ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ-ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

2012

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ 3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Συνθετική εργασία (Project) Α΄ Τετραμήνου

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

ΗΛΙΑΣ ΣΒΕΡΩΝΗΣ – ΠΕ 04

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

3ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

ΘΕΜΑ:

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΗΛΙΑΣ ΣΒΕΡΩΝΗΣ - ΠΕ 04 ΜΑΘΗΤΕΣ: 1η ΟΜΑΔΑ (ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ)  ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΑΛΕΞΙΑ  ΜΠΟΛΤΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ  ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ ΦΑΙΗ 2η ΟΜΑΔΑ (ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ)  ΑΚΡΙΒΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ  ΜΠΡΕΝΤΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ  ΓΑΝΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ  ΝΤΑΚΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ  ΦΥΤΣΙΛΗΣ ΒΑΙΟΣ 3η ΟΜΑΔΑ (ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ)  ΑΛΕΞΙΟΥ ΙΩΑΝΝΑ  ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΦΑΙΗ  ΖΑΡΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ  ΖΟΡΜΠΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ  ΜΑΝΙΚΑ ΜΑΡΙΑ 4η ΟΜΑΔΑ (ΕΠΙΛΟΓΕΣ-ΜΕΤΡΑ)  ΘΕΟΛΟΓΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ  ΚΑΝΙΟΥΡΑ ΘΩΜΗ  ΠΑΠΑΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ  ΖΑΧΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  ΜΠΟΥΖΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ  ΛΙΝΑΡΔΟΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 2 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ .................................................................................................................. 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ............................................................................................................................. 4 ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ..................................................................................................... 5 ΗΠΙΕΣ (ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ) ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ................................................... 25 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ................................................................................................... 37 ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ .......................................................................................... 69 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ....................................................................................................... 77 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ................................................................................................................ 80

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 3 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ενέργεια είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των ανθρώπινων

κοινωνιών. Έτσι, ο άνθρωπος από την αρχαιότητα κιόλας προσπάθησε να επωφεληθεί από διάφορα φυσικά φαινόμενα για την παραγωγή ενέργειας. Ωστόσο, κατά τη βιομηχανική εποχή άρχισαν να

χρησιμοποιούνται βλαβερές για το περιβάλλον μορφές ενέργειας , όπως ο γαιάνθρακας και ο λιγνίτης.

Η υπερβολική χρήση τους συνεχίστηκε μέχρι και τη σύγχρονη εποχή

με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του περιβάλλοντος . Το αποτέλεσμα

αυτής της αλόγιστης χρήσης οδήγησε στην κλιματική αλλαγή. Το κύριο

αίτιο της κλιματικής αλλαγής είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου που προκλήθηκε κυρίως από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Συνέπειες

αυτού του φαινομένου είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα , η εξαφάνιση ειδών χλωρίδας και πανίδας και η αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών εξαιτίας της έλλειψης πόσιμου νερού.

Έτσι, δημιουργήθηκε η ανάγκη εύρεσης εναλλακτικών πηγών

ενέργειας φιλικών προς το περιβάλλον .Κύριες Ανανεώσιμες Πηγές

Ενέργειας είναι :αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική , γεωθερμική και βιομάζα. Εκτός από την εύρεση νέων πηγών ενέργειας για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού προβλήματος απαιτείται ατομική συμβολή (π.χ. ανακύκλωση, κομποστοποίηση) αλλά και κινητοποίηση των

κυβερνήσεων(π.χ. ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων και περιορισμός χρήσης ορυκτών καυσίμων).

Ελπίζουμε πως αν ληφθούν τα παραπάνω μέτρα στο μέλλον αυτό το

σημαντικό οικολογικό πρόβλημα να αποτελέσει παρελθόν.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 4 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:  ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΑΛΕΞΙΑ  ΜΠΟΛΤΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ  ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ ΦΑΙΗ

Σήμερα, που υπάρχει, όχι μόνο μεγάλο έλλειμμα σεβασμού των συνανθρώπων μας, των άλλων όντων (έμβιων και μη) και του Περιβάλλοντος, αλλά και αδυναμία να αφουγκραστούμε τον παλμό της ζωής, λόγω της αποξένωσής μας από τη Φύση, είναι φυσικό να υπάρχει και μια τεράστια κατασπατάληση της ενέργειας, καθώς θεωρούμε ότι όλοι οι υπόλοιποι οργανισμοί είναι ξένοι προς εμάς και όχι αναπόσπαστα κομμάτια του οικοσυστήματος, στο οποίο ζούμε όλοι και αναπτυσσόμαστε. Αυτή η λογική, έχει σαν αποτέλεσμα τη δραματική μείωση των αποθεμάτων, την κατακόρυφη αύξηση των τιμών, την καταστροφή του πλανήτη καθώς και της ίδιας της ζωής μας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Η ενέργεια είναι σε τέτοιο βαθμό συνυφασμένη με την καθημερινή μας ζωή που μόνο η έλλειψή της καθιστά πρόδηλη την αναγκαιότητά της. Το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων δεσμεύει, παράγει, καταναλώνει, μετατρέπει, αποθηκεύει και υποβαθμίζει τεράστια ποσά ενέργειας. Ο κύκλος της παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας ξεκινά από τις αρχικές μορφές ενέργειας όπως ο άνθρακας, το αργό πετρέλαιο, ο άνεμος, το ηλιακό φως ή το φυσικό αέριο (προέλευση ενέργειας). Αυτές οι μορφές χαρακτηρίζονται ως πρωτογενή ενέργεια και βεβαίως, ελάχιστα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους καταναλωτές. Το επόμενο βήμα είναι η μετατροπή των πρωτογενών μορφών σε τελική ενέργεια όπως για παράδειγμα ηλεκτρισμός ή βενζίνη. Τέλος, κατάλληλος εξοπλισμός ή συσκευές όπως το αυτοκίνητο ή η τηλεόραση, μετατρέπουν την τελική ενέργεια σε χρήσιμη ενέργεια παρέχοντας ενεργειακές υπηρεσίες. Από την πρωτογενή έως την χρήσιμη ενέργεια, μεσολαβούν πολλά ενδιάμεσα στάδια ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 5 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ανάλογα με τη μορφή της ενέργειας. Εξόρυξη άνθρακα ή πετρελαίου, μεταφορά με αγωγούς, χρήση δεξαμενόπλοιων, καύση σε μεγάλους θερμικούς σταθμούς, δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και πολλά άλλα. Όλη αυτή η πολυσύνθετη αλυσίδα είναι γνωστή ως ενεργειακό σύστημα. Ανάλογα με την προέλευσή της και τον τρόπο που τη χρησιμοποιούμε ονομάζουμε την ενέργεια χημική, ηλεκτρική, πυρηνική, θερμική, κινητική, δυναμική και φωτεινή.

Χημική Ενέργεια Ως χημική ενέργεια χαρακτηρίζεται το σύνολο της δυναμικής ενέργειας που απαιτήθηκε για τη συγκρότηση μορίων χημικών ουσιών από διάφορα άτομα, κάτω από την αλληλεπίδραση ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων ή που αποθηκεύεται σε χημικές ενώσεις. Η χημική ενέργεια αποδίδεται συνήθως ως θερμική ενέργεια ή ηλεκτρική ενέργεια, όταν τα μόρια διασπώνται και πάλι σε άτομα ή μετασχηματίζεται στους οργανισμούς σε θερμική και κινητική ενέργεια , με βιολογικούς μηχανισμούς, και ονομάζεται έτσι ζωική ενέργεια. Είναι η ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στους χημικούς δεσμούς που συγκρατούν τα άτομα και τα μόρια όλων των ουσιών. Όταν οι ουσίες αντιδρούν χημικά, η ενέργειά τους ή απελευθερώνεται ή απορροφάται ή μετατρέπεται σε άλλες μορφές. Για παράδειγμα όταν ανάβουμε ένα σπίρτο, η χημική ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στο σπίρτο, μετατρέπεται σε θερμική και φωτεινή ενέργεια, ενώ στα φυτά η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείται για τη φωτοσύνθεση και αποθηκεύεται στα μόρια των παραγόμενων υδατανθράκων ως χημική ενέργεια.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 6 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Ηλεκτρική Ενέργεια Η ηλεκτρική ενέργεια είναι η ενέργεια που μεταφέρει το ηλεκτρικό ρεύμα, που αναφέρεται στην κινητική ενέργεια των κινούμενων ηλεκτρονίων (ηλεκτρικό ρεύμα), λόγω της ύπαρξης διαφοράς δυναμικού στα άκρα ενός αγωγού. Όταν γίνεται χρήση του ηλεκτρισμού η ηλεκτρική ενέργεια μετατρέπεται σε άλλη μορφή ενέργειας π.χ. σε κινητική ενέργεια όταν λειτουργεί ένας κινητήρας ή σε φως όταν ανάβει ένας λαμπτήρας. Ο σύγχρονος κόσμος εξαρτά την επιβίωση και την ευημερία του από αυτό το είδος ενέργειας. Η πλειονότητα των συσκευών λειτουργεί με ηλεκτρικό ρεύμα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι κυριότεροι είναι η καύση διαφόρων ουσιών (λιγνίτης, πετρέλαιο, κάρβουνο), τα πυρηνικά εργοστάσια, τα ηλιακά πάρκα, τα υδροηλεκτρικά φράγματα και τα αιολικά πάρκα. Τα τελευταία 20 χρόνια γίνονται έντονες προσπάθειες αύξησης του ποσοστού ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.).Το μεγάλο μειονέκτημα της ηλεκτρικής ενέργειας είναι η δύσκολη, σχεδόν αδύνατη μακροχρόνια αποθήκευσή της. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να καταναλώνεται ταυτόχρονα με την παραγωγή της ή να αποθηκεύεται αφού πρώτα μετατραπεί σε άλλες μορφές ενέργειας (π.χ. χημική, δυναμική κ.λπ.). Η ανάγκη άμεσης κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας έχει οδηγήσει στην κατασκευή ενός παγκόσμιου πλέγματος ηλεκτρικών δικτύων, έτσι ώστε να μπορεί να μεταφέρεται εύκολα, από το σημείο παραγωγής της, στο σημείο κατανάλωσης.

Πυρηνική Ενέργεια Είναι η ενέργεια που παράγεται από τον πυρήνα των ατόμων και εκλύεται κατά τις πυρηνικές αντιδράσεις. Υπάρχουν δύο τρόποι παραγωγής τέτοιας ενέργειας. Η πυρηνική σχάση και η πυρηνική σύντηξη. Και οι δύο ερευνήθηκαν τον 20ο αιώνα αλλά μόνο η πρώτη έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής για την παραγωγή ενέργειας και άλλους σκοπούς. Η πυρηνική σχάση είναι η διαίρεση ενός ατόμου με ιδιαίτερα βαρύ πυρήνα σε δύο, γενικά, πυρήνες ελαφρύτερων στοιχείων με ταυτόχρονη έκλυση σημαντικής ποσότητας ενέργειας. Η διαίρεση γίνεται με τη σύγκρουση μεταξύ του πυρήνα και ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 7 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ενός σωματιδίου (π.χ. ένα νετρόνιο) οπότε παράγονται δύο περίπου ισοβαρείς πυρήνες, εκλύεται ενέργεια με τη μορφή θερμότητας και ακτινοβολίας καθώς και δύο ή περισσότερα νετρόνια. Τα ελεύθερα αυτά νετρόνια είναι ικανά να προκαλέσουν τη διάσπαση άλλων πυρήνων. Η ακολουθία τέτοιων διασπάσεων (σχάση) ονομάζεται αλυσιδωτή αντίδραση Είναι σπουδαία για την παγκόσμια οικονομία η χρήση της πυρηνικής ενέργειας ως πρωτογενής ενεργειακή πηγή με τη βοήθεια ειδικών διατάξεων που ονομάζονται πυρηνικοί αντιδραστήρες.

Πυρηνική σύντηξη.

Πυρηνική σχάση.

Θερμική Ενέργεια Θερμική ενέργεια χαρακτηρίζει το σύνολο της κινητικής ενέργειας των σωματιδίων που συγκροτούν τα υλικά σώματα, καθώς αυτά κινούνται στο εσωτερικό τους με συνέπεια ν’ αναπτύσσουν θερμοκρασία. Πρόκειται για εσωτερική ενέργεια ενός συστήματος που βρίσκεται σε κατάσταση θερμοδυναμικής ισορροπίας. Η θερμική ενέργεια είναι η μορφή ενέργειας που παράγεται από την τυχαία κίνηση των ατόμων και μορίων των ουσιών. Όσο πιο έντονη είναι η κίνηση αυτών, τόσο πιο θερμό γίνεται το σώμα. Η κίνηση αυτή για να μεταβληθεί απαιτεί την είσοδο εξωτερικής ενέργειας, η οποία μπορεί να έχει διάφορες μορφές, όπως μεγάλου μήκους κύματος ηλιακή ενέργεια. Εν προκειμένων με τον όρο θερμότητα εννοούμε ειδικά την ενέργεια που μεταφέρεται από ένα σώμα υψηλής θερμοκρασίας σε άλλο με χαμηλότερη θερμοκρασία, και ποτέ αντίστροφα, με ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 8 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

αποτέλεσμα να αυξάνεται η κινητική ενέργεια των σωματιδίων του δεύτερου. Συνεπώς θερμική ενέργεια διαθέτουν όλα τα σώματα είτε αυτά είναι ζεστά είτε είναι κρύα. Απλά το θερμό σώμα έχει περισσότερη θερμική ενέργεια η οποία και διαδίδεται με διάφορους τρόπους όπως είναι η θερμική ακτινοβολία.

Κινητική Ενέργεια Είναι η ενέργεια που έχει ένα σώμα όταν κινείται και αναφέρεται στην ικανότητά του να παράγει έργο. Ως κινητική ενέργεια ενός σώματος ορίζεται η συνολική ενέργεια που χρειάζεται να απορροφήσει ένα σώμα προκειμένου να αποκτήσει ορισμένη μεταφορική ταχύτητα ή/και γωνιακή ταχύτητα ξεκινώντας από την ακινησία. Υπάρχουν δύο ανεξάρτητα είδη κινήσεων για ένα μηχανικό σώμα, η μεταφορική κίνηση και η περιστροφή, οι οποίες χαρακτηρίζονται από την ταχύτητα και τη γωνιακή ταχύτητα αντίστοιχα. Έτσι, ορίζονται δύο ειδών κινητικές ενέργειας, η μεταφορική κινητική ενέργεια και η περιστροφική κινητική ενέργεια.

Δυναμική Ενέργεια Δυναμική ορίζεται η ενέργεια που κατέχει ένα σώμα, ή σύστημα, λόγω της θέσεως (σε σχέση με κάποια άλλη), ή της κατάστασής του. Είναι δηλαδή η δυνατότητα ενός σώματος, ή συστήματος να παράγει έργο επειδή βρίσκεται μέσα σε κάποιο πεδίο δυνάμεων. Συγκεκριμένα, η δυναμική ενέργεια διακρίνεται σε "ενέργεια θέσεως" και "ενέργεια μορφής", που εμφανίζεται όταν συστρέφουμε, συμπιέζουμε, τεντώνουμε ή λυγίζουμε ένα υλικό αλλάζοντας τη φυσική του μορφή. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 9 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Φωτεινή Ενέργεια Ονομάζεται η ενέργεια που μεταφέρει το φως αλλά και η ενέργεια δια της οποίας δημιουργείται η αίσθηση της όρασης, δηλαδή η ενέργεια που γίνεται ορατή από το ανθρώπινο μάτι. Η φωτεινή ενέργεια δεν είναι η ίδια με την ενέργεια ακτινοβολίας.

Αυτό συμβαίνει επειδή το ανθρώπινο μάτι μπορεί να δει φως στο ορατό φάσμα και έχει διαφορετική ευαισθησία σε φως των διαφορετικών μηκών κύματος του φάσματος. Όταν προσαρμοστεί για συνθήκες έντονου φωτισμού (φωτοπικής όρασης), το μάτι είναι πιο ευαίσθητο στο φως με μήκος κύματος 555 nm . Φως με την ίδια δύναμη σε μεγαλύτερο ή μικρότερο μήκος κύματος έχει χαμηλότερη ενέργεια φωτισμού. Οι λαμπτήρες και οι φακοί μετατρέπουν την ηλεκτρική ενέργεια ή θερμική ενέργεια σε φως. Οι δε φωτεινές ακτίνες, υπό μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας φθάνουν στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού δημιουργώντας ηλεκτρικά σήματα που διοχετεύονται δια των οπτικών νεύρων στον εγκέφαλο, όπου και δημιουργείται η αίσθηση της όρασης.

Οι μορφές ενέργειας διακρίνονται σε: 1) Μη ανανεώσιμες: χαρακτηρίζονται οι πηγές οι οποίες δεν αναπληρώνονται ή αναπληρώνονται εξαιρετικά αργά για τα ανθρώπινα μέτρα από φυσικές διαδικασίες. Στις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας περιλαμβάνονται κυρίως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, γνωστά και ως ορυκτά καύσιμα. Βέβαια, η φύση δεν σταματά να δημιουργεί ούτε άνθρακα ούτε πετρέλαιο. Αν αναλογισθούμε όμως ότι η ανθρωπότητα καταναλώνει ημερησίως τόση ποσότητα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 10 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ορυκτών καυσίμων όση μπορεί η φύση να δημιουργήσει σε χίλια περίπου χρόνια, αντιλαμβανόμαστε πλέον την έννοια της ανανεωσιμότητας.

2) Ανανεώσιμες: Οι ήπιες μορφές ενέργειας βασίζονται κατ' ουσίαν στην ηλιακή ακτινοβολία, με εξαίρεση τη γεωθερμική ενέργεια, και την ενέργεια απ' τις παλίρροιες που εκμεταλλεύεται τη βαρύτητα. Οι βασιζόμενες στην ηλιακή ακτινοβολία ήπιες πηγές ενέργειας είναι ανανεώσιμες, μιας και δεν πρόκειται να εξαντληθούν όσο υπάρχει ο ήλιος, δηλαδή για μερικά ακόμα δισεκατομμύρια χρόνια. Ουσιαστικά ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θεωρούνται οι πηγές οι οποίες είναι απεριόριστες και δεν πρόκειται να εξαντληθούν με το πέρασμα των χρόνων, αλλά μπορούν να ανανεωθούν.

1.- ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α) ΓΑΙΑΝΘΡΑΚΑΣ Οι γαιάνθρακες ή ορυκτοί άνθρακες βρίσκονται στο υπέδαφος, όπου σχηματίστηκαν στη διάρκεια εκατομμυρίων ετών, από φυτικές ουσίες που νεκρώθηκαν και θάφτηκαν μετά από φυσικές καταστροφές όπως καθιζήσεις, σεισμοί, κλπ. Γαιάνθρακας ή γαιάνθραξ (στη καθαρεύουσα) χαρακτηρίζεται κυρίως ο άνθρακας που εξορύσσεται από τη Γη, ο ορυκτός άνθρακας, σε αντιδιαστολή των άλλων ανθράκων όπως του ξυλάνθρακα, οπτανθράκα κ.ά. που λαμβάνονται κατόπιν ειδικής κατεργασίας των ξύλων, πετρελαίων, γαιανθράκων ή άλλων ανθρακούχων υλών. Οι ορυκτοί άνθρακες εξορύσσονται στα ανθρακωρυχεία. Γενικά, τους ορυκτούς άνθρακες τους διακρίνουμε σε εκείνους που δεν χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη (π.χ. γραφίτης, διαμάντι) και σε εκείνους που χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη και στην παραγωγή χημικών ενώσεων. Στους τελευταίους ανήκουν ο ανθρακίτης και γενικά οι λιθάνθρακες, οι φαιάνθρακες (επιμέρους κατηγορία των οποίων είναι ο λιγνίτης) και η τύρφη. Οι μεταξύ τους διαφορές οφείλονται όχι μόνο στην περιεκτικότητα του άνθρακα, του υδρογόνου και του οξυγόνου, αλλά και στην εξωτερική μορφή υπό την οποία απαντώνται. Ειδικότερα η τύρφη χρησιμοποιείται και για τον εμπλουτισμό καλλιεργήσιμων εδαφών. Η μετατροπή των φυτών σε τύρφη και η μετάβαση από την τύρφη (αρχικό στάδιο αναθράκωσης) στον ανθρακίτη (τελικό στάδιο ανανθράκωσης) είναι συνάρτηση της επίδρασης του χρόνου, της θερμοκρασίας και της πίεσης. Η μετατροπή της φυτικής ύλης σε άνθρακα ξεκίνησε πριν 400 περίπου εκατομμύρια χρόνια και βεβαίως συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Οι ειδικοί επιστήμονες εκτιμούν ότι απαιτείται στρώμα 2,5m φυτικής ύλης για τη δημιουργία άνθρακα στρώματος 30cm. Όλοι οι γαιάνθρακες περιέχουν τέφρα, ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 11 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

(ανόργανα συστατικά) σε ποικίλλουσα ποσότητα, καθώς και ίχνη νερού (υγρασία). Ακόμα περιέχουν φωσφορικό οξύ σε μηδαμινές ποσότητες, θείο ενωμένο με σίδηρο και, εν μέρει, οργανικό, το οποίο και είναι το περισσότερο ανεπιθύμητο συστατικό τους. Η περιεκτικότητα θείου στους γαιάνθρακες υποβιβάζει τη ποιότητά τους. Σ΄ αυτό οφείλεται και κατά μέγα μέρος η μειονεκτικότητα των φαιανθράκων (που περιέχουν σημαντικές ποσότητες θείου), έναντι των λιθανθράκων. Τέλος, οι γαιάνθρακες αποτελούνται από μίγματα πολυσυμπυκνωμένων ενώσεων άνθρακα, υδρογόνου, οξυγόνου και αζώτου. Ο γραφίτης και το διαμάντι είναι σχεδόν τελείως καθαροί άνθρακες (άνω του 99%). Οι ως καύσιμη ύλη χρησιμοποιούμενοι γαιάνθρακες διαιρούνται ανάλογα εκ της περιεκτικότητας σε άνθρακα σε: ανθρακίτη, λιθάνθρακες, φαιάνθρακες (λιγνίτες) και τύρφη.

Κατηγορίες γαιανθράκων Η κατάταξη των γαιανθράκων καθορίζεται από την θερμογόνη δύναμή τους σε συνδυασμό με τη χημική ανάλυση της οργανικής ύλης. Γαιάνθρακες με υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα και χαμηλή περιεκτικότητα σε υδρογόνο και οξυγόνο χαρακτηρίζονται ως υψηλής ποιότητας ενώ με τη μείωση της περιεκτικότητας σε άνθρακα μειώνεται και η ποιότητα των γαιανθράκων. Ανάλογα με τον βαθμό ενανθράκωσης οι γαιάνθρακες διακρίνονται σε γραφίτη, ανθρακίτη, λιθάνθρακα, λιγνίτη, τύρφη κ.α. Με την μετάβαση από την τύρφη στον ανθρακίτη αυξάνεται η θερμογόνος ικανότητα των ανθράκων και βεβαίως η ποιότητά τους ως πηγή ενέργειας. Σχεδόν κάθε χώρα στον πλανήτη διαθέτει αποθέματα ανθράκων αλλά μόνο σε 70 χώρες η εξόρυξη άνθρακα αποτελεί εμπορική δραστηριότητα.

• Γραφίτης: Περιέχει 96-98% καθαρό άνθρακα. Ανήκει στην κατηγορία των μεταμορφωσιγενούς προελεύσεως ορυκτών, αν και η αρχική του μορφή οφείλει τη γένεσή της στα ίδια αίτια με τους υπόλοιπους. Είναι η μοναδική κρυσταλλική μορφή γαιάνθρακα. Είναι μαύρος, μαλακός, με μεταλλική λάμψη. Δεν χρησιμοποιείται ως καύσιμο, αλλά στην παραγωγή μολυβιών, μελανιών, σκόνης τόνερ (μελάνι σε σκόνη για εκτυπωτικές συσκευές λέιζερ (εκτυπωτές, φωτοτυπικά)), σε ανάμιξη με έλαια ως λιπαντικό και ως επιβραδυντής νετρονίων στους ατομικούς αντιδραστήρες.

• Ανθρακίτης: Περιέχει 92-96% καθαρό άνθρακα. Είναι σκληρός και λείος και έχει μαύρο χρώμα. Αφήνει ελάχιστο υπόλειμμα κατά την καύση του και χρησιμοποιείται κυρίως σε μεταλλουργικές εργασίες αλλά και ως καύσιμο σε ατμομηχανές, ατμοτουρμπίνες κ.τ.λ.

• Λιθάνθρακας: Περιέχει 80-92% καθαρό άνθρακα. Είναι μαύρος ή σκούρος καφέ, σκληρός και γυαλιστερός και χρησιμοποιείται κυρίως αρχικά για την ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 12 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

•

•

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

παραγωγή φωταερίου με ξηρή απόσταξη και το υπόλειμμά του χρησιμοποιείται στη μεταλλουργία του σιδήρου και ως καύσιμο. Λιγνίτης: Περιέχει 50-65% καθαρό άνθρακα. Έχει σκούρο καφέ χρώμα, δεν είναι γυαλιστερός και αφήνει σημαντικό υπόλειμμα κατά την καύση του. Χρησιμοποιείται ως καύσιμο σε εργοστάσια παραγωγής ενέργειας. Τα εργοστάσια της ΔΕΗ στην Πτολεμαΐδα, τη Μεγαλόπολη και το Αλιβέρι στηρίζονται στον λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τύρφη: Περιέχει κάτω από 50% καθαρό άνθρακα. Έχει καφετί χρώμα και η υφή του ξύλου είναι έντονα αποτυπωμένη επάνω της. Δεν χρησιμοποιείται ως καύσιμο, αλλά ως συστατικό εμπλουτισμού καλλιεργήσιμων εδαφών. Μεγάλα κοιτάσματα τύρφης στον Ελλαδικό χώρο υπάρχουν στην Καβάλα.

Β) ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ Το πετρέλαιο (από το ελληνικό πέτρα και έλαιο, "λάδι της πέτρας" / λατινικά petroleum), που μερικές φορές στην καθημερινή γλώσσα αποκαλείται και μαύρος χρυσός ή τσάι του Τέξας, είναι παχύρρευστο, μαύρο ή βαθύ καφετί ή πρασινωπό υγρό πέτρωμα, που αποτελεί και τη σπουδαιότερη σήμερα φυσική πηγή ενέργειας. Το πετρέλαιο βρίσκεται σε κοιλότητες του υπεδάφους σε υγρή μορφή και σχηματίστηκε στη διάρκεια χιλιάδων ετών από ζωικούς και φυτικούς μικροοργανισμούς, κυρίως θαλάσσιους (πλανγκτόν), που καταπλακώθηκαν. Εκεί, χωρίς την παρουσία αέρα, μετατράπηκαν σε πετρέλαιο. Η Χημική σύσταση Του αργού (ακατέργαστου) πετρελαίου είναι υγρό πέτρωμα, μίγμα υδρογονανθράκων, δηλαδή ουσιών που περιέχουν άνθρακα και υδρογόνο, κατά ένα μεγάλο μέρος της σειράς των αλκανίων, που όμως περιέχει και αρκετούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες, καθώς και άλλες οργανικές ενώσεις και το οποίο βρίσκεται μέσα σε κοιλότητες διαφόρων πετρωμάτων στα ανώτερα στρώματα μερικών περιοχών τού φλοιού της Γης. Για την ερμηνεία της δημιουργίας του πετρελαίου, υπάρχουν πολλές και μάλιστα αλληλοσυγκρουόμενες θεωρίες. Παλαιότερα παραδέχονταν οι χημικοί και γεωλόγοι ερευνητές του αντικειμένου ότι το πετρέλαιο σχηματίσθηκε από ανθρακομεταλλικές ενώσεις, τα λεγόμενα καρβίδια, όπως ακριβώς από το ανθρακαργίλιο που σχηματίζεται το μεθάνιο, από το ανθρακασβέστιο το ακετυλένιο, και από άλλα καρβίδια άλλοι κατώτεροι υδρογονάνθρακες όπως αυτοί που απαντώνται στο πετρέλαιο. Αν και η θεωρία αυτή ανάγει στη δημιουργία του πετρελαίου από ανόργανες πρώτες ύλες, είναι πράγματι ευφυής, παρά ταύτα σήμερα έχει τελείως εγκαταλειφθεί. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 13 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Δύο από τους ισχυρότερους λόγους που αποτελούν τα επίμαχα και ισχυρά επιχειρήματα υπέρ της ακολουθούμενης σύγχρονης θεωρίας είναι η παρουσία αζωτούχων ενώσεων αφενός, και η εμφάνιση οπτικής στροφικής ικανότητας ορισμένων πετρελαίων αφετέρου. Η δεύτερη αυτή θεωρία, που είναι και γενικότερα παραδεκτή ανάγει την δημιουργία του πετρελαίου σε φυτικές και ζωικές πρώτες ύλες. Ο γεωλόγος Ποτονιέ ξεκίνησε να δέχεται πως το πετρέλαιο είναι προϊόν αποσύνθεσης ζωικών και φυτικών οργανισμών που εγκλείστηκαν μέσα στα πετρώματα σε μεγάλο βάθος στη Γη. Οπαδοί αυτού δέχονται επίσης πως οι εν λόγω οργανισμοί ήταν κυρίως θαλάσσιοι, ανάλογοι με εκείνους που αποτελούν το πλαγκτόν. Τα λείψανα αυτών των οργανισμών παρασύρθηκαν από θαλάσσια ρεύματα και ανέμους και συγκεντρώθηκαν κατά μεγάλες ποσότητες στους πυθμένες θαλασσίων λεκανών (κόλπων, λιμνοθαλασσών κ.τ.λ). Οι λεκάνες αυτές στη συνέχεια από διάφορες αναστατώσεις της επιφάνειας της Γης αποκλείσθηκαν και καταχώθηκαν. Έτσι, εκ του αποκλεισμένου αυτού οργανικού υλικού προέκυψε με αποσύνθεση, υπό την επίδραση αναερόβιων βακτηρίων, το πετρέλαιο. Η θεωρία αυτή βασίστηκε επίσης στο γεγονός ότι στα διάφορα πετρέλαια βρέθηκαν επίσης ίχνη χλωροφύλλης και αιμίνης. Η ύπαρξη των ενώσεων αυτών αποδεικνύει αφενός τη φυτική και ζωική προέλευση, αφετέρου ότι η δημιουργία αυτή έγινε κάτω από ήπια βιολογική δράση, δεδομένου ότι οι ενώσεις αυτές αποσυντίθενται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 250 βαθμών. Η θεωρία αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο και από το γεγονός ότι τα πετρέλαια σήμερα εντοπίζονται πάντα σε τυπικά ιζηματογενή πετρώματα, ενώ στη βάση των πετρελαϊκών κοιτασμάτων ανευρίσκεται, σχεδόν πάντα, αλμυρό νερό. Η ενέργεια του πετρελαίου προέρχεται από την ενέργεια που είχαν συγκεντρώσει από τον ήλιο και την τροφή τους οι μικροοργανισμοί που το δημιούργησαν. Σήμερα αντλούμε το πετρέλαιο από τα υπόγεια κοιτάσματά του, ακόμα και αν αυτά βρίσκονται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Τα κύρια συστατικά του είναι αλκάνια (παραφίνες), κυκλοεξάνια (ναφθένια) και αρωματικοί υδρογονάνθρακες και σε μικρότερες ποσότητες οξυγονούχες, αζωτούχες και θειούχες ενώσεις. Το πετρέλαιο χρησιμοποιείται συνήθως για την παραγωγή καυσίμων για μηχανές εσωτερικής καύσης και για το λόγο αυτό είναι μια σημαντική πηγή ενέργειας. Είναι, επίσης, η πρώτη ύλη για πολλά χημικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των διαλυτών, των λιπασμάτων, των φυτοφαρμάκων, καθώς και στα συνθετικά προϊόντα όπως των πλαστικών και των απορρυπαντικών ακόμη και ορισμένων εκρηκτικών υλών. Τα προϊόντα που προέρχονται από το ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 14 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

πετρέλαιο λέγονται πετροχημικά (petrochemicals) και ο κλάδος της Χημείας που ασχολείται με την ανάπτυξή τους Πετροχημεία. Γενικά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πετρέλαιο δεν είναι και τόσο σπάνιο πέτρωμα, αφού δεν υφίσταται, σχεδόν, καμία χώρα που να μην έχει ίχνη πετρελαίου ή ασφάλτου ή φυσικά γήινα αέρια. Τέλος, το πετρέλαιο αποτελεί το σημαντικότερο ορυκτό για την παγκόσμια οικονομία, καθώς αποτελεί την κύρια πρωτογενή πηγή ενέργειας και την πρώτη ύλη από την οποία παράγεται ένας τεράστιος αριθμός προϊόντων (πλαστικά, φάρμακα, καλλυντικά, απορρυπαντικά, φιλμ. μαγνητοταινίες, εκρηκτικά κλπ.)

Γ) ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ Το φυσικό αέριο είναι μίγμα υδρογονανθράκων και αποτελείται κυρίως από μεθάνιο και σε πολύ μικρότερη αναλογία από αιθάνιο, προπάνιο, βουτάνιο και πεντάνιο. Καθοριστικός παράγοντας για τη σύστασή του, αποτελεί η προέλευσή του και ιδιαίτερα εάν πρόκειται για αμιγώς κοίτασμα φυσικού αερίου ή προκύπτει από κοιτάσματα πετρελαίου. Το φυσικό αέριο είναι αέριο ελαφρύτερο από τον αέρα και ανευρίσκεται σε υπόγειες κοιλότητες όπου υπάρχει πετρέλαιο. Είναι απαλλαγμένο από τους υδρογονάνθρακες πέραν του μεθανίου, δηλαδή το καθαρό μεθάνιο, συχνά αποκαλείται και ξηρό φυσικό αέριο. Αντίστοιχα, το φυσικό αέριο που συμπεριλαμβάνει και άλλους υδρογονάνθρακες εκτός από το μεθάνιο, αποκαλείται και υγρό φυσικό αέριο. Η εμπορική αξιοποίησή του ξεκίνησε περίπου το 1810 ως καύσιμο σε λάμπες φωτισμού ενώ μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου κατασκευάστηκαν τα πρώτα δίκτυα μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου. Στα προτερήματά του ως πηγή ενέργειας περιλαμβάνονται η δυνατότητα μεταφοράς του σε μεγάλες αποστάσεις μέσω αγωγών και βεβαίως η συγκριτικά φιλική προς το περιβάλλον καύση του. Το φυσικό αέριο είναι άχρωμο και άοσμο. Η χαρακτηριστική του οσμή δίνεται τεχνικά ώστε να γίνεται αντιληπτό σε τυχόν διαρροές. Ανήκει στη δεύτερη οικογένεια των αέριων καυσίμων.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 15 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Δ) ΤΟ ΥΓΡΑΕΡΙΟ Το υγραέριο παράγεται απ΄ την επεξεργασία του πετρελαίου ή του φυσικού αερίου. Είναι ορυκτό καύσιμο και αποθηκεύεται σε υγρή φάση μέσα σε κατάλληλα δοχεία. Ο όρος υγραέριο αναφέρεται σε οποιοδήποτε προϊόν αποτελείται κατά βάση από μίγμα κάποιων από τους ακόλουθους υδρογονάνθρακες: προπάνιο, προπένιο (προπυλένιο), κανονικό βουτάνιο, ισοβουτάνιο, ισοβουτυλένιο, βουτένιο (βουτυλένιο) και αιθάνιο. Οι υδρογονάνθρακες αυτοί είναι σε συνήθεις ατμοσφαιρικές συνθήκες αέρια, τα οποία συνήθως υγροποιούνται υπό πίεση για τη μεταφορά και αποθήκευση. Το υγροποιημένο βουτάνιο που περιέχεται στις γνωστές φιάλες camping gaz, και το φωταέριο το οποίο αποτελείται από υγροποιημένα αέρια προερχόμενα από απόσταξη λιθάνθρακα είναι γνωστοί τύποι υγραερίων. Το υγροποιημένο αέριο πετρελαίου, γνωστό και με τον αντίστοιχο διεθνή όρο LPG, σύντμηση του liquified petroleum gas, αποτελείται από ελαφρά κλάσματα αργού πετρελαίου, τα οποία είναι αέρια όταν υπό συνήθεις ατμοσφαιρικές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. Τα αέρια αυτά κλάσματα υδρογονανθράκων διαχωρίζονται από τα υγρά κλάσματα κατά τη διύλιση που γίνεται στο αργό και οδεύουν προς δεξαμενές αποθήκευσης προς άλλες χρήσεις, ενώ τα υγρά κλάσματα χρησιμοποιούνται για την παρασκευή υγρών καυσίμων (ντίζελ, βενζίνη). Επίσης ο όρος LPG αναφέρεται στα κλάσματα που αφαιρούνται από το φυσικό αέριο προτού αυτό οδεύσει προς κατανάλωση. Τα κλάσματα αυτά είναι υγρά όταν είναι υπό υψηλή πίεση. Ουσιαστικά δηλαδή το LPG είναι μίγμα προπανίου και βουτανίου το οποίο είτε προέρχεται από αργό είτε προέρχεται από την ξήρανση του φυσικού αερίου. Η αναλογία προπανίου-βουτανίου μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την εποχή, πιο πολύ προπάνιο το χειμώνα, πιο πολύ βουτάνιο το καλοκαίρι. Συνήθως προστίθεται σε μικρή αναλογία κάποιο συστατικό με πολύ ισχυρή οσμή ώστε να είναι εύκολα ανιχνεύσιμες τυχόν διαρροές. Είναι ένα ιδιαίτερα εύφλεκτο προϊόν (όπως όλοι οι υδρογονάνθρακες) και επιπλέον όταν είναι υγροποιημένο υπό πίεση υπάρχει ο κίνδυνος έκρηξης από απότομη εκτόνωση. Ως εκ τούτου, ισχύουν αυστηρές προδιαγραφές και κανονισμοί για τον χειρισμό, αποθήκευση και διάθεση του. Χρησιμοποιείται ως καύσιμο, και θεωρείται πιο "καθαρό" από τους υγρούς υδρογονάνθρακες διότι έχει μεγαλύτερη αναλογία υδρογόνου-άνθρακα και άρα ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 16 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

μικρότερες εκπομπές CO2. Επίσης χρησιμοποιείται ως ψυκτικό εργαζόμενο μέσο σε βιομηχανικά συστήματα ψύξης. Τέλος θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το υγραέριο ή LPG δεν θα πρέπει να συγχέεται με το φυσικό αέριο που είναι κυρίως μεθάνιο. Επίσης δεν πρέπει σε καμία περίπτωση το υγραέριο να συγχέεται με το υγροποιημένο φυσικό αέριο. Ε) ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στην πράξη ο όρος πυρηνική ενέργεια χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει την ενέργεια που απελευθερώνεται σε τεράστιες ποσότητες κατά την πυρηνική σχάση, δηλαδή τη διάσπαση ατομικών πυρήνων προς ελαφρότερους, και κατά την πυρηνική σύντηξη, δηλαδή την ένωση πυρήνων για το σχηματισμό βαρύτερων. Μη ελεγχόμενες πυρηνικές αντιδράσεις λαμβάνουν χώρα κατά την έκρηξη της ατομικής βόμβας ή της βόμβας υδρογόνου. Ελεγχόμενες πυρηνικές αντιδράσεις χρησιμοποιούνται ως πρωτογενής ενεργειακή πηγή για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και για την παραγωγή μηχανικής ενέργειας μέσω ειδικών κινητήρων. Έως το 1995 οι εφαρμογές των κινητήρων που χρησιμοποιούν πυρηνικά καύσιμα περιορίζονταν στη ναυσιπλοϊα (πολεμικά πλοία, υποβρύχια, παγοθραυστικά, εμπορικά πλοία - σε μικρή όμως κλίμακα), ενώ διεξάγονταν προσπάθειες και για την κατασκευή πυρηνικών πυραυλοκινητήρων.

2.- ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α) ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ηλιακή ενέργεια χαρακτηρίζεται το σύνολο των διαφόρων μορφών ενέργειας που προέρχονται από τον Ήλιο. Είναι ανεξάντλητη και δεν επιβαρύνει το Περιβάλλον με ρύπους. Τέτοιες είναι το φως ή φωτεινή ενέργεια, η θερμότητα ή θερμική ενέργεια καθώς και διάφορες ακτινοβολίες ή ενέργεια ακτινοβολίας. Η ηλιακή ενέργεια στο σύνολό της είναι πρακτικά ανεξάντλητη, αφού προέρχεται από τον ήλιο, και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν περιορισμοί χώρου και χρόνου για την εκμετάλλευσή της. Όσον αφορά την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες εφαρμογών: τα παθητικά ηλιακά συστήματα, τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα, και τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα αποτελούνται από ηλιακούς συλλέκτες που παγιδεύουν την ηλιακή ακτινοβολία ή φωτοβολταϊκά συστήματα που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλαπλές χρήσεις. Τόσο οι γνωστοί σε όλους ηλιακοί θερμοσίφωνες, όσο και τα φωτοβολταϊκά, μας παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες. Είναι ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 17 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

αθόρυβα και λειτουργούν αυτόνομα και αξιόπιστα χωρίς την παρέμβασή μας. Δεν καταναλώνουν καύσιμο και έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής αφού απαιτούν ελάχιστη συντήρηση και μπορούν άνετα να τοποθετηθούν σε προσόψεις και σε στέγες, αντικαθιστώντας υαλοστάσια ή κεραμίδια αντίστοιχα.

-Στα παθητικά ηλιακά συστήματα δε γίνεται χρήση κάποιας τεχνολογίας, απλά εκμετάλλευση της Ηλιακής Ενέργειας, χάρη στον ειδικό Σχεδιασμό του κτιρίου. Η γνώση αυτή υπήρχε στους αρχαίους λαούς και έχει χρησιμοποιηθεί στα ιστορικά κτίρια, αλλά και στην ανώνυμη παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Σήμερα, τα κτίρια που σχεδιάζονται με αυτή τη λογική, (ηλιακούς χώρουςθερμοκήπια- ηλιακά αίθρια), μεγάλα παράθυρα στη νότια πλευρά, ηλιακούς τοίχους που αποθηκεύουν την ηλιακή ακτινοβολία, κ.ά.), αποκαλούνται «βιοκλιματικά». Τα φωτοβολταϊκά συστήματα μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρική ενέργεια και , εδώ και πολλά χρόνια, χρησιμοποιούνται για την ηλεκτροδότηση μη διασυνδεδεμένων στο ηλεκτρικό δίκτυο καταναλώσεων. Δορυφόροι, φάροι και απομονωμένα σπίτια χρησιμοποιούν παραδοσιακά τα φωτοβολταϊκά για την ηλεκτροδότησή τους. Στην Ελλάδα, η προοπτική ανάπτυξης και εφαρμογής των φωτοβολταϊκών συστημάτων είναι τεράστια, λόγω του ιδιαίτερα υψηλού δυναμικού ηλιακής ενέργειας. Η ηλεκτροπαραγωγή από Φωτοβολταϊκά έχει ένα τεράστιο πλεονέκτημα αποδίδει την μέγιστη ισχύ της κατά τη διάρκεια της ημέρας που παρουσιάζεται η μέγιστη ζήτηση. Τα παθητικά και τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα εκμεταλλεύονται τη θερμότητα που εκπέμπεται μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ τα φωτοβολταϊκά συστήματα στηρίζονται στη μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρικό ρεύμα μέσω του φωτοβολταϊκού φαινόμενου. Ανάλογα με τη χρήση του παραγόμενου ρεύματος, τα φωτοβολταϊκά κατατάσσονται σε: - Αυτόνομα συστήματα, η παραγόμενη ενέργεια των οποίων καταναλώνεται επιτόπου και εξολοκλήρου από την παραγωγή στην κατανάλως -Διασυνδεδεμένα συστήματα, η παραγόμενη ενέργεια των οποίων διοχετεύεται στο ηλεκτρικό δίκτυο για να μεταφερθεί και να καταναλωθεί αλλού.

Β) ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Αιολική ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που παράγεται από την εκμετάλλευση του πνέοντος αέρα. Είναι η κινητική ενέργεια του ανέμου, που δημιουργείται με τη μετακίνηση προς τα πάνω των αέριων μαζών που θερμαίνονται από τον ήλιο, ενώ τη θέση τους παίρνουν άλλες πιο ψυχρές αέριες μάζες. Υπάρχουν τόσο Ενεργητικά, όσο και Παθητικά Συστήματα που λειτουργούν με αιολική ενέργεια. Η ενέργεια ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 18 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

αυτή χαρακτηρίζεται "ήπια μορφή ενέργειας" και περιλαμβάνεται στις "καθαρές" πηγές, όπως συνηθίζονται να λέγονται, οι οποίες δεν εκπέμπουν ή δεν προκαλούν ρύπους. Η αρχαιότερη μορφή εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας ήταν τα ιστία(πανιά) των πρώτων ιστιοφόρων πλοίων και πολύ αργότερα οι ανεμόμυλοι στην ξηρά. Ονομάζεται αιολική γιατί στην ελληνική μυθολογία ο Αίολος ήταν ο θεός του ανέμου.

-Ενεργητικά Συστήματα Η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας γίνεται κυρίως με ανεμογεννήτριες που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα.

-Παθητικά Συστήματα Μέσω αυτών απορρίπτεται η εσωτερική θερμότητα στο εξωτερικό περιβάλλον και παρέχεται φυσικός δροσισμός. Πρόκειται για τους παραδοσιακούς ΑΝΕΜΟΠΥΡΓΟΥΣ και τις σύγχρονες αιολικές καμινάδες, που μπορεί να είναι απλά μια καμινάδα ή ένας φωταγωγός, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο κόστος κατασκευής, αρκεί να έχει μελετηθεί σωστά από τον ειδικό στη φάση σχεδιασμού του κτιρίου.

Γ) ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Η Υδροηλεκτρική Ενέργεια (Υ/Ε) είναι η ενέργεια η οποία στηρίζεται στην εκμετάλλευση και τη μετατροπή της δυναμικής ενέργειας του νερού των λιμνών και της κινητικής ενέργειας του νερού των ποταμών σε ηλεκτρική ενέργεια. Η μετατροπή αυτή γίνεται σε δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο, μέσω της πτερωτής του στροβίλου, έχουμε την μετατροπή της κινητικής ενέργειας του νερού σε μηχανική ενέργεια με την μορφή περιστροφής του άξονα της πτερωτής και στο δεύτερο στάδιο, μέσω της γεννήτριας, επιτυγχάνουμε τη μετατροπή της μηχανικής ενέργειας σε ηλεκτρική. Το σύνολο των έργων και εξοπλισμού μέσω των οποίων γίνεται η μετατροπή της υδραυλικής ενέργειας σε ηλεκτρική, ονομάζεται Υδροηλεκτρικό Έργο (ΥΗΕ). Η υδροηλεκτρική ενέργεια δεν παράγει βλαβερά αέρια και κατά συνέπεια έχει αισθητά μικρότερη επίδραση στην ατμόσφαιρα.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 19 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Δ) ΒΙΟΜΑΖΑ Με τον όρο βιομάζα αποκαλείται οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας. Μια μορφή βιομάζας είναι τα συσσωματώματα (pellets) τα οποία προκύπτουν από τη μηχανική συμπίεση πριονιδιού, χωρίς την προσθήκη χημικών ή συγκολλητικών ουσιών Η ενέργεια που είναι δεσμευμένη στις φυτικές ουσίες προέρχεται από τον ήλιο. Με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, τα φυτά μετασχηματίζουν την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα. Οι ζωικοί οργανισμοί αυτή την ενέργεια την προσλαμβάνουν με την τροφή τους και αποθηκεύουν ένα μέρος της. Αυτή την ενέργεια αποδίδει τελικά η βιομάζα, μετά την επεξεργασία και τη χρήση της. Βασικό πλεονέκτημα της βιομάζας είναι ότι είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και ότι παρέχει ενέργεια αποθηκευμένη με χημική μορφή. Η αξιοποίηση της μπορεί να γίνει με μετατροπή της σε μεγάλη ποικιλία προϊόντων, με διάφορες μεθόδους και τη χρήση σχετικά απλής τεχνολογίας. Σαν πλεονέκτημά της καταγράφεται και το ότι κατά την παραγωγή και την μετατροπή της δεν δημιουργούνται οικολογικά και περιβαλλοντολογικά προβλήματα. Από την άλλη, σαν μορφή ενέργειας η βιομάζα χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, χαμηλό ενεργειακό περιεχόμενο, σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα, λόγω χαμηλής πυκνότητας και/ή υψηλής περιεκτικότητας σε νερό, εποχικότητα, μεγάλη διασπορά, κλπ. Τα χαρακτηριστικά αυτά συνεπάγονται πρόσθετες, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, δυσκολίες στη συλλογή, μεταφορά και αποθήκευσή της. Σαν συνέπεια το κόστος μετατροπής της σε πιο εύχρηστες μορφές ενέργειας παραμένει υψηλό. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 20 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Μειονεκτήματα βιομάζας 1. Ο αυξημένος όγκος και η μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα δυσχεραίνουν την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας.

2. Η μεγάλη διασπορά και η εποχιακή παραγωγή της βιομάζας δυσκολεύουν την συνεχή τροφοδοσία με πρώτη ύλη των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης της βιομάζας.

3. Βάση των παραπάνω παρουσιάζονται δυσκολίες κατά τη συλλογή, μεταφορά, και αποθήκευση της βιομάζας που αυξάνουν το κόστος της ενεργειακής αξιοποίησης.

4. Οι σύγχρονες και βελτιωμένες τεχνολογίες μετατροπής της βιομάζας απαιτούν υψηλό κόστος εξοπλισμού, συγκρινόμενες με αυτό των συμβατικών καυσίμων. Πλεονεκτήματα βιομάζας 1. Η καύση της βιομάζας έχει μηδενικό ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα (CO2) δεν συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου - επειδή οι ποσότητες του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που απελευθερώνονται κατά την καύση της βιομάζας δεσμεύονται πάλι από τα φυτά για τη δημιουργία της βιομάζας.

2. Η μηδαμινή ύπαρξη του θείου στη βιομάζα συμβάλλει σημαντικά στον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του θείου (SO2) που είναι υπεύθυνο για την όξινη βροχή.

3. Εφόσον η βιομάζα είναι εγχώρια πηγή ενέργειας, η αξιοποίησή της σε ενέργεια συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, στην εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού και στην εξοικονόμηση του συναλλάγματος.

4. Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας σε μια περιοχή, αυξάνει την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές με τη χρήση εναλλακτικών καλλιεργειών (διάφορα είδη ελαιοκράμβης, σόργο, καλάμι, κενάφ) τη δημιουργία εναλλακτικών αγορών για τις παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.), και τη συγκράτηση του πληθυσμού στις εστίες τους, συμβάλλοντας έτσι στη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων έχει θετικά αποτελέσματα στον τομέα της απασχόλησης τόσο στον αγροτικό όσο και στο βιομηχανικό χώρο.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 21 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Ε) ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ Προέρχονται από τη βιομάζα και χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα, υπό μορφή ξύλου, μέχρι και τις μέρες μας για τη θέρμανση των κατοικιών και το μαγείρεμα στα τζάκια και τις ξυλόσομπες. Υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκτός από το ξύλο, είναι το άχυρο, τα υπολείμματα ξύλου (ροκανίδια, κλπ.), η αλκοόλη, τα οικιακά, γεωργικά (π.χ. πυρήνας ελιάς ή άλλου καρπού) και βιομηχανικά απόβλητα, το χαρτί, κλπ. Σήμερα, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, από τα διάφορα απόβλητα, ή από ειδικά φυτά, που παράγουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας, κατασκευάζονται ειδικά pellets, η καύση των οποίων σε ειδικές μονάδες μπορεί να θερμάνει ολόκληρη πόλη με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και χαμηλό κόστος (τηλεθέρμανση).

Ε) ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Γεωθερμία ή Γεωθερμική ενέργεια ονομάζουμε τη φυσική θερμική ενέργεια της Γης που διαρρέει από το θερμό εσωτερικό του πλανήτη προς την επιφάνεια. Η μετάδοση θερμότητας πραγματοποιείται με δύο τρόπους: α) Με αγωγή από το εσωτερικό προς την επιφάνεια. β) Με ρεύματα μεταφοράς, που περιορίζονται όμως στις ζώνες κοντά στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών, λόγω ηφαιστειακών και υδροθερμικών φαινομένων. Η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας έχει μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο στην κάλυψη των αναγκών του, καθώς είναι μια πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Ανάλογα με το θερμοκρασιακό της επίπεδο μπορεί να έχει διάφορες χρήσεις. Η θερμική ενέργεια μπορεί να φτάνει και τους 350 βαθμούς. Γενικά, η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας συναντά ορισμένα βασικά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να λυθούν ικανοποιητικά για την οικονομική εκμετάλλευση της εναλλακτικής αυτής μορφής ενέργειας.

ΣΤ) ΥΔΡΟΓΟΝΟ Πρόκειται για πολύ ελαφρό αέριο, που μπορεί να δώσει τριπλάσια ενέργεια από το πετρέλαιο ανά μονάδα βάρους. Ο Ιούλιος Βέρν το 1874, στη «Μυστηριώδη Νήσο» αναφέρει ότι το νερό θα είναι ο άνθρακας του μέλλοντος! Το υδρογόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φορέας ενέργειας, δηλαδή ως μια μορφή ενεργειακού νομίσματος. Μάλιστα αυτή τη στιγμή γίνονται σημαντικές προσπάθειες, κυρίως στα ιδιαίτερα ανεπτυγμένα κράτη, για τη μετατροπή της προσαρμοσμένης στα συμβατικά καύσιμα υποδομής σε υποδομή με βάση το ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 22 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

υδρογόνο. Ήδη, στις Η.Π.Α. μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, νοσοκομεία, κλπ., χρησιμοποιούν το υδρογόνο για την κάλυψη μέρους των ενεργειακών αναγκών τους, ενώ στη Σουηδία κινούνται αρκετά αυτοκίνητα με υδρογόνο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης, αρκεί να αποφασίσουμε να μη μείνουμε αμέτοχοι. Μερικοί απλοί τρόποι για να εξοικονομηθεί ενέργεια και να προστατευθεί το περιβάλλον, η ζωή μας αλλά και η τσέπη μας είναι οι εξής: ● Θερμομόνωση τοίχων, οροφής πιλοτής και ταράτσας (ή αν είναι δυνατόν μετατροπή ταράτσας σε φυτεμένο δώμα). ● Φράξιμο χαραμάδων κουφωμάτων. ● Χρήση διπλών τζαμιών . ● Παντζούρια παραθύρων μισόκλειστα τις πολύ ζεστές μέρες για καλύτερο δροσισμό. ● Καλός αερισμός τις καλοκαιρινές νύχτες, προκειμένου να δροσιστεί ο χώρος. ● Αποφυγή χρήσης κλιματιστικών όταν η ζέστη δεν είναι ανυπόφορη. Εναλλακτικά, χρήση ανεμιστήρων οροφής. ● Άνοιγμα παραθύρων για θέρμανση από τον ήλιο κατά τις ηλιόλουστες χειμωνιάτικες μέρες. ● Κλείσιμο παντζουριών και κουρτινών τις νύχτες του χειμώνα. ● Σβήσιμο φώτων όταν δεν υπάρχει κάποιος στο δωμάτιο. ● Χρήση Λαμπτήρων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης (απόδοση "Α" σε σχέση με τις κοινές λάμπες που έχουν κατανάλωση απόδοσης "Ε"). ● Άναμμα ηλεκτρικού θερμοσίφωνα μόνο όταν χρειαζόμαστε ζεστό νερό. Μείωση μέγιστης θερμοκρασίας στους 500C. ● Αντικατάσταση ηλεκτρικού θερμοσίφωνα, όπου είναι εφικτό, με ηλιακό. ● Απενεργοποίηση τηλεόρασης, βίντεο, υπολογιστή, οθόνης από την πρίζα και όχι από το τηλεκοντρόλ ή το αντίστοιχο κουμπί της συσκευής. Η κατανάλωση του ηλεκτρικού ρεύματος μειώνεται κατά 1-2% (κατά την Greenpeace ακόμη και μέχρι 10%!). ● Αποφυγή μετακινήσεων με Ι.Χ. αυτοκίνητο. ● Κατασκευή ενεργειακού τζακιού, που καίει ξύλα ή βιομάζα και έχει απόδοση 90% έναντι του 10% ενός συμβατικού τζακιού. ● Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών ή μικρών ανεμογεννητριών σε κατάλληλες θέσεις, ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 23 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

