op uitoefent." (7) De documentlozen verdeelt Mulder in twee categori en: zij die geen gevaar lopen in het land van herkomst - en daarom Nederland worden uitgezet - en zij die dat wel doen. De posi ti e van deze laatste

van de Vreemdelingenwet nieuw

groep, de "gedoogden", zou moeten worden geregeld door het verlenen van een tijdelijke verblijfs-

beleid op precies hetzelfde lerrein:

vergunning.

een week daarvoor echter presen-

teerde het kabinet bij de wijziging

de opvang van asielzoekers.

Het verschil tussen beide plannen is dat het kabinet gesc heiden opvang beoogt van "kansrijke" en "kansloze" asielzoekers, terwijl de Commissie-Mulder nu juist een geïntegreerde aanpak en kortere procedures centraal stelt. Bij uitvoering van dit plan van aanpak zou de personeelss terkte van de Directie Vreemdelingenzaken van het Ministerie van Justiti e bovendien kunnen worden verminderd

Commentator Mr. F. Kuitenbrouwer schreef in de week van 29

april in NRC/Handelsblad: "Er

gronde" asielzoekers. zoals op Schiphol-Oost. De argumenten ter verdediging van deze twijfelachtige VOffil van eerste opvang con-

centreerden zich altijd op de veronderstelde afwezigheid van detentie: men had zich immers vrijwillig in deze situatie begeven en men kon toch altijd weer terug reizen?

Een half jaar na de opening bracht Jason Magazine een bezoek aan

het "tijdelijk" opvangcentrum op Schiphol-Oost (8): " [Het opvangcentrum J is sinds 23 september 1986 in werking. Het is opgezet om een einde te maken aan de mensonterende toestanden in de aankomsthal van de luchthaven, waar vluchtelingen soms weken -

lang bivakkeerden, bijna zonder voorzieningen. Het ging hierbij

om vluchtelingen die Nederland niet in mochten, maar ook nog niet definitief waren uitgewezen. Om humanitaire redenen werd het noodzakelijk deze mensen onder-

dak en voedsel te verschaffen. Tegelijkertijd wilde men voorkomen

zijn goede redenen voor het "dwars liggen" van de Commissie-

dat deze mensen zonder toestem-

Mulder. Er bestaan namelijk grote

Vandaar dat de bewoners van het centrum een beperkte bewegingsvrijheid hebben. Ze moeten binnen

verschillen tussen wet en werke-

lijkheid in het Nederlandse vluchtelingen- en asielbeleid." Ten eerste de aanwezigheid van een grote groep afgewezen asiel-

zoekers die toch wordt gedoogd.

min g Nederland introkken.

blijve n totdat er ee n definitieve beslissing over hun asielaanvraag is gevallen."

Twintig jaar geleden heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (E HRM) te Straatsburg al

met 100 (20 procent van de huidi ge sterkte).

Hoe passen die in een plan van aanpak dat slechts voorziet in de categorieën "kansloos" en "kans-

Uit betrouwbare bron op het Ministerie van Justitie heeft Jason Magazine vernomen dat Mulder er

rijk"?

afgerekend met het schijnargument van de veronderstelde afwe-

Ten tweede de categorie asielzoe-

Staatssecretari s van Justitie Kosto

zigheid van detentie. Toch houdt

ni et a lleen vast aan Schiphol-Oost, hij wil de fomluie ze lfs uitbre iden. Wetgev ing di enaangaande loopt echter grote kans bij het EHRM of de Hoge Raad der Nederl ande n tenonder te gaan wegens strijdi gheid met de mensenrec hten. Ve rder moel er volgens de commissie een onafhank e lijk doc umentati ecentrum komen a ls alte rnati ef voor de omstreden ambtsberi chten van het Mini sterie van Buitenl and se Zaken. di e ee n belangrijke rol spele n bij de beslissing over asie lverzoeken (9).

Gemeenschapsbeleid

Het opvangcentrum voor asielzoekers

Schipho'-Oost (Foto Jason).

De Europese Commissie wil dat het immigrati ebele id van de EGlidstaten wordt gehannoniseerd. Legale immigranten moeten kansen krijgen, illegale migranten moeten worden teruggestuu rd . O nder voorwaarden zal de EG emi gratie-landen economisch moeten ondersteunen. Het gaat dan om het respecteren van de rechten van de mens en een minimum aan socia le wetgev in g. Aan de buite ngrenze n moet een gemeenschappelij k toegangs- en asielbele id worden gevoerd. De politiesamenwerki ng moet worden geïntensiveerd e n er moet een gezame nlij k visum beleid worden gevoerd. Het toelatingsbe leid zou vooral op gezinshereni ging moeten zijn geri cht. We llicht komt de Europese Commissie binnen a fzie nbare tijd met een voorstel voor een ric htlij n over het immigrati e-

beleid. Bij dc UN HC R is men we ini g inge nomen me t het zeer restrict ieve bele id van de EG- lidstate n. Vo lgens Deput y UN Hi gh Commissioner for Refugees Stafford moet de koud-watervrees ten aanzien van economi sc he vluchtelingen maar worden overwonnen. Me n neemt ec ht niet zo sne l de wij k naar het Westen. Als het aan de Europese Commissie li gt komen er multilaterale akkoorden met emi grati e-landen, zoa ls de lande n van de Maghreb (Marokko , Algerije, Tunesië), om te voorkomen dat illegale immigranten via een ander EG-land weer binnenkome n. In een recent interv iew ze i Abel Matutes, lid van de Europese Commissie verant woo rde lijk voor Midde ll andse Zee-bele id ( 10): "Er bestaat een economische onge lijkheid die een transmeditterane mi grati e tot gevo lg kan hebben. Onze be nade rin g is erop gericht om in die landen de voorwaarden te scheppen, waannee ze zelf hun pro blemen kunne n oplosse n e n hun je ugd nie uwe hoop kunne n geve n.... Emi grati e is geen oplossi ng. Er zijn economisc he hervormingen nodig. In vesteringe n e n tec hn ologie. Natuurlij k, we zu llen he lpe n in noodsituaties, met humanitaire hul p. Maar het is onze plicht om bij te dragen aan een we rke lijke oplossing van hun problemen."

Conclusie Het Ak koord van Schengen za l - al dan ni et na een ··maatsc happelij k debat" - waarschijnlijk we l door het parlement worde n ge loodst. Toc h dienen er daarn a sne l ex tra maatregelen te worden genomen. Het doel daarvan moet zijn een inhoude lijke hannoni sati e van het vluchte lin gen- en as ielbeleid in EG-verband . Op het Nede rlandse vlak staan nog enke le mooie di sc ussies op stapel: Schiphol-Oost, de wijziging van de Vreemdelingenwet. In aanslu iting op de voorste llen van de Commissie- Mul der moete n rec htszekerhe id e n snelheid van procedu res worden ve rbeterd. Tegelijkertijd moe t in het oog worden ge houden dat het wenselij k is om een rede lij k restricti ef beleid te voe ren, om he t vee lvuld ige misbrui k van bestaande voorzie ningen door andere cal.egori en asie lzoeke rs effecti ef te kunnen tegengaan.

Noten: I. Ondenekenaar-staat wordt hier gebruikt in de betekenis ··staat die partij is bij he t verdrag'·.

2. R. Femhout. Sehengen and the Internal Market: an Area Without Internal Frontier~ . Also Without Rcfugees'!. in: lntern:ltionale Spcet:llOr, november 1990 (Engelse editie). 3. Conclu~ion 15 (XXX). in: Conclusions on the International Pmtection of Refugees. adopted by the Exc<:utive CommiUee ofthe UNHCR Programme. UNHCR. Genve. 1989. blz. 31 e.v. 4. Bij een verdrag kan een nationaal parlement geen wijzigingen meer aanbrengen in de tekst. maar slechts het verdrag in zijn geheel goed- of afkeuren. 5. Zie voor meer informatie over de opzet van hel Schengen-overleg Jason Ter Plekke: Verlies op pumen beter dan knock -ou t!. elders in de1.c Jason Magazine. en tevens noot (4) van dit anikeJ. 6. Door vele vreemdelingen bezocht ... ? Eindr.l.ppon Commi~sie Analyse Asielprocedure en Opvang A,ielzoekers. aangeboden a.m de Staat~M'! eretaris van J ustitie. 22 april 1991. 7. Interview in NRC/Handelsblad d.d. 27 april

1991. 8. H.P. Andriesscn en M.P.J. de Leeuw. SchipholOost: ··tijdelijk·· verblijf voor vluchtelingen zonder papieren. in: Jason Magazine. jaargang 12. juli 19K7. nummer 3. 9. Zie over de rol van ambsberichten in de asielproced ure en de kritiek daarop R. Bruin. Politieke beoordeling in de asielprocedure: rechtspraak of bele id? elders in deze Jason Magazine: M.P.A. Frank. Ambsbcrichtcn in asiclproccdures, voordracht op het Amnesty International-symposium Hel nadeel van de twijfel. 26 oktober 1990.

JO. Interview in Refugccs. UN I-ICR. maan 1991.

JASON TER PLEKKE

Verlies op punten beter dan knock-out! Verslag Op vrijdag 26 en zaterdag 27 april jl. organiseerde de Europe· se Beweging in Nederland (EBN) in het congrescentrum Woudschoten te Zeist een kaderconferentie over "De gevolgen van de Europese eenwording voor het vluchtelingenbeleid". Hieraan werd deelgenomen door ambtenaren, Euro· en nationale parlementariërs en wetenschappers die beroepshalve te maken hebben met dit vraagstuk. Hét hete hangijzer: Schengen en het advies van de Raad van State.

de eerste dag vonden er twee inleidingen plaats, respecti evelijk door MrDrs. CD. de Jong, hoofd van de Stafafde ling Beleidsont· wikkeling van de Directie Vreemdelingen zaken van hel Ministe rie van Justitie en door Prof.Mr. R. Femhout. hoog leraar Migratie· recht aan de KU Nijmegen, tevens voorz itter van de afdeling nederland van Amnesty International. Hi erna kon de di sc ussie beg innen. Volgens professor Femhout zou de behoefte om op communautai r ni veau tot een regeling te komen

minder groot zijn bij ee n goed

functioneren van Schengen. Sc henge n kan in zijn ogen alleen een voorloper van zo '0 commu nautaire regel ing zijn als het Euro-

pese Hof van Justitie te Lu xemburg bevoegd wordt gemaakt ten aan zien van het Akkoord van Schengen.

De heer De Jong is van mening dat de problemen met hannoni sati e van beleid de commu nautaire weg voorlopig blokkeren. Pas als vreemdelingenzaken en mense nrechten bij de Europese Gemeensc hap zijn ondergebracht. za l er vooruitgang kunnen worden geboekt. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens te Straatsburg zou de bevoegde rechterlijke instanti e moeten zijn.

Forum Op de tweede dag vond er een forumdi scussie plaats met als dee l-

nemers de heren Korthal s (VVD), Penders (Europarlement CDA), Valk (PvdA) en Femhout. De heer Korthal s concentreerde zich in zijn inle idin g op het spookbeeld van zo' n 6 à 8 miljoen economische vluchtelinge n uit de Sovjetunie. di e naar de EG zouden komen. Hij betoogde dat deze mi · granten afge remd kunnen wo rden door in de betrokken reg io's de vei li g he id en welvaart te bevorderen. Vol gens een beproefd li beraal recept, name lijk door het stimul eren van de economi sc he g roei. Ook pleitte hij voor het tegengaan van zogenaamde refugees in orbit. In de toekomst moet voo r de EG gelden: één toelatin gsprocedure in één land per vluchte ling. De heer Penders merkte op dat het verband tussen de Europese Gemeen schap en vluchtelingen hem onduidelijk was. Hij ging in op de vraag waarom de intergou ve rnementele weg tot nog toe meer popularit eit geni et dan de communau taire. Van oorsprong betreft het hi er een beleidsterrein van binne nlandse zaken en justitie. Bilaterale overee nkom sten zijn bovendien vrij gemakke lijk te sluiten, omdat men geen bemoe ieni s heeft van parlementen. De EG· lidstaten di ene n volge ns de Europarlementariër het asielbeleid hoe dan ook te hannoni seren. De Europese Gemeenschap kan geen immigrati egebied zijn. omdat het e r ee nvoudi gweg te vol is. 2 of 3

miljoe n mi grante n zouden ook al rampza li g zijn . Daarom zou de EG associat ieverdragen met Oost-Europa moeten sluiten. De heer Valk ponee rde aan het beo gin van zijn lezing de stelling "De groe i van het aanta l vluchte lin gen geeft meer vonn aan het vluchtelin genbel eid dan de Europese inte· grati e". Hij stelde dat het dilemma is ge legen in het bewaken van de gre nze n versus het oplossen van de problemen in de betrokken re· g io's, waardoor het eerste minder nodi g is. Wat dat betreft viel de selecti vite it in de hulpverleni ng hem op: Liberia ni et, Irak (Koerden) wel.

/ason·redacteur Hans van der lee woonde de kadercanferentie bij.

Democratie De di scuss ie spitste zich hier toe op het ad vies van de Raad van State aan de Tweede Kamer om het Aan vull end Akkoord van Schengen niet te ratificeren. omdat het in strijd is met het Vluchtelingenver· drag van 1951. Professor Fernhout stelde zich princ ipieel op achter dit advies, hetgeen gez ien zijn voorzitterschap van Amnesty International well ich t logisch is. De heer Penders - " Ik ben overigens altijd een voorstander geweest van hel op lossen van hel democrati sch deficiet van de EG" vond echter dat Nederland een slecht fi guur zou slaan, al s het inderdaad ni et tot ratificatie komt. " De onderhandel ingen zijn afge· sloten. Denkt u echt dat men nu in het buitenland zegt: " Wat een de· mocratisch land, dat Nede rl and , waar men nog eens de di sc uss ie gaat voe ren." Nee. men denkt eerder aan een chaos." Waannee hij de volge nde conc lusie trok: een lich t verli es op punten (met akkoord) is beler dan een knock-out (geen akkoord). Op deze kaderconferentie eindigde de strijd onbesl ist.

Congres "Refugees: Causi Ochtendprogramma (lezingen) Dr. J. Widgren, coördinator Europa en Noord-Amerika, staf United Nations High Commission for Refugees (UNHCR), Genève; Prof.Dr. P.R. Baehr, directeur Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM), tevens hoogleraar Mensenrechten en Buitenlands Beleid, RU Leiden; mevrouw Dr. L. Drüke, gepromoveerd op "Root Causes of the Refugee Problem", UNHCR-Brussel; Prof.Dr. H.B. Entzinger, hoogleraar Studies van de Multi-Etni sche Samenleving, RU Utrecht, tevens stafmedewerker Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).

Dagvoorzitter Het congres staat onder leiding van Mr. J.A . Hoeksma, oud-medewerker UNHCR- 's-Gravenhage.

Deelname: Kosten f 20,- voor abonnees, f 25,voor niet-abonnees (incl. lunch). U kunt zich opgeven met de antwoordkaart in deze J ason Magazine, onder gelijktijdige storting van het bedrag op gironummer 356 1025 of bankrekeningnummer 66.73.15.802 (NMB), ten name van Stichting Jason, onder vermelding van "Congres Refugees". Vergeet niet uw voorkeur voor de werkgroepen te vermelden.

Donderdag 6 juni 1991, Beurs van Berlage, Amsterdam: ontvangst 09.30 uur.

s of a Crowing Problem" Middagprogramma Werkgroepen over diverse aspecten van het vluchtelingenprobleem met Nederlandse en buitenlandse deskundigen (o.a. van non-gouvernementele organisaties, ministeries en internationale organisaties).

Forum Mr. J.A. Hoeksma (voorzitter); Prof.Mr. R. Fernhout, hoogleraar Migratierecht, KU Nijmegen, tevens voorzitter Amnesty International, afdeling Nederland; Prof.Dr. K. Hailbronner, hoogleraar Europees Recht, Internationaal Publiekrecht en Publiekrecht, Universit채t Konstanz; Mr. H.P.A. Nawijn, hoofd Directie Vreemdelingenzaken, Ministerie van Justitie, 's-Gravenhage; Or. A. Shacknove, medewerker Refugee Studies Programme, Oxford University.

Borrel N a afloop van het congres biedt de Stichting Jason u een drankje aan.

Informatie: Stichting jason Laan van Meerdervoort 96 2517 AR Den Haag 070-3605658 II

UNHCR: een kenschets Door René B. Dentener

De United Natians High Commissioner for Refugees (UNHCR) heeft een belangrijke rol gespeeld bij het oplossen van talloze vluchtelingenproblemen sinds hij op 1 januari 1951 zijn taken opnam . Hoewel tijdelijk bedoeld, zijn het mandaat en de taken van de dit jaar 40 jaar bestaande UNHCR telkens verlengd en uitgebreid door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Het bestaansrecht van de UNHCR is helaas slechts sterker geworden door de toegenomen vluchtelingenstromen.

René 8. Dentener is

doctoraalstudent staatkundig intemationaal recht aan de Rijksuni. velJiteit Leiden en oud-

eindredacteur van Jason Magazine.

Hel vluchlelinge nprob leem beslaaI langer dan uil de lijd van de oprichling van de UN HC R. De bemoeienis van de internationale gemeenschap met vluchtelingen is echle r pas opgekomen meI de onl wikkeling van de mensenrechten en de evolutie in het internati onale recht ten aanzien van de rec hl.en

van het individu .

