JAARVERSLAG
Stichting Lezen
DADEN VOOR WOORDEN
13 Leesbevordering: een verhaal van kansen geven
JAARVERSLAG
Stichting Lezen
DADEN VOOR WOORDEN
13 Leesbevordering: een verhaal van kansen geven
Eens een lezer‌
Majo de Saedeleer Vraagt een mevrouw mij : ‘Weet u hoe Annemie B. eruit ziet?’ Ik: ‘Ja. Ze is klein en frêle. Ze heeft bruin haar in een staartje en ze heeft sprankeltjes in haar ogen.’ Mevrouw: ‘O, maar dat heeft iedereen hier.’ Het was zondag en we waren op het feest van de Kinder- en Jeugdjury in De Warande in Turnhout. Een cultuurcentrum gevuld met meer dan duizend kinderen van wie de ogen sprankelen van plezier. Plezier in lezen. Ze hadden in de afgelopen maanden minstens 10 boeken gelezen. Dat gaf hen het recht om hun stem op hun favoriet uit te brengen. En of er gejuicht werd als ze de namen van hun auteurs hoorden. Blijven zij hun leven lang lezers? Misschien wel. Al komen er ongetwijfeld ook in hun leven tijden dat lezen niet hun eerste zorg is. Dat het leven te druk is voor boeken, dat te veel mensen te veel vragen, de eisen te lastig zijn. Maar wat ze nooit meer vergeten is dat lezen fijn kan zijn, gezellig, intiem, interessant. En daar is het ons bij Stichting Lezen om te doen: mensen – liefst al heel jong – goede leeservaringen bezorgen. Niet alle kinderen zijn zo’n gretige lezers als de leden van de Kinderjury. Maar alle kinderen willen we de kans geven het veelkleurige plezier van lezen te ontdekken. Dat zijn de ‘daden voor woorden’, waar we in deze brochure over vertellen: het verslag van de werkzaamheden van Stichting Lezen in 2013. Ik schrijf er voor het laatst een voorwoord bij. Een nieuwe directeur staat klaar en de knappe ploeg weet van geen ophouden. Allemaal hebben ze sprankeltjes in hun ogen. En ik? Ik ga heel veel tijd tussen mijn boeken doorbrengen.
Missie van Stichting Lezen Stichting Lezen wil brede bevolkingsgroepen het plezier en het nut van lezen laten ontdekken en beleven om zo hun persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie te bevorderen. Daartoe zet Stichting Lezen structureel een ononderbroken lijn van leesbevorderings programma’s op: initiatieven, projecten, methodieken, instrumenten en campagnes, gebaseerd op ervaringen uit het werkveld en/of inzichten uit onderzoek naar lezen.
Inhoud Eens een lezer… — 3
Leesbevorderingsprojecten — 6 Aanspreekpunt — 26 Bibliotheek en onderzoek — 36 Stichting Lezen internationaal — 40 Mensen & getallen — 44
5
Leesbevorderingsprojecten
Stichting Lezen wil iedereen een leven lang zin geven in lezen. Er zijn immers zoveel mooie boeken en verhalen die mensen kunnen aanspreken door ze een spiegel voor te houden, of ze een vergrootglas of een verrekijker aan te bieden. Met dat doel werkt Stichting Lezen aan een doorgaande lijn van leesbevorderingsprojecten voor iedereen, voor baby’s en bejaarden en alle tussen liggende levensfasen. Niemand is te jong of te oud voor verhalen. Kleine kinderen luisteren thuis, bij de oppas en in de crèche naar verhalen, gezongen en verteld, zelf verzonnen of naverteld. Stichting Lezen stopt ze graag al heel jong boeken in handen. Later spelen leerkrachten en bibliotheekmedewerkers hun rol. Hen ondersteunt en inspireert Stichting Lezen met keuzelijsten en websites. Volwassen lezers laten zich graag gidsen door de ervaringen van andere lezers. De ontmoeting tussen lezers wil Stichting Lezen dan ook graag mogelijk maken, virtueel of in real life. En als zelf lezen niet meer gaat omdat ogen of hoofden daar te moe voor zijn, dan zorgt Stichting Lezen ervoor dat ook mensen met zilveren haren nog mooie verhalen te horen krijgen.
Lezen met je oren: het plezier van luisteren
Boekbaby’s
www.boekbabys.be Boekbaby’s
“Mijn dochtertje is 15 maand en houdt enorm van boeken... eerst om er op te bijten maar nu om de plaatjes te bekijken. Dus vind ik jullie Stichting zeker interessant, want kinderen leren enorm veel van boeken. Iedere avond is het voorleestijd en soms ook eens over dag. Maar één keer lezen is niet voldoende, ze wil telkens opnieuw en opnieuw. Ook jullie aanbevelingen en tips op de site zijn leuk”. Een mail van Lobke Timmerman uit Waregem
Niets zo fijn als bij mama of papa op schoot naar een verhaal luisteren en kijken naar plaatjes. Samen met kleine kinderen genieten van boeken, dat is wat Boekbaby’s wil stimuleren. In de deelnemende gemeenten krijgen alle gezinnen een eerste Boekbaby’s-pakket wanneer hun kindje 6 maanden oud is en nog een tweede pakket wanneer het 15 maanden oud is. Van alle provincies is Limburg het meest enthousiast voor Boekbaby’s. Daar moedigt het provinciebestuur in het kader van het brede samenwerkingsverband ‘Taal is van iedereen!’ alle gemeenten aan om aan Boekbaby’s deel te nemen. Tot ons groot plezier volgt de provincie West-Vlaanderen in 2014 dat voorbeeld. In het kader van Boekbaby’s werkt Stichting Lezen samen met LOCUS, Kind & Gezin, de openbare bibliotheken, de uitgevers, de provincies, talrijke gemeente besturen, de mutualiteiten en organisaties in de opvoedingsondersteuning.
8
daden voor woorden
In 2013 kregen 15.420 baby’s en 6.680 peuters in 76 gemeenten een boekenpakket. Zo werden dankzij Boekbaby’s 44.200 boeken verspreid in gezinnen met jonge kinderen!
Van boek naar hoek – boeken in de peuter- en kleuterklas. In Brussel en het Waasland zorgde het Gemeenschapsonderwijs voor vorming van professionele begeleiders en de verspreiding van 565 pakketten met 1.130 boeken onder de gezinnen.
Boekje open Sinds de Stad Antwerpen in 2009 in 36 stedelijke kinderdagverblijven startte met boekenhoeken, kregen al 500 begeleiders een vorming, georganiseerd door Stichting Lezen en de Permeke bibliotheek. In 2013 gaf de Stad Antwerpen de ouders een knisperboekje voor de baby’s mee naar huis en een boekje van Joke van Leeuwen voor de peuters.
Boekenboot De Boekenboot brengt boeken, versjes en liedjes binnen in kwetsbare gezinnen met baby’s en peuters. De financiële steun van het Postfonds voor Alfabetisering is na twee jaar opgehouden, maar Stichting Lezen blijft de begeleiders van deze doelgroep ondersteunen.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
9
Lezen met je oren: het plezier van luisteren
Voorlezen
www.voorlezen.be Voorlezen
“Ik noem het voorleesmoment een soort van wapenstilstand, een staakt-het-vuren in de strijd die veel ouderen leveren om de dag door te komen.” Auteur José Franssen over voorlezen aan ouderen
2013 was het Jaar van het Voorlezen. Stichting Lezen trad op als aanspreekpunt en moedigde alle organisaties in het culturele en maatschappelijke veld aan om werk te maken van voorlezen. In het bijzonder in de woonzorgcentra en in gevangenissen werd de uitnodiging opgepikt.
voor lezen
Stichting Lezen presenteert
www.voorlezen.be
10
daden voor woorden
De campagnewebsite www.voorlezen.be evolueerde naar een kennissite waarop nu het hele jaar lang informatie te vinden is over voorlezen, van acties en tips tot allerlei activiteiten via UiTinVlaanderen. In 2013 kreeg de site 46.444 bezoekers.
Zanger Helmut Lotti, acteurs Filip Peeters, Ann Miller, Els Olaerts en Maaike Cafmeyer werden op 5 februari door Stichting Lezen uitgestuurd om mensen op het werk te verrassen met een voorleesmoment. Ze waren onder meer bij de Gentse Stadsdiensten, bij de Administratie Kunsten en Erfgoed in Brussel en in het Vlaamse Parlement. Vrijwilligers gingen aan kinderen voorlezen in de Zomerbibliotheek in Antwerpen, auteurs deden het voor kinderen op de Boekenbeurs en in ziekenhuizen. Tijdens de Voorleesweek, het sluitstuk van het Jaar van het Voorlezen, kreeg de ziekenhuisschool van Gasthuisberg Leuven koningin Mathilde als voorlezer op bezoek. Vanzelfsprekend was er in alle eigen projecten van Stichting Lezen extra aandacht voor voorlezen en ook de deelname van Stichting Lezen aan Kunstendag voor Kinderen bestond uit een voorleesprogramma met Silvie Moors en Joke van Leeuwen.
Stichting Lezen werkte samen met Kind & Gezin, het Centraal Boekhuis, de Vereniging van Vlaamse Boekverkopers, CANON Cultuurcel, CultuurNet, LINC vzw, de Gezinsbond, de ziekenfondsen, de Stedelijke Kinderopvang Antwerpen, The Book Seat, Compagnie Marius, De Rode Antraciet, de Erfgoedbibliotheek en Radio 1. Voor scholen, bibliotheken, kinderdagverblijven en boekhandels waren er in de Voorleesweek 36. 000 affiches en 294.000 bladwijzers met boekentips.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
11
Lezen? Met plezier!
O Mundo een kleine wereldbibliotheek
www.omundo.be omundo
“Ondertussen is het pakket O Mundo bij ons aangekomen. Morgen stel ik het voor aan onze studenten ‘Voorlezen aan huis’. Gisteren keek ik het thuis voor het eerst in en waren er veel ah’s en oh’s. Ik vind het prachtig!” Kathleen, docente lerarenopleiding
Kinderen in Vlaamse kleuter- en lagere schoolklassen zijn afkomstig uit de hele wereld. Zij worden op school ondergedompeld in onze taal, in onze cultuur en in onze boeken. Stichting Lezen wil deze kinderen de kans geven om in hun Vlaamse klas iets over zichzelf en over hun culturele achtergrond te vertellen om op die manier hun eigenwaarde te versterken. Daarvoor lanceerde zij O Mundo, een kleine wereldbibliotheek. Met deze eerste internationale collectie van 10 geïllustreerde boeken uit 10 landen in evenveel talen wil Stichting Lezen de ogen van alle kinderen openen voor de rijkdom van culturen.
12
daden voor woorden
Stichting Lezen stelde de O Mundo-collectie samen op basis van de eigen vakbibliotheek en met de hulp van het internationale IBBY-netwerk. Het project ging in september 2013 van start in Vlaamse en Brusselse klassen en kon meteen rekenen op grote belangstelling. Op de bijbehorende website vinden leraren en bibliothecarissen didactische inspiratie en aanzetten voor filosofische gesprekken met kinderen. Van elk boek is een Nederlandse vertaling beschikbaar en een audioversie in de oorspronkelijke taal. Van sommige boeken is een kamishibai verkrijgbaar bij Art Basics for Children.
→ Er wordt gewerkt aan een tweede collectie in andere talen. → De start van O Mundo was mogelijk dankzij de middelen
van de Filson Steers Mariman Prijs.
→ In de eerste O Mundo-collectie vind je boeken uit:
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
Roemenië, Bulgarije, Turkije, Italië, Portugal, Ghana,
Marokko, Polen, Iran en Tsjechië.
13
Lezen? Met plezier!
Jeugdboekenweek
www.jeugdboekenweek.be Jeugdboekenweek
“Ik wil nog eens zeggen dat ik erg blij was dat ik op deze studiedag aanwezig kon zijn. Ik heb er weer heel wat van opgestoken! Het was allemaal erg goed georganiseerd; ik vond het echt de moeite. Heel hartelijk dank!” Sigrid Suy
Van 2 tot 17 maart 2013 konden kinderen tussen Stichting Lezen presenteert
EEN ZEE VAN TIJD
Jeugdboekenweek is een project van Stichting Lezen. Stichting Lezen wordt gesteund door de Vlaamse overheid en staat onder Hoge Bescherming van . . . Prinses Mathilde • www.jeugdboekenweek.be • illustratie: Kaatje Vermeire • vormgeving: Kris Demey • v.u. Majo de Saedeleer, Frankrijklei /, Antwerpen.
JEUGDBOEKENWEEK
2 4 17 MAART 2013
4 en 12 jaar zich weer te goed doen aan de jaarlijkse Jeugdboekenweek, het grootste kinderboekenfestival van Vlaanderen. In 2013 draaide alles om ‘Tijd’ en omdat de Erfgoeddag hetzelfde thema had, werkte Stichting Lezen samen met FARO. Het begon in Gent met de uitreiking van de Cultuurprijs voor Jeugdliteratuur door minister van Cultuur Joke Schauvliege aan auteur Els Beerten. Daarna startte de ‘24 uur van de Jeugdboekenweek’, een marathon over en met boeken door het hele land waarvan het verslag uur na uur te volgen was op Tumblr. Een externe redactie werkte onder leiding van
Stichting Lezen een boekenpakket voor scholen uit. Zo kwamen 8.010 boeken in klassen van de basisschool terecht. Bij elk boek hoorden ook lestips. De Luisterpuntbibliotheek zorgde ervoor dat alle boeken voor het 2de en 3de en enkele titels voor het 1ste leerjaar verkrijgbaar waren als Daisy-boek voor kinderen met een leesbeperking. Ter voorbereiding van de Jeugdboekenweek organiseerde Stichting Lezen in samenwerking met de Universiteit Antwerpen op 27 februari de conferentie ‘Tijdgenoten’. De dag werd besloten met een hulde aan Clara Haesaert die 40 jaar geleden de eerste Jeugdboekenweek in Vlaanderen organiseerde.
14
daden voor woorden
EEN JE UG D ZEE BO EKEKEN20 13 VAN WE TIJD
LEES J E E V E N EEN JEUGD ZEE BOEKEN M E E ? VAN WEEK TIJD
2013
MAA R NU EVE N NIET !
In maart 2013 verpulverde de website van de Jeugdboekenweek met 40.780 bezoekers alle records. 1
2
3
5 1 Clara Haesaert 2 Els Beerten en minister Joke Schauvliege 3-5 24 uur van de Jeugdboekenweek 4
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
15
Lezen? Met plezier!
Scholenprogramma op de boekenbeurs “Schitterend initiatief! Altijd bijzonder spannend om in het boekenmekka de lezertjes te ontmoeten en te besmetten met het onuitroeibare leesvirus!” Rob Baetens, auteur
Het scholenprogramma van de boekenbeurs werd uitgewerkt door Boek.be, CANON Cultuurcel, het Vlaams Fonds voor de Letteren en Stichting Lezen en kreeg de financiële steun van de Commissie voor Leesbevordering van het Vlaams ministerie voor Cultuur. Het programma bestond uit een belevingstocht met auteursontmoetingen tijdens de beurs en in de klas een voortraject en een naverwerking. In de ‘Leraarskamer van de toekomst’ kregen leerkrachten informatie over lopende leesbevorderingsprojecten. Het programma werd aangeboden op 4, 5, 7 en 8 november. 4.971 leerlingen uit 49 basisscholen en 29 secundaire scholen namen eraan deel. Ze werden begeleid door 120 studenten van de lerarenopleiding. Er werkten 71 auteurs en illustratoren mee.
Maar liefst 96% van de leerkrachten gelooft dat de leerlingen de tocht een fijne en zinvolle ervaring vinden en ook 94% van de auteurs is tevreden met de formule.
16
daden voor woorden
Voor fijnproevers
Gedichtendag
www.gedichtendag.com —
Gedichtendag
“Van #Gedichtendag word ik vrolijk. Dankjewel iedereenleest.be en #Poëziecentrum voor de #pendelpret @NMBS” Getweet door Maxime Penen
In 2013 droeg Stichting Lezen de coördinatie van Gedichtendag over aan het Poëziecentrum in Gent. Stichting Lezen werkte in de overgangsfase intens samen met het Poëziecentrum en met de werkgroep die in Vlaanderen en Nederland de Poëzieweek wil realiseren. In 2013 was het thema van Gedichtendag ‘Muziek’. Stichting Lezen ontwikkelde weer lestips om leraars en leerlingen enthousiast te maken voor poëzie, niet alleen op die laatste donderdag van januari maar het hele jaar door. Ook in de komende jaren zal Stichting Lezen het educatieve gedeelte van het project voor haar rekening blijven nemen. Stichting Lezen coördineerde ook de uitdeelactie van 25.000 minibundels ‘Poëzie Maestro’ aan treinreizigers in de ochtend- en de avondspits. Het was een boekje op bankkaartformaat met gedichten over muziek van Remco Campert, Frank Adam, Roland Jooris, Hans Andreus, Edward van de Vendel en Peter Ghyssaert. ‘Poëzie Maestro’ was ook verkrijgbaar in de gevangenisbibliotheken.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
17
Voor wie niet zonder boeken kan www.kjv.be Begeleiders Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen Groep 5 en 6 van de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen
Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen “Laat dus varen alle cultuurpessimisme. Dat wisten die kinderen: de snelste montagne russe, het engste spookhuis, de lekkerste wafel beleef je in je hoofd, aangezet door verhalen, de zintuigen geprikkeld door woorden. Want een boek is een gondel op het reuzenrad. Je hoeft er alleen maar in te stappen om van dat adembenemende uitzicht te kunnen genieten, voor de rit van je leven.” Hans Cottyn over het KJV-feest tegenover de meifoor in Brugge in De Standaard der Letteren, 17 mei 2013
Vele honderden kinderen méér begonnen in oktober 2012 aan de opdracht om de boeken van de lijst voor de Kinder- en Jeugdjury te lezen. 6.179 kinderen bereikten de finish en hadden alle 10 boeken voor hun leeftijdsgroep gelezen. Zij hadden daarmee het recht verdiend hun stem uit te brengen op hun favorieten. Tijdens het bekroningsfeest in het Concertgebouw Brugge konden zij hun favoriete auteurs en illustratoren ontmoeten in panels en interviews, voorleessessies bijwonen, werken onder leiding van illustratoren, meedoen aan boekenzoektochten en quizzen.
18
daden voor woorden
Aantal juryleden per leeftijdsgroep 2013 4-6 jaar: 1.100 6-8 jaar: 1.417 8-10 jaar: 1.600 10-13 jaar: 1.376 12-14 jaar: 439 14-16 jaar: 247
In 2013 coรถrdineerde Stichting Lezen 207 plaatselijke leesgroepen in 166 gemeenten. Stichting Lezen zorgde voor vorming en omkadering van de volwassen vrijwilligersbegeleiders, verzorgde de website, liet boeken circuleren, verzamelde de stemmen van de juryleden en organiseerde het bekroningsfeest.
Er waren 58 auteurs en illustratoren op het bekroningsfeest en 1.151 juryleden en hun begeleiders.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
19
Voor wie niet zonder boeken kan
Iedereen Leest
www.iedereenleest.be www.iedereenleest.be – wat lees jij?
“Bij het rondstruinen op de site ontdekte ik al vlug dat jij één van de lezers bent die het soort boeken leest dat mijn voorkeur wegdraagt. (…) Ik volg met heel veel nieuwsgierigheid je boekbesprekingen.” Kavee op iedereenleest.be
Op de website en de Facebook-groep van Iedereen Leest helpen lezers elkaar interactief met tips op weg naar fijne boeken. Toen lezers vroegen of ze elkaar ook daadwerkelijk konden ontmoeten, organiseerde Stichting Lezen in twee bibliotheken en een boekhandel in Antwerpen, Gent en Brussel drie succesvolle ‘dates’. Iedereen Leest krijgt logistieke en financiële steun van de NMBS. Voor de zomervakantie maakte Stichting Lezen een boekje met leestips en kortverhalen dat ze uitdeelde in de stations van Oostende en Brussel-Nationale Luchthaven. Wie vertelde welk boek hij of zij tijdens de vakantie las, kreeg een Dwarsligger cadeau: in-de-hand leesplezier dat de reisbagage niet verzwaart.
20
daden voor woorden
Bij gelegenheid van de herdenking van de 50ste verjaardag van de eerste migratieakkoorden deelde minister van Cultuur Joke Schauvliege aan pendelaars 50.000 exemplaren uit van een minibundel met portretten, feiten, cijfers, leestips en speciaal voor de gelegenheid geschreven kortverhalen over migratie. De redactie van de publicatie Thuis – 50 jaar migratie werd verzorgd door Stichting Lezen samen met FARO. Alle steunpunten en fondsen uit de cultuursector steunden dit project.
Wereldboekendag, 23 april: Stichting Lezen presenteerde op de website www.wereldboekendag.be een ‘literaire wereldkaart’ met daarop spannende, uitdagende, sensuele, grappige en kleurrijke boeken uit de hele wereld.
Elke week in Metro Stichting Lezen en Metro werken samen aan een wekelijkse boekenpagina in de gratis treinkrant. De redactie van Iedereen Leest levert de recensies en wie in de trein ‘betrapt’ wordt met een boek mag erover vertellen in een interview.
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
21
Een duwtje in de rug
De Leesrace
www.deleesrace.be De Leesrace
“Voor de leerlingen was het leuk om in een minder ‘schoolse’ context met jeugdboeken bezig te zijn. Ik had leerlingen die echt niet graag lazen; ze getuigden dat ze omwille van één of andere opdracht toch zin kregen om een boek eens volledig uit te lezen.” (Leerkracht die deelnam aan de anonieme evaluatie van De Leesrace 2012-2013)
Hoe houd je leerlingen bij het begin van de middelbare school aan het lezen? Met De Leesrace! Stichting Lezen bedacht in 2012 een uitdaging voor leerkrachten en hun klas. Als leerlingen erin slagen om binnen een afgesproken tijd een aantal opdrachten uit te voeren, dan levert de leerkracht een tegenprestatie. Na het lanceringsjaar 2012 heeft Stichting Lezen het project lichtjes bijgestuurd. Daarna werd het in 2013 breder aangeboden in scholen en tijdens studiedagen of evenementen, ook in Nederland.
22
daden voor woorden
Wat deden de leerlingen zoal? → Om ter meest leeskilometers afleggen → Een etalage maken voor de bib → Van een boek een fotoroman maken …
Wat voor tegenprestaties voerden de leerkrachten uit? → Een hele dag lesgeven in een pinguïnpak → In een week tijd een pagina uit Van Dale uit het hoofd leren → Eén week geen huiswerk geven…. Alles was te volgen via een blog op de website www.deleesrace.be. Bovendien maken alle winnende klassen kans op de Leesrace-beker en andere prijzen. De Leesrace volgt de schoolkalender en loopt nog tot mei 2014. Aan de eerste editie namen 280 leerkrachten en 4.357 leerlingen deel. De website telde 5.047 bezoekers, een stijging van 63% ten opzichte van de opstartfase in 2012.
De winnende klas, 2MOC van het Koninklijk Lyceum uit Aalst (editie 2012-2013)
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
23
Een duwtje in de rug
De Weddenschap
www.deweddenschap.be De Weddenschap
“Dit was een van eerste boeken die ik echt uit eigen vrije wil in één keer uitlas. Het was zo spannend en ik leefde zo mee met het verhaal dat ik tijd en plaats helemaal vergat. (…) Dat is gewoon wow. Ik die niet van lezen hield...” Marie Braam, deelneemster De Weddenschap 2012-2013, over ‘De hongerspelen’ van Suzanne Collins
STICHTING LEZEN PRESENTEERT
PETER VAN DE VEIRE * * * TINA MAEREVOET * * * TATYANA BELOY
3 BEKENDE VLAMINGEN DAGEN JE UIT
MNM-dj Peter Van de Veire, actrice en presentatrice Tatyana Beloy en actrice Tina Maerevoet waren de uitdagers voor de vierde editie van De Weddenschap. Ondanks verhoogde inspanningen daalde het aantal deelnemers aan dit project in 2013. Cijfers omtrent de vierde editie van De Weddenschap in Beroeps- en Technisch Onderwijs: → De Weddenschap volgt de schoolkalender en liep van 15 oktober 2012 tot 15 april 2013.
www.
De Weddenschap is een project van Stichting Lezen. Stichting Lezen staat onder de Hoge Bescherming van H.K.H. Prinses Mathilde en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. v.u. Majo de Saedeleer, Frankrijklei 130 / 4, 2000 Antwerpen | Vormgeving: Nicolas Marichal Foto Peter Van de Veire © VRT Lies Willaert
dewed
dens
chap .be
→ 1.839 leerlingen registreerden zich bij de start van het project op de website. → 61% van hen waren meisjes, 39% jongens. → 63% van de deelnemers slaagden erin
minstens één boek te lezen.
→ 38% slaagde in de opdracht en las minstens
drie boeken.
→ Alle deelnemers samen lazen 2.952 boeken. → Bereik en resultaat zijn van dezelfde orde als die van
24
het Engelse modelproject Six Book Challenge.
daden voor woorden
Stichting Lezen heeft de ervaringen met De Weddenschap² verder uitgewerkt in een nieuw project De Samenlezing en de website www.nederlandslezen.be! Beide gaan in 2014 van start. Naar het model van de Weddenschap voor beroeps – en technisch onderwijs lanceerde Stichting Lezen een pilootproject – met als werknaam De Weddenschap² – dat zich richtte tot volwassenen die Nederlands leren. De cursisten werden uitgedaagd om één boek naar keuze in het Nederlands te lezen. Hun reacties, leeservaringen en tips konden ze kwijt op een Facebookpagina. Stichting Lezen werkte hiervoor samen met het Huis van het Nederlands Antwerpen, de Centra voor Basiseducatie en voor Volwassenenonderwijs en Wablieft. Bijna 200 cursisten uit Antwerpen en Brussel namen deel aan dit pilootproject. De Weddenschap is gebaseerd op de krachtlijnen van Reader Development, een Britse leesbevorderingstheorie. In het herfstnummer van het IBBY-tijdschrift Bookbird verscheen een artikel van Stichting Lezen over De Weddenschap.
De winnaars van De Weddenschap2: ontmoeting met auteur Diane De Keyzer
L E E S B E V O R D E R I N G S P R O J EC T E N
25
Aanspreekpunt
Stichting Lezen wil haar kennis over leesbevordering en jeugdliteratuur delen met een breed netwerk van professionele leesbevorderaars en geïnteresseerde lezers. Daarom geeft Stichting Lezen leesadvies en boekentips en zet ze in op de deskundigheidsbevordering van leer krachten (in opleiding), bibliotheekmedewerkers en andere mediatoren. Onafgebroken reflecteert ze op de rol van lezen en literatuur in onze maatschappij. Stichting Lezen speelt een belangrijke rol bij de vorm geving van het Vlaamse leesbevorderingsbeleid. Bij haar oprichting in 2002 werd Stichting Lezen nominatim gesubsidieerd door de Vlaamse regering. Sinds 2008 kreeg Stichting Lezen een rol toebedeeld in het Participatiebeleid en werd ze gefinancierd via het Participatiedecreet. In haar streven naar een meer geïntegreerd letteren beleid besloot Minister Schauvliege de subsidiëring van Stichting Lezen met ingang van 2014 te laten verlopen via het Vlaams Fonds voor de Letteren. De opdracht van Stichting Lezen als aanspreekpunt voor leesbevordering blijft echter onveranderd.
LEESADVIES
Boekenzoeker
www.boekenzoeker.org Boekenzoeker.org
“Ik vind dat boekenzoeker een goede en juiste beschrijving geeft van het boek. Het leest zoals een actiefilm. Ik was meteen geboeid en kon moeilijk stoppen met lezen. Omdat het zo vlot las, had ik het boek al zeer snel uit. Ik kon me ook goed inleven in het personage en leefde met hem mee. Ik had nog nooit een waargebeurd verhaal gelezen en soms stond ik er niet bij stil dat het een waargebeurd verhaal was. Dat was wel leuk, en daaraan herken je een goed boek. Nu heb ik wel zin gekregen om meer waargebeurde verhalen te lezen.” Lars Eilers over ‘Latino King’ van Bibi Dumon Tak op Boekenzoeker 15+
Voor iedereen bestaat een boek dat bij hem of haar past. Je moet het in het grote aanbod alleen weten te vinden. Een Vlaams-Nederlandse redactie heeft al duizenden tips per leeftijdsgroep voor kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar op www.boekenzoeker.org geplaatst. In 2013 groeide de website aan met maar liefst 475 nieuwe titels. Voor de redactie van de Boekenzoeker krijgt Stichting Lezen de financiële steun van de Nederlandse Taalunie. Aantal titels op www.boekenzoeker.org
Aant
Totaal aantal titels
Nieuwe titels 2013
1500
150
1200
112 900
300
0
1184
713
37
92 BZ0+ (sinds 2012)
28
75
1431
1293
600
108 BZ8+ (sinds 2009)
146 BZ12+ (sinds 2010)
129 BZ15+ (sinds 2007)
daden voor woorden
Boekenzoeker-stickervel In de zomer van 2013 heeft een schattenjacht van Vlieg (Cultuurnet) 50.000 kinderen aangespoord om een bezoek te brengen aan de bibliotheek, het cultuurcentrum of het museum. Stichting Lezen zorgde ervoor dat in de schatkist voor alle deelnemende kinderen een stickervel zat, ontworpen door Pieter Gaudesaboos. De stickers wezen hen de weg naar de Boekenzoeker. Stichting Lezen verzorgt ook het Kinderboek van de week. De titels worden gepubliceerd in Metro, op www.ketnet.be en www.uitmetvlieg.be. Ook Klasse, Bednet, het driemaandelijkse cultuurtijdschrift Amuze, de Skoebidoe-site van CM, het Triple P Magazine en de website van uitgeverij De Boeck besteden aandacht aan de tips van Stichting Lezen waarmee lezers de jeugdliteratuur ontdekken.
In 2013 werd www.boekenzoeker.org 331.033 keer
Boeken zoeker 0-8 JAAR
a a nspreekp u nt
geraadpleegd. Dat is een toename van meer dan 20% ten opzichte van 2012. 79% van de bezoekers komt uit BelgiĂŤ, 22% uit Nederland.
29
KENNIS OVER JEUGDLITERATUUR DOORGEVEN
Een nieuwe website
www.jeugdliteratuur.org jeugdliteratuur.org
“Knappe gebruiksvriendelijke website. Een pluim voor jullie! Ik ga de website promoten in mijn sessies!” Daniëlle Daniels, Begeleider Leesbevordering en Taalvaardigheid.
www.villakakelbont.be werd in 2013 omgebouwd tot www.jeugdliteratuur.org. De website onderging daarbij een grondige metamorfose en een uitbreiding. Bibnet helpt om de auteursportretten actueel te houden. Leerkrachten vinden dankzij een handige zoekmachine makkelijk de vele inspirerende lestips terug die in de loop van de jaren de leesbevorderingsprojecten tot in de klas brachten. In samenwerking met UiTinVlaanderen brengt de website de bezoekers nu ook bij alle activiteiten rond jeugdliteratuur. De blog en de nieuwshoek werden uitgebreid en er is een aparte Facebook-pagina voor jeugdliteratuur.
30
daden voor woorden
Voor leraren van morgen Stichting Lezen bood de lerarenopleidingen in 2013 weer de kans een vormingssessie Jeugdliteratuur in huis te halen. Daarmee wil Stichting Lezen aspirant-leerkrachten van het kleuter- lager of middelbaar onderwijs enthousiast maken voor boeken en hen inspireren om ze binnen te brengen in de klas. Het programma omvat een voorstelling van Stichting Lezen, een overzicht van het recente boekenaanbod voor kleuters en jongeren en het bezoek van een auteur en/of illustrator die zijn of haar werk voorstelt. Voor iedere student is er een uitgebreide documentatiemap. Vier keer per jaar ontmoet Stichting Lezen haar resonantiegroep boeken juffen/boekenmeesters. Die groep bestaat uit 12 enthousiaste onderwijzers, die de Stichting Lezen-materialen uittesten en ervoor zorgen dat wij voeling houden met de praktijk van de klas. Stichting Lezen ging in 2013 naar → Katholieke Hogeschool Limburg → Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Sint-Niklaas → Katholieke Hogeschool Leuven → Karel de Grote Hogeschool Antwerpen → Arteveldehogeschool Gent → Thomas More Turnhout
a a nspreekp u nt
31
KENNIS OVER JEUGDLITERATUUR DOORGEVEN
Ontmoetingen, gastcolleges en conferenties In de bibliotheken van Jabbeke, Beveren en Lochristi organiseerde Stichting Lezen een ervaringsuitwisseling voor bibliotheekmedewerkers en vrijwilligers van Kind & Gezin van alle Boekbaby’s-gemeenten. Daarnaast kregen ook 30 begeleidsters van Kinderdagverblijf de Deugniet in Antwerpen een praktijkgerichte voorleesvorming. Voor de organisatoren van het kinderbezoekuur en de medewerkers van gevangenisbibliotheken was er op 21 juni een inspiratie- en ontmoetingsdag over voorlezen tijdens het ouder-kindbezoek in de gevangenissen. Stichting Lezen werkte hiervoor samen met De Rode Antraciet. 13 gevangenissen namen deel, 11 van hen legden nadien een plan voor om kinderboeken te integreren in hun werking. Samen met Universiteit Antwerpen organiseerde Stichting Lezen bij de start van de Jeugdboekenweek op 27 februari ‘Tijdgenoten’, een colloquium over jeugdliteratuur voor recensenten, leraren, bibliothecarissen, auteurs, illustratoren, onderzoekers, studenten en leesbevorderaars. Er waren 153 deelnemers. De ontmoetingsdag voor begeleiders van de Kinder- en Jeugdjury op 21 september was een samenwerking met Rasa Kunsteducatie in het kader van de tentoonstelling ‘Illustratoren op Pootjes’. Ook voor de Recensentendag van 14 december waar 68 nominatielezers en recensenten aan deel namen, zochten Stichting Lezen en De Leeswelp inspiratie in het spel tussen tekst en illustratie. Als toemaatje konden de deelnemers aan de recensentendag de tentoonstelling ‘Leestekenen’ van Joke van Leeuwen in de Erfgoedbibliotheek Conscience bezoeken. Stichting Lezen werkte samen met het Poëziecentrum voor het programma ‘Dichter draagt voor’, met Ramsey Nasr als centrale gast. De ontmoeting vond plaats op 22 februari. Telkens 100 scholieren woonden de 2 voorstellingen in het kask bij. Op 7 maart sprak Majo de Saedeleer de Woutertje Pieterse Lezing uit in Amsterdam.
32
daden voor woorden
Stichting Lezen verzorgde op 26 maart gastcolleges over haar werking aan studenten van de vakgroep Onderwijskunde van de Universiteit Gent, en op 3 mei aan de postgraduaatopleiding Informatie- en Bibliotheekwetenschappen van de Universiteit Antwerpen. Op 4 juni bracht H.K.H. (toen nog) Prinses Mathilde een bezoek aan Stichting Lezen. Zij had de wens geuit jeugdauteurs en illustratoren te ontmoeten. 12 gasten waren aanwezig. Een tweede ontmoeting van H.M. de Koningin met 10 andere jeugdauteurs en illustratoren vond plaats op 18 november in Leuven. Stichting Lezen presenteerde De Leesrace op 2 oktober op de Dag van het Nederlands in Antwerpen en in Utrecht op 30 november voor het publiek van Het Schoolvak Nederlands. In het kader van Informatie aan Zee (VVBAD conferentie) verzorgde Stichting Lezen op 13 september een presentatie over e-boeken en het nieuwe lezen. Op 11 juni verzorgde Stichting Lezen samen met LINC vzw een inspiratiedag ‘Voorlezen aan ouderen’. 150 mensen die in woonzorgcentra of bibliotheken werken, namen eraan deel. Gezien het grote succes volgde er in februari 2014 een meer uitgebreide studiedag over het thema. Op 3 oktober nam de directeur deel aan een paneldiscussie over het belang van cultuur in de Jeugdzorg in het kader van de Dag van de Jeugdzorg in Antwerpen. Op verzoek van minister van Armoedebestrijding Lieten verzorgde Stichting Lezen de redactie van het boekje Todje door Joke van Leeuwen. Het boekje was bestemd voor zeer jonge kinderen ( 0 tot 3 jaar) en werd voorgesteld op 15 oktober bij de lancering van het Fonds tegen Armoede. Op 17 oktober las de minister voor in Antwerpen en Genk. Op 25 november presenteerde Stichting Lezen O Mundo, een kleine wereldbibliotheek op de conferentie van Kleur Bekennen, het Belgisch Onwikkelingsagentschap.
a a nspreekp u nt
33
KENNIS OVER JEUGDLITERATUUR DOORGEVEN
Een lerende organisatie Stichting Lezen werkt samen met talrijke partners en is aanwezig op vele plaatsen. Stichting Lezen nam deel aan conferenties, vormingen, studiedagen, boekenbeurzen, zoals … de opleidingen ‘Sociale Actualiteit voor Social Profit’, de Bozar Book club, de infostand op de Snuffelbeurs in Schaarbeek, de lezing over diversiteit en communicatie door Edwin Hoffman, de presentatie van de bevindingen van de European High Level Group of Experts on Literacy, de Dag van de Literatuureducatie, 25 jaar Jeugdfilmfestival, de academische zitting ‘Goede voornemens voor een kindvriendelijker cultuurbeleid’ in Antwerpen, de studiedag voor woordvoerders en persattachés in het Vlaams Parlement, Mind the Book, de lezing door Jim Cummins aan de UGent, de Flashmob naar aanleiding van de Jeugdboekenweek, het Ministerie van Wonderwijs in Elsmeeren, ‘Prepare for life! Raising awareness for early literacy education’ in Leipzig, het Grimm-symposium in de Efteling, Lezen Centraal conferentie van Stichting Lezen Nl, de Kinderboekenbeurs van Bologna, de London Book Fair, de voorleespicknick van MuntPunt/ I BOOK YOU jr , de Publishers’ Tour van het Vlaams Fonds voor de Letteren, de Annie M.G. Schmidtlezing door Ted van Lieshout in Leiden, de opleiding voor de Reading Revolution, het Cultuurforum CJSM in Kortrijk, de studiedag Vrijhavens van Vitamine C, de studiedag ‘Helpende handen in de kinderopvang’, de studiereis van de VVBAD naar Marseille, de provinciale inspiratiedag Armoedebestrijding in Gent, het panelgesprek op de studiedag ‘Is Sneeuwwitje op Ali Baba?’ van Verbal Vision, de LOCUS-toer, 5 jaar Luisterpuntbibliotheek, de ontmoetingsdag met het Netwerk tegen Armoede, de 21ste Biennial Conference of the International Research Society for Children’s Literature in Maastricht, Informatie aan Zee van VVBAD, het Drongo-festival in Amsterdam, de opleiding ‘Persklaar maken en corrigeren’ in Amsterdam, de netwerkdag ‘Racisme keren’ van Kerkwerk Multicultureel Samenleven, de Kunstendag voor Kinderen, de Lustrumconferentie van het Taaluniecentrum Brussel, het bezoek aan de Kinderboekenbeurs van Montreuil, de rondleidingen in de Expo Atlas in Antwerpen en De Foyer in Brussel, …
34
daden voor woorden
Gevraagd als expert In 2013 zetelden medewerkers van Stichting Lezen … in de jury van de Boekenleeuw, de jury van de Boekenpauw, de stuurgroep onderzoek Leesbevordering Artesis Hogeschool, de jury van Fijne leeswaren van de educatieve uitgeverij Die Keure, de externe adviesgroep Taalstimulering, de Pitgroep Vitamine C, de stuurgroep Cultuureducatie De Ambrassade, de Algemene Vergadering van de Luisterpuntbibliotheek, de Denktank Jeugdboekenweek van Locus, de redacties van Cobra.be en De Leeswelp, de Klankbordgroep Cultuur in de Spiegel van CANON Cultuurcel, het Taaluniecentrum NVT, de stuurgroep Sesamproject, de Reader Revolution, als voorzitter van de commissie leesbevordering van het participatiedecreet, als buitenlandse correspondent van Bookbird, …
Beleid en overleg Leesbevordering is een zaak van cultuur, onderwijs en welzijn. Daarom neemt Stichting Lezen actief deel aan structureel overleg. In de culturele sector o.m. met De Ambrassade en met Vitamine C, voor onderwijs o.m. met CANON Cultuurcel en voor welzijn en opvoedingsondersteuning met o.m. Kind & Gezin. Met het Vlaams Fonds voor de Letteren is Stichting Lezen in 2013 begonnen aan een samenwerking omtrent diversiteit en armoedebestrijding. Stichting Lezen was ook dit jaar lid van de kerngroep van het BoekenOverleg, voor de minister van Cultuur het centrale aanspreekpunt voor de letteren en het boekenvak. Net als de voorgaande jaren was Stichting Lezen een actieve partner in de werkgroep die de Staat van het Boek organiseerde, een dag voor professionals uit de brede boekensector over recente ontwikkelingen in het vak. Stichting Lezen leverde een bijdrage aan het Memorandum voor de nieuwe Vlaamse regering ‘Boeken op tafel’.
a a nspreekp u nt
35
Bibliotheek en onderzoek Stichting Lezen baseert haar werking onder meer op de kennis die ze verzamelt in haar bibliotheek. Stichting Lezen volgt de ontwikkelingen in onderzoek en recensies, stelt boekenlijsten samen rond thema’s en projecten en werkt waar mogelijk mee aan onderzoek over lezen. De bibliotheek omvat een rijke collectie kinderen jeugdliteratuur maar ook vakliteratuur over lezen, leesbevordering en jeugdliteratuur.
Bibliotheek
De bibliotheek van Stichting Lezen
De bibliotheek is er niet alleen voor de eigen medewerkers. Ook studenten en professionelen kunnen er op afspraak terecht met hun vragen voor scripties, lessen of recensies. In 2013 waren er 9.839 kinder- en jeugdboeken beschikbaar, 3.430 titels vakliteratuur en circa 10 meter eindverhandelingen, brochures en campagnematerialen. De bibliotheek beantwoordde 300 vragen via mail en begeleidde 180 bezoekers of schriftelijke raadplegingen.
Samenwerking met de Erfgoedbibliotheek Met de Erfgoedbibliotheek Conscience heeft Stichting Lezen een overeenkomst gesloten om oudere delen van de collectie, die voor Stichting Lezen minder relevant worden, over te dragen. Zo blijft de toegankelijkheid van de collectie verzekerd, en is er op Stichting Lezen plaats voor de nieuwe productie.
Centraal Bestand Kinderboeken in Nederland In 2013 werd er onderhandeld om de beschrijvingen van de relevante collecties van de Erfgoedbibliotheek en Stichting Lezen op te nemen in het Centraal Bestand Kinderboeken (CBK) in Nederland. Deze gespecialiseerde catalogus bevat de collecties jeugdliteratuur en vakliteratuur over jeugdliteratuur en leesbevordering van 15 Nederlandse instellingen, waaronder de Koninklijke bibliotheek in Den Haag. Met de opname van de collectie van Stichting Lezen en de Erfgoedbibliotheek zullen in 2014 voor het eerst buitenlandse collecties opgenomen worden in het CBK.
37
Onderzoek Stichting Lezen wil haar leesbevorderingsprojecten evalueren en waar mogelijk toetsen aan wetenschappelijk onderzoek.
Boekbaby’s In opdracht van Stichting Lezen en minister van Cultuur Joke Schauvliege onderzocht het Centrum voor Taal en Onderwijs van de KU Leuven de impact en het bereik van Boekbaby’s in de gezinnen die deelnemen aan het project. Hieruit blijkt dat 90% van de ouders de boeken en de informatie die ze krijgen daadwerkelijk gebruiken. Ze kopen ook meer boeken voor hun baby of peuter, brengen vaker een bezoek aan de bibliotheek en ze lezen vaker voor. Boekbaby’s maakt een wezenlijk verschil in alle jonge gezinnen, in het bijzonder in de gezinnen waar ouders laaggeschoold en/of anderstalig zijn.
Voorlezen Aan het onderzoeksbureau GfK vroegen Stichting Lezen Vlaanderen, Stichting Lezen Nederland en de Nederlandse Taalunie om in 2 fases te peilen naar voorleesgewoonten in beide landen. Daaruit blijkt dat ongeveer de helft van de Vlamingen en Nederlanders wel eens voorlezen. De meeste voorlezers zijn zélf lezers en kinderboeken zijn het populairste voorleesmateriaal. Nederland heeft weliswaar een sterkere voorleescultuur, maar in Vlaanderen lezen ook volwassenen elkaar voor. De tweede bevraging gebeurt in 2014. De resultaten van beide worden later in het jaar bekend gemaakt.
38
daden voor woorden
Kinder- en Jeugdjury In het najaar van 2013 werd een bevraging opgestart bij de coördinatoren en de begeleiders van de Kinder- en Jeugdjury. Het onderzoek gaat na hoe zij KJV lokaal vormgeven en ervaren. Er wordt o.m. gevraagd naar hun mening over de nominatielijsten, de indeling in leeftijdsgroepen, hun budgettaire mogelijkheden en moeilijk heden en naar hun behoefte aan landelijke ondersteuning. Hoe gaat het werven van juryleden in zijn werk, hoe blijven de lezers gemotiveerd, hoe evalueren zij de website en de werkmodellen? Stichting Lezen wil achterhalen of het opzet van het project nog aan de vraag beantwoordt en hoe er desgewenst bijgestuurd moet worden. De resultaten van de bevraging worden in 2014 bekend gemaakt.
Scriptieprijs Tijdens de Staat van het Boek reikte Stichting Lezen Vlaanderen samen met de Nederlandse zusterorganisatie voor de achtste keer de Stichting Lezen Scriptieprijs uit. De prijs ging naar Renée Moernaut voor de scriptie waarmee ze de graad van master in de journalistiek haalde: ‘Van Volksverheffing tot pretliteratuur’? De Evolutie van De Standaard der Letteren tussen 1956 en 2011’
Leesgedrag Stichting Lezen verbond zich aan het onderzoek van dr. Jan van Coillie en Mariet Readts naar de leesattitude, het (digitale) leesgedrag en de vrijetijdsbesteding van Vlaamse jongeren tussen 9 en 12 jaar. Het eerste deel werd in 2013 afgerond en zal digitaal gepubliceerd worden. Het tweede deel van het onderzoek bij de oudere leeftijdsgroep wordt in 2014 gevoerd.
bibliot h eek en onder zoek
39
Stichting Lezen internationaal
In de hele wereld zetten mensen zich in voor het welzijn en de opvoeding van kinderen. Organisaties zetten zich overal in voor cultuur en cultuuroverdracht aan (jonge) mensen. Ook op het specifieke terrein van de leesbevordering zijn er bekwame en gedreven partners aan het werk. Stichting Lezen gaat met hen in overleg, vergelijkt de ontwikkelingen in de verschillende landen en neemt – waar het aangewezen is - goede voorbeelden over. Op haar beurt draagt Stichting Lezen haar beste ervaringen uit over de grenzen.
Nederland Vlaanderen deelt met Nederland de taal. Stichting Lezen heeft dan ook nauwe contacten met een aantal Nederlandse partners.Met de steun van de Nederlandse Taalunie werken Stichting Lezen Vlaanderen en haar Nederlandse zuster organisatie samen aan de tweejaarlijkse scriptieprijs en de Vlaams-Nederlandse www.boekenzoeker.org. Er is onderling informatie uitgewisseld over relevant onderzoek naar Boekbaby’s en Boekstart en het Jaar van het Voorlezen, met de gezamenlijke Voorleespeiling.
EU* Read
www.eu-read.com
Stichting Lezen is stichtend lid van het Europese leesbevorderingsplatform EU*Read. Twee keer per jaar overlegt de groep over planning, onderzoek, projectwerking en beleid. In 2013 ontmoetten we elkaar in Duitsland en Zwitserland.
Op de conferentie in Leipzig leidde Stichting Lezen het programma-onderdeel ‘Leescultuur in jonge gezinnen’. In het afgelopen jaar realiseerden vier van de EU*read partners in eigen land en in verschillende vormen het Reading Aloud – Reading Together Year 2013. De kernlanden namen voor het hele platform deel aan de voorbereidingen van de Europese projectaanvraag ( inmiddels Elinet genoemd).
Elinet Samen met 79 partners uit 28 landen diende Stichting Lezen bij de Europese Commissie het project ‘European Literacy Policy Network’ (Elinet) in, een vervolg op het rapport van de European High Level Group of Experts on Literacy. Eind 2013 werd het project aan het consortium toegewezen. Werken aan geletterdheid en leesbevordering gaat hand in hand. Stichting Lezen zal de komende twee jaar vanuit haar eigen praktijk goede voorbeelden helpen verspreiden en nieuwe inspiratie putten uit de ervaring van de partners.
42
d a den voor w oorden
IBBY
www.ibby.com —
IBBY-Vlaanderen
IBBY is het grootste internationale netwerk van kinderboekenspecialisten. Het wil kinderen – ook in ontwikkelingslanden – toegang geven tot kwaliteitsvolle jeugdliteratuur en de internationale deskundigheid over jeugdliteratuur bevorderen. Landen die lid zijn van IBBY houden elkaar op de hoogte via nieuwsbrieven, ontmoeten elkaar op de Boekenbeurs van Bologna en op het tweejaarlijkse congres. Stichting Lezen vormt het secretariaat van IBBY-Vlaanderen. Jaarlijks worden de leden uitgenodigd voor verschillende activiteiten en ontmoetingen, zoals een bezoek aan het ‘Salon du Livre et de la Presse Jeunesse’ in Montreuil. Verder nomineert IBBYVlaanderen auteurs en illustratoren voor belangrijke internationale prijzen zoals de Hans Christian Andersen Award en de Astrid Lindgren Memorial Award. In samenwerking met de Universiteit Antwerpen bracht IBBY-Vlaanderen ten bate van het ‘Children in Crisis Fund’ door een boekenverkoop een bedrag van ruim 2.500 euro bij elkaar voor IBBY-Libanon, die hiermee projecten voor Syrische vluchtelingenkinderen opzet. Op verzoek van IBBY-ltalië doneerde IBBY-Vlaanderen daarnaast een aantal woordeloze prentenboeken voor een project op het Italiaanse eiland Lampedusa. De boeken staan daar ter beschikking van de inwoners en de vluchtelingenkinderen. Met de collectie wordt ook een onderzoeksproject opgezet en een reizende tentoonstelling vorm gegeven. Zonder het internationale IBBY netwerk was een collectie als O Mundo, een kleine wereldbibliotheek, niet tot stand kunnen komen.
stic h ting le z en intern ation a a l
43
Mensen & getallen
communicatie Stichting Lezen is op heel wat plekken terug te vinden met tips voor boeken, projecten en informatie over leesbevordering en jeugdliteratuur. De website www.stichtinglezen.be geeft een overzicht van de algemene werking en de vele acti viteiten. Daarnaast heeft ieder project ook een eigen website met meer uitgewerkte informatie. Stichting Lezen verstuurt maandelijks een digitale nieuwsbrief, maakt zeer actief gebruik van sociale media en onderhoudt verschillende blogs. De interactie met en tussen het publiek is voor Stichting Lezen van wezenlijk belang.
BUDGET Stichting Lezen werd in 2002 als vzw opgericht door minister van Cultuur Bert Anciaux. In 2008 werd de vereniging ondergebracht in het Participatiedecreet. Ieder jaar dient Stichting Lezen een geactualiseerd werkplan en een begroting in bij het Agentschap Kunsten & Erfgoed. Die zijn gebaseerd op het meerjarenbeleidsplan en de begroting 2012-2015. De rekeningen van Stichting Lezen worden gecontroleerd door het Agentschap Kunsten en Erfgoed en het Ministerie van Financiën. Stichting Lezen werkt met een dubbele boekhouding en een externe boekhouder. De boekhouding wordt jaarlijks onderworpen aan
Werkingsbudget Stichting Lezen
de controle van een onafhankelijke bedrijfsrevisor. De subsidie van overheidswege (Participatie-
23%
decreet, Provincie en de Nederlandse Taalunie) bedroeg in 2013 996.575,39 €. Stichting Lezen vulde haar werkingsmiddelen aan met inkomsten 77%
uit verkoop en inschrijvingen, coproducties, sponsoring en giften ten bedrage van 310.253,72 €.
Subsidies Eigen inkomsten
Goed voor 23% van de totale inkomsten.
45
MEDEWERKERS in 2013 Tania Van Acker, Simon Bequoye, Rune Buerman, Fieke Van der Gucht, Majo de Saedeleer, Eva Devos, Sofie Dewulf, Tine Kuypers, Griet Loix, Els Michielsen, Sofie Noyen, An Stessens en Sarah Van Tilburg
ALGEMENE VERGADERING EN RAAD VAN BESTUUR Kevin Absillis
Eva Jacobs
Rik Torfs
Majida Bellal
Koen Jaspaert
Jan Van Coillie
Chris Boudewijns
Vanessa Joosen
Ria Van Daele
Jan Braeckman
Annemie Leysen
Kris Van den Branden
Karla De Ceulener
Betty Mellaerts
Leen Van Dijck
Wim De Mont
Ivo Moyersoen
René Van Loon
Carl De Strycker
Jeroen Overstijns
Fransien Vandermeersch
Brenda Froyen
An Renard
Bruno Vanobbergen
Ilke Froyen
Joris Rossie
Eric Vanthillo
Nele Hendrickx
Ann Schatteman
Marc Vanvaeck
Filip Huysegems
Ronald Soetaert
Jo Vermeulen
De namen in groen zijn ook lid van de Raad van Bestuur. In 2013 nam Silvie Moors ontslag uit de Raad van Bestuur. Claude Scheldeman en Yvonne Steinberger namen ontslag uit de Algemene Vergadering.
DANK AAN DE REDACTIES, KLANKBORDGROEPEN EN EXTERNE MEDEWERKERS! Boekbaby’s Stuurgroep Limburg Nicole Broucke (Kind & Gezin)
Nuray Bagci (dienst Opvoedingsondersteuning
Ellen Hoefnagels (Kind & Gezin)
Tine Rommens (Kind & Gezin)
Klaar Franssen (Provinciaal Steunpunt
en Jeugdwelzijn)
Monika Smets (Kind & Preventie)
Mimi Vossen (Kind & Preventie)
Greta Philippaerts (Kind & Preventie)
Hilde Vandormael (Provinciaal Steunpunt
Ines Ysewyn (De Voorzorg)
Limburgse Bibliotheken)
Onderwijs)
46
daden voor woorden
Voorlezen Redactie Frederika Van Wing
Ilona Plichart
Klankbordgroep Hilde Marichal
Liesbet Van Tendeloo
Sofie Teck
Els Pauels
Dirk Terryn
Babs Van Tilburg
Herlinde De Vos
Said Dnoub
Vanja De Hertogh
Hester Hulpia
Alida Pierards
Frederik Vercaemst
Natalie Sas
Els Moonen
An Valckenborghs
An Lippens
Jeugdboekenweek Redactie boekenpakketten en lestips Maarten Dupont
Marit Trioen
Hedwige Buys
Joke Gevaert
Inge Umans
Hanna Cornelis
Ariane Moreels
Sofie DaniĂŤls
Stijn De Paepe
Ingrid Antheunis
Redactie krant Stefan Bosmans
Tine Verachten
Coosje van der Pol
JĂźrgen Peeters
Stuurgroep IBBY en O Mundo Said Dnoub
Sofie van Sande
Simone Janssens
Annemie Leysen
Els Aerts
Naomi Driege
Wally de Doncker
Djamila Bekkour
Claire Goiris
Eva Jacobs
Frederika van Wing
Erika Vandeplas
Patricia Civetti
Jan De Man
m ensen & geta llen
47
Kinder- en Jeugdjury Nominatielezers KJV Eefje Anthoni
Karin Ghysens
Ann Van de Sompel
Miche Bekaert
Hilde Goris
Ria van de Streek
Sonja Bellens
Christel Hoevelinck
Marieke Van den Berge
Wendy Benoy
Eva Jacobs
Greta Van Rompaey
Katrijn Bombeke
Sonia Lagappe
Mieja Van Thienen
Goedele Bruelemans
Astrid Leyssens
Kaat Vanacker
Hilde Buysse
Marja Maassen
Rita Vanderhaegen
Ronny Creygelman
Cindy Mergits
Emilie Vanpeteghem
Marjan Daemen
Ilse Moens
Tine Verachten
Donnie De Neef
Maya Perkisas
Sofie Veramme
Tine De Vrieze
Ilona Plichart
Caroline Verbruggen
Ann Debecker
Nadia Qureshi
Frederic Vercaemst
Els Debuyck
Heleen Rijckaert
Nancy Vercamer
Caroline Decadt
Roger Riské
Simone Verheyen
Lien Devos
Ann Schatteman
Severine Verhulst
Maarten Dupont
Anne-Marie Tassier
Karolien Vermeulen
Laure Evers
Gerda Tersago
Bert Wastijn
Heidi Galloo
Bie Van Assche
Selectieteams voor de buitenlandse boeken Delphine Cattryse
Lien Fret
Jürgen Peeters
Ria de Schepper
Jaap Friso
Richard Thiel
Chris D’Hoest
Mik Ghys
Ilse Trimborn
Ann Foulon
Karin Kustermans
Sandra van Bruinisse
Referentiegroep basisschool
48
Sonja Bellens
Machteld Horemans
Lieve Van Buyten
Stefan Bosmans
Rita Feraille
Pol Van Damme
Vinciane Costa
Hilde Lavens
Jesse Van de Kerckhove
Vera Geeraerts
Ine Schelfhout
Barbara Van de Vreken
Jef Groffen
An Slegers
Hilde Vandormael
Frans Hoes
Debbie Taverniers
daden voor woorden
De Leesrace Redactie Handleiding voor leerkrachten Stefanie Kennes
Proefklassen Joke Bogaert
Sophie Vandenberghe
Lut De Lange
Dorine Vandendriessche
Frederick Timmerman
Veerle Geldof
De Weddenschap² Klankbordgroep Hilde de Vos, coördinator Taalbeleid en Taalpromotie, Huis van het Nederlands Antwerpen An Wuyts, LBC-onderwijs, CVOcampus Mortsel en Antwerpen Joke Dejaeghere, promotie- en communicatiemedewerker, Federatie Centra voor Basiseducatie Nele Vanhex, SCVO Sité, ontwikkelde lesactiviteiten rond het EIF-project ‘Taalgericht naar werk’
Boekenzoeker.org Boekenzoeker 0-8 Vanessa Joosen
Inge Umans
Wilma van der Pennen
Wilma van der Pennen
Jaap Friso
Lien Fret
Mik Ghys
Frans Hoes
Jürgen Peeters
Ann Schatteman
Pieter Vervloet
Anneke Depuydt
Ilona Plichart
Cindy Mergits
Annelies Vanden Bussche
Johan Eeckhout
Brecht Gunst
Bart Van der Straeten
Peter Ceulemans
Ger Van Hoek
Tom Stessens
Heleen Rijckaert
Selm Wenselaers
Astrid De Bruycker
Dennis Pauwels
Sieglinde Vanhaezebrouck
Sarah De Vos
Bart Van der Straeten
Stefaan Goossens
Steven Van Ammel
Kathelijne Lowel
Boekenzoeker 8-12 en 12-15
Boekenzoeker 15 +
Metro-redactie Roel Daenen
www. jeugdliteratuur.org blog en boekentips Mik Ghys
Sofie Van der Ven
Magali Haesendonck
Iris van Germeersch
Annick Lion
Ellen Faes
m ensen & geta llen
49
DANK AAN ALLE PARTNERS VOOR DE FIJNE SAMENWERKING! • AMVC Letterenhuis
50
• Gemeenschapsonderwijs (GO!)
• Anet (UA)
Waasland en Brussel
• AROP
• Gezinsbond
• Art Basics for Children
• Havas Worldwide Brussels
• Auteurs
• Het Schoolvak Nederlands
• Bibliotheken
• IBBY
• Bibnet
• Inloopteams van Kind & Gezin
• Boek.be, de uitgevers en boekhandels
• Institute for Children’s and Youth Media,
• Booktrust, U.K.
Zwitserland
• Buchclub der Jugend, Oostenrijk
• Kabinet Lieten
• BUSO Binnenhof
• KAHO Sint-Lieven Sint-Niklaas
• CANON Cultuurcel
• Ketnet
• Casa Blanca
• KHLim Hasselt
• Centraal Bestand Kinderboeken
• Kind & Gezin
• Centraal Boekhuis
• Kinderopvang en dienst onthaalouders
• Centrum voor Taal en Onderwijs
Stad Antwerpen
• Christelijke Mutualiteiten
• Klasse
• Cobra.be
• Leesweb
• Compagnie Marius
• Leseforum, Zuid-Tirol
• Company of the Association of Czech
• LINC vzw
Booksellers and publishers, Tsjechië
• Lokale besturen
• Concertgebouw Brugge
• LOCUS en de openbare bibliotheken
• Consultatiebureaus van Kind & Gezin
• Luisterpuntbibliotheek
• CultuurNet Vlaanderen
• Maks
• De Ambrassade
• McKinsey, Antwerpen
• De Kopergietery
• Metro
• De Leeswelp
• Muntpunt, Brussel
• De Rode Antraciet
• National Reading Plan, Portugal
• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
• Nederlands Letterenfonds
• Externe adviesgroep taalstimulering
• Nederlandse Taalunie
van Kind & Gezin
• NMBS
• FARO
• Overleg Bewaarcollecties kinderboeken
• Fonds Filson Steers Mariman
(Koninklijke Bibliotheek Nederland)
daden voor woorden
• Picturale, Brugge
• The Book Seat
• Poëziecentrum
• UiTinVlaanderen
• Provincie West-Vlaanderen
• Universiteit Antwerpen
• Provincie Oost-Vlaanderen
• Vereniging Vlaamse Boekverkopers
• Provincie Limburg
• Vitamine C
• Radio 1
• Vlaams Fonds voor de Letteren
• Rasa Kunsteducatie
• VOCVO ( Vlaams Ondersteuningscentrum
• Regionaal Integratiecentrum Foyer, Brussel
voor Volwassenenonderwijs)
• Socialistische Mutualiteiten
• VSKO (Vlaams Secretariaat van het
• Stedelijke Kinderopvang Antwerpen
Katholiek Onderwijs)
• Stichting Lezen Nederland
• Wablieft
• Stichting Poetry International
• Zomerbibliotheek Antwerpen
• Stiftung Lesen, Duitsland
• De Zondag
m ensen & geta llen
51
COLOFON Stichting Lezen Frankrijklei 130/4 2000 Antwerpen www.stichtinglezen.be info@stichtinglezen.be ++ 32 3 204 10 00 Stichting Lezen wordt gesteund door de Vlaamse overheid en staat onder Hoge Bescherming van Hare Majesteit de Koningin. Volg ons op Facebook: Stichting Lezen Vlaanderen Teken in op onze e-zines: → voor algemeen nieuws van Stichting Lezen via www.stichtinglezen.be → voor nieuws over jeugdliteratuur via www.jeugdliteratuur.org Bezoekadres bibliotheek van Stichting Lezen (enkel na afspraak): Tabakvest 51 2000 Antwerpen ++ 32 3 201 00 30 Vormgeving: Kris Demey V.u.: Majo de Saedeleer Druk: Lithos Printing Grafieken en foto’s: ©Stichting Lezen, behalve foto p. 10, linksboven Stijn Knapen, p. 12 illustratie affiche Kaatje Vermeire, foto p. 17 Hendrik Braet, foto p. 31 Kristof Ceulemans, foto p. 36 Koen Broos. Wettelijk depotnummer: D/2014/9654/3 isbn: 9789077178683 Bekijk dit jaarverslag online op www.stichtinglezen.be. Oplage: 800
HET WOORD BIJ DE DAAD