LOGISTICS SPECIAL_ II. Ανάλυση – Κριτική Αξιολόγηση Ν. 4412/2016_ Νομικό Πλαίσιο Υλοποίησης Διαγωνισμών Προμηθειών & Συμβάσεων Ελληνικού Δημοσίου

II. ΑΝΑΛΥΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ν. 4412/2016 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ & ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Σε προηγούμενο άρθρο αποτυπώθηκε ο κυρίαρχος ρόλος του άξονα «Προμήθειες-Συμβάσεις» στο πεδίο των Logistics, καθώς και το εύρος της σημασίας τους για ιδιωτικούς και δημόσιους οργανισμούς. Σε άρθρο των Vidakis, Georgantas & Vlachos (2021: 73 – 77), αναφέρεται ένα παράδειγμα ιστορικής καινοτομίας που ενισχύει αυτόν τον ρόλο και εστιάζει στις Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), οι οποίες, ως μέθοδος, φιλοδοξούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στο νέο παραγωγικό μοντέλο της Ελλάδας. Στο παρόν κείμενο θα αναδειχθεί η σπουδαιότητα του ανωτέρω άξονα ως ευρωπαϊκό στρατηγικό-αναπτυξιακό εργαλείο και η καινοτομία που εμπεριέχει το ενωσιακό και κατ' επέκταση το εθνικό νομικό πλαίσιο που διέπει τις Δημόσιες Συμβάσεις (ΔΣ).

Κατά τα τελευταία έτη στην Ε.Ε. πραγματοποιούνται ουσιώδεις εσωτερικές πολιτικές μεταβολές και υφίστανται ιδιαίτερες εξωτερικές προκλήσεις. Η Ένωση καλείται να αντιμετωπίσει επαρκώς μια σειρά κρίσιμων θεμάτων για τη συνοχή της, όπως η πανδημία, το Brexit, οι μαζικές μεταναστευτικές ροές, κ.λπ., παρέχοντας αλληλεγγύη και ασφάλεια στους πολίτες της.

Η αναγκαιότητα αντιμετώπισης των περιπτώσεων αυτών επιβάλλει τη δημιουργία συνθηκών οικονομικής ανάπτυξης, θεμέλιο της οποίας συνιστούν οι δημόσιες επενδύσεις με ακρογωνιαίο τους λίθο τις ΔΣ, που αποτελούν το 19% περίπου του ΑΕΠ της Ε.Ε., (ήτοι 2,3 τρις ευρώ), σύμφωνα με «πρόσφατη εκτίμηση» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2017b: 1), συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων που πραγματοποιούνται από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Υπό το πρίσμα αυτό, οι Δημόσιες Συμβάσεις λειτουργούν ως εργαλείο αναπτυξιακής στρατηγικής για την εξασφάλιση της ευημερίας, δεδομένης της δράσης «Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» (Ευρωπαϊκή Ένωση 2014: L94/65), με επιδίωξη την «επίτευξη υψηλών ποσοστών απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής» (Ahner 2011: 3) και προοπτική, επί του παρόντος, το 2030. Σύμφωνα με την Εικόνα 1 «το θεματολόγιο των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030 και οι στόχοι της συνιστούν τη βάση της πολιτικής της Ε.Ε. τόσο σε εσωτερικό, όσο και σε εξωτερικό επίπεδο» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2017c: 14).

Επιπλέον, οι ΔΣ εξασφαλίζουν ότι η ενιαία αγορά η οποία «προϋποθέτει έναν ενοποιημένο χώρο με κατάργηση όλων των τεχνικών, δημοσιονομικών και νομισματικών εμποδίων» (Παπαγιάννης 2011: 406) λειτουργεί «για τους πολίτες, τους καταναλωτές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ)» (Monti 2010: 38) και οδηγεί στην οικονομική ολοκλήρωση.

Πέραν αυτών οι ΔΣ λειτουργούν ως αγωγός διοχέτευσης οικονομικών πόρων στην αγορά, μέσω δημοσίων διαγωνιστικών διαδικασιών που υλοποιούνται από 250.000 ευρωπαϊκούς δημοσίους φορείς. Οι εν λόγω διαδικασίες απαιτείται να περιβάλλονται με πλήρη διαφάνεια και νομιμότητα και να προάγουν τον υγιή επιχειρηματικό ανταγωνισμό, προκειμένου να διασφαλίζεται η αποδοτική αξιοποίηση του δημοσίου χρήματος σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

• ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΙ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΙΔΑΚΗΣ & ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ

Εικόνα 1. Οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης (Πηγή: UN, 2015).

Στο πλαίσιο αυτό, κυρίαρχη πρωτοβουλία της Ε.Ε. αποτελεί η ενσωμάτωση των Οδηγιών της στο εθνικό δίκαιο όλων των κρατών-μελών, προκειμένου να υλοποιούνται οι ΔΣ προμηθειών, υπηρεσιών και έργων. Αποσκοπεί σ΄ ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς (Reich, 2005) για την ομοιογενή διαχείριση του συγκεκριμένου θέματος και στην συμπερίληψη-βελτίωση του κεκτημένου του καταναλωτικού δικαίου στο Δίκαιο των Συμβάσεων (Karsten & Petri, 2005), μεθοδολογία που θεωρείται ότι αποτελεί έναν από τους πυλώνες στήριξης και ενίσχυσης του μηχανισμού της Ενιαίας Αγοράς. Σύμφωνα με τον Αργυρό (2015: 12) «Η ενδογενής διάσταση της οικονομικής ολοκλήρωσης, πέραν της ανάσχεσης των εμπλοκών στην διακίνηση των αγαθών και των παραγωγικών συντελεστών, περιλαμβάνει και τη διαμόρφωση κοινών κανόνων και ρυθμίσεων που ισχύουν σε όλη την Ε.Ε.».

Οι εν λόγω Οδηγίες, [2014/24/ΕΕ & 2014/25/ΕΕ], αποτελούν ένα πολυδιάστατο πλην, όμως, ευέλικτο εργαλείο των δημοσίων φορέων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014) που μειώνει το γραφειοκρατικό βάρος και αναδεικνύει καινοτόμες προσεγγίσεις για τις δημόσιες αγορές. «Οι αναθέτουσες αρχές έχουν πολύ μεγαλύτερη ελευθερία να επιλέξουν το είδος και τον σχεδιασμό της διαδικασίας που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες τους» (European Commission 2016a: 1).

Στην ελληνική έννομη τάξη οι ανωτέρω Οδηγίες περιελήφθησαν στον Ν. 4412/2016, ο οποίος αποτελεί το κεντρικό (όχι το μοναδικό) εργαλείο ενός πλέγματος διατάξεων του πεδίου των ΔΣ, το οποίο απεικονίζεται στην Εικόνα

Πίνακας 1. Οι τροποποιήσεις του Ν. 4412/2016 (Βιδάκης 2020:24)

2. Οι βασικές τροποποιήσεις του νόμου περιλαμβάνονται στον Πίνακα 1, λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη τροποποίηση (Ν.4782/2021).

Το ανωτέρω νομοθέτημα «διέπει όχι μόνον τις ΔΣ το προ-εκτιμώμενο κόστος των οποίων υπερβαίνει συγκεκριμένα-κατώτατα χρηματικά όρια δημοσίων δαπανών που τις υπάγουν στην αρμοδιότητα των ενωσιακών Οδηγιών, αλλά κάθε δημόσια δαπάνη ανεξαρτήτως ύψους ή/και φορέα υλοποίησης με ελάχιστες εξαιρέσεις» (Βλάχος 2020: 7). Επισημαίνεται ότι τα χρηματικά όρια-κατώφλια που εντάσσουν στο πεδίο εφαρμογής των ενωσιακών Οδηγιών τις δημόσιες δαπάνες (όρια διεθνών διαγωνισμών), αναθεωρούνται κάθε δύο έτη.

Πίνακας 2. Χρήσιμες επισημάνσεις ως προς το περιεχόμενο του Ν. 4412/2016 (Βλάχος 2020: 10-12)

Στον Πίνακα 2 παρατίθενται χρήσιμες επισημάνσεις ως προς το περιεχόμενο του Ν. 4412/2016, εκ του οποίου προκύπτει ότι αποτελεί ένα πρωτοπωριακό θεσμικό κείμενο για τις ΔΣ στην Ελλάδα.

Βιβλιογραφία Ahner, D. (2011). Κύριο άρθρο. Panorama magazine, 12 (3), 4 European Commission (2016a). Factsheet No 3: simplifying the rules for contracting authorities. Public procurement reform, Βρυξέλλες Frazelle, E. (2002). Supply chain strategy: the logistics of supply chain management. NY: McGraw-Hill Johnson, J. C., Wood D. F., Wardlow, D. L. & Murphy, P. R. Jr. (2006). Σύγχρονα logistics: θεωρία και πρακτική, Εκδ. ΕΛΛΗΝ Karsten, J. & Petri, G. (2005). Towards a handbook on european contract law and beyond. Journal of consumer policy, 28 (1), 31–51. doi: 10.1007/s10603-005-0674-z. Kouladis, N. (2006). The law of contract. In: Principles of law relating to international trade (pp. 75–128) Monti, M. (2010). Μια νέα στρατηγική για την ενιαία αγορά: στην υπηρεσία της οικονομίας και της κοινωνίας της Ευρώπης Porter, M. E. (1990). The competitive advantage of nations. NY: Free Press Reich, N. (2005). A european contract law, or an eu contract law regulation for consumers? Journal of consumer policy, 28 (4), 383–407 Smit, A. J. (2010). The competitive advantage of nations: is Porter’s Diamond Framework a new theory that explains the international competitiveness of countries? Southern African Business Review, 14 (1), 105-130 Vidakis, I. Georgantas, D. Vlachos, G. Public Procurement and Equipment: A Historical Innovation. European Procurement & Public Private Partnership Law Review, 16 (1), 73-77 Αργυρός, Γ. (2015). Δίκαιο της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς: οι θεμελιώδεις οικονομικές ελευθερίες Βιδάκης, Ι. & Βλάχος, Γ. (2021). Ανάλυση – κριτική αξιολόγηση N. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών». Supply Chain & Logistics, 16 (3), 70-71 Βιδάκης, Ι. (2020). Προετοιμασία των Δημοσίων Συμβάσεων (Β Μέρος). ΚΕΔΙΒΙΜ, Παν. Αιγαίου, Ρόδος Βλάχος, Γ. (2019a). Δημόσιες Συμβάσεις στην Ε.Ε. και η εφαρμογή των νέων ευρωπαϊκών οδηγιών μετά την ενσωμάτωσή τους στο εθνικό δίκαιο (Επιστημονική Εργασία). Παν. Πελοποννήσου, Κόρινθος Βλάχος, Γ. (2019b). 1. Οι θεμελιώδεις αρχές της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε. για την υλοποίηση των ΔΣ (…) 3. Οι ΔΣ ως εργαλείο άσκησης πολιτικής για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (…) ΚΕΔΙΒΙΜ, Παν. Αιγαίου, Ρόδος Βλάχος, Γ. (2020). Παρουσίαση Ν. 4412/16 (δομή-καινοτομίες-πεδίο εφαρμογής-εξαιρέσεις-ειδικά καθεστώτα) -Σχεδιασμός διαδικασιών ΔΣ προμηθειών-γενικών υπηρεσιών. ΚΕΔΙΒΙΜ, Παν. Αιγαίου, Ρόδος Ευρωπαϊκή Ένωση (2014). ΟΔΗΓΙΑ 2014/24/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ από 26/2/2014 σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, 2014/24/ΕΕ, Βρυξέλλες Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2014). Οι νέοι κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις και τις συμβάσεις παραχώρησης. Λουξεμβούργο: ΥΕΕΕ Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2017a). My region, my europe, our future: seventh report on economic, social and territorial cohesion. Λουξεμβούργο: ΥΕΕΕ Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2017b). Θεματικό ενημερωτικό δελτίο ευρωπαϊκού εξαμήνου. Δημόσιες προμήθειες. Λουξεμβούργο: ΥΕΕΕ Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2017c). Έγγραφο προβληματισμού για το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ, COM(2017) 358 final, Βρυξέλλες, 28 Ιουνίου Παπαγιάννης, Δ. (2011). Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Εκδ. Σάκκουλα Ρουσάνογλου, Ν. (2021, Ιαν. 10). Επενδύσεις 150 εκατ. ευρώ υλοποιούνται στην αγορά logistics. H Καθημερινή Σιφνιώτης, Χ. Κ. (2002). Logistics management -θεωρία και πράξη. Εκδ. Παπαζήση

Ο Ιωάννης Βιδάκης είναι Δρ. Τμήματος Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Σχολής Επιστημών της Διοίκησης, Πανεπιστημίου Αιγαίου (Χίος), MA in Economics, MSc. in Logistics, Αρχιπλοίαρχος Οικονομικού Σώματος ΠΝ ε.α. - (e-mail: johnvidos2000@yahoo.gr).

Ο Γεώργιος Βλάχος είναι Διοικητικός & Πολιτικός Επιστήμονας με εξειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις και Οικονομολόγος με αντικείμενο το σύστημα «προμήθειεςδιαγωνισμοί-συμβάσεις», κάτοχος ΔΠΜΣ με τίτλο «Παγκόσμιες Προκλήσεις & Συστήματα Αναλύσεων» (Global Risks and Analytics) και κατεύθυνση στην «Ανάλυση Δεδομένων στην Παγκόσμια Πολιτική», (MSc. in Data Analysis in Global Politics), Πλοίαρχος ΠΝ σε εφεδρεία (e-mail: spartian2005@yahoo.gr).