Voorgeschiedenis Toen de Okloberrevolutie van 19 I7 een vluchlelingenslroom naar Midden-Europa op gang brachl. heefl de Volkenbond in 192 I de Noorse geleerde e n noordpoolonderzoeker Fridljof Nansen be noemd lol Hoge Commissari s voor de Russische vluchlelingen in Europa. Deze "voorloper" van de UNHCR was belasl met de zorg voor de Russische vluchlelingen, die zich op hel grondgebied van de Middeneuropese slalen bevonden. Hij moesl zorgen voor een redelij ke be hui zing. loegang lol de arbe idsmarkl, eventuele hervesti ging in andere

René 8. Dentener (Foto joson).

landen en riep een reisdocument in hel leven (hel Nanse n-paspoort ), zodal de vluchlelingen hel land waar ze zich bevonden konden verlaten. Het grote verschi l met de UN HCR is dal de Hoge Commissari s onde r de Volkenbond nooil een algemeen mandaal heeft gekregen len opzichle van alle vluchtelingen. Wel is zijn mandaat later uitgebreid met de zorg voor Armeniërs en Duitsers . In de jaren '30 genereerde het nazi-bewind een nieuwe stroom

van Joodse vluchlelingen. Bij de Confe renli e van Ev ian ( 1938) hee ft men gezocht naar een oplossing voor dit probleem, maar omdal de belrokken regeringsve rtegenwoord igers Dui tsland niet openlijk als schuldige wilden aanwijzen is er geen overeenstemming bereikt. Nieuemin we rd er een Intergovemmental Commiuee on Refugees (lC R) opgericht. dal ec hler doo r hel uilbreken van de Tweede Wereldoorlog ni el va n de grond is gekome n. Na de oorlog is door de VN de Inlern alional Refugee Organizalion (lRO) opgeri chl, di e hel vluchlelingenprobleem binnen drie jaar zou moeten oplossen. Veel mensen bevonden zich in een land anders dan dat van hun nationa lileit. Men wi lde een snelle oplossing vinden voor de "bonafide" vluchlelingen onder hen, die hel slachtoffer waren geworden van de oorl og. De gedac hle was dal na

ove rleg en begeleide nde maalregelen die mensen konden terugkeren naar het land van nati onaliteit en de groep di e ove rbleef ve rdee ld zou worden over de Wes terse landen.

Oprichting UNHCR Na di e dri e jaar blee k hel vluchleIingenproblee m nog niel opgelost. De Algemene Vergadering van de VN heefl daarom op 3 december 1949 een resolutie aangenomen, waarbij de UN HCR werd opgerichl en bepaa ld we rd wal de we rkzaamheden van de Hoge Commissari s zijn . De eerste Hoge Commissaris. de Nederl ander Van Heuven Goedhart. is op basis van di e resoluli e per I januari 195 I aan hel werk gegaa n. De Algemene Vergadering heeft de werk zaamheden van de UN HC R nader geregeld in een Statuut van de organi satie. De UNH C R handeh dus op basis van haar eigen Statuut en ni el op bas is van hel Vluchlelingenverdrag van 28 j uli 195 I, een fou l di e vee lvuldi g gemaakl wordt. Dit is van wezenlijk belang, want hi erdoor heefl de UN HCR ook bevoegdheden len opzichle van slalen die geen pa rt ij zijn bij hel Vluchlelinge nverdrag of die daar allerlei voorbe houden op hebben ge maakt. Zo heeft Turkije ee n voorbehoud gemaakl dal hel alleen verpl ichtingen uit het verdrag aanvaard t voor gebeunenissen die in Europa hebben plaalsgevonden. Dil verklaart enigszins de houd ing van de Turkse rege rin g inzake het probleem van de Koerdische vl uchlelingen. Een Iweede gevolg is dal de vluchtelingenorganisati e ook bevoegdheden hee ft ten aanzien van mensen die niet aan de vluchlelingendefïnili e van Artikel I van hel Vluchlelingenverdrag vo ldoe n. Bevoegdheden die de UN HCR ontleent aa n de resolulies, die de Alge me ne Ve rgadering

van de VN steeds opnie uw heeft aan genomen om nieuwe groepen mensen onder de zorg van de UNHCR te brenge n. De vluchtelingendefinitie van het verdrag vermeldt in Artikel I dat de vreemdeling gegronde vrees voor vervolging moet hebben wegens ras, godsdienst. nationaliteit . beha· ren tot een bepaalde sociale groep of vanwege zijn politieke overtuig in g, zich bevindt buite n het land waarvan hij de nationaliteit bezit en de bescherming van zijn land niet kan of wi l inroepen uit hoofde van voornoemde vrees. Het gaat om een individueel vervolgingsbegrip: de persoon in kwestie moel aannemelijk kunnen maken dat hij door zijn overheid vervolgd zou kunnen worden wegens één van de in de definitie ge noemde gronden.

Hij moel aannemelijk maken dat hij op de éé n of andere manier de speciale aandacht van de overheid op zich gevestigd heeft. Als iede reen zich in een slechte positie bevi ndt in dat land (bv. de USS R voor de hervonningen van Gorbatsjov) kan er geen beroep worden gedaan op het verdrag. De Europese Commissie voor de

Rechten van de Mens te Straatsburg heeft met betrekking tot de Tamils in Sri Lanka verk laard dat elke jongere mannelijke Tamil risico 's loopt in Sri Lanka, maar dat die ri sico's niet zijn toegespitst op de persoon. Het gewe ld dat aldaar plaatsv indt is "toeva lli g"; je kunt er slachtoffer van worden of niet. Wat dat betreft is het mandaat van de UN HC R veel ruimer. Het zet zich niet alleen in voor vluchtelingen in de zin van het ve rdrag. maar ook voor de displaced persons. Onder vluchtelingen worden dan ook nog begrepen mensen die ten gevolge van de zogenaamde man-made disasters (met name burgeroorlogen) op de vlucht slaan, alsmede diegenen die gevlucht zijn wegens hongersnood . overstromingen en andere natuurram pen. Tamil s vallen in die zin dus we l onder de zorg van de UNHCR. UNHCR en p raktij k De UN HCR heeft voornamelijk een dienende functie . Volgens Artikel I van het Statuut moet de or-

ganisati e zoeken naar duurzame oplossingen voor de vluchtelingenprobiemen en internationale beschenning bieden aan de vl uchtelingen. Ter uitvoering van deze taakstelling heeft het een beleid ont wikkeld dat uiteenvalt in drie doe lste ll ingen. Daarbij staat voorop dat de UN HCR probeert mensen zoveel mogelijk te laten in de regio waaru it ze afkomstig zijn . De doelstellingen zijn in volgorde van belangrijkhe id: vrijw illige terugkeer van de vluchtelingen naar het land van herkomst, opvang in een land in de regio en pas in laatste instantie hervesliging in andere (vee lal Wes terse) staten.

Terugkeer Bij repatriëring gaat de vluchtelingenorganisati e er zo spoedig mogelijk toe over om via onderhandelingen met de regering van hel betrokken land tot een oplossing te komen. De UN HCR vraag t aan de regerin g of ze de veiligheid van deze mensen wil garanderen en of de U HC R kan toezien op de naleving van die toezegging. Voorkomen moet immers worden dat bij terugkeer de regerin g alsnog de teru gge keerde vluchtelingen gaat vervol gen. Daarnaast bemiddelt de UN HCR bij de wervi ng van fondsen voor de betrokkenen om in hun bestaan te voorzien en de materiële druk op het land waarnaar ze terugkeren te verlach ten. Een voorbeeld van vrijwillige repatriëring zijn de Vietnamese bootvluchtelingen die met tiendui zenden in opvangkampen in Hongkong verblij ven. Hi ervan zijn er inmidde ls 1600 ··vrijwillig·· teruggekeerd. Het is namelijk niet d uide lijk in hoeverre druk door de Hon gkongse auto rit e iten hi erb ij een rol heeft gespee ld . De opvang van de vl uchtel in gen in de toch al overbevolkte stad slok t een groot deel van de Ho ngkongse begroting op. Ee n ande r voorbeeld betreft de terugkeer van Tamil s uit de Indiase deelstaat Tamil Nadu naar Sri Lanka. India zag de Tamils uit Sri Lanka liever gaan dan komen en dreigde ze massaal uit te zeilen. Na onderhande linge n heeft de UN HCR zich bereid ve rklaard te helpen met de repatri ëring van Tamils die terug wilden. hoewel daar

door de Indiase regeri ng ook nogal wat druk op werd uitgeoefend. Nadat één groep is vert rokken, is het programma stopgezet omdat hel terugze nden teveel problemen opleverde in Sri Lanka. Een minder gelukk ige bij komstighe id van het UN HCR-prog ramma was dat de Nederland se autoriteiten hieruit afleidden dat Tamil s geen vluchtelingen zijn en - ook al zijn ze hier nog in procedure - rusti g teruggestuurd kunnen worden. Onder de hiernaart oe gekomen Tamil s kunnen zich echt.er wel degelijk mensen bevinden die voldoen aan de vl uchtel in gendefinitie van het

"Het geweld dat in Sri lanka plaatsvindt is "toevallig": je kunt er slachtoffer van worden of niet" Vluchtelingenverdrag en voor wie te rugkeer ongewenst is. De UN HC R ziet zich in zulke geva ll en derhal ve voor een dilemma geplaat.st.

O pvang in d e regio Is het twijfelach ti g of de betrok ken regerin g wel voldoende bescherming wil of kan bieden aan de vluchte lin gen, dan wordt er gezocht naar opvang in een naburig land. De UNHCR bemidde lt daartoe met de landen waar de vluchtelingen zich reeds bevinden met als doel verblijf voor o nbepaalde duur, totdat terug keer op den duur mogelijk is. Dat betekent dat er in die landen moet worden gezorgd voor huisvesting en beroepsmogelij kheden. De vluchtel ingen drukken zwaar op de begrotin g van de opvanglanden. die het toch al vaak met beperkte middelen moeten doen. Weliswaar ontvangt de UN HC R voor ongeveer $ 230 miljoen aan vrijwillige bijdragen van donorlanden op een totaa lbudget van $ 345 miljoen. toch is dit nauwelij ks vo ldoende om de programma's in de opvanglanden mee te ondersteunen. Het wekt daarom tot bevree mding dat de Westerse landen niet meer financiële middelen beschikbaar stell en. Aan de ene kant klagen ze dat er steeds mee r asielzoekers hun landen overspoelen, maar aan de nadere kant verwac hten ze dat de landen in de regio voldoende flexibiliteit kunnen

Prof. Dr. Sodako Ogota, Hoge

Commissaris voor Vluchtelingen van de VN (Foto MP).

opbrengen om de grote groepe n vluchtelingen op te vange n. Zeke r als men bedenkt dat sommige landen zoals Thailand of Pakistan honderddui zenden vluchtel inge n herberge n valt een dergelij k stand punt moeilijk te verantwoorden. Los hiervan staat de vraag of het wenselijk is vluchtelingen in de regio op te vangen, een vraag die waarschijnlijk positief moet worden beantwoord. Als de vluchtelingen terechtkomen in min of meer gelijke omstandigheden als het land waar ze vandaan komen, treden er geen aanpassingsproblemen op zoal s zich kunnen voordoen in landen met afwijkende cultuur en taal en is eventuele terugkeer - indien mogelijk - naar het land van herkomst ook eenvoudiger. De UNHCR houdt hier in haar beleid rekening mee.

Hervestiging Is opvang in naburige landen ni et mogelijk, dan blijft uiteindelijk hervesti ging in een ander land over. Ook hi er bemiddelt de Hoge Commissari s met staten die de vluchtelingen willen hervestigen. In het kader hi ervan nodigt Nederland per jaar 500 mense n uit. Ee n groep ambtenaren van het Ministerie van Buitenlandse Zaken bezoekt daartoe een aantal opvangkampen die onder de zorg van de UNHCR staan, overlegt met de vertegenwoordiger van de UNHCR ter plekke, voert gesprekken

De Middellandse Zee wordt de Rio Grande van Europa met een aantal mensen en pikt per kamp een tiental mensen eruit. Er wordt gelet op een evenwichtige bevolkingsopbouw: naast kinderen en jong-volwassenen neemt men ook ouderen en gehandicapten op en probeert men zoveel mogelijk groepjes me nsen uit te zoeken die reeds bande n met elkaar hebbe n. Een bij zondere categorie van hervestiging vormen de al eerder genoemde Vietnamese bootvluchtelingen. Het probleem met bootvluchtelingen was altijd dat de schepen die deze mensen aan boord namen hen niet kwijt konden in de havens die ze bezochten

sing van de vele vlucht.elingenproblernen in deze wereld zeer waardevo l.

Uitdagingen

en de vluchtelingen lange tijd aan boord van de sc hepen verbleven voordat er een land bereid was gevonden ze aan wal te nemen. Daarn aast waren de vlaggestaten van de schepen niet meer bereid al deze mensen toe te laten, mede omdat ve len geen partij zijn bij het Vluchtelingenve rdrag. De bootvluchtelinge n dreigden letterlijk tussen de wal en het schip terecht te komen. De UN HCR heeft daarop een conferentie georganiseerd , alwaar een verd rag is afgesloten om dit probleem op te lossen. De verpli chting rust nu op de staal van nati onaliteit van het schip om de vluchtelingen op te nemen. De garmllie bestaat dat die mensen kunnen doorreizen naar de vlaggestaat als de kapitein ze heeft afgezet in de eerste haven. Ten tweede werken de bij het verdrag aangesloten staten samen met de UN HCR om ook de overi ge bootvluchtelinge n te hervestigen in andere landen. Nede rl and heeft in het kader hi ervan buiten het norm ale uitnodigingsbeleid een grote groep Vietnamezen opgenomen. Naast de dienende functie van de UN HCR kun je concluderen dat he t ook voor een deel ee n dipl omati eke functi e heeft. Bij alledri e de vonnen van beleid - repatri ĂŤring, opvang in de regio en hervesti ging - moet het bemiddelen met de betreffende regeringen, waarbij het ni et blind moet zijn voor de (nadelige) ne veneffecten die uit het beleid kunnen voort vloeien. In ieder geval zijn beide functies die de UN HC R verv ult voor de oplos-

De dienende fun cti e van de UN HC R ke nt haar bepe rk ingen. Genoemd zij n al de beperkte fin anciĂŤle middelen di e ter beschikking van de organisati e staan. Wegens financieel wanbeheer in het vori ge decennium hee ft de organisatie haar budget zelfs moete n verlagen van $550 miljoen in 1988 tot $345 miljoen dit jaar. Veel grotere problemen dienen zich echter aan binnen niet onafzienbare tijd. Men erkent nu dat internati onale migratie en vluchtelingenproblematie k onlosmake lij k met elkaar verbonden zijn. De vori ge Hoge Commissaris en huidige Noorse mini ster van defensie Thorv ald Stoltenberg heeft verkl aard dat de rijke landen meer geld beschikbaar moete n stellen om de slecht.e economische si tuati e in het land van herk omst te verbeteren. Gebeurt dat niet, dan vonnt de groep van economische vluchtelingen een veiligheidsri sico zodra deze zich gaat roeren en organiseren. Hij ziet in die situatie een nieuwe rol opdoemen voor de NAVO. onde r meer aan de " Ri o Grande van Europa", de Europese Middellandse Zee- lande n. Ook Prof.Dr. Louis Emme rij, di recteur van het Ontw ikkelingscentrum van de Organi sati e voor Economische Samenwerkin g en Ontwikkeling (OESO), erkent dit gevaar. Begin mei dil j aar verkl aa rde hij op een door hem georganiseerde confe rentie te Amsterdam: "A ls het kapitaa l nie t naar de mensen komt, dan komen de mense n daar waar het kapitaal is. Het rij ke noorden geeft $ 800 miljard uit aan bewapening en het arme zu ide n $ 200 miljard (!) per jaar. Het "vredesdi vidend" (de uitgaven aan bewapening die vrij komen na het einde van de Koude Oorlog, red.) moet worden gebruikt om iets te doen aan de verslechterende Noord -Zuid verhouding en het rij ke noorden moet regionale Marshall-plannen gaan opstellen voor de probleemgebieden op deze aarde."

Politieke beoordeling in asielzaken: rechtspraak of beleid? Door Mr. R. Bruin In het onderstaande artikel wordt ingegaan op de rol van ambtsberichten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in de asielprocedure in Nederland. In de praktijk wordt hieraan door de rechterlijke macht veel waarde gehecht bij de beslissing over het al dan niet honoreren van een asielverzoek. De auteur meent echter dat deze ambtsberichten nog wel eens te wensen overlaten. Hij illustreert zijn kritiek aan de hand van het ambtsbericht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken d .d . 2 maart 1990 met betrekking tot de positie van geloofsgemeenschappen in Ghana.

W anneer een vreemdel ing zich aan de Nederl andse grens me ldt en hij zich a ldaar als vluchtel ing kenbaar maakt. is de Nederl andse staat geho uden het as iel verzoek in

vragen dienaangaande zijn geste ld, meent de Afdel in g Rechtspraak dat er ni et zorgvu ldi g genoeg is omgegaan met de aanvraag mvv.(I )

behandeling I.e nemen . De vreemde ling is niet altijd een geletterd man die zijn vrees voor ve rvo lging oms tand ig uiteen kan zetten. Z ij

die met de grensbewaki ng zijn belast hebben daarom de plicht om ook als iemand het woord asie l geheel niet in de mond neemt te on-

derzoeken of er we llicht toch sprake kan zijn van een asie lverzoek. Ook ee n ana lfabeet. of iemand die paranoĂŻde is, ook een doofstomme,

Vragen De vraag kan geste ld worden of deze we lwi lle nde ops te lling in de loop van de procedure overeind blijft. Ik zou deze vraag wi llen specificeren: doet de overheid er all es aan om tot ee n afgewogen beoordeling Ie komen over de situ-

aties in landen van herkomst van asielzoekers? Ik richt de aandacht op de rol van info nnati e in de asielprocedure. Als voorbeeld gebru ik ik een zogenaamd ambtsbericht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, ee n landenbericht dat in het kader van de asielprocedure is gesc hreven. Ik heb hiervoor een ambtsbericht d.d. 2 maart 1990 met betrekking tot de positie van geloofsgemeenschappen in Ghana gekozen.(2)

Mr. R. Bruin is werkzaam als beleidsmedewerker bij de afdeling vluchtelingen van Amnesty International, afdeling Nederland. Hij heeft dir artikel op persoonlijke titel geschreven.

Christelijke kerk te Mbarora, Ghana

(Foto Jason).

kan voor vervo lging te vrezen heb-

ben.

Zo beschouwd stelt de Nede rl andse ove rh eid zich soepel op waa r het as ie lzoe kers be treft: de grcnswachters moeten de uitlat ingen van de vreemdel ing in voor de vreemde lin g positieve zi n in terpreteren. og onlangs bevestigde de Afde ling Rechtspraak van de Raad van State (ARRS) deze plicht. Het betrof een aanvraag tot ee n machtiging tot voorlopig verb lijf (mvv), gedaan op de diplomatieke post te RoemeniĂŤ. Uit de bewoordingen van de aanvraag had kunnen blijken dal hel mede een as iel verzoek betrof. Nu ni et is geb leken dat er

Naast deze algemene ambtsbe ric hten bestaa n er de zogenaamde individuele ambtsbericht en. Hi erin is de in fonna tie vervat die het Ministerie van Buitenlandse Zake n heeft ve rzame ld na recherche in den vreemde: medewe rke rs van de diplomatieke posten trekke n in zo'n 600 tot 800 geva ll en per jaar infonnatie na die as ielzoe ke rs hebbe n verstrekt over bijvoorbeeld een ve rblijf in ee n gevangeni s. Ook kan een dergelijk onderzoek betrekking hebben o p de authent ici te it van overge legde docu menten.(3)

Spco<w", Belangrijke weg

200

Voordat ik inhoudelijk op dit ambtsberi cht in zal gaan moel ik enige algemene woorden besteden aan hel gebruik van ambtsberichte n in de asielprocedure.

De rol van ambtsberichten Door het Ministerie van Buitenlandse Zaken wordt aan het Ministerie van Justitie info nn ati e ve rstrekt met betrekking tot de si tuati e in de landen van herkomst van

asielzoekers. Dil krij gt zijn vonn

in ambtsberichten. Het kunnen zowe l algemene als individuele ambtsberichtcn zijn. Pc r jaar verschijnen er o ngevee r 20 alge me ne ambtsberichten. In deze ambtsbe-

richten belicht het Mini sterie van Buitenlandse Zaken een aantal aspecten van de samenlev ing waaru it asielzoekers afkomstig zij n. gerelateerd aan hetgeen asielzoekers in

Acht Buitenlandse Zaken een beknotting van de geloofsvrijheid gerechtvaardigd en zo ja, waarom? Nederland in hun asie\verzoeken

naar voren hebben gebrac ht. De ambtsberichten beogen geen algemene schets te geven van de mensenrechtensituati e in het land. De ambtsberichten krijgen het predikaat "algemeen" omdat de informatie voor meerde re asie lverzoeken bruikbaar is.

Aan deze ambtsberichten - zowe l de a lgemene als de indi vidue le word t door het Ministeri e van Justitie e n de rechterlijke mac ht vee l waarde gehecht in de as ie lproced ure. De asielverzoeken van Jehova 's ge tui ge n uit G hana die in kort geding worden voorge legd aan de rechter zijn . voorzover bij Amnesty Internation al bekend, a llen o p ĂŠĂŠn na verloren mede. in sommi ge gevall en voornam elijk. op basis va n de inho ud van hel hi er te bespreken ambt sbe richt. De enige positieve uitzo ndering is het vonni s in kort gedi ng d.d. 14 november 1990 geweze n door fungerend president Strijbos van de rechtbank te 's- Hen ogenbosch.(4) Het ambtsbe ric ht : een voorbee ld In het ambtsberi cht met betrekking tot ge loofsgemeensc happen in Ghana (DAZ/BA/898 I ) wordt me lding gemaakt van het fe it dat medio j uni 1989 de Ghanese regering de PNDC Wet 22 1 (Re li gio us Bodies (Reg istrati on) Law, 1989) heeft afgekondi gd. Voorts wordt e r gesteld: "Op 14 juni 1989 zijn activ iteiten van de Jehova's getui gen en van de Churc h of Jesus Chri st of Latterday Saints (Mormo ne n) voorl opig verbode n. Samenkomsten van Jehova's getui ge n en Monnone n zijn we l toegestaan, zo lang gee n sprake is van publiekelijk geo rgani seerde bijeenkomsten en zo lang niet aan actieve ge loofsve rbreiding wordt gedaan. Het is in kringen van Jehova's getui gen in Accra ni et bekend dat er

in Ghana personen zijn gearresteerd uit sluitend vanwege hun lidmaatschap van de Je hova's getui gen. Er hebben zich incidenteel geva ll en voorgedaan, waarbij Jehova's getui gen bij de uitoefening van geloofsacti vite iten, zonder in staat van beschuldiging te zij n gesteld, voor maxi maal 48 uur werden vastgehouden o p politiebureau's. Mishande lin g vond daarbij niet plaats. Tenslotte die ne dat op 14 j uni 1989 in Ghana twee ge loofsgemeenschappen met ee n kleine aanhan g zijn verbode n." Aldus het a01btsbericht. Niets meer, niets minder.

Een beschouwing De eerste vraag luidt : is iemand na lezing van dit ambtsbericht w ij ze r geworden? Meer spec ifiek zo u de vraag kunnen luiden: moet de ambtenaar op het Ministerie van Justi ti e door de verstrekte infannati e in staat worden geacht een asie l verzoe k van een Jehova's getui ge uit Ghana op zijn merites te kunnen beoordelen? Kan een advocaat met deze informatie beoordelen of het aanspannen van een kort gedi ng ge rechtvaardi gd is? Kan een rechter in kort gedi ng aan de hand van de bovengenoemde infa nnati e een gegrond oordeel ve ll en over de vraag of er twijfe l kan bestaan dat een Jehova-getui ge zich in Ghana in een vluchtsituatie bevindt? In de eerste plaats kan worden opgemerk t dat het ambtsberi cht niet bepaald uitgebre id is. Met name on tbree kt iedere uitleg ove r hoe en waarom deze wet tot stand is gekomen. In de tweede plaats valt op dat er geen enkel woord gewijd word t aan de vraag of Buitenlandse Zaken van oordeel is dat een bek nottin g van de ge loofsv rijheid gerec htvaa rdigd geacht kan worden , gez ien de situatie in Ghana. En zo ja. waarom? In de derde plaats kan gewezen worde n o p ve rbl oemend taal gebruik. De zin : " Het is in kringen van Je-

hova 's getuige n in Accra niet bekend dat er in Ghana personen zijn gearrestee rd uitsluitend vanwege hun lidmaatschap van de Jehova 's getuigen" zou gemakkelijk tot de conclusie kunnen le iden dat Jehova's in Accra hebben bevestigd dat aan hen ni et bekend is dat ge loofsgenoten zijn gearres teerd. In dat geval werd onvoldoende acht geslagen op het ge bruik van het woord " uitsluitend". Moge lijk is, dat Jehova's getui gen te Accra hebben gezegd dat Jehova's getui gen wel dege lijk zijn opgepakt tij dens de uitoefening van hun geloofsacti viteiten. Ook is moge lijk dat zij hebben gesteld dat de opgepakte me nsen als venneend tegenstander van het regime zijn gearresteerd. Het gebruik van het woord "uitsluitend" draagt er toe bij dat het bericht feitelijk aan waarde verliest. Het doet vennoeden dat er Jehova's getui gen zijn opgepakt, ni et slec hts omdat zij Jeho va 's zijn, doch omdat zij als een gevaar voor de openbare orde worden gezien. Ln fe ite zijn we weer terug bij de eerst gemaakte opmerk ing: wat zijn de achterliggende redenen van deze wet? Overigens valt ook het woord "voorlopig" op in het ges telde "voorlopig verboden". Het moet duiden op een tijdelijk verbod , zonder dat aangegeven wordt onder welke voorwaarden het verbod ongedaan za l worden gemaakt. Het is ee n soort miti ge ring van het verbod. Voor de Ghanese Jehova 's getuige die als as ie lzoeke r naar Nederland is ge komen, za l deze tekst negatief werken daar bij beslissers de indruk zal worden gewekt dat het verbod spoedig herroepen wordt.

Achtergronden In de Africa Wateh van 18 mei 1990 staat het vo lgende verme ld (5) : " In the past the PNDC has frequentl y used its legislative powers in order te silence what it regards as voices of political di ssent. In a previous newsletter (July 14, 1989) Africa Wateh reported on the gove mment 's attack on the Ghana Bar Association. the press

and the trade unions. The churches, one of the few remaining public organi zation s which have not yet come under direct govemment control, are the latest target of the PNDC's attaek on independent institutions." In het tijdsc hrift Africa Events (februari 1990) werd een woordvoe rder van het Ghanese ministerie van binnenlandse zaken aangehaald wiens woorden ex pliciet maken wat de bedoeling van de wetgever geweest is: "The law had been introduced because cenain indi viduals and groups are using or planning to use church premises as meeting grounds in furthering their po litical sc hemes. Some church premises had already been used for activities caJc ulated to undennine nat ion al sec urity." In de G hana Nieuwsbrief van oktobe r 1989 is een andere ziensw ijze te vinden. Volgens de sc hrij ve r van het stuk " Kerken in de ban" waart er een virus van het Wedergeboren Christendom door Ghana. Getu ige ni skerken schieten sinds 1983 al s paddestoel en uit de grond. Predikanten bezitten een onverantwoord grote macht en make n zich veelvu ldig schuldi g aan het achteroverdrukken van ge ld. De nieu we wet maakt het, aldu s de sc hrij ver van genoemd artikel , de overheid mogelijk in te grijpen als de ke rken het naar haar oordeel te bont maken.

Verenigde Staten De bevindingen van het US State Department zoals te vi nden in de Country Reports on Human Ri ghts Praetiees 1989 komen daarentegen veeleer overeen met de conclusies van de opstellers van het Afri ca Wat eh rapport: " PNDC efforts to urge the major re li gious communi ti es to support its economic and social policies has created tension between them and the Government. Chairman Rawlings publicly criticized the Roman Catholi c Church 's prohibition on its priests participating in the di stricts assem blies. The PNDC has also been se nsitive to criti cism of Ghana 's human ri ghts record by leaders of va ri ous denominations. Chainnan

Rawlin gs has not renewed his charge that worldwide ehurch and Christian organizations may he havens for foreign spy networks. e. ..) The Govemment alleged that the Jehova's Witnesses refused to reeogni ze Ghana 's sy mbols of authority and that the Mormons advocated racism." De Amerikaanse bronnen zien in de afkondiging van PNDC wet 22 1 een poging tot beteugel ing van de in vloed van de kerken op de Ghanese regerin gspolitiek. De ke rken zouden de macht van de staatsorganen ondermijnen. Volgens Africa Watch zouden de kerken , de laatste plaats waar nog kri ti ek tegen de regering ge uit kon worden, middels deze wet gemu il korfd zijn. De nood zaak van de wet zou ge lege n zijn in de dictatorial e aspiraties van de machthebbers.

Geloofsvrijheid De tegenstanders van de PNDC wet 22 1, waaronder gerespecteerde grote kerkgenootschappen zoals de Ghana Christian Council of Churches en de Catholie Bishops' Conference beschouwen de wet a ls een schending van het recht op de vrij heid van geloofsu itoefening zoals die onder andere is vastgelegd in artikel 18 van de Universele Verklarin g van de Rechten van de Mens, al s ook een schending van art 8 van het African Charter on Human and Peoples ' Rights. Ge loofsv rijhe id behoort tot de klassieke grondrechte n. Absoluut is het recht niet. In dit verband moet bijvoorbeeld worden geweze n op artikel 18 lid 3 van het Internationaal Verdrag in zake Burger- e n Politieke Rechten en artikel 9 lid 2 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens waarin gesteld wordt dat de vrij heid kan worden beperkt indien dit noodzakelijk is voor de bescherming van de openbare veiligheid, de orde, de volksgezondheid, de goede zeden of de fundamentele rechten en vrijheden van anderen. Het fe it dat het ambtsbericht van Buitenlandse Zaken met betrek-

king tot de geloofsvrijheid in Ghana een klassiek grondrecht betreft zou er toe moeten leiden dat Buiten landse Zaken helderheid ver-

schaft ten aanzien van de noodza-

BZ wekt de schijn dat zij de ingreep van de Ghanese regering kan billijken kelijkheid van de beknotting van de geloofsvrijheid. Daar is ook gezien de jurisprudentie van de Afdeling Rechtspraak van de Raad van State in asielzaken alle reden voor.

De Afdeling Rechtspraak van de Raad van State heeft reeds in een uitspraak van 30 september 1982 met betrekking tot het asielverzoek

van een lid van de Oivine Light Mission in ArgentiniĂŤ duidelijk gemaakt dat bij de beoordeling van een asielverzoek waar de

godsdienstvrijheid in het geding is de Nederlandse autoriteiten moeten nagaan of een verbod op een bepaald kerkgenootschap naar internationaalrechtelijke maatstaven

Schijn kan bedriegen ... (Foto Joson).

te accepteren is.(6) Fernhout wijst op het feit dat de Afdeling bij haar beoordeling of het verbod aanvaardbaar is de Nederlandse situatie laat meetellen.(7)

Ook in een andere uitspraak heeft de Raad van State gesteld dat het internationaal rec htelijk kader gegeven moel worden indien nationale wetgeving in het land van herkomst van de asielzoeker ind-

ruist tegen internationaal aanvaarde rechtsbeginselen. De Afdeling Rechtspraak van de Raad van State oordeelde in haar uitspraak d.d. 19 augustus 1986 dat het rec ht op vrijheid van meningsuiting we liswaar geen absoluut recht is naar

internationale rechtsopvatting, maar dat de Nederlandse staat wel gehouden is een oordeel te vellen of de beperking van die vrijheid in een concreet geval gerechtvaardi gd geacht kan worden.(8) Ook met betrekking tot dit grondrecht bleek het ministerie van Buitenlandse Zaken in haar ambtsbericht met betrekking tot Turkije d.d. 9 maart 1990 ni et de door de Afdeling gewenste beoordeling te geven. (9) Kritie k Buitenlandse Zaken wekt de schijn dat zij de ingreep van de regerin g van Ghana kan billijken, althans niet van invloed acht bij de beoordeling van asie lverzoeken. Dit kan worden vergeleken met de wijze waarop in het verleden schamper werd gedaan over de beknotting

WELCOME IO

van de vrijheid van meningsuiting in Turkije. Noch in het ambtsbericht met betrekking tot Ghana, noch dat over Turkije werd ingegaan op de vraag of er sprake is van een situatie die mogelijk het beknotten van een grondrecht kan rechtvaardigen.

Er is voor de beoordeling van een asielverzoek behoefte aan een genuanceerd oordeel. In dit kader zou ik willen wijzen op een zienswijze van de Vertegenwoordiger van de Hoge Commissaris van de Vere ni gde Naties voor de Vluchtelingen. Met betrekking tot een beschikking inzake een Pakistaanse asielzoeker, die stelde lid te zijn van de Ahmadiya-beweging, leverde de vertegenwoordiger van de UNHCR felle kriti ek op de laconieke wijze waarop door Justitie de beperking van de godsdienstvrijheid in Pakistan werd geaccepteerd. Hij citeert de volgende passage uit de beschikking: " Het behoort immers tot de bevoegdheid van de Pak istaanse overheid dat zij, gelet op de ve le gewelddadige confrontaties tussen verschil lende denkende religieuze groeperingen, waarvan hier ook de Sji'ieten en Soennieten

GHANA

kunnen worden genoemd. regelend optreedt, teneinde een uit groei van dergelijke excessen te voorkomen." Vervolgens komt hij tot de conclusie: " Deze overweging we kt de indruk dat er namens de Staatssecretari s in het in Pakistan inderdaad bestaande spanningsveld tussen handhaving van de openbare orde e n de res pcctering van de individuele mensenrechten onverholen de kant van de Pakistaanse overhe id wordt gekozen."( I0)

van State du idelijk maakt dat de beoordeling van asielverzoeken in dat kader di enen te worden geplaatst. Een sim pele verwij zing (waar in dit geval zelfs geen sprake van was) naar mogelijke ordeverstoringen moet - met de ve rtegenwoordi ger van de UNHCR overi gens als vo lstrekt onvoldoende argumentati e van de hand worde n gewezen. In zove rre meen ik dat de Nede rl andse overheid met betrekking tot de beoordeling van asielve rzoeken geen we lwille nde houding aanneemt.

eensgezind. zonder daarvoor over adequate infonn ati e te beschikken, de asielverzoeken afdoet. Het kan e n mag niet zo zijn dat negatieve rec htspraak bij gebrek aan ee n dui delijke po litieke beoordeling deze rol overneemt.

NOIen: LArdelIng Rcrhlspmak van de Raad van Sune (A RR S)

U.U, 15 j uni 1990 (nr. R02,87.(141 6). in: Nleuwsbnef A,id · en Vluc hlclingcnrec lll 19IJ I nr. 2. bil. 106. 2. A",bI~berichl meI betreUing 101 positlc geloofsge· m«nschappw in G hana. in: ·1 .aooclll nfnrmauepaU ct H

Gkana d.d. oktober 1990. Hel betreft oen uItgave van VluchlcllngcnWcrk.

Conclusie J. ll ct nadeel van de tv.ijfd: de rol van infOl1n.lltlc In de

In het ambtsbericht d.d. 2 maan 1990 met betrekking tot de positie van ge loofsgemeenschappen in Ghana is nage laten om situaties die hebben geleid tot vlucht te beoordelen in het licht van intern ati onale ve rdragen of al gemeen aanv aarde rechtsbeginselen. De achtergronden van de wel die de geloofsvrijheid beperkt - die de Jehova 's getui gen en MomlOnen zelfs een ve rbod oplegt met betrekking tot hun geloofsactiviteiten - worden ni et duidelijk gemaakt. Dit terwijl de jurisprudenti e van de Afdeling Rechtspraak van de Raad

Als het ambtsbericht mee r duidelijkheid zou hebben verschaft zouden wellicht minde r kort gedingen worden aangespannen met betrekking tot asielverzoeken van Ghanese Jehova 's getuigen. Meer achtergrond infonnatie. ee n inbedding in het internationaalrec htelijk kader, zou het in zicht van eenieder di e bij de asielprocedure is betrokke n, hebben ve rgroot. De twijfel bij de beoordeling van deze as ielverzoeke n zou kunnen worden weggenomen. De twijfel wordt niet weggenomen door het feit dat de Nederlandse rechtspraak bijna

VLUCHTELINGEN WERELDWIJD VIUCllt,lIng'lHtltu. volgens rkhVqnen van dil Verenigde Nartu : mensen dl, uit hun geboorteland vluchten of gevlucht t ifn uit IJfIQSt vOO( VlfVoiging op grond van ras, rfilgi•• naJionaJittilf sociale achttrgrond ol politieke opinie,

Nederland~ a.~ic l proccdurc.

landse Zakcn1 Amsterdam : Anmesty ImCmftllonal Nede r· lalKl . 1990. blz.19 e.V. 4 . Niet gl:ptl blicecrtl.

5. Ghana : Official attaeks on rcliglOl" fn:edom. In: 'News fromMnea Waleh 1990IM ay 18). H

;

6 . A RRS d.d. 30 seplemilC'r 19112 (nr. A ·2., 1234 A en B

1979). Reçhtspr.w: VroemdchnSenrecht 1982. ndl . 7, Erken nIng <!11 loe lat ing al s vluchtel ing in Nederland. R. FcmhoUl . De vcmer: KJuwcr 1990. blz. 104. 8. A RRS d.d. 1'1 aU8ustus 191\6(nr. A-2J342 A en B), R«htspraak vreemddi ngcnrecht 1986. nr. 8_ 9. l iet n::idcel \'an de twijfel. bil.. 22. 10, J.A. Hoeksma. De mcrl>elijke malI l. 7.ienswijun in llSóc l,;dcl1 . Nijmegen 1990. bl1M4 1 e.v.

1.lran : 3 790 000 UI

AJc;h.an~litn _

trak In Ktrllra,1

~tdfn bvilJfroorlog r" -:i'~re en

pol/! lt. Vtf1oo'g'''O

~ n,,~ ft

2, Pa kistan: 3,668 .800 ; Uil Afol'\lntstan, tra), In KU'<lj i,1 Atótn b'''9f'~ . po".... : ~tNofgll'O et! fflvaslf

3. Jordl nll : 1.100,000 P..... " .. btj vtfdt""9 9fond<,iOt>ood .. TwoOd. Wlfol<!ootlo<,i

''''''009"''

TIEN LANDEN MET DE MEESTE o VLUCHTELINGEN

(biJ!lr. M.P.A. Frdnk. hoofd

Directie Algnnene Zaken van het M ini~leri e van HUlt en·

4, Etio p l. : 9 33 .000 Utl Suoan In SOrTIiJl~ ~.den

b4...rge,oor1c9 111'1

horçtrSroOOd

5. Malawi: 909.000 ~t

MOlambfql>o

RfÓIl(l blfIJOfOOI\o<,i

6, Sudan : 726.500 Utl EI<\>,. TchAd, Za"".

'-'laMa

ReOtn poIit." cnNsl

7, Turk ije : 478.000 Ut! Iran @n Irak Rtótn OofÇefOOI\o<,i, fl loçlOlJZ. . . poh60kl ' lf"OifJ.ng

8 Thailand : 454 ,200 Ut l

KampocMa laos.

MyMmar en V1tlnam Rldo. ool\o<,i, politiek onrusten .. ~

9. Ind ia : 405.800 UIl Sfi l ank.. , f bel, Myanmll,

Banolaóesh en Arfll>lt1lstan Aedtn . polidtkl """.1 In sodole i""",",llOl, bolll1ln9

10, Zaire : 370,900 U't

...,,~

Sudan, Awanda.

BfJI\Inc:I InlJ9andl Rtótn Oo<go'OOI1og

Bibliografie

Boeken M.MJ . Aalberts. Ope rati oneel vreemdelingentoezicht in Nederland. Gouda Quint. Arnh em, 1989. J. Bertin g e.a. (eds.), Human Rights in a Plu ralist World, MeckIer, Westportil onden. 1990.

Overzicht Hieronder treft u een overzicht aan van recente relevante litera-

tuur met betrekking tot het thema van deze Jason Magazine. Om redenen van tijdsdruk moest het begeleidend commentaar voor deze keer nog achterwege blij ven.

M . van den Bosch. Prioriteiten in het vreemdelingen- en minderhedenbeleid, in : Vlucht uit de rec htsbesc henming. De Horstink, Amersfoort, 1988.

Artikelen

Th .e. van Boven e.a. (eds.), Asielzoekers en mensenrechten, Sti chting NJC M-Boekerij , Le ide n, 1987.

L. van Almelo, Op essenti毛le gebied mense nrec hten wordt per decreet gereageerd, in : Nederlandse Staatscourant, 1990, nr. 89 (9 mei ), blz. 3 e.v.

K. Bleichrodt, De Europese eenwording en het intern ati onale vluchtelingenvraagstuk: Raoul Wallenberg een crimineel in het Europa van '92?, in : Eu ropa Periodi ek, jaargang 6 (1989), nr. 3 (november), blz. 24 e. v. D. Bronkhorst, Het realisme van het Europees as ielbeleid, in : Internationale Spectator, mei 1989, jaargang 43, nr. 5, blz. 308 e.v. P. Danken, respons. Asielve rlening: stroomlijning of in perkin g?, in: [ntemationale Spectator, maart 199 1, jaargang 45, nr. 3. R. Femhout, Dupliek: voor Europa en tegen SchengenID ublin, in : Internationale Spectator, maart 199 1, j aargang 45, nr. 3.

H.B. Entzi nger, Het minderhedenbeleid: dilemma's voor de overheid in Nederl and en zes andere immigrati elanden in Europa. Meppel, Boom, 1984. R. Femhout, Erkennin g en toelating als vluchteling in Nederland, Seri e bestuursrecht - th eorie e n praktijk, deel 8 (proefschrift), Klu we r, Deve nter, 1990. J.w. de Gee, De toelatin g en het verblijf in Nederl and van werknemers uil de landen van de Europese Economische Gemeenschap. Den Haag. 1989. e. A. Groenendijk/ A. HJ . Swart. Rechtspraak Vreemdelingenrec ht 1989, Samsom, Nijmegen, 1990 . Jaaroverzicht 1989, Adviescommissie voor Vree mdelingenza路 ken, Den Haag, 1990.

R. Femhout, Schengen and the Intemal mark er: an Area Without [ntemal Frontiers - Also Without Refugees?, in : Intern ati onale Spectator, november 1990, jaargan g 44, nr. 11 .

Jaaroverzicht 1990, Adviescommi ssie voor Vreemdelingenzaken, Den Haag, 199 1 (in voorbereiding).

R.M.A. Goldenmund, Europa 1993 en het beleid van Justitie, in : NJCM-Bulletin, jaargang 14 ( 1989), nr. 4 Uuni ), blz. 4 14 e. v.

Jaarverslag 1989, Federati e van Vluchtelingenorgan isaties in Nederl and (Fede rati e VON), Utrec ht, 1990.

RJ . Hamerslag, The Schiph ol Refugee Centre Case, in: International Joumal of Refugee Law, jaargang I ( 1989). nr. 3 Uul i). blz. 395 e. v.

Jaarve rslag 1990, Federati e van Vlucht elingenorganisati es in Nede rl and (Fede rati e VON), Utrecht. 199 1 (in voorbereidin g).

e. D. de Jong, Het Akkoo rd van Schengen: doelstelling, consequenties en stand van zaken, in: Migrantenrechl . jaargang 4 (1 989), nr. 7 Uuni ), blz. 19 1 e.v. H.P.A. Nawijn , 15 jaar vreemdelingenbeleid, 15 jaar vrijheid in gebondenheid, in : Migrantenrecht, jaargang 4 ( 1989), nr. 3 (maart), blz. 75 e.v. P. van Reenen, Justiti e, Buitenlandse Zaken en de Libanese as ielzoekers, in: Internationale Spectator, december 1990, jaargang 44, nr. 12, bl z. 749 e. v. W. Tinnemans, Het vluchtelingendilemma, in : Intennediair, 25( 14), 7 april 199 1, blz. 31 e.v.

Nederl ands Centrum voor Buitenl anders (NC B), Migranten in het Europa van de burge r. NC B, Utrecht, 1989. Office of the United Nations High Commissioner for Refugees, Handbook on Proced ures and Criteria for Detenmining Refugee Status under the 195 1 Convent ion and the 1967 Protocol Relatin g to the Status of Refugee, Ge nve, 1979. B.N. Schiff, Fac ing new challe nges: UN RWA and the intifada, in: World Refugee Survey - 1989 in review, American Council for Nati onalities Service, Washington. 1990.

Overig Akk oord tussen de rege rin gen van de Benelux, de Bondsrepubliek Duitsland en Frankrijk, betreffende geleidelijke afschaffing van gresncontroles. Schenge n, 14 juni 1985 . Brief van de Staatssecretarisse n van Buitenl andse Zaken en Justitie, d .d . 10 mei 1990 . In : Gedrukte Stukken 11 , 1989- 1990, kamerstuk 19326, nr. 30.

WAT

JASON?

De Stichting Jason is in 1975 door jongeren opgericht om te voorzien in een duidelijke behoefte van jongeren aan evenwichtige informatie over internationale vraagstukken. Jason is niet gebonden aan enige politieke partij en heeft geen levensbeschouwelijke grondslag. Jason informeert op twee manieren. Door het tweemaandelijks uitgeven van dit blad en door het organiseren van activiteiten, zoals buitenland-borrels, congressen, excursies, fora en uitwisselingen. Recente thema's van Jason Magazine waren: Het Midden-Oosten: de nieuwe vijand?, Europa, quo vadis? (CVSE), en World Affairs, Dutch Affairs? (Engelstalige editie). Wil je meer informatie over de activiteiten en/of een gratis proefnummer van Jason Magazine ontvangen? Bel 070-3605658 of schrijf naar: Stichting Jason, Laan van Meerdervoort 96, 2517 AR Den Haag. Voor nadere informatie kun je ook de hieronder vermelde personen bellen.

Redacteuren gevraagd! Jason Magazine heeft nieuwe redacteuren nodig. Houd je van een uitdaging en kun je jezelf vinden in een organisatie met een professionele inslag, reageer dan snel.

Tilburg Hakky Raymakers of Mark Beersmans 013-433200

Yvene Schiffelers 020-6750622 Eindhoven:

Rotterdam Amaud du Ponl 010-4117812

Erik Jansen 040-5 15324 Groningen:

Breda Ton Lutter 076-228691

Jan Dirk van Beusekom

Eisen: minimaal tweedejaars student; belangstelling voor het gehele spectrum der internationale betrekkingen; enige redactionele ervaring (of het doorzettingsvermogen om je snel bepaalde basistechnieken eigen te maken) perfecte beheersing van de Nederlandse taal; fotografische of pc-ervaring strekt tot aanbeveling.

Donderdag 6 juni a.s.:

Stuur je sollicitatie naar het bovenstaande adres, ter attentie van "hoofdredacteur J ason Magazine".

Voorjaarscongres van de Stichting Jason (zie middenpagina's )

050- 128509 Leiden:

Amsterdam RUIger Bierens de Haan 020-6251539

Maarten Pcrquin 071-1 32961

Marona van den Heuvel 020-6243659

Voorjaarscongres "Refugees: Causes of a Growing Problem" lnleiders o.a. Prof. Or. P.R. Baehr, hoogleraar Mensenrechten en Buitenlands Beleid aan de RU Leiden en Prof. Or. H.B. Entzinger, lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Door middel van lezi ngen, werkgroepen en een forum met nationale en internationale deskundigen (o.a. van internationale organisaties - zoals UNHCR -, ministeries - zoals Buitenlandse Zaken en Justitie -, alsmede van non-gouvernementele organisaties) zullen de vele aspecten van het thema aan bod komen. Plaats: AGA-zaal van het Nederlands Philharmonisch Orkest in de Beurs van Berlage te Amsterdam. Koffie 9.30 uur, aanvang 10.00 uur. Kosten: abonnees f 20,-, niet-abonnees f 25,- .

Index Jason Magazine 1990 '91 90/2, Waar liggen de grenzen van Europa'!

90/5, Europa, Quo Vadis?/Jason viert feest!

R.B . Dcnlcncr:

Drs. R.W. Zaagman:

Vijftien jaar CVSE: balans en perspectief

Or. F. Wielenga: (interview)

Het Duitse I-luis

A,M. Cremers:

Tussen eenwording en stembus

Profiel :

Willy Brandt

A.W,L. v.d. Lee :

Europese veiligheid: een utopie?

Ja~on

V eili gheid en Groen Link s

Een nieuwe Europese orde I : zi n en Oni'in

in hel Europese onlwapcningsproces AW.L. v.d. Lee:

Een nieuwe Europese o rde 11 : de Duitse eenword ing, de EG en Oo:-.t -Europa

Or. E.P. Wellenstci n: (interview)

EG: verbredi ng of verdieping?

W.L. Brugsma: (interview)

Dui[ filand : de locolllOlicf van Europa

Jason Ter Plekke:

AEGEE-congrcs "CUlturE Clash"

Drs. V.F.M. Wesse ling:

De nieuwe g re nzen van de EG :

Ter Plekke:

F. Kleibrink & - A.W.L. v.d. Lee : No nom,enM! and lols af beer

Mr. LJ . BrinkhorSI: (interview)

Griekenland . Ponugal en Spanje

A.W.L. v.d. Lee:

Vijftien jaar Jason: balans en perspectief

Europc ~e

Mr. F.A.M. V.d. Heuvel :

J a!.on. de quec!.te gaal voon .

milieusamenwerl.ing

90/3, HaaU de Sovjet,Unie het jaar 2000?

90/6, World Affairs, Dutch Affairs? (English edition)

Or. J.H.L. LĂśwenhardt:

De Sovjet-centrifuge

Mr. 11. v.d. Broek:

Message 10 the Rcadc r

F. Kleibrink:

Gorbatsjov mocl dc uppo~itic c r~cnncn

R.B. Dcntcner:

Absolute~

F. Klcibrink & - J. Recrink:

Diplolllllt1> Go Duteh

Ja~on

Tale of Two Conferences: CSCE Su mmit

H.I'.

Andries.~cn:

Jason Ter Ple kke I:

and Obsolctcs: DUlch Post-war Fore ign Polley

OntlT1ot!ting met Sacharov op de valreep Sacharov-co ngre~

1990: de fini sh ligt in Moskou

On The Spot:

Clingendael-rollcm.pc l 1990: in het Balticum

J.L. Sussana . B.Sc.:

Thc Nethcrland~ anel the Europcan COlllllluniTy

Or. K. V.h. Rcve: (interv iew)

Ik hoop daT hel geen Libanon \Nordt

Dr. W. Dekke r: (i nle rview )

The World Economy After " Europe 1992"

Mr. G .P. V.d. Berg:

SovjeHccht tegen het verval

Dr. W. Tim ~:

Jason Ter Ple kke IJ:

c ri ~is

Dcve lopmelll Cooperation: DulCh Prcoccupalion

F. Kaplan & K. Gr.ldov: (inlerview )

Russ isc he romantie k

T. Alabaki: (inle rview)

Nationalisme en

P.F.P. du Lingg :

A WOTIe! of Difference Belween Concepl and RC:llil y

peres lroj~a

90/4, Het Midden-Oosten: de nieuwe vijand'!

9111. Het Indiase subcontinent

Or. JJ .G. Jansen: (illlerview)

Een schaap in wolfskleren

Drs. P.E. Baak & Dr~. A. de Haan:

I-Iel Indiase subconTinent: eenheid en legemtellingen

K. SmiT:

Saddam de geweld(dad)ige

I>roficl:

Rajiv Gandhi

Drs. R.M. NaftaniĂŤl: (interview)

Immigratie versTerkl positie

Dr~.

Bhutan: de droom voorbij?

A.M . Cremers:

Hosni Mubarak

(profiel) G .P.H. Kreijen :

AchTergrond van een eindelote vendelTa

A. Safieh: (interview)

Weinig hoop op vredesproces

R.B. Dentener:

Kiele-kiele- Koewe iT

J.P. Poley:

G .P.H. Kreijen :

Sri Lanka : een spiraal van geweld

Prof.Dr. D.J I.A. Kolrf:

India: hel e inde van een beproerde consensus

Jason Ter Plekke:

SchieTen in Darra en s lopen in Gadani

Or. B.J .S. Hoeljes:

India: big broTher of vredesduif?