Ri4daagseboekje2015

1

Routes en informatie

Ri4daagse 13 t/m 16 augustus 2015

De Waal een plek om …te beleven …te ondergaan …te ontdekken.

Een plek om ...niet meer te vergeten

2

hoe als je je met zorgeloosheid kon omringen en dat dat je ruimte was Bert Schierbeek

3

Voorwoord Met trots beleven wij het tweede jaar van de Ri4daagse, een heerlijk evenement om met elkaar de Waal en omgeving te ervaren.

Vier dagen struinen langs de Waal betekent eindeloos genieten van ongerepte flora en fauna. Met stevige wandelschoenen aan, drinken in de rugzak doorkruist u de uiterwaarden. De natuurliefhebber geniet van de omgeving en de rust; de wandelaar van de sportieve uitdaging.

De struinroutes leiden u door prachtige natuurgebieden. De routes leiden over onverharde paden en stranden en door weilanden en wilgenbossen en over dijken. U klimt over hekken en vaart met pontjes. Onderweg snuift u de geuren op van kruiden en bloemen. En geniet u van de streekeigen talenten. Een aaneenschakeling van veelzijdige Waal-ervaringen.

Regelmatige lichamelijke activiteit bevordert de kwaliteit van leven en kent diverse gezondheidsvoordelen. “Houdt uw hoofd koel en uw voeten warm, dat houdt de dokter arm�, schreef al de zeer bekende arts Boerhaaven (1668-1738). Menig wandelaar zal dat beamen.

Wij wensen u vele unieke belevenissen toe tijdens deze vierdaagse struinvakantie.

Ton Coenraads, voorzitter Stichting Ri4daagse

Ri4daagseteam

4

Inhoudsopgave Wat is struinen?

Tips voor nog meer struinbeleving Routekaarten Routebeschrijvingen Wetenswaardigheden Struintip van Merel Morre Beleef de Waal Struinen naar elkaars kwaliteiten Streekeigentalenten Wilde grazers Wandelen in de natuur en gezondheid Verhaal van een struiner, Ri4daagse 2014 Dankwoord

blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz

5 7 8/9, 16/17, 24/25, 30/31 10/12, 18/20, 26/28, 32/34 11, 19, 27, 33 13 14 15 22/23 29 35 36/37 39

Praktische informatie: Nummers op routekaarten verwijzen naar routebeschrijving; wandeltijden en wetenswaardigheden Vaartijden pontjes 10.00 u en 18.00 u waarvan de laatste afvaarten 17.30 (zuidzijde Waal) 17.45 u (Noordzijde Waal). Iedereen wordt verwacht uiterlijk 18.00u weer bij de start-/eindlocatie te zijn.

Deze bordjes volgen:

Afkortingen op routekaarten: LA=linksaf, RA=rechtsaf, SRB =struinroutebordje, Ri4B =Ri4daagsebordje Nummers op kaarten corresponderen met nummers in routebeschrijving Nummers (..) in routebeschrijving verwijzen naar: ‘Belangrijk om te weten’ of ‘Wetenswaardigheden’ Bellen in geval van nood: 06-2359 3925 Bellen bij calamiteiten 112 Bellen taxi vervoer (als het niet meer gaat of anderszins) Juijn bv in Rossum T 0418-661283

5

Wat is ‘struinen’?

Het vinden overkomt je, het gevondene overrompelt je Veel heb ik gehad aan een tweetal documenten van de website van Nemo Vrije Wandelaars. Daaruit zal ik het één en ander citeren.

Filosofie van het struinen (meent Nemo) Struinen is letterlijk de lichaamsbeweging van het doelloos wandelen, maar ook een metafoor voor de hele levensloop. De meditatietechniek om het Pad/Tao te vinden, wordt in het Taoïsme “ademen vanuit je hielen” genoemd; je centrum vullen met de levenskracht vanuit je voeten. De enige manier om verloren levens- en natuurkrachten terug te vinden, is te gaan struinen en zelf je Pad gaan vinden.

Het wandelen zélf is een activiteit waarbij het ego langzaam oplost in de eentonigheid van het wandelritme en het landschap dat onmerkbaar voorbijschuift. Wandelend word je weer niemand, in de vruchtbare leegte van het landschap. Struinen is een schijnbaar chaotische activiteit. De structuur van de voettocht en het effect zijn pas achteraf zichtbaar. Volgens van Dale betekent struinen “snuffelend rondlopen om te zien of men iets van zijn gading kan vinden”. De struiner laat zich leiden door het toeval en weet vaak niet eens wat hij zoekt. Het vinden overkomt hem, het gevondene overrompelt hem. Zo struint hij door het landschap.

Dit spreekt me erg aan, zo zie ik het het liefst. Ik denk dat het nomadische (‘drang tot zwerven’) in ieder mens zit. Ook het onderzoekende, je openstellen voor wat je om je heen ervaart, hoort erbij.

En nou hopen dat ik meer mensen aan het struinen kan krijgen, omdat het zo leuk is en omdat het goed doet! bronnen: ‘De Tao van het struinen’ en’ De kunst van het struinen’ (beide: Nemo)

Riviergids Emmie Nuijen www.rivieractief.nl

6

‘Verleden jaar tijdens de 1e Ri4daagse brachten de deelnemers een bezoek aan de theetuin. voor een aantal van hen serveerden wij een uitgebreide lunch, anderen genoten van een kopje koffie/thee en andere versnaperingen. Zo midden op de dag, ongeveer halverwege de tocht, was het voor de deelnemers een welkom rustpunt.

Men was zeer enthousiast over de Ri4daagse, over wat er allemaal te beleven viel onderweg, de passie en inzet van Hans Heerdt en alle andere vrijwilligers. Zij hebben zichzelf overtroffen met dit fantastische evenement, kennen de gebieden rondom de waal als geen ander. Een ‘must’ voor elke wandelaar en natuurliefhebber!

Ik kijk enorm uit naar de nieuwe editie van de Ri4daagse 2015….

Tot ziens op de 14e augustus bij theetuin River Lounge!’

Janet van Kruijsbergen, Theetuin River Lounge in de Heesseltsche Uiterwaarden

7

Tips voor nog meer struinbeleving!

Gebruik je ogen Kijk eens goed om je heen wat er allemaal te zien valt. Wat voor kleuren en vormen zie je? Wat voor soort planten en bomen staan er en kun je de aanwezigheid van dieren zien? Hoe ziet de lucht eruit? Neem de tijd om eens bewust rond te kijken en te zien of er dingen zijn die je aandacht trekken. Is er iets wat je speciaal opvalt?

Gebruik je oren Luister eens bewust naar de geluiden om je heen. Kun je de wind horen, hoor je de Waal of zijn er vogels die allerlei geluiden maken? Misschien hoor je andere dieren door de uiterwaarden lopen? Maar het kan ook zijn dat je helemaal niks hoort en dat het stil is. Luister eens naar de geluiden die je zelf maakt. Wat is het geluid van je voetstappen of je ademhaling? Neem de tijd om die geluiden op je in te laten werken.

Gebruik je neus Besteed eens aandacht aan het ruiken van geuren. Zijn er geuren in de uiterwaarden aanwezig of helemaal niet? En als er geuren zijn, wat zijn dat dan voor geuren? Vind je ze lekker ruiken of vind je ze stinken. Herken je de geuren? Misschien kun je het het seizoen van dat moment ruiken? Laat je eens verrassen door geuren die normaal gesproken niet opvallen.

Gebruik je gevoel Door je gevoel te gebruiken, kun je heel goed bewust worden van jezelf en je omgeving. Ga eens voelen hoe je loopt. Bijvoorbeeld loop je rechtop of in elkaar gedoken? Loop je langzaam of snel? Maak je grote passen of kleine? Zwaaien je armen mee of blijven die strak langs het lichaam hangen? Hoe gebruik je je voeten?

Voel hoe de omgeving is. Is het warm of koud? Droog of vochtig? Kun je de wind voelen of is het windstil? Voel hoe je energie is. Ben je moe of bruis je van de energie? Heb je ergens pijn of stroomt je energie lekker door? Besteed eens aandacht aan je gemoedstoestand. Laat al deze informatie op je inwerken en ga er geen oordelen aan geven. Laat het zijn, zoals het is.

Wanneer je zo bewust aan het struinen gaat, zul je merken dat het je rust en ontspanning geeft. Daarom wensen we iedereen heel veel struinplezier, rust en ontspanning toe. Geniet van de tijd die je voor jezelf en anderen neemt!

8

Routekaart dag 1

9

Routekaart dag 1

10

Routebeschrijving dag 1 (groep groen) Verlaat(1) Campingpark Zennewijnen ga LA en volg Hermoesestr. circa 800 mtr , bij kruising RA dijk op en oversteken richting Waal, RA (Waal aan linkerzijde) , langs de oeverzone en strandjes na 3 km bij Ri4B RA ,voor vangkraal SRB volgen over zomerkade 1,5 km tot aan de dijk LA , steundijk volgen,1 km tot bij (2) Veerhuis Varik . Neem ‘t pontje Varik-Heerewaarden, einde pad LA volg de weg 1 km tot net voor bocht naar R, volg SRB/overstapje en loop langs het water, bij “betonnen kruis” kunstwerk RA direct daarna weer LA pad volgen tot bij (3) Bato’s Erf ‘plateau aan de Waal’ lunch- en streekeigen talenten locatie. Via het plateau pad volgen richting dijk, LA dijk volgen tot bij Dreumel, door ‘coupure’ (doorgang in dijk), direct voor Waaldijk nr.11 LA (4) Yoga Anahata , langs invaart Scheepswerf richting Waal/’pontje’, via pontje de oeverzone Waal 1,5 km vervolgen, voor plas RA via klaphekje na 200 mtr. bij Buskuspad LA via klaphek (5) Dijkmagazijn Dreumel volg pad (plas aan linkerzijde) na 1,5 km bij toegangshek, direct LA oeverzone plas blijven volgen, bij zomerkade LA over kade plas volgen richting Waal, haakse bocht kade LA, na 300 mtr. RA richting oever Waal, bij Waal RA oeverzone volgen tot bij veerpont Wamel-Tiel, (6)Veerhuis Wamel neem pont naar Tiel, Je kunt hier kiezen of met een pendelbusje terug naar Campingpark Zennewijnen of terug wandelen(circa 1 uur) is ook een optie ! Ga dan bij cafetaria “t Veertje” LA volg voetpad onderlangs ga na coupure bij “Bellevue” LA dijk op, na woning L nr.1 LA bij entree natuurontwikkelingsgebied Passewaaij, via “kom” inundatiesluis volg de oeverzone Waal (L) langs ooievaarsnest (R) richting dijk en loop tussen dijk en waters (L) richting steenfabriek. Ga dijk op, na 500 mtr. bij fabriek RA de dijk af. Loop LA vervolgens via fietspad en Hermoesestr. richting(1) Campingpark Zennewijnen.

Wandel (incl. vaar)tijden tussen diverse nrs. op routekaart/beschrijving Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 en 2 circa 110 minuten 2 en 3 circa 50 minuten 3 en 4 circa 30 minuten 4 en 5 circa 45 minuten 5 en 6 circa 60 minuten veerstoep Tiel en 1 circa 60 minuten

11

Belangrijk om te weten!     

 

Lunch/streekeigen talent locatie: (3) Bato’s Erf, gereserveerde lunch tussen 12.00 - 14.00 uur!

Toilet locaties onderweg: (2)Veerhuis Varik; (3)Bato’s Erf; (5) Dijkmagazijn Dreumel; (6)Veerhuis Wamel.

Vaartijden pontje uit Tiel, heel uur, daarna om de 20 minuten Vaartijden pontje uit Wamel, 10 over heel, daarna om de 20 minuten Pendelbusje (Krol) bij de veerstoepen Tiel en Varik Omdat de route meer dan 15 km is rijden tot 17.30 uur busjes om deelnemers vanaf de veerstoepen terug te brengen naar (1)Campingpark Zennewijnen (tel. 0344651498).

Laatste pontje Wamel - Tiel vaart om 18.20 uur Meer over vaartijden pontjes zie: http://www.uiterwaarde.nl/pontjes

Wetenswaardigheden dag 1 (1)Campingpark Zennewijnen, streekeigen talent Silvia van Doorn exposeert met haar schilderijen.

(2) Veerhuis Varik is open voor koffie/thee en kunst.

(3) Bato’s Erf, voormalig steenfabriek terrein is nu een mooi natuurgebied met een prachtig uitzicht over de Waal en podium voor streekeigen talent. ‘Bakens aan het Water’ kunst markeert deze historische locatie.

(4) Yoga Anahata ,streekeigen talent Marietje Bongers geeft Yoga sessies.

(5) Dijkmagazijn Dreumel, Vluchtheuvelstr. 14. Open van 12.00-16.30 uur. Ga bij Buskuspad richting dijk, RA dijk op, na circa 500 mtr. LA. Stichting Tremele heeft zich als doel gesteld om het Dreumels verleden en heden te bewaren voor de toekomst. Bekijk er historische voorwerpen en documenten over het dorp, waaronder een gouden kraal. Deze kraal is afkomstig uit de vroege Middeleeuwen en is het bewijs dat Dreumel toen ook al werd bewoond. Zij hebben ook een nostalgisch winkeltje met ouderwets snoep en er is koffie en/of thee.

Passewaaijse uiterwaard is ontstaan na het hoge water van 1995 toen dijkverbetering werd gekoppeld aan natuurontwikkeling. De strang, eenzijdig aangetakt water, wordt nu bovenstrooms aangekoppeld en zo ontstaat er een mee stromende nevengeul.

Streekeigen talent Theodora van den Wildenberg ‘De Rooie Bal’ verrast je op dag 1.

12

Routebeschrijving dag 1 (groep blauw) Verlaat(1) Campingpark Zennewijnen LA en volg Hermoesestr. na circa 800 mtr. bij kruispunt rechtdoor 1 km fietspad volgen, bij Kruisstr. RA via oprit op dijk LA direct na steenfabriek RA Passewaaijse-uiterwaard in. Struin tussen dijk en waters (R) richting ooievaarsnest volg hierna oeverzone rivier, na klaphekje RA weg richting dijk via dijk naar pand “Bellevue” RA door ‘coupure’ wandelpad volgen naar pontje Tiel-Wamel , met pontje Waal over,(6)Veerhuis Wamel RA via strandjes en oeverzone na ruim 1 km bij Ri4B LA richting zomerkade, LA zomerkade op, na 300 mtr. RA kade blijven volgen met rechts water/plas. Circa 200 mtr. voor toegangshek naar dijk RA door wilgenbos , water/plas rechts houden bij volgende zomerkade RA kade op en pad blijven volgen via oeverzone van plas, bij einde plas via klaphek RA (Buskuspad)(5)Dijkmagazijn Dreumel (zie bij wetenswaardigheden) na 200 mtr via klaphek rechtdoor naar oeverzone Waal, bij Waal LA over strandjes en oeverzone 1,5 km bij invaart scheepswerf wacht ‘pontje’, daarna LA pad richting dijk, (4) Yoga Anahata bij woning RA door ‘coupure’ dijk volgen na 1 km bij kunstwerk RA fietspad/dijk, na 1km RA via ‘bruggetje’ (3)Bato’s Erf natuurgebied pad volgen tot aan ‘plateau aan de Waal’, lunch en streekeigen talenten locatie. Pad 300 mtr volgen, bij betonnen kruis RA bij oever LA via overstapje na 100 mtr LA naar weg/fietspad via overstapje RA weg volgen na 1 km RA richting pontje Heerewaarden-Varik , pontje naar Varik, (2)Veerhuis Varik terug naar Campingpark Zennewijnen. Je kunt hier kiezen of met een pendelbusje terug naar de camping of terug wandelen(circa 5 kwartier)is ook een optie !Ga dan RA en volg steundijk tot afrit hier RA via entree hek/veerooster, pad/zomerkade volgen bij vangkraal LA oeverzone /strandjes Waal volgen, na 3 km bij parkeerplaats rivierwerkzaamheden LA naar dijk , dijk oversteken en LA Hermoesestr. volgen tot(1) Campingpark Zennewijnen.

Wandeltijden tussen diverse nrs. op routekaart Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 6 5 4 3 1

en en en en en en

veerstoep 5 circa 75 4 circa 45 3 circa 30 2 circa 50 2 circa 75

Tiel circa 60 minuten minuten minuten minuten minuten minuten

13

Struintip van Merel Morre

Pad neem de bocht en als je wilt vlieg je er zingend uit klim de Berg en als je mag stop je vlak voor de top volg de lijn als het je past blijf je steeds erbinnen dwaal doorlopend als je botst Verleg en verlaag je lat maar blijf in godsnaam op het echte en niet het rechte pad

Pas op!

S t s t r u s t r u struinende takken!

14

Ruimte voor de rivier – WaalWeelde – Beleef de Waal – Rondje Pontje ->Ri4daagse Begin 2013 ben ik (Marie-Hélène Greive – du Fossé) betrokken geraakt bij deelproject Beleef de Waal – Rondje Pontje concept van WaalWeelde www.waalweelde.nl Was net een half jaar zonder baan (wegens reorganisatie) en zag op mijn LinkedIn profiel een oproepje als vrijwilliger voor ondersteuning van het net opgerichte Rondje Pontje 7 (gebied Tiel– Wamel | Heerewaarden–Varik).

Hier heb ik de volgende Waalmannen Han, Hans, Leo, Ton en de Waalvrouwen Alexandra, Sigrid leren kennen. Nog steeds werken we met elkaar samen (Ri4daagse of anderszins) of komen elkaar her of der in het Waalgebied wel tegen.

Daarna vanaf medio 2014 heb ik samen met Han het Rondje Pontje 6 (Tiel-Wamel | DrutenDodewaard) van de grond getrokken. Ondernemers en organisaties in met name Maas en Waal gebied zijn gestimuleerd om samen te werken aan duurzaam recreatie en toerisme in hun gebied.

Het Rondje Pontje concept behelst 10 Rondjes Pontje gesitueerd rond de pontjes – oeververbindingen onder- en bovenlangs de Waal van Lobith tot Slot Loevestein.

In de Community of Practice (CoP) – ondersteund en gefaciliteerd door de provincie Gelderland – werken de 10 trekkers Rondjes Pontje samen met elkaar, de Beleefmakelaar en de lokale ondernemers en organisaties met als doel het hele Waalgebied onder de aandacht te brengen van bewoners, bezoekers en toeristen. Gaandeweg is stichting Onze Waal ontstaan met als motto duurzaam landschap, zichtbare cultuurhistorie en duurzaam toerisme. Bij Onze Waal verleen ik vanaf 2015 ondersteuning secretariaat, organisatie en communicatie.

Vanuit de Rondjes Pontje zijn diverse initiatieven ontstaan: 1) Beeld van Oranje Linten (2014) en Rood Wit Blauw Wittebrood (2015) spectaculair bevrijdingsevenement op 5 mei www.beeldvanoranjelinten.nl 2) Waalindrukken het langste kunstwerk aan de Waal (oktober 2014). Beschilderde planken met Waalbeleving door bewoners, betrokkenen (ook bij Ri4daagse 2014) www.ideeenfabriek.info/algemene-informatie.html 3) Tiel Maritiem pinksterweekend in en nabij haven van Tiel http://tielmaritiem.nl 4) Waalwoemi in zomermaanden Dijkmagazijn Beuningen. Educatieve en inspirerende Waal woensdagmiddagen voor kinderen (met grootouders) www.hetdijkmagazijn.nl 5) Cultureel terras De Kaaij zomermaanden in Lindenberghaven Waalbrug in Nijmegen http://dekaaij.nl 6) Ri4daagse medio augustus in 2014, 2015, 2016 en … www.ri4daagse.nl 7) Dwaalmarkt vr 28 en za 29 augustus 2015 met éénmalige pontverbinding Zaltbommel (dwaalmarkt) – Haaften (festival) www.dwaalroutes.nl Ri4daagse Mede door de impuls van het ‘Beleef de Waal – Rondje Pontje’ is het eerdere plan voor een Ri4daagse door Hans Heerdt ter hand genomen. Inmiddels is de infrastructuur struinroutes ook in orde. Begin 2014 is de stichting Ri4daagse een feit en mag ik als mede bestuurslid en lid van het organisatieteam meehelpen met de bijzondere belevingstocht op en langs de Waal.

Heel veel struin-wandel-fiets-vaar Waalplezier gewenst tijdens 2e editie Ri4daagse!

Struinen naar elkaars kwaliteiten

15

Leer andere struiners (en ondertussen jezelf) beter kennen!

Kies eerst aantal vragen uit onderstaande voorbeeldvragen of misschien heb je zelf vragen die je aan de ander zou willen stellen. Stel elkaar vervolgens de gekozen vragen enne… vergeet vooral niet door te vragen! Wees pas tevreden wanneer je het antwoord helder voor je ziet.                 

Wat denk je dat anderen het meest in jou waarderen? Wat waardeer je zelf het meest?

Wat is het mooiste compliment dat iemand jou kan geven?

Wat zou jouw team missen als jij er niet bij was?

Je stuurt een relatiegeschenk dat helemaal bij je past (geld en andere praktische overwegingen spelen geen rol), wat stuur je?

Welk beeld denk je dat je team van jou heeft? Ga na of dat klopt.

Welk beeld wil je dat anderen van je hebben? Hoe voelt dat?

Welke persoon (dood of levend) inspireert jou? Welke eigenschap bewonder je het meest in deze persoon? Wat zegt dat over jou?

Voor welk probleem ben jij de oplossing?

Wat geeft je energie? Waar word je blij van? Wat kost je energie?

Wat is een belangrijk muziekstuk voor je? Waar was je? Hoe voelde je je?

Wie waren erbij?

Waar was je vroeger goed in als kind? Waar had je plezier in? Wat ging vanzelf?

Wat is de belangrijkste drijfveer in je leven? Welk mentaal model (overtuiging) ligt hieraan ten grondslag?

Wat zouden vrienden uit jouw studietijd over jou vertellen als we ze vragen wat voor iemand jij was?

Vertel over een persoonlijk succes uit je verleden. Welke eigenschappen en talenten heb je ingezet?

Waarin ben jij beter dan (de meeste) andere mensen?

In welke omgeving voel jij je goed? Wie zijn daar? Wat doen jullie? Waar hebben jullie het over?

Stel dat je wereldberoemd bent geworden. Over 100 jaar vindt men een oude e-mail met jouw naam eronder. Uit welke stijlkenmerken kun je afleiden dat hij echt van jou komt?

Veel plezier!

Wandel- en natuurcoach Jolanda van den Bergh www.berghenleren.nl

16

Routekaart dag 2

17

Routekaart dag 2

18

Routebeschrijving dag 2 (groep groen) Struinen en varen!

Vanuit(1)BC De Grote Rivieren direct LA, SRB volgen door parkje naar kruispunt met van Heemstraweg, oversteken LA, SRB volgen , bij dijk recht oversteken, bocht naar R aanhouden. Via woningen en molen terug bij de dijk, LA tot bij afslag/afrit richting veerstoep Heerewaarden, pontje naar Varik, (2)Veerhuis Varik , LA dijk op net voorbij bos R bij SRB dijk LA verlaten via overstapje door weiland richting rivier, bij rivier SRB/overstapje RA oeverzone volgen (SRB negeren)tot bij inlaat naar plas ‘pontje’ naar overzijde inlaat, volg de oeverzone van de plas bij RI4B LA , (3) Theetuin ‘River Lounge’ lunchlocatie. Daarna LA uiterwaardweg bij SRB en overstapje verhard pad volgen tot bij plas R(voormalige kleiput), einde plas LA en SRB volgen door Heesseltsche uiterwaard richting rivier, via strandje naar bruggetje over inlaat nevengeul. Loop tussen rivier en nevengeul naar volgende bruggetje , op dijk LA na bocht R langs (4)Cafetaria ‘Big Bread’ dijk volgen tot Ri4B en onderlangs pad dijk volgen met L water, bij Opijnen Ri4B dijk op, weg RA dijk af voorbij kerkje bij inrit naar kasteel/gemeentehuis LA en meteen RA pad door landgoed Neerijnen volgen tot bij RA naar (5)Stroomhuis Neerijnen. Na bezoek weg en brugje oversteken RA pad door landgoed vervolgen R aanhouden richting kasteel en dijk, op dijk LA bij Cafe RA pad door Rijswaard richting rivier naar (6)Boot Bommelervaart voor vaartocht richting veerstoep Heerwaarden. Deze boot vertrekt om 16.00u!Vervolgens vanaf veerstoep zelfde route terug richting(1) BC De Grote Rivieren Wandel- incl vaartijden tussen diverse nrs. op routekaart/routebeschrijving Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 2 3 4 5 6

en en en en en en

2 3 4 5 6 1

circa circa circa circa circa circa

30 minuten 75 minuten 75 minuten 45 minuten 45 minuten 120 minuten

19

Belangrijk om te weten!   

Lunch/streekeigen talentlocatie :(3) ‘Theetuin River Lounge’ gereserveerde lunch tussen 12.00 - 14.00 uur!

Toilet locaties onderweg: (2) Veerhuis Varik; (3) Theetuin River Lounge; (4) Cafetaria ‘Big Bread’ ; (5) ‘Stroomhuis Neerijnen’; (6) Boot Bommelervaart Het laatste pontje vanuit Varik vertrekt om 17.30uur

Wetenswaardigheden dag 2 (1)BC De Grote Rivieren, is een NME-centrum annex riviervisserij museum Het dorp Heerewaarden is een voormalig vissersdorp. In de tuin van het Bezoekerscentrum De Grote Rivieren ligt nog een oude palingschokker, een schip dat gebruikt werd voor de visserij op paling, zalm en steur.

(2)Veerhuis Varik, In het Veerhuis ontwikkelen we het Village Trade Center (VTC) met producten uit het dorp. Het VTC gaat mooie en kwaliteitsproducten uit het dorp een verkoopplek bieden in het Veerhuis t.b.v. dagtoeristen en zakenmensen ook via een webshop zijn producten te koop. Verder koffie/thee en kunst.

(3)Theetuin River Lounge, podium voor verschillende streekeigen talenten!

(5)Stroomhuis Neerijnen, diverse kunstexposities en horeca gelegenheid.

Proef het landschap!

Ongeveer vanaf augustus kun je bramen plukken, deze wilde bramen groeien op tal van plaatsen in en langs de uiterwaarden. Tijdens de struin- of fietstochten kom je ze zeker tegen. Pas bij het plukken van bramen op voor de scherpe doorns aan de struiken, rijpe bramen hebben zoet sap en trekken dus al snel wespen aan, je bent gewaarschuwd. Pas als de bramen een dieppaarse kleur hebben, kunnen ze geplukt worden.

20

Routebeschrijving dag 2 (groep blauw) Varen en struinen!

Vanuit (1)BC De Grote Rivieren direct LA, SRB volgen door parkje naar kruispunt met van Heemstraweg, oversteken LA, SRB volgen , bij dijk recht oversteken, bocht naar R aanhouden. Via woningen en molen terug bij de dijk, LA tot bij afslag/afrit richting veerstoep Heerewaarden. Vaartocht met de (6)Bommelervaart richting Neerijnen, deze boot vertrekt om 10.00u. Bij de Rijswaard avontuurlijke landing !

Begin struintocht, loopt rechtdoor via pad richting dijk, bij Cafe LA dijk volgen bij Kasteel Waardenburg RA pad door Landgoed Neerijnen R aanhouden richting (5)Stroomhuis Neerijnen. Daarna weg en brugje over LA pad door Landgoed Neerijnen L aanhouden, bij Kasteel Neerijnen/Gemeentehuis weg richting dijk, bij Cafe dijk over en direct LA naar onderlangs pad tussen dijk en water. Blijven volgen voor bedrijfsgebouw R de dijk op, langs (4) Cafetaria Big Bread en bocht L dijk volgen bij parkeerplaats/picknick RA richting rivier, over bruggetje langs nevengeul naar 2e bruggetje via strandjes bij 3e krib LA , na overstapje schuin RA zomerkade oversteken en via weiland met raster R, bij hek via overstapje pad volgen tot bocht L, hier RA bospad in, met water L, volgen en gaat over in verhard pad, na hek met overstapje en woning, weg 200 mtr volgen RA (3)Theetuin River Lounge. Na bezoek RA bospad volgen tot bij water/plas oever volgen richting ‘pontje’ . daarna oeverzone rivier volgen tot einde 2e plas via overstapje LA naar dijk via overstapje en RA dijk op. Dijk volgen tot bij(2)Veerhuis Varik RA naar veerstoep, pontje naar Heerewaarden, Vanaf veerstoep zelfde route terug richting (1)BC De Grote Rivieren.

Wandeltijden tussen diverse nrs. op routekaart/routeomschrijving Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 en veerstoep veerstoep en 6 6 en 5 circa 45 5 en 4 circa 45 4 en 3 circa 90 3 en 2 circa 70 2 en 1 circa 35

Heerewaarden circa 20 minuten circa 75 minuten minuten minuten minuten minuten minuten

Brandnetelsoepje voor vanavond?

Ingrediënten: Een vergiet vol brandneteltopjes, 1 ui, 1 klont roomboter, 1 aardappel, 1,5 liter groentebouillon, zout en peper Was het vergiet vol brandneteltopjes (met behulp van tang of handschoen) in ruim koud water. Smoor 1 gesnipperde ui in een klont roomboter, voeg 1 in blokjes gesneden aardappel toe. Laat even glazig worden. Doe er de brandneteltopjes bij met 1,5 liter groentebouillon. 15 minuten laten koken. Van het vuur afhalen en de staafmixer er door. Nog 10 minuten zachtjes laten pruttelen en afmaken met zout en peper naar smaak.

21

Sponsoren

22

23

24

Routekaart dag 3

25

Routekaart dag 3

26

Routebeschrijving dag 3 (groep groen) Struinen en fietsen!

(1)De Tabaksplant, wandel dijk op RA na bocht L, L aanhouden opnieuw dijk oversteken na circa 500 mtr. pad RA ( INFO-punt werkzaamheden ‘Ruimte voor de Rivier’) meteen LA door klaphekje na watertje R voorbij grote wilg RA en loop richting linker elektriciteitsmast, Let op, er lopen hier paarden en runderen! Bij raster en pad , pad/weg volgen richting Waal, weg blijven volgen tot circa 500 mtr voor dijk ga bij Ri4b LA over raster schuin richting oeverzone bij rivier, RA oever blijven volgen tot op terrein werf Ravensteijn direct langs loods en ga door(deur) hekwerk naar dijk ,LA dijk volgen tot na werf LA via overstapje naar rivier RA oeverzone blijven volgen tot Tacitusbrug RA verhard pad richting dijk, op dijk LA onder brug door dijk volgen, langs (4)Dijkmagazijn ‘Noodschuur’ , na circa 700 mtr bij stenen ‘kunststoel’ RA bospad volgen tot (5)Slot Doddendael lunchlocatie, loop daarna weer terug naar dijk RA dijk volgen na 1 km LA uiterwaard in RA pad volgen via oeverzone rivier richting (6)veerstoep Beuningen na 400 mtr. voorbij water R RA richting dijk en (7)Dijkmagazijn Beuningen. Daarna op de fiets verder, LA dijk op volgen tot afrit RA naar (6)veerstoep Beuningen, met pont naar Slijk Ewijk, op dijk LA na 700 mtr, RA en vervolgens op T-splitsing LA weg volgen tot (8)Landgoedwinkel “De Grote Doorn “. Weg/half verhard pad volgen door bosgebied , einde pad bij dijk T-splitsing , Korte route naar de Tacitusbrug, dijk op en neem de brugtrap met fietsgeleiding, LA brug over, na brug brugtrap nemen LA dijk op. Lange route naar brug, RA weg volgen bij T-splitsing LA fietspad richting brug , brug over fietspad volgen bij Veluwstr. LA na 500 mtr LA fietspad (t Roth) einde fietspad LA weg tunnel door RA fietspad , einde fietspad LA, dijk volgen circa 500 mtr voorbij kerk Winssen, (3)“De Tempelhof”, (ga LA de dijk af na 300 mtr aan linkerzijde). Anders dijk volgen tot bij kerk Deest, (2)Atelier “de Engel” (ga LA de dijk af, na 200 mtr aan linkerzijde) .Vervolgens dijk volgen tot bij T-splitsing LA naar ‘De Tabaksplant’.

Wandel- en fietstijden tussen diverse nrs. op routekaart/routebeschrijving Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 4 5 6 7 6 8 3 2

en en en en en en en en en

4 5 6 7 6 8 3 2 1

circa circa circa circa circa circa circa circa circa

135 minuten 10 minuten 30 minuten 20 minuten 10 minuten 20 minuten 45 minuten 15 minuten 15 minuten

27

Belangrijk om te weten!   

Lunch/streektalentenlocatie (5)Slot Doddendael, gereserveerde lunch tussen 12.00 - 14.00 uur!

Toiletlocaties onderweg (5)Slot Doddendael; (3)De Tempelhof ; (7)Dijkmagazijn Beuningen; (8)Landgoedwinkel De Grote Doorn .

Het laatste pontje vanuit Beuningen vertrekt om 17.30u.

Wetenswaardigheden dag 3 (2)Atelier de Engel, Angelique Weijenberg schildert veel in aquarel maar kan haar creativiteit in het geven van diverse cursussen en workshops kwijt.

(3)“De Tempelhof”

Welke bloem ben jij?

Kunstenaars Huub en Adelheid Kortekaas streven al 50 jaar naar een betere wereld door te leven vanuit het hart. Dat leven vanuit je hart beschouwen zij als een kunstwerk dat ze Quantum-Art noemen. De Plant is in hun totale werk de metafoor voor de mens: groeiend vanuit de donkere aarde naar het licht. Huub en Adelheid zien de mens als een bloem in de ‘Metafysische Tuin van de Wereld’. Dit jaar is hun gouden jubileumjaar, ter gelegenheid van dit jubileum komen ze met een nieuw project ‘Which flower are you?’ waarmee ze een ludieke oproep aan de wereld doen om het leven weer schoonheid en betekenis te geven. U bent vandaag van harte welkom voor een overzichtstentoonstelling van dit kunstenaarsduo (4)Dijkmagazijn” Noodschuur” Paulusgilde , expositie van kunstenaars (5)Slot Doddendael, is een middeleeuws kasteeltje in het mooie Land van Maas en Waal. In het slot is een brasserie en landgoedwinkel te vinden.

(7)Dijkmagazijn Beuningen, natuur- en milieueducatie (NME)- centrum met koffie en thee.

(8)Landgoedwinkel De Grote Doorn , streekeigen producten en terrasje Kijk ook op http://www.5000kmgeldersestreken.nl/home , vandaag fiets Mirre Oosten misschien een stukje met ons mee…

28

Routebeschrijving dag 3 (groep blauw) Fietsen en struinen!

(1)De Tabaksplant Fiets dijk op en ga RA en blijf de dijk volgen, ter hoogte van de kerk bij Deest , hier kunt u een bezoek bergen aan (2) Atelier de Engel, ga RA de dijk af, na 200 mtr aan linkerzijde .

Anders dijk volgen tot bij Winssen 500 mtr voor kerk, hier kunt u een bezoek brengen aan (3)“De Tempelhof” , ga RA de dijk af na 300 mtr aan linkerzijde. Anders dijk blijven volgen tot bij Tacitus brug, korte route naar de brug, neem de brugtrap met fietsgeleiding(onder brug door direct RA)lange route circa 200 mtr. voor de brug RA fietspad einde pad LA tunnel door na 500mtr. RA fietspad (’t Roth) bij kruising RA Veluwstr. na 500 mtr. bij bocht RA fietspad naar brug. Brug over of neem de trap of fiets door bij T-splitsing RA net voor dijk op kruispunt LA bospad in. Pad volgen tot bij (8)Landgoedwinkel “De Grote Doorn , daarna weg volgen en bij T-splitsing RA, dijk op LA, bij kerkje RA naar veerstoep. Met pontje naar(6)veerstoep Beuningen, LA door uiterwaard richting dijk, LA dijk volgen tot bij (7)Dijkmagazijn Beuningen, Lever hier de fiets in !

Steek dijk over struin naar rivier LA richting veerstoep Beuningen vervolg oeverzone volg de Ri4b’s en verlaat uiterwaard ga RA dijk op , circa 1 km voor de brug bij stenen ‘kunststoel’ LA pad volgen tot (5)Slot Doddendael lunch locatie , loop daarna weer terug naar dijk ,LA dijk volgen in bocht (4)Dijkmagazijn” Noodschuur” dijk volgen en direct na brug bij hek RA pad richting rivier, LA oeverzone rivier volgen tot bij Scheepswerf Ravensteijn LA naar dijk , op dijk RA bij einde werf RA afrit en ga door het hek (deur)een stukje over het werfterrein 100 mtr. voor rivier LA en volg oeverzone tussen rivier en plas, einde plas bij Ri4b LA en loop schuin R naar weg, RA weg volgen richting rivier, voorbij elektriciteitsmast LA weg volgen tot raster steek het natuurgebied schuin naar R over, bij klaphekje RA en direct LA pad naar dijk, dijk over na bocht R, LA naar (1)‘De Tabaksplant’ .

Wandel- en fietstijden tussen diverse nrs. op routekaart/routebeschrijving Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 2 3 8 6 7 5 4

en en en en en en en en

2 3 8 6 7 5 4 1

circa circa circa circa circa circa circa circa

15 minuten 15 minuten 45 minuten 20 minuten 5 minuten 45 minuten 10 minuten 135 minuten

29

Wilde grazers Begrazing in de uiterwaarden vindt plaats door Konikpaarden, en runderen als Rode Geuzen en Galloways. Deze grazers hebben geen productiedoelstellingen. Dat wil zeggen kilo’s vlees en liters melk spelen geen rol. In een ver verleden werden de tarpan (wild paard) en het oerrund dienstbaar gemaakt aan de mens door er huisdieren van te maken (domesticeren). Wij zijn nu weer doende de Konikpaarden en de runderen te de-domesticeren, als het ware weer wild maken. Dit betekent dat wij deze grazers weer een zo natuurlijk mogelijk leven willen laten leiden. Zij blijven het hele jaar door buiten, zij krijgen weer een winter- en zomervacht. Zij krijgen kalveren en veulens in het juiste seizoen en zij kunnen steeds beter zonder veterinaire zorg. Is er genoeg levensruimte, afhankelijk van de locatie circa 1,5 ha per dier, dan is bijvoeren in de winter niet nodig. Blijkt bijvoeren toch nodig te zijn dan gebeurt het ook. Dit in afwijking van het beleid dat in de Oostvaarders Plassen wordt gevoerd.

Oude stieren en uitgestoten hengsten leven apart mits het gebied groot genoeg is.

De runderen leven in koeiengroepen van 20 à 30 dieren.

Paarden leven in harems van 15 à 25 dieren bestaande uit 1 tot 2 hengsten met 5 à 8 merries en de jonge dieren van dit en het vorige jaar.

Een hengst is na 3 of 4 jaar geslachtsrijp. Het gedrag op de eerste levensdag bepaalt of het dier door de groep wordt geaccepteerd als hengst, of niet. Bij een overschot aan mannelijke dieren worden de hengsten naar andere natuurgebieden verhuisd.

Bij runderen komt een enkele keer de slager eraan te pas. Natuurlijke begrazing Grote grazers zorgen voor een gevarieerd landschap van bosjes, struiken en graslanden vol met bloemen. Zij lopen het jaar door buiten in aantallen afgestemd op het seizoen met het minste voedsel. In de zomer is er voedsel in overvloed. Planten worden dan niet totaal opgevreten, maar krijgen de tijd om te bloeien, zaden te vormen en te verspreiden. Bomen en struiken krijgen gelegenheid om op te groeien.

In de winter als er minder voedsel is vullen de grazers hun magen met boomschors, bast, takjes en knoppen. Dit is een natuurlijke manier van snoeien.

Zaden worden ook verspreid via het meedragen in de vacht van de grazers. De mest van de dieren vormt weer een rijke voedselbron voor kevers en torren, die op hun beurt weer op het menu staan van vogels en andere dieren.

De grote grazers zorgen ook voor het beperken van verbossing, maar niet zodanig dat het bos verdwijnt, of helemaal niet kan ontstaan. Waar runderen zich te goed doen aan hoog gras en ruigtes, geven paarden de voorkeur aan wat opener landschap en kort gras.

Bron: IVN.nl

30

Routekaart dag 4

31

Routekaart dag 4

32

Routebeschrijving dag 4 (groep groen) Struinen en varen!

Vanaf (1)Veerhuis Wamel volg het landbouwpad bij bomenrij rechts, hier RA pad volgen tot halverwege hier LA pad volgen , dijk oversteken bij Dorpsstraat LA , na zo’n 500mtr LA Waalbandijk op, dijk volgen tot picknickplaats , direct daarna LA schuin dijk af richting plas, tussen plas en dijk schouwpad volgen tot einde plas LA paadje langs plas volgen, einde plas RA vervolgens bij hek daarna RA weg naar dijk, LA dijk op na ‘wiel/waaij’ R dijk volgen tot einde populieren rij afrit LA naar oeverzone Waal, onder brug door, einde uiterwaard door klaphekje dijk op, (2) Ed van Heck, schilder/ kunstenaar, anders LA en bij “Bootservice Leeuwen” onderlangs kade volgen tot net voorbij huis op palen. ‘t Pontje brengt je naar de bloemrijke uiterwaard, bij weiland pad volgen, vervolgens halverwege bos RA door klaphekje struin LA langs de nevengeul tot bij (3) Waayer van Geulen lunch- en streektalenten locatie.

Bij half verhard pad RA, volgen tot toegangshek, voor ’t hek LA oever plas volgen via hekje zomerkade op , links grote plas (4) ‘Kaliwaal’ kade/pad volgen tot bij ‘Blauwe brug ’RA brug over, einde brug LA dijk op. Dijk (wandelfietspad) volgen tot kruispunt Veerstraat in Druten, hier LA naar (5) Veerstoep Druten. Hier wacht de boot Bommelervaart voor terugvaart naar veerstoep Wamel, deze boot vertrekt uiterlijk om 15.45u vanuit Druten. De andere groep komt in Wamel aan boord voor de gezamenlijke afsluiting (1)Veerhuis Wamel Wandel incl. vaartijden tussen diverse nrs op routekaart/omschrijving Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 2 3 4 5

en en en en en

2 3 4 5 1

circa circa circa circa circa

90 minuten 40 minuten 15 minuten 115 minuten 90 minuten

33

Belangrijk om te weten! 

Groep blauw, uiterlijk om 09.45 uur bij de veerstoep zijn !



Lunch/streekeigen talentlocatie: (3) Waayer van Geulen , gereserveerde lunch tussen 12.00 - 14.00 uur!

Toiletlocaties onderweg: (2) Ed vanHeck (3)Waayer van Geulen; Boot Bommelervaart; Afsluiting met z’n allen op de Bommelervaart !

 

Wetenswaardigheden dag 4 (1)Veerhuis Wamel, hotel ,restaurant en startlocatie (2) Ed van Heck, schilder/kunstenaar In Beneden Leeuwen, Retstraat 10 woont en werkt kunstschilder Ed van Heck hij maakt prachtige bijna fotografische schilderijen. Zijn huis, tuin en alles wat daar bij hoort zal je verrassen, een bezoek meer dan waard! In z’n( thee)tuin de ‘Oude Ret’ schenkt Rosemarie koffie en thee.

Route naar Ed: Na RWS radarpost, LA Oosterpas na 200 mtr RA Noorderpas einde LA, na circa 500 mtr RA Retstraat.

(3)Waayer van Geulen, streek talent ‘de Dansende Balg’ zal tijdens de lunchpauze voor een muzikale noot zorgen. Marietje Bongers van Yoga Anahata geeft korte workshops Yoga.

(4) Kaliwaal, in deze voormalige zandwinlocatie vindt slibberging plaats , na afronding zal het als onderdeel van natuurgebied ’Waaijer van Geulen’ worden opgeleverd.

(5) Veerstoep Druten, deze locatie is in ontwikkeling als ‘rivierpleisterplaats’ , veerpont, aanlegplaats voor recreatievaart, parkeren, horeca, overnachting, enz. zorgen voor een bijzondere dynamische plek aan de rivier om duurzame recreatie en toerisme te bevorderen.

Brocante De Zwaluw, Veerweg 17 Druten, als je tijd over hebt, een leuk adres om even ‘binnen te struinen’.

‘Wiel/waaij’, op deze route kom je enkele wielen/waaijen tegen. Deze zijn ontstaan op plekken waar vroeger door kruiend ijs de dijk is doorgebroken waardoor het water en zand het binnendijkse gebied in kolkte, vormde zich een diep gat. Nu zijn het meertjes uitgegroeid tot prachtige natuurgebiedjes.

34

Routebeschrijving dag 4 (groep blauw) Varen en struinen!

(1)Veerhuis Wamel loop naar de veerstoep, uiterlijk om 09.45 uur bij de veerstoep Wamel zijn ! Vaartocht met de boot Bommelervaart richting Beneden Leeuwen en bezoek aan (4) Kaliwaal , een voormalige zandwin lokatie ,met uitleg over slibberging door K3-Delta. Vervolgens vaart de boot naar (5)Veerstoep Druten, daar wacht Wethouder Sjef van Elk met ‘een appeltje voor de dorst’. Vanaf hier begint de struintocht, loop richting dijk en ga op kruising RA, volg de Waalbandijk wandel/fietspad tot bij kruispunt bij( Boven-Leeuwen) Noord-Zuidweg RA richting “blauwe brug”, voor hekwerk LA verhard pad in door uiterwaard, volgen tot bij ‘Kaliwaal’ pad gaat over in zomerkade, einde Kaliwaal via hek LA buigen richting dijk, met L parkeerplaats/entree natuurgebied RA half verhard pad volgen tot bij “duiker” LA en volg het water(L)tot bij de (3) ‘Waaijer van Geulen’ lunchlocatie met streekeigen talenten. Daarna Ri4B volgen tot bij opstapplaats ’t pontje, na overtocht RA kade over, bij Bootservice Leeuwen de dijk op bij RWS-radarpost (2)Ed van Heck, schilder/kunstenaar. Vervolgens terug op dijk afrit bij radarpost richting rivier, oeverzone volgen tot circa 400mtr na brug LA richting populieren rij bij dijk, via oprit RA dijk op , voorbij ‘wiel/waaij’ L, bij RA afrit einde bosje LA via hek vervolgens voor water LA pad volgen richting dijk, RA onderlangs dijk bij oprit LA dijk op. Dijk volgen bij T-splitsing RA Dorpstr. bij kerk RA pad in en dijk over pad volgen bij T-splitsing RA, einde pad na zomerkade LA pad volgen tot (1)Veerhuis Wamel.

Wandel incl. vaartijden tussen diverse nrs op routekaart/omschrijving Tussen Tussen Tussen Tussen Tussen

1 4 5 3 2

en en en en en

4 5 3 2 1

circa circa circa circa circa

60 minuten 30 minuten 115 minuten 40 minuten 90 minuten

35

Een Wandeling in de natuur doet iets met ons brein en kan de kans op depressie wellicht verkleinen Wetenschappers verzamelden een grote groep proefpersonen en deelden deze op in twee groepen. De ene groep wandelde 90 minuten lang in de natuur. De andere groep wandelde 90 minuten lang langs een drukke vierbaansweg. Voor en na de wandeling moesten de proefpersonen een aantal vragenlijsten invullen en een hersenscan ondergaan. Ook werd onder meer hun hartslag gemeten.

Brein Fysiek bleek het niet zoveel uit te maken of mensen nu langs een vierbaansweg of in een natuurgebied hadden gewandeld. Maar in het brein bleken er wel verschillen te zijn tussen mensen die in de natuur en mensen die in de drukte gelopen hadden. Het ging dan met name om de activiteit in een deel van het brein dat de subgenuale prefrontale cortex wordt genoemd. Dit deel van het brein is actief wanneer we herhaaldelijk gericht zijn op negatieve emoties. De activiteit in dit deel van het brein nam af wanneer mensen in de natuur wandelden.

Emoties “Deze ontdekking is opwindend, omdat deze de invloed die blootstelling aan de natuur heeft op het reguleren van de emoties demonstreert,” vertelt onderzoeker Gregory Bratman. “Het kan wellicht helpen verklaren hoe de natuur ervoor zorgt dat we ons beter voelen.”

Inrichten Het onderzoek heeft ook implicaties voor de wijze waarop we leefgebieden zouden moeten inrichten. “Deze resultaten suggereren dat toegankelijke natuurgebieden in een wereld die steeds verder verstedelijkt van groot belang zijn voor de mentale gezondheid,” stelt onderzoeker Gretchen Daily. Ongeveer de helft van de wereldbevolking woont nu in stedelijk gebied. Over enkele tientallen jaren zal waarschijnlijk zo’n 70 procent van alle aardbewoners in de stad wonen.

Uit eerdere onderzoeken is al gebleken dat mensen die in de stad wonen een twintig procent grotere kans hebben op angststoornissen dan mensen die op het platteland wonen. Mensen die in de stad geboren en getogen zijn, hebben bovendien een twee keer grotere kans dan plattelanders op het ontwikkelen van schizofrenie. “Deze resultaten zijn belangrijk, omdat ze suggereren – maar nog niet bewijzen – dat er een causaal verband tussen de toenemende verstedelijking en toename in mentale ziekten is,” stelt onderzoeker James Gross.

Bron: scientias.nl Zie ook www.beterinhetgroen.nl en www.depaden.nl

36

Ri4daagse "Verbinding" Met een soepele beweging trok ik de strik van mijn veters los. Afgelopen week heb ik de wandelschoenen zorgvuldig ingevet en met het bindtouw weer aan elkaar geknoopt. Het zou natuurlijk bizar zijn hetzelfde te doen als ik ze aan had. Ja, vroeger deden we dat met Koninginnedag. We moesten dan proberen zo snel mogelijk, zonder te vallen, aan de overkant te komen. Ik zie nog het bravoure van volwassenen voor me. Dat doen we wel even, zag je hun gezichten glunderen.

Door het competitie element lagen ze binnen een paar stappen met de neus in het gras. Kinderen gaan veel onbevangener te werk. Met kleine dribbelpasjes trotseren ze de aan elkaar geknoopte veters.

Nu staan mijn schoenen opdringerig te wachten in de gang. Ze hebben er al vele kilometers opzitten. Iedere wandeling is weer anders. Zodra de zolen de grond raken heb ik er geen weet meer van wat daaronder gebeurt. Vooraf maak ik een inschatting. Moet ik iets ontwijken, voordat ik de stap zet? Een reptiel, dat toevallig voorbij schiet of een broeierige koeienvlaai. Struikelen over een steen of boomstronk kan pijnlijk aankomen. Mijn schoenen hoor je nooit klagen. Ja een bleke neus geeft aan dat ze aandacht nodig hebben. Vreemd, dat het bijna altijd beide schoenen betreft. Die eensgezindheid zie je niet vaak tussen links en rechts.

Het kan ze niet schelen, wie als eerste de finish haalt. Ze komen na vele kilometers op hetzelfde eindpunt aan. Morgen wacht er weer een nieuwe uitdaging. Op pad met gelijkgestemden. Zouden we vandaag vrienden hebben gemaakt? Of zijn we daar te verlegen voor. Hebben we genoten van deze tocht? Ja geniet ervan! We horen het mensen zo vaak zeggen. Vier dagen struinen met mensen die met elkaar gemeen hebben, dat de natuur belangrijk voor ze is. Bos, duinen, heide en strand maken nu even plaats voor het wonderlijke gebied, dat we rivierlandschap noemen. De Waal die haar weg zoekt naar de grote zee.

Wandelend kunnen we de snelheid van de rivier niet bijhouden. We stellen wel eisen aan het voorbij stromende water. Ze mag ons niet de baas worden. Beheersen zit bij mensen ingebakken. Soms lopen we lange stukken tegen de stroom in. Dit geeft ons een gevoel van vrijheid, want die keuze heeft het golvende water naast ons niet.

Iedere dag staan we weer voor de keuze: Gaan we met de stroom mee of kiezen we ons eigen pad? Mijn schoenen protesteren niet. Tenminste, niet zolang ik ze goed verzorg. Anders drogen ze uit en komen er barsten in. We weten dit maar al te goed.

37

Steeds meer geven we de natuur de ruimte waar het om vraagt. We zijn bereid daarbij een handje te helpen. Wie gaat daarover? Welke samenwerking kunnen we verwachten? Lopen ambities gelijke pas met de verschillende partijen? En wat kunnen we er zelf aan doen om ons leefgebied veiliger, interessanter en mooier te maken? Worden wij gezien als duwers, smeerolie of obstakels? Mens en natuur hebben elkaar nodig. Vier dagen struinen door de uiterwaarden tussen Zaltbommel en Beuningen geeft daar misschien een antwoord op.

Lichaamsbeweging is goed voor lichaam en geest. Door gezond te leven kun je mogelijk ziektes voorkomen. Dit is in ons eigen belang. Pas daarna kunnen we ons optimaal inzetten voor belangrijke zaken die onze betrokkenheid vragen, rekening houdend met andermans wensen. Het enthousiasme van de organisatie en de deelnemers is de verbindende schakel om te laten zien, dat mens en natuur niet zonder elkaar kunnen. Ri4daagse 2014 heeft de strik in onze wandelschoenen links en rechts met vele deelnemers figuurlijk aan elkaar weten te knopen.

Als er onderweg een veter knapt; zorg dat u een reserve setje bij u draagt, al is het maar voor een ander. Tenslotte willen we dat Ri4daagse 2015 ook weer leerzaam, met voldoening en veel enthousiasme eindigt. De sporen van onze voetafdrukken als blijvende herinnering in onze gedachten.

Bert Spanjaard bertspanjaard.wordpress.com (Tip: volg Bert deze dagen ook op Facebookpagina van de Ri4daagse)

‘De Ri4daagse biedt een unieke manier om het landschap van de rivieren te beleven op een laagdrempelige en aantrekkelijke manier. De initiatiefnemers kennen de mooiste routes en de meest indrukwekkende plekken. Door de extra culturele activiteiten er omheen is de Ri4daagse een totale beleving om volop van te genieten.’

Johan Kaspers ‘Beleefmakelaar’ Waal Weelde bij de Provincie Gelderland

38

Dankwoord Na deze laatste dag zijn we dankbaar voor alle hulp en medewerking die we hebben ontvangen van o.a. vrijwilligers, sponsoren, streekeigentalenten, ondernemers van startlocaties en langs de route, catering op locatie, Party Cruise (Bommelervaart), Rijkswaterstaat herinrichting ADW en voet-fietsveren (pontjes). Media als De Gelderlander, lokale huis aan huis bladen en Trouw. Natuurbeherende instanties als: Staatsbosbeheer, Geldersche Landschap, en verder Gemeenten Maasdriel; Neerijnen; West Maas en Waal; Tiel; Druten; Over Betuwe; Neder Betuwe, Druten en Beuningen en vele anderen partners en instanties . Het bestuur Ri4daagse en de crew hopen dat we dit evenement volgend jaar opnieuw kunnen organiseren en verder uitbouwen tot een structurele jaarlijkse Ri4daagse. Wie weet tot ziens bij de Ri4daagse 2016 (18 t/m 21 augustus)!

Voor u nog het onderstaande gedicht‌ Namens bestuur en vrijwilligers Stichting Ri4daagse

Doortocht Instappen richting onontdekt land.

Van wal steken en het overbekende verlaten.

Op weg gaan om te werken en te leren.

Het eigen kompas afstemmend op de grote vaart.

Wind en tegenslag aanvaarden.

Koersvast blijven zelfs bij matig zicht.

Maar ook – de moed hebben om bakens te verzetten.

Om te wenden als de getijden zijn gekeerd.

Trouw blijven aan jezelf en het gekozen bestek.

Willen en wetens op doortocht zijn.

Vertrouwend in het doel van de reis.

Met een leerzame en behouden vaart als refrein.

Prof. Dr. Lidewey E.C. van der Sluis (naar een gedicht van Alfred C. Bronswijk)

39

40