χωρίς όμως κοπή δέντρων και περιβαλλοντική ή αισθητική καταστροφή ● «Βιοκλιματικός σχεδιασμός» νέων κατασκευών και «βιοκλιματικός ανασχεδιασμός» παλαιών(ενσωμάτωση παθητικών και ενεργητικών ηλιακών συστημάτων, σύμφωνα με τη μελέτη). ● Χρήση οικολογικών, «πράσινων» υλικών, που καταναλώνουν μικρότερη ποσότητα ενέργειας για την παραγωγή και ενσωμάτωσή τους. ● Τοποθέτηση μικρής μονάδας επεξεργασίας λυμάτων (αντί απορροφητικού βόθρου) και χρήση επεξεργασμένου νερού για πότισμα. ● Κατασκευή στέρνας για συλλογή του βρόχινου νερού για πότισμα ή άλλες χρήσεις. ● Ανακύκλωση χαρτιού, πλαστικού, γυαλιού, μεταλλικών συσκευασιών, μπαταριών, κλπ. ● Χρήση επαναφορτιζόμενων μπαταριών. ● Μετατροπή των οργανικών απορριμμάτων κουζίνας, κλαδιών, κλπ. σε λιπάσματα και όχι απόρριψη στα σκουπίδια. Σημειωτέων ότι η λύση για τα σκουπίδια είναι λιγότερα σκουπίδια! ● Εδαφοκάλυψη με χόρτα, φύκια, κ.ά. του χώματος γύρω από τα φυτά μας για εξοικονόμηση νερού άρδευσης. ● Χρήση βιοδιασπώμενων υλών, π.χ. πάνες μωρών μίας χρήσης, που αν θαφτούν στον κήπο μετατρέπονται σιγά-σιγά σε λίπασμα. ● Αγορά, αν είναι δυνατόν, υβριδικού αυτοκινήτου. ● Διαχείριση μπαζών οικοδομής με εναλλακτικό και νόμιμο τρόπο. ● Όχι υπερεκμετάλλευση νερού γεωτρήσεων, διότι προέρχεται από το λιώσιμο των πάγων ή το νερό της βροχής που σιγά-σιγά απορροφάται από το έδαφος και η υπεράντληση χαμηλώνει τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα με αποτέλεσμα να εισβάλλει και το θαλάσσιο νερό προκαλώντας εφαλμύρινση του νερού και σταδιακή ξηρασία του εδάφους και ερημοποίηση. ● Εάν πρόκειται να αγοράσετε ηλεκτρικές συσκευές προμηθευθείτε μοντέλα με όσο μεγαλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα αντέχει ο προϋπολογισμός σας. Μπορεί να είναι ακριβότερα, αλλά βγάζουν ό,τι σας κόστισαν μέσω των χαμηλότερων λογαριασμών του ηλεκτρικού που σας έρχονται.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 24 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΗΠΙΕΣ (ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ) ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:  ΑΚΡΙΒΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ  ΜΠΡΕΝΤΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ  ΓΑΝΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ  ΝΤΑΚΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ  ΦΥΤΣΙΛΗΣ ΒΑΙΟΣ

Οι ήπιες μορφές ενέργειας (ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), ή νέες πηγές ενέργειας, ή πράσινη ενέργεια) είναι μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας που προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως ο άνεμος, η γεωθερμία, η κυκλοφορία του νερού και άλλες. Ο όρος «ήπιες» αναφέρεται σε δυο βασικά χαρακτηριστικά τους. Καταρχάς, για την εκμετάλλευσή τους δεν απαιτείται κάποια ενεργητική παρέμβαση, όπως εξόρυξη, άντληση ή καύση, όπως με τις μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενες πηγές ενέργειας, αλλά απλώς η εκμετάλλευση της ήδη υπάρχουσας ροής ενέργειας στη φύση. Δεύτερον, πρόκειται για «καθαρές» μορφές ενέργειας, πολύ «φιλικές» στο περιβάλλον, που δεν αποδεσμεύουν υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα, όπως οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται σε μεγάλη κλίμακα. Έτσι οι ΑΠΕ θεωρούνται από πολλούς μία αφετηρία για την επίλυση των οικολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Γη. .

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 25 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Πλεονεκτήματα  Είναι πολύ φιλικές προς το περιβάλλον, έχοντας ουσιαστικά μηδενικά κατάλοιπα και απόβλητα.  Δεν πρόκειται να εξαντληθούν ποτέ, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα.  Μπορούν να βοηθήσουν την ενεργειακή αυτάρκεια μικρών και αναπτυσσόμενων χωρών, καθώς και να αποτελέσουν την εναλλακτική πρόταση σε σχέση με την οικονομία του πετρελαίου.  Είναι ευέλικτες εφαρμογές που μπορούν να παράγουν ενέργεια ανάλογη με τις ανάγκες του επί τόπου πληθυσμού, καταργώντας την ανάγκη για τεράστιες μονάδες παραγωγής ενέργειας (καταρχήν για την ύπαιθρο) αλλά και για μεταφορά της ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις.  Ο εξοπλισμός είναι απλός στην κατασκευή και τη συντήρηση και έχει μεγάλο χρόνο ζωής.  Επιδοτούνται από τις περισσότερες κυβερνήσεις. Μειονεκτήματα Έχουν αρκετά μικρό συντελεστή απόδοσης, της τάξης του 30% ή και χαμηλότερο. Συνεπώς απαιτείται αρκετά μεγάλο αρχικό κόστος εφαρμογής σε μεγάλη επιφάνεια γης. Γι' αυτό το λόγο μέχρι τώρα χρησιμοποιούνται σαν συμπληρωματικές πηγές ενέργειας.  Για τον παραπάνω λόγο προς το παρόν δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των αναγκών μεγάλων αστικών κέντρων.  Η παροχή και απόδοση της αιολικής, υδροηλεκτρικής και ηλιακής ενέργειας εξαρτάται από την εποχή του έτους αλλά και από το γεωγραφικό πλάτος και το κλίμα της περιοχής στην οποία εγκαθίστανται.  Για τις αιολικές μηχανές υπάρχει η άποψη ότι δεν είναι κομψές από αισθητική άποψη κι ότι προκαλούν θόρυβο και θανάτους πουλιών. Με την εξέλιξη όμως της τεχνολογίας τους και την προσεκτικότερη επιλογή χώρων εγκτάστασης (π.χ. σε πλατφόρμες στην ανοιχτή θάλασσα) αυτά τα προβλήματα έχουν σχεδόν λυθεί.  Για τα υδροηλεκτρικά έργα λέγεται ότι προκαλούν έκλυση μεθανίου από την αποσύνθεση των φυτών που βρίσκονται κάτω απ' το νερό κι έτσι συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 26 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Αιολική ενέργεια Γενικά αιολική ενέργεια ονομάζεται η ενέργεια που παράγεται από την εκμετάλλευση του πνέοντος ανέμου. Η ενέργεια αυτή χαρακτηρίζεται "ήπια μορφή ενέργειας" και περιλαμβάνεται στις "καθαρές" πηγές, όπως συνηθίζονται να λέγονται οι πηγές ενέργειας που δεν εκπέμπουν ή δεν προκαλούν ρύπους. Η αρχαιότερη μορφή εκμετάλλευσης της αιολικής ενέργειας ήταν τα ιστία (πανιά) των πρώτων ιστιοφόρων πλοίων και πολύ αργότερα οι ανεμόμυλοι στην ξηρά. Ονομάζεται αιολική γιατί στην ελληνική μυθολογία ο Αίολος ήταν ο θεός του ανέμου. Η αιολική ενέργεια αποτελεί σήμερα μια ελκυστική λύση στο πρόβλημα της ηλεκτροπαραγωγής. Το «καύσιμο» είναι άφθονο, αποκεντρωμένο και δωρεάν. Δεν εκλύονται αέρια θερμοκηπίου και άλλοι ρύποι, και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι μικρές σε σύγκριση με τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικά καύσιμα. Επίσης, τα οικονομικά οφέλη μιας περιοχής από την ανάπτυξη της αιολικής βιομηχανίας είναι αξιοσημείωτα.

Αιολικά Πάρκα Η σημερινή τεχνολογία βασίζεται σε ανεμογεννήτριες οριζοντίου άξονα 2 ή 3 πτερυγίων, με αποδιδόμενη ηλεκτρική ισχύ 200 – 400kW. Όταν εντοπιστεί μια ανεμώδης περιοχή – και εφόσον βέβαια έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες μετρήσεις και μελέτες – για την αξιοποίηση του αιολικού της δυναμικού τοποθετούνται μερικές δεκάδες ανεμογεννήτριες, οι οποίες απαρτίζουν ένα «αιολικό πάρκο». Η εγκατάσταση κάθε ανεμογεννήτριας διαρκεί 1-3 μέρες. Αρχικά ανυψώνεται ο πύργος και τοποθετείται τμηματικά πάνω στα θεμέλια. Μετά ανυψώνεται η άτρακτος στην κορυφή του πύργου. Στη βάση του πύργου συναρμολογείται ο ρότορας ή δρομέας (οριζοντίου άξονα, πάνω στον οποίο είναι προσαρτημένα τα πτερύγια), ο οποίος αποτελεί το κινητό μέρος της ανεμογεννήτριας. Η άτρακτος ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 27 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

περιλαμβάνει το σύστημα μετατροπής της μηχανικής ενέργειας σε ηλεκτρική. Στη συνέχεια ο ρότορας ανυψώνεται και συνδέεται στην άτρακτο. Τέλος, γίνονται οι απαραίτητες ηλεκτρικές συνδέσεις. Μειονεκτήματα Οι ανεμογεννήτριες μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς ή θανατώσεις πουλιών, κυρίως αποδημητικών γιατί τα ενδημικά «συνηθίζουν» την παρουσία των μηχανών και τις αποφεύγουν. Γι’αυτό καλύτερα να μην κατασκευάζονται αιολικά πάρκα σε δρόμους μετανάστευσης πουλιών. Σε κάθε περίπτωση, πριν τη δημιουργία ενός αιολικού πάρκου ή και οποιασδήποτε εγκατάστασης ΑΠΕ θα πρέπει να έχει προηγηθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Πάντως η συχνότητα ατυχημάτων πουλιών σε αιολικά πάρκα είναι πολύ μικρότερη αυτής των ατυχημάτων με αυτοκίνητα. Με την εξέλιξη όμως της τεχνολογίας και την αυστηρότερη επιλογή του τόπου εγκατάστασης (π.χ. πλωτές πλατφόρμες σε ανοικτή θάλασσα) το παραπάνω πρόβλημα, αλλά και ο θόρυβος από τη λειτουργία των μηχανών, έχουν σχεδόν λυθεί. Η κατάσταση στην Ελλάδα Η Ελλάδα είναι μια χώρα με μεγάλη ακτογραμμή και τεράστιο πλήθος νησιών. Ως εκ τούτου, οι ισχυροί άνεμοι που πνέουν κυρίως στις νησιωτικές και παράλιες περιοχές προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στη χώρα. Το εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει το 13,6% του συνόλου των ηλεκτρικών αναγκών της χώρας. Ενέργειες για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας έχουν γίνει σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ στο γεγονός αυτό έχει συμβάλλει και η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ΑΠΕ, η οποία ενθαρρύνει και επιδοτεί επενδύσεις στις Ήπιες μορφές ενέργειας. Αλλά και σε εθνική κλίμακα, ο νέος αναπτυξιακός νόμος 3299/04, σε συνδυασμό με το νόμο για της ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 3468/06, παρέχει ισχυρότατα κίνητρα ακόμα και για επενδύσεις μικρής κλίμακας. Η περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας αν και έχει μικρότερο αιολικό δυναμικό σε σύγκριση με άλλες περιοχές, διαθέτει ένα ισχυρό ηλεκτρικό δίκτυο και το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ύπαρξη ανεμωδών «νησίδων» (λόφοι, υψώματα κλπ. με εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό) την καθιστούν ενδιαφέρουσα για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 28 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Αιολικά πάρκα υπάρχουν και σε πλήθος νησιών, όπως το Αιολικό Πάρκο «Μανολάτη - Ξερολίμπα» του Δ.Δ. Διλινάτων Δήμου Αργοστολίου στην Κεφαλονιά. Στο ίδιο νησί έχουν ήδη δημιουργηθεί δύο ακόμη αιολικά πάρκα: το Αιολικό Πάρκο "Αγία Δυνατή" του Δήμου Πυλαρέων, και το Αιολικό Πάρκο "Ημεροβίγλι" στα διοικητικά όρια των Δήμων Αργοστολίου και Πυλαρέων. Με τη λειτουργία των τριών αιολικών πάρκων ο Νομός Κεφαλληνίας τροφοδοτεί το δίκτυο ηλεκτροδότησης της χώρας με σύνολο 75,6 MW ηλεκτρικής ισχύος. Επιπλέον, σε διαδικασία αδειοδότησης βρίσκονται πέντε ακόμη μονάδες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ανάγκες του νησιού σε ηλεκτρική ενέργεια και σε περίοδο αιχμής (Αύγουστος) ανέρχονται σε 50MW. Η αντιστοιχία μεταξύ της ισχύος που αποδίδει η Κεφαλονιά στο δίκτυο και της ισχύος που καταναλώνει είναι εξαιρετικά ενθαρρυντική για την εξάπλωση της αιολικής ενέργειας και σε πολλά ακόμη νησιά της επικράτειας

Γεωθερμική ενέργεια Η Ελλάδα είναι προικισμένη από τη φύση. Λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης αναπτύσσονται μεγάλες θερμοκρασίες που ξεκινούν από 28οC και μπορεί να φτάσουν, ανάλογα με το βάθος, σε 350οC. Σε μερικές περιοχές, είτε λόγω του ηφαιστειογενούς εδάφους είτε λόγω της ανόδου ζεστού νερού από ρήγματα, η θερμότητα της γης είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτή της επιφάνειας, με αποτέλεσμα σε μικρό σχετικά βάθος να βρίσκονται νερό ή ατμός υψηλής θερμοκρασίας. Οι περιοχές αυτές ονομάζονται γεωθερμικά πεδία, και εκεί η εκμετάλλευση της γεωθερμικής ενέργειας είναι πρόσφορη. Στην Ελλάδα υπάρχουν 56 θερμές πηγές. Από τη θερμοκρασία του νερού ή του ατμού που βγαίνει από τη γη εξαρτάται και η χρησιμότητά του. Στη Μήλο και στη Νίσυρο η θερμότητα του νερού ξεπερνά τους 90οC και αν αντληθεί με ειδική τεχνολογία μπορεί να δημιουργήσει ηλεκτρική ενέργεια. Στην προσπάθεια που έκανε η ΔΕΗ να αξιοποιήσει τη γεωθερμία των νησιών το 1985, δημιουργώντας ένα εργοστάσιο δυναμικότητας 2KW για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, βρήκε την αντίδραση των κατοίκων που διαμαρτυρήθηκαν για τη δυσοσμία που προκλήθηκε από την απελευθέρωση αερίων. Χάθηκε η ευκαιρία να παραχθεί ενέργεια 120 KW, η οποία φτάνει για την ενεργειακή επάρκεια όλων των Κυκλάδων. Η γεωθερμία που βρίσκεται σε βάθος μέχρι 100 μέτρων μπορεί να αξιοποιηθεί για τη θέρμανση και ψύξη κτιρίων. Το θετικό της γεωθερμίας είναι ότι δεν επηρεάζεται από τις κλιματικές συνθήκες και διατηρεί σταθερή θερμοκρασία και σταθερή ροή. Με τη μέθοδο των αντλιών θερμότητας που μεταφέρουν το νερό της ενεργειακής πηγής κλιματίζεται το Δημαρχείο Ρόδου και τρεις ιδιωτικές κατοικίες. Το κόστος της θέρμανσης είναι ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 29 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

φθηνότερο κατά 50%, από την περίπτωση που θα χρησιμοποιούσε κανείς πετρέλαιο για θέρμανση. Η γεωθερμία χρησιμοποιείται στη Μακεδονία και στη Θράκη σε θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιέργειες κ.ά. Αν και η Ελλάδα διαθέτει πολλά αποθέματα ο στόχος για το 2010 είναι να καταλάβει το 0,4% της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ έχοντας παραγωγή 12 KW.

Ηλιακή ενέργεια Ο ζωοδότης ήλιος έχει την τιμητική του στην Ελλάδα: περισσότερες από 300 ημέρες τον χρόνο οι ακτίνες του ζεσταίνουν τη χώρα, ενώ υπάρχουν περιοχές οι οποίες φωτίζονται παραπάνω από 3.000 ώρες ετησίως. Το γεγονός αυτό μπορεί να μην κάνει τόσο καλό στην ηλιοθεραπεία, αλλά αν αυτές οι δεσμίδες φωτός γίνουν ηλεκτρική ενέργεια, τότε μπορούν να δώσουν 4.500 κιλοβατώρες ανά τετραγωνικό μέτρο, δηλαδή περίπου όσο ρεύμα καταναλώνει ο μέσος Ελληνας ετησίως (4.000 KW ανά κάτοικο το 1999). Η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική γίνεται είτε απευθείας με τα φωτοβολταϊκά συστήματα είτε αξιοποιώντας τη θερμότητα των ακτίνων του ήλιου για να ζεσταθεί κάποιο υγρό και θα παράγει ατμό που θα τροφοδοτεί μία τουρμπίνα ή μία γεννήτρια. Η εθνική επένδυση στον ήλιο εξαντλήθηκε στους ηλιακούς θερμοσίφωνες. Η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση στον κόσμο, αφού 350m2 ηλιακών θερμοσυσσωρευτών αντιστοιχούν σε 1.000 κατοίκους. Με αυτόν τον τρόπο η χώρα γλιτώνει τη ρύπανση που θα είχε από έναν συμβατικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής, ισχύος 200 μεγαβάτ, ο οποίος ξοδεύει 1,1 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες τον χρόνο, σύμφωνα με στοιχεία της Greenpeace. Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ πιστεύει ότι αν «ντυθούν» τα κατάλληλα κτίρια της χώρας με συλλέκτες τότε η ελληνική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα εξασφαλίσει το 30% της δύναμής της. Με τον τρόπο αυτό ίσως η χώρα μας να καταφέρει να αντιπαρατεθεί με αξιώσεις στη «σκοτεινή» Γερμανία που με τη βοήθεια του ήλιου φτάνει τα 1.200 MW παραγωγή, ενώ η «φωτεινή» Ελλάδα μόλις ξεπερνάει τα 5,5 MW περίπου. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μέχρι τις 31-122006 στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας κατατέθηκαν 2.482 επενδυτικά σχέδια για την παραγωγή 32.019 MW από ΑΠΕ, δηλαδή τριπλάσια της συνολικής εγχώριας εγκατεστημένης ισχύος ηλεκτρικής ενέργειας. Τώρα που ο νόμος 3468/2006 επιδοτεί με 0,40-0,50 ευρώ, κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από τον ήλιο και τροφοδοτείται στο δίκτυο της ΔΕΗ, φαίνεται ότι αποτελεί κίνητρο να ξεπεράσουμε τον στόχο των 3.000KW, δηλαδή του 20% της εγκατεστημένης ενέργειας από ΑΠΕ. Η Ενωση Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας προτείνει την εγκατάσταση δέκα εκατ. τετραγωνικών μέτρων συλλεκτών (δυόμισι φορές την έκταση της Αττικής δηλαδή) έως το 2015, από τα οποία θα αντιστοιχεί ένα τετραγωνικό μέτρο για κάθε Ελληνίδα ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 30 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

και Ελληνα. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν δημιουργήσει χρηματοδοτικά προϊόντα που απευθύνονται σε όσους θέλουν να επενδύσουν στα φωτοβολταϊκά συστήματα, είτε για οικιακή χρήση είτε ως επιχειρηματική δραστηριότητα. Ηλιακό αυτοκίνητο H διαρκώς αυξανόμενη ρύπανση του περιβάλλοντος και τα συνεχώς μειούμενα αποθέματα πετρελαίου φαίνεται ότι οδηγούν σε νέες τεχνολογίες για τα αυτοκίνητα, οι οποίες βασίζονται στον ηλεκτρισμό και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έχουν μηδενικές εκπομπές στην ατμόσφαιρα. Τα αυτοκίνητα του κοντινού μέλλοντος δεν θα εκπέμπουν καυσαέρια, καθώς θα είναι ηλεκτροκίνητα ή θα κινούνται με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), με υδρογόνο, με τον ήλιο ή θα είναι υβριδικά. Ηλιακός θερμοσίφωνας Ο ηλιακός θερμοσίφωνας άρχισε να χρησιμοποιεται εξηλεκτρισμού. Μετά την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του '70 και ιδιαίτερα τη δεκαετία του '80 άρχισε να χρησιμοποιείται ευρύτατα στις χώρες με ηλιοφάνεια. Στην Κύπρο αναλογεί ένας ηλιακός θερμοσίφωνας για κάθε πέντε κατοίκους, ενώ στο Ισραήλ η χρήση τους είναι υποχρεωτική στις καινούργιες οικοδομές. Σε πολλές άλλες χώρες η χρήση τους επιδοτείται. Φωτοβολταικά Τι είναι τα φωτοβολταικά και πως λειτουργούν Τα φωτοβολταϊκά στοιχεία μετατρέπουν το ηλιακό φώς σε ηλεκτρισμό. Η λέξη βολτ προέρχεται από τον Alessandro Volta ο οποίος ήταν ένας από τους πρωτοπόρους στην μελέτη του ηλεκτρισμού. Ονομάζονται συχνά και ηλιακές κυψέλες και είναι ήδη ένα σημαντικό μέρος στη ζωής μας. Τις πιο απλές εφαρμογές αυτής της τεχνολογίας τις συναντούμε στους υπολογιστές τσέπης και στα ρολόγια χειρός. Πιο σύνθετα συστήματα μας βοηθούν να αντλούμε νερό, να δίνουμε ηλεκτρικό ρεύμα σε απομακρυσμένους επικοινωνιακούς σταθμούς, όπως και να φωτίζουμε το σπίτι μας και να λειτουργούμε τις οικιακές μας συσκευές. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι ηπιο οικονομική μορφή ηλεκτρισμού για να καταφέρνουμε τα παραπάνω. Φωτοβολταικά οι εφαρμογές τους Σήμερα η ενέργεια που παράγεται από φωτοβολταϊκά συστήματα εξυπηρετεί ανθρώπους στις πιο απομακρυσμένες περιοχές στον πλανήτη μας όπως και στα κέντρα των πόλεων. Είτε είστε ιδιοκτήτης κατοικίας, γεωργός, αρχιτέκτονας ή απλά κάποιος που πληρώνει λογαριασμούς στο δίκτυο κοινής ωφελείας, οι πιθανότητες μας λένε ότι αυτή η τεχνολογία σας έχει αγγίξει σε κάποιο βαθμό. Οι εφαρμογές των φωτοβολταϊκών μπορούν να χωρισθούν στις παρακάτω κατηγορίες: ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 31 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Απλό ή ανεξάρτητο φωτοβολταϊκό σύστημα • Φωτοβολταϊκό σύστημα με αποθήκευση σε μπαταρίες • Φωτοβολταϊκό σύστημα συνδεδεμένο στον οργανισμό κοινής ωφελείας • Φωτοβολταϊκό σύστημα σε επίπεδο εργοστασίου παραγωγής ενέργειας • Μικτά / Υβριδικά συστήματα Η ενέργεια παράγεται όπου και όταν χρειάζεται και το φωτοβολταϊκό σύστημα είναι απλό σε όλα του τα στάδια - από την καλωδίωση, την αποθήκευση του έως και τα κέντρα ελέγχου του. Τα μικρά συστήματα (έως 500W) έχουν χαμηλό βάρος και είναι πολύ εύκολα στην μεταφορά και στην εγκατάστασή τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εγκατάσταση ενός συστήματος διαρκεί μερικές ώρες. Ένα παράδειγμα είναι οι αντλίες νερού που απαιτούν συχνή συντήρηση, ενώ το φωτοβολταϊκό σύστημα που τις τροφοδοτεί με ηλεκτρικό απαιτούν μόνο ένα περιοδικό έλεγχο της κατάστασής τους και καθάρισμα. Πλεονεκτήματα Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων μπορεί να συμβαδίσει αρμονικά με τοπία κάθε μορφής, ενώ δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για παράλληλες χρήσεις της γης όπως, γεωργία, κτηνοτροφία και λειτουργία αγρό-τουριστικών μονάδων. Λόγω της υπόγειας όδευσης των αγωγών σύνδεσης, τα μόνα ορατά της τμήματα αποτελούν οι φωτοβολταϊκές γεννήτριες και οι βάσεις (σταθερές ή ηλιοτροπικές) επί των οποίων εδράζονται. Οι εγκαταστάσεις μπορούν να αναπτυχθούν ταχύτατα, χωρίς ιδιαίτερη όχληση κατά το στάδιο της κατασκευαστικής τους περιόδου.

•

Το χαμηλό τους ύψος, αλλά και η συντεταγμένη τοποθέτησή τους σε συμμετρικές συστοιχίες και γεωμετρικά πρότυπα, προσφέρουν μια εικόνα τάξης και οργάνωσης στην περιοχή ανάπτυξής τους, η οποία δεν δημιουργεί αρνητικά οπτικά ερεθίσματα. Τέλος ή απουσία ταχέως κινούμενων τμημάτων και η πλήρης ανυπαρξία θορύβων ή δονήσεων που να σχετίζονται με τη λειτουργία τους, δεν διαταράσσει τις φυσικές δραστηριότητες και ισορροπίες της περιοχής που τα φιλοξενεί. Οι παραπάνω διαπιστώσεις ενισχύονται από το γεγονός ότι η λειτουργία τέτοιου είδους σταθμών δεν συνδέεται με ένταση

Βιομάζα Με τον όρο βιομάζα χαρακτηρίζουμε οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια που ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 32 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

είναι δεσμευμένη στις φυτικές ουσίες προέρχεται από τον ήλιο. Με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης τα φυτά μετασχηματίζουν την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα. Οι ζωικοί οργανισμοί προσλαμβάνουν αυτή την ενέργεια με την τροφή τους και αποθηκεύουν ένα μέρος της. Αυτή την ενέργεια αποδίδει τελικά η βιομάζα μετά την επεξεργασία και τη χρήση της, ενώ αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας γιατί στην πραγματικότητα είναι αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια που δεσμεύτηκε από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση. Η βιομάζα είναι η πιο παλιά και διαδεδομένη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Όλα τα παραπάνω υλικά, που άμεσα ή έμμεσα προέρχονται από το φυτικό κόσμο αλλά και τα υγρά απόβλητα και το μεγαλύτερο μέρος από τα αστικά απορρίμματα (υπολείμματα τροφών, χαρτί κ.ά.) των πόλεων και των βιομηχανιών μπορούν να μετατραπούν σε ενέργεια.

Χαρακτηριστικά Η ενέργεια της βιομάζας (βιοενέργεια ή πράσινη ενέργεια) είναι δευτερογενής ηλιακή ενέργεια. Η ηλιακή ενέργεια μετασχηματίζεται από τα φυτά μέσω της φωτοσύνθεσης. Οι βασικές πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται είναι το νερό και ο άνθρακας τα οποία βρίσκονται άφθονα στη φύση. Όπως έχει αναφερθεί η βιομάζα είναι ανανεώσιμη καθώς απαιτείται μία σύντομη περίοδος για να αναπληρωθεί ότι χρησιμοποιείται ως πηγή ενέργειας. Για τις διάφορες τελικές χρήσεις της βιομάζας υιοθετούνται διαφορετικοί όροι, όπως "βιοισχύς" ο οποίος περιγράφει τα συστήματα που χρησιμοποιούν πρώτες ύλες βιομάζας αντί των ορυκτών καυσίμων (φυσικό αέριο, άνθρακα) για ηλεκτροπαραγωγή, ή όπως "βιοκαύσιμα" ο οποίος αναφέρεται κυρίως στα υγρά καύσιμα μεταφορών που υποκαθιστούν πετρελαϊκά προϊόντα όπως βενζίνη ή ντίζελ. Βασικό πλεονέκτημα της βιομάζας είναι ότι είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και ότι παρέχει ενέργεια αποθηκευμένη με χημική μορφή. Η αξιοποίηση της μπορεί να γίνει με μετατροπή της σε μεγάλη ποικιλία προϊόντων με διάφορες μεθόδους και τη χρήση σχετικά απλής τεχνολογίας. Σαν πλεονέκτημά της καταγράφεται και το ότι κατά την παραγωγή και την μετατροπή της δεν δημιουργούνται οικολογικά και περιβαλλοντολογικά προβλήματα. Από την άλλη, σαν μορφή ενέργειας η βιομάζα χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, χαμηλό ενεργειακό περιεχόμενο, σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα, λόγω χαμηλής πυκνότητας και/ή υψηλής περιεκτικότητας σε νερό, εποχικότητα, μεγάλη διασπορά, κλπ. Τα χαρακτηριστικά αυτά συνεπάγονται πρόσθετες, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, δυσκολίες στη συλλογή, μεταφορά και αποθήκευσή της. Σαν συνέπεια το κόστος μετατροπής της σε πιο εύχρηστες μορφές ενέργειας παραμένει υψηλό.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 33 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Πλεονεκτήματα • Η καύση της βιομάζας έχει μηδενικό ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και δεν συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου αφού οι ποσότητες του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που απελευθερώνονται κατά την καύση της βιομάζας δεσμεύονται πάλι από τα φυτά για τη δημιουργία της βιομάζας.

• Η μηδαμινή ύπαρξη του θείου στη βιομάζα συμβάλλει σημαντικά στον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του θείου (SO2) που είναι υπεύθυνο για την όξινη βροχή.

• Εφόσον η βιομάζα είναι εγχώρια πηγή ενέργειας, η αξιοποίησή της σε ενέργεια συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου, στην εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού και στην εξοικονόμηση του συναλλάγματος.

• Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας σε μια περιοχή, αυξάνει την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές με τη χρήση εναλλακτικών καλλιεργειών (διάφορα είδη ελαιοκράμβης, σόργο, καλάμι, ) τη δημιουργία εναλλακτικών αγορών για τις παραδοσιακές καλλιέργειες (ηλίανθος κ.ά.), και τη συγκράτηση του πληθυσμού στις εστίες τους, συμβάλλοντας έτσι στη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων έχει θετικά αποτελέσματα στον τομέα της απασχόλησης τόσο στον αγροτικό όσο και στο βιομηχανικό χώρο.

Η ΒΙΟΑΙΘΑΝΟΛΗ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΒΙΟΑΙΘΑΝΟΛΗ Bio αιθανόλη είναι η αιθυλική αλκοόλη, ονομάζεται επίσης οινόπνευμα, βιοαιθανόλη - ή «αιθανόλη».Είναι μια ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, γίνεται με τη ζύμωση των συστατικών της ζάχαρης και του αμύλου των φυτικών υποπροϊόντων κυρίως ζαχαροκάλαμων και καλλιέργειες όπως σιτηρά, με τη χρήση μαγιάς. Είναι, επίσης, από καλαμπόκι, πατάτες, ρύζι, παντζάρι και πρόσφατα σταφύλια και μπανάνα. Σήμερα, η βιοαιθανόλη έχει πολλές χρήσεις. Η βιοαιθανόλη αναμιγνύεται με βενζίνη για να κάνει μια πραγματικά μια ανανεώσιμη πηγή καυσίμου για τις μεταφορές. Έχει καθαρή καύση, και παράγει μια όμορφη φλόγα στα τζάκια μας. ΚΑΘΑΡΗ ΚΑΥΣΗ Η Βιοαιθανόλη ένα είναι καθαρό βιολογικό καύσιμο. Η καύση της βιοαιθανόλης παράγει μόνο καθαρές εκπομπές θερμότητας, ατμού και διοξείδιο του άνθρακα.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 34 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Το διοξείδιο του άνθρακα απορροφάται από τα φυτά. Είναι τότε που μέσω της φωτοσύνθεσης το φυτό αναπτύσεται. Αυτός ο επαναλαμβανόμενος κύκλος της δημιουργίας και της καύσης της ενέργειας καθιστά βιοαιθανόλη μια ουδέτερη πηγή διοξείδιου του άνθρακα. Υδροηλεκτρική Ενέργεια Η μετατροπή της ενέργειας των υδατοπτώσεων με τη χρήση υδροηλεκτρικών έργων (υδατοταμιευτήρας, φράγμα, κλειστός αγωγός πτώσεως, υδροστρόβιλος, ηλεκτρογεννήτρια, διώρυγα φυγής) παράγει την υδροηλεκτρική ενέργεια. Οι υδροηλεκτρικές μονάδες εκμεταλλεύονται τη φυσική διαδικασία του κύκλου του νερού. Κάθε μέρα ο πλανήτης μας αποβάλλει μια μικρή ποσότητα νερού καθώς η υπεριώδης ακτινοβολία διασπά τα μόρια του νερού σε ιόντα. Ταυτόχρονα νέες ποσότητες νερού εμφανίζονται λόγω της ηφαιστειακής δραστηριότητας, έτσι ώστε η συνολική ποσότητα του νερού να διατηρείται περίπου σταθερή. Η λειτουργία των υδροηλεκτρικών μονάδων βασίζεται στην κίνηση του νερού λόγω διαφοράς μανομετρικού ύψους μεταξύ των σημείων εισόδου και εξόδου. Για το σκοπό αυτό κατασκευάζεται ένα φράγμα που συγκρατεί την απαιτούμενη ποσότητα νερού στον δημιουργούμενο ταμιευτήρα. Κατά τη διέλευσή του από τον αγωγό πτώσεως κινεί έναν στρόβιλο ο οποίος θέτει σε λειτουργία τη γεννήτρια. Μία τουρμπίνα που είναι εγκατεστημένη σε μεγάλη μονάδα μπορεί να ζυγίζει μέχρι 172 τόνους και να περιστρέφεται με 90 rpm. Η ποσότητα του ηλεκτρισμού που παράγεται καθορίζεται από αρκετούς παράγοντες. Δύο από τους σημαντικότερους είναι ο όγκος του νερού που ρέει και η διαφορά μανομετρικού ύψους μεταξύ της ελεύθερης επιφάνειας του ταμιευτήρα και του στροβίλου. Η ποσότητα ηλεκτρισμού που παράγεται είναι ανάλογη των δύο αυτών μεγεθών. Συνεπώς, ο παραγόμενος ηλεκτρισμός εξαρτάται από την ποσότητα του νερού του ταμιευτήρα. Για το λόγο αυτόν μόνο σε περιοχές με σημαντικές βροχοπτώσεις, πλούσιες πηγές και κατάλληλη γεωλογική διαμόρφωση είναι δυνατόν να κατασκευαστούν υδροηλεκτρικά έργα. Συνήθως η ενέργεια που τελικώς παράγεται, χρησιμοποιείται μόνο συμπληρωματικά ως προς άλλες συμβατικές πηγές ενέργειας, καλύπτοντας φορτία αιχμής. Στη χώρα μας η υδροηλεκτρική ενέργεια ικανοποιεί περίπου το 9% των ενεργειακών μας αναγκών σε ηλεκτρισμό. Τα υδροηλεκτρικά έργα ταξινομούνται σε μεγάλης και μικρής κλίμακας. Τα μικρής κλίμακας υδροηλεκτρικά έργα διαφέρουν σημαντικά από της μεγάλης κλίμακας σε ότι αφορά τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Οι μεγάλης κλίμακας υδροηλεκτρικές μονάδες απαιτούν τη δημιουργία φραγμάτων και τεράστιων δεξαμενών με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η κατασκευή φραγμάτων ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 35 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

περιορίζει τη μετακίνηση των ψαριών, της άγριας ζωής και επηρεάζει ολόκληρο το οικοσύστημα καθώς μεταβάλλει ριζικά τη μορφολογία της περιοχής. Αντίθετα, τα μικρής κλίμακας υδροηλεκτρικά εγκαθίστανται δίπλα σε ποτάμια ή κανάλια και η λειτουργία τους παρουσιάζει πολύ μικρότερη περιβαλλοντική όχληση. Για το λόγο αυτό, οι υδροηλεκτρικές μονάδες μικρότερης δυναμικότητας των 30 MW χαρακτηρίζονται ως μικρής κλίμακας υδροηλεκτρικά έργα και συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Κατά τη λειτουργία τους, μέρος της ροής ενός ποταμού οδηγείται σε στρόβιλο για την παραγωγή μηχανικής ενέργειας και συνακόλουθα ηλεκτρικής μέσω της γεννήτριας. Η χρησιμοποιούμενη ποσότητα νερού κατόπιν επιστρέφει στο φυσικό ταμιευτήρα ακολουθώντας τη φυσική της ροή. Τα κύρια πλεονεκτήματα της υδροηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από μονάδες μικρής και μεγάλης κλίμακας είναι: • Οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί είναι δυνατό να τεθούν σε λειτουργία αμέσως μόλις απαιτηθεί, σε αντίθεση με τους θερμικούς σταθμούς που απαιτούν σημαντικό χρόνο προετοιμασίας, • Είναι μία "καθαρή" και ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, με τα προαναφερθέντα συνακόλουθα οφέλη (εξοικονόμηση συναλλάγματος, φυσικών πόρων, προστασία περιβάλλοντος), • Μέσω των υδατοταμιευτήρων δίνεται η δυνατότητα να ικανοποιηθούν και άλλες ανάγκες, όπως ύδρευση, άρδευση, ανάσχεση χειμάρρων, δημιουργία υγροτόπων, περιοχών αναψυχής και αθλητισμού.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 36 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:  ΑΛΕΞΙΟΥ ΙΩΑΝΝΑ  ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΦΑΙΗ  ΖΑΡΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ  ΖΟΡΜΠΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ  ΜΑΝΙΚΑ ΜΑΡΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Ατμόσφαιρα ονομάζεται το αεριώδες περίβλημα που μπορεί να περιβάλλει κάποιο ουράνιο σώμα. Ειδικότερα όμως στην Μετεωρολογία χαρακτηρίζεται αυτό που περιβάλλει τη Γη, το οποίο συγκρατείται λόγω της βαρύτητάς της και φθάνει πρακτικά σε ύψος 3.500 χιλιόμετρα. Στην ατμόσφαιρα της Γης οφείλεται η ύπαρξη ζωής, εφόσον σε αυτήν οφείλονται η απορρόφηση μεγάλου τμήματος της υπεριώδους ακτινοβολίας και η μείωση της διαφοράς των ακραίων θερμοκρασιών που θα υπήρχαν μεταξύ ημέρας και νύχτας χωρίς αυτήν. Ανάλογα με τη μεταβολή της θερμοκρασίας διακρίνονται σε αυτή τα ακόλουθα στρώματα: • Τροπόσφαιρα, από ύψος 0 μέχρι 9-18χλμ.(Εδώ παρατηρούνται φαινόμενα όπως: σύννεφα, χαλάζι, χιόνι, ομίχλη, βροχή, κεραυνοί κτλ) ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 37 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ • • • •

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Στρατόσφαιρα, μέχρι τα 50χλμ. Μεσόσφαιρα, μέχρι τα 80χλμ. Θερμόσφαιρα ή Ιονόσφαιρα, μέχρι 800χλμ. (Σε αυτό το κομμάτι της ατμόσφαιρας βρίσκεται ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός ISS.) Εξώσφαιρα, μέχρι τα 3.500χλμ.

Κατακόρυφη δομή ατμόσφαιρας

Υπεριώδης ακτινοβολία Υπεριώδης ακτινοβολία ονομάζεται η περιοχή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας της οποίας το μήκος κύματος στο κενό κυμαίνεται περίπου μεταξύ 380 και 60 νανομέτρων. Υπάρχουν τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας: • UV-A:Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 315 και 400 νανόμετρα. Είναι το πιο ακίνδυνο είδος.

• UV-B:Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 280 και 315 nm. Αυτή προκαλεί το μαύρισμα, αλλά μπορεί να γίνει επικίνδυνη.

• UV-Γ:Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 40 nm και 280 nm . Είναι το πιο επικίνδυνο είδος της υπεριώδους ακτινοβολίας, καθώς με αυτήν έχουν επιτευχθεί εργαστηριακά μεταλλάξεις.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 38 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Κλίμα Κλίμα ονομάζεται η μέση καιρική κατάσταση ή καλύτερα ο μέσος καιρός μιας περιοχής, που προκύπτει από τις μακροχρόνιες παρατηρήσεις των διάφορων μετεωρολογικών στοιχείων. Το κλίμα επομένως είναι κάτι διαφορετικό από τον καιρό, που χαρακτηρίζεται σαν μια φυσική κατάσταση της ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια μιας μικρής χρονικής περιόδου. Το κλίμα παίζει σπουδαιότατο ρόλο, τόσο στο φυτικό όσο και στο ζωικό βασίλειο. Από το κλίμα ορίζονται οι ζώνες της βλάστησης καθώς και η κατανομή των ζώων και των ανθρώπων πάνω στη γη. Οι παράγοντες που συντελούν στη μεταβολή του κλίματος από τόπο σε τόπο είναι: • Γεωγραφικό πλάτος και υψόμετρο • διανομή ξηράς και θάλασσας • ανάγλυφο και κάλυψη του εδάφους • άνεμοι • κέντρα υψηλής και χαμηλής πίεσης κ.ά. Η διάκριση των διάφορων ποικιλιών κλιμάτων έγινε γύρω στον 5ο αιώνα από τους αρχαίους Έλληνες. Η γη διαιρείται σε πέντε ζώνες ανάλογα με το κλίμα: • Ισημερινή ή διακεκαυμένη • δύο εύκρατες και • δύο πολικές. Οι βασικότεροι κλιματικοί τύποι είναι: • Ηπειρωτικός ή χερσαίος • θαλάσσιος ή ωκεάνιος και • τύπος ορέων και ύψους. Κλιματική Αλλαγή Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, καθώς και σε ανθρώπινες δραστηριότητες με επιπτώσεις στο κλίμα, όπως η τροποποίηση της σύνθεσης της ατμόσφαιρας.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 39 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ Η Ρύπανση της ατμόσφαιρας αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές . Οι βασικοί ατμοσφαιρικοί ρύποι είναι κυρίως προϊόντα καύσης φυσικών καυσίμων , ιδιαίτερα στις βιομηχανικές χώρες καταναλώνουν το 70 % του συνόλου των φυσικών καυσίμων . Οι κυριότερες ομάδες ατμοσφαιρικών ρύπων είναι τα οξείδια του θείου , το μονοξείδιο του άνθρακα , το όζον και άλλοι φωτοχημικοί οξειδωτές ,τα οξείδια του αζώτου και τα αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια. ΑΙΤΙΟ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ - ΚΑΥΣΑΕΡΙΑ Τα αυτοκίνητα είναι η κύρια πηγή των ρυπογόνων ενώσεων που περιλαμβάνονται στη φωτοχημική καπνομίχλη και εκλύουν υδρογονάνθρακες (65%), οξείδια αζώτου NOx (100%), μονοξείδιο του άνθρακα (100%), ενώσεις μολύβδου (100%) και σωματιδιακό άνθρακα. Οι πιο παραπάνω ρυπογόνες ουσίες βρίσκονται στα καυσαέρια πέρα από το CO2 και τους υδρατμούς που ιδανικά πρέπει να αποτελούν τη σύσταση των προϊόντων καύσεως των υδρογονανθράκων. Υδρογονάνθρακες όμως εκλύονται από την εξάτμιση της βενζίνης από τα «ρεζερβουάρ» και το «καρμπυρατέρ» των αυτοκινήτων ιδίως το καλοκαίρι και ειδικότερα στον τόπο μας που η θερμοκρασία είναι αυξημένη. Ένα άλλο ποσοστό (~ 20%) υδρογονανθράκων διαφεύγει από τα πιστόνια της μηχανής πριν από την καύση τους . Η εκπομπή των καυσαερίων παράγει διάφορα περιβαλλοντολογικά προβλήματα και γίνεται προσπάθεια για την ελάχιστη επιβάρυνση της ατμόσφαιρας και από αυτούς τους ρύπους και των βλαβερών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς, καθώς και στο υλικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Τα σημερινά αυτοκίνητα λειτουργούν με την αναλογία μίγματος αέρα και βενζίνης, με την οποία εξασφαλίζεται η μέγιστη οικονομία και η καλύτερη απόδοση της μηχανής. Ταυτόχρονα όμως, παράγεται μεγάλη ποσότητα ατμοσφαιρικών ρύπων με τις συνέπειες που προαναφέρθηκαν. Το μονοξείδιο του άνθρακα και τα υπολείμματα από τους άκαυστους υδρογονάνθρακες καίγονται προς διοξείδιο του άνθρακα . Η παραγωγή ενέργειας από την καύση ορυκτών καυσίμων, η οποία χρησιμοποιείται για ηλεκτρισμό, θέρμανση και μεταφορές, έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στις συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα από κάθε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο τομέας παραγωγής ηλεκτρισμού έχει την μεγαλύτερη ευθύνη παγκοσμίως όσον αφορά την κλιματική αλλαγή. Παράγει το ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 40 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

37% των ανθρωπογενών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2), εκλύοντας 23 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) τον χρόνο, δηλαδή περισσότερους από 700 εκατομμύρια τόνους το δευτερόλεπτο. Ο γαιάνθρακας (κάρβουνο) είναι το πιο πλούσιο ορυκτό σε άνθρακα από όλα τα άλλα ορυκτά καύσιμα (π. χ πετρέλαιο, φυσικό αέριο). Η καύση του παράγει 70% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα ανά μονάδα ενέργειας, σε σχέση με το φυσικό αέριο. Ο λιγνίτης είναι ο πιο «βρώμικος» από όλα τα είδη γαιάνθρακα και η καύση του παράγει τις περισσότερες εκπομπές CO2 ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας. Η εμμονή στην χρήση των πλέον ρυπογόνων καυσίμων είναι σίγουρο ότι θα προκαλεί ολοένα και περισσότερα προβλήματα στη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Αυτό αποτυπώνεται εύγλωττα στα αποτελέσματα των ‘βρώμικων 30’. Τα καυσαέρια έχουν ως συνέπεια την Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΚΑΛΕΙ : 1)ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ «Η ΟΡΟΦΗ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΑΠΟ ΚΑΠΟΥ ΜΠΑΖΕΙ»

Τρύπα του όζοντος ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο το στρώμα του όζοντος που βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης μειώνεται σε πάχος πάνω από την Ανταρκτική. Επειδή το λεπτότερο σημείο του είναι πάνω από το Νότιο Πόλο, η μείωση του πάχους του στρώματος έχει ως αποτέλεσμα την ονομαζόμενη "τρύπα" στο στρώμα του όζοντος. Λόγω του ότι το όζον (αλλοτροπική μορφή του οξυγόνου, τριατομικό οξυγόνο, Ο3) προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία, απορροφώντας σημαντικό τμήμα της υπεριώδους, η δημιουργία της τρύπας του όζοντος έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ανθρώπινη υγεία. Επίσης αυξάνει την θερμοκρασία στον πλανήτη και βοηθάει αρνητικά στο λιώσιμο των πάγων. Το φαινόμενο αυτό θεωρείται πως δημιουργήθηκε από υπερβολική χρήση χλωριοφθορανθράκων (CFC) που χρησιμοποιούνταν σε κλιματιστικά και γενικά σε ψυκτικές συσκευές. Στην επέκταση του επίσης συμβάλλουν τόσο τα καυσαέρια (από την κυκλοφορία των οχημάτων) όσο και τα αέρια απόβλητα των εργοστασίων Αίτια του προβλήματος Βασικότερη αιτία του φαινομένου είναι αποδεδειγμένα η εκπομπή χλωροφθορανθράκων στην ατμόσφαιρα. Οι χλωροφθοράνθρακες (CFC), όπως δείχνει και το όνομά του, περιέχουν χλώριο, το οποίο είναι ιδιαίτερα καταστροφικό για το όζον. Ενδεικτικά, 1 μόριο χλωρίου καταστρέφει μέχρι και 100.000 μόρια όζοντος πριν την αδρανοποίησή του. Μια ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Φωτοχημείας και Χημικής Κινητικής του Πανεπιστημίου της Κρήτη το 2009 σε ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 41 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

συνεργασία με άλλα 61 ευρωπαϊκά ιδρύματα, εξηγεί τη διαδικασία με την οποία οι χλωροφθοράνθρακες καταστρέφουν το όζον: • Οι CFC έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, έτσι μεταφέρονται από την τροπόσφαιρα στην ατμόσφαιρα πριν αδρανοποιηθούν.

• Εκεί, παρουσία της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας, διασπώνται ελευθερώνοντας άτομα χλωρίου.

• Τα άτομα χλωρίου λειτουργούν ως καταλύτες, επιταχύνοντας την καταστροφή της στοιβάδας του όζοντος. Οι χλωροφθοράνθρακες συναντώνται σε ψυκτικές συσκευές (ψυγεία, κλιματιστικά) και σε σπρέι. Η εκπομπή τους, για προφανείς λόγους, είναι μεγαλύτερη σε πυκνοκατοικημένες και βιομηχανικές περιοχές. Από το 1987, χρονιά που ανακηρύχτηκαν ως η βασικότερη αιτία της τρύπας του όζοντος, γίνονται προσπάθειες για την αντικατάστασή τους από άλλες ουσίες, (οι οποίες όμως φαίνεται να επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, για παράδειγμα, οι υδροφθοράνθρακες HFC διαθέτουν δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης ως και 14.800 φορές περισσότερο από το διοξείδιο του άνθρακα (CO2 )), μέσω του πρωτόκολλου του Μόντρεαλ. Συνέπειες του φαινομένου Το όζον στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, καθώς απορροφάει τις υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες. Οι υπεριώδεις ηλιακές ακτινοβολίες αποτελούν το 10% της συνολικής ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη. Χωρίζεται σε τρία είδη, τη UV-A, τη UV-B και την πιο επικίνδυνη, την UV-C. Η τελευταία είναι αυτή που απορροφάται από το όζον στη στρατόσφαιρα. Η UV-C, λοιπόν, είναι η πιο επικίνδυνη υπεριώδης ακτινοβολία, καθώς: • Αποτελεί τη βασικότερη αιτία για το μελάνωμα, μια μορφή θανατηφόρου καρκίνου του δέρματος. Στην Αυστραλία, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία είναι 15% περισσότερη από την Ευρώπη, εκτιμάται πως το 2011 οι περιπτώσεις μελανώματος θα είναι αυξημένες κατά 23% για τις γυναίκες και 28% για τους άντρες σε σχέση με το 2002.

• Επίσης, η ακτινοβολία UV-C αποτελεί αιτία του καταρράκτη, καθώς είναι αρκετά ισχυρή ώστε να περάσει μέσα από τον αμφιβληστροειδή του ματιού.

• Τελευταία, και ενδεχομένως η κυριότερη επίδραση της UV-C στους ζωντανούς οργανισμούς είναι η μετάλλαξη του DNA τους. Μάλιστα, είναι τόσο ισχυρή που οι επιστήμονες τη χρησιμοποιούν σε εργαστήρια και υπό κατάλληλες συνθήκες για να επιτύχουν μεταλλάξεις γονιδίων. Πιο συγκεκριμένα, η UV-C αλλοιώνει το DNA σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτό σταδιακά να χάνει την ιδιότητά του να διαιρείται και να πολλαπλασιάζεται.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 42 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Συνεπώς, η τρύπα του όζοντος επιτρέπει την είσοδο των υπεριωδών ακτινοβολιών στην ατμόσφαιρα της Γης, προκαλώντας όλα αυτά τα προβλήματα στους ζωντανούς οργανισμούς. Ωστόσο, επιπτώσεις του φαινομένου αφορούν και το περιβάλλον. Η επικρατέστερη άποψη είναι πως εφόσον το όζον, που απορροφά μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας, μειώνεται, θα εισέρχεται περισσότερη θερμότητα στη Γη, η οποία σε συνδυασμό με το επίσης σοβαρό φαινόμενο του θερμοκηπίου, θα συντελεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Ωστόσο, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας άρχισε να σχηματίζεται η αντίληψη πως η τρύπα του όζοντος ψύχει αντί να θερμαίνει τη Γη. Πιο συγκεκριμένα, ο Ντέιβιντ Τόμσον, καθηγητής του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Κολοράντο, και ο Σούσαν Σόλομον, ανώτερος επιστήμονας ατμοσφαιρικής επιστήμης, διαπίστωσαν πως ενώ ο μέσος όρος θερμοκρασίας στον υπόλοιπο κόσμο τον προηγούμενο αιώνα αυξήθηκε, στην Ανταρκτική μειώθηκε, θέση την οποία υποστήριξε και ο Τζον Ι. Γουόλς, καθηγητής ατμοσφαιρικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις. Ερεύνησαν έτσι τη σχέση της παρατήρησης αυτής με την όξυνση του φαινομένου της τρύπας του όζοντος στην περιοχή. Οι λόγοι για τους οποίους η αντίληψη πως η τρύπα του όζοντος αποτελεί αιτία ψύξης κι όχι θέρμανσης της Γης δεν εξαπλώθηκε, καθώς: • Η έρευνα έδειξε πως η ελάχιστη θερμοκρασία στην Ανταρκτική παρουσιάζεται έξι μήνες μετά την περίοδο έξαρσης του φαινομένου της τρύπας του όζοντος κάθε χρόνο.

• Θα έπρεπε να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες, όπως τα υποθαλάσσια ρεύματα. Έτσι οι επιστήμονες συμφώνησαν πως το κλίμα της Ανταρκτικής δεν οφείλεται κατ’ αποκλειστικότητα στην τρύπα του όζοντος, δεν αποκλείουν όμως το ενδεχόμενο να αποτελεί απλώς μια απ’ τις αιτίες του.

2) ΤΟ ΦΩΤΟΧΗΜΙΚΟ ΝΕΦΟΣ Το φωτοχημικό νέφος είναι μια μορφή ρύπανσης της ατμόσφαιρας που εμφανίζεται σε μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα. Πρόκειται για μια κατάσταση που οφείλεται σε συσσώρευση αέριων ρύπων, οι οποίοι προέρχονται κυρίως από τις μηχανές καύσης των βιομηχανιών και των αυτοκινήτων. Κύρια συστατικά του είναι διάφορα οξείδια του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον. Το όζον, που είναι δευτερογενής ρύπος, παράγεται -στην περίπτωση του φωτοχημικού νέφουςΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 43 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

από την αλληλεπίδραση των οξειδίων του αζώτου με την ηλιακή ακτινοβολία, γι’ αυτό και το νέφος ονομάζεται "φωτοχημικό". Ονομάζεται επίσης "νέφος τύπου Λος Άντζελες" επειδή μελετήθηκε για πρώτη φορά στην ομώνυμη μεγαλούπολη των ΗΠΑ, όπου αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα. Οι ρύποι που αποτελούν το φωτοχημικό νέφος, ειδικά τα οξείδια αζώτου και το όζον, προκαλούν σημαντικά προβλήματα υγείας στους ανθρώπους που ζουν στις μεγαλουπόλεις και τους εισπνέουν καθημερινά. Τα τελευταία χρόνια το φωτοχημικό νέφος έχει παραχωρήσει τη θέση του στο υδρογονοσωματιδιακό νέφος που αποτελείται κυρίως από σωματίδια και διάφορους υδρογονάνθρακες, ειδικά πολυκυκλικούς που θεωρούνται καρκινογόνοι. Πηγές αυτού του είδους νέφους είναι ξανά τα αυτοκίνητα και η βιομηχανία. Διοξείδια του αζώτου, μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον συμμετέχουν στο φαινόμενο αυτό. Οι ρύποι οι οποίοι προκαλούνται, δημιουργούν εξαιρετικά σημαντικά προβλήματα υγείας στους ανθρώπους που ζουν στις μεγαλουπόλεις και τους εισπνέουν καθημερινά. Αίτια του Φαινομένου Το φωτοχημικό νέφος δημιουργείται από την ένωση του ηλιακού φωτός με ρύπους που έχουν ελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι οξείδια του αζώτου (NOx), πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) που υπάρχουν σε τεχνητές ουσίες όπως η βενζίνη και τα τεχνητά χρώματα, ορισμένες αλδεΰδες (RCHO) και το όζον (Ο3) όταν βρίσκεται στα χαμηλά επίπεδα της ατμόσφαιρας. Συναντώνται σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, κυρίως με θερμό και ξηρό κλίμα, καθώς οι ουσίες αυτές προέρχονται από οχήματα και βιομηχανίες και αναπτύσσονται σε υψηλές θερμοκρασίες. Είναι λογικό, λοιπόν, γιατί στην Αθήνα συναντάται το φαινόμενο σε τόσο μεγάλο βαθμό. Ενδεικτικά, έρευνες στο Λος Άντζελες έδειξαν πως το φωτοχημικό νέφος της πόλης οφείλεται κατά 50% στη μεγάλη κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Η παρουσία του σε πιο αραιοκατοικημένες περιοχές οφείλεται στη μεταφορά των ρύπων με τον αέρα. Συνέπειες του Φαινομένου Οι συνέπειες του φαινομένου αφορούν κυρίως την υγεία του ανθρώπου. Οι ασθένειες που οφείλονται στο φωτοχημικό νέφος μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο. Μερικές απ’ αυτές είναι το άσθμα, η βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Επίσης, αποτελεί αιτία αναπνευστικών προβλημάτων (δυσκολία στην αναπνοή, βήχα) και ερεθισμών στα μάτια. Τέλος, μπορεί να επηρεάσει ακόμα και το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητά του να ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 44 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

αντιστέκεται σε κάθε μορφής ασθένεια. Πρώτη χώρα στην ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν αναδειχτεί οι Η.Π.Α. Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα ομάδας ερευνητών των πανεπιστημίων του Σαν Φρανσίσκο και της Νέας Υόρκης που ολοκληρώθηκε το 2009, από τους 450.000 ανθρώπους που παρακολουθούνταν, οι 118.000 έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των 20 χρόνων που η έρευνα διήρκησε. Οι ερευνητές παρατήρησαν πως το ποσοστό αυτό, που αποτελεί το 26,2% του δείγματος, κατοικούσε σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Συμπέραναν, τελικώς, πως οι κάτοικοι αστικών κέντρων έχουν 30% περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν κάποια πνευμονική ασθένεια. Σε συνέντευξή τους μάλιστα, οι ερευνητές τόνισαν το μεγάλο αριθμό κατοίκων σε μολυσμένες περιοχές, συσχετίζοντάς τον με το ποσοστό που αναφέραμε προηγουμένως. Όλος ο κόσμος, ωστόσο, έχει υποστεί τις βαριές συνέπειες του φωτοχημικού νέφους: • Το 1952 το Λονδίνο καλύπτεται από το Μεγάλο Νέφος του 1952 (The Great Smog of 1952, όπως έμεινε γνωστό) για τέσσερις μέρες. 4000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από αναπνευστικά προβλήματα στο σύντομο διάστημα αυτό και 8000 τις επόμενες εβδομάδες.

• Το Δεκέμβριο του 2005, η Ιρανική κυβέρνηση αποφασίζει να κλείσει τα σχολεία και τα δημόσια κτίρια στην Τεχεράνη, λόγω του νέφους που έχει σχηματιστεί πάνω από την πόλη, ενώ 1600 άτομα νοσηλεύονται με αναπνευστικά προβλήματα. Αιτία αποτελούν τα αφιλτράριστα καυσαέρια των αυτοκινήτων.

• Τον Οκτώβρη του 2006, ο ουρανός πάνω από την Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη καλύπτεται από νέφος. Αιτία αποτέλεσε ο καπνός από τις πυρκαγιές της Ινδονησίας, που μεταφέρθηκε με νοτιοδυτικούς ανέμους.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 45 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΑΙΤΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Φαινόμενο θερμοκηπίου

Υπερθέρμανση πλανήτη

Κλιματική Αλλαγή

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ: Ως φαινόμενο του θερμοκηπίου χαρακτηρίζεται το φαινόμενο θέρμανσης που παρατηρείται στα θερμοκήπια (εξ ου και η ονομασία). Κατά το φαινόμενο αυτό η γυάλινη υπερκατασκευή ή θόλος είναι διάφανη για τη φωτεινή ακτινοβολία, η οποία εισέρχεται στο στεγασμένο χώρο, απορροφάται εν μέρει, διαχέεται και επανεκπέμπεται. Η κατασκευή όμως είναι αδιαφανής για τη δευτερογενή αυτή ακτινοβολία, η οποία "παγιδεύεται" στο χώρο και τελικά μετατρέπεται σε θερμότητα (αρχή του θερμοκηπίου). Με τον τρόπο αυτό θερμαίνει το εσωτερικό του θερμοκηπίου με αποτέλεσμα να διατηρούνται οι καλλιέργειες πάντα σε κατάλληλη και σχετικά σταθερή θερμοκρασία. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στη Φύση κατά την οποία η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη συμβάλλει στη θέρμανσή του. Ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο μαθηματικό, αστρολόγο και φυσικό Ζοζέφ Φουριέ, το 1824, ενώ διερευνήθηκε συστηματικά από τον Σβάντε Αρρένιους το 1896. Τα τελευταία χρόνια, ο όρος συνδέεται με την παγκόσμια θέρμανση (global warming), ενώ θεωρείται πως το φαινόμενο έχει ενισχυθεί σημαντικά από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Παρατηρείται σε όλους τους πλανήτες. Ο πλανήτης με το πιο εντυπωσιακό φαινόμενο θερμοκηπίου είναι η Αφροδίτη, που διαθέτουν ατμόσφαιρα αλλά για λόγους απλότητας θα αναφερόμαστε αποκλειστικά στην περίπτωση της Γης, δηλαδή του πλανήτη στον οποίο κατοικούμε. Χρονολογικός πίνακας της ιστορίας του φαινομένου ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 46 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Χρονολογικά γεγονότα του φαινομένου θερμοκηπίου 1824 - Ο Ζοζέφ Φουριέ θέτει το θέμα του ρόλου που παίζει η ατμόσφαιρα της Γης στη θερμοκρασία του πλανήτη, καθώς και της επιπτώσεις της βιομηχανίας στο κλίμα.

1896 - Ο Σουηδός Σβάντε Αρρένιους υποστηρίζει ότι η θερμοκρασία του εδάφους επηρεάζεται από τα αέρια που συγκρατούν τη θερμότητα.

1941 - Ο Σέρβος Μιλουτίν Μιλάνκοβιτς υποστηρίζει ότι η μεταβολή της τροχιάς της Γης, μας φέρνει κάθε 40.000 χρόνια την εποχή των παγετώνων.

1957 - Ο Τσαρλς Ντέιβιντ Κίλινγκ μετράει την συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, από ένα παρατηρητήριο στη Χαβάη. Σε περίοδο έξι ετών, φαίνεται καθαρά η αύξηση της συγκέντρωσης του ποσοστού του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

1980 - Ο Σουηδός Μπερτ Μπολίν διαπιστώνει πως η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται εδώ και ένα αιώνα.

1988 - Ο ΟΗΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας συστήνουν την Διακυβερνητική Ομάδα Ειδικών για την εξέλιξη του κλίματος (IPCC).

1992 - Στη σύνοδο του Ρίο 167 κράτη υπογράφουν τη μη δεσμευτική συνθήκηπλαίσιο για τις κλιματικές αλλαγές.

1997 - Στο Κιότο της Ιαπωνίας 38 βιομηχανικές χώρες δεσμεύονται να μειώσουν ως το 2010 τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 5.2% (μέσος όρος) σε σχέση με το 1990. Το πρωτόκολλο αυτό δεν έχει επικυρωθεί.

2001 - Στη Βόννη της Γερμανίας, γίνεται το πρώτο βήμα για την επικύρωση του πρωτοκόλλου του Κιότου, χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ, αλλά με την συμμετοχή της Ιαπωνίας, Ρωσίας, των χωρών της ΕΕ, συνολικά 178 χώρες. Πληροφοριακά στοιχεία Τα τελευταία χρόνια οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες (βιομηχανίες, αυτοκίνητα κ.ά.) έχουν αυξήσει σημαντικά τις συγκεντρώσεις των αερίων των κατώτερων στρωμάτων της ατμόσφαιρας (αέρια θερμοκηπίου) με αποτέλεσμα την αύξηση της απορροφημένης ακτινοβολίας και την επακόλουθη θερμοκρασιακή μεταβολή. Υπολογίζεται ότι η μέση θερμοκρασία της Γης έχει αυξηθεί κατά 0,5 με 0,6οC από το 1880, λόγω της έξαρσης του φαινομένου και μέχρι το έτος 2100, εάν δεν ληφθούν μέτρα, η αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι από 1,5 έως 4,5οC. Τα αέρια του θερμοκηπίου είναι περίπου 20 και έχουν όγκο μικρότερο από 1% του συνολικού όγκου της ατμόσφαιρας. Τα σημαντικότερα είναι οι υδρατμοί (H2O), το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το μεθάνιο (CH4), το υποξείδιο του αζώτου (N2O), οι χλωροφθοράνθρακες (CFCs) και το τροποσφαιρικό όζον (O3). Κάθε μεταβολή στις συγκεντρώσεις αυτών των αεριών, διαταράσσει το ενεργειακό ισοζύγιο, προκαλεί ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 47 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

μεταβολή της θερμοκρασίας και ως εκ τούτου κλιματικές αλλαγές. Οι υδρατμοί, αν και απορροφούν το 65% της υπέρυθρης ακτινοβολίας, δεν φαίνεται να έχουν επηρεαστεί άμεσα από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Αντίθετα, οι συγκεντρώσεις των υπόλοιπων αερίων έχουν μεταβληθεί σημαντικά με σημαντικότερη τη μεταβολή του CO2, καθώς αποτελεί αέριο που διαφεύγει στην ατμόσφαιρα με την καύση του πετρελαίου, του κάρβουνου και άλλων ορυκτών καυσίμων. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες όχι μόνο εκπέμπουν υψηλές συγκεντρώσεις CO2 στην ατμόσφαιρα, αλλά βλάπτουν και την ικανότητα της γης να απορροφά το CO2 και να το ενσωματώνει στους φυσικούς κύκλους ροής ενέργειας και ύλης, με την καταστροφή των δασών και του φυτοπλαγκτού των ωκεανών. Το πλαγκτόν αποτελεί τον κύριο «απορροφητή» CO2 του πλανήτη, καθώς πρόκειται για φυτικού οργανισμούς που χρησιμοποιούν το CO2 κατά τη φωτοσύνθεση.

Οι αλλαγές στο γήινο περιβάλλον βάσει μοντέλων Πολύπλοκα μαθηματικά μοντέλα, γνωστά ως GCM (GENERAL CIRCULATION MODELS), τα οποία επεξεργάζονται όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες για να προβλεφθούν οι μελλοντικές κλιματικές αλλαγές, δείχνουν ότι η μέση θερμοκρασίας της Γης θα αυξάνεται κατά μέσο όρο περίπου 0,3οC ανά δεκαετία για τα επόμενα 100 χρόνια. Αν συμβεί όμως μια τέτοια αύξηση, που φαινομενικά είναι μικρή, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές κλιματικές αλλαγές με απρόβλεπτες συνέπειες. Οι προβλέψεις των μοντέλων -βασισμένων στους υπολογιστές- λένε επίσης πως μέχρι το τέλος του αιώνα θα ανυψωθεί η θερμοκρασία μέχρι 5.8C. Ένα σημαντικό θέμα είναι η επίδραση που θα έχει η αύξηση της θερμοκρασίας στο επίπεδο της θάλασσας. Αναμένεται άνοδος της επιφάνειας που θα οφείλεται στη θερμική διαστολή των ωκεανών και στο λιώσιμο των πάγων των οροσειρών και σε μικρότερο ποσοστό σε λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας. Παράλληλα η κατανομή και η συχνότητα των βροχοπτώσεων θα μεταβληθούν. Θα αυξηθούν οι πλημμύρες, οι καταιγίδες και γενικά οι ακραίες καιρικές συνθήκες θα είναι συχνότερες και εντονότερες.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 48 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι μια φυσική διαδικασία. Το χρειαζόμαστε για να διατηρούμε τη Γη μας ζεστή, ώστε να υπάρχει ζωή και ανάπτυξη. Δίχως αυτό, η Γη θα ήταν κρύα περίπου -20 oC, και δεν θα μπορούσε να υπάρχει ζωή. Αντιθέτως, η μέση θερμοκρασία της Γης διατηρείται στο επίπεδο των 15 oC, χάρις στο φαινόμενο αυτό. Τα αέρια του θερμοκηπίου (που περιλαμβάνουν κυρίως το CO2 και τους υδρατμούς) σχηματίζουν ένα 'στρώμα' πάνω από το έδαφος της Γης σε ένα ορισμένο ύψος, ώστε αφού επιτρέψουν να εισέλθει η υπέρυθρη ακτινοβολία του ήλιου, αυτή απορροφάται κατά ένα μέρος από τη Γη και την ατμόσφαιρα. Η Γη δέχεται συνολικά ηλιακή ακτινοβολία, που αντιστοιχεί σε ροή περίπου 1366 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο, στο όριο της ατμόσφαιρας. Ένα μέρος αυτής απορροφάται από το σύστημα Γης-ατμόσφαιρας, ενώ το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα. Περίπου το 30% της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται, σε ποσοστό 6% από την ατμόσφαιρα, 3% από τα νέφη και 4% από την επιφάνεια της Γης. Το 70% της ηλιακής ακτινοβολίας απορροφάται, κατά 16% από την ατμόσφαιρα (συμπεριλαμβανομένου και του στρατοσφαιρικού στρώματος του όζοντος), κατά 3% από τα νέφη και κατά το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) από την επιφάνεια και τους ωκεανούς. Ένα μέρος λοιπόν της ηλιακής ακτινοβολίας κατά την είσοδο της, περνά αναλλοίωτη στην ατμόσφαιρα, φτάνει στην επιφάνεια του εδάφους και ακτινοβολείται προς τα πάνω με μεγαλύτερο μήκος κύματος. Ένα μέρος αυτής απορροφάται από την ατμόσφαιρα, τη θερμαίνει και επανεκπέμπεται στην επιφάνεια του εδάφους. Το στρώμα των αερίων λοιπόν, επιτρέπει τη διέλευση της ακτινοβολίας αλλά ταυτόχρονα την εγκλωβίζει, μοιάζει με τη λειτουργία ενός θερμοκηπίου και ο Γάλλος μαθηματικός Fourier το ονόμασε το 1822 φαινόμενο του θερμοκηπίου. Περίπου το 86% της κατακρατούμενης από την ατμόσφαιρα γήινης ακτινοβολίας, οφείλεται στην παρουσία υδρατμών (H2O), διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και νεφών. Οι υδρατμοί αποτελούν το πλέον ενεργό συστατικό, κατά ποσοστό 60%, ενώ μικρότερη συνεισφορά έχουν και τα αέρια μεθανίου (CH4), οξειδίου του νατρίου (N2O) και όζοντος (O3) (περίπου 8%). Αποτελεί λοιπόν μια φυσική διεργασία που εξασφαλίζει στη Γη μια σταθερή θερμοκρασία επιφάνειας εδάφους γύρω στους 15οC. Όμως τα τελευταία χρόνια λέγοντας φαινόμενο Θερμοκηπίου δεν αναφερόμαστε στη φυσική διεργασία, αλλά στην έξαρση αυτής, λόγω της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 49 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Οι τελευταίες, συμβάλλουν στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου καθώς και στην έκλυση άλλων ιχνοστοιχείων, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC's). Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται μία αύξηση στη συγκέντρωση αρκετών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ ειδικότερα στην περίπτωση του διοξειδίου του άνθρακα, η αύξηση αυτή ήταν 31% την περίοδο 1998. Τα τρία τέταρτα της ανθρωπογενούς παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίμων, ενώ το υπόλοιπο μέρος προέρχεται από αλλαγές που συντελούνται στο έδαφος, κυρίως μέσω της αποδάσωσης. Αέρια θερμοκηπίου (Πηγή: IPCC) Αέριο

με

τη

μεγαλύτερη

αύξηση

συγκέντρωσης

Επίπεδα 1998 Αύξηση από το 1750 Ποσοστό αύξησης

Διοξείδιο του άνθρακα 365 ppm

87 ppm

31%

Μεθάνιο

1,745 ppb

1,045 ppb

150%

Οξείδιο του Αζώτου

314 ppb

44 ppb

16%

Πως δημιουργείται το πρόβλημα με εικόνες

Οι υδρατμοί, το διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο σχηματίζουν ένα φυσικό διαχωριστικό γύρω από τη Γη. Πάντως η καύση ορυκτών καυσίμων έχει οδηγήσει στην αύξηση του ποσού του CO2 αλλά και άλλων αερίων όπως το μεθάνιο και οξείδια του αζώτου, που εκλύονται στην ατμόσφαιρα. Η επιφάνεια της Γης θερμαίνεται από τον ήλιο. Καθώς θερμαίνεται, ανακλά πίσω προς την ατμόσφαιρα θερμότητα. Περίπου το 70% της ενέργειας του ήλιου, ακτινοβολείται προς τα πίσω, στο διάστημα. Αλλά κάποιο ποσό της υπέρυθρης ακτινοβολίας παγιδεύεται από τα αέρια του θερμοκηπίου, που θερμαίνουν ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 50 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, η Γη να διατηρείται θερμή και να εμφανίζεται το φαινόμενο της ζωής. Αλλά οι αυξημένες ποσότητες των εκπομπών των αερίων, αλλάζουν την ισορροπία του σύνθετου αυτού συστήματος, προξενώντας την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Ποιοτική και ποσοτική συνεισφορά στο φαινόμενο Έχουμε ασχοληθεί, κατά διαστήματα με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ως προς τον μηχανισμό δημιουργίας του, την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη εξ αιτίας του τις επιπτώσεις του στην βιόσφαιρα κ.τ.λ. Για να μπορέσουμε όμως κατά το δυνατό να αντιμετωπίσουμε ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα όπως αυτό πρέπει να έχουμε μια γενική θεώρηση των αιτίων που το προκαλούν. Ως αίτια του «φαινομένου του θερμοκηπίου» μπορούν να θεωρηθούν όλες εκείνες οι γεωλογικές, φυσικοχημικές, βιολογικές και « πολιτισμικές» δραστηριότητες, που προκαλεί ο άνθρωπος στην φύση, ώστε να αποκλείσουμε από την αρχή της θεωρία της Αμερικάνικης σχολής, ότι οφείλεται σε περιοδικές μεταβολές φυσικών φαινομένων. Οι δραστηριότητες αυτές προκαλούν εκπομπές των λεγομένων « αερίων του θερμοκηπίου» (από καύσεις ακίνητων και κινητών πηγών), είτε αντιστρατεύονται την «αφομοιωτική ικανότητα» του περιβάλλοντος που θα μπορούσε να μειώσει την παρουσία τους στην ατμόσφαιρα. (π.χ. απορρόφηση τόνων διοξειδίου του άνθρακα από τα δένδρα, τα οποία εκμεταλλευόμαστε). Σχετικά με τις πηγές εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, εκτιμάται ότι μόνο κατά το 1998, περίπου 5, 66 δισεκατομμύρια τόνοι άνθρακα εισήλθαν στην ατμόσφαιρα από καύση ορυκτών καυσίμων ( κυρίως : πετρελαίου, ορυκτού άνθρακα, λιγνίτη ) – περισσότερο δηλαδή από 1 τόνο ανά κάτοικο Γης – ενώ άλλα 1,6 περίπου ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 51 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

δισεκατομμύρια τόνοι άνθρακα προέκυψαν από την αποδάσωση και τις πυρκαγιές κυρίως των τροπικών δασών στη Νότια Ασία και την Κεντρική Αφρική. Η ευθύνη για τις καύσεις ανήκει κατά 45 % στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες της Δύσης, κατά 27 % στις χώρες με καθεστώτα κεντρικού σχεδιασμού και κατά 28% στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αν βεβαίως ληφθεί υπόψη ο πληθυσμός των χωρών αυτών, τότε διαπιστώνεται ότι τη μερίδα του λέοντος την έχουν οι δυτικές χώρες με 2-5 τόνους κατά κεφαλήν ετησίως, ενώ στην Ανατολική Ευρώπη η κατανάλωση αυτή πέφτει στο μισό περίπου της Δυτικής. Παράλληλα, στον Τρίτο κόσμο η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση καύσιμου κυμαίνεται από 0,1 τόνο για την Αφρική και την Ινδία μέχρι 0,4 –0,5 τόνους για την Βραζιλία και την Κίνα. Σχετικά τώρα με τις προοπτικές μεταβολής αυτών των μεγεθών, διαγράφεται μια σταθερή τάση αύξησης της κατανάλωσης του καυσίμου κατά 3% το χρόνο, πράγμα που σημαίνει διπλασιασμό της στα επόμενα 20 χρόνια. Είναι φανερό ότι κάτι τέτοιο θα ήταν άμεσα καταστρεπτικό για την παγκόσμια θέρμανση. Η χωρική κατανομή των αυξήσεων δείχνει μια λίγο πολύ σταθεροποιημένη κατανάλωση με ελαφρά πτωτικές τάσεις στο δυτικό κόσμο, η οποία εν πολλοίς οφείλεται σε μια αύξηση κατά 25% περίπου ,αύξηση σ’ όλα αυτά τα χρόνια της « ενεργειακής αποδοτικότητας» των κοινωνιών του, καθώς και σε μια ελαφρά αύξηση στην Ανατολική Ευρώπη. Εκεί όμως όπου τα πράγματα είναι δραματικά είναι στον Τρίτο Κόσμο, όπου παρατηρούνται ρυθμοί αύξησης της κατανάλωσης άνω του 4% το χρόνο, με αποτέλεσμα στη δεκαετία 1978-1988 να αυξηθεί η κατανάλωση καυσίμου κατά 50% ή κατά 1 δισεκατομμύριο τόνους άνθρακα.. Είναι φανερό ότι αν συνεχισθεί ο ρυθμός αυτός, τότε θα προκύψει ένας διπλασιασμός της παγκόσμιας κατανάλωσης καυσίμου στα επόμενα 35 χρόνια, προερχόμενος αποκλειστικά από τον Τρίτο Κόσμο. Δεδομένου δε ότι το ενεργειακό χάσμα που τον χωρίζει από τους αναπτυγμένους είναι της τάξης του 1: 10, φαίνεται ως απόλυτα φυσικός και δικαιολογημένος ένας τέτοιος διπλασιασμός. Οι χρήσεις για τις οποίες προορίζεται προς το παρόν οι παραπάνω αναφερόμενες καύσεις είναι οι ακόλουθες α) Παραγωγή ηλεκτρισμού: καταναλίσκει το 54 % περίπου του συνολικού καυσίμου και το σύνολο σχεδόν του ορυκτού άνθρακα β) Κίνηση – οχήματα: 400 εκατομμύρια αυτοκίνητα καταναλίσκουν 550 εκατομμύρια τόνους το χρόνο, δηλαδή το 10% των συνολικών καυσίμων. γ) Βιομηχανία: καταναλίσκει περίπου το 24 % του καυσίμου, κυρίως για την εξυπηρέτηση θερμικών διαδικασιών δ) Θέρμανση: εκτιμάται ότι καταναλίσκει το 12 % του καυσίμου και αφορά κυρίως τις χώρες του Βορρά

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 52 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Σελίδα 53 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά τομέα (έτος 2000

ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗ Ο όρος παγκόσμια θέρμανση (global warming) δηλώνει μία ειδική περίπτωση κλιματικής μεταβολής και αναφέρεται στην αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας της γης και των ωκεανών. Ο όρος είναι εν γένει ουδέτερος ως προς τα αίτια πρόκλησης της θέρμανσης του πλανήτη, ωστόσο έχει επικρατήσει να υπονοεί την ανθρώπινη παρέμβαση. Αποδίδεται συχνά με διαφορετικό τρόπο, ως πλανητική (υπέρ)θέρμανση ή παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, ενώ άλλες φορές ταυτίζεται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου που αποτελεί έναν μηχανισμό παγκόσμιας θέρμανσης. Η επίσημη επιστημονική θέση πάνω στις κλιματικές μεταβολές, όπως αυτή εκφράζεται από την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) του ΟΗΕ, είναι πως η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί 0.6 ± 0.2 °C από τα τέλη του 19ου αιώνα και πως η αύξηση αυτή οφείλεται σημαντικά στην ανθρώπινη δραστηριότητα των τελευταίων 50 ετών [1]. Μία μειοψηφία επιστημόνων, διαφοροποιείται σε σχέση με την άποψη αυτή, αμφισβητώντας την καταλυτική ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 54 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

επίδραση που ενδέχεται να έχει η ανθρώπινης δραστηριότητα σε σχέση με την παγκόσμια θέρμανση. Σχετικά με τις κλιματικές μεταβολές που αναμένονται μελλοντικά, επικρατεί ένα σημαντικό ποσοστό αβεβαιότητας σε επίπεδο επιστημονικών προβλέψεων, ενώ το θέμα αποτελεί επιπλέον ένα αμφιλεγόμενο πολιτικό ζήτημα, που σχετίζεται με την ανάγκη λήψης πολιτικών μέτρων αντιμετώπισης του προβλήματος της παγκόσμιας θέρμανσης, εκ μέρους των κυβερνήσεων. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες της IPCC, η θερμοκρασία της Γης ενδέχεται να αυξηθεί κατά 1.4 - 5.8 °C εντός της χρονικής περιόδου 1990 και 2100 [2]. Οι συνέπειες μίας τέτοιας ενδεχόμενης αύξησης, επεκτείνονται και σε άλλου είδους μεταβολές, όπως αύξηση της στάθμης των θαλασσών ή δημιουργία ακραίων καιρικών φαινομένων όπως πλημμύρες, τυφώνες ή εξαφάνιση βιολογικών ειδών. Αν και το φαινόμενο της παγκόσμιας θέρμανσης αναμένεται να αυξήσει την ένταση και την συχνότητα τέτοιων μεταβολών, θεωρείται δύσκολο να συνδεθεί κάθε μεμονωμένο γεγονός ως άμεσο αποτέλεσμα της.

ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Επίπεδα συγκέντρωσης του CO2 τα τελευταία 1000 χρόνια (μπλε καμπύλη, άξονας τιμών αριστερά) σε σύγκριση με την διακύμανση της μέσης θερμοκρασίας (κόκκινη γραμμή, άξονας τιμών δεξιά). Οι

κλιματολογικές παράμετροι μεταβάλλονται τόσο μέσα από φυσικές "εσωτερικές" διαδικασίες όσο και από εξωτερικές παρεμβάσεις, ανθρώπινες ή μη (όπως η ηλιακή δραστηριότητα ή η έκλυση αερίων του θερμοκηπίου από ηφαίστεια). Αν και οι κλιματολόγοι αποδέχονται το γεγονός της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης, ως προς τα αίτιά του υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 55 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Οι οκτώ επιπτώσεις-φόβοι των ειδικών είναι οι εξής: 1. Κατά τα επόμενα είκοσι χρόνια εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δεν θα έχουν αρκετό νερό για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Μεταξύ αυτών θα είναι Αφρικανοί και Λατινοαμερικάνοι οι οποίοι τώρα διαθέτουν νερό.

2. Από το 2050, περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ενδεχομένου να αντιμετωπίσουν παρόμοιο πρόβλημα στην Ασία. Από το 2080 η έλλειψη νερού θα απειλήσει 1,1 έως 3,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους.

3. Οι θάνατοι στα φτωχά στρώματα του πληθυσμού από ασθένειες που θα σχετίζονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη, όπως διάρροια και υποσιτισμός, θα αυξηθούν από το 2030. Η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός πιθανότατα να γνωρίσουν έξαρση.

4. Οι μικροί παγετώνες της Ευρώπης θα εξαφανισθούν, ενώ πολλοί από τους μεγάλους θα συρρικνωθούν δραματικά, έως το 2050. Το 50% της χλωρίδας της Ευρώπης θα κινδυνεύσει με εξαφάνιση ή θα αφανισθεί ως το 2100.

5. Περίπου 100 εκατομμύρια άνθρωποι θα μένουν κάθε χρόνο άστεγοι λόγω των πλημμύρων από το 2080 και μετά.

6. Περίπου 200 ως 600 εκατομμύρια άνθρωποι θα βρεθούν αντιμέτωποι με το φάσμα της πείνας ως στα τέλη του 21ου αιώνα.

7. Το νέφος στις αμερικανικές πόλεις θα διογκωθεί και οι θάνατοι που θα σχετίζονται με την τρύπα του όζοντος θα αυξηθούν κατά 4,5% στα μέσα της δεκαετίας του 2050 σε σχέση με τα επίπεδα της δεκαετή του 1990.

8. Από το 2050 και έπειτα πολλά ζώα που διαβιούν σε ψυχρά κλίματα, όπως οι πολικές αρκούδες, μπορεί να απαντώνται περισσότερο σε ζωολογικούς κήπους, αφού οι φυσικές κατοικίες τους θα έχουν καταστραφεί.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Τέτοιου τύπου μεταβολές περιλαμβάνουν στατιστικά σημαντικές διακυμάνσεις ως προς τη μέση κατάσταση του κλίματος ή τη μεταβλητότητά του, που εκτείνονται σε βάθος χρόνου δεκαετιών ή περισσότερων ακόμα ετών. Οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, καθώς και σε ανθρώπινες δραστηριότητες με επιπτώσεις στο κλίμα, όπως ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 56 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

η τροποποίηση της σύνθεσης της ατμόσφαιρας. Στη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές (UNFCC), η κλιματική αλλαγή ορίζεται ειδικότερα ως η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες, διακρίνοντας τον όρο από την κλιματική μεταβλητότητα που έχει φυσικά αίτια.. Ο όρος κλιματική αλλαγή ή «φαινόμενο του θερμοκηπίου» αναφέρεται στην αύξηση της θερμοκρασίας της γης, η οποία προκαλείται από την αύξηση στην ατμόσφαιρα των συγκεντρώσεων αερίων που έχουν την ιδιότητα να παγιδεύουν θερμότητα - όπως ακριβώς το γυαλί παγιδεύει τη θερμότητα σε ένα θερμοκήπιο. Τέτοιου είδους αέρια είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το μεθάνιο (CH4), το υποξείδιο του αζώτου (N2O), οι φθοριωµένοι υδρογονάνθρακες (HFCS), οι υπερφθοράνθρακες (PFCs) και το εξαφθοριούχο θείο (SF6). Από αυτά, το διοξείδιο του άνθρακα συμβάλλει τα μέγιστα στην κλιματική αλλαγή, καθώς αντιστοιχεί στο 80% των εκπομπών όλων των αερίων του θερμοκηπίου. Η αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων είναι η κυριότερη αιτία της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχουν δύο κύριες πηγές CO2: ενέργεια και μεταφορές. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αντιστοιχεί στο 37% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως. Ένας μεσαίου μεγέθους σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιεί το κάρβουνο (γαιάνθρακα) ως καύσιμο, καταναλώνει διπλάσια ποσότητα ενέργειας σε σχέση με την ποσότητα ενέργειας που μετατρέπει σε χρήσιμη ηλεκτρική ενέργεια. Αντίστοιχα, ένας μεγάλου μεγέθους σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας των 1000 Megawatt (MW), εκπέμπει κατά μέσο όρο 5,6 εκατομμύρια τόνους CO2 το χρόνο. Ένα αυτοκίνητο μεσαίου κυβισμού με κατανάλωση καυσίμων γύρω στα 7,8 λίτρα/100 χλμ. διανύοντας 16,000 χλμ. το χρόνο. Ποιες χώρες εκπέμπουν το περισσότερο CO2; Οκτώ χώρες, οι πλουσιότερες οικονομίες του κόσμου, δηλαδή ο Καναδάς, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Ρωσία, ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 57 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

επίσης γνωστές ως G8, παρήγαν πάνω από 40% (43,6%) των παγκόσμιων εκπομπών το 2004. Επίσης, οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν υπερβεί κατά πολύ το μέσο όρο των κατά κεφαλή εκπομπών CO2, ο οποίος το 1998 ανερχόταν σε 3,85 τόνους.

Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το κλίμα της Γης πάντα άλλαζε και πάντα θα αλλάζει. Οι αλλαγές και στο κλίμα της χώρας μας είναι προφανείς. Ποια πρόκειται όμως να είναι η κατάσταση στο μέλλον; Θα αποκτήσει η Ελλάδα κλίμα ...τροπικό; Το μέλλον μας επιφυλάσσει ζέστη και λιγότερες βροχές. Σε αυτό το συμπέρασμα συγκλίνουν οι εκτιμήσεις της επιστημονικής κοινότητας για τις αλλαγές που πρόκειται να υποστεί το κλίμα της Ελλάδας, οι οποίες αναμένεται να γίνουν ορατές μέσα στις επόμενες δεκαετίες, με πιθανολογούμενη κορύφωση τους μέχρι το 2100. Το γνωστό εύκρατο μεσογειακό κλίμα της χώρας μας με τους ήπιους, βροχερούς χειμώνες και τα σχετικώς θερμά και ξηρά καλοκαίρια θα αποκλίνει προς μια θερμότερη και περισσότερο ξηρή εκδοχή. Τα καταγραφέντα στοιχεία δείχνουν τριπλασιασμό της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, μέσα στα τελευταία τριάντα ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 58 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

χρόνια και αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, ιδιαιτέρως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, από τις αρχές της δεκαετίας του '90 και μετά, με το καλοκαίρι του 1999 να λαμβάνει τον τίτλο του θερμότερου καλοκαιριού του 20ου αιώνα. Οι επιστήμονες προβλέπουν γενικά αύξηση της θερμοκρασίας στην ελληνική επικράτεια μεταξύ 0,9 και 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα και αυτό θα εξαρτηθεί φυσικά από το βαθμό των συγκεντρώσεων των "αερίων του θερμοκηπίου" στην ατμόσφαιρα. Ένα άλλο ζήτημα είναι οι βροχοπτώσεις. Αν και οι υπάρχουσες επιστημονικές αναφορές είναι αρκετές φορές αντικρουόμενες, το γενικό συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι ότι αναμένεται σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι περιοχές που θα επηρεαστούν εντονότερα θα είναι αυτές της Ανατολικής και Νότιας Ελλάδας, ιδιαίτερα στην Αττική, τη Θεσσαλία, τη Θεσσαλονίκη και την Ανατολική Πελοπόννησο. Την ίδια ώρα η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace, επικαλούμενη έρευνα του βρετανικού πανεπιστημίου προβλέπει ειδικά για την περιοχή της Κρήτης αύξηση της θερμοκρασίας έως δύο βαθμούς περίπου, μέχρι το 2030, αύξηση των καταρρακτωδών βροχοπτώσεων κατά τους χειμερινούς μήνες και σημαντική άνοδο, κατά 18 πόντους, της στάθμης της θάλασσας. Γενικότερα για τη στάθμη της θάλασσας οι επιστήμονες προβλέπουν άνοδο των υδάτων κατά πέντε εκατοστά ανά δεκαετία, με την περιοχή της Θεσσαλονίκης να συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πλέον "ευάλωτες" της Μεσογείου.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ-ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ(1) Ορισμός: Μία φυσική καταστροφή είναι η συνέπεια ενός φυσικού κινδύνου η οποία περνάει από το στάδιο της πιθανότητας σε μία ενεργή φάση και κατά συνέπεια έχει επιπτώσεις στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η ανθρώπινη αδυναμία μπροστά στις φυσικές καταστροφές, που επιδεινώνεται από την έλλειψη προγραμματισμού ή την έλλειψη κατάλληλου συστήματος διαχείρισης έκτακτων αναγκών, οδηγεί σε οικονομικές, δομικές και ανθρώπινες απώλειες. Τα τελευταία χρόνια, αυξάνεται ο αριθμός των φυσικών καταστροφών που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Στις σχετιζόμενες με καιρικά φαινόμενα καταστροφές υπάρχει μια αυξητική τάση που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή. Η τάση είναι υπαρκτή, με όρους πλημμυρών, ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 59 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

κυκλώνων και ξηρασίας. Το ιδιαίτερα προφανές είναι ο αριθμός και η ένταση των κυκλώνων και το μέγεθος των πλημμυρών. Συμβαίνει, όμως και με πιο αθέατους τρόπους, με την επέκταση της ξηρασίας και της ερημοποίησης στην Αφρική. Ολοένα πιο συχνά, ολοένα πιο 0καταστροφικά γίνονται τα ακραία φυσικά φαινόμενα στην Ευρώπη. Καταιγίδες και θύελλες, δασικές πυρκαγιές και καύσωνες, πλημμύρες και χιονοστιβάδες, ξηρασία και σεισμοί αφήνουν βαρύ το αποτύπωμά τους σε κοινωνίες ολοένα πιο τρωτές, πιο ευάλωτες Α. ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Οι πυρκαγιές αποτελούν την πλέον άμεση απειλή για τα δάση λόγω της υπερθέρμανσης, ως συνέπεια της όξυνσης του περιβαλλοντικού προβλήματος. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης, συνεπώς και τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για τη γρήγορη εξάπλωση των πυρκαγιών. Παρ’όλα αυτά, οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα φυσικό φαινόμενο με σημαντικό ρόλο για την ισορροπία και την αναγέννηση των Μεσογειακών οικοσυστημάτων. Τα οικοσυστήματα αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό προσαρμοσμένα στη φωτιά, με αποτέλεσμα να έχουν συνήθως τη δυνατότητα να αναγεννηθούν άμεσα και αποτελεσματικά μετά από αυτή. Κατά μέσο όρο σε ένα Μεσογειακού τύπου δάσος εμφανίζεται μία πυρκαγιά από φυσικά αίτια κάθε 100-150 χρόνια. Όμως τα φυσικά αίτια ευθύνονται μόνο για το 5% των πυρκαγιών που ξεσπούν στην Ελλάδα. Το υπόλοιπο 95% οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα και έχει σαν συνέπεια τη διατάραξη του φυσικού ρόλου των πυρκαγιών ή την εξάντληση της φυσικής ικανότητας των οικοσυστημάτων να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της μεταπυρικής αναγέννησης ,κυρίως λόγω της κλιματικής αλλαγής . Το αποτέλεσμα είναι πως οι πυρκαγιές αποτελούν πλέον την πιο σοβαρή απειλή των δασών. Αυτό είναι παρά πολύ λυπηρό, αφού η συμβολή τους είναι πολύτιμη στην αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής καθώς λειτουργούν ως αποθήκες άνθρακα. Αποτελούν ασπίδα απέναντι στην ερημοποίηση και την υποβάθμιση του εδάφους, προστατεύοντας τη δυνατότητα κάθε τόπου να παράγει τροφή. Οι κυριότερες επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών είναι: Α) Καταστροφή της βλάστησης Β) Διάβρωση του εδάφους Γ) Επιπτώσεις στην πανίδα ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 60 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Δ) Αλλαγή του κλίματος και ατμοσφαιρική ρύπανση Ε) Επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή

Β. ΤΥΦΩΝΕΣ Ένα μετεωρολογικό φαινόμενο ιδιαίτερα φοβερό κυρίως στις τροπικές ζώνες ο τυφώνας, είναι πράγματι μια μηχανή ασύλληπτης δύναμης. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι