Moving Forward

Nonoy Ty, een van de geïnterviewden uit de publicatie is optimistisch. ‘De kracht van onze projecten zit in de migranten. Migranten hebben status in hun land van herkomst. Hun familie kijkt tegen ze op, want ze sturen geld terug. Lokale overheden hebben ook een positief beeld van migranten, als mensen die bijdragen aan de groei van de economie.

Dat positieve beeld kunnen we uitbuiten!’

Moving Forward

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

Dat optimisme over de kracht van migranten, deelt Ty met meer geïnterviewden in deze publicatie.

Dat betekent niet dat er geen obstakels zijn die overwonnen moeten worden: Leren omgaan met bureaucratie, samenwerken met lokale organisaties en overheden, geld bijeen krijgen in Nederland, de eigen achterban en organisaties in Nederland motiveren. Hoe organisaties van migranten deze obstakels en uitdagingen overwinnen, leest u in deze publicatie die niet voor niets de titel ‘Moving forward’ heeft meegekregen.

Met deze publicatie willen SMS en Stichting Oikos u een nieuwe kijk geven op migranten, hun visies en hun rol in ontwikkelingssamenwerking. Migranten in Nederland denken (en zetten) vaak een stap verder dan menigeen denkt. Dat ziet u terug in deze inspirerende publicatie. Naast praktische tips van migranten die een project opgezet hebben in hun herkomstland, vindt u inspirerende verhalen en nieuwe visies van migranten zelf over hun rol in ontwikkelingssamenwerking.

20090384-1_OPMAAK.indd 48-49

04-12-2009 09:54:56

Moving Forward

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

3

Inhoudsopgave

Voorwoord door Rene Grotenhuis pagina 5 Deel 1 Practitioners – Migranten en hun visies op ontwikkelingssamenwerking pagina 7 Ineke Bakker, Oikos pagina 8 Zeki Shehu, SMS pagina 10 Veyis Gungor, SMHO pagina 12 Radj Bhondoe, SEVA pagina 14 Lourdes Villamil, POHL pagina 16 Sam Pormes, TitanE pagina 18 Guled Yusuf, NedSom pagina 20 Deel 2 Practices – Ontwikkelingsprojecten van migranten in de praktijk pagina 23 Francien Nussy, Stichting Jajasan pagina 24 Kon Kelei, CMSF pagina 26 Jessie Liga, Damayan pagina 28 Carmen Soares, Curação em Ação pagina 30 Nonoy Ty, Pasali pagina 32 Mohammed Egal, Hirda pagina 34 Deel 3 Contact pagina 37

Technische ondersteuning pagina 38 Financiële ondersteuning pagina 39

Contactadressen organisaties pagina 42 Nawoord door Minister Koenders pagina 44

4

Voorwoord

Migranten in actie: Global communities in de praktijk ‘Waar kom je vandaan?’ is een veel gestelde en relevante vraag. Dat geldt voor

Nederland: het maakt uit of je van boven of van onder de rivieren komt, van de stad

of het platteland, of je langs de kust woont of op de Veluwe. ‘Waar kom je vandaan?’ is ook een veel gestelde vraag ten opzichte van migranten. Het maakt uit of je uit Somalië komt of uit Marokko, uit Sri Lanka of Colombia. ‘Waar kom je vandaan?’

is een relevante vraag omdat het gaat over de vraag waar je wortels liggen, uit welke

René Grotenhuis Directeur Cordaid

grond je je eerste levenssappen hebt gehaald. Je meest elementaire zintuigen zoals

je geur en je smaak zijn er geworteld. En er zijn weinig mensen die geen emotionele band hebben met het land of de streek waar ze vandaan komen.

Tegelijkertijd leven we in een wereld waarin

band met en steun aan familie en vrienden

vrouwen en mannen voortdurend in beweging

willen uitbreiden en willen bijdragen aan

zijn. Soms uit eigen keuzen, soms omdat

structurele ontwikkeling.

ouders keuzen hebben gemaakt. Soms uit nieuwsgierigheid en ambitie, op zoek naar

Migranten zijn ervaringsdeskundigen. De

nieuwe ontplooiingsmogelijkheden, soms

levenssappen van hun geboortegrond zijn

gedwongen door oorlog en armoede. En waar

deel van hun leven, ze weten hoe het daar

de vraag of je een vrouw of een man bent

ruikt en smaakt. Daarmee zijn ze krach-

ertoe invloed heeft op je positie en op de ver-

tige bruggenbouwers tussen daar en hier.

andering die met migratie verbonden is. Die

Tegelijkertijd zijn er de valkuilen omdat het

beweeglijkheid van mensen zal alleen maar

leven daar en hier niet heeft stil gestaan.

toenemen, dankzij het gemak van reizen en

Beelden vanuit het verleden zijn niet meer

communiceren. Het laat zien dat de traditio-

accuraat omdat ook de landen van herkomst

nele scheidslijnen in de wereld steeds minder

zijn veranderd. Migranten hebben hun eigen

relevant zijn. Noord en zuid lopen door elkaar,

ontwikkeling doorgemaakt door de overgang

net als oost en west, christelijk en islamitisch.

naar Nederland. Steeds meer migranten zijn

Bij al die beweeglijkheid blijft de binding aan

zich die valkuilen bewust. Het maakt hen nog

het land en de streek waar je vandaan komt.

beter als bruggenbouwer omdat spanningen

Verbindingen met het land waar je naar toe

die inherent zijn aan ontwikkelingssamenwer-

migreert, gaan niet ten koste van de band

king deel zijn van hun eigen ontwikkeling.

met het land van oorsprong.

Migranten hebben die band altijd vorm

Cordaid heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd

gegeven. Dit boekje laat zien dat ze in toe-

in de samenwerking met migrantenorganisa-

nemende mate al hun individuele contacten

ties. Daarbij proberen we steeds de balans te

en verbanden bundelen, dat ze bij willen

bewaren tussen het aanbieden van de kennis

dragen aan ontwikkeling van hun land of

en ervaring en netwerken die wij in de loop

regio van oorsprong. Dat ze de persoonlijke

der tijden hebben opgebouwd en respect voor

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

5

de autonomie van migrantenorganisaties.

Ze moeten vooral geen kopieën van Cordaid worden, dan is alle vernieuwing op voorhand verdwenen. Wel willen we wederzijds leren aan en van elkaar.

Voor de komende jaren investeren we in de ontwikkeling van ‘communities of change’, netwerken van mensen en organisaties die zich in willen zetten voor de verandering die nodig is om deze wereld eerlijker, rechtvaardiger te maken. Migrantenorganisaties die zich inzetten voor ontwikkeling zijn eigenlijk het best te omschrijven als global communities. Ik ben er daarom van overtuigd dat de verbindingen tussen Cordaid en de migrantenorganisaties alleen maar intensiever en vruchtbaarder zullen worden.

De vraag ‘waar kom je vandaan?’ krijgt dan een vervolg in de vraag ‘waar gaan we samen naar toe?’. En ook die vraag is heel erg relevant in een wereld die steeds diverser en gemengder wordt.

6

Deel 1

Practitioners Migranten en hun visies op ontwikkelingssamenwerking

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

7

Oikos bondgenoot van migrantenorganisaties

‘Het is misschien verrassend dat Oikos een plaats heeft in een boekje over migrantenorganisaties, aangezien Oikos geen zelforganisatie van migranten is’, vertelt Ineke

Ineke Bakker

Bakker, directeur van Stichting Oikos. Oikos is wel een organisatie die al vele jaren met migranten en migrantenorganisaties samenwerkt.

Een voorbeeld daarvan is de Migrantenweek,

mensen ook kunnen zitten – bijvoorbeeld als

die in de jaren tachtig van de vorige eeuw

uitgeprocedeerde asielzoeker – mensen zijn

in rooms-katholieke kring werd gestart.

altijd meer dan hun probleem. Nederlanders

‘De bedoeling ervan was om parochies te

en Nederlandse organisaties kunnen veel le-

inspireren contacten te leggen met ‘gast-

ren van migranten, maar ook het omgekeerde

arbeiders’, zoals arbeidsmigranten toen

is het geval’. Sinds 2003 werkt Oikos samen

genoemd werden. Al snel werd de Migranten-

met de Stichting Mondiale Samenleving

week ook populair in protestantse kerken.

(SMS). Samen organiseren zij de Ideeënwed-

Halverwege de jaren negentig werd besloten

strijd Migranten en Ontwikkelingssamenwer-

de Migrantenweek onder de hoede van de

king. Die wedstrijd is bedoeld om migranten

Raad van Kerken in Nederland te brengen.

die met een idee rondlopen om ‘iets te doen in

En die besteedde het werk rond de Migran-

hun land van herkomst’ te steunen, zodat zo’n

tenweek uit aan Oikos. In het kader van de

idee uiteindelijk kan uitgroeien tot een duur-

Migrantenweek ontstonden overal in het land

zaam project. ‘We richten ons echt op de pas

contacten tussen Nederlanders en migranten,

beginnende organisaties, zelfs op mensen die

tussen christenen van verschillende conti-

nog een organisatie moeten gaan oprichten,’,

nenten, tussen christenen en moslims, tussen

aldus Ineke Bakker. De Ideeënwedstrijd wordt

mensen met en mensen zonder religie.’

dit jaar voor de 6e keer gehouden. Eerdere

Inmiddels is landelijke aansturing al lang

winnaars zijn ambassadeurs van het project.

niet meer nodig. Op heel veel plaatsen weten

Een van de organisaties is er zelfs in geslaagd

‘oude’ en ‘nieuwe’ Nederlanders elkaar toch

om subsidie van de Europese Unie te krijgen.

wel te vinden.

Wederkerigheid en gelijkwaardigheid

8

Samenwerking Bakker is optimistisch over de mogelijkheden

Bakker: ‘Wat ik belangrijk vind in het werk

tot samenwerking tussen organisaties van

met migranten, is gelijkwaardigheid en

migranten en autochtone organisaties. ’Vijf

wederkerigheid. In wat voor beroerde situatie

jaar geleden werden de meeste debatten nog

in het Engels gevoerd, nu komen de lastig-

belangrijke bron van informatie kunnen zijn

geïntegreerd zijn, des te professioneler steu-

ste onderwerpen ter sprake en dat gebeurt

over ontwikkelingslanden en Nederlanders

nen zij hun land van herkomst.’

gewoon in het Nederlands. Veel migranten

kunnen informeren over hun landen van

Bakker: ‘En het mooie is dat migrantenor-

hebben zich in een sneltreinvaart een plek

herkomst. ‘Natuurlijk is die informatie na

ganisaties in Nederland zo vaak bondgeno-

verworven in de Nederlandse samenleving.

verloop van tijd soms verouderd. Samen-

ten zijn van organisaties als Oikos die zich

Maar velen houden ook hun betrokkenheid bij

levingen veranderen en migranten die ver-

inzetten voor draagvlak voor internationale

hun land van herkomst. Die dubbele loyaliteit

trokken zijn, maken die veranderingen niet

samenwerking. Die samenwerking biedt echt

is een geweldige bron van inspiratie en ken-

altijd mee. Denk ook maar aan de Neder-

meerwaarde.

nis. Wat ik wel zie, is dat er soms een nieuwe

landse emigranten in de Verenigde Staten of

segregatie dreigt: enerzijds een heel netwerk

in Brazilië. Sommigen van hen lijken wel in de

van migrantenorganisaties en anderzijds de

jaren vijftig te leven. Als ze naar Nederland

organisatie

samenwerkingsverbanden van autochtone

terugkomen, herkennen ze Nederland vaak

Oikos

organisaties. Ik vind het belangrijk dat de ver-

nog nauwelijks. Anderzijds zijn de commu-

opgericht

schillende organisaties en netwerken elkaar

nicatie- en reismogelijkheden nu veel groter

Oikos is in 1994 ontstaan uit een fusie van

kennen en versterken. Dat gaat wel vooruit,

dan in het verleden. Dat maakt het gemak-

OSACI en Ikvos.

maar we zijn er nog niet. Ik kan mij voorstel-

kelijker dat migranten een steentje bijdragen

missie

len dat veel migrantenorganisaties het gevoel

aan het versterken van het draagvlak voor

Oikos maakt zich sterk voor armoedebestrij-

hebben dat hun stem – als puntje bij paaltje

internationale samenwerking.’ Zeker migran-

ding en duurzame ontwikkeling. Dit doet

komt – toch minder telt dan die van autoch-

ten die zich een bestaan verworven hebben

Oikos door veranderingen in ons rijke

tone organisaties. Juist in zo’n situatie is het

in Nederland, blijken vaak bereid te zijn zich

werelddeel te bevorderen. De oorzaak van

goed dat migrantenorganisaties bondgeno-

in te zetten voor hun land van herkomst.

armoede in ontwikkelingslanden ligt voor een

ten hebben onder Nederlandse organisaties.

Die inzet is soms alleen beperkt tot hulp aan

groot deel in de rijke ‘ontwikkelde’ landen;

Oikos wil zo’n bondgenoot zijn.’

familieleden, maar in toenemende mate zijn

oneerlijke handelsverhoudingen en zware

migranten bezig ontwikkelingsprojecten

schuldverplichtingen remmen de ontwikkeling

op te zetten, waar een hele gemeenschap

van veel landen. Oikos is een oecumenische

samenwerking

van kan profiteren. Het is een interessante

ontwikkelingsorganisatie, die haar werk doet

Bakker wijst erop dat migranten een

paradox: hoe beter migranten in Nederland

vanuit een christelijke inspiratie.

Draagvlak voor internationale

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

In het kort…

9

SMS helpt migrant bij het vinden van de balans tussen Nederland en land van herkomst ´Integratie en participatie van de nieuwe Nederlanders in de Nederlandse samenleving

is onlosmakelijk verbonden met aandacht van deze nieuwe Nederlanders voor migratie en ontwikkeling´, stelt Zeki Shehu van SMS. ´Het voelt soms of het illegaal is om als nieuwe Nederlander bezig te zijn met je land van herkomst. Wij willen de boodschap

Zeki Shehu

overbrengen dat het vanzelfsprekend is dat je je wilt inzetten voor je land van herkomst.´

Niet voor niets benoemt SMS integratie en

en cursussen. ‘Dat doen we op verschillende

participatie in de Nederlandse samenleving,

niveaus. We leren de organisaties over de

migratie en ontwikkeling én ondersteuning

inhoudelijke aspecten van ontwikkelingssa-

en begeleiding van de nieuwe Nederlanders

menwerking in Nederland. Thema’s als: ‘wat

bij hun initiatieven als haar drie pijlers.‘Het

verstaat men in Nederland onder ontwik-

gaat om actief burgerschap in de mondiale

kelingssamenwerking en hoe ziet de sociale

samenleving.’

kaart hiervan uit, draagvlak, partnerschappen en de MDG’s worden dan behandeld. Daar-

De Stichting Mondiale Samenleving (SMS)

naast geven we trainingen over de technische

werd in 2002 opgericht door een Albanese,

kant: hoe richt je een organisatie op? Hoe

een Ethiopische en een Afghaanse (netwerk)

schrijf je een projectvoorstel of een werkplan?

organisatie. De Stichting richt zich op

Hoe definieer je je doelgroep? Daarnaast ko-

migranten en vluchtelingen ofwel nieuwe

men onderwerpen als Project Cycle Manage-

Nederlanders uit meer dan vijftig verschil-

ment, netwerken, fondsenwerving, financiële

lende landen.

en inhoudelijke rapportage, monitoren en

SMS is geen netwerkorganisatie en geen

evaluatie aan bod. Dat zijn dingen waar veel

directe belangenbehartiger, benadrukt

nieuwe Nederlanders niet altijd handig in

Shehu. ‘Wij werken voor en door nieuwe

zijn. Dat is jammer, want inhoudelijk zijn

Nederlanders. We zijn geworteld in de ge-

hun ideeën en initiatieven meestal juist heel

meenschappen van de nieuwe Nederlanders

goed. Maar het op papier uitwerken van deze

in Nederland. Wij beginnen niets als we geen

ideeën en initiatieven lukt hen niet altijd.

draagvlak hebben in hun organisaties. We

De “grote bureaucratie” rond projecten en

zijn goed in het vinden en mobiliseren van die

organisaties zien veel nieuwe Nederlanders

achterban.’

als tijd- en geldverspilling. Zij menen dat tijd en geld beter voor de Zuidelijke doelgroepen

10

Bureaucratie

gebruikt kunnen worden, in plaats van voor

SMS ondersteunt organisaties met trainingen

bureaucratische beslommeringen. Omdat zij

Bruggen bouwen SMS wil bruggen bouwen tussen initiatieven van nieuwe Nederlanders en Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. ‘Eigenlijk horen organisaties van nieuwe Nederlanders gewoon bij het Nederlandse maatschappelijk middenveld. Maar in de praktijk wordt dat niet zo ervaren. Het blijkt toch nodig te zijn om bruggen te bouwen tussen deze twee werelden, namelijk organisaties van nieuwe Nederlanders en die van ontwikkelingssamenwerking.’ SMS doet dat onder andere samen met Oikos bij de organisatie van diverse activiteiten zoals de Ideeënwedstrijd.

‘Bij de Ideeënwedstrijd gaat het dan vooral de regels hieromtrent niet kunnen verande-

en migranten. ‘Kan je iemand dat meer dan

om het goede idee, de nadruk ligt minder op

ren, doen zij hun best om daaraan te voldoen.

twintig jaar in Nederland woont, nog steeds

het bureaucratisch gehalte. Als je die ideeën

Hierin zien wij in de afgelopen tien jaar een

een vluchteling of een migrant noemen?

van nieuwe Nederlanders op hun inhoud

vooruitgang; wij zijn ook bureaucratischer

Mensen die al jaren in Nederland wonen,

beoordeelt, dan zie je dat het geweldige

aan het worden.’

worden soms nog asielzoekers genoemd. De

initiatieven zijn!’

term ‘nieuwe Nederlanders’ doet recht aan Laagdrempelig

het Nederlanderschap van vluchtelingen en

Begeleidings- en faciliteringstrajecten van

migranten en bevordert hun sociaal-econo-

organisatie

SMS voor de nieuwe Nederlanders en hun

mische participatie en integratie. Overigens

Stichting Mondiale Samenleving

organisaties zijn laagdrempelig. ‘In de meeste

zijn er veel nieuwe Nederlanders die zich

opgericht

gevallen worden de voorlichtingen, trainingen

nog altijd vluchteling blijven noemen. Dat

In 2002 door drie vluchtelingenorganisaties

en cursussen gegeven door mensen uit de

is een term waaraan zij hun eigen identiteit

missie

doelgroep zelf. De drempel is daarmee laag,

ontlenen’.

Een bijdrage te leveren aan actief burgerschap

maar dit wil niet zeggen dat er geen andere

Die identiteit als vluchteling en migrant, en

van de Nieuwe Nederlanders in de mondiale

drempels zijn. Deelnemers moeten wel open

de betrokkenheid van nieuwe Nederlanders

samenleving.

zijn en een constructieve houding hebben.

bij hun landen van herkomst, moet niet onder

SMS streeft naar het bevorderen van integra-

Verder speelt de kennis van de Nederlandse

het tapijt geschoven worden, vindt Shehu.

tie en participatie van nieuwe Nederlanders

taal een belangrijke rol. Bij alle activiteiten

‘Als je het gevoel hebt dat je niet bezig mag

in de Nederlandse/Europese samenleving;

die SMS in Nederland organiseert, is Neder-

zijn met je land van herkomst, staat dat

wil hen helpen in de wederopbouw, armoede-

lands de voertaal. Je moet dus Nederlands

integratie en participatie in de Nederlandse

bestrijding en duurzame ontwikkeling van

kunnen spreken en verstaan. Dat hoeft niet

samenleving in de weg. Het is veel beter om

hun landen van herkomst; capaciteitopbouw,

op een hoog niveau, maar je moet wel de

te ervaren dat die betrokkenheid er mag zijn

ondersteuning en begeleiding van hun

basale kennis van de taal hebben.’

en om daar op een goede manier vorm aan te

organisaties; een brug leggen en bevorderen

geven. Bijvoorbeeld door, in samenwerking

van samenwerking tussen de initiatieven van

Nieuwe Nederlanders

met organisaties in Nederland, een ontwik-

de nieuwe Nederlanders, het maatschappe-

SMS spreekt in beleidstukken liever over

kelingsproject op te zetten in het land van

lijk middenveld en overheden in Nederland,

‘nieuwe Nederlanders’ dan over vluchtelingen

herkomst.’

Europa en mondiaal en visa versa.

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

In het kort…

11

SMHO zet zakaat in voor duurzame ontwikkeling

Ramadan, de vastenmaand voor moslims, is een tijd van bezinning, maar ook een

periode om te geven aan mensen die minder hebben. Van moslims wordt verwacht dat zij 2,5 % van hun inkomen weggeven. Het netwerk van de Samenwerkende Moslims

Hulp Organisaties (SMHO) stimuleert moslims in Nederland om die verplichte gift –

Veyis Gungör

zakaat – duurzaam in te zetten voor armoedebestrijding in Nederland en in Afrikaanse landen.

SMHO opgericht in 2005. Het netwerk

Duurzaam

bestaat uit 26 kleinere organisaties, voorna-

‘Wij doen veel aan bewustwording en het

melijk van Turkse migranten, maar ook van

delen van kennis over internationale ontwik-

organisaties van mensen uit Rusland, van

keling en internationale samenwerking’,

Oeigoeren en mensen uit de Palestijnse ge-

vertelt Gungör. ‘Voor onze achterban zijn dit

bieden. Wat de deelnemers bindt, is de moti-

relatief nieuwe thema’s. Wij willen moslims

vatie om vanuit de tolerante Islam te werken

in Nederland bewust maken dat we met

aan integratie en emancipatie van moslims in

de zakaat duurzame ontwikkeling kunnen

Nederland én om bij te dragen aan armoede-

ondersteunen.’

bestrijding. ‘De Islam leert ons dat je moet

SMHO ondersteunt ontwikkelingsprojecten

geven aan mensen die het nodig hebben’,

van kleinere organisaties of van particulieren.

legt Veyis Gungör, adviseur van SMHO, uit.

Zo willen veel Turkse migranten iets doen voor

Het begon allemaal in 1997. In Amsterdam

hun herkomstdorp. ‘Het criterium is altijd of

Noord organiseerden Turkse vrouwen een

het project duurzaam is. De doelgroep van

bazaar in het buurthuis. NCDO verdubbelde

het project moeten de kwetsbaarste mensen

de opbrengst van 12.000 gulden. Van het geld

zijn, daarbij maken we geen onderscheid

werd een tractor gekocht voor een boeren-

naar afkomst of religie. Armoedebestrijding

coöperatie in Oost-Turkije.

moet altijd de doelstelling zijn, en we geven prioriteit aan onderwijsprojecten waarbij kinderen worden gestimuleerd om onderwijs te volgen.’ SMHO ondersteunt projecten op voorwaarde dat de initiatiefnemers de helft van het benodigde bedrag in Nederland inzamelen. Zo wil SMHO een brug slaan tussen mensen in Nederland en de mensen die van het project profiteren.

12

Iftar

Schapenvlees

Tijdens de ramadan zijn er elke avond iftar-

De SMHO draagt ook bij aan armoede-

In het kort… organisatie

bijeenkomsten, waar mensen samenkomen

bestrijding in Nederland. Gedurende vier

Samenwerkende Moslim Hulp Organisaties

om na zonsondergang samen te eten. Tijdens

dagen rond het offerfeest, wordt er schapen-

missie

de iftarbijeenkomsten vertellen vertegen-

vlees ingezameld bij 22 Islamitische slagerijen

Vanuit de tolerante moslimgemeenschap in

woordigers van de SMHO over ontwikke-

in Nederland. Dat vlees wordt verwerkt tot

Nederland een bijdrage leveren aan effectieve

lingsprojecten. De aanwezigen krijgen de

worsten en gedoneerd aan Van Harte Resto’s

en efficiënte hulpverlening in zorg, onderwijs,

mogelijkheid om bij te dragen aan een ont-

en voedselbanken. Veyis Gungör: ‘Inmiddels

milieu, democratisering en mensenrechten.

wikkelingsproject in Afrika of in Afghanistan.

wonen er al bijna een halve eeuw moslims

SMHO werkt aan emancipatie en integratie

Gungör legt uit hoe de contacten tussen Ne-

in Nederland, maar we hadden nog nooit

van moslims in Nederland enerzijds en aan

derland en de projectlanden ontstaan. ‘Er zijn

bedacht dat we het schapenvlees ook met

hulp in zorg, onderwijs, milieu, democrati-

veel Turkse ondernemers actief in Afrikaanse

minderbedeelde niet-moslims konden delen.

sering, mensenrechten, emancipatie,

landen. Zij zien met eigen ogen de behoeften

Toen dit idee vier jaar geleden werd geïntro-

opbouwende remigratie anderzijds.

van lokale gemeenschappen. Terug in

duceerd, leverde het ook wel discussie op.

Nederland gaan ze fondsen werven bij andere

Mag je het offervlees aan niet-moslims

ondernemers en bij moskeeën. In Afghanistan

geven? Veel mensen moesten een omslag

werken we samen met een Turkse partner-

in hun denken maken. We besloten dat het

organisatie die daar onderwijsprojecten

gaat om het delen van voedsel met minder-

uitvoert.’

bedeelden. Dit gebaar wordt ook heel erg

In 2009 doneert SMHO schapen aan mensen

gewaardeerd. ‘Waar waren jullie al die tijd?’,

in Niger, in het kader van het offerfeest. De

krijgen we te horen. Nederlandse niet-mos-

organisatie hoopt genoeg geld in te zamelen

lims zijn verrast als ze ontdekken dat wij ook

zodat 14.000 families 800 schapen of geiten

een bijdrage leveren aan armoedebestrijding.’

kunnen kopen.

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

13

Erkenning nodig voor bijdrage van migranten aan armoedebestrijding Per jaar maken Nederlandse migranten meer dan 365 miljoen euro over naar hun

families in hun landen van herkomst. Seva Network Foundation stimuleert migranten om het geld dat doorgaans voor remittances gebruikt wordt, aan te spreken voor

duurzame armoedebestrijding. De bijdrage van migranten kan een geweldige boost

Radj Bhondoe

geven aan het realiseren van de millenniumdoelen, stelt Radj Bhondoe van de SEVA Network Foundation.

SEVA is een samenwerkingsverband van

er wel naar streven om een deel daarvan aan

Hindoestaanse organisaties die actief zijn

te spreken voor duurzame ontwikkeling in

op het terrein van de ontwikkelingssamen-

de landen van herkomst. Migranten willen

werking. SEVA werkt vanuit hindoewaarden.

hun geld graag besteden in de gemeenschap

‘Daarbij gaat het om samenwerken, dialoog,

waar ze zelf vandaan komen. Wij stimuleren

vreedzaam samenleven, respect voor mens en

hen om het geld te gebruiken voor sociale

natuur en dienstbaarheid. Dat zijn overstij-

programma’s in die gemeenschappen.’

gende waarden. In de praktijk betekent dat

Migranten kunnen zelf een projectvoorstel

dat we ons niet alleen maar richten op

indienen bij SEVA. Als het project aan een

mensen van een bepaalde religieuze of

aantal voorwaarden voldoet, kan SEVA het

etnische achtergrond. Het grootste deel

geld dat de migranten zelf hebben opgehaald,

van de projecten die we ondersteunen,

verdubbelen. Samen met een lokale organi-

komt ten goede aan niet-hindoes.’

satie besteedt SEVA het geld in het land van herkomst.’

Remittances

Met ondersteuning van SEVA zijn inmiddels

SEVA ondersteunt projecten van migranten in

scholen en klinieken gebouwd, microkre-

landen van herkomst met drie verschillende

dieten verstrekt en projecten opgezet in

fondsen. Een van die fondsen is het Fund

verschillenden landen. Een voorbeeld van

Remittances for Development.

een duurzaam project voor een hele gemeen-

Remittances, het geld dat migranten over-

schap, is een parelhoenderfokkerij in Ghana.

maken naar hun land van herkomst, is

Een aantal gezinnen in een gemeenschap

bedoeld voor het welzijn van hun familie, dat

krijgen parelhoenders waarvan de kuikens

niet persé gelijk staat aan duurzame armoe-

weer door andere gezinnen kunnen worden

debestrijding. Dat moeten we goed voor ogen

gekocht. De verkoop van het vlees van de

houden, vindt Bhondoe. ‘Het is niet de bedoe-

parelhoenders zorgt voor een inkomen voor

ling dat die hele geldstroom nu wordt ingezet

de hele gemeenschap.

voor armoedebestrijding. Maar we moeten 14

Erkenning

Migranten betrekken

In het kort…

In 2006 publiceerde de Wereldbank een

Erkenning van de bijdrage van migranten

organisatie

rapport over de bijdrage van remittances aan

is belangrijk, vindt Bhondoe. Die erkenning

SEVA network foundation

de ontwikkeling van landen in het Zuiden.

zou ook zichtbaar moeten worden door het

opgericht

De onderzoekers concludeerden dat die

betrekken van migranten bij het formuleren

2002

bijdrage aan armoedebestrijding groter is dan

van ontwikkelingsbeleid. ‘Migranten waren

missie

alle initiatieven op het gebied van ontwikke-

niet betrokken bij de formulering van de

De missie van Seva Network Foundation is

lingssamenwerking van westerse landen bij

millenniumdoelen en zijn ook niet betrokken

het bestrijden van armoede en het bevorderen

elkaar. ‘Dat was een eerste erkenning van een

bij de uitvoering daarvan. Terwijl migranten

van de sociaal-economische emancipatie van

officiële instantie van de belangrijke rol die

een heel belangrijk instrument vormen voor

bevolkingsgroepen in India, in de landen van

migranten spelen bij de ontwikkeling van hun

de realisatie van die doelen. Dat wordt, naar

de Hindoestaanse diaspora en in de landen

landen van herkomst. Zo´n grote bijdrage

mijn mening, door gevestigde organisaties

van herkomst van migranten in Nederland.

leveren migranten, zelfs als ze nog niet eens

voor ontwikkelingssamenwerking en door de

Deze missie wordt uitgevoerd vanuit de

georganiseerd zijn. Ze hebben geen profes-

overheid, niet genoeg ingezien.’

waarden ontleend aan de Hindoe-cultuur

sionele structuur en krijgen geen geld van de

Migrantenorganisaties moeten zelf ook iets

en vanuit de ervaringen met pluriforme

overheid. Als er binnen migrantengeledingen

doen, vindt Bhondoe. ‘Je moet als organisatie

leefgemeenschappen en een goed functione-

een professionele structuur wordt opgezet en

ook een positieve grondhouding hebben, mee

rend ‘civil society’.

capaciteit wordt versterkt, dan kan hulp-

willen denken. Je moet er niet vanuit gaan dat

Seva Network Foundation bouwt mee aan

verlening door middel van remittances nog

de overheid je wel weet te vinden.’ Samen met

een wereld zonder armoede, waarbij mensen

veel effectiever en efficiënter zijn. Door die

vier andere migrantenorganisaties is SEVA

vanuit diverse culturen en met diverse levens-

remittances krijgt het land van herkomst een

bezig met een voorstel voor MFS2, om als

beschouwingen vreedzaam en duurzaam

aanzienlijke en gestadige stroom van inkom-

migrantencoalitie een rol te kunnen spelen

samenleven en samenwerken.

sten binnen. Migranten blijven, ook als ze zelf

bij het formuleren van beleid op het hoogste

in moeilijke omstandigheden verkeren, geld

niveau.

naar hun familie sturen.’

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

15

POLH bundelt krachten van Latijns-Amerikaanse migrantenorganisaties ‘Wat zijn je rechten en plichten als burger van Nederland? Hoe voed je je kinderen

op tussen twee culturen? Wat heb je nodig om naar de tandarts te gaan?’ Een migrant

in Nederland heeft te maken met een groot aantal en heel diverse vragen. Het Platform van Latijns-Amerikaanse Organisaties in Nederland wil Latijns-Amerikaanse

migranten ondersteunen bij de integratie en participatie in de Nederlandse samen-

Lourdes Villamil

leving. Lourdes Villamil is een van de oprichters van het Platform, waarbij nu zestien organisaties zijn aangesloten.

‘In 2005 kwamen we, met een aantal vrouwen,

Vrouwen

op het idee om een Latijns-Amerikaanse

Het bestuur van POLH bestaat uit zes

groep voor vrouwen op te richten. We waren

vrouwen. Dat is min of meer toevallig zo

allemaal actief in verschillende Latijns-

gekomen, vertelt Villamil. ‘Wij zijn allemaal

Amerikaanse organisaties en kwamen elkaar

in een algemene ledenvergadering gekozen.

regelmatig tegen. Cordaid, die ons onder-

Het is wel zo dat het grootste deel van de

steunde, adviseerde ons een Platform op te

Latijns-Amerikaanse migrantengemeenschap

richten waarin we de krachten van de ver-

bestaat uit vrouwen. In de jaren ’70 waren

schillende Latijns-Amerikaanse organisaties

er veel politieke vluchtelingen. De afgelo-

zouden kunnen bundelen. Vooral kleine orga-

pen tien jaar hebben we te maken met een

nisaties hebben hulp nodig om hun doelen te

groot aantal illegale migranten uit Latijns-

bereiken. En door onze krachten te bundelen,

Amerikaanse landen. Dit zijn ook weer veel

kunnen we naar buiten toe duidelijker maken

vrouwen die hier komen werken en het geld

waar we voor staan.’

terugsturen naar hun families.’

POLH richt zich op Latijns-Amerikaanse organisaties die in Nederland werkzaam zijn.

Verliefd

Daarnaast werkt POHL samen met kerken

‘Je mag tegenwoordig als migrant niet meer

in Rotterdam, Amsterdam en Den Haag die

verliefd worden’, merkt Villamil op. ‘Het wordt

maatschappelijk werk doen onder Latijns-

je ontzettend moeilijk gemaakt om samen

Amerikaanse mensen.

te leven in Nederland. Ik woonde acht jaar in

De kerk is voor veel illegale migranten de

Nederland voordat ik de taal goed beheerste.

ontmoetingsplek. ‘De kerk biedt ze een

Nu moet je als migrant in je land van her-

vertrouwensplek. Daar vragen we niet naar

komst al examen doen in de Nederlandse taal.

hun papieren maar naar de hulp die ze nodig

Hoe is dat, vanuit het niets, mogelijk?’

hebben. Ze weten dat wat ze vertellen,

‘Wij willen duidelijk maken dat migranten

binnenskamers blijft.’

geen criminelen zijn, dat wij als mensen behandeld willen worden. We ondersteunen

16

In het kort…

migranten door ze voorlichting te geven

tweede doel, we hopen daar in 2010 mee te

over rechten en plichten die je in dit land

beginnen. Dit is bovendien een eis van

organisatie

hebt. Daarnaast voeren we een lobby voor

Cordaid. We willen ons gaan richten op

Plataforma de Organizac Latinoamericanas

acceptabel beleid ten opzichte van migranten.’

projecten op het gebied van gezondheidszorg,

en Holanda

Organisaties die deel maken van POLH

educatie en ontwikkelingssamenwerking.‘

opgericht

organiseren voorlichtingsbijeenkomsten en

In 2005 door acht vrouwen uit verschillende

cursussen. ‘Zij geven voorlichting over het

Stem

Latijns-Amerikaanse landen

leven in Nederland, maar zij zorgen ook voor

Villamil is van mening dat het steeds belang-

missie

gezellige bijeenkomsten waar mensen elkaar

rijker wordt dat verschillende migranten-

Het ondersteunen, coördineren en bundelen

kunnen ontmoeten. Het is ook belangrijk

organisaties samenkomen en samen een

van krachten van bestaande organisaties/

om af en toe een feestje te vieren, om de een-

stem geven aan de migranten in Nederland.

organisaties in oprichting die werken aan het

zaamheid te bestrijden en om het isolement

‘We moeten niet als latino‘s in een hoek gaan

optimaliseren van sociale en economische

te voorkomen.’

staan. We zijn steeds meer bezig met samen-

participatie van Latijns-Amerikaanse migran-

werking met organisaties voor migranten uit

ten in Nederland.

Ontwikkelingsprojecten

Afrika en Azië. We moeten richting de politiek

POLH strijdt voor een multiculturele samen-

Een aantal aangesloten organisaties voeren al

en richting de Nederlandse maatschappij een

leving waarin personen van verschillende

op kleine schaal projecten uit. ‘Zij organiseren

gezicht geven aan de vele migranten die hier

religies, etnische en culturele oorsprong

een feest of een collecte in de kerk waarmee

zijn.

gelijke ontwikkelingskansen hebben. POLH

ze hun herkomstland ondersteunen. Wij

streeft naar een inclusieve samenleving waar

willen in de toekomst contacten leggen met

burgers participeren met volledige inacht-

lokale organisaties in de landen, om met hen

neming van hun rechten en plichten

samen te werken voor duurzame ontwikkeling.’

Villamil streeft ernaar dat dat er meer worden.

POLH zal daarbij ondersteuning gaan geven.

‘Het opzetten van ontwikkelingsprojecten in de landen van herkomst een belangrijk Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

17

Hulp van christelijke en islamitische Molukkers komt bij iedereen terecht ‘Het is belangrijk dat islamitische en christelijke Molukkers hier in Nederland

samenwerken voor een vreedzame samenleving op de Molukken. Door hier samen te werken, geven we een voorbeeld aan de mensen daar.’ Sam Pormes van TitanE legt

uit hoe de doelstellingen van de organisatie - een rechtvaardige samenleving op de

Molukken bevorderen én een rol spelen bij de bevordering van een multiculturele en multireligieuze samenleving in Nederland – hand in hand gaan. TitanE is een van de

Sam Pormes

oudste migranten zelforganisaties in Nederland. De voorloper van deze organisatie van Molukkers in Nederland, werd in 1969 opgericht.

‘De afgelopen tien jaar hebben we ons vooral

Belangenbehartiger

gericht op het conflict dat zich afspeelde op

Pormes beschouwt TitanE als een belangen-

de Molukken. Wij hebben een belangrijk

behartiger van de ontwikkeling op de Moluk-

signaal kunnen geven door gezamenlijk –

ken. ‘Er zijn 840 dorpen op de Molukken.

moslims en christenen – hulp te bieden aan

In Nederland worden 80 daarvan vertegen-

alle geloofsgroepen op de Molukken. We

woordigd door Molukkers die oorspronkelijk

hebben bewust geen partij gekozen en we

uit die dorpen komen. De Molukse gemeen-

hebben ook donoren erop gewezen dat het

schap in Nederland is sterk gericht op het

belangrijk is dat projecten die zij ondersteu-

ondersteunen van het ‘eigen’ dorp. Daaraan

nen, zich richten op alle geloofsgroepen. Je

willen we tegemoet komen, want daarvoor is

kunt in die explosieve situatie niet een groep

draagvlak. Tegelijkertijd willen we opkomen

van hulp uitsluiten.’

voor de belangen van die andere 760 dorpen.

Wij wijzen erop dat de mate van armoede en

Pormes vertelt dat het voor TitanE niet

onderontwikkeling de maatstaf moet zijn. We

gemakkelijk was om geen partij te kiezen.

investeren veel in voorlichting en bewustwor-

‘Binnen onze eigen gemeenschap maak je

ding in onze eigen gemeenschap. We maken

daar niet altijd vrienden mee. Daarom hebben

mensen bewust van de effecten van het inves-

we tussen 1999 en 2004 veel publieksdebatten

teren in je eigen dorp en het negeren van het

binnen onze eigen gemeenschap georgani-

buurtdorp. Er zit immers maar een paar meter

seerd. We nodigden vertegenwoordigers van

tussen de dorpen! Als je alleen in je eigen dorp

NGO´s en vanuit de politiek uit, met verschil-

investeert, creëer je ongelijkheid en onbalans,

lende religieuze achtergronden. Het signaal

een voedingsbodem voor sociale tegenstel-

dat we daarmee hebben gegeven is aangeko-

lingen.’ Ontwikkelingssamenwerking is niet

men in Nederland en in de Molukken. We zijn

eenvoudig, vindt Pormes. ‘Dat geldt des te

er trots op dat de hulp aan de Molukken echt

meer voor migrantengroepen. Die moeten

bij iedereen terecht is gekomen.’

met meer factoren rekening houden. We moeten opletten dat we samenwerken met

18

In het kort…

multi-etnische en multi-religieuze organisa-

gen. We ondersteunen ook de renovatie van

ties met een regionale benadering. We wijzen

schoolgebouwen, bijvoorbeeld de vervanging

organisatie

donoren daar ook op.’

van asbest. Daarnaast voorzien we afgelegen

TitanE

gemeenschappen van leermiddelen. Verder

opgericht

Onderwijs

ondersteunen we particuliere initiatieven. Zo

In 1998. TitanE komt voortuit de samen-

TitanE heeft uitgebreide ervaring met het

helpen we particulieren die een project willen

voeging van Stichting Rela (1969) en Baileo

onderwijsprojecten. Pormes: ‘Onderwijs is

opstarten, met aanvraagformulieren.’

Maluku (1993).

van levensbelang voor duurzame ontwikke-

missie

ling. Jongeren die studeren zijn traditioneel

Lobby

Het bevorderen van een rechtvaardige

een soort sociale verzekering voor hun

TitanE wil het de lokale overheid niet te

samenleving in Indonesië op de Molukken,

ouders. Zij kunnen later in het onderhoud

gemakkelijk maken als het gaat om het

waarin mensen worden bevrijd uit de

van hun families voorzien. Dat is ook de

organiseren van onderwijs. De organisatie

armoedefuik; een samenleving waar de

positie van veel Molukkers in Nederland – zij

voert wel een lobby bij de Molukse over-

verschillende culturen en religies van elkaar

ondersteunen hun families op de Molukken.’

heid voor toegang tot goed onderwijs voor

kunnen leren en respecteren.

Met die traditie als uitgangspunt, stimuleert

iedereen. ‘We lobbyen bij de gouverneur en

TitanE wil een multiculturele en multi-

TitanE de Molukse gemeenschap in Neder-

vice-gouverneur en bij de provinciale over-

religieuze samenleving in Nederland,

land om ‘hun’ dorpen op de Molukken te

heid. Daarin werken we samen met lokale

waarin geen onderscheid gemaakt wordt in

ondersteunen met een studiefonds.

NGO’s. We versterken lokale organisaties, met

ras, etniciteit, geloof en sekse.

Uit zo’n fonds kunnen studenten collegegeld

name vrouwen, om hun standpunten over

en huisvesting in de stad betalen.

te brengen. We stimuleren vertegenwoordi-

Pormes: ‘We zijn kritisch op wat we wel en

gers uit het maatschappelijk middenveld om

niet doen op het gebied van onderwijs. We

ook actief te participeren. Op dit moment is

vinden dat de overheid verantwoordelijk is

maar liefst tien procent van de statenleden

voor het basisonderwijs. Die verantwoor-

afkomstig uit het maatschappelijk midden-

delijkheid willen we niet overnemen. We

veld. Dat is nog nooit zo veel geweest. Dat

steunen wel onderwijsvoorzieningen, vooral

biedt aanknopingspunten voor de lobby voor

als het gaat om buitenschoolse voorzienin-

ontwikkeling!’

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

19

‘Migranten hebben een gevoel van pijn en tekortkoming tegenover hun moederland’ ‘Wij, als jonge Somaliërs, weten wat er speelt in Somalië. We kennen de situatie en

we weten welke noden er zijn. Tegelijk weten we hoe het is om immigrant te zijn in

Nederland, om op eigen kracht te integreren in de Nederlandse samenleving.’ Guled Yusuf van Nedsom is enthousiast over de brug die Somalische immigranten kunnen

Guled Yusuf

slaan tussen Nederland en Somalië. Nedsom verenigt Somalische migranten in Nederland en verbindt hen met autochtone Nederlanders.

Nedsom werd in 1999 opgericht als een

doen en te onderzoeken welke behoeften er in

platform voor autochtone Nederlanders

Somalië zijn.

en Somalische immigranten. Nedsom wil

‘Er zijn veel hoogopgeleide jonge Somaliërs in

contact tussen de Nederlandse Somaliërs

Nederland. Sommigen zijn hier op zo’n jonge

tot stand brengen, de Somalische cultuur

leeftijd gekomen dat ze de Somalische taal

promoten en ontwikkelingsprojecten in

niet meer spreken, zij voelen zich meer Ne-

Somalië ondersteunen.

derlanders dan Somaliërs. We geloven dat het goed is om ze een besef over hun afkomst mee

Diaspora Partnerschap Programma

te geven. Daarnaast willen zij hun capaciteiten

Als gevolg van de burgeroorlog zijn veel

benutten en solidair zijn met ons land van

hoogopgeleide Somaliërs gevlucht. Nedsom

herkomst. Jongeren die hier als kind gekomen

wil die ‘brain drain’ compenseren door hoog-

zijn, kunnen zich niet meer herinneren hoe

opgeleide migranten uit te zenden naar hun

het is in Somalië. Wij geven hen de kans om

land van herkomst.

naar Somalië te gaan en om met eigen ogen

In het driejarige Diaspora Partnerschap

te zien hoe het er is en welke noden er zijn.’

Programma van Nedsom, kregen bijna of

20

net afgestudeerde Somalische jongeren en

Pijn en tekortkoming

jonge professionals van Somalische afkomst,

Nedsom voerde het Diaspora Partnerschap

de kans om terug te gaan naar Somalië en

Programma uit in samenwerking met CARE

mee te werken aan de opbouw van hun land.

Nederland. Het streven was om 23 jongeren

De professionals zijn Somalische migranten

de kans te geven om mee te werken aan de

die Somalië goed kennen en goed zijn in

versterking van het maatschappelijk mid-

hun werk in Nederland. Zij kunnen met hun

denveld in Somalië. Het programma bleek in

kennis bijdragen aan capaciteitsopbouw van

een enorme behoefte te voorzien. Uiteindelijk

organisaties en semi-overheidsinstellingen in

werden er 30 migranten uitgezonden: 14 jon-

Somalië. Bijna- en netafgestudeerden werden

geren en 16 professionals – technici, verpleeg-

als trainee uitgezonden om ervaring op te

kundigen, een IT engineer en professoren.

In het kort…

Yusuf: ‘Niet alleen de vraag vanuit Somalië

contact tussen Somalische migranten en

was groot, maar ook vanuit de Somalische

autochtone Nederlanders, om de integratie

organisatie

jongeren in Nederland. Veel migranten voelen

van vluchtelingenjongeren te bevorderen.

NedSom

pijn en tekortkoming ten opzichte van hun

Door middel van het project Talk2me ont-

opgericht

moederland. Ze willen heel graag iets doen

moeten autochtone jongeren en vluchtelin-

In 1999 uit initiatieven van Somalische

voor hun land, maar ze krijgen de kans niet

genjongeren elkaar. Deze ontmoeting vindt

jongeren met een hogere en middelbare

en ze weten niet hoe. Dit programma gaf hen

plaats in de vorm van de talkshow Talk2me.

opleiding die in Nederland woonachtig zijn.

de kans om op een effectieve en efficiënte

Nedsom’s motto is ‘op het moment dat je met

missie

manier iets terug te doen voor Somalië.’

iemand gaat communiceren, is er het

NedSom zet zich met hart en ziel voor de

In overleg met het Ministerie van Buitenlandse

begin van integratie’. De talkshow is te zien

armoedebestrijding, gelijke kansen tussen

Zaken onderzoekt Nedsom hoe er een gevolg

op de website van Nedsom en wordt uitge-

mannen en vrouwen, maar streeft ook naar

gegeven kan worden aan het succesvolle

zonden bij de regionale omroep Den Haag TV.

een wereld waarin geen grenzen worden ge-

Diaspora Partnerschap Programma.

steld aan de ontplooiingsmogelijkheden van mensen. Nedsom wil bijdrage leveren

Talk2me

aan de economische onafhankelijkheid

Ook op andere manieren laten de Somaliërs

van Somaliërs waarin burgers zelfstandig

vanuit de diaspora zich zien en horen in hun

actief deelnemen aan de ontwikkeling en

herkomstland. Via een radiostation voorziet

wederopbouw van het land.

Nedsom mensen in Somalië van evenwichtige informatie over hun regio. Ook hierbij wordt de brug geslagen met Nederland. Via het radiostation proberen Somaliërs in de diaspora een beeld te geven van hun leven in Nederland.

Daarnaast willen zij het heersende beeld van Somaliërs bijstellen dat het leven als migrant in Nederland altijd rooskleurig zou zijn.

In Nederland streeft Nedsom naar duurzaam Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

21

Deel 2

Practices Ontwikkelingsprojecten van migranten in de praktijk

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

23

Kansen door onderwijs voor kinderen op de Molukken Tussen 1999 en 2004 belandden de Molukse eilanden in een spiraal van geweld en verwoesting als gevolg van tegenstellingen tussen moslims en christenen.

Het Molukse volk krabbelt weer op en staat nu voor grote uitdagingen. Huizen en scholen zijn verwoest en mensen moeten weer vreedzaam gaan samenleven.

Kinderen in het bijzonder zijn slachtoffer geworden van het humanitaire conflict.

Francien Nussy

24

Veel ouders kunnen geen schoolgeld, schoolboeken en schoolkleding voor hun kinderen betalen. Zo missen veel kinderen de kans op onderwijs.

De door Molukse migranten opgerichte

Samenwerking

stichting Jajasan Pemadjuan dan Penguatan

‘We werken nauw samen met een zusterorga-

Hubungan is al sinds 1983 gericht op de

nisatie op de Molukken. Zij kennen de situatie

ondersteuning van Molukkers in Nederland

het best. Zij gaan naar de dorpen en de kam-

en op de Molukken. Francien Nussy vertelt

pongs om na te gaan waar de hulp het hardst

dat Jajasan zich steeds meer op kinderen is

nodig is. Wij zijn vanuit Nederland ook naar

gaan richten. ‘Omdat we zelf zo vaak op de

de Molukken gegaan om daar te spreken met

Molukken komen, zien we met eigen ogen

het dorpshoofd en de hoofdonderwijzer.

waar de nood het hoogst is. We zagen dat

Zij gaven aan wie de kansarme kinderen

heel veel kinderen niet naar school kunnen

zijn. Zo zorgen we, in nauwe samenwerking

omdat hun ouders geen schooluniformen

met de mensen ter plaatse, dat de hulp daar

en schoolgeld kunnen betalen. Of kinderen

terecht komt waar dat het hardst nodig is.’

zitten met een lege maag in de klas omdat

Het uitreiken van de schooluniformen en

er geen geld is voor een ontbijt. Toen we in

microkredieten is onderdeel van een groter

2007 de Ideeënwedstrijd wonnen, was dat de

plan voor onderwijs van Jajasan. De stichting

aanzet om ons plan om daar iets aan te doen,

wil een internaat bouwen voor kinderen uit

te gaan uitvoeren.’

zowel de islamitische als uit de christelijke

Stichting Jajasan won de Ideeënwedstrijd

gemeenschap. Francien Nussy: ‘Wij kunnen,

met een plan dat uit twee delen bestond.

als christelijke organisatie, niet alleen de

De stichting wilde 250 basisschoolleerlingen

christenen helpen. Dat zou het vuurtje weer

een pakket met een schooluniform geven en

aanstoken. Het heikele punt was waar het

daarnaast microkredieten ter beschikking

internaat gebouwd zou worden. De moslims

stellen voor moeders. Met een microkrediet

willen het op hun gebied maar de christenen

kunnen moeders een kleine onderneming

willen het ook op hun grond. Het is heel moei-

starten. Als tegenprestatie moeten de

lijk om dan de knoop door te hakken, omdat

moeders voor een ontbijt zorgen voor drie

de vrede op de Molukken nog zo heel broos

of vier kinderen.

was. Uiteindelijk hebben we ervoor

gekozen om het internaat op christelijk

mensen daar het geld toe. Daarbij moet je je

gebied te bouwen. We hebben daar nu grond

realiseren dat die mensen ook niks hebben.

voor gekocht en we hebben de juiste papieren.’

De verleiding is dan groot om iets van het

Het project heeft alleen kans van slagen als je

geld voor jezelf te gebruiken.’

goede contacten onderhoudt met de lokale

‘Wij in Nederland doen alles pro deo, maar

overheid en andere belanghebbenden, is de

voor de mensen met wie we op de Molukken

ervaring van Francien Nussy. ‘We zijn met ons

samenwerken is dat minder vanzelfsprekend.

plan naar de gouverneur geweest, naar de

De tijd die ze steken in vrijwilligerswerk voor

burgemeester van Ambon, naar het synodale

Jajasan, kunnen ze niet gebruiken voor een

bestuur van de lokale kerk en naar leiders

tweede baan om te voorzien in het levenson-

binnen de islamitische gemeenschap. We

derhoud van hun gezin. We moeten ons goed

voelden dat we ons moesten bewijzen, dat

bewust zijn van de situatie waarin de mensen

we eerst maar eens moesten laten zien dat

zitten met wie wij samenwerken!’

we het serieus meenden en dat we echt iets concreets zouden kunnen bijdragen. Omdat we een geldprijs kregen met de ideeënwedstrijd, konden we de schooluniformen uitdelen waarmee we een concreet begin hebben gemaakt en waarmee we aantoonden dat we serieus zijn.’

Vertrouwen

Wijze lessen…

Zorg dat u goede contacten heeft met de lokale overheid en met vertegenwoordigers van alle belanghebbenden.

Wees u bewust van de situatie van de mensen met wie u in het land zelf samenwerkt, dat zij ook niks hebben.

Houd in uw begroting rekening met hoge bijkomende kosten.

Transport, vervoer, reizen, het gaat allemaal moeilijker en het is kostbaarder dan in Nederland.

Niet alles liep zoals Jajasan het van tevoren gehoopt had. Zo konden microkredieten maar aan een paar vrouwen uitgereikt worden, omdat de stichting niet genoeg betrouwbare tussenpersonen kon vinden. ‘Je vertrouwt Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

25

Ex-kindsoldaat bouwt middelbare school in geboortedorp Kon Kelei (26) werd als jongetje van vier jaar oud samen met andere kinderen door

de SPLA meegenomen uit zijn geboortedorp in Zuid Sudan. Vanaf zijn zevende jaar

diende hij als kindsoldaat. Op zijn veertiende wist Kon te ontsnappen toen het kamp door het regeringsleger werd aangevallen. In Khartoem probeerde hij de basisschool af te maken en naar de middelbare school te gaan. Toen hij zeventien was, vluchtte Kon naar Nederland. Nu studeert hij rechten in Nijmegen. Zijn ervaringen hebben

Kon Kelei

26

hem vastbesloten gemaakt om een school voor voortgezet onderwijs te bouwen in zijn geboortedorp, Cuey Machar.

‘Ik schreef mijn eigen levensverhaal. Daaruit

Voortgezet onderwijs

blijkt hoe belangrijk onderwijs voor mij is

Kelei is ervan overtuigd dat Zuid Sudan nu

geweest. Met mijn verhaal ben ik op ver-

juist meer scholen voor voortgezet onderwijs

schillende grote ontwikkelingsorganisaties

nodig heeft. ‘De meeste kinderen in Zuid Sudan

afgestapt om hen te bewegen om zich in te

zijn nog wel in staat om basisonderwijs te

zetten voor voortgezet onderwijs in Zuid

volgen. Dat kan vaak in hun eigen dorp. Maar

Sudan. Keer op keer werd ik teleurgesteld: de

voor voortgezet onderwijs moeten ze veel

grote organisaties zijn alleen geïnteresseerd

verder weg, naar een stad. Ouders laten hun

in projecten voor basisonderwijs of voor be-

kinderen – en vooral hun dochters – dan niet

roepsonderwijs. Ik kreeg het advies om er een

gaan.’ Kon Kelei benadrukt hoe belangrijk

particulier initiatief van te maken en mijn

voortgezet onderwijs is voor de toekomst van

eigen stichting op te richten.’ In 2005 richtte

zijn land. ‘We moeten ons land opbouwen. Er

Kelei CMSF (Cuey Machar Secondary School

moet weer een goed functionerend overheids-

Foundation) op.

apparaat komen. De mensen die ons land

Kelei blijft contact zoeken met grote donoren

zullen leiden, moeten goed opgeleide mensen

om fondsen te werven voor zijn project.

zijn.’

Daarnaast organiseert CMSF zelf fond-

Meisjes krijgen niet de kans om verder te

senwervingsacties; van meedoen met de

leren omdat zij een hoge bruidschat zullen

Dam-tot-Dam-loop tot broodjes verkopen op

opbrengen. Dan is het echter wel van groot

de campus. ‘Voortgezet onderwijs moet een

belang dat hun ouders een oogje op hen

onderdeel van het beleid van grote organi-

houden en dat is onmogelijk als zij buiten de

saties worden. Europa geeft Afrika al bijna

invloedsfeer van hun familie, in de stad naar

60 jaar voedselhulp. Laten we nu ook kennis

school gaan. Om die reden bouwt CMSF een

geven, en niet alleen op basisniveau. Europa

school in het dorp. ‘Zo hebben ouders geen

is tenslotte ook niet sterk geworden dankzij

reden meer om te zeggen dat hun dochters

voedselhulp, maar dankzij kennis.’

niet naar school kunnen gaan.´

Bouw

voormalige kindsoldaten in de school.

CMSF werd gesteund met donaties van

Kelei nam een plaatselijke aannemer aan en

Warchild en NCDO. In 2007 won CMSF 5000

zette twee van zijn broers in als toezichthou-

euro bij de Ideeënwedstrijd. Met de donaties

ders. ‘Ik heb ze verteld dat ik in Nederland in

en het prijzengeld kon CMSF in 2008 een start

grote problemen kom als zij misbruik maken

maken met de bouw van de school. Inmiddels

van hun positie en als ze geld verduisteren. Ik

verrijzen in Cuey Machar de eerste muren van

heb een beroep gedaan op onze familieband.

de school.

Dat betekent veel in Sudan.’

Kelei: ‘Ik ben eerst zelf teruggegaan naar mijn geboortedorp. Daar heb ik gesproken met dorpsoudsten. Ik heb hen gezegd dat ik hen eigenlijk niet goed ken; ik was vier toen ik wegging. Dus ik weet niet wat zij zelf nodig hebben. Ik heb ze mijn plan laten zien en gevraagd of zij dit een goed idee vinden, of dat zij andere dingen harder nodig hebben.

Als ze een waterput of een kliniek beter kunnen gebruiken, ga ik me daarvoor inzetten.

Maar zij gaven aan dat ze toegang hebben tot basisonderwijs en dat een kliniek bereikbaar is. Dit is wat zij ook nodig hebben.’

Het schoolgebouw bestaat uit acht leslokalen, een administratieblok met een bibliotheek en een kantine. De ruimten in de school kunnen ook door de vrouwen van het dorp als ontmoetingsplek worden gebruikt. Daarnaast wil CMSF zorgen voor psychosociale hulp voor Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

Wijze lessen…

Laat uw eigen ervaring, uw eigen geschiedenis, het vertrekpunt zijn van uw initiatief. Uw eigen ervaring geeft u een drive waarmee u mensen voor uw project weet te winnen.

Ga niet de baas spelen in uw land van herkomst.

Laat zien dat u hart heeft voor het land waar u vandaan komt, maar dat u ook wilt luisteren naar wat de mensen zelf willen.

Houd vast aan uw ideaal.

Grote organisaties waar u fondsen werft, kunnen u vragen om uw project aan te passen. Wees daarin flexibel, maar houd wel vast aan de kern van uw plan.

27

Lokale markt geeft vrouwen in Cabubuhan inkomsten én zelfvertrouwen ‘Ik ben er al lang niet meer geweest, maar mijn hart blijft in mijn geboortedorp. Ik wil mijn dorpsgenoten laten zien dat ik om ze geef, dat ik vooruitgang wil bereiken voor

de hele gemeenschap.’ Jessie Ligan komt uit de Filippijnen, uit het dorpje Cabubuhan.

‘Eens in de vier of vijf jaar kom ik er. Als we boodschappen wilden doen, moesten we veertig kilometer reizen naar de dichtstbijzijnde markt. Dat betekent dat boeren die hun producten willen verkopen, ook veertig kilometer moesten reizen. Dat is een

Jessie Ligan

groot probleem, ook omdat reizen geld kost. Mijn dorpsgenoten zeiden regelmatig dat ze graag zouden willen dat er een lokale markt zou zijn.’

Jessie Ligan is een van de oprichters van DAMAYAN, een organisatie van Filippijnse

Millenniumdoelen

migranten in Nederland. In 2005 won

In 2000 hebben regeringsleiders van

DAMAYAN de Ideeënwedstrijd met ‘Maria

189 landen afgesproken om vóór 2015 de

goes to town’, een plan om een lokale markt

belangrijkste wereldproblemen aan te

te starten in Cabubuhan. Op deze markt kun-

pakken. Er zijn acht concrete doelstel-

nen vrouwen uit de omgeving hun groenten

lingen vastgelegd: de millenniumdoelen.

en fruit verkopen. Ligan: ‘Vrouwen zijn van

Deze doelstellingen zijn (in het kort):

groot belang in de Filippijnse maatschappij.

> Armoede halveren

Zij tonen vaak een groter verantwoordelijk-

> Iedereen naar school

heidsgevoel voor het welzijn van hun gezin

> Mannen en vrouwen gelijkwaardig

dan de mannen. Daarom wilden we dit

> Minder kindersterfte

project speciaal op vrouwen richten’.

> Verbeteren van de gezondheid van

Fondsenwerving

> Bestrijden van hiv/aids, malaria en

moeders DAMAYAN had 17.000 euro nodig om het plan voor de lokale markt te kunnen uitvoeren.

Het prijzengeld van de Ideeënwedstrijd hielp hen op weg. Andere financiers volgden snel.

Ligan: ‘Het kostte ons niet veel moeite om de fondsen te werven. Het gaat erom dat je een

andere dodelijke ziektes > Meer mensen in een duurzaam leefmilieu > Mondiaal samenwerkingsverband voor ontwikkeling Bron: www.millenniumdoelen.nl

goed projectvoorstel hebt en dat je dat voor-

28

stel voorlegt aan de organisaties waarvan de

Verantwoordelijkheid nemen

portfolio overeenkomt met de doelstelling

Tussen het indienen van het projectvoorstel

van je organisatie. Bovendien sloot ons plan

totdat het marktgebouw in Cabubuhan er

– bestrijding van armoede met de focus op

stond, zaten zeventien maanden. Maanden

vrouwen – goed aan bij de millenniumdoelen.’

waarin er onderhandeld moest worden met

de lokale overheid en waarin DAMAYAN

Tulang in een lokale ngo. ‘Het is heel belang-

samenwerking opbouwde met een lokale

rijk dat de vrouwen zich eigenaar voelen van

ngo. ‘Wij vinden het belangrijk dat de lokale

het project en van de markt. Zo blijven ze

overheid betrokken is en verantwoordelijk-

betrokken en voelen ze zich verantwoordelijk.

heid neemt. Het gaat immers om een project

Door hen te trainen in ondernemerschap,

voor de eigen gemeenschap. Wij vinden dat

groeit ook hun zelfvertrouwen.’

de lokale overheid dan ook moet bijdragen, en een stuk grond voor het gebouw ter beschik-

Voorbeeld

king moet stellen. Het kostte moeite om de

De markt in Cabubuhan is nu elke dag open.

overheid daarvan te overtuigen. Het is ons

De markt is een voorbeeld voor de omgeving.

gelukt door vol te houden. Steeds weer ons

‘Vanuit andere dorpen komt ook de vraag naar

verhaal met overtuigingskracht vertellen. We

een lokale markt. In negen tot twaalf andere

geloven er zelf heilig in, en die overtuiging

dorpen is er ruimte om een vergelijkbare

hebben we uiteindelijk kunnen overbrengen.

markt neer te zetten. Andere ngo’s tonen inte-

We kregen 1000 vierkante meter om het

resse en komen naar Cabubuhan om te kijken

gebouw op te zetten.’

hoe de vrouwen het daar doen. De markt in

Hoewel haar dorpsgenoten zelf aangaven

Cabubuhan is het ‘moederproject’. Het geeft

een lokale markt nodig te hebben, kostte het

de vrouwen een groot gevoel van trots, dat

Jessie Ligan ook moeite om hen te overtuigen

wat zij hebben gepresteerd een voorbeeld

van haar plannen. ‘Mensen geloven bijna niet

voor andere dorpen is.’

meer in positieve verandering. Ook daarom is het belangrijk dat de lokale overheid uiteindelijk achter ons stond en ook geloofde in de kracht van ons plan. Zo konden we gezamenlijk de mensen in het dorp overtuigen.’ DAMAYAN organiseerde de vrouwen uit de dorpen Cabubuhan, Kauswagan en Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

Wijze lessen…

Zorg dat er een betrouwbare lokale organisatie is in het land van herkomst, die ter plaatse dingen kan regelen.

Goede samenwerking met de lokale overheid versnelt en vergemakkelijkt de uitvoering van uw project.

Bezoek het project regelmatig zelf om te zien hoe het gaat. Vooral bij de start van het project is het belangrijk om de lokale situatie goed voor ogen te hebben.

Voor het werven van fondsen van grote organisaties is het belangrijk dat u goed op de hoogte bent van de interessegebieden van de organisaties. Dien uw projectvoorstel bij de 29 juiste organisatie in.

Coração em Ação helpt tienermoeders in Kaap Verdië

Het project van Carmen Soares in haar geboortedorp op Santa Nicolau in Kaap Verdië,

begon in 2005 met de verbouwing van de G. K. van Hogendorpschool (GKH) in Rotterdam.

Deze multiculturele school voor vmbo verving het oude schoolmeubilair. Carmen zag hoe alle oude spullen op straat werden gezet en vroeg of zij de tafels en stoelen kon

Carmen Soares

30

weggeven aan scholen in Kaap Verdië. Leerlingen van de GKH laadden een container

vol spullen en Carmen Soares ging naar Kaap Verdië om daar de spullen uit te delen.

‘Uiteindelijk zijn er zes containers met spullen

de fondsen werven voor wat zij nodig hebben’.

naar Kaap Verdië gegaan. Ook matrassen en

Het samenwerken met partnerorganisatie’s

meubilair uit een bejaardenhuis dat werd ver-

is niet moeilijk, vindt Soares. ‘Ik ken iedereen

bouwd, is zo in Kaap Verdië terecht gekomen.’

daar. Het dorp waar ik vandaan kom, bestaat

Toen Soares in Kaap Verdië was om de spullen

uit 650 mensen. Iedereen kent iedereen. Het

uit Nederland uit te delen, werd ze aangespro-

is dan niet moeilijk om mensen bij elkaar te

ken door een jonge moeder. Zij gaf aan dat ze

krijgen en te motiveren.’ Met haar idee om

graag samen met andere tienermoeders een

een naaiatelier te starten op Sao Nicolau won

naaiatelier zouden willen beginnen, maar dat

Coração em Ação de tweede prijs in de Ideeën-

ze geld nodig hadden om een start te kunnen

wedstrijd. Met de geldprijs van 7.500 euro kon

maken.

Soares het plan gaan uitvoeren.

Hart in Actie

Naaiatelier

Terug in Nederland kwam Soares met haar

De lokale partner Odju da Agua en de tiener-

plan voor het naaiatelier voor tienermoeders

moeders zorgden zelf voor een locatie voor

terecht bij Bons Negocios, een overkoepe-

het naaiatelier. Een oude huisartsenpost

lende stichting voor kleinere organisaties

werd opgeknapt en met spullen uit Nederland

van Kaap Verdische migranten in Nederland.

konden de tienermoeders zelf kleding gaan

Op aanraden van Bons Negocios richtte

maken en verkopen. In hetzelfde gebouwtje

Soares Coração em Ação (Portugees voor

is ook een kringloopwinkel en een crèche in-

‘Hart in Actie’) op.‘Bons Negocios adviseerde

gericht. Het project is nog kleinschalig, maar

mij ook om te gaan samenwerken met een

Soares heeft goede hoop dat de opbrengst van

partnerorganisatie in Kaap Verdië. Samen

het naaiatelier zal groeien.

met een lokale partner kan je een duurzaam

‘Het is lastig dat ik niet zo vaak naar Kaap

project beginnen, waarbij de lokale mensen

Verdië kan om met eigen ogen te zien hoe het

kunnen aangeven wat ze nodig hebben. Ik, als

gaat. Daar is gewoon te weinig geld voor.

migrant in Nederland, kan dan in Nederland

Ik zou er wel graag vaker heen willen gaan om

Wijze lessen…

Wees u ervan bewust dat het uitvoeren van een project moeilijker is dan u van tevoren denkt. Het is een langdurig proces dat veel energie kost.

ze te bemoedigen om door te gaan en vast

Bakkerij

te houden aan wat goed gaat. Uiteindelijk

Carmen Soares heeft inmiddels ook ideeën

moeten ze het zelf doen. Ik zit op afstand en ik

voor een nieuw project in Kaap Verdië. ‘Samen

hoop dat ze het volhouden.’

met een andere organisatie, Makica, willen

Soares kan ook niet altijd aanwezig zijn bij

we mensen helpen om een lokale bakkerij

het uitdelen van de spullen. ‘Het uitdelen van

op te zetten. In de regio waar we dat willen

de spullen gebeurt niet altijd eerlijk. Mensen

doen, is de dichtstbijzijnde bakkerij twee

hebben zo weinig, dat de verleiding groot is

kilometer verderop. Met een microkrediet van

als er een container vol spullen uit Nederland

bijvoorbeeld 5000 euro kunnen de mensen

aankomt.’

zelf een bakkerij beginnen en daar geld mee

Het is belangrijk dat de mensen in het land van herkomst aangeven wat zij nodig hebben, wat hun prioriteiten zijn.

Neem dat als uitgangspunt, niet wat u zelf voor ogen heeft om voor hen te organiseren.

Hou vol! Geef niet op om mensen om geld te vragen voor uw project.

Alle beetjes helpen.

verdienen.’

Obstakel Gebrek aan geld noemt Carmen Soares als het grootste obstakel. ‘Het kost niet veel moeite om aan spullen te komen, maar het vinden van donateurs is moeilijk.’ Soares probeert geld in te zamelen onder Kaap Verdianen in Nederland. ‘De Kaap Verdische gemeenschap is groot, maar er zijn heel veel kleine Kaap Verdische organisaties. Daardoor is het moeilijk om de gemeenschap als geheel te bereiken en te vragen om een bijdrage.

Het zou veel beter zijn als we onze krachten zouden bundelen. Nu zijn er zoveel kleine organisaties die elk iets anders doen. Maar ik hou vol! Maar alle spullen die ik krijg, en elk beetje geld, helpt.’

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

31

Migranten zetten in Nederland opgedane kennis in op de Filippijnen De meeste leden van de Filippijnse migrantenorganisatie Pasali gaan weer naar huis.

Vanuit Nederland bereiden zij hun terugkeer voor. ‘Als je je terugkeer niet voorbereidt,

wordt het heel moeilijk om daar een bestaan op te bouwen’, vertelt Nonoy Ty van

Nonoy Ty

Pasali. ‘Samen investeren we in ons land. Wij gaan terug om ons land op te bouwen en we stimuleren hoogopgeleide jongeren om in de Filippijnen te blijven.’

Pasali werd in 1994 opgericht met als doel de

werd beheerd door een Filippijnse NGO. We

ondersteuning van Filippijnse migranten in

hadden er zelf veel minder controle op. We

Nederland en hun familie in de Filippijnen.

hebben hierdoor geld verloren, maar het was

Nonoy Ty: ‘De eerste jaren zijn we nooit echt

een leerzame ervaring. We weten nu dat we

bezig geweest met het werven van fondsen

ons geld nooit zomaar aan een NGO zullen

bij grote organisaties. Alle leden dragen

toevertrouwen. We zetten mensen in die we

financieel bij. Daarnaast organiseert Pasali

kunnen vertrouwen. Een lokale NGO zou dan

evenementen om fondsen te werven. Vanuit

wel kunnen helpen bij het geven van training

het potje dat we zo aanleggen, investeren we

aan onze partners. En we moeten altijd alert

in ondernemingen van de leden in Nederland

blijven, ook als onze eigen familieleden de

en in de Filippijnen’. Pasali investeert ook

leiding over de projecten hebben.’

in de studie van familieleden van de Pasali-

Het tweede leningenprogramma werd een

leden. Familieleden die een opleiding hebben

succes. ‘Dit is een project voor boeren, voor

gevolgd, kunnen vervolgens worden ingezet

zowel moslims als christenen. Dat is in de

om projecten en ondernemingen die Pasali

Filippijnen bijzonder. De leden van Pasali in

heeft opgezet, te runnen. Met dit project

Nederland zijn zowel moslims als christenen,

‘From Brain Drain to Brain Gain’, won Pasali in

en hier levert dat geen enkel probleem op. Die

2003 de tweede prijs in de Ideeënwedstrijd.

goede relatie die we hier onderling hebben, willen we overbrengen naar de Filippijnen.’

From Brain Drain…

32

‘Door middel van een klein leningenprogramma

…to Brain Gain

ondersteunen we boeren en vissers. De meeste

Vanuit Nederland ondersteunt Pasali het

van onze leden komen van het platteland.

werk in de Filippijnen niet alleen met geld

Daarom weten we hoe hard investeringen

maar ook met kennis. ‘Veel van onze leden

daar nodig zijn.’

zijn ingenieurs. Onze kracht is kennis op het

Het eerste leningenprogramma dat Pasali

gebied van technologie. Door ons werk hier in

uitvoerde, was geen succes. ‘Dit programma

Nederland, en door contacten met Nederlandse

ondernemingen, neemt onze kennis verder

Kracht van migranten

toe. Die kennis kunnen we vervolgens inzet-

Andere migrantenorganisaties in Neder-

ten in de Filippijnen.’ Zo bezocht Pasali ETC/

land tonen belangstelling voor de projecten

Compas in Leusden om daar de vraag voor te

van Pasali. Organisaties van migranten uit

leggen waarom de rijstoogsten in China en

Ghana en Liberia willen Pasali’s projecten

Thailand zoveel beter zijn dan in de Filip-

ook gaan toepassen in hun eigen land. ‘In

pijnen. ‘Met de daar opgedane kennis zijn en

Nederland is een interessante gemeenschap

met onze eigen technische kennis en ervaring

van migranten uit verschillende landen die

we aan het werk gegaan in de Filippijnen.

kennis uitwisselen. We zijn ervan overtuigd

Het leningenprogramma is uitgebreid tot

dat dit soort projecten ook in andere landen

een ruraal ontwikkelingsprogramma gericht

kunnen werken. De kracht van onze projecten

op het verbeteren van de voedselzekerheid.

zit in de migranten. Migranten hebben status

Hiervoor kregen we steun van Cordaid. In het

in hun land van herkomst. Hun familie kijkt

gebied waar we werken is de opbrengst van

tegen ze op, want ze sturen geld terug. Als

de rijstoogst verhoogd met ten minste dertig

zij dan met concrete ideeën voor verbetering

procent!’

komen, zijn familieleden geneigd om dat van

De projecten van Pasali lopen goed en zijn

hen aan te nemen. Lokale overheden hebben

deels zelfs zelfvoorzienend. Nonoy Ty: ‘Er

ook vertrouwen in de goede bedoelingen van

blijven uitdagingen. We willen onze projecten

migranten. Wij worden niet verdacht van

graag uitbreiden naar andere gebieden. Maar

politieke partijdigheid. Overheden hebben

dan hebben we meer fondsen nodig. We staan

een positief beeld van migranten, als mensen

nu voor de uitdaging om fondsen te werven

die bijdragen aan de groei van de economie.

bij grote organisaties. Dat betekent dat we

Dat positieve beeld kunnen we uitbuiten.

de taal van die organisaties moeten leren

Dat geeft hoop voor de toekomst van onze

spreken.’

landen!’

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

Wijze lessen…

De belangrijkste succesfactoren: een goed plan, de bereidheid om u ervoor in te zetten, geloof in het succes ervan.

Gebruik de bronnen en de kennis die u in Nederland verzamelt, in uw land van herkomst.

Investeer in de mensen met wie u ter plaatse samenwerkt.

Blijf betrokken. Ga met eigen ogen zien wat er gebeurt, ook als een project goed loopt.

Zorg dat u goede samenwerking opbouwt met de lokale overheid.

33

Hirda verbreekt de stilte rond vrouwenbesnijdenis De Somalische stichting Hirda werd in 1998 opgericht door Somaliërs die tussen 1992 en 1996 naar Nederland kwamen, op de vlucht voor de gewelddadige strijd tussen

krijgsheren. Binnen de Somalische gemeenschap in Nederland ontstond al snel de

behoefte om deel te nemen aan humanitaire hulp en bij te dragen aan de opbouw van Somalië. Van infrastructuur en overheidsinstellingen in Somalië staat niets meer

overeind. Er is geen functionerende overheid, geen gezondheidszorg en onderwijs,

Mohammed Egal

geen wetten en regels. In die onzekere situatie probeert Hirda bij te dragen aan wederopbouw.

Mohammed Egal, bestuursvoorzitter van

bij Hirda bijzondere aandacht. Vrouwen in

Hirda: ‘Onder Somalische intellectuelen in de

Somalië zijn de kostwinners en dragen de

diaspora was grote behoefte om iets te doen,

verantwoordelijkheid voor het gezin. Tegelijk

vooral met het oog op de toekomst voor de

krijgen meisjes en vrouwen minder kansen

jongste generatie. Daarom was onze focus

om zich te ontwikkelen. Egal: ‘We geven

in eerste instantie op onderwijs.’

microkredieten aan de ouders onder voor-

In 1999 werd een school gebouwd met

waarde dat ze hun dochters naar school

financiële bijdragen van de Somalische

sturen. Dat is een van de dingen die wij doen

gemeenschap in Nederland.

om te zorgen voor evenwichtige participatie van jongens en meisjes in het onderwijs’.

Mentaliteitsverandering

34

Een belangrijk onderdeel van het werk van

Samenwerking

Hirda is bewustwording. ‘Mensen moeten

Na het eerste succes van de bouw van een

leren het zelf te doen, niet af te wachten

school, wilde Hirda meer doen. De stichting

totdat er van buiten hulp komt. De mensen

moest donoren vinden voor de financiering

waren gewend dat basis- en voortgezet

van haar projecten. Egal: ‘We lobbyen bij do-

onderwijs gratis was. Er is een mentaliteits-

noren om ze te overtuigen. We hebben Novib

verandering nodig, zodat mensen beseffen

uitgenodigd voor een fact finding mission in

dat ze moeten participeren. Zo helpen we

Somalië, zodat deze organisatie kon zien wat

mensen bij het oprichten van oudercommis-

wij daar hebben gedaan en wat we van plan

sies die verantwoordelijkheid krijgen voor het

zijn. Nu worden we gesteund door Novib,

reilen en zeilen van de school. Het principe

Hivos en Unicef. Het is van groot belang om

van de oudercommissie kennen wij vanuit

een relatie op te bouwen met donoren, om

Nederland. We hebben ervaren dat betrokken-

transparant te zijn en ze te voorzien van alle

heid essentieel is voor het succes en voor de

informatie.’

duurzaamheid van een project.’

Hirda werkt samen met lokale organisaties in

De positie van vrouwen en meisjes krijgt

Somalië. ‘We voorzien deze organisaties niet

alleen maar van fondsen. We adviseren en we

niet zo is, dat vrouwenbesnijdenis voortkomt

doen het samen. Vanuit Nederland brengen

uit de traditie. We werken hierin samen met

we veldbezoeken om te zien hoe de projecten

gezaghebbende mensen uit de gemeenschap,

lopen. En we werken met lokale medewer-

zodat de boodschap geloofwaardig is.’

kers.’ Een comité in Somalië beslist over het

Naast het bespreekbaar maken van het

aannemen van nieuwe medewerkers. Daar-

probleem, biedt Hirda praktische oplossingen

naast werkt Hirda met vrijwilligers vanuit de

aan vrouwenbesnijdsters die hiermee de kost

gemeenschappen in Somalië.

verdienen. ‘Wij bieden deze vrouwen alternatieven. Met ondersteuning van Hivos, kunnen

Stilte verbreken

we deze vrouwen training aanbieden zodat ze

Een gevoeliger kwestie is het in Oost Afrika

als vroedvrouwen kunnen werken.’

wijdverbreide gebruik van vrouwenbesnij-

Het probleem is echter wijdverbreid en de

denis. Egal: ‘Tachtig procent van de Somali-

projecten van Hirda zijn een druppel op de

sche vrouwen in Nederland kennen de pijn

gloeiende plaat. ‘Het probleem is te groot en

van genitale verminking. Dit afschuwelijke

we staan tegenover enorme uitdagingen. Er is

gebruik heeft verstrekkende gevolgen in de

geen overheid met wie we kunnen samen-

levens van deze vrouwen. Het is nooit terug

werken. We werken bovendien in afgelegen

te draaien. Iedereen kent het probleem, maar

gebieden onder vluchtelingen en ontheem-

niemand praat erover. Wij besloten de stilte

den. Er is geen enkele infrastructuur.’ Toch

te verbreken‘.

heeft Egal goede hoop. ‘We zijn toegewijd en

Bewustwording is het sleutelbegrip bij

we houden vol. Bovendien kennen wij, en de

de bestrijding van vrouwenbesnijdenis.

mensen met wie we samenwerken, Somalië

Egal: ‘Veel mensen denken dat dit gebruik

en de Somalische cultuur. Dat maakt het

onderdeel is van hun religie, dat het moet

verschil.’

vanuit hun geloof. Door middel van theater en door het organiseren van bijeenkomsten en conferenties vertellen we mensen dat dit Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

Wijze lessen…

Zorg voor een organisatie die goed in elkaar zit. Dit is van groot belang als je fondsen wilt werven.

Realiseer je dat het opzetten van een project tijd, geld en veel moeite zal kosten. Of je succes zult hebben, hangt af van je toewijding. Daar staat of valt alles mee.

Creëer eenheid onder je achterban in Nederland.

Zet platformen op waar migranten ideeen kunnen uitwisselen.

35

Deel 3

Contact

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

37

Subsidie- en ondersteuningsloketten bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen

Deze lijst van subsidie- en ondersteuningsloketten is niet uitputtend. Kijkt

u voor subsidies ook eens op internet, bijvoorbeeld op www.goededoelen.nl, www.fondsen.org of www.steun.nl. Naast reguliere fondsen zijn er ook

bedrijven die hun steentje willen bijdragen aan ontwikkelingsprojecten.

Soms doen ze dit in de vorm van geld, maar ook in de vorm van goederen.

Grote ondernemingen hebben hier vaak een apart fonds voor opgericht.

Hierover is op internet vaak wel het een en ander te vinden. Daarnaast kunt u ook uw gemeente raadplegen voor technische of financiële steun. Steeds

meer gemeenten proberen burgers tegemoet te komen met eigen initiatieven.

Ook zijn steeds meer gemeenten betrokken bij de Millenniumdoelen-

campagne. Ten slotte wijzen wij u op de Helpdesk van SMS, waar u terecht kunt met al uw vragen, van het opstarten van een project tot capaciteitsbevordering van migranten hier.

Technische ondersteuning bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen

Linkis loketten Linkis is een samenwerkingsverband vanCordaid, ICCO, Novib, Hivos, Plan Nederland, de NCDO en COS Nederland. Iedere financierende

SMS Helpdesk

organisatie die deelneemt aan Linkis hanteert eigen criteria bij het

Via de SMS Helpdesk kunnen organisaties van nieuwe Nederlanders

beoordelen van aanvragen voor subsdie. Sommige organisaties zijn

ondersteuning en begeleiding krijgen met vragen over project-

niet in alle landen actief en andere financieren weer bepaalde activitei-

schrijven, fondsenwerving, organisatieopbouw, netwerken en het

ten wel of juist niet. Projecten die door één van de Linkisorgansisaties

organiseren van activiteiten. Maatschappelijke organisaties en

worden gefinancierd, komen niet in aan- merking voor subsidies van

overheden op landelijk en lokaal niveau kunnen via de helpdesk in

één van de andere aangesloten organisaties. De COSsen kunnen u

contact komen met organisaties van nieuwe Nederlanders, kennis

helpen een keuze te maken uit één van de organisaties en geven u

nemen van activiteiten en zich laten adviseren. Deze helpdesk

advies en begeleiding bij het formuleren van projectvoorstellen.

beschikt over een databank met gegevens van organisaties die op

/ www.linkis.nl

de een of andere manier actief zijn op het gebied van migratie en ontwikkelingssamenwerking, integratie, cultuur, natuur en milieu,

U kunt uw project in de projectengids plaatsen, indien u niet wordt

gezondheidszorg, Europese aangelegenheden en vrijwilligerswerk.

gefinancierd door een van de organisaties in Linkis. U kunt dan een

De SMS Helpdesk is iedere werkdag telefonisch bereikbaar

username en wachtwoord aanvragen bij info@linkis.nl. Met de

(030) 2148063 of per e-mail: info@sms-vluchtelingen.nl.

username en het wachtwoord dat u van Linkis ontvangt kunt u uw

Voor meer informatie: www.sms-vluchtelingen.nl

eigen project(en) toevoegen aan de projectengids.

COS, Centrum voor internationale samenwerking Het COS is een regionaal kennis-en expertisecentrum op het gebied van ontwikkelingsvraagstukken en internationale samenwerking.

Zij geeft voorlichting en informatie aan burgers, particuliere initiatieven, steden- en vriendschapsbanden, maatschappelijke organisaties, scholen, instellingen, ambtenaren en bedrijven.

Via de website: www.cosnederland.nl kunt u kijken welke COS er bij u in de buurt zit.

38

Financiële ondersteuning bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen

ICCO, Interkerkelijke Organsiatie voor Ontwikkelingssamenwerking

ICCO financiert in ontwikkelingslanden, projecten die mensen helpen Stichting IntEnt

een bestaan op te bouwen. Speerpunten van ICCO zijn o.a. duurzaam

Veel migranten willen vanuit Nederland een bijdrage leveren aan de

land-en bosgebruik, plattelandsontwikkeling, watermanagement,

ontwikkeling van hun land van herkomst door over de grens heen

inkomensverwerving, kredietverstrekking, bevordering van handel en

te ondernemen. IntEnt ondersteunt deze ondernemers door middel

economie, aidspreventie en de positie van vrouwen. Door middel van

van voorlichting, training, advisering en bemiddeling. Ook verstrekt

het Deelgenotenfonds steunt ICCO ontwikkelingsinitiatieven van

IntEnt in sommige gevallen aanvullende garanties. Det geldt niet voor

particulieren. Het initiatief moet aansluiten bij het beleid en landen-

al hun programmalanden. / www.ondernemenoverdegrens.nl.

keuze van ICCO. / www.icco.nl.

Cordaid

Hivos,

Cordaid is een ontwikkelingsorganisatie met een katholieke tradittie.

Humanistisch Intituut voor Ontwikkelingssamenwerking

Cordaid ondersteunt mensen in ontwikkelingslanden en hun orga-

De belangrijkste activiteit van Hivos bestaat uit het verschaffen van

nisaties ongeacht hun leeftijd, sekse, geaardheid, afkomst, geloof of

financiële en politieke ondersteuning aan lokale particuliere organsa-

politieke overtuiging. Met het Particulier Initiatief Fonds financiert

ties. Beleidsthema’s van Hivos zijn duurzame economische ontwikke-

Cordaid kleinschalige projectinitiatieven in ontwikkelingslanden en

ling, mensenrechten, hiv/aids, kunst &cultuur, de positie van vrouwen

biedt zo nodig gevraagde expertise. Cordaid steunt met Projecten

en de rol van ICT bij ontwikkeling. Hivos heeft in totaal vier verschil-

Nederland Internationaal migrantengroepen in hun activiteiten.

lende fondsen voor samenwerking met Nederlandse organisaties en

Deze groepen moeten bereid zijn om door middel van training en

individuen. Het Hivos Diversiteitsfonds is (primair) bedoeld voor initi-

begeleiding te werken aan de eigen capaciteitsversterking. Verder

atieven van migranten en vluchtelingenorganisaties in Nederland. In

wordt er van hen verwacht dat zij hun ervaringen en deskundigheid

eerste instantie komen voor det fonds alleen projecten in aanmerking

met andere lidorganisaties uitwisselen. / www.cordaid.nl.

die aansluiten bij de beleidsthema’s van Hivos. Het Hivos Particulier Initiatief Fonds is specifiek bedoeld om ondersteuning te bieden aan kleinschalige particuliere initiatieven of activiteiten in Nederland ten behoeve van projecten in ontwikkelingslanden die draagvlak creëeren voor ontwikkelingssamenwerking in Nederland. / www.hivos.nl.

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

39

Subsidie- en ondersteuningsloketten bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen (vervolg)

Oxfam Novib

NCDO, Nationale Commissie voor Internationale

Het doel van Oxfam Novib is het verlenen van steun aan partner-

Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling

organsiaties in ontwikkelingslanden. Novib besteedt extra aandacht

De diverse financieringsprogramma’s die de NCDO uitvoert, hebben

aan de positie van vrouwen, het milieu en mensenrechten. Aanvragen

als gemeenschappelijk doel de betrokkenheid van de Nederlandse

die worden ingediend moeten de armsten helpen, passen binnen

bevolking bij ontwikkelingssamenwerking te vergroten, meningsvor-

bestaande sociaal-culturele structuren en gericht zijn op onafhanke-

ming te stimuleren en mensen te betrekken bij nieuwe ontwikkelingen

lijkheid van de doelgroep. / www.oxfamnovib.nl.

en initiatieven. NCDO heeft vier verschillende subsidieregelingen waar uw project mogelijk voor in aanmerking komt. Kijk op de web-

Plan Nederland

site welke regeling het beste aansluit op uw voorstel. / www.ncdo.nl

Plan is een wereldwijde, humanitaire, kindgerichte ontwikkelingsorganisatie en stelt zich ten doel de levenssituatie van kansarme

Stichting Wilde Ganzen

kinderen, hun families en hun levensgemeenschappen te verbeteren.

Wilde Ganzen steunt vanuit oecumenische inspiratie personen en

Belangrijke thema’s voor Plan zijn gezondheidszorg, onderwijs, leef-

instellingen in ontwikkelingslanden . Wilde Ganzen geeft voorname-

omgeving, inkomensverbetering en wereldwijde communicatie. Plan

lijk éénmalige schenkingen aan concrete, kleinschalige projecten die

Nederland ondersteunt projecten die kindgericht zijn en inhoudelijk

materieel van aard zijn (zoals bijvoorbeeld de renovatie van een school

aansluiten bij de thema’s van Plan. / www.plannederland.nl

of bouw van een waterput) in ontwikkelingslanden. / www.wildeganzen.nl Stichting Doen DOEN is een fonds dat zich inzet voor een leefbare wereld. Dit doet ze o.a. door het ondersteunen van initiatieven op gebied van Ontwikkelingssamenwerking en mensenrechten. DOEN ondersteunt geen projecten met een uitgesproken politiek of religieus karakter, projecten in de gezondhgeidszorg en bouwactiviteiten. Voor overige criteria kunt u kijken op de website van DOEN. / www.doen.nl

40

Mama Cash Mama Cash is een internationaal, onafhankelijk financieringsfonds voor vrouwen overal ter wereld. Mama Cash verleent nationaal en internationaal subsidies voor innovatieve projecten van vrouwen, reisbeurzen en voor algemene ondersteuning van vrouwengroepen. / www.mamacash.nl Rabobank Foundation Dit gezamenlijke fonds van de coรถperatieve Rabobanken richt zich op de positieverbetering van kansarme groepen in de samenleving. De foundation steunt alleen projecten waarbij de lokale bevolking actief betrokken is bij het project en geeft geen ondersteuning aan projecten in de gezondheidszorg en het onderwijs. Kijk voor overige criteria op de website. / www.rabobankfoundation.nl

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

41

Organisaties Deel 1

Stichting Oikos

SEVA Network Foundation

Samenwerkende Moslims

Postbus 19170

Calandstraat 1

Hulp Organisaties (SMHO)

3501 DD Utrecht

2521 AD Den Haag

Sextantweg 6c

Telefoon (030) 236 15 00

Telefoon (070) 330 07 77

1040 HB Amsterdam

stichtingoikos@stichtingoikos.nl

info@sevanetwork.nl

Telefoon (020) 684 57 12

www.stichtingoikos.nl

www.sevanetwork.nl

info@veyisgungor.com

Stichting Mondiale Samenleving (SMS)

TitanE

Hollantlaan 6

Postbus 3195

3526 AM Utrecht

3602 GD Utrecht

Telefoon (030) 214 80 63

Telefoon (030) 294 51 12

info@sms-vluchtelingen.nl

www.titane.org

www.smho.org

www.sms-vluchtelingen.nl Platform van Latijns-Amerikaanse NedSom

Organisaties in Nederland (POHL)

1ste van Kunstraat 292

Kaar 70

2521 AV Den Haag

3192 WB Rotterdam

Telefoon (070) 388 15 71

Telefoon 06–50 887 30

www.nedsom.com

l.villamil10@gmail.com www.plataformalatina.nl

42

Organisaties Deel 2

Damayan Pilipino sa Nederland

Coração em Ação – Kaap Verdië

Postbus 256

caboverdehartinaktie@hotmail.com

3500 AG Utrecht damayan.nl@gmail.com

CMSF Zuid Sudan

www.damayan.nl

Thomas van Aquinostraat 6 6525 GD Nijmegen

Hirda, Somalie

info@cmsf.nl

Wibautstraat 150

www.cmsf.nl

1091 GR Amsterdam Telefoon (020) 71 63 831

Pasali, Filippijnen

info@hirda.org

Blauwgras 26

www.hirda.org

3068 BE Rotterdam Telefoon (010) 286 75 04

Stichting Jajasan, Molukken

tynonoy@yahoo.com

Hollantlaan 6

www.pasalifoundation.org

3526 AM Utrecht Telefoon 06–533 612 70 info@jajasan.nl www.jajasan.nl

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

43

Nawoord

“Een zaak van iedereen’’, zo noemde ik de beleidsbrief waarin ik mijn beleid op het terrein van ontwikkelingssamenwerking in oktober 2007 uiteenzette. In onze tijd

van snelle veranderingen, waarin nog steeds 2,5 miljard mensen moeten rondkomen

Drs. A.G. Koenders Minister voor Ontwikkelingssamenwerking

van minder dan twee dollar per dag, is armoedebestrijding natúúrlijk een zaak van

iedereen. Gezien de huidige financieel-economische crisis en de met elkaar samenhangende crises op het gebied van klimaat, landbouw, voedsel en energie is de situatie in veel ontwikkelingslanden schrijnend.

We hebben de energie en initiatieven van

zowel landen van bestemming als landen

iedereen in onze samenleving nodig. Investe-

van herkomst in toenemende mate als een

ren in het halen van de Millenniumdoelen is

potentiële bron van ontwikkeling beschouwd.

dan ook uiterst belangrijk. In onze multi-

Ik heb daar vele voorbeelden van gezien. Dit

culturele Nederlandse samenleving betekent

blijkt uit het feit dat landen diasporaminis-

dit dat óók migranten hierin een belangrijke

teries hebben opgericht. Dit maakt duidelijk

rol hebben. Het is goed te zien dat veel

dat landen van herkomst hun diaspora graag

migranten die rol in toenemende mate op

willen betrekken bij de ontwikkeling van hun

zich nemen en zich hierin steeds professioneler

land. Deze ministeries zijn dan ook gebrand

opstellen.

op het maken van goed beleid. Zij hebben hier niet altijd de juiste capaciteit voor. Daarom

Dat bleek bijvoorbeeld tijdens de beleids-

lever ik een bijdrage aan de capaciteitsop-

dialoog die ik gehouden heb met alle orga-

bouw van Afrikaanse diasporaministeries.

nisaties die actief zijn op het gebied van

44

ontwikkelingssamenwerking. Op de beleids-

De inzet van migranten beperkt zich al lang

conferentie op 24 en 25 juni 2008 in Ede lieten

niet meer tot het simpelweg overmaken van

vertegenwoordigers van migrantenorganisa-

geld naar familieleden. Het belang daarvan,

ties duidelijk en zelfbewust hun stem horen.

niet alleen voor hun families maar ook voor

Ze pleitten voor meer invloed op het beleid

de economieën van hun landen van herkomst,

en deden daar ook voorstellen voor. Dit heb ik

mag niet onderschat worden. Migranten

laten terugkomen in de in juli 2008 verschenen

gebruiken ook vaak hun in Nederland ver-

Beleidsnotitie Internationale Migratie en

worven deskundigheid om bij te dragen aan

Ontwikkeling van de staatssecretaris van Jus-

de ontwikkeling van hun land van herkomst.

titie en mijzelf. Hierin zetten we onder andere

Daarnaast hebben migranten kennis van

in op het versterken van de betrokkenheid van

lokale omstandigheden, zoals taal en cultuur,

migrantenorganisaties bij ontwikkelings-

en zijn zij onderdeel van waardevolle netwer-

samenwerking. Migranten worden door

ken. Deze capaciteiten zetten ze bijvoorbeeld

in door tijdelijk terug te keren naar hun land

analyse van de ontwikkelingen op het terrein

van herkomst of door ontwikkelingsprojecten

van migratie en ontwikkeling.

op te zetten. In dit boek is te lezen hoe die projecten steeds professioneler worden en

Met genoegen neem ik de ontwikkeling dat

hoe initiatieven van enkelingen kunnen

migrantenorganisaties een steeds duidelij-

uitgroeien tot (semi-)professionele ontwik-

kere rol krijgen in ontwikkelingssamenwer-

kelingsorganisaties. Dit is een positieve

king waar. Er wordt hard gewerkt om een

ontwikkeling.

volwaardige partner te worden. Ook ik span mij in door op maat gesneden trainings- en

Positieve ontwikkelingen dus, maar zoals

coachingsprogramma’s aan te bieden aan Ne-

ik ook in de Beleidsnotitie Internationale

derlandse migrantenorganisaties. Ik ben dan

Migratie en Ontwikkeling aangeef, valt er nog

ook blij met de initiatieven die SMS, Oikos

een slag te maken: meer samenwerking en

en Cordaid ontplooien en wens hen en alle

een sterkere professionalisering kunnen bij-

andere organisaties die op dit terrein actief

dragen aan een grotere impact van het werk

zijn, veel succes.

van migrantenorganisaties op het terrein van ontwikkelingssamenwerking. Bovendien is

Bert Koenders,

het van belang dat men de mogelijkheden

minister voor Ontwikkelingssamenwerking

onderzoekt tot het vormen van nieuwe partnerschappen en coalities. Ik zie bijvoorbeeld kansen voor ondernemers uit migrantenkringen. Zij verkeren in een unieke positie om handelsrelaties tussen Nederland en hun land van herkomst te bevorderen. Ik zie ook mogelijkheden voor het groeiend aantal wetenschappers met een migrantenachtergrond.

Er is immers behoefte aan gedegen kennis en Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking

45

Colofon tekst

Niets uit deze publicatie mag worden

Van der Weijden Teksten

verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt

redactie

zonder schriftelijke toestemming van

Carlijn Savelkouls, Nina de Roo (Oikos)

Oikos en SMS.

en Malu Padilla (SMS) vormgeving

meer informatie

In Ontwerp (Nicky Lumatalale)

Stichting Oikos

druk

Postbus 19170

Š 2009 Stichting Oikos en

3501 DD Utrecht

Stichting Mondiale Samenleving

Telefoon (030) 236 15 00 stichtingoikos@stichtingoikos.nl www.stichtingoikos.nl Stichting Mondiale Samenleving (SMS) Hollantlaan 6 3526 AM Utrecht Telefoon (030) 214 80 63 info@sms-vluchtelingen.nl www.sms-vluchtelingen.n Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door Cordaid. Deze publicatie is te bestellen bij Stichting Oikos.

46

Nonoy Ty, een van de geïnterviewden uit de publicatie is optimistisch. ‘De kracht van onze projecten zit in de migranten. Migranten hebben status in hun land van herkomst. Hun familie kijkt tegen ze op, want ze sturen geld terug. Lokale overheden hebben ook een positief beeld van migranten, als mensen die bijdragen aan de groei van de economie.

Dat positieve beeld kunnen we uitbuiten!’

Dat optimisme over de kracht van migranten, deelt Ty met meer geïnterviewden in deze publicatie.

Dat betekent niet dat er geen obstakels zijn die overwonnen moeten worden: Leren omgaan met bureaucratie, samenwerken met lokale organisaties en overheden, geld bijeen krijgen in Nederland, de eigen achterban en organisaties in Nederland motiveren. Hoe organisaties van migranten deze obstakels en uitdagingen overwinnen, leest u in deze publicatie die niet voor niets de titel ‘Moving forward’ heeft meegekregen.

Met deze publicatie willen SMS en Stichting Oikos u een nieuwe kijk geven op migranten, hun visies en hun rol in ontwikkelingssamenwerking. Migranten in Nederland denken (en zetten) vaak een stap verder dan menigeen denkt. Dat ziet u terug in deze inspirerende publicatie. Naast praktische tips van migranten die een project opgezet hebben in hun herkomstland, vindt u inspirerende verhalen en nieuwe visies van migranten zelf over hun rol in ontwikkelingssamenwerking.

Moving Forward is een uitgave in het kader van het Kenniscentrum Migratie & Ontwikkeling.

Moving Forward

Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking