JOB (3) Bedrijfsblad Bonaire 2017

3 2017

Jouw Onderneming op Bonaire

BWM

Milieubewust en duurzaam

Zorg voor infrastructuur

AFM

Watchdogs or Obstacle?

The Harbor of Bonaire

Qredits

De structuur

A Business

Kamer van Koophandel

Aanpak

an infrastructural Hazard? in onze infrastructuur

Infrastructuur van levensbelang

groeit door Infrastructure Plan infrastructuur Bonaire

Bedrijfsblad Bonaire in samenwerking met de KvK | Derde kwartaal 2017

Bonaire

JOB Bedrijfsblad 2017

Voorwoord

Infrastructuur Infrastructuur omvat alle noodzakelijke voorzieningen op het gebied van transport en communicatie om ondernemen mogelijk te maken. Concreet betekent dit op Bonaire: wegen, vliegveld, haven en telecommunicatie.

In feite zijn het alle zaken die helpen om twee of meer geografische punten met elkaar te verbinden.

Ook bij vorm en samenstelling kan je denken aan infrastructuur. Een bijenkorf bijvoorbeeld, waar iedere bij zijn bijdrage levert op het gebied van onderhoud, het zoeken naar honing of als bewaker van de (infra)structuur van de korf. Bijen hebben aanvliegroutes en snelwegen die ze onderhouden om het proces van samen honing maken soepel te laten verlopen.

Inhoud

6

BWM

milieubewust en duurzaam

34

Een goede infrastructuur binnen je bedrijf zorgt er net als bij de bijen voor dat de diverse afdelingen naadloos op elkaar aansluiten. Bovendien brengt structuur de noodzakelijke rust die je in staat stelt je misie en visie beter in de gaten te houden.

Marnix Stoorvogel Colofon Uitgever Conté \ Marnix Stoorvogel Auteurs Patricia Bergwijn Evert Bleijenberg Dick ter Burg Paul Janssen Rosemarijn de Jong Pricilla Lachman Luise van Lieshout Peter Montanus Ellie Noij Tom Peeters Rianne van Rijswijk Carola Roeters Robert Smaal Leo Sun

The Harbor of Bonaire, an infrastructural Hazard?

42

Eindredactie Write \ Patricia Bergwijn Realisatie \ Distributie Conté Fotografie Conté \ creativEnvision Uitgave 4 x per jaar Wilt u adverteren, reageren of heeft u vragen?

Neem dan contact op met de uitgever: +599 717 7723 info@studioconte.nl HVO papier staat voor houtvrij offset papier.

Dit blad is gedrukt op houtvrij papier ook wel boomvrij papier genoemd.

De grondstof hiervoor kan onder meer rijst, stro, bamboe, hennep en katoen zijn.

Arbo

Sociale Wetlgeving op de BES

JOB Bedrijfsblad 2017

Inhoud 28 Column

6 BWM milieubewust en duurzaam Watchdogs or Obstacles?

22

10 Aanpak infrastructuur op Bonaire

an infrastructural Hazard?

Infrastructure Plan

26

15 Kamer van Koophandel Statistieken

Orkaanbestendig Bonaire 18 Five Ways to become a Multinational Company van dubbele belasting

34

22 AFM Watchdogs or Obstacles?

Wat kunnen wij voor uw bedrijf betekenen?

26 A Manual for a Business in onze infrastructuur

46

van dubbele belasting 36 Bijdragen aan een

38 De structuur in onze infrastructuur 40 Infrastructuur in organisaties een noodzakelijk dilemma?

42 Sociale wetgeving op de BES 44 Kamer van Koophandel

24 Krusada

De structuur

34 Voorkom het betalen

betere samenleving

16 Openbaar Lichaam Bonaire

Voorkom het betalen

30 Zorg voor infrastructuur

12 The Harbor of Bonaire,

A Manual for a Business

Verbindende systemen

Infrastructure Plan 4

Infrastructuur van levensbelang 46 Qredits groeit door

Ak

ker

ma

ns

Au

to

Su

pp

lies

Hyundai Sonata 2017

Akkermans Auto Supplies B.V. Hyundai Bonaire N.V. Kaya Amsterdam 2 Bonaire Caribbean Netherlands Tel +599 717 8667 Fax +599 717 5034 info@toyotabonaire.com www.toyotabonaire.com

BV

BWM:

JOB Bedrijfsblad 2017

Milieubewuste en duurzame infrastructuur Tekst: Patricia Bergwijn | Foto: BWM / creativEnvision

Samen met andere inwoners van Bonaire kunnen genieten van een optreden op het Wilhelminaplein, altijd drinkwater uit de kraan, wandelen over de boulevard, een ziekenhuis dat niet meer blank staat na onweer, de allersnelste en meest stabiele internetverbinding of onbezorgd met je haren in de wind kunnen fietsen zonder gevaar voor eigen leven op de Kaya Nikiboko Zuid.

Het zijn slechts een paar voorbeelden die de Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij (BWM) de laatste jaren in het kader van een verbeterde infrastructuur in meest brede zin mogelijk heeft gemaakt. Als het aan het bedrijf lag, startte het dan ook liever gisteren dan vandaag met het zo noodzakelijke herstel van het wegennet op Bonaire. Maar om dat te doen is er een plan nodig en dit plan heeft de lokale overheid voor zover bekend bij BWM niet.

Een zelfstandige dochter De Bonairiaanse Wegenbouw Maatschappij is in 1963 opgericht en maakt als dochteronderneming deel uit van het cluster Caribbean van de Janssen de Jong Groep.

Wat ooit begon als een bouwbedrijf in het Limburgse Horst in 1939 is uitgegroeid tot een internationaal opererende holding die samen met de twee andere clusters Bouw & Projectontwikkeling en Bedrijfshuisvesting zo’n 1100 medewerkers in dienst heeft.

Onder het cluster Caribbean vallen zeventien bedrijven verspreid over Curaçao, Aruba, Sint Maarten, Bonaire, Saba, Sint Eustatius en Anguilla. Op Bonaire behoort alleen BWM tot het Janssen de Jong

bouwconcern. En alhoewel het naar eigen zeggen (jaarverslag 2016) uitdagende tijden zijn geweest voor de groep en diverse bedrijven in Nederland moesten herstructureren en zich moesten herpositioneren is het concern er in 2016 desalniettemin toch in geslaagd een omzet te draaien van maar liefst 326 miljoen en een winst te boeken van acht miljoen euro. Wat in vergelijking met 2015 een verhoging van twee miljoen betekende. Voor de als leerbedrijf erkende en ISO 9001 gecertificeerde dochteronderneming BWM met zo’n 25 vaste werknemers liggen deze cijfers uiteraard een heel stuk lager maar zijn de uitdagingen naar verhouding op een relatief klein eiland als Bonaire, hoe groot de potentie ook, vaak groter.

Het bedrijf heeft zich dan ook om zich nog aantrekkelijker te maken voor de lokale en regionale markt gespecialiseerd in meerdere takken van sport op het gebied van infrastructuur. Of het nu gaat om een totaal plan van ontwerp tot en met onderhoud of het ontwikkelen, aanleggen en onderhouden van wegen, rotondes, parkeerterreinen, sportvelden, pleinen, ondergrondse infrastructuur als waterleiding, bekabeling, riolering en afwatering of maritieme bouw men klopt er voor aan bij de infrastructurele duizendpoot.

Financiering herstel wegennet De grootste specialisatie en hetgeen waarmee de onderneming de meeste naam heeft gemaakt op Bonaire is echter toch nog altijd de aanleg en renovatie van wegen. De manager bedrijfsvoering van BWM, de Curaçaoënaar Novile Bartholomeus betreurt de huidige slechte staat van 6

het wegennet op Bonaire dan ook.

Volgens hem zou het ook helemaal niet zo moeilijk hoeven zijn om er wat aan te doen. “Wat ontbreekt, is een plan en maatregelen op het gebied van financiering”, zo stelt hij. De bottleneck die, als het over het wegennet van Bonaire gaat, iedere discussie of elk initiatief om de wegen te verbeteren de das om lijkt te doen. De manager geeft echter een drietal maatregelen die de financiering van het herstel zouden vergemakkelijken.

JOB Bedrijfsblad 2017

Ten eerste zou de overheid volgens hem de APK (Algemene Periodieke Keuring)-keuring moeten introduceren.

Hiermee zou het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB) jaarlijks een behoorlijk bedrag kunnen innen en meteen ook de verkeersveiligheid bevorderen en het milieu beschermen.

Daarnaast zou de opbrengst van de motorrijtuigenbelasting daadwerkelijk moeten worden gebruikt voor de wegen en niet voor andere zaken.

Tenslotte zou men in het centrum betaald parkeren moeten invoeren.

Met deze drie redelijke grote bronnen van inkomsten zou de overheid een groot deel van het plan zelf kunnen financieren en naar zijn mening helemaal niet zoveel fondsen binnen hoeven halen.

Betaalbare, milieubewuste en duurzame wegen Daar komt bij dat BWM een nieuwe methode, de bitfoamrecycling heeft geĂŻntroduceerd die volgens manager bedrijfsvoering Bartholomeus en zijn werkvoorbereider Martijn Zwiers niet alleen goedkoper maar ook duurzamer is. Het betekent namelijk dat de overheid met hetzelfde budget veel meer wegen zou kunnen aanpakken.

Het bedrijf draaide al in 2010 twee succesvolle pilots met de genoemde methode. In het kort houdt het in dat de bestaande geasfalteerde weg wordt hergebruikt als fundering voor de nieuwe. Met een speciale machine wordt de oude weg gefreesd en worden de brokstukken van de oude laag meteen gemengd met bitumenschuim op waterbasis.

De bitfoam bindt de brokstukken aan elkaar en komt achter de grote frees uit waarna deze nieuwe fundering met een grader wordt uitgevlakt en met een grondwals verdicht.

De weg is klaar nadat deze nieuwe bitumenschuimfundering is afgeseald en er een laag asfalt op is aangebracht.

Het verkeer kan echter al over de weg rijden zodra de fundering is afgeseald.

7

JOB Bedrijfsblad 2017

Bij alles wat ik doe, wil ik resultaten zien De bitfoamrecycling is volgens de heren een veel milieuvriendelijkere methode dan het traditionele asfalteren omdat al het materiaal wordt hergebruikt, er minder asfalt nodig is, er water toegevoegd wordt aan het schuim en een bitumenschuimweg veel langer meegaat en minder onderhoud behoeft. Een ander voordeel is dat deze methode veel sneller is en dus minder verkeersoverlast geeft.

De eerlijkheid gebiedt echter wel te zeggen dat dit alternatief alleen de moeite loont als men meerdere liefst lange wegen tegelijk aanpakt.

De kosten voor vervoer van deze speciale bitfoamrecyclemachine naar Bonaire verdienen zich namelijk pas terug bij een grootschaliger aanpak.

Er zijn echter genoeg wegen op Bonaire, de weg naar Rincon en de Kaya Amsterdam bijvoorbeeld, die volgens Bartholomeus en Zwiers voor deze methode in aanmerking komen en waarmee de overheid deze eenmalige investering met gemak zou kunnen terugverdienen en voordeliger uit zou zijn.

Bovendien kan de methode ook worden gecombineerd met traditioneel asfalteren. BWM is het enige bedrijf op de eilanden dat gespecialiseerd is

in deze milieuvriendelijkere, betaalbare en duurzame methode en deze op Bonaire heeft geïntroduceerd. Maar zoals eerder aangegeven, is voor het zo broodnodige herstellen van het Bonairiaanse wegennet een masterplan en financiering nodig en die bal ligt toch echt bij de overheid.

Gezien het feit dat BWM zijn directeur Wendell Bonafacio deelt met de grotere en tien jaar oudere zuster CWM (Curaçaose Wegenbouw Maatschappij) is Novile Bartholomeus als manager bedrijfsvoering verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van het bedrijf op Bonaire.

Na zijn studie bouwkunde begon hij in 1988 als voorman bij CWM en voerde hij verschillende grote projecten uit. Gedurende de jaren klom hij op tot manager. In 2003 vroeg CWM hem om dochteronderneming BWM op Bonaire uit de woelige baren te leiden. Het waren moeilijke tijden en BWM worstelde om het hoofd boven water te houden. Na een periode van zo’n twee jaar had de manager bedrijfsvoering het voor elkaar, begon het saneringsplan zijn vruchten af te 8

werpen en kon BWM weer groeien.

Nu veertien jaren later kent het bedrijf zoals alle ondernemingen op Bonaire vanwege de kleinschaligheid en de nodige politieke instabiliteit die de besluitvorming niet ten goede komt, nog steeds de nodige uitdagingen.

Maar Bartholomeus heeft nog altijd heel veel plezier in zijn werk.

Want bij deze sector en tak van sport zie je meteen resultaten. “Je kunt ’s middags al zien wat je vandaag hebt gedaan. En uiteindelijk gaat het om de resultaten, legt hij uit. “Bij alles wat ik doe, wil ik resultaten zien.”

Iets soortgelijks geldt ook voor Martijn Zwiers die tijdens zijn studie Civiele Techniek en Infrastructuur stage liep bij BWM en er na afronding van zijn studie in 2013 meteen terecht kon.

Wat hem intrigeert aan deze sector is de letterlijke grootsheid van de projecten. “Je maakt grootse dingen voor iedereen en onze projecten hebben vaak een grote positieve impact op de maatschappij”, licht hij toe. “Zo maakt heel Bonaire gebruik van het Wilhelminaplein en heeft iedereen baat bij de rotondes en de nieuwe Nikiboko Zuidweg”.

Op deze manier bijdragen aan de ontwikkeling van het eiland geeft beiden enorme voldoening.

in! u n e j f j i r h c S Emailadres: info@fundashonforma.com • telefoonnummer: +599 717 6949

Forma start met verschillende cursussen in 2017 Talen

Qredits (ondernemerschap)

Papiaments basis

HACCP (voedsel veilig werken)

Papiaments gesprekken

Sociale hygiene

Papiaments spelling

Rijbewijs

Engels voor beginners 1

Managementvaardigheden (keuze uit 20 modules)

Engels voor beginners 2

Klantgerichtheid (keuze uit 9 modules)

Engels voor halfgevorderden

Zakelijke communicatie Engels (ZCE)

Nederlands als tweede taal voor beginners 1

Zakelijke correspondentie 1 (ZCN)

Nederlands als tweede taal voor beginners 2

Zakelijke correspondentie 2 (Nederlands)

Digitale vaardigheden

Excel voor beginners

Basis Computer W8 & internet explorer niveau 1

Excel voor gevorderden

Basis computer W8 & internet Explorer niveau 2

Microsoft outlook

(instructietaal Papiaments) (instructietaal Papiaments)

Training uitnodigingen en posters met Microsoft office

(instructietaal Papiaments)

Microsoft Frontpage

Trainingen

Microsoft powerpoint

Communicatie en klantvriendelijkheid

Microsoft project

Zakelijke communicatie

Hobby’s

Basis budgettering (instructietaal Papiaments)

Timmeren voor vrouwen

Secretariaatspraktijk

Aquarellen Taart decoratie

catie. u d e n e n e Volwass d om te leren! ou Nooit te

Internationale keuken Mozaïek Sieraden maken

Fundashon Forma • Kaya L. D. Gerharts 15 • Tel: +599 717 6949 • info@fundashonforma.com • www.fundashonforma.com

Tekst: Peter Montanus | Openbaar Lichaam Bonaire

Aanpak van onze infrastructuur De infrastructuur op ons eiland is bepalend voor ons welzijn, onze economie en het toerisme.

Het bestuurscollege wil de komende jaren belangrijke verbeteringen realiseren.

Dat geldt onder meer voor het wegennet en de haven.

Het wegennet Het zal niemand zijn ontgaan dat de wegen op Bonaire verkeren in een deplorabele staat van onderhoud.

Het is het gevolg van jarenlang achterstallig onderhoud. In het Meerjarenplan Caribisch Nederland van het Rijk in 2014 is dit punt onderkend. Er is toen afgesproken dat het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IM) een bedrag van drie miljoen dollar beschikbaar zou stellen voor een inhaalslag. In het kader van de Integrale Wijkaanpak wil Bonaire deze gelden vooral inzetten om de wegen naar alle basisscholen en het voortgezet onderwijs op orde te brengen.

Maar ook al bestaat de toezegging van

het ministerie dus al een tijdje, heeft men tot dusver helaas nog niet de daad bij het woord gevoegd.

En dus oefende het bestuurscollege druk uit op politiek Den Haag. Het is nu zover dat de directie Ruimte en Ontwikkeling een plan van aanpak kan opstellen. Dat is goed nieuws voor ouders met schoolgaande kinderen.

Het punt is echter dat deze verbeteringsslag slechts ongeveer een half procent van alle wegen op het eiland betreft. In de periode 2012 – 2013 heeft de directie Ruimte en Ontwikkeling het ‘Onderhoudsplan Wegennet Bonaire’ opgesteld voor alle wegen, zowel verhard als onverhard.

Het bijbehorende prijskaartje kwam uit op zeventig miljoen dollar.

Aan dit plan is een gedegen onderzoek voorafgegaan, waarbij grondboringen zijn verricht om uitspraken te kunnen doen over de fundering van de wegen.

Het bestuurscollege heeft het plan aan het ministerie aangeboden, maar ondanks aandringen zijn er nog geen definitieve toezeggingen gedaan.

De directie Ruimte en Ontwikkeling gaat het plan nu actualiseren omdat de 10

wegen nog verder achteruit zijn gegaan en de prijzen zijn gestegen.

In afwachting van het uitvoeringsplan reserveert het openbaar lichaam nu jaarlijks een miljoen dollar op de begroting voor het meest urgente onderhoud. Het gaat dan om het vullen van de gaten, het onderhoud van de bermen en het egaliseren van onverharde wegen. Soms lukt het ook om grotere werkzaamheden uit te voeren, zoals in de afgelopen jaren zichtbaar is geworden op belangrijke verbindingswegen als de Kaya Nikiboko Suit, de Kaya Lib. Simon Bolivar, Kaya L.D. Gerharts en de Kaya Korona.

De haven In de komende periode zal het openbaar lichaam in samenwerking met het ministerie de Zuidpier herstellen.

Omdat de vrachtcontainers er worden gelost, is deze pier de levensader voor Bonaire. Met het plaatsen van twee nieuwe meerpalen wordt de pier tevens geschikt gemaakt voor het aanleggen van cruiseschepen. De pier moet na deze opknapbeurt weer minstens vijftien jaar dienst kunnen doen.

Het bedrijfsleven op Bonaire, Saba en Sint Eustatius heeft nu en in de toekomst goed geschoold personeel nodig.

Bedrijfsleven Gedegen beroepsonderwijs op de eilanden is net als beroepspraktijkvorming en praktijkstage heel belangrijk. Immers, op de werkvloer wordt het vak geleerd dus wordt een erkend leerbedrijf. Benader hiervoor ROA CN. Studenten Er is werkgelegenheid in de sectoren: Hospitality, Toerisme, Bouw en Techniek.

Studeer en werk in ĂŠĂŠn van deze sectoren!

Je vindt ons op

Together, we make it work

Raad Onderwijs Arbeidsmarkt | Caribisch Nederland Bonaire Kaya Korona #3 | T: +599 717 5450 F: +599 717 5460 Sint Eustatius T: +599 319 4808 | E: info@roacn.com W: www.roacn.com S: roacnbonaire

JOB Bedrijfsblad 2017

Boekhoudprogramma’s vergelijken

The Harbor of Bonaire, an infrastructural hazard?

Interview with Lex de Ridder (Port of Amsterdam) 12

JOB Bedrijfsblad 2017

the conditions to create a new port separating cruise and cargo have never been better.

P

Text: Patricia Bergwijn | Pictures: Conté

eople in and outside of Bonaire have been talking about the necessity of a proper harbor for a long time.

Over the past years, the issue of the harbor, meaning the lack of a well-functioning port, would come up at almost every seminar or conference and in every study, report or presentation about economic development on Bonaire and the infrastructural conditions needed to make it happen. And although people were beginning to believe it was never going to happen, times seem to have changed for the better. The necessary emergency repairs to the South and North Piers will start in November, 2017, and a location for the new freight harbor is available and plans for the construction of this new container port are becoming concrete. If the members of the Island Council agree with the masterplan that will be presented to them in the second half of 2017, and the stakeholders continue to cooperate, Bonaire can have its much needed and desired new harbor in approximately three to five years.

The Port of Amsterdam International (PoAI), the Public Entity of Bonaire (PEB) and Rijkswaterstaat, the department of the Dutch Ministry of Infrastructure and the Environment (MIE), that is responsible for road, rail and waterway

networks signed an agreement to start emergency repairs of the North and South Piers in March, 2017. By doing so, the parties kept their promise written in the Multiannual Program 2015-2018 for the Dutch Caribbean Islands which states that MIE is expected to invest at least nine million euro in the harbor of Bonaire (Multiannual Program Dutch Caribbean Islands 2015-2018, p. 7).

The ministry reached out to the Port of Amsterdam and asked if they could support Bonaire and Aruba with the development of their harbors.

Subsequently, the Bonairean government gave Lex de Ridder, the manager of the commercial business unit of the privatized (2013) Port of Amsterdam, four assignments to work on together with a Bonairian multidisciplinary project team. As the newly appointed Project Director of the port projects in Bonaire, he was to lead the team to repair the two piers; improve the harbor organization, its management and its earning capacity; establish a port for freight at a new location and last, but not least, implement and connect the Bonairean harbor organization with national and international legislation.

Harboring the new harbor According to Lex de Ridder, the conditions to create a new port separating cruise and cargo have never been better. All parties agree 13

that establishing a new cargo port is crucial to efforts regarding economic development on Bonaire and to enable (regulated) growth of the cruise tourism and freight industry at the same time.

Time is therefore of the essence, or as de Ridders puts it, “The momentum for a new port is now.”

After several studies, the preferred location for a new cargo port was found to be at the Hato power plant of WEB (water and energy company Bonaire). The plant is currently being used by WEB to produce and distribute electricity and drinking water.

The energy company is planning to move the electrical power production elsewhere, as long as the sea water intake and the production of drinking water at the current site will remain secure and safe.

The Executive Council agreed upon drafting a business case for the Hato plant earlier this year because of the available space, the calm wash of the waves, the zoning plan and road access. The approximately four acres of land available offer the opportunity to commercialize, control and regulate the development of the harbor area. Steady and calm waves provide a stable sea which will make maritime transport easier. Moreover, the zoning plan for the area doesn’t need to be changed because it was already designated for industrial and harbor use and the entrance to the location is easily accessible for heavy vehicle traffic.

JOB Bedrijfsblad 2017

A realistic future According to de Ridder, who was recently supported by colleagues and experts in engineering and maritime legislation, the total sum for developing Bonaire’s harbor, the emergency repairs of the piers and the creation of a new port will be about 25 to 30 million euros. This investment will have a lifespan of at least twenty-five to fifty years and the cost clearly exceeds the granted nine million.

Even though the costs seem to be substantially higher, the Project Director is convinced an integrated development approach for the harbor can, and must, be accomplished.

If not, the safety and continuity of Bonaire’s harbor cannot be guaranteed and it will cease to exist. He explains that both cruise and freight can generate much more income by charging the cruise tourists more per capita and by introducing and raising harbor dues with better port facilities and services in return. By involving the private sector, which is willing to invest through a mix of concessions, the island will not only be able to finance its integrated harbor plan, but also make a profit. As for regional competition, de Ridder assures this is logical and necessary because the other islands are looking into ways to increase the facilities, yields and profits of their harbors as well.

In other words, it certainly seems like the development of Bonaire’s harbor is within reach and its future in the hands of the local government.

Amsterdam, which he has been doing for over fifteen years now, meant being able to act on a broadly orientated and international playing field made it even more interesting.

He was thrilled when the ministry and his employer asked him to go to the Dutch Caribbean to help the islands improve their harbors. It not only gave him the opportunity to work in a multicultural environment, but it was also a chance to add value and make a difference by creating harbors that will benefit future generations.

www.animalshelterbonaire.com

Lex de Ridder, born and raised in Harlingen, became interested in the port industry when Amsterdam decided to redevelop the eastern part of its harbor area. He got involved as a resident, and being an economist and specialist in logistical concepts at the time, he was intrigued.

What attracted him the most was that harbor projects and developments are very hands-on and have a direct impact on the long-term economy. According to de Ridder, it was exactly what he was looking for. The fact that working for the Port of

+599 717 4989

KAMINDA LAGOEN 26 KRALENDIJK BONAIRE, Netherlands CARIBBEAN 14

JOB Bedrijfsblad 2017

Statistieken handelsregister KvK per

2017

Nieuwe inschrijvingen gesorteerd op gender tussen 01/04/2017 en 01/07/2017

Aantal nieuw inschrijvingen van bedrijven tussen 01/04/2017 en 01/07/2017

Geslacht

Sector

Aantal

M

V Totaal:

65 59 124

Nieuwe rechtsvormregistraties tussen 01/04/2017 en 01/07/2017

Rechtsvorm

Eenmanszaak Maatschap Vennootschap onder firma Naamloze vennootschap Besloten vennootschap Totaal:

Aantal 847 3 17 852 1488 3207

Industrie Bouwnijverheid Detailhandel food Detailhandel non-food Hotels, etc.

Reparatiebedrijven Transport Bankwezen

Zakelijke dienstverlening Overige dienstverlening Verhuur onroerend goed Overige dienstverlening Totaal:

Aantal 7 5 1 7 12 5 3 2 19 3 6 37 107

JOB Bedrijfsblad 2017

Tekst: Peter Montanus | Openbaar Lichaam Bonaire

Hoe orkaanbestendig is Bonaire?

Meestal schijnt op Bonaire het zonnetje. Maar van tijd tot tijd worden we toch weer met de neus op de feiten gedrukt.

Het kan behoorlijk spoken in het Caribisch gebied.

O

ns eiland lijkt in toenemende mate door stormen en orkanen te worden bedreigd.

De storm Bret en de orkaan Matthew liggen nog vers in het geheugen. De directie Ruimte en Ontwikkeling van het openbaar lichaam Bonaire speelt een rol bij het orkaanbestendig maken van Bonaire.

Enerzijds omdat de directie de kwaliteit bij de aanleg van infrastructurele werken moet bewaken. En anderzijds omdat de dienst ook een taak heeft binnen de organisatie van rampenbestrijding.

Echte orkaanbestendigheid is een illusie.

De natuurkrachten zijn zo verschrikkelijk groot dat daar nauwelijks tegen op te bouwen is. Maar uiteraard houdt het

openbaar lichaam zo goed mogelijk rekening met de natuurkrachten. De zee promenade bijvoorbeeld is gebouwd om een categorie drie orkaan te kunnen weerstaan. Langs hoofdwegen, de Kaya Nikiboko Suit is een mooi voorbeeld, stoppen we kabels voor elektriciteit en communicatie het liefst onder de grond. Dat is minder storingsgevoelig.

Daarnaast is de afgelopen drie jaar een plan uitgevoerd om de afvoer van regenwater te verbeteren. De kosten hiervan bedroegen bijna anderhalf miljoen dollar.

Afwatering Bij het afvoeren en bergen van regenwater zoekt de overheid een balans tussen de veiligheid van de bevolking en hun bezittingen aan de ene kant en het beschermen van natuurwaarden aan de andere kant.

De neiging bestaat om regenwater zo snel mogelijk af te voeren naar zee.

Maar vanwege het kwetsbare koraalrif is dat op Bonaire geen goed idee. Dus proberen we juist om het regenwater zo goed mogelijk op het land vast te 16

houden op veilige plekken. Veel is gedaan om de afwatering rond het ziekenhuis te verbeteren. Een zeer gevoelig gebied dat in het verleden regelmatig blank stond.

Het openbaar lichaam heeft daar nieuwe rooien aan laten leggen, bestaande rooien schoongemaakt, uitgediept en gedeeltelijk verhard.

Het regenwater stroomt nu deels af naar een waterbuffer langs de weg naar de luchthaven in Playa Pariba.

Daar verdwijnt de stroming uit het water, kan de modder bezinken en vloeit overtollig water gedoseerd af.

Noodweer Als ons eiland dan getroffen wordt door noodweer staan medewerkers van onder meer de overheid klaar om in te grijpen. Belangrijk is dat de aanvoerwegen naar de evacuatiecentra en het ziekenhuis goed toegankelijk blijven. Als de wind en de golven zijn uitgewoed, heeft de overheid vervolgens een coรถrdinerende taak bij het opruimen en herstellen van de schade.

JOB Bedrijfsblad 2017

5

ways

to Become a Multinational Company Text: Leo Sun

Congratulations, your small business has grown out of its tiny office block and now has enough cash to go multinational!

It’s time to expand into other countries and make your brand known worldwide. What are the basic options for a fledgling multinational corporation to spread its wings? If your company meets any of the following five criteria, then your company can be considered a multinational company (MNC).

B

ranches are the more straightforward way to expand to another country. Simply take some cash, get the pertinent business licenses, hire a localization team, and set up a branch in a foreign country. You obviously want to set up your branch in

a busy, international area - for example, if your company is attempting to expand into China, you should set up shop in cosmopolitan Shanghai, and not the nether regions of Urumqi.

You’ll obviously pay more rent and taxes in Shanghai, but you have to make sure your company is highly exposed to other businesses that matter, paving the way to future local partnerships.

Subsidiaries If your company is cash rich, then acquisitions may be a better strategy than establishing branches.

Acquiring a local company for the purpose of vertical or horizontal integration is fast and comparatively easy, provided that you plan to leave the original business (branch management, infrastructure) intact. By making the acquired company your subsidiary, you have the advantages of instant localization, name recognition and an experienced team at the helm.

However, do your homework before acquiring a subsidiary, lest your company experience acquisition indigestion.

Joint Venture Perhaps you don’t want to purchase local companies due to the hefty price tag. Maybe a local competitor, which cannot be acquired, is already dominating the market. In this case, 18

the old adage “if you can’t beat them, join them” comes into play. Establishing a joint venture - or a partnership with a foreign company in the same industry is an attractive option. Both companies set aside capital, resources and technology in a new, shared company which is separate from the main operations at both companies. This is a popular option in countries, such as China, where the law is extremely strict with foreign businesses. Joint ventures have all the advantages of foreign acquisitions - such as localization and brand recognition - at a fraction of the cost. Most joint ventures split expenditures and profits 50/50.

Franchises Franchises in foreign countries operate similarly to those in the United States.

A foreign affiliate will purchase a license from your company to use your brand in a foreign country. While the foreign affiliate retains ownership of your branded business, your company will receive royalties from each franchise.

Franchising is the cheapest option, and the fastest way to build an established presence in a foreign country with minimal risk. The higher risks (sales, profitability) are all absorbed by the foreign affiliate. However, foreign franchises have to be monitored closely, since the geographic and cultural divide can mask brewing problems.

JOB Bedrijfsblad 2017

Turnkey Projects Turnkey projects are more common in businesses requiring precise technological expertise - such as power plants, factories or oil drilling platforms.

In this setup, your business sells its technological know-how to a foreign firm, which pays your company to build a modified copy of your plant to their specifications, from scratch to the operational stage. This includes all of your technologies and trade secrets.

Once the plant is completed, you hand over the keys to the fully working plant to the foreign firm.

All they have to do is “turn the key” to get started. While selling factories is extremely profitable, you also forfeit your own direct expansion plans in the country, due to another firm already holding the license to your technology.

This is the trickiest of the five criteria and the one you’re least likely to encounter, unless your company specializes in mass production or resource exploration plants focused on developing markets.

ONE STOP SHOP FIELMICH AND SONS

• DHL Xpress Courier Services • Ezone Internet Shipping Delivery • Douane Import and Export Brokerage Bulevar Julio A Abraham 51, Bonaire CN | +599 717 6161

JOB Bedrijfsblad 2017

Een webwinkel beginnen Tekst: ondernemersplein.nl

Bij het verkopen van producten of diensten via een webwinkel komt meer kijken dan het maken van een website.

Zo moet u zich inschrijven bij de Kamer van Koophandel (KvK), een domeinnaam registreren en een administratie bijhouden, voldoen aan verschillende wetten en regels voor online verkoop en inkomsten- en omzetbelasting betalen.

Hieronder volgen een paar tips die in principe gebaseerd zijn op Europees Nederlandse wet- en regelgeving.

Controleer of uw webwinkel een bedrijf is Wanneer is uw webwinkel geen hobby meer, maar een onderneming?

Hiervoor hanteren de KvK en de Belastingdienst een aantal criteria: • winstgevendheid; • zelfstandigheid; • kapitaal; • omvang van onderneming in tijd en geld; • klanten; • ondernemersrisico; • aansprakelijkheid.

Uw webwinkel inschrijven bij de Kamer van Koophandel Bent u ondernemer? Dan moet u zich inschrijven in het Handelsregister van de KvK. Indien u uw webwinkel inschrijft als eenmanszaak of vof zorgt de KvK direct voor uw aanmelding bij de Belastingdienst en krijgt u meteen een btw-nummer.

Registreer uw domeinnaam Bij een website hoort een domeinnaam. Dat is het internetadres van uw webwinkel. U moet deze domeinnaam registreren. Het is belangrijk dat deze naam nog niet bestaat en dat u het auteursrecht, merkenrecht of handelsnaamrecht van een ander bedrijf respecteert.

Controleer de voorwaarden voor een webwinkel aan huis Draait u een webwinkel vanuit huis, dan moet u ervoor zorgen dat u uw buren geen overlast bezorgt.

Denk bijvoorbeeld aan extra verkeer door pakketdiensten. Controleer het bestemmingsplan van uw gemeente om na te gaan wat wel en niet mag.

Omdat de aanvraagprocedures en voorwaarden per gemeente verschillen, kunt u hiervoor het beste contact opnemen met de desbetreffende dienst of ambtenaar in uw gemeente die hierover gaat.

Kijk welke belastingen u moet betalen Als uw webwinkel een bron van inkomen is, ziet de Belastingdienst u waarschijnlijk als ondernemer voor de inkomstenbelasting.

U betaalt dan belasting over de winst uit uw onderneming. Over de meeste producten en diensten moet omzetbelasting (btw) betaald worden.

In Nederland zijn er drie btw-tarieven, op Bonaire is er een ABB-tarief.

Voor bepaalde goederen of diensten geldt in Nederland een vrijstelling.

U kunt de btw/ABB doorberekenen in de consumentenprijzen en na verkoop afdragen aan de Belastingdienst.

Wanneer uw omzet in een ander EU-land een bepaalde drempel overschrijdt, dan berekent u het btw-tarief van dat land. U moet de btw daar ook afdragen. Ook moet u zich in dat EU-land registreren als ondernemer. Het drempelbedrag voor afstandsverkopen verschilt per land.

Zorg voor een goede administratie Iedere ondernemer is wettelijk verplicht een administratie bij te houden.

Dat is bij een webwinkel niet anders.

Uw administratie moet voldoen aan bepaalde regels. Zo dient u uw 20

administratie in Nederland zeven jaar te bewaren. En als u wilt profiteren van ondernemersaftrek, moet u een urenregistratie bijhouden.

Houdt u aan de wetten en regels voor online verkoop Iedere webwinkelier moet zich aan een aantal verplichtingen houden.

Denk hierbij aan: • informatie over uw webwinkel; • cookies; • aanbod; • bedenktijd; • levering; • betaling; • garanties; • bestelproces; • beveiliging van persoonsgegevens; • privacy statement.

Gebruik algemene voorwaarden Het is verstandig om algemene voorwaarden te gebruiken om direct duidelijk te maken welke rechten en plichten u en uw klant hebben.

Algemene voorwaarden kunnen de risico’s die u als ondernemer loopt verkleinen.

Controleer de eisen voor producten, verpakking en etikettering Elk product dat door een consument kan worden gebruikt, moet veilig zijn.

Daarom worden er verschillende eisen gesteld aan de producten die u levert met uw webwinkel. Controleer aan welke producteisen u moet voldoen.

Daarnaast worden er ook eisen gesteld aan de verpakkingen en etiketten van de producten die u verkoopt. Denk bijvoorbeeld aan de taal op een etiket als u de goederen exporteert.

fysiotherapie • maatschappelijk werk • logopedie diëtetiek • lifestyle coaching • mental coaching arbocuratieve zorg • gym • spa/beauty-salon Bon Bida Bonaire levert dienstverlening voor de praktijk en kenmerkt zich door snelle patiëntenzorg, hoge kwaliteit en deskundigheid, goede communicatie, professionaliteit en transparantie van handelen te continueren en verder te optimaliseren. Ons centrum moet een plek zijn waar de patiënt en klant - ongeacht de aard van de klacht - zich prettig voelt en weer vertrouwen krijgt in het functioneren van zijn of haar lichaam en/of geest.

Wij zorgen ervoor dat de in de praktijk geleverde zorg de meest geschikte is. De sfeer en de omgangsvormen spelen tevens een rol in de wijze waarop dat vertrouwen tot stand komt.

Bulevar Gob. N. Debrot 74, Bonaire CN - 717 7030 - www.bonbida.com

JOB Bedrijfsblad 2017

The Controllers of the Du Text: Paul Janssen

Consumers and entrepreneurs know that their cash flow is being checked on all sides. If it’s not the government or the tax office, a bank will be checking their accounting. But who controls the government and financial institutions? And do they offer the consumer and the entrepreneur any protection?

finances. Aruba has struggled for decades with high indebtedness and major government deficits and has long been known for withdrawing from too much intervention and control of Dutch government bodies, but came round after a “directive” in 2014.

Since 2015, the College Aruba financieel toezicht supervises the state treasury, in collaboration with the other Cft’s, a situation that, as agreed, will be revised in 2018.

Money, it’s a crime.

Share it fairly, but don’t take a slice of my pie,” the English band, Pink Floyd, sang in the seventies.

Everything in a capitalist state is about money. And because it can go terribly wrong with money as a foundation of the economy, there is a need to control the authorities. And so it is here in the Caribbean part of the Kingdom of the Netherlands. Aruba, Curacao, and St. Maarten know everything about it. On Curacao and St. Maarten, the College financieel toezicht (Cft) Curaçao en St. Maarten, together with the Central Bank of Curacao and St. Maarten, supervise the government’s

Healthy public Finances The BES islands, which account for around 200 million euros of the budget of the Dutch government each year, are under the supervision of Cft Bonaire, St. Eustatius en Saba.

For convenience, this Cft consists of some of the same members appointed by the Dutch government as Cft Curaçao en St. Maarten. These Cft’s are focused on “realizing the common purpose of all governments within the Kingdom of the Netherlands” which is to achieve sustainable and healthy public finances.

For this reason, entrepreneurs and consumers are of the utmost importance. They generate the money streams. They are the customers of

“

22

companies working with money as the main product, such as the banks that lend money and the insurance companies that insure for loss of money. There is a simple danger in this familiar model. If the hunger for money exceeds the interests of the consumer or entrepreneur, it can go wrong, very wrong. A good example is the Dutch “usury policy affair” in 2006.

Many investment and life insurance companies proved to be obscure, bringing high costs to consumers and yielding much less than was anticipated. The banks and insurers earned tons of money, while the advisors got payed high premiums.

Solvency and Integrity The authority that revealed this affair is the Autoriteit Financiële Markten (AFM). Since 2002, it has been responsible for the supervision of companies and persons engaged in financial products, such as savings, investments, insurance, loans, and asset management. These are activities that require a license, also in the Caribbean Netherlands. The AFM is, in its own words, an independent company. It takes the necessary funds from the contributions of the licensees

JOB Bedrijfsblad 2017

utch Caribbean financial Market

Watchdogs or Obstacles?

and since 2014, has also had its own Pension Fund which makes the organization not only the supervisor but also a player in the financial market. But this aside, the AFM may independently issue warnings and “directives”, impose fines and report to the Prosecution. The AFM cooperates with De Nederlandsche Bank (DNB), with DNB paying particular attention to the solvency of financial companies and the AFM to their behavior, also in the Caribbean Netherlands.

On the BES Islands, the AFM and DNB are directly responsible for the supervision of advisors, mediators, authorized agents, credit providers, investment advisers, securities brokers, asset managers and investment institutions. It is not only the integrity of the providers, but also possible misleading information in brochures and advertisements that has their attention. Guidelines and touchstones are always the Dutch Law in the financial markets on the BES. Foreign In the other parts of the kingdom, the AFM is active through partnerships, as with the Central Bank of Aruba. This is convenient, as various financial institutions

have branches on various islands.

Yet the question remains, what can AFM and DNB mean for the consumer and the entrepreneurs on Bonaire and Aruba, because there is much to be improved. “For Dutch institutions, Bonaire is still foreign”, is a common complaint among business owners. When a Bonairean consumer or entrepreneur contacts the Dutch tax office, he needs to contact the “foreign” department.

And when he wants to exchange US dollars for euros with a regular bank in the Netherlands, he returns empty-handed. “Bonaire is Dutch territory”, a business owner says not understanding. “And DNB initiated the dollar as a legal tender on this Dutch territory.” And there is more.

How can big Dutch banks like ING and Rabobank freely provide mortgages to Dutch coffee shops, where the sale of weed is more than the law allows, while a Bonairean or Aruban entrepreneur can’t pay an online order at a Dutch company with his credit card from a very solvable local bank?

Or has to deal with much higher bank charges than initially stated? And there is also the fact that, being consumers and business owners, they twice have to fill out huge questionnaires about 23

the origin of their money because a bank is checked by AFM for any malicious cash flows.

For the interests of the consumer?

What can the AFM and DNB mean to consumers and business owners, especially in the Caribbean Netherlands? An answer to that is not easy to find. AFM points out that companies in the Caribbean Netherlands that provide credit in the form of purchase on payment, must ask for a paid-up license with that same AFM or DNB, but it does not care when you, as a consumer or business owner, ask for an explanation or want to point out issues. Now it seems that supervision of the financial infrastructure is mainly motivated by what is good for themselves, and is ultimately a model for earning extra money. And that gives rise to dissatisfaction by both consumers and entrepreneurs. The AFM says that the interests of the consumer are of utmost importance to them. That is beautiful, but it would be even more beautiful if the interests of the consumer and entrepreneur, who is in fact a consumer, are more closely guarded and considered in the framework of Caribbean laws, rules, and habits.

JOB Bedrijfsblad 2017

Warda mi rin

Krusada Tekst en foto: Luise van Lieshout

Wat kunnen wij voor uw bedrijf betekenen?

Bij het ter persen gaan van dit blad werd bekend dat Eric de Jong zijn functie als directeur van Krusada zal overdragen aan Junny Josephina.

V

eel ondernemers willen met hun bedrijf bijdragen aan een beter Bonaire en zijn bereid iets extra’s voor hun medemens te doen.

Krusada draait de rollen om en roept bedrijven op na te denken over wat Krusada voor hen kan doen.

“Wij leveren uitstekende werknemers die onder onze begeleiding kwalitatief hoogstaand werk leveren”, zegt Erik de Jong, algemeen directeur. “Maar men kan bij ons ook opdrachten neerleggen voor eenvoudig, repeterend werk.

Wij nodigen ondernemers uit om met ons rond de tafel te komen zitten.

Ook als men twijfelt aan het feit of wij wel iets voor het bedrijf zouden kunnen betekenen, kan men bij ons langs komen. Er is vaak meer mogelijk dan men denkt.”

‘Warda mi rin’ oftewel ‘Bewaak mijn kring’ in het Nederlands is de naam van het nieuwe initiatief.

Deelnemers leren binnen een beschermde omgeving wat het is om te werken. De bescherming bestaat uit: de rustige locatie op afstand van Playa, vaste begeleiders en overzichtelijk werk. Zo kunnen participanten oefenen binnen een

veilige omgeving waar niets gek gevonden wordt. Hier mogen ze fouten maken en boos worden zonder dat ze meteen op straat staan.

Deelnemers van Warda mi rin volgden eerder al een werk-leertraject bij Forma waarbij allerlei aspecten van werken werden behandeld. Zaken als waarom is het belangrijk om op tijd te komen, hoe zorg je ervoor dat je op tijd komt, wat betekent collegialiteit, hoe ga je om met je salaris, hoe bereid je een taak voor en hoe voer je die vervolgens uit. “Door alles te bespreken en te oefenen, groeien deelnemers uit tot betrouwbare werknemers met een uitstekende werkmentaliteit.

Ze worden in alle facetten opgeleid en begeleid, willen dolgraag werken en weten na afloop hoe dat moet.

Heel mooi om te zien wat dat met iemand doet”, stelt de Jong.

“De deelnemers zijn jongeren die niet echt mee kunnen komen in de maatschappij. En de bedoeling is dat ze dat straks wel kunnen.

We resocialiseren en helpen hen om weer onderdeel te worden van de maatschappij. Dat is steevast het doel.

Maar dan nog is er voor sommige mensen gewoon geen plek.

We bekijken het altijd per individu”, 24

licht hij verder toe. Warda mi rin startte in april en is nu al een succes te noemen. Niet alleen voor de deelnemers, maar ook voor de ondernemers die hen inschakelden.

Immers, het werk wordt dankzij de goede begeleiding net zo goed (of beter) gedaan en je hebt er geen omkijken naar.

Krusada is er voor iedereen Stichting Krusada is al lang niet meer alleen verslavingszorg. Het is een plek voor mensen met een lichamelijke beperking, mensen met een sociale beperking, moeilijk lerende jongeren, gedetineerden en ex-gedetineerden.

Krusada is er kortom voor iedereen die op de een of andere manier niet goed mee kan komen in de maatschappij.

En inmiddels vindt ook de consument zijn weg naar Krusada. De winkel heeft altijd een interessant assortiment van onder andere zelfgekweekte groente, eieren, potgrond en natuurlijk de zeer gewilde en voordelige al of niet houten meubelen als hondenhokken, tuinmeubelen, hangmatten en schoolbanken. Zelfs kunst zoals gemacramede creaties en ‘stone art’ behoort tot de mogelijkheden.

En mocht men iets anders willen,

JOB Bedrijfsblad 2017

kan het worden gemaakt.

De organisatie werkt immers ook in opdracht. Naast de winkel biedt Krusada sinds kort tevens twee fonkelnieuwe vergaderruimtes.

Weg uit de drukte van de stad en vol op de wind - dus geen airco nodig - kun je er rustig vergaderen.

De catering wordt desgewenst geheel en niet duur verzorgd. Uiteraard zijn faciliteiten als wifi, beamer, keuken en een inspirerend uitzicht over de kunuku van Lagoen aanwezig.

Als ondernemer raad ik Krusada van harte aan Charlene Bosch, eigenaar van sieradenwinkel Elements is heel positief over Warda mi rin.

“Samenwerken met Krusada scheelt tijd, geld en je helpt er de samenleving mee. Sinds een paar maanden vouwen de cliënten van Krusada voor ons de doosjes waarin we onze sierraden presenteren.

In ruil daarvoor doen wij een donatie.

Voorheen vouwden we de doosjes zelf, maar daar gaat stiekem best veel tijd in zitten. De cliënten van Krusada vouwen net zo netjes en precies als wijzelf maar het voldoet. We hebben alleen te maken met Francisco, een begeleider van Krusada.

Hij neemt het werk van ons aan, begeleidt zijn cliënten, controleert alles en levert het weer bij ons af. Dat is toch ideaal?

Nu zijn we aan het kijken wat ze nog meer voor ons kunnen doen.

We denken aan vijlen, knippen, lakken, lijmen en verpakken.

Elke repeterende handeling is in principe een mogelijkheid tot samenwerken.”

25

Ik snap niet dat niet meer ondernemers gebruik maken van Krusada Tobi Rens, eigenaar van Eco di Caribe, (ecologische reinigingsproducten) heeft eveneens goede ervaringen met het initiatief van Krusada.

“Ik wil graag dat Bonaire maximaal profiteert van mijn bedrijf. Door werk uit te besteden aan Krusada, help ik Bonaire, maar eerlijk gezegd biedt het mij alleen maar voordelen. Krusada inschakelen is voordeliger dan zelf doen en het scheelt tijd. Wij recyclen onze flessen, wat wil zeggen dat we de lege flessen van onze klanten terughalen en weer opnieuw vullen, zodat die flessen niet bij het afval of op straat terecht komen. Maar recyclen is veel werk. Het betekent eenvoudigweg veel handelingen moeten verrichten: fles vullen, dop erop draaien, etiket plakken, fles in een doos doen.

Dus besloten we in maart om Krusada in te schakelen. Dat heeft zo goed gewerkt dat we de samenwerking zeker zullen voortzetten. Als bedrijf kun je eenvoudig werk met een gerust hart aan hen overlaten. Ook de communicatie verloopt vlekkeloos en dat is voor mij belangrijk omdat ik vaak in Nederland ben. Ik raad Krusada daarom aan alle ondernemers aan.”

JOB Bedrijfsblad 2017

Text: entrepreneur.com

A Manual for a Business Infrastructure Plan A business infrastructure plan creates a roadmap that is used to start and run a company.

This roadmap consists of a three part plan: daily operations, processes, and employees.

Each component of the business infrastructure should be created and analyzed independently of the others. The plan should act as a standalone resource for the way the business is to grow and progress well into the future.

The Business Structure 1. Select a name for the business.

Obtain a copyright for the business name if needed

6. Register with your state’s department of taxation, and procure a sales tax license if you will be selling retail goods.

2. Decide how your business will be formed. Choose from a sole proprietorship, partnership, limited liability company (LLC), corporation, S corporation or non-profit.

The requirements and business documents necessary to start a business vary from state to state.

Developing a Business Plan 1. Research possible competitors in your area. Obtain an overview of the market and demographics in comparison to your business model, as well as a comparison of products and pricing. To get this information, use tools such as your local library, the Internet, and by interviewing likeminded business owners.

3. Complete incorporation forms and submit forms and fees to the state where the business will be located.

The paperwork and fees required to form the business vary by state, depending on how your business is formed and titled.

4. Apply for a tax identification number or employee identification number with the Internal Revenue Service.

5. Apply for a Dunn & Bradstreet number, if your company will require funding or a line of credit through a financial institution.

26

2. Write a mission statement, outlining business goals and growth expectations. Outline what your new business will do, what you might need to start a new enterprise, and what your business will bring to the community.

3. Define the type of operating environment the business will need during the initial growth phase.

Determine whether you will lease office space, purchase existing real estate, or begin construction on a new building.

JOB Bedrijfsblad 2017

Budget and Finance 1. Create a budget for your business.

The budget should include start-up costs, salaries, operating costs and marketing costs. Detail the capital needed to survive the first year, progressing through the next five years from startup.

ranging from CEO and management to general staff and hourly employees.

2. Define what financial assistance is needed to start the enterprise, as well as where the financing will come from.

3. Create a projected growth list.

Include future employees needed and materials or tools you might need as the company expands. Prioritize these items based upon need and budget.

3. Calculate labor costs by determining salaries or hourly rates for each position. Decide whether the worker in the position needs to be a full-time or part-time employee, a temporary hire, or a contractor.

Management 1. Create an organizational chart for the business, detailing the positions needed to start the business,

2. . Create a job description for each position. Outline specific duties, as well as who each position may report to.

Rank each position based upon need and budget.

Things needed: • Legal structure forms from the state goverment • Computer • Whiteboard • Markers • Notebook

TIP

Hiring a business consultant to conduct a feasibility study based upon your business plan might help determine its potential for long-term growth.

Warning

If your business startup will require capital from outside sources such as a bank or through grant funding, a business plan is required to complete the loan application.

Column

Verbindende systemen Tekst: Rianne van rijswijk

Door het kijken naar de prestaties van sporters besef ik waartoe het lichaam allemaal in staat is. En tijdens het behandelen van een ziekenhuispatiënt besef ik hoe erg de gevolgen kunnen zijn, als het lichaam niet goed functioneert.

Het lichaam is een goedwerkend geheel van allerlei systemen zoals je bloedvaten, zenuwen, spieren, botten, organen, hormonen en ga zo maar door. Niet voor niets geven we het namen als ‘bloedvatenstelsel’ en ‘zenuwstelsel’. En hoe zit het met de hersenen, de plaats waar alles geregeld wordt.

Je bloedsomloop heeft een pomp nodig, het hart dat door de hersenen wordt aangestuurd. Botweefsel groeit, omdat groeihormonen die opdracht geven. Organen functioneren om het voedsel dat we tot ons nemen te helpen verteren en ze weten dat ze het als we sporten even rustig aan moeten doen. Wie heeft dat allemaal zo bedacht? Hoe kan het dat het in de meeste gevallen allemaal zo goed klopt en werkt?

Heel kort gezegd, we zijn zo geëvolueerd. Dat geldt niet voor een wegen- of computernetwerk, die zijn niet geëvolueerd maar bedacht.

Als je kijkt naar wegen waar auto’s rijden, metro’s tegelijkertijd onder de grond passeren en vliegtuigen boven in het hemelgewelf circuleren, begrijp je dat er een plan is gemaakt voor deze infrastructuur. Een ingenieus plan dat zo is uitgewerkt dat alles optimaal kan functioneren en alle systemen met elkaar verbonden zijn. Dat een infrastructuur moet werken, merken we niet alleen op de weg, in de lucht en op of in het water, maar ook simpelweg op de werkplek.

Als het rooster niet is gemaakt, is er onvoldoende personeel.

Als de computersystemen falen, kunnen bepaalde zaken niet verwerkt worden en als een kapsalon geen water heeft, kunnen er geen haren worden gewassen. Om het geheel te laten functioneren moeten alle systemen werken.

Terug naar de systemen in het menselijk lichaam, waar ook alles moet functioneren. Het is te hopen dat de meeste mensen na (of voor) het werk en gebruikmakend van een wegennetwerk naar een sportaccommodatie gaan om het onderwerp ‘werk’ even te vergeten. Op het moment dat je gaat sporten, moet de infrastructuur van je lichaam in orde zijn. Als je vaten verstopt zijn, krijg je het benauwd en belemmert dat je functioneren. Als je zenuw bekneld is, krijg je tintelingen of krachtsverlies en kun je niet alle lichaamsdelen gebruiken. Als een specifiek hormoon iets te weinig aanmaakt, wordt je bloedsuiker bijvoorbeeld te hoog en kunnen er levensbedreigende situaties ontstaan.

Maar als onze infrastructuur hapert, kunnen we omleidingen maken en back-upsystemen ontwikkelen. We kunnen medicijnen innemen en maatregelen treffen die maken dat zoveel mogelijk systemen weer gaan functioneren. Dit geldt voor op de weg, in de lucht, op en in het water, op het werk maar vooral ook voor ons lichaam. Is het niet bijzonder dat alles werkt en we kunnen doen wat we willen, zonder dat we daar bij stilstaan?

Stages Vacatures Werving & Selectie www.back2dutchcaribbean.com OCAN Den Haag - Koninginnengracht 19 - info@ocan.nl BanBoneiruBék - Kaya Sábalo 13 - info@banboneirubek.com Caribisch Nederland 28

JOB Bedrijfsblad 2017

Zorg voor infrastructuur

Tekst: Robert Smaal | Bon Bida

Het woord infrastructuur roept meestal beelden op van het elektriciteitsnet of wegennet, maar is ook zeker van toepassing op de zorg. Binnen een multidisciplinair zorgcentrum als Bon Bida Bonaire is de infrastructuur belangrijk omdat er met verschillende soorten opdrachtgevers, disciplines, patiënten en klanten moet worden samengewerkt. Deze zogeheten interoperabiliteit is in grote mate afhankelijk van de onderlinge uitwisseling van informatie. En die uitwisseling van informatie op zijn beurt vindt plaats via de zorginfrastructuur die niet alleen moet voldoen aan de lokale wet- en regelgeving, de normen en richtlijnen, maar ook aan de eisen van het centrum. Er zijn verschillende zaken die een goede zorginfrastructuur regelen en garanderen. Hieronder volgen de allerbelangrijkste.

Identificatie, authenticatie en autorisatie Identificatie, authenticatie en autorisatie gaat over de identiteit van de patiënt en de zorgverlener en over wie toegang heeft tot zijn dossier. Om misverstanden of erger te voorkomen en om de vertrouwelijkheid van de (para)medische informatie-uitwisseling te optimaliseren dient iedere zorgverlener met een unieke code in te loggen op een zogenaamd zorgportaal om zo de identificatie van de patiënt te kunnen controleren. De toegang hiertoe is goed beveiligd en alleen voor specifieke gebruikers die zich hebben geregistreerd en bekend zijn.

Toestemming patiënt In 2016 is er een nieuwe wet aangenomen op basis waarvan de behandelaar mag veronderstellen dat de toestemming voor uitwisseling 30

van medische gegevens in sommige situaties impliciet aanwezig is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het sturen van een verwijsbrief met medische informatie of een terugrapportage aan de verwijzer en/of opdrachtgever. In een aantal andere situaties zal een zorgverlener expliciet toestemming moeten vragen en dit moeten registreren. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het opvragen van gegevens door een werkgever of letselschade advocaat.

Adressering/transport Gegevens moeten geadresseerd en veilig worden getransporteerd.

Het gaat immers om vertrouwelijke informatie. Dit kan een verslag zijn dat hard copy wordt meegegeven aan de patiënt om af te geven aan de medebehandelaar, maar het kan

JOB Bedrijfsblad 2017

Het duidelijk hebben en krijgen van een juiste zorginfrastructuur is van belang omdat er anders niet goed kan worden samengewerkt ook gaan om gegevens die per mail worden verstuurd. In dat geval dient er een secure e-mailadres te worden gebruikt. Een up-to-date firewall en een virusscanner in combinatie met goed beveiligde computers zijn een vereiste bij Bon Bida.

De mate van openheid bij de uitwisseling van de informatie is afhankelijk van de reikwijdte ervan.

Als er sprake is van een interne uitwisseling kan de infrastructuur een in te stellen ‘openheid’ hebben.

Verschillende disciplines hebben in het belang van de behandeling van de patiënt inzage in voor hen relevante informatie in het digitaal patiëntendossier. Bij externe uitwisseling, zoals een rapportage aan een huisarts of specialist is er sprake van een gesloten infrastructuur. De informatie is dan alleen inzichtelijk voor de geadresseerde.

Het duidelijk hebben en krijgen van de juiste zorginfrastructuur is dus van belang omdat er anders niet goed kan worden samengewerkt. En juist deze samenwerking is in grote mate bepalend voor de effectiviteit van de aangeboden therapievorm(en). Het vereist echter wel een of andere vorm van (digitale) informatie-uitwisseling.

De manieren van samenwerking waar het zorgcentrum mee te maken krijgt, betreffen dossieroverdracht, eHealth toepassingen, ketenzorg, multidisciplinair overleg en het

overdragen van een patiënt naar een andere zorgverlener.

Dossieroverdracht Een dossier wordt binnen Bon Bida Cure en Care overgedragen bij dienstwaarneming voor collega’s. Als de oorspronkelijke behandelaar ziek is of met vakantie neemt een collega het van hem of haar over en kan de behandeling worden gecontinueerd. eHealth toepassingen Bij eHealth toepassingen kun je denken aan het online maken van afspraken in de agenda van de fysiotherapeut of het digitaal verkrijgen van aanpassingen voor je huiswerkoefeningen.

Ketenzorg De ketenzorg op Bonaire is enorm in opkomst. De Zorggroep BES is de organisatie die belast is met de introductie ervan. Het gaat hierbij om samenwerkende zorgverleners die zorgen voor een integraal aanbod van zorg tegen een integraal tarief. In de praktijk levert dat een grote informatieen communicatiebehoefte op. Dit heeft men in Nederland deels opgelost door de introductie van Ketenzorg Informatie Systemen (KIS).

31

Multidisciplinair overleg Het multidisciplinair overleg (MDO) is een overlegvorm waarbij verschillende zorgprofessionals van uiteenlopende disciplines patiënten casus bespreken om zo de behandel- en zorgdoelen af te stemmen. Bon Bida Bonaire heeft met zowel interne als externe samenwerkende disciplines één keer per maand een MDO om de meest optimale zorg te kunnen leveren.

Overdragen van patiënten naar een andere zorgverlener Het komt regelmatig voor dat patiënten moeten worden overgedragen aan een discipline in het buitenland. Om zorg te dragen voor een zo efficiënt mogelijke overdracht wordt dan al of niet digitaal een overdracht gemaakt met alle benodigde en bruikbare informatie.

Het sleutelwoord voor een goede zorginfrastructuur is dus samenwerking.

Het is de enige manier om de meest geschikte zorg te leveren. De bovengenoemde vormen van samenwerken vereisen allemaal een of andere manier van (digitale) informatieuitwisseling die kan worden geleverd met behulp van een veilige, volledige en duidelijke zorginfrastructuur. Net als in het verkeer helpt een goed georganiseerde infrastructuur je immers om veilig en efficiënt je doel te bereiken.

JOB Bedrijfsblad 2017

Apps

APP: Android/ios Appstore

Adobe Scan: PDF Scanner, Documents, Receipts

Mobills: Budget & Money Manager Mobill’s Budget & Money Manager is the best money management app to organize your expenses and save money.

Are you tired of using spreadsheets, paper or even budgeting? Mobill’s Budget & Money Manager will help you find out where your money is going to disappear.

APP: Android Google play Price: free

You can add new transactions while drinking your coffee or taking a taxi. It’s very simple and all your data will be synchronized immediately in the Cloud.

See below why more than one million users track what they spend with Mobills.

FEATURES & FEATURES - MOBILE BUDGET • Quickly and easily note all your daily expenses • Interactive statistics that analyze your expenses quickly • Create budgets and set financial goals to achieve • Synchronization with http://web.mobillsapp.com • Widgets for advice and even faster registration of expenses • Filter by category, payment method or date • Expenses with geo location • Monthly balance by category • Email notifications after expiration date • Integrated credit card management • Use files and pictures as attachments for expenses and revenue • Manage and apply categories if the standards do not work for you It has never been easier to track your finances than with Mobill’s Budget & Money Manager!

Go from paper to digital fast. The free Adobe Scan app turns your device into a powerful portable scanner that recognizes text automatically (OCR). Turn anything — receipts, notes, pictures, documents, business cards, whiteboards — into an Adobe PDF with content you can reuse.

HOW IT WORKS: • CAPTURE. Scan anything to PDF. Advanced image technology automatically detects borders and sharpens scanned content.

• ENHANCE. Touch up scans or photos from your camera roll. Easily preview, reorder, crop, rotate, and adjust color.

• REUSE. Turn your scan into a high-quality Adobe PDF that unlocks content through automated text recognition.

It’s that easy.

WHAT CAN ADOBE SCAN DO FOR YOU? • SCAN ANYTHING, ANYWHERE, ANYTIME. Capture forms, receipts, notes and business cards. You can even scan multi-page documents with a single tap.

• RECYCLE CONTENT. Free, built-in optical character recognition (OCR) lets you reuse scanned content by creating a high-quality PDF you can work with in Adobe Acrobat Reader.

• GET MORE DONE ON THE GO. Save your scans to Adobe Document Cloud for instant access and sharing. Even lengthy legal documents become manageable, as you search text, highlight key sections, and add notes.

• GET CONNECTED. Adobe Scan connects you to the world’s best document services that let you do more with your PDFs. Edit, convert to Microsoft Office, fill and sign, and send for tracked signatures. ask for advice, and help others to gain better control over their financial affairs.

It is not required to link your bank account because we want to protect your privacy.

Visit: http://mobillsapp.com

Share experiences You can share your financial experiences, 32

Bonaire Firefighting NV

Brandblusapparaten & materialen van de hoogste kwaliteit.

ij aan g j e o d Wat beveiligin brandp de zaak o

• REOB gecertificeerd • CE-keuring • Keuringen NEN-norm • Alles op voorraad • Halen-brengen-installeren handblussers (gratis) • 25 jaar ervaring op Bonaire

Poederblusser

Schuimblusser

Co2 brandblusser

Kaya Nikkiboko noord 33 | P.O. Box 283 Bonaire, CN | T +599 786 7066 | klimabrand@bonairetrade.com

Professional advice when managing absenteeism.

CHS by Medwork.

Years of experience in taking care of businesses and employees.

CHS by Medwork.

Ban kwida pa otro Medwork Corporate Health Solutions B.V. Kaya Suit Nikiboko 12 | T: +599 7171820 www.medwork.aw, infobes@medwork.aw

JOB Bedrijfsblad 2017

Voorkom het betalen van dubbele belasting Tekst: Priscilla Lachman | Meijburg & Co Caribbean

De belastingregeling voor het land Nederland (hierna BRN) regelt kort gezegd de fiscale verhoudingen tussen het Caribische deel van Nederland (Bonaire, Saba en Sint Eustatius) en het in Europa gelegen deel van Nederland.

De BRN kan worden beschouwd als een regeling ter voorkoming van dubbele belastingheffing.

I

nwoners van Caribisch Nederland kunnen in Europees Nederland belastingplichtig zijn en omgekeerd kunnen inwoners van Europees Nederland ook belastingen verschuldigd zijn aan Caribisch Nederland.

Om te voorkomen dat er over dezelfde inkomsten twee keer belasting moet worden betaald, is de BRN in het leven geroepen. De BRN is alleen van toepassing op personen en

vennootschappen die inwoner zijn van Caribisch of Europees Nederland.

De BRN regelt welk heffingsgebied – dat wil zeggen Caribisch of Europees Nederland – over bepaalde inkomsten belasting mag heffen en welk heffingsgebied moet terugtreden.

Zo wordt effectief voorzien in het voorkomen van dubbele belasting.

Hierbij kan er bijvoorbeeld worden gedacht aan de volgende inkomsten die in één van beide heffingsgebieden voorkomen: • • • • • •

Inkomsten uit onroerende zaken; Winst uit onderneming; Dividenden; Inkomsten uit dienstbetrekking; Vermogenswinsten; Bestuurders-en commissarissenbeloningen; en • Pensioenen, lijfrenten, sociale zekerheidsuitkeringen en alimentatie-uitkeringen.

34

De voorbeelden hierna illustreren op welke wijze de BRN voorziet in voorkoming van dubbele belasting.

1 Als u een in Europees Nederland

woonachtige particulier bent en u een vakantiewoning heeft gekocht op Bonaire dan krijgt u in beginsel te maken met zowel de CaribischNederlandse vastgoedbelasting als met de Europees Nederlandse inkomstenbelasting (de zogenoemde ‘Box-3 heffing’). U bent in deze situatie zowel binnenlands belastingplichtige in Europees Nederland als buitenlands belastingplichtige in Caribisch Nederland. Zonder toepassing van de BRN zou u aldus worden geconfronteerd met dubbele belastingheffing.

Voor deze situatie bepaalt de BRN dat het heffingsgebied waar de onroerende zaak is gelegen, mag heffen, in dit geval dus Caribisch Nederland. Europees Nederland zal

moeten terugtreden en zal effectief geen inkomstenbelasting heffen over de in Bonaire gelegen vakantiewoning.

Wel dient er vastgoedbelasting te worden afgedragen aan de Belastingdienst Caribisch Nederland.

Het is belangrijk dat u in uw Europees Nederlandse aangifte inkomstenbelasting daadwerkelijk voorkoming van dubbele belasting claimt met betrekking tot uw woning op Bonaire.

2 Wanneer een in Europees

Nederland gevestigde vennootschap naast haar activiteiten aldaar ook activiteiten uitoefent in Caribisch Nederland, dient de BRN eveneens in ogenschouw te worden genomen.

De feitelijk in Europees Nederland gevestigde vennootschap wordt in beginsel voor haar wereldwinst in de Europees Nederlandse vennootschapsbelasting betrokken.

Onder bepaalde omstandigheden moet Europees Nederland op grond van de BRN de winst die valt toe te rekenen aan Caribisch Nederland echter vrijstellen. Caribisch Nederland kent geen traditionele winstbelasting met als gevolg dat de Caribisch Nederlandse winst per saldo niet in de belastingheffing wordt betrokken.

Wanneer de vennootschap onroerend goed aanhoudt in Caribisch Nederland zal er wel Caribisch Nederlandse vastgoedbelasting zijn verschuldigd.

Het is belangrijk dat uw Nederlandse belastingadviseur op de hoogte is van de BRN en in de aangifte vennootschapsbelasting op correcte wijze de aan Caribisch Nederland toerekenbare winst vrijstelt.

3 Een inwoner van Europees

Nederland wordt voor een periode van acht maanden in Caribisch Nederland tewerkgesteld bij een werkgever op Bonaire. Voor zijn werkzaamheden geniet hij een salaris waarover in Caribisch Nederland loonbelasting en premies worden betaald.

Omdat de persoon in kwestie inwoner is van Europees Nederland dient hij dit inkomen echter ook aan te geven bij de Europees Nederlandse inkomstenbelasting. De BRN bepaalt dat er in deze situatie niet twee keer belasting hoeft te worden betaald over het salaris. Het heffingsgebied waar de dienstbetrekking wordt uitgeoefend in dit geval Caribisch Nederland - mag heffen. Let erop dat de BRN eisen stelt aan de werkgever en/of het aantal dagen dat de werknemer in het andere heffingsgebied werkzaam is.

De in deze publicatie opgenomen informatie is van algemene aard en heeft geen betrekking op de specifieke omstandigheden van een bepaald individu of een bepaalde entiteit. Hoewel bij de totstandkoming van deze publicatie de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht, kunnen wij niet garanderen dat de daarin opgenomen informatie op de datum van ontvangst juist en volledig is of dat in de toekomst zal blijven. Op grond van deze informatie dient geen actie ondernomen te worden zonder adequate professionele advisering na een grondig onderzoek van de specifiek van toepassing zijnde situatie. Š 2016 Meijburg & Co Caribbean, Tax & Legal, is een Curaçaos samenwerkingsverband van besloten en naamloze vennootschappen en is lid van het KPMG netwerk van onafhankelijke leden verbonden aan KPMG International Cooperative (KPMG International), een Zwitserse entiteit.

Alle rechten voorbehouden.

Conclusie Uit de voorbeelden blijkt dat het belangrijk is om in voorkomende gevallen tijdig en op juiste wijze een beroep te doen op de BRN. Deze regeling ter voorkoming van dubbele belasting is bedoeld om de belastingplichtige tegemoet te komen.

Het is immers ongewenst wanneer over hetzelfde inkomen twee keer belasting wordt geheven.

De ervaring leert dat er te vaak geen gebruik wordt gemaakt van de fiscale mogelijkheden die de BRN biedt en er als gevolg daarvan onnodig teveel belasting wordt betaald.

JOB Bedrijfsblad 2017

Bijdragen aan een betere samenleving Tekst: Peter Montanus | Openbaar Lichaam Bonaire

‘Groei met behoud van natuur en cultuur’, is al jarenlang het motto van Bonaire. Je kunt het nog bondiger samenvatten onder het begrip ‘duurzame ontwikkeling’.

Maar dat is een nogal ongrijpbare term. Dus wat betekent het nu eigenlijk en hoe geven we op Bonaire hier invulling aan?

H

et begrip duurzame ontwikkeling stamt uit de jaren tachtig.

De Verenigde Naties hebben het toen als volgt omschreven: “Een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.” Het openbaar lichaam Bonaire hanteert deze definitie ook in het Natuurbeleidsplan Bonaire en het Milieubeleidsplan Bonaire.

De Agenda voor Duurzame Ontwikkeling voor 2030 van de Verenigde Naties (2015) draait om de drie P’s: People, Prosperity and Planet [Mensen, Welvaart en de Aarde]. Bij duurzame ontwikkeling is sprake van een ideaal evenwicht tussen sociaal economische belangen (People and Prosperity) en ecologische belangen (Planet). Alle ontwikkelingen die op technologisch, economisch, ecologisch, politiek of sociaal vlak bijdragen aan een gezonde aarde met welvarende bewoners en goed functionerende ecosystemen zijn duurzaam. De kern is dus een evenwichtige balans tussen de verschillende belangen.

In het bedrijfsleven wordt ook wel het begrip ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ (MVO) gehanteerd.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent dat bedrijven verantwoordelijkheid (willen) dragen voor maatschappelijke problemen zoals aantasting van milieu en natuur, arbeidsomstandigheden en/ of armoede. MVO begint ermee dat bedrijven proberen deze problemen niet groter te maken.

Ondernemers die een stap verder gaan, streven ernaar een bijdrage te leveren aan het oplossen van deze problemen. Duurzaam ondernemen is bij alle bedrijfsbeslissingen zowel een hoger bedrijfsrendement nastreven, als de kansen benutten voor een beter milieu en meer welzijn van de medewerkers en de maatschappij.

Het gaat dan om activiteiten die een stap verder gaan dan waartoe men volgens de wet is verplicht en dat vanuit maatschappelijke betrokkenheid en een toekomstgerichte visie.

36

Bedrijven willen en kunnen iets teruggeven aan de maatschappij.

Op Bonaire zijn er voorbeelden te zien van MVO in de duikindustrie.

Denk bijvoorbeeld aan duikbedrijven die clean ups organiseren langs onze stranden of onder water. Of door sponsoring bevorderen dat lokale jongeren leren duiken, zich verder ontwikkelen in de duiksport en de onderwaterwereld leren kennen en beschermen. Een nieuwe ontwikkeling is dat steeds meer duikbedrijven zich aansluiten bij het project om koralen te kweken en uit te zetten op het rif.

Voor dat project heeft men inmiddels zelfs internationale belangstelling.

En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen van bedrijven die zich inzetten voor het gemeenschappelijke belang van duurzame ontwikkeling en zullen er hopelijk ook nog veel meer volgen.

JOB Bedrijfsblad 2017

Reclamebeleid in voorbereiding Tekst: Ellie Noij | Openbaar Lichaam Bonaire

De afgelopen tijd verschijnen steeds meer reclameborden in de openbare ruimte.

Een ongecontroleerde toename van reclame-uitingen leidt tot ontsiering van het straatbeeld en heeft daarmee invloed op de beleving van het eiland.

Daarnaast kan het ook verkeersonveilige situaties veroorzaken. Dus werkt de overheid aan een reclamebeleid.

W

ildgroei van reclame is niet iets dat we willen voor Bonaire.

Voor een eiland dat bekend staat om haar schoonheid en door de jaren heen steeds meer bewoners en bezoekers krijgt, zou het mooi zijn als ondanks de toenemende bedrijfsactiviteit en verkeersbeweging de veiligheid

gewaarborgd en het straatbeeld opgeruimd en aantrekkelijk blijft.

Reclame die op een harmonische wijze wordt ingepast in zijn omgeving, kan juist een positief effect hebben op die omgeving.

Het kan bijdragen aan de verlevendiging van het straatbeeld en de dynamiek van de stad accentueren.

Er is dan ook behoefte aan duidelijkheid wat wel en niet gewenst is en toegestaan kan worden.

Om te voorkomen dat het aanzicht van het eiland kwaliteit verliest en/of om de kwaliteit terug te brengen, is het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB) bezig met het voorbereiden van reclamebeleid. Daarin wordt zowel een visie neergelegd op reclameuitingen in de openbare ruimte als

48

bedrijfsreclame op of bij gebouwen.

Onder de term ‘bedrijf’ vallen alle activiteiten waarvoor aandacht wordt gevraagd met behulp van reclame of door promotie van naamsbekendheid.

Te denken valt aan een beroep, dienst(verlening), kantoor, winkel, horeca, hotel, appartementencomplex of maatschappelijke instelling.

Na de zomervakantie zal het OLB starten met bijeenkomsten voor stakeholders, betrokkenen en publiek om in overleg tot een breed gedragen beleid te kunnen komen. Met een duidelijk beleid in handen kan de overheid vergunningaanvragen om reclame-uitingen efficiënter afhandelen.

Daarnaast wordt er een traject ingeslagen om ongewenste niet-vergunde situaties op te ruimen.

JOB Bedrijfsblad 2017

Tekst: Tom Peeters | VanEps Kunneman VanDoorne

Ondernemen op Bonaire Juridische kansen en uitdagingen

De structuur in onze infrastructuur Infrastructuur wordt onder andere gedefinieerd als ‘het geheel van auto-, spoor-, waterwegen, havens, vliegvelden, elektrische installaties en kabels’.

Het is een breed begrip met veel essentiële zaken die een ondernemer nodig heeft bij de uitoefening van zijn bedrijf.

Omdat het om zulke essentiële dingen als de eerste levensbehoeften van een ondernemer gaat, worden deze zaken vaak gereguleerd. Dat wil zeggen dat er wetten en regels zijn die bepalen hoe en onder welke voorwaarden deze infrastructuur ter beschikking wordt gesteld, wie er gebruik van mag maken en onder welke voorwaarden oftewel de prijs. In dit artikel zullen enkele in het oog springende kenmerken van die regulering en de beschikbaarstelling van infrastructuur worden benoemd, zodat u als ondernemer weet waar u aan toe bent.

Elektriciteit en drinkwater In een eerder artikel in deze reeks zijn de regulering van elektriciteit en drinkwater reeds belicht. Uit de Wet elektriciteit en drinkwater blijkt dat u als ondernemer recht heeft op een aansluiting tegen een redelijke prijs.

Onlangs heeft de toezichthouder, de Autoriteit Consument en Markt (ACM) in dat kader de aansluittarieven

gepubliceerd die vanaf 1 juli 2017 van kracht zullen zijn. Uit die publicatie blijkt dat voor standaardaansluitingen een vast tarief is vastgesteld, te vermeerderen met een opslag per meter indien de aansluiting verder dan 25 meter van het netwerk ligt.

Dat biedt duidelijkheid en zekerheid.

Naar verwachting zullen later dit jaar ook de vaste en variabele gebruikstarieven door ACM worden vastgesteld. Deze tarieven zouden een reflectie moeten zijn van de werkelijke kosten van productie van elektriciteit en drinkwater op Bonaire.

Als ondernemer geniet u daardoor de bescherming dat de tarieven gebaseerd zijn op de werkelijke kosten. Een garantie voor lage tarieven is dat echter niet. De productie- en distributiekosten van elektriciteit en drinkwater op Bonaire zijn immers hoog. De wet biedt de Minister van Economische Zaken dan wel van Infrastructuur en Milieu echter de mogelijkheid om een subsidie te verstrekken om de elektriciteit en het drinkwater betaalbaar te houden.

Het is alleen nog niet duidelijk of deze subsidie ook daadwerkelijk zal worden verstrekt en welke invloed dit zal hebben op de tarieven.

Telecommunicatie Telecommunicatie is eveneens een gereguleerde dienst waarbij aan partijen een concessie 38

kan worden verleend om die diensten aan te bieden. De Wet Telecommunicatievoorziening BES bevat waarborgen om zeker te stellen dat iedereen een aansluiting kan krijgen en gebruik kan maken van telcommunicatievoorzieningen. In de verleende concessies worden daarbij nadere voorwaarden gesteld zodat deze voorzieningen goed functioneren en betaalbaar zijn.

Haven Hoe Bonaire zich het beste kan profileren en ontwikkelen op het gebied van het gebruik en het verzekeren van logistieke faciliteiten als een zeehaven, de verdere ontwikkeling van de luchthaven en de verbetering van het wegennet staat de afgelopen tijd staat veel in de belangstelling.

Zo zijn er onderzoeken uitgevoerd en nog steeds gaande die moeten uitwijzen waar en op welke manier een zeehaven gerealiseerd kan worden en of de realisatie en exploitatie van deze haven economisch verantwoord zijn. Een nieuwe haven zou tegemoetkomen aan de veelgehoorde vraag om de internationale transportkosten van en naar Bonaire te verlagen en meer economische activiteit te genereren. De realisatie ervan vereist een afweging tussen economische, ecologische en ondernemersbelangen en daarom een zorgvuldige voorbereiding.

Normaal gesproken worden

JOB Bedrijfsblad 2017

investeringen voor de aanleg van een haven door een overheid gedaan waarna aan een exploitant een concessie wordt verleend om de haven te exploiteren op voorwaarde dat hij aan de door de overheid gestelde eisen voldoet. Op die manier wordt de exploitatie ‘op afstand’ geplaatst. De exploitant betaalt een concessievergoeding die in de regel bestaat uit een vaste en variabele component. Dit stelt de overheid in staat om de gedane investeringen terug te verdienen en de samenleving op Bonaire mee te laten profiteren als de exploitatie positieve resultaten vertoont.

De verlening van een concessie vindt vaak plaats door het organiseren van een aanbesteding, waarbij verschillende partijen de gelegenheid krijgen om een concurrerend aanbod te doen op basis van de voorwaarden van de concessie. Daarmee garandeert men dat er een zorgvuldige en transparante keuze wordt gemaakt voor de beste partij.

En dat doet het ondernemersklimaat op zijn beurt weer goed.

Het wegennet De aanleg en het onderhoud van wegen is vaak een grote kostenpost in de begrotingen van overheden.

Het gevolg daarvan is dat er soms bezuinigd wordt op de aanleg en het onderhoud waardoor de staat van de wegen achteruit gaat en

de bereikbaarheid verslechtert.

Hoewel de overheid aansprakelijk is en blijft voor schade als gevolg van de slechte staat van de wegen (wegbeheerdersaansprakelijkheid), is het verhalen van deze schade vaak een lastige en tijdrovende bezigheid.

Vanuit juridisch perspectief zijn er echter creatieve oplossingen te verzinnen om nieuwe wegen aan te leggen of bestaande wegen te renoveren zonder dat de overheid daar op het moment zelf veel geld voor beschikbaar heeft. Een voorbeeld daarvan is het gebruik van een zogenaamd DBFM- contract. Dat staat voor een contract waarbij de aannemer het ontwerp (design), het bouwen (build), het financieren (finance) en het onderhoud (maintenance) voor zijn rekening neemt. De opdrachtgever (de overheid) betaalt de aannemer nadat de weg is aangelegd dan een ‘beschikbaarheidsvergoeding’.

Deze vergoeding wordt aangepast als de weg niet aan de daaraan gestelde eisen voldoet (achterstallig onderhoud, gaten, te lang afgesloten voor onderhoud, etc.). Op die manier wordt de aannemer geprikkeld om een goede weg aan te leggen en ervoor te zorgen dat die gedurende een overeengekomen periode (vaak 20 jaar) aan alle eisen blijft voldoen. De aannemer zorgt dan vervolgens voor de (voor)financiering van de aanlegkosten en krijgt via de beschikbaarheidsvergoeding 39

een bedrag dat de kosten van de financiering van de aanleg, het onderhoud en een marge voor winst en risico dekt. Het grote voordeel is dat de aannemer in feite verantwoordelijk is voor de functionaliteit van de weg en naar eigen inzicht moet vaststellen welk ontwerp en welke manier van aanleggen daarvoor het meest geschikt is. De overheid hoeft niet ineens veel kosten te maken, maar kan de betalingen over een lange periode spreiden, waardoor de druk op de begroting vermindert.

Op deze manier worden op dit moment grote verbindingswegen op Aruba aangelegd.

Ondernemers plukken daar direct de vruchten van en de kosten voor de overheid blijven beheersbaar.

Conclusie Voor ondernemers is een goede infrastructuur een noodzakelijke voorwaarde om te kunnen ondernemen. Wetten en regels bevatten voorschriften om sectoren in dit gebied te reguleren.

Logistieke verbindingen zijn op Bonaire een aandachtspunt. De planvorming voor de ontwikkeling van een nieuwe zeehaven is gestart en er zijn ook mogelijkheden om het wegennet op Bonaire te verbeteren zonder dat daarvoor grote investeringen nodig zijn. Kortom, de toekomst op het gebied van infrastructuur is veelbelovend.

JOB Bedrijfsblad 2017

Infrastructuur in organisaties Een noodzakelijk dilemma?

Tekst: Evert Bleijenberg | Executive Consultancy

B

Wat is infrastructuur? Waarom is het belangrijk en presenteert infrastructuur een dilemma?

ij het woord infrastructuur denken we meestal aan wegen, bruggen en spoorlijnen.

Maar in de breedste zin vormt het concept het geheel van voorzieningen dat nodig is om een land of organisatie soepel te laten functioneren. Een ander kenmerk is dat infrastructuur duurzaam en permanent van aard is en het een substantiële kapitaalinvestering vertegenwoordigt. In het verlengde van deze definitie en kenmerken kan men dan ook concluderen dat mensen, de bedrijfscultuur en de processen en systemen binnen een organisatie eveneens tot infrastructuur gerekend kunnen worden.

Volgens veel managers is een goede infrastructuur van levensbelang voor alle ondernemingen en organisaties ongeacht de grootte of complexiteit.

Zij stellen dat infrastructurele problemen zelfs de groei en het succes kunnen beïnvloeden. En daar is wat voor te zeggen. Want als je bijvoorbeeld iedere dag een miljoen mensen van A naar B moet brengen, zoals de Nederlandse Spoorwegen doen, moet je je zaken goed georganiseerd hebben.

Infrastructuur is dus belangrijk en de verfoeide bureaucratie die dit vaak met zich meebrengt, heeft dus wel degelijk een functie.

Pro’s en contra’s Maar zoals bij alle goede dingen kleven

er ook nadelen aan het bouwen van een infrastructuur. Dit is het best te illustreren met een voorbeeld.

Na de Tweede Wereldoorlog werden er in West-Europa ettelijke miljarden aan belastinggeld geïnvesteerd in het aanleggen van uitgebreide telecommunicatienetwerken.

Deze technologie gaf Europa een enorme voorsprong.

Maar door de opkomst van draadloze communicatie medio jaren negentig werden deze netwerken binnen vijf jaar onrendabel en dus een grote ‘last’ voor de bedrijven die deze netwerken exploiteerden.

Ontwikkelingslanden slaan de stap van ‘vaste communicatie’ dan ook gewoon over en de bedrijven die deze draadloze netwerken exploiteren kunnen daardoor beter concurreren.

Recenter is de enorme hoeveelheid geld, tijd en moeite die in de jaren tachtig werd gestopt in de ontwikkeling van het zogenaamde kennismanagement. De focus lag daarbij vooral op het behoud van kennis met het stimuleren van innovatie als doel. Initieel leek dit zijn vruchten af te werpen.

Maar niet zo heel veel later bleek al dat de kennisdatabases juist maakten dat mensen reeds gebaande paden bleven volgen en innovatie eerder remden dan stimuleerden. In feite is dit een logisch gevolg; de gloeilamp is immers niet ontdekt door de verdere uitontwikkeling van kaarsen.

Het hierboven beschreven fenomeen 40

staat bekend als ‘de Wet van de Remmende Voorsprong’ en biedt ons dus een dilemma.

Enerzijds is infrastructuur nodig voor het procesmatig laten verlopen van repetitieve activiteiten. Anderzijds kan infrastructuur de proactieve en snelle adaptatie op veranderingen beperken.

En als één ding zeker is, dan is dat wel dat er steeds meer veranderingen zullen komen, dat deze elkaar sneller zullen opvolgen en dat de impact ervan steeds groter zal zijn.

Flexibiliteit en verandering Kunnen we hier van leren?

Absoluut, infrastructuur in organisaties is belangrijk en gaat verder dan alleen de vaste activa.

Mensen, processen en systemen vormen een substantieel onderdeel.

Met het oog op de toekomst zullen we echter anders moeten gaan kijken naar het permanente karakter van infrastructuur in relatie tot economische levensduur en de kosten. Doen we dat niet, dan zou ‘de wet van de remmende voorsprong’ weleens flink wat roet in het eten kunnen gooien. Het allerbelangrijkste is dat organisaties gaan denken en handelen in termen van constante verandering en hun infrastructuur flexibel en adaptief gaan inrichten.

En dat begint vaak met het creëren van een organisatiecultuur die veranderingsgezind is en flexibiliteit en creativiteit als kernwaarden heeft.

JOB Bedrijfsblad 2017

S

Sociale Wetgeving op de BES

Tekst: Carola Roeters | Arbomedicalbes

ociale wet- en regelgeving geeft de bedrijfsgeneeskunde richting. Het dobbert er als het ware op en de uitwerking van de wetten is afhankelijk van het politieke klimaat ten tijde van het opstellen ervan. Zo was het tot het begin van de jaren negentig gebruikelijk om niet of onvoldoende functionerende medewerkers te laten afvloeien via de WAO (Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering).

Oud-premier Lubbers maakte daar echter drastisch een einde aan toen hij stelde dat “Nederland ziek was” en dat er een andere wind door het ‘WAOafvoerputje’ moest gaan waaien.

De belangrijkste verandering in die jaren was de visie. Deze ging van afkeuren voor inzet op de arbeidsmarkt naar goedkeuren voor aangepast werk. Met andere woorden: men keek niet meer naar wat iemand niet kon, maar richtte in plaats daarvan de aandacht op wat de verzuimende/zieke medewerker wel zou kunnen doen. De veranderde visie heeft jarenlang gezorgd voor ups en downs in wet- en regelgeving die

streven naar een Win-Win-Win-situatie

deze positieve kijk op verzuim moest onderbouwen. Tegen het einde van de jaren negentig werd er eindelijk een soort evenwicht gevonden en de hieruit voortvloeiende wetgeving wordt in Nederland nog altijd gehanteerd.

De op Bonaire, Saba en Sint Eustatius vigerende wetgeving op het gebied van verzuim dateert van 1959.

Men kan dan ook gerust stellen dat deze wet- en regelgeving achterhaald is. Hetgeen tevens blijkt uit de uitwerking ervan. Verzuim lijkt te worden beloond en dat is niet alleen in het nadeel van de werkgever en de overheid maar vooral ook van de medewerker. Niet meedoen aan het arbeidsproces is immers een zware last en kan veel psychische en fysieke klachten geven, zoals een ieder die wel eens langdurig ziek thuis moest blijven, kan beamen. Je wereld wordt kleiner, je contacten vele malen minder en het verlies van respect en zingeving zijn moeilijk te verhapstukken.

Het zou dus verstandig zijn om de huidige wetgeving hier op Bonaire onder de loep te nemen en met een positieve insteek enige veranderingen aan te brengen. Nieuwe wetgeving zou zich meer moeten richten op de 42

gezamenlijke verantwoordelijkheid in het kader van verzuim en arbeidsomstandigheden.

Dat betekent dat zowel de werkgever als de werknemer zich zouden moeten bezig houden met de vraag wat de mogelijkheden zijn in het kader van het verrichten van arbeid voor de zieke/verzuimende medewerker en met re-integratie in plaats van met de onmogelijkheden. Met andere woorden: wat kan iemand nog wel en niet zozeer wat kan hij niet meer.

Een dergelijke positieve benadering maakt bedrijfsartsen blij. Iemand afkeuren is namelijk voor geen van de partijen aanbevelenswaardig, tenzij het echt niet anders kan.

Iemand goedkeuren voor aangepast werk biedt daarentegen hoop en mogelijkheden. Deze aanpak heeft in Nederland bewezen effectief en vooral ook kosten besparend te zijn.

En kosten besparen is goed voor de overheid en voor de werkgevers.

Zieke medewerkers blijken bovendien gelukkiger als ze toch een rol kunnen blijven vervullen bij een werkgever.

Een win-win-win-situatie dus.

Aanpassingen in de wet- en regelgeving op Bonaire zouden langs

JOB Bedrijfsblad 2017

Het zou dus verstandig zijn om de huidige wetgeving hier op Bonaire onder de loep te nemen de lijnen van de huidige Nederlandse wetgeving kunnen plaatsvinden.

De Wet Verbetering Poortwachter, de Arbowet en de Ziektewet zijn voorbeelden van wetten op dit gebied die we kennen vanuit Nederland.

Uiteraard kunnen deze onmogelijk 1-op-1 op de BES eilanden worden ingevoerd.

Maar de positieve gedachtegang waarop deze wetten zijn gebaseerd, kan hier wel worden nagestreefd.

Het zou zonder twijfel bijdragen aan een grotere zelfstandigheid van en meer verantwoordelijkheid voor zowel werkgevers als werknemers.

Structurele en stabiele deelname aan het arbeidsproces juist ook door zieke medewerkers zou daarbij als een positieve en belangrijke pijler de basis moeten vormen. Het levert immers kostenverlagingen en medewerkers op die gelukkiger zijn. En dat is precies wat de Arbodienst al jaren uitdraagt.

Een dergelijke insteek bij verzuim en re-integratie vereist wel een andere manier van denken en een andere manier van werken. Het is een proces dat de afgelopen vijf jaren weliswaar in gang is gezet op de eilanden, maar nog niet volledig is ontwikkeld.

In Nederland is destijds om

werkgevers en medewerkers te ondersteunen bij dit transitieproces de aansluiting bij een Arbodienst of bedrijfsarts verplicht gesteld. Dat is een situatie die op de BES lastig is af te dwingen, maar sluit vrijwillige aansluiting uiteraard niet uit. Steeds meer werkgevers zien dat het inschakelen van een arbodienst hun bedrijfsvoering goed kan ondersteunen en dat dat niet alleen op de korte maar juist ook op de middellange en lange termijn kostenbesparend werkt.

Want wie wil er nou niet een win-winwin-situatie?

Laat ons u helpen met uw verzuimmanagement met respect voor uw medewerkers en met oog voor uw belangen!

• Meerwaarde voor Werkgever én Medewerker!

• Volledige professionele Arbodienstverlening (RI&E, Verzuimbegeleiding en Arbozorg)

• Alle keuringen (Aanstellingskeuringen en Pensioenkeuringen)

• 3 Bedrijfsartsen, Bedrijfsmaatschappelijk werker, Psycholoog en Veiligheidsdeskundige.

• 4 talen: Papiaments, Nederlands, Spaans en Engels • Voor grote én kleine werkgevers • Aantrekkelijke tarieven

T +599 717 3100 - www.arbomedicalbes.com - info@arbomedicalbes.com

JOB Bedrijfsblad 2017

infrastructuur van levensbelang Tekst: Dick ter Burg

Infrastructuur is een onderwerp dat van levensbelang is voor een (ei)land. Je komt er pas achter hoe belangrijk een goede infrastructuur is, wanneer er iets mis is. Een opstopping, files of een slecht wegdek zijn voorbeelden van hoe je op een negatieve manier in aanraking komt met een niet goed functionerende infrastructuur. Als het allemaal goed gaat, is er immers geen probleem. Verkeer dat reizend van A naar B langs elkaar heen beweegt of ondernemers die goederen importeren of exporteren, het gaat allemaal door.

Maar kan het ook beter? En zo ja, waar kan het beter op het eiland?

V

anwege de grote invloed van infrastructuur op de economische ontwikkeling is de Kamer van Koophandel en nijverheid Bonaire (KvK) continu bezig met dit vraagstuk. Het is een van de vier kernpunten van het programma ‘Ease of doing business’ dat door de KvK per 1 januari is uitgezet.

Concreet betekent dit dat de Kamer dit onderwerp in gesprekken met lokale overheden aanhaalt en vragen stelt over wat er gaat gebeuren om de situatie te verbeteren. Ook bij de rijksoverheid wordt dit punt steeds opnieuw op de agenda gezet.

Door middel van adviezen en lobby probeert de KvK de overheden te

inspireren om serieuze acties te ondernemen op dit gebied.

Op Bonaire wordt er veel gesproken over de infrastructuur en dan vooral de slechte staat van het wegdek.

Elk jaar lijken de gaten en scheuren groter te worden, de lappendeken van gerepareerde stukjes breidt zich uit en auto’s hebben het zwaar.

Sommige stukjes weg worden aangepakt en een rotonde zorgt voor een snellere doorstroming.

Al met al lijken er ergere dingen om je druk over te maken.

Toch begint zo langzamerhand de vraag te ontstaan waarom het kennelijk zo moeilijk is om een gedegen plan te maken om de wegen in een keer goed op te knappen.

Ontwikkeling Als we kijken naar de ontwikkeling van het eiland is een goed wegennet cruciaal. Want een goede infrastructuur draagt immers bij aan economische ontwikkeling.

Dat betekent niet alleen goede wegen, maar vooral ook een goede aansluiting van de wegen op elkaar. Het maakt gebieden gemakkelijk toegankelijk.

Daarnaast zijn er duidelijke regels voor goederentransport nodig.

Ook hier begint het, net als elders, met een plan. Daarbij dienen we vooral te kijken naar wat we willen bereiken.

44

Dat wil zeggen geen grote visionaire en futuristische plaatjes maar een gedegen plan over waar we naar toe willen met het eiland. Een duidelijk verhaal dat start met de vraag: ‘waarom’. Waarom willen we wegen aanleggen en/of verbeteren, waarom willen we bepaalde gebieden ontsluiten, waarom willen we meer asfalt?

Wat willen we met het eiland, met de economie? Willen we het toerisme verder gaan ontwikkelen, willen we meer bedrijvigheid op het eiland, willen we een hub zijn of worden?

Velen zullen deze vragen met ‘ja’ beantwoorden, we willen immers meer en beter. Maar aan meer en beter hangt een prijskaartje.

Een structurele aanpak van de infrastructuur dient ook vanwege het kostenplaatje over de aankomende vijf tot tien jaar verspreid te worden.

De huidige infrastructuur is nog steeds gebaseerd op de situatie van pakweg tien jaar geleden toen er nog zo’n 8000 auto’s op het eiland rondreden, het bevolkingsaantal veel lager en het toerisme minimaal was. In de huidige situatie zijn de aantallen minimaal verdubbeld, rijden grote vrachtwagens af en aan om goederen af te leveren bij supermarkten en winkels en zand en bouwmaterialen bij bouwplaatsen en rijden tankwagens met benzine

naar de benzinestations. Als je daarbij nog het toenemend aantal bussen die toeristen vervoeren met tours over het eiland, het aantal auto’s in de verhuur en het toegenomen aantal auto’s onder de bevolking optelt, is het volstrekt logisch dat de wegen stuk blijven gaan en dichtslibben.

Het huidige wegennet is er gewoon simpelweg niet voor gemaakt.

Visie Dus dient er met de blik op morgen en de kennis van vandaag een nieuwe infrastructuur te worden ontworpen.

Want waarom accepteren we nog dat het centrum constant vol staat met auto’s, dat het vinden van een parkeerplaats op een doordeweekse dag steeds moeilijker wordt en dat je niet rustig over de boulevard kan lopen of daar op een bankje kan zitten zonder een gevaarlijke brommer of motorrijder tegen te komen die op zijn achterwiel de wildste capriolen uithaalt.

Knap en gedurfd wellicht, maar het is wachten op een ongeluk waarbij een toerist of inwoner om het leven komt.

En dat terwijl er al flink wat jaren een compleet uitgewerkte centrumvisie klaarligt. Waarom blijft die dan toch op de plank liggen?

Bonaire is klaar om de volgende stap te zetten, maar die moet dan wel worden gezet.

Zo zou het eiland kunnen beginnen met het ontwikkelen van bepaalde gebieden. Dat kan het centrum zijn of een bedrijventerrein buiten het centrum. Als je weet waar je wilt gaan ontwikkelen dan kan het wegennet als onderdeel van dat plan worden opgesteld. Hoe zorg je voor bereikbaarheid, wie worden de klanten (alleen leveranciers of ook consumenten)? Door op deze manier het probleem te aan te pakken kun je stimuleren en reguleren.

Het ontwikkelen van een bedrijventerrein dat bedrijven aantrekt die elkaar completeren en elkaar versterken, leidt tot de vestiging van andere bedrijven, restaurantjes en barretjes bijvoorbeeld. Boven alles moet echter gelden dat een weg of haven nooit het doel mag zijn.

Het hebben van een nieuwe weg of haven leidt immers niet automatisch tot een verbetering van de economie.

Het is de manier hoe je met die weg omgaat, wat er over die weg rijdt of kan rijden die ervoor zorgt dat economische ontwikkeling mogelijk is.

Concrete actie De KvK stelt voor om het meteen goed aan te pakken. Dus geen klein project waarbij er als gevolg van te weinig geld een slechte weg wordt aangelegd.

Een slechte weg gaat binnen enkele 45

jaren immers veel te snel stuk en dient dan weer opgelapt te worden.

De kosten die dat met zich meebrengt zijn op termijn enorm. Om het in een keer goed te doen is er expertise nodig. De expertise voor dit soort grote projecten is op Bonaire slechts minimaal aanwezig. We zouden echter in deze handig gebruik kunnen maken van de kennis en kunde van Nederland op dit gebied alsmede in het kader van de inkoop van materialen op grote schaal. Indien de wegen in een groter project worden meegenomen, zijn de kosten vooraf duidelijk en wellicht lager dan wanneer we alles zelf inkopen. Een goed plan dat leidt tot economische ontwikkeling zal in Nederland zorgen voor aandacht.

En het is die aandacht die we moeten gebruiken om de plannen om te zetten in concrete acties. Met het geld en eventuele aanvullende expertise kan er vervolgens meteen gefaseerd worden gestart met de renovatie van het wegennet en een totale aanpak van de infrastructuur van Bonaire. Gefaseerd omdat we niet alles tegelijk moeten willen aanpakken, want ‘de winkel blijft immers open tijdens de verbouwing’ en we willen geen chaos creëren.

Stap voor stap, met beleid en volgens een vooraf bekend plan werken we structureel aan de economische toekomst van ons eiland.

JOB Bedrijfsblad 2017

Tekst en foto: Rosemarijn de Jong

Qredits groeit door

Roy Spit, één van de twee directeuren van Qredits is een week op Bonaire om sollicitatiegesprekken te voeren en ontmoet Nicole Senchi-Sordjo, junior bedrijfsadviseur op Bonaire voor het eerst.

Het is duidelijk dat Qredits op Bonaire aan het groeien is. Spit is degene die de bedrijfsadviseurs aanstuurt en maakt van zijn bezoek aan Bonaire tevens gebruik om klanten te bezoeken en een beter beeld te krijgen van de ondernemers op Bonaire.

Qredits klant en eigenaar restaurant Konfó met Roy Spit 46

JOB Bedrijfsblad 2017

Omdat we een stichting zijn kunnen we meer risico’s nemen In de lift De ontwikkeling van Qredits gaat hard, zo blijkt. De stichting, nadrukkelijk een organisatie zonder winstoogmerk, is in 2008 in Nederland opgericht omdat de banken steeds terughoudender werden in het verstrekken van leningen. Een ondernemer die een lening aan wilde aanvragen, moest aan steeds hogere eisen voldoen.

Volgens Spit betekende dat eigenlijk een falen van de markt, omdat er een groep ondernemers buiten de boot viel. Ze kregen geen lening en konden hun onderneming dus niet starten. “Qredits is toen in dat gat gesprongen”, legt hij uit. “Bij het verstrekken van leningen houden we weliswaar gewone, zakelijke rentes aan, maar omdat we een stichting zijn, kunnen we meer risico’s nemen.”

In 2015 is Qredits ook op Bonaire gestart. Onlangs heeft de organisatie de vijftigste klant op het eiland verwelkomd. In Nederland heeft de stichting inmiddels de 10.000ste klant mogen ontvangen. Vijftig lijkt natuurlijk veel minder interessant dan 10.000, maar de directeur ziet dat heel anders.

“In het weekend werd ik rondgereden door mijn collega en ze kon op bijna elke straathoek iemand aanwijzen die door Qredits gefinancierd wordt.

Hier, dit restaurantje, daar, die taxibus, om de hoek de kinderopvang.

Het is bijzonder om te zien dat onze organisatie hier zo’n grote maatschappelijke impact heeft, dat zie je in Nederland niet.”

Qredits is specialist in het financieren van het kleinbedrijf. Daar vallen bijna alle denkbare branches onder, zoals vervoer, dienstverlening, horeca, bouw en detailhandel. Sinds kort is het bedrag dat kan worden geleend op Bonaire verhoogd van $25.000 naar $50.000. Bovendien stijgt de naamsbekendheid van de organisatie.

Het loopt zelfs zo goed dat men de diensten van Qredits op de andere eilanden eveneens wil. En dus is de stichting druk bezig met de realisatie daarvan. Op 1 april 2017 startte Qredits al op Aruba en de voorbereidingen om in september op Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba vestigingen te openen zijn in volle gang.

Nicole Senchi-Sordjo en Harry Hulman (Qredits senior risk manager) met beide eigenaren van restaurant Konfó

47

JOB Bedrijfsblad 2017

Uit ervaring is gebleken dat het ondersteunen van vijftig ondernemers grofweg 120 banen oplevert, dus je kunt heel direct stellen dat het betekent dat je arbeidsplaatsen creëert Samen iets opbouwen Wat niet verandert door de groei, is de persoonlijke aanpak. Het proces van een kredietaanvraag begint met de ondernemer die bij de Kamer van Koophandel (KvK) langs komt, of belt met het kantoor van Qredits.

“We hebben ook een website waarop alle informatie is te vinden, maar op Bonaire vinden mensen persoonlijk contact belangrijker”, licht junior bedrijfsadviseur Senchi-Sordjo toe.

De ondernemer moet eerst een ondernemingsplan en een financieel plan schrijven. Op de website is een gedetailleerd format te vinden dat ondernemers direct kunnen gebruiken.

Er is eveneens een e-learning tool om het ondernemingsplan te leren schrijven. Zowel het format als de e-learning zijn beschikbaar in het Papiaments, Nederlands en Spaans. Spit en Senchi-Sordjo benadrukken dat het geen perfect ondernemingsplan hoeft te zijn van twintig pagina’s, maar de ideeën van de ondernemer moeten wel op papier staan.

Nadat de aanvraag is ingediend, gaat de bedrijfsadviseur op bezoek bij de ondernemer voor een screening.

Senchi-Sordjo vertelt dat je de klant echt leert kennen als je hem thuis opzoekt. Bovendien is de kans groot dat je het product meteen te zien krijgt. Dit kan bijvoorbeeld een heerlijke tafel met hapjes zijn als het om een restaurant gaat. Spit vult aan dat het persoonlijke contact ook het belangrijkste is in het beoordelen van

de aanvraag. Qredits moet zien dat de ondernemer over zijn plan heeft nagedacht, dat hij zijn persoonlijke situatie op orde heeft en dat de ondernemer weet wat te doen als zijn zaak even minder goed zou lopen dan verwacht. Een kredietaanvraag wordt eigenlijk nooit afgewezen op basis van het ondernemingsplan. Het is eerder het huisbezoek dat de doorslag geeft.

Het plan is alleen het vertrekpunt.

Bestaande klanten kunnen via Qredits gebruikmaken van een coach. Coaches kunnen helpen met de zakelijke aspecten waarmee de ondernemer moeite heeft, zoals het bijhouden van de boekhouding, het aantrekken van klanten of het organiseren van de werkzaamheden.

Bij het afbetalen van leningen wordt de menselijke maat gebruikt.

Leningen moeten binnen één tot tien jaar worden afbetaald. Meestal ligt de termijn op Bonaire rond de vijf jaar.

De condities worden in nauw overleg met de ondernemer op- en vastgesteld. Spit legt uit dat als de klant zorgt dat hij contact houdt met Qredits er veel kan worden opgelost.

“We zijn geen hardvochtige bank die ook als het niet goed gaat met de ondernemer, blijft eisen dat hij zijn maandelijkse aflossing voldoet.

De visie is om samen met de klant naar oplossingen te kijken. Voor een groot deel ligt dat aan de houding en het gedrag van de klant.

Als de klant in contact met ons blijft, komen we er bijna altijd uit door de lening te herstructureren 48

(betalingstermijn veranderen) of door uitstel van aflossing te geven.”

Ondernemerschap versterken Qredits geeft mensen een kans om een onderneming te starten of uit te bouwen en daardoor groeit Bonaire. Spit noemt als voorbeeld het restaurant Konfó, een van de klanten van Qredits. Momenteel werkt de eigenaar daar nog zelf in de keuken, maar als de zaken goed lopen is hij van plan om aan het einde van het jaar iemand in dienst te nemen.

“Uit ervaring is gebleken dat het ondersteunen van vijftig ondernemers grofweg 120 banen oplevert.

Dus je kunt heel direct stellen dat het ondersteunen van ondernemers betekent dat je arbeidsplaatsen creëert en dus uitkeringen bespaart en mensen aan een inkomen helpt”.

Dat is meteen een belangrijke motivatie voor de twee om dit werk te doen.

Senchi-Sordjo vult aan: “Mensen ondersteunen en met mensen werken. Zij vragen hulp, wij begeleiden hen naar ondernemerschap. Dat is het mooie van dit werk. Qredits sluit wat dat betreft mooi aan bij mijn wens om met mensen te werken. Het kwam op mijn pad toen ik vorig jaar terug kwam naar Bonaire na mijn studie Pedagogiek te hebben afgerond.” Spit besluit: “Het belangrijkste doel van Qredits is samen iets opbouwen en dat lukt zeker. De dankbaarheid die je ziet bij mensen die de kans hebben gekregen om hun plannen uit te voeren, is heel mooi om te zien.”

4

Bedrijfsblad Bonaire

Volgende thema Bouw

OLB (bouw) Aanvragen van vergunningen en inspecties

Kamer van Koophandel De bouwsector

Qredits Gesprek met een ondernemer

Disclaimer: Dit blad is auteursrechtelijk beschermd.

Dat betekent dat niets uit de uitgaven van JOB mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder vooraf verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever. De Informatie, inzichten of meningen zoals verwoord in het bedrijfsblad JOB behoren toe aan de geĂŻnterviewden dan wel aan de desbetreffende auteur van het artikel en vertegenwoordigen niet vanzelfsprekend de visie en of mening van de redactie, uitgever of het blad zelf.

Het bedrijfsblad JOB, redactie en uitgever kunnen derhalve niet aansprakelijk worden gesteld voor mogelijke feitelijke onjuistheden, incorrecte berichtgeving, weergegeven meningen en of inzichten zoals verwoord in dit blad.

TOGETHER WE BUILD DREAMS

Pool repair & maintenance. Supplies, tiles, chemicals.

Build all type & exclusief pools, bamboo, swimspa

150m2 shop Mon - Fri 8:30/12:30 - 2:00/5:00 Sat 8:30/12:30

SUNSHINE P OOL C A R E

Sunshine Pool Care & Construction N.V. Kaya Nikiboko Noord 44A Bonaire, DC T +599 701 4149 - info@sunshinepoolbonaire.com www.sunshinepoolbonaire.com

Kaya Opal 8 | Postbus 727 | Bonaire, C.N. | Tel: (00599) 788 4369 | john@cfverzekeringen.com | www.cfverzekeringen.com