JAARVERSLAG
Stichting Lezen
WOORD VOOR WOORD Leesbevordering:
,
een verhaal van kansen geven
JAARVERSLAG
Stichting Lezen
WOORD VOOR WOORD Leesbevordering:
,
een verhaal van kansen geven
Inleiding
Majo de Saedeleer Het is de missie van Stichting Lezen brede bevolkingsgroepen het plezier en het nut van lezen te laten ontdekken en beleven om zo hun persoonlijke ontwikkeling en hun maatschappelijke participatie te bevorderen. Hoe we die missie in 2012 gestalte hebben gegeven, wie onze partners waren en welke prioriteiten we hebben gesteld, leest u in dit jaarverslag. In september hebben we 10 Jaar Stichting Lezen gevierd. We hebben teruggekeken maar vooral ook vooruit. Het landschap van lezen en boeken is sinds de oprichting van Stichting Lezen veranderd en het blijft veranderen. Stichting Lezen houdt de vinger aan de pols: we blijven bemiddelaars in school, bibliotheek en in de brede sociale omgeving inspireren om jonge mensen de liefde voor het lezen bij te brengen, we zetten in op onderzoek en evaluatie, de projecten in de doorgaande leeslijn worden aan een kritische blik onderworpen en bijgesteld, nieuwe doelgroepen vragen respectvolle aandacht. Onveranderd blijft het doel van leesbevordering mensen leeservaringen te bieden die hen aanmoedigen om met open ogen en een helder hoofd in het leven te staan. Wie leest, kan een ruimere kijk ontwikkelen op de wereld en het leven om hen heen en vaak ook in één beweging zichzelf beter leren kennen. De stem van auteurs laat je horen wat anderen meemaken, hoe ze leven en denken, wat ze aan gewoontes en waarden hanteren. In het beste geval bewerkt dat bij een lezer op verstandelijk niveau begrijpen en op een emotioneel niveau begrip. Anders gesteld: lezen kan iemands empathische vermogens vergroten. Wie de weg naar de literatuur vindt, geniet tenslotte ook van de kunst van het woord. In die zin is leesbevordering de cultuureducatie van de literatuur. Bij dit alles blijft de basisvoorwaarde voor graag lezen, kunnen lezen. Het beleven van leesplezier vereist leesvaardigheid en leesvaardigheid wordt gestimuleerd door leesplezier. Dat is alvast één zeer goede reden om met velen in cultuur, onderwijs en sociaal werk, de handen in elkaar te slaan voor de leesbevordering.
Inhoud
Inleiding — 3
Leesbevorderingsprojecten — 6 Aanspreekpunt — 28 Bibliotheek en onderzoek — 38 Stichting Lezen internationaal — 42 Mensen & cijfers — 48
5
Leesbevorderingsprojecten
Stichting Lezen wil mensen hun leven lang in contact brengen met boeken en verhalen. Met dat doel werkt Stichting Lezen aan een doorgaande lijn van leesbevorderingsprojecten. Kleine kinderen horen thuis, in de familie, bij de oppas en in de crèche al verhalen en bij voorkeur komen ze ook al vroeg met boeken in contact. Later spelen ook de school en de bibliotheek hun rol. Leerkrachten en bibliotheekmedewerkers kunnen kinderen enthousiast maken voor boeken en hen helpen om zelfstandige lezers te worden. Van volwassen lezers weten we dat ze zich graag laten inspireren door de ervaringen van andere lezers. Stichting Lezen speelt daar op in. Omdat wij ervan overtuigd zijn dat ‘de gemiddelde lezer’ niet bestaat, richten we ons met onze initiatieven tot diverse doelgroepen en lezersprofielen, van aarzelende lezers (met De Weddenschap bijvoorbeeld) tot overtuigde lezers (met bijvoorbeeld Kinderen Jeugdjury). Ook als we de zogenaamde ‘kansengroepen’ aanspreken, doen we dat bij voorkeur via een inclusieve aanpak.
1
PROJECTEN VOOR 0-6 → ontluikende geletterdheid stimuleren
Boekbaby’s
www.boekbabys.be Boekbaby’s
“Getting books and other reading materials into every family’s home – especially to provide reading materials for parents and children who cannot afford to buy them – is a monumental and necessary task […]” EU High Level Group of Experts on Literacy-rapport
Boekbaby’s wil ouders ertoe aanzetten samen met hun jonge kinderen van boeken te genieten en de bibliotheek te bezoeken. In de deelnemende gemeenten krijgen jonge gezinnen 2 keer een Boekbaby’s-pakket met boeken en informatie: de eerste keer wanneer hun kindje 6 maanden oud is, de tweede keer wanneer het 15 maanden oud is. Hiervoor werkte Stichting Lezen samen met locus, Kind & Gezin, de openbare bibliotheken, de provincies Oost-Vlaanderen en Limburg, talrijke gemeentebesturen, de Christelijke en de Socialistische Mutualiteiten, opvoedingswinkels, welzijnsschakels, Centra voor Basiseducatie en verenigingen waar armen het woord nemen.
De Boekenboot — meer kansen voor kinderen die opgroeien in een taalarm milieu De Boekenboot brengt boeken, versjes en liedjes binnen in kwetsbare gezinnen met baby’s en peuters. Stichting Lezen werkte voor dit project samen met de begeleiders van deze gezinnen. Dit intensieve Boekbaby’s-traject kon worden gerealiseerd met de steun van het Fonds van bpost voor Alfabetisering.
8
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
In 2012 kregen 10.650 baby’s en 5.600 peuters in Boekbaby’s: een groeiend verhaal van kansen geven. Babypakketten
Peuterpakketten
20.000
7270
15.000
3720
3570
8255
8290
2009
2010
10.960
5000 240 0
een Boekbaby’s-pakket. Zo werden 32.500 boeken verspreid!
3950 10.000
58 Vlaamse gemeenten
12.690
2066 2008
2011
2012
Van boek naar hoek — werken met boeken in de peuter- en kleuterklas Van boek naar hoek moedigt het kleuteronderwijs en de kinderopvang aan om te werken met boeken voor peuters en kleuters. Stichting Lezen en het Gemeenschapsonderwijs zorgden in 2012 voor achtergrondinformatie voor begeleiders en ouders, en voor 550 boekenpakketten.
Boekje Open — boekenhoeken in de kinderdagverblijven van Stad Antwerpen In 2009 startte de Stad Antwerpen met boekenhoeken in 36 stedelijke kinderdagverblijven. De begeleiders wordt vorming aangeboden en ouders krijgen een knisperboekje voor hun baby en een kartonboekje voor hun peuter mee naar huis. Stichting Lezen werkte het concept mee uit en zorgde ook in 2012 voor materialen.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
9
PROJECTEN VOOR 0-6 → ontluikende geletterdheid stimuleren
www.voorlezen.be Voorlezen – het leukste kwartiertje van de dag
Voorlezen en Voorleesweek “De Voorleesweek is ieder jaar bij ons op school een speciale week. Ik zorg dat er overal in de gang boekjes staan en affiches hangen. Zo kunnen de ouders er niet naast kijken. Ik probeer zoveel mogelijk voorleesmomenten in te schakelen tijdens deze week. De kleuters genieten er ieder jaar van!” Juf Kris Brigitta van het Heilig Hartcollege in Wezembeek-Oppem
10
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
Ik gebruik www.voorlezen.be voor‌ bijbestellingen van andere campagnemateriaal 2,05% 12,84% info over het Jaar van het voorlezen 31,83%
boekentips 71,04%
In 90 % van de scholen hangt de Voorleesaffiche.
praktijkvoorbeelden 50,55%
Meer dan 50% van de leraren gaat aan de slag met agenda van voorleesactiviteiten 14,75%
voorleestips 63,39%
de boekentips.
Met 27.000 affiches en 242.000 bladwijzers met boekentips konden scholen, kinderdagverblijven, bibliotheken en boekhandels de Voorleesweek 2012 in de kijker zetten. De campagnewebsite bood achtergrondinformatie en ondersteuning over voorlezen. Prinses Mathilde, Jan Becaus, Cath Luyten en KĂźrt Rogiers gaven hun steun aan de Voorleesweek en gingen tijdens de campagneweek voorlezen aan kinderen van schippers en foorkramers. Stichting Lezen verzorgde ook een voorleesprogramma tijdens de Kunstendag voor Kinderen op 18 november.
Voor het Jaar van het Voorlezen in 2013 werkte Stichting Lezen een actieplan uit, gebaseerd op de input van klankbordgroepen met betrokkenen uit onderwijs, welzijn en sociaal-cultureel werk. Daarnaast stemde Stichting Lezen regelmatig af met de internationale partners om het plan op het Europese niveau in te bedden.
Stichting Lezen werkte samen met Kind & Gezin, het Centraal Boekhuis, de Vereniging van Vlaamse Boekverkopers, CANON Cultuurcel, CultuurNet, LINC, de Gezinsbond, de mutualiteiten, de openbare bibliotheken, Vernieuwing in de Basisvoorzieningen voor Jonge Kinderen, Leesweb en de Federatie Centra voor Basiseducatie.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
11
2
PROJECTEN VOOR 6-12 → leesplezier aanmoedigen
De Jeugdboekenweek “Ik trof zonet bij één van m’n klanten Stichting Lezen presente ert
van de Jeugdboekenweek aan, ziet er écht schitterend uit, complimenten!” 2000 Antwerpen. Saedeleer, Frankrijklei 130/4, •
illustratie: Carll Cneut • vormgeving:
Kris Demey • v.u. Majo de
Sally van LIBRIDIS
Cneut • vormgeving:
www.jeugdboekenweek.be
illustratie: Carll •
door de Vlaamse overheid •
overheid • www.jeugdboekenweek.be
Lezen wordt gesubsidieerd
door de Vlaamse Jeugdboekenweek
is een project
van Stichting
Lezen. Stichting
Jeugdboekenweek is een project
Lezen wordt
gesubsidieerd
van Stichting Lezen. Stichting
130/4, 2000 Antwerpen.
Demey • v.u. Majo de Saedeleer, Frankrijklei
illustratie: Carll Cneut • vormgeving: Kris •
130/4, 2000 Antwerpen. Saedeleer, Frankrijklei v.u. Majo de Kris Demey
door de Vlaamse overheid • www.jeugdboekenweek.be
Lezen. Stichting Lezen wordt gesubsidieerd
12
Jeugdboekenweek is een project van Stichting
jullie nieuwste Boekentips-brochure
10 tot 25 maart 2012
10 tot 25 ma art 20
•
pres ente ert
JEU GDB OEK ENW EEK
Stich ting Leze n
NW EE K JE UG DB OE KE 10 tot 25 maart 2012 JEUGD BOEKE NWEE K
Stichting Lezen presenteert
www.jeugdboekenweek.be Jeugdboekenweek
De jaarlijkse Jeugdboekenweek is het grootste kinderboekenfestival in Vlaanderen en wil iedereen tussen 4 en 12 jaar vertrouwd maken met een gevarieerd aanbod aan kinderboeken. In 2012 liep de Jeugdboekenweek van 10 tot 25 maart. Het thema was Dieren. Voor scholen en bibliotheken bood Stichting Lezen een keuzelijst, een website, boekenpakketten, lestips en feestmaterialen aan. Dat gebeurde in samenwerking met LOCUS en de openbare bibliotheken, onderwijs, Boek.be, uitgevers en boekhandels. Voor de gelegenheid werkten Stichting Lezen en het WWF samen. Het WWF zorgde voor achtergrondinformatie op kindermaat bij titels uit de keuzelijst en verspreidde die lijst met het WWF-ledentijdschrift Panda. Scholen en bibliotheken die materiaal voor de Jeugdboekenweek bestelden, kregen er een WWF-affiche bij. Met Savab, de vereniging van dierenartsen voor kleine huisdieren, stelde Stichting Lezen een kinderboekenpakket samen. 45 dierenartsen bestelden het pakket en installeerden een (voor)leesplek in hun wachtkamer. Dierenartsenpraktijk Iscavets in Overijse opende zijn leeswachtkamer bij de start van de Jeugdboekenweek. Karrewiet en Radio 1 maakten er een verslag van.
12
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
De website van de Jeugdboekenweek kende in maart 2012 een recordaantal bezoeken: 39.064.
100 boekentips Een redactie van kinderboekenexperts stelde een keuzelijst samen van 100 boeken over dieren. De keuzelijst verscheen in een ge誰llustreerde krant met een oplage van 90.000 exemplaren. Die werd verspreid in scholen, bibliotheken en boekhandels en onder leden van WWF.
Lestips op maat Stichting Lezen zorgde per leeftijdsgroep en moeilijkheidsgraad voor een boekenpakket van 6 boeken met bijbehorende lestips. Dankzij een samenwerking met Boek.be, uitgevers en boekhandelaars konden scholen de boeken voordelig aankopen. Zo kwamen 9.000 boeken in klassen terecht. De lestips vonden de leraren gratis op www.jeugdboekenweek.be.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
13
PROJECTEN VOOR 6-12 → leesplezier aanmoedigen
www.kjv.be Begeleiders Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen Groep 5 en 6 van de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen
Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen “Dank jullie wel voor de hele dag en alle voorbereiding. Het was zoooo goed gedaan allemaal en wij hadden een heerlijk weekend. Het betekent veel voor makers om zo direct in contact te komen met lezers. Dankzij jullie.” Auteur Edward van de Vendel
6.308 lezers tussen 4 en 16 jaar namen in 2012 deel aan de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen. Ze lazen en beoordeelden per leeftijdsgroep elk 10 boeken. Tijdens een groot lezersfeest in deSingel in Antwerpen zetten zij hun favoriete auteurs in de bloemetjes. In 2012 coördineerde Stichting Lezen 200 Kinder- en Jeugdjurycentra in 174 gemeenten. Stichting Lezen zorgde voor vorming en omkadering van de volwassen vrijwilligers die de plaatselijke leesgroepen begeleiden, liet boeken circuleren en verzamelde de stemmen van de juryleden.
Meer dan 600 vrijwilligers in heel Vlaanderen maken
Jean-Claude van Rijckeghem & Pat van Beirs
Galgenmeid
de Kinder- en Jeugdjury mogelijk.
14
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
Aantal juryleden per leeftijdsgroep 8000 269 6000
581 1454
4000
364 239
574
502
1438
1436
1886 1780
2000
1534
1093
2010
2011
0
In aanwezigheid van Minister van Cultuur Joke Schauvliege ontmoetten 53 auteurs en illustratoren 1.436 juryleden en hun begeleiders op het lezersfeest.
1288
1295
1558
14 – 16 jaar 12 – 14 jaar 1303 10 – 13 jaar 8 – 10 jaar 6 – 1270 8 jaar 4 – 6 jaar
2012
Boeken kiezen Een nominatieteam van 51 vrijwilligers selecteerde per leeftijdsgroep de 10 boeken die de juryleden lazen. Ze bekeken daarvoor alle Nederlandstalige en vertaalde kinder boeken die in 2011 werden uitgegeven. Voor hen, en voor recensenten van kinder boeken, organiseerde Stichting Lezen samen met De Leeswelp een vormingsdag.
KJV — ook voor kinderen met een visuele beperking of dyslexie Voor het eerst konden in 2012 ook kinderen met een visuele beperking of dyslexie meelezen met de Kinder- en Jeugdjury. Luisterpunt maakte van de boeken Daisy-versies en groteletter-boeken.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
15
PROJECTEN VOOR 6-12 → leesplezier aanmoedigen
Scholenprogramma op de Boekenbeurs “Eerlijk gezegd: ik was behoorlijk zenuwachtig vanochtend. Maar het was een hele fijne ervaring. Sommige scholen hadden zich prima voorbereid, YouTube-filmpjes bekeken en enkele kinderen hadden het boek zelfs gelezen. Ik had een edelhertengewei meegenomen om af en toe eens mee door de lucht te zwaaien en zo de aandacht vast te houden, maar dat bleek gelukkig niet nodig. Ook de jongens die zegden enkel van spanning te houden (naast de fans van Geronimo, De Grijze Jager en Urbanus), luisterden aandachtig. Dat net enkele van deze jongens wat later een boek wilden kopen, raakte me. En maakte me nog eens duidelijk waarom dit soort initiatieven zo waardevol zijn.” Auteur Jef Aerts, die deelnam aan het scholenprogramma voor lager onderwijs
Op vraag van de ministers van Cultuur en Onderwijs werkten Boek.be, CANON Cultuur cel en Stichting Lezen een parcours met auteursontmoetingen uit voor scholieren op de Antwerpse Boekenbeurs. Het scholenprogramma bestond uit een voortraject in de klas, een belevingstocht op de beurs en een Leescafé voor leerkrachten. Aan het scholenprogramma namen 4.500 leerlingen uit 96 scholen deel. Het merendeel kwam uit de lagere school, daarnaast deden ook 35 secundaire scholen mee. 100 studenten uit de lerarenopleiding zorgden voor begeleiding. Aan het programma werkten ook 47 auteurs en illustratoren mee.
16
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
80% van de leerkrachten is ervan overtuigd dat hun leerlingen door het scholenprogramma meer zin in lezen hebben gekregen. 84% van de auteurs vindt de formule voor herhaling vatbaar.
Studenten uit de lerarenopleidingen van KAHO Sint-Lieven Sint-Niklaas en KHLim in Hasselt begeleidden de scholieren tijdens het bezoek aan de beurs.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
17
3
PROJECTEN VOOR 12-18 → positieve leeservaringen realiseren
De Leesrace
www.deleesrace.be De Leesrace
“Ik geef les in een school met veel taalzwakke leerlingen en wil hen dolgraag leesplezier laten ervaren. Het is misschien voorbarig, maar ik durf te zeggen dat ik nu al resultaat van De Leesrace zie: het is opmerkelijk hoe hun schrijfvaardigheid verbetert. De directie merkt dat ook op. Maar het allerbelangrijkste: de leerlingen zijn supergemotiveerd en grijpen sneller naar een boek.” Rina Penasse, leerkracht Nederlands in Regina Mundi, Genk
18
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
Eind 2012 – met het schooljaar halfweg – waren er al 3.000 leerlingen en 200 leerkrachten geregistreerd. Bij het begin van het secundair onderwijs komt lezen onder druk te staan. Om afhaakgedrag tegen te gaan, lanceerde Stichting Lezen in 2012 een nieuw project: De Leesrace. Leerkrachten dagen hun klas uit om een aantal opdrachten uit te voeren binnen een bepaalde tijd. Slagen de leerlingen hierin, dan levert de leerkracht een tegenprestatie. Alle klassen die meedoen, maken kans op De Leesrace-beker en tal van andere prijzen. In het schooljaar 2012-2013 vond de eerste editie van De Leesrace plaats. Met de hulp van een denktank van onderwijsspecialisten werd het concept afgestemd op de noden van leerkrachten en leerlingen. Vijf proefscholen gaven Stichting Lezen feedback over de praktijk van het pilootproject. Stichting Lezen zette voor deze eerste editie vooral in op promotie en bekendmaking van het project bij zoveel mogelijk scholen. Er werden promotiepakketten met affiches en folders voor scholen en bibliotheken ontwikkeld, een website en een Facebook-pagina. Berichten werden verspreid via kanalen van partners, zoals VVKSO, Klasse en CANON Cultuurcel. Eind 2012 – met het schooljaar halfweg – waren er al 3.000 leerlingen en 200 leerkrachten geregistreerd.
Een lesuur boekenfuif, een dag lang lesgeven als Astrid Bryan, een Gangnam-style dansshow, taart voor de hele klas, een verrassingsact van de leerkrachten Nederlands, een week geen huiswerk... Leerkrachten verzinnen de origineelste dingen om hun leerlingen ervan te overtuigen De Leesrace tot een goed einde te brengen: www.deleesrace.be/blog. De winnende klas krijgt de Leesrace-beker mee naar huis.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
19
PROJECTEN VOOR 12-18 → positieve leeservaringen realiseren
De Weddenschap
www.deweddenschap.be De Weddenschap
“Onze bib heeft drie klassen van SILA Westerlo overtuigd om mee te doen met De Weddenschap. We hebben het lezen van de drie boeken in een creatief project gegoten en tonen alles op onze blog http://dewestelseweddenschap.blogspot.be. De leerlingen beginnen binnenkort aan hun derde boek en we sluiten het project in mei af met enkele workshops. We hopen natuurlijk om kans te maken op de mooie prijzen, maar het meedoen op zich is al zeker de moeite!” Kristien Verboven, bibliotheek Westerlo
Acteur Bert Verbeke, actrice Lien Van de Kelder en MNM-dj Tom De Cock daagden jongeren uit om drie boeken te lezen.
Er zijn boeken voor iedereen, ook voor jonge mensen ‘die niet graag lezen’. Samen met drie bekende Vlamingen daagt Stichting Lezen vijftienplussers in het technisch- en beroepsonderwijs uit om drie boeken te zoeken en lezen. Dat is méér dan in de leerplannen voorgeschreven staat. Wie meedoet met de klas, kan een Bekende Vlaming op bezoek krijgen of wordt op andere manieren verwend. Stichting Lezen ondersteunt de scholen en bibliotheken met een promotiecampagne, een handleiding, nieuwsbrieven, een website en een Facebook-pagina. Ze organiseert ook de prijsuitreiking.
20
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
2. 1. 3.
Top 3 van de meest gelezen boeken tijdens De Weddenschap 2011-2012 1. De hongerspelen van Suzanne Collins 2. De jongen in de gestreepte pyjama van John Boyne 3. Het Engelenhuis van Dirk Bracke
Aan de editie 2011-2012 deden 2.202 leerlingen mee.
De Weddenschap: binnenkort ook voor anderstaligen In 2012 vatte Stichting Lezen gesprekken aan met het Huis van het Nederlands, de Centra voor Basiseducatie en de Centra voor Volwassenenonderwijs over De Weddenschap², een variant van De Weddenschap voor anderstalige volwassenen. In 2013 start in Antwerpen en Brussel een pilootproject.
Inspirerend! De Weddenschap is gebaseerd op The Six Book Challenge van The Reading Agency, een Britse leesbevorderingsorganisatie. Daarnaast werkten de ideeĂŤn van Reader Development inspirerend. Sinds 2012 organiseert de Nederlandse Stichting Lezen ook De Weddenschap. Voor De Weddenschap 2011-2012 werkte Stichting Lezen samen met Vocvo/Wablieft, scholen en bibliotheken.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
21
PROJECTEN VOOR 12-18 → positieve leeservaringen realiseren
www.djp2012.org Jongerenliteratuur
De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs “... ‘en haar ogen waren groen en smal als kano’s’ (uit: De beginners van Rebecca Wolf). Een van de eerste beschrijvingen, die me heel het boek zijn bijgebleven...” Jan-Frederik Van Wijmeersch op www.facebook.com/jongerenliteratuur
“Net beginnen lezen in De boodschapper van Markus Zusak. Nog 9 uur tijd vooraleer ik in de les moet zijn...” Sarah Uvin op www.facebook.com/jongerenliteratuur
Stichting Lezen werkte in 2012 mee aan de Vlaams-Nederlandse Diorapthe Jongerenliteratuur Prijs. Deze literaire prijs zet boeken voor jongeren in de kijker en betrekt de jonge lezers bij de stemcampagne. Stichting Lezen zorgde voor de promotie van de prijs in Vlaanderen en voorzag ondersteuning voor het literatuuronderwijs. De organisatie van de prijs was in handen van Stichting CPNB, Stichting Lezen Nederland, CJP Vlaanderen, CJP Nederland, het Nederlands Letterenfonds, de Nederlandse Taalunie, Stichting Dioraphte en Stichting Lezen Vlaanderen.
22
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
1. Beste vertaalde boek
volgens de vakjury.
2. Beste Nederlandstalige boek 2. 1.
3.
volgens de vakjury.
3. Winnaar van de publieksprijs.
v.l.n.r. Winnaars Arjen Lubach, Anne-Gine Goemans, Paul Murray en vertaler Dirk-Jan Arensman.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
23
VOOR VOLWASSENEN 4 PROJECTEN → lezers inspireren
Iedereen Leest
www.iedereenleest.be www.iedereenleest.be – wat lees jij?
Annick Van Kenhove – 28 mei om 21:44:
“Ik heb destijds ook erg genoten van Oceaan van een Zee.” Katrin Van de Velde – 29 mei om 10:59:
“Dan raad ik je ook zijn Emmaüs en Zijde aan.” Annick Van Kenhove – 29 mei om 11:23:
“Zijde inderdaad! En nu we toch bezig zijn… nog eentje in dezelfde sfeer: De kleur van de hemel van James Runcie” Lezers wisselen leestips uit op de Facebook-groep
Iedereen Leest wil lezers aanmoedigen om hun leeservaringen met andere lezers te delen. Centraal staan de website www.iedereen leest.be en de Facebook-groep www.iedereenleest.be – wat lees jij? Duizenden volwassen lezers vinden er informatie over boeken en auteurs en wisselen er hun leeservaringen uit.
24
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
www.iedereenleest.be is goed voor meer dan 8.500 leestips van lezers voor lezers en 87.500 bezoeken. De Facebook-pagina telt 7.400 leden.
Iedereen Leest werkt nauw samen met NMBS. Op Valentijn verdeelde Stichting Lezen in verschillende treinstations een minibundel met kortverhalen, interviews en leestips over de liefde. Tijdens de zomer vond er in 4 stations een fotoshoot plaats voor treinreizigers. Zij konden op de foto met hun favoriete boek. Midden december kregen treinreizigers een literair verlanglijstje om hun favoriete cadeauboeken te noteren.
Elke week in Metro Stichting Lezen en Metro werken samen aan een wekelijkse boekenpagina in Metro. De Iedereen Leest-redactie levert boekrecensies en er verschijnt elke week een interview met een lezende treinreiziger: Betrapt met een boek.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
25
PROJECTEN VOOR VOLWASSENEN → lezers inspireren www.wereldboekendag.be
Wereldboekendag 23 april is Wereldboekendag. Op die dag schenkt Stichting Lezen bibliotheken, boekhandels en scholen een cadeautje. In 2012 was dat een affiche ontworpen door Kris Demey: Wor(l)ds. Die werd verspreid in een oplage van 2.800 exemplaren. Wie leestips of literaire evenementen zocht, kon terecht op www.wereldboekendag.be.
In 2012 vonden er 2.368 lezingen plaats met de financiële steun van Stichting Lezen.
Auteurslezingen
www.auteurslezingen.be
“De afspraken verliepen volledig volgens plan. Poëzie blijft voor gedetineerden een verrijkende kennismaking. Volgend jaar zal er een poëziewedstrijd georganiseerd worden met als thema Toekomst.” Gevangenis Leuven-Centraal
Met de Auteurslezingen wil Stichting Lezen boeken, auteurs en lezers van alle leeftijden dichter bij elkaar brengen. Stichting Lezen biedt financiële en inhoudelijke steun aan organisatoren en beheert de lijst van beschikbare literaire auteurs en illustratoren. Stichting Lezen coördineerde de Auteurslezingen van 2005 tot en met 2012. Eind 2012 bracht Minister van Cultuur Joke Schauvliege de Auteurslezingen onder bij het Vlaams Fonds voor de Letteren om ze beter in te passen in het bestaande subsidiebeleid voor auteurs.
26
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
PROJECTEN VOOR VOLWASSENEN → lezers inspireren
De poëzielessen op de website werden 66.876 keer gedowload. 420 initiatiefnemers registreerden er hun activiteit.
Gedichtendag
www.gedichtendag.com —
Gedichtendag
“Een dag waarop poëzie wat extra aandacht krijgt, is nodig. Het is goed dat mensen er op zo’n manier mee geconfronteerd worden, want je ziet toch dat het genre nog vaak bekeken wordt als een zijbeukje van de rest van de literatuur.” Joke van Leeuwen, in: Metro, 23 januari 2012
Gedichtendag, elk jaar op de laatste donderdag van januari, zet scholen, bibliotheken en bedrijven aan om tijd te maken voor poëzie. Samen met Poetry International, de Nederlandse partner, biedt Stichting Lezen omkadering aan iedereen die poëzie in de kijker zet. Het thema van Gedichtendag 2012 was ‘Stroom’.
Out of Office Poetry Voor Gedichtendag 2012 ontwikkelde Stichting Lezen samen met reclamebureau Leo Burnett Out of Office Poetry. Wie vanuit zijn mailbox een origineel afwezigheidsbericht wilde sturen, kon daarvoor een gedicht gebruiken van Joke van Leeuwen, Stijn Vranken, Lies Van Gasse of Ester Naomi Perquin. De Out of Office Poetry werd op www.gedichtendag.org ruim 11.000 keer bekeken.
Gedichtendagbundel Elk jaar maakt een Vlaamse of Nederlandse dichter de Gedichtendagbundel. In 2012 werd die geschreven door Joke van Leeuwen. De bundel, ‘Half in zee’, stond wekenlang in de top van de bestverkopende boeken. Luisterpunt maakte de bundel toegankelijk voor personen met een leesbeperking.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
27
Aanspreekpunt
Leesbevordering, hoe doe je dat? Stichting Lezen wil haar kennis over leesbevordering en jeugdliteratuur delen met een breed netwerk van professionele leesbevorderaars en ge誰nteresseerde lezers. Daarom geeft Stichting Lezen leesadvies en boekentips, zet ze in op de deskundigheidsbevordering van leerkrachten (in opleiding), bibliotheekmedewerkers en andere bemiddelaars, reflecteert ze op de rol van lezen en literatuur in onze maatschappij en geeft ze het Vlaamse leesbevorderingsbeleid mee vorm.
1
LEESADVIES VOOR JONG EN OUD
Ik gebruik www.voorlezen.be voor‌
bijbestellingen van andere campagnemateriaal 2,05% 12,84% info over het Jaar van het voorlezen 31,83%
Stichting Lezen verspreidt leestips voor lezers en professionelen, boekentips kinderen en volwassenen, en voor elk lezersprofiel. 71,04%
www.boekenzoeker.org
Boekenzoeker praktijkvoorbeelden 50,55%
Boekenzoeker.org
agenda van voorleestips www.boekenzoeker.org is een website met leestips en -inspiratie voor iedereen tussen voorleesactiviteiten 63,39%
0 en 18 jaar. De kans op een positieve leeservaring is groter als bezoekers een boek 14,75%
vinden dat echt bij hen past. Daarom vinden ze hier tips op basis van hun interesse. In 2012 vervolledigde Stichting Lezen de Boekenzoeker met een luik voor de allerjongsten.
Aantal titels op www.boekenzoeker.org Totaal aantal titels
Nieuwe titels 2012
1500
1125
750 1301
1185
1076
375 621
621 117
0 BZ0+ (sinds 2012)
BZ8+ (sinds 2009)
151 BZ12+ (sinds 2010)
180 BZ15+ (sinds 2007)
In 2012 werd www.boekenzoeker.org 277.999 keer bezocht. Een bezoeker downloadde gemiddeld 20,87 pagina’s
Werkingsbudget Stichting Lezen 17,35%
30
en bleef gemiddeld 6 minuten en 6 seconden op de site. w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
Boekenzoeker 0+: Sara over De slimme kat van Ayano Imai: “Beste heer/mevrouw die het boek geschreven heeft. Het is een leuk boek en ik ben fan van u.”
Boekenzoeker 8+: Boekenworm over Smaragd van John Stephens: “Ik geef je het advies om het boek te lezen, ook al heeft het geen tekeningen! Echt superspannend, en als je dan naar beneden moet om iets te doen, wil je bijna niet!!!”
Boekenzoeker 12+: Sahara over Girl power van Terence Blacker: “Hallo, ik moet voor Nederlands op een schooljaar maar drie boeken lezen! En ik heb al meer boeken gezien die mij interesseren! Jullie denken nu: ‘Amai, wat komt die hier doen op deze website als ze verschiet dat er haar meer boeken interesseren dan ze moet lezen!’ Maar voor mij is dat een wonder want ik lees meestal alleen als het moet! Besluit: ik ga dit boek zeker lezen voor Nederlands maar nu er eerst nog aangeraken!”
Boekenzoeker 15+: Julien over De jongen in de gestreepte pyjama van Johan Boyne: “Normaal lees ik helemaal niet graag, maar als je mij zo’n goed boek geeft, dan zal ik nog vaak gaan lezen denk ik.”
Aan www.boekenzoeker.org wordt gewerkt met een Vlaams-Nederlandse redactie per leeftijdsgroep. Steun komt er van Stichting Lezen Nederland en de Nederlandse Taalunie.
Leestips voor kinderen Elke week maakt Stichting Lezen een leestip voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Dit ‘Kinderboek van de Week’ wordt gepubliceerd door Ketnet (www.ketnet.be), Vlieg (www.uitmetvlieg.be), Bibnet (www.jeugdbib.be), treinkrant Metro (op de Kids-pagina), Klasse en Bednet. De leestip verschijnt ook op www.boekenzoeker.org en www.kjv.be. Ook het driemaandelijkse cultuurtijdschrift Amuze (Provincie Antwerpen) en het Triple P-magazine (Provincie Antwerpen, in samenwerking met Kind & Gezin) maken in hun publicaties plaats voor jeugdliteratuurtips van Stichting Lezen. En verder verschijnen op de website van uitgeverij De Boeck maandelijks drie boekentips van Stichting Lezen voor elke graad van het secundair onderwijs.
a a nspree k p u nt
31
LEESADVIES VOOR JONG EN OUD
Boekenzoeker-bladwijzer De Vlieg-actie 2012 van CultuurNet moedigde kinderen aan om in de zomermaanden een bezoek te brengen aan de bibliotheek, het cultuurcentrum of het museum via een grootschalige schattenjacht. Stichting Lezen zorgde voor een dimensie rond boeken en lezen. 40.000 deelnemende kinderen kregen een Boekenzoeker-bladwijzer in hun bibliotheek. Met de bijbehorende wedstrijd vielen 100 boeken te winnen.
Leestips voor volwassenen De Iedereen Leest-redactie verzorgt samen met Metro de wekelijkse boeken rubriek in de krant. Die wil een breed en divers publiek van treinreizigers aanspreken en heeft oog voor alle genres. De rubriek is wekelijks opgebouwd rond een aantal recensies en een vaste rubriek ‘Betrapt met een boek’: een interview waarin een reiziger vertelt wat hij aan het lezen is. Bij speciale gelegenheden (Gedichtendag, Voorleesweek, Wereldboekendag) wordt er ruimte gemaakt voor meer uitgebreide achtergrondstukken en interviews.
32
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
2
KENNIS DOORGEVEN OVER JEUGDLITERATUUR Wie goed op de hoogte is van het boekenaanbod en van interessante kinder- en jeugdauteurs kan zijn liefde voor boeken delen met anderen. Stichting Lezen geeft haar kennis door via een website en vorming voor professionelen.
Villa Kakelbont
www.villakakelbont.be
Wie informatie over jeugdliteratuur zoekt, kan terecht in de virtuele villa van Stichting Lezen: www.villakakelbont.be. De website verzamelt besprekingen van kinder- en jeugdboeken, auteursportretten, nieuws over kinder- en jeugdliteratuur en een blog. In 2012 telde de site 17.091 bezoeken per maand, 3.548 abonnees ontvingen maandelijks het e-zine van Villa Kakelbont. In 2012 werd een grondige update en vernieuwing van www.villakakelbont.be voorbereid. Vanaf 2013 heet de site www.jeugdliteratuur.org. Nieuw zijn de handig doorzoekbare lestips.
a a nspree k p u nt
33
KENNIS DOORGEVEN OVER JEUGDLITERATUUR
Stichting Lezen deelt haar kennis Vormingen Lerarenopleiding Stichting Lezen biedt aspirant-leerkrachten vormingssessies jeugdliteratuur aan. Bedoeling is studenten kleuter-, lager of secundair onderwijs vertrouwd te maken met het boekenaanbod en hen te inspireren om met boeken te werken in de klas. Op het programma staan een voorstelling van Stichting Lezen en haar leesbevorderingsprojecten, een overzicht van het recente boekenaanbod voor kleuters, lager onderwijs of secundair onderwijs, een presentatie door een auteur of illustrator die zijn of haar werk voorstelt. Elke student krijgt een uitgebreide documentatiemap. In 2012 kwam Stichting Lezen over de vloer in Xios Hasselt, Arteveldehogeschool Gent, KaHo Sint-Lieven Sint-Niklaas, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen, Katholieke Hogeschool Kempen en Howest Brugge. In totaal bereikten we afgelopen jaar zo’n 760 toekomstige leerkrachten, dat is 29% meer dan in 2011. De studiedag aan de Howest in Brugge werd gefinancierd door de Brugse Orde van den Prince. Gastcolleges en studiedagen Stichting Lezen verzorgde gastcolleges over leesbevordering voor de studenten Onderwijskunde van de Universiteit Gent, de studenten Informatie- en Bibliotheekwetenschap van de Universiteit Antwerpen en de studenten Neerlandistiek van de Vrije Universiteit Amsterdam. Haar nieuwe project De Leesrace lichtte ze toe aan het Netwerk Vakverantwoordelijken Nederlands en het Netwerk Schoolbibliothecarissen op vraag van het VVKSO. Met Stichting Lezen Nederland presenteerde ze de Gedichtendag-lessuggesties aan een publiek van leerkrachten uit het lager en secundair onderwijs op de Dag van het Literatuuronderwijs. In samenwerking met LOCUS organiseerde Stichting Lezen in 2012 ‘De Grote Verleiding’ voor bibliothecarissen en bibliotheekmedewerkers. Centraal stonden lezen en identiteitsvorming, leesbevorderingsprojecten en het belang van netwerken. Centrale gast was antropologe Michèle Petit.
34
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
Stichting Lezen wil leren Stichting Lezen steekt ook haar licht op bij anderen. Zo was zij aanwezig bij… …het Werkcongres van de Vlaamse Auteursvereniging (Antwerpen), het Symposium ‘Helden en idolen’ (Tilburg), de Donderdag van de Poëzie georganiseerd door Stichting VSB Poëzieprijs (Utrecht), het Congres Open University of Diversity (Hasselt), het Choke-congres ‘Moeten er nog boeken zijn?’ (Antwerpen), de lezing ‘Writings and books. History and stories to enhance rare books collections and to promote reading’ door Adriana Paolini (Antwerpen), de Universiteit Antwerpen Taaldag (Antwerpen), de Kellendonklezing door Bart Moeyaert (Nijmegen), de Leerstoel van Boek.be met Jane Davis, het Platform Literair Middenveld, de Studiedag Young Adult-literatuur (Gent), de Kinderboekenbeurs in Bologna, het Congres van het Fonds voor Cultuurmanagement (Antwerpen), de Studiedag Stichting Geschiedenis van de Kinderen Jeugdliteratuur in de Koninklijke Bibliotheek (Den Haag), de Annie M.G. Schmidtlezing door Daan Remmerts-de Vries (Leiden), het Cultuurforum De Warande (Turnhout), de StatenGeneraal ‘Taal is van Iedereen!’ (Limburg), Tatertaal door het Centrum voor Taal en Onderwijs (Leuven), de VVBAD-studiereis (Zweden), het VRT-Cultuursalon (Brussel), het Sprookjescongres ‘The Fairy Tale Vanguard’ (Gent), het IBBY-Congres (Londen), de Middag van het Kinderboek met de uitreiking van de Gouden Lijst (Amsterdam), Jeugd XL door LOCUS (Brussel), de studiedag ‘Een tiener op je bord’ (Antwerpen), het Grimm-filmfestival door Cinema Zuid (Antwerpen), de Studiedag Cultuureducatoren (Leuven), de Studiedag van de NederlandsVlaamse Werkgroep Onderzoekers Jeugdliteratuur (Gent), het Schoolvak Nederlands (Brugge), de Lezing ‘Filles et garçons : quelles représentations dans les albums pour la jeunesse?’ door Christian Bruel (Brussel) en de Dag van het Literatuuronderwijs (Rotterdam).
Stichting Lezen geeft advies In 2012 zetelden medewerkers van Stichting Lezen in… … de jury van de Boekenleeuw, de jury van de Boekenpauw, de jury van de Jenny Smelik-IBBYprijs, de jury van de Prijs Oost-Vlaanderen voor Kinderliteratuur, de LOCUS-denktank Jeugdboekenweek, de Raad van Bestuur van het Taaluniecentrum NVT, de Algemene Vergadering van de Luisterpuntbibliotheek, het BoekenOverleg, de Commissie Leesbevordering op het Participatiedecreet, de Externe Adviesgroep Taalstimulering van Kind & Gezin, de Pitgroep van Vitamine C, de Stuurgroep Wablieft-boeken, de Stuurgroep Sesamproject, de redactie van De Leeswelp, de redactie van Bookbird, de redactie van Cobra.be, de Stuurgroep Onderzoek Cultuur in de Spiegel van CANON Cultuurcel, de jury Projecten Innovatiefonds Lerarenopleidingen van het departement Onderwijs en Vorming, en de Werkgroep Geïntegreerd Letterenbeleid.
a a nspree k p u nt
35
3
NADENKEN OVER DE MAATSCHAPPELIJKE PLEK VAN LEZEN Kunnen boeken de wereld veranderen? Waarom is het nodig dat zoveel mogelijk mensen toegang hebben tot boeken? Is werkelijk alleen het beste goed genoeg? Elk jaar gaat Stichting Lezen over dit soort vragen in gesprek met collega’s uit het culturele en educatieve veld.
Tien jaar Stichting Lezen Geen beter moment dan een tienjarig bestaan om een aantal gerenommeerde sprekers aan het woord te laten over hun visie op lezen en leesbevordering. Onder meer Guus Kuijer, Joke Schauvliege, Gerda Dendooven, Ronald Soetaert en Koen Jaspaert gingen in gesprek met 200 gasten tijdens een feestelijk colloquium.
Soirée Barbare Het cultuurlandschap van de 21ste eeuw ziet er anders uit dan voorheen. De bewoners leren, lezen en leven anders – zeker de jongsten onder hen. Hoe verhouden we ons hiertoe? Samen met Vitamine C en het Legermuseum organiseerde Stichting Lezen een denk- en debatavond voor de cultuureducatieve sector rond de essaybundel De Barbaren van Alessandro Baricco – in aanwezigheid van de auteur zelf.
36
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
4 Leesbevordering, beleid en overleg Leesbevordering is een zaak van cultuur, onderwijs en welzijn. Daarom neemt Stichting Lezen actief deel aan structureel overleg met verschillende sectoren: onderwijs (o.m. CANON Cultuurcel), cultuureducatie (o.m. Vitamine C), welzijn en opvoedingsondersteuning (o.m. Kind & Gezin). Binnen de Letterensector neemt Stichting Lezen deel aan het BoekenOverleg. In het BoekenOverleg bespreken afgevaardigden uit heel de letterensector beleidskwesties. Voor de Minister van Cultuur is het BoekenOverleg het centrale aanspreekpunt voor de letteren en het boekenvak. Elk jaar organiseert het BoekenOverleg De Staat van het Boek, een studiedag over recente ontwikkelingen in de boekensector.
De Staat van het Boek trok in 2012 ruim 200 aanwezigen.
a a nspree k p u nt
37
Bibliotheek en onderzoek
1
Aantal juryleden per leeftijdsgroep
Aantal titels op www.boekenzoeker.org
DE BIBLIOTHEEK
8000
269
Totaal aantal titels
VAN STICHTING LEZEN 581
6000
1454
4000
Nieuwe titels
1500
364
239
574
502
1438
1436
1780
1558
1125
1886 750
14 – 16eigen jaar Stichting Lezen baseert haar werking onder meer op 1185 de kennis
2000
1534
12 – 14 jaar
1288
1295
1093
6 – 1270 8 jaar
2010
2011
2012
621
621
4 – 6 jaar om een boekenlijst voor haar projecten samen te stellen of als basis
0
1301
1076
1303
10 – 13 jaar die ze verzamelt in de bibliotheek van Stichting 375 Lezen, bijvoorbeeld 8 – 10 jaar
(sinds 2012)
151
117
0
voor de vormingen en studiedagen die ze organiseert. BZ0+
BZ8+ (sinds 2009)
BZ12+ (sinds 2010)
BZ15 (sinds 2
Deze wetenschappelijke bibliotheek omvat een rijke collectie kinderen jeugdboeken maar ook vakliteratuur over leesbevordering en jeugdliteratuur als genre.
De bibliotheek
Werkingsbudget Stichting Lezen
Collectie 2012: 14.125 titels
17,35%
3390
De bibliotheek is er niet alleen voor Stichting Lezen zelf. Ook studenten en professionelen kunnen 9412
1323
er terecht met vragen, of het nu gaat 82,65%
om iemand die een masterscriptie schrijft over gendergelijkheid in Kinder- en jeugdliteratuur Literatuur en tijdschriften voor volwassenen Monografieën, naslagwerken, vaktijdschriften, knipselmappen
Gebruikers van de bibliotheek van Stichting Lezen
Subsidies Eigen inkomsten
kinderboeken, een docent die een
les voorbereidt over de geschiedenis van de jeugdliteratuur of een recensent die meer wil weten over de stijgende belangstelling voor Young Adult-literatuur. In 2012 behandelde de bibliotheek van
53,5%
46,5%
Stichting Lezen een 500-tal vragen. De bibliotheek van Stichting Lezen
Studenten Professionelen
39
DE BIBLIOTHEEK VAN STICHTING LEZEN
De bibliotheek bezoeken Studenten en professionelen die op zoek zijn naar informatie over jeugdliteratuur of leesbevordering, kunnen de bibliotheek van Stichting Lezen bezoeken op afspraak.
Samenwerking met de Erfgoedbibliotheek Om de 10 jaar brengt Stichting Lezen de jeudliteratuurcollectie over naar de Erfgoedbibliotheek Conscience. In 2012 verhuisden er zo 454 kinder- en jeugdboeken van v贸贸r 2000, en 193 Zuid-Afrikaanse kinderboeken. Zo komt er weer plaats vrij voor recentere titels.
Recensentendag Samen met het tijdschrift De Leeswelp organiseerde de bibliotheek van Stichting Lezen in 2012 een studiedag voor recensenten en nominatielezers van de Kinderen Jeugdjury. Een 70-tal professionelen en vrijwilligers namen deel.
40
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
2
ONDERZOEK
Stichting Lezen verzamelt onderzoek over leesbevordering en jeugdliteratuur. Waar mogelijk, neemt ze zelf ook het initiatief. Daarnaast vindt er elk jaar een evaluatieonderzoek plaats naar één van de eigen leesbevorderingsprojecten. In 2012 lag de focus op de leeftijdsgroep 0 tot 6 jaar.
Voorleespeiling 2013 is in heel Europa Jaar van het Voorlezen. Samen met Stichting Lezen Nederland en de Nederlandse Taalunie peilt Stichting Lezen naar de voorleescultuur in Vlaanderen en Nederland. Onderzoeksbureau GfK voerde de eerste meting uit eind 2012, resultaten verschijnen in de loop van 2013.
Boekbaby’s: impact en effect Heeft het project Boekbaby’s invloed op de interactie tussen ouders en kinderen? Gaan gezinnen die deelnemen aan Boekbaby’s vaker naar de bibliotheek? Bereiken de Boekbaby’s-materialen hun doel? Op vraag van Stichting Lezen en het Beleidsdomein Cultuur, Jeugd, Sport en Media werkt het Centrum voor Taal en Onderwijs dit onderzoek uit in 2012 en 2013.
De Boekenboot onderzocht Gedurende twee jaar financierde het Fonds van bpost voor Alfabetisering De Boekenboot, een nevenproject van Boekbaby’s dat zich richt op kwetsbare gezinnen. In 2012 evalueerde het Fonds het project. Daaruit blijkt dat zowel de begeleiders als de gezinnen zelf veel aan het project hadden: het liet hen het belang van boeken voor jonge kinderen ondervinden.
bibliot h ee k en onder zoe k
41
Stichting Lezen internationaal
In de hele wereld zijn mensen en organisaties bezorgd om het welzijn en de opvoeding van kinderen. Over de hele wereld zien wij organisaties die zich inzetten voor cultuur en cultuuroverdracht aan (jonge) mensen. Ook op het specifieke terrein waarop Stichting Lezen zich beweegt, vinden wij bekwame en gedreven partners. Het rapport van de European High Level Group on Literacy formuleerde nuttige aanbevelingen om de geletterdheid van de Europese bevolking in positieve zin te be誰nvloeden. We bespreken die bevindingen in onze contacten met internationale partners en integreren ze in onze eigen projecten.
44
w oord voor w oord, z in voor z in
11
2
74
73
59
7
49
19
53 70 30 1 52 28 45 64
18
68
8
48
20 38 40 55 65 51 61 50 60 43 57 25 67 3 5 16 39 32
54
13
14
42
69
78
26
15
72
10
27 17 71 31 46 6 23 76 77 22 37 56 63 33 66 79 24
21 75
4
29
41
9
12
34
35
44
58
47
stic h ting le z en intern ation a a l
45
31 Ierland
32 Israël
33 Italië
34 Japan
35 Korea (republiek)
36 Koeweit
37 Kroatië
38 Letland
39 Libanon
40 Litouwen
41 Maleisië
42 Mexico
43 Moldavië
44 Mongolië
45 Nepal
46 Nederland
47 Nieuw-Zeeland
48 Noorwegen
49 Oeganda
50 Oekraïne
51 Oostenrijk
52 Pakistan
5 Azerbeidzjan
6 België
7 Bolivië
8 Brazilië
9 Cambodja
10 Canada
11 Chili
12 China
13 Colombia
14 Costa Rica
15 Cuba
16 Cyprus
17 Denemarken
18 Ecuador
19 Egypte
20 Estland
21 Finland
22 Frankrijk
23 Duitsland
24 Ghana
25 Griekenland
26 Haïti
Arabische Emiraten
76 Zwitserland
75 Zweden
74 Zuid-Afrika
73 Zambië
72 Verenigde Staten
71 Verenigd Koninkrijk
70 Verenigde
69 Venezuela
68 Uruguay
67 Turkije
66 Tunesië
65 Tsjechië
64 Thailand
63 Spanje
62 Slovenië
61 Slovakije
60 Servië
59 Rwanda
58 Rusland
57 Roemenië
56 Portugal
55 Polen
29 Indonesië
30 Iran
3 Armenië
4 Australië
65
51
77
76
56
23
71
Stichting Lezen Verenigd Koninkrijk Booktrust Duitsland Stiftung Lesen Portugal National Reading Plan Zwitserland Institute for Children’s and Youth Media Zuid-Tirol LeseForum Oostenrijk Buchklub der Jugend Tsjechië Company of the Association of Czech Booksellers and Publishers
28 India
2 Argentinië
46 Nederland
54 Peru
27 IJsland
1 Afghanistan
53 Palestina
eu*read partners
IBBY-landen
24 Ghana
56 Portugal
79 Marokko
61 Slovakije
30 Iran
67 Turkije
33 Italië
55 Polen
internationale bibliotheek
aan het pilootproject
landen die deelnemen
78 Curaçao
Stichting NANA
STEUN AAN Stichting NANA Van 20-28 april werd het NANA-Kinderboekenfestival 2011-2012 gehouden op Curaçao. De auteurs Joke van Leeuwen en Anne Provoost gingen samen met de Curaçaose auteurs en storytellers Roland Colastica, Diana Lebacs, Guineta de Palm en Laura Quast optreden voor schoolkinderen in Teatro Luna Blou, de Bibliotheek en het Curaçaosch Museum. Stichting Lezen steunde dit festival.
NEDERLANDSE PARTNERS Met Nederland deelt Vlaanderen de taal. Onze Nederlandse partners nemen daarom een speciale positie in binnen de internationale werking van Stichting Lezen. Met haar Nederlandse zusterorganisatie organiseert Stichting Lezen in 2013 de tweejaarlijkse Scriptieprijs. In 2012 wisselden we ervaringen uit over Boekbaby’s, gaven we samen een lezing over De Weddenschap en bereidden we het Jaar van het Voorlezen voor, onder meer met een Vlaams-Nederlandse voorleespeiling. Voor die peiling kregen beide Stichtingen Lezen de steun van de Nederlandse Taalunie. Steun van de Taalunie krijgen ze ook voor de Vlaams-Nederlandse www.boekenzoeker.org.
EU* Read
www.eu-read.com
Stichting Lezen is stichtend lid van het Europese leesbevorderingsplatform EU*Read. Tweemaal per jaar komt de groep samen voor overleg omtrent onderzoek, projectwerking en beleid. In 2012 stonden de ontwikkelingen met digitale media en
de uitwerking van het internationale Jaar van het Voorlezen in 2013 op de agenda.
IBBY
www.ibby.com —
IBBY-Vlaanderen
IBBY is een internationaal netwerk van kinderboekenspecialisten uit 76 landen. Het wil kinderen – ook in ontwikkelingslanden – toegang geven tot kwaliteitsvolle jeugdliteratuur en de internationale deskundigheid over kinderliteratuur bevorderen. Stichting Lezen is de afgevaardigde voor Vlaanderen. Landen die lid zijn van IBBY houden elkaar op de hoogte via nieuwsbrieven, ontmoeten elkaar op de Boekenbeurs van Bologna en op een tweejaarlijks congres.
46
w oord voor w oord, z in voor z in
Tijdens het laatste congres in Londen presenteerde Stichting Lezen haar ervaringen met De Weddenschap en Boekbaby’s. Ook binnen Vlaanderen zelf is er een IBBY-werking. IBBY-Vlaanderen werft leden en biedt hen activiteiten aan, zoals een bezoek aan de Kinderboekenbeurs van Montreuil. Verder nomineert IBBY-Vlaanderen auteurs en illustratoren voor belangrijke internatio nale prijzen: de Hans Christian Andersen Award en de Astrid Lindgren Memorial Award. IBBY-Vlaanderen is ook redactielid van Bookbird, het wetenschappelijke IBBY-tijdschrift.
Pilootproject Internationale Bibliotheek – Nieuw voor 2013! IBBY-Vlaanderen beseft dat ook in onze regio niet alle kinderen toegang hebben tot kwaliteitsvolle jeugdboeken, in het bijzonder de kinderen voor wie Nederlands niet de eerste taal is. Stichting Lezen startte in 2012 daarom met de voorbereidingen van een nieuw project dat prentenboeken uit andere culturen inleest in de oorspronkelijke taal en naar het Nederlands vertaalt. Anderstalige leerlingen, nieuwkomer of al langer in België, herkennen hun thuistaal en kunnen hun culturele achtergrond delen met hun klasgenoten. Bij het project hoort een website met lestips.
stic h ting le z en intern ation a a l
47
Mensen & cijfers
communicatie Stichting Lezen is op heel wat plekken terug te vinden met leesinspiratie, projecten en informatie over leesbevordering en jeugdliteratuur. De website www.stichtinglezen.be biedt een overzicht van de werking, daarnaast heeft elk project ook een eigen website met specifieke informatie. Stichting Lezen verstuurt een maandelijkse nieuwsbrief, is actief op sociale media en onderhoudt verschillende blogs.
BUDGET Stichting Lezen Vlaanderen is een vzw die in 2002 werd opgericht door de Minister van Cultuur. In 2008 werd ze ondergebracht in het Participatiedecreet. Elk jaar dient Stichting Lezen een geactualiseerde begroting in bij het Agentschap Kunsten & Erfgoed. Die is gebaseerd op de meerjarenbegroting bij het beleidsplan 2012-2015 en wordt gecontroleerd door het Ministerie van FinanciĂŤn. Stichting Lezen werkt met een dubbele boekhouding en een externe boekhouder. De boekhouding wordt jaarlijks onderworpen aan de controle van een onafhankelijke bedrijfsrevisor (Ernst & Young). Het werkingsbudget bedroeg in 2012 1.643.801,72 euro. Werkingsbudget Stichting Lezen 17,35%
De eigen inkomsten van Stichting Lezen bedroegen in 2012 17,35% van het totale budget. 82,65%
Subsidies Eigen inkomsten
49
MEDEWERKERS in 2012 Tine Kuypers, Eva Devos, Griet Loix, Els Mannaerts, Els Michielsen, Sofie Noyen, Majo de Saedeleer, An Stessens, Sarah Van Tilburg, Fieke Van der Gucht, Rune Buerman, Sofie Dewulf, Tania Van Acker, Simon Bequoye.
ALGEMENE VERGADERING EN RAAD VAN BESTUUR Kevin Absillis
Koen Jaspaert
Yvonne Steinberger
Majida Bellal
Vanessa Joosen
Rik Torfs
Chris Boudewijns
Annemie Leysen
Jan Van Coillie
Jan Braeckman
Betty Mellaerts
Ria Van Daele
Karla De Ceulener
Silvie Moors
Kris Van den Branden
Wim De Mont
Ivo Moyersoen
Leen Van Dijck
Carl De Strycker
Jeroen Overstijns
René Van Loon
Brenda Froyen
An Renard
Fransien Vandermeersch
Ilke Froyen
Joris Rossie
Bruno Vanobbergen
Nele Hendrickx
Ann Schatteman
Eric Vanthillo
Filip Huysegems
Claude Scheldeman
Marc Vanvaeck
Eva Jacobs
Ronald Soetaert
Jo Vermeulen
De namen in blauw zijn ook lid van de Raad van Bestuur. In 2012 nam Joris Rossie ontslag uit de Raad van Bestuur en Luk Verlackt nam ontslag uit de Algemene Vergadering.
DANK AAN DE REDACTIES, KLANKBORDGROEPEN EN EXTERNE MEDEWERKERS! Klankbordgroep Boekbaby’s/Boekenboot Ilona Plichart
Eva Jacobs
Michèle Van Elslander
Stuurgroep onderzoek Boekbaby’s Tine Rommens
Rita De Graeve
Herlinde De Vos
Bruno Vanobbergen
Hilde Vandormael
Voorlezen Redactie boekentips Frederika Van Wing
50
Ilona Plichart
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
Klankbordgroep Voorleesweek Hilde Marichal
Liesbet Van Tendeloo
Sofie Teck
Els Pauels
Dirk Terryn
Babs Van Tilburg
Herlinde De Vos
Said Dnoub
Vanja De Hertogh
Hester Hulpia
Alida Pierards
Frederic Vercaemst
Natalie Sas
Els Moonen
An Valckenborghs
An Lippens
Jeugdboekenweek Redactie boekenpakketten en lestips Ingrid Antheunis
Joke Gevaert
Nathalie Serraris
Hedwige Buys
Katrien Goeman
Raf De Smedt
Sofie DaniĂŤls
Ariane Moreels
Inge Umans
Miek Driessen
Stijn De Paepe
Veerle Verbruggen
Redactie Jeugdboekenweekkrant Coosje van der Pol
Anne-Marie Tassier
Tine Verachten
Kinder- en Jeugdjury Nominatielezers KJV (2011-2012 en 2012-2013) Eefje Anthoni
Hilde Goris
Ann Van de Sompel
Miche Bekaert
Magali Haesendonck
Ria van de Streek
Wendy Benoy
Christel Hoevelinck
Marieke Van den Berge
Katrijn Bombeke
Sarah Knaepkens
Greta Van Rompaey
Hilde Buysse
Sonia Lagappe
Mieja Van Thienen
Delphine Cattrysse
Astrid Leyssens
Kaat Vanacker
Jolien Cousyns
Marja Maassen
Rita Vanderhaegen
Ronny Creygelman
Cindy Mergits
Emilie Vanpeteghem
Marjan Daemen
Ilse Moens
Tine Verachten
Tine De Vrieze
Maya Perkisas
Caroline Verbruggen
Ann Debecker
Nadia Qureshi
Frederic Vercaemst
Els Debuyck
Heleen Rijckaert
Nancy Vercamer
Caroline Decadt
Roger RiskĂŠ
Simone Verheyen
Maarten Dupont
Liese Stuer
Severine Verhulst
Laure Evers
Anne-Marie Tassier
Karolien Vermeulen
Heidi Galloo
Katrien Temmerman
Bert Wastijn
Karin Ghysens
Gerda Tersago
m ensen & cij f ers
51
Selectieteams voor de buitenlandse boeken (2011-2012 en 2012-2013) Stefan Bosmans
Lien Fret
Jürgen Peeters
Ria de Schepper
Jaap Friso
Richard Thiel
Chris D’Hoest
Mik Ghys
Ilse Trimborn
Ann Foulon
Karin Kustermans
Sandra van Bruinisse
Klankbordgroep De Leesrace Redactie Handleiding voor leerkrachten Stefanie Kennes
Denktank De Leesrace Koen Van Geel
Leen De Vroey
Stefanie Kennes
Jan Hauman
Katrijn Michielsen
Wouter Coupé
Ann Schatteman
Proefklassen De Leesrace Joke Bogaert
Sophie Vandenberghe
Lut De Lange
Dorine Vandendriessche
Frederick Timmerman
Veerle Geldof
Inge Umans
Wilma van der Pennen
Redactie Boekenzoeker.org Boekenzoeker 0 + Vanessa Joosen
Boekenzoeker 8 + en 12 + Wilma van der Pennen
Jaap Friso
Lien Fret
Mik Ghys
Frans Hoes
Jürgen Peeters
Ann Schatteman
Pieter Vervloet
Anneke Depuydt
Boekenzoeker 15 + Ilona Plichart
Cindy Mergits
Annelies Vanden Bussche
Johan Eeckhout
Brecht Gunst
Bart Van der Straeten
Peter Ceulemans
Ger Van Hoek
Tom Stessens
Metro-redactie Iedereen Leest Heleen Rijckaert
Selm Wenselaers
Astrid De Bruycker
Dennis Pauwels
Sieglinde Vanhaezebrouck
Sarah De Vos
Bart Van der Straeten
Stefaan Goossens
Steven Van Ammel
Kathelijne Lowel
Roel Daenen
52
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
Commissie Auteurslezingen Annemie Leysen
Carl De Strycker
Edith Aerts
Johan Eeckhout
Patrick Lateur
Ronald Grossey
Kakelbontblog – rubriek In de vitrine (boekentips) Mik Ghys
Sofie Van der Ven
Magali Haesendonck
Iris van Germeersch
Annick Lion
Ellen Faes
Stuurgroep Internationale Bibliotheek Sofie van Sande
Said Dnoub
Simone Janssens
Annemie Leysen
Eva Jacobs
Els Aerts
Wally de Doncker
Patricia Civetti
Djamila Bekkour
m ensen & cij f ers
53
DANK AAN ALLE PARTNERS VOOR DE FIJNE SAMENWERKING!
54
• Amuze
• GO! Waasland en Brussel (*)
• Anet (UA)
• Gezinsbond
• AROP
• HETPALEIS
• ABC (Art Basics for Children)
• Het Schoolvak Nederlands
• Auteurs
• IBBY
• Bednet
• IBBY-Nederland
• Bibliotheek Permeke Antwerpen
• Institute for Children’s and Youth Media,
• Bibnet
Zwitserland
• Boek.be
• Jekino
• Boekhandels
• Jeugdfilmfestival (*)
• Booktrust, U.K.
• Jommekeskrant
• Buchclub der Jugend, Oostenrijk
• KAHO Sint-Lieven Sint-Niklaas
• BUSO Binnenhof
• Ketnet
• CANON Cultuurcel
• KHLim Hasselt
• Casa Blanca
• Kinderopvang en dienst onthaalouders
• Centraal Boekhuis
Stad Antwerpen (*)
• Centrum voor Taal en Onderwijs
• Kind & Gezin, Consultatiebureaus
• Christelijke Mutualiteiten (*)
• Kind & Gezin, Inloopteams
• Cinema Zuid
• Klasse
• CJP Nederland
• Leesweb
• CJP Vlaanderen
• Legermuseum
• Cobra.be
• Leo Burnett Brussels
• Company of the Association of
• Leseforum, Zuid-Tirol
Czech Booksellers and publishers, Tsjechië
• LINC
• CultuurNet Vlaanderen
• Lokale besturen (*)
• De Boeck
• LOCUS en de openbare bibliotheken
• De Foyer
• Luisterpunt
• De Leeswelp
• Maks
• De Rode Antraciet
• McKinsey Antwerpen (*)
• deSingel Antwerpen
• Metro
• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
• MAS
• Federatie Centra voor Basiseducatie
• National Reading Plan, Portugal
• Fonds van bpost voor Alfabetisering beheerd
• Nederlands Letterenfonds
door de Koning Boudewijnstichting (*)
• Nederlandse Taalunie (*)
w o o r d v o o r w o o r d, z i n v o o r z i n
• NMBS (*)
• Universiteit Antwerpen
• Overleg Bewaarcollecties kinderboeken
• Universiteit Gent
(Koninklijke Bibliotheek Nederland)
• Universiteit Leuven
• Pedic (Diocesaan Pedagogisch
• VAV (Vlaamse Auteursvereniging)
Didactisch Centrum)
• Vitamine C
• Poëziecentrum
• Vlaams Fonds voor de Letteren
• Provincie Antwerpen (*)
• Vlaamse Provincies (*)
• Savab (Small Animal Veterinary
• Vlieg (CultuurNet Vlaanderen)
Association Belgium)
• VvB (Vereniging Vlaamse Boekverkopers)
• Scoutel Antwerpen
• VBJK (Vernieuwing in de Basisvoorzieningen
• Socialistische Mutualiteiten (*)
voor Jonge Kinderen)
• Stichting CPNB (Collectieve Propaganda
• VOCVO (Vlaams ondersteuningscentrum
van het Nederlandse Boek)
voor het volwassenenonderwijs)
• Stichting Dioraphte
• VRT
• Stichting Lezen Nederland
• VSKO (Vlaams Secretariaat van
• Stichting NANA
het Katholiek Onderwijs)
• Stichting Poetry International (*)
• VVKSO (Vlaams Verbond van
• Stiftung Lesen, Duitsland
het Katholiek Secundair Onderwijs)
• Taaluniecentrum
• Wablieft
• Triple P Magazine
• WWF (World Wide Fund For Nature)
• Uitgevers (*) organisaties die ook financieel steunen via sponsoring, projectsubsidies of coproducties.
m ensen & cij f ers
55
COLOFON Stichting Lezen Frankrijklei 130/4 2000 Antwerpen www.stichtinglezen.be info@stichtinglezen.be ++ 32 3 204 10 00 Stichting Lezen wordt gesteund door de Vlaamse overheid en staat onder Hoge Bescherming van H. K. H. Prinses Mathilde. Volg ons op Facebook: Stichting Lezen Vlaanderen Teken in op onze e-zines: → voor algemeen nieuws van Stichting Lezen via www.stichtinglezen.be → voor nieuws over jeugdliteratuur via www.jeugdliteratuur.org Bezoekadres bibliotheek van Stichting Lezen (enkel na afspraak): Tabakvest 51 2000 Antwerpen ++ 32 3 201 00 30 Vormgeving: Kris Demey V.u.: Majo de Saedeleer Druk: Lithos Printing Grafieken en foto’s: ©Stichting Lezen, behalve grafiek p. 11 Marijke Vermeulen, cartoons p. 20 Nicolas Marichal, foto p. 23 Stichting CPNB, foto p. 36 Vitamine C, foto p. 37 Carol Verstraete, foto p. 40 Koen Broos. Wettelijk depotnummer: D/2013/9654/2 Oplage: 800 Bekijk dit jaarverslag online op www.stichtinglezen.be.
ZIN VOOR ZIN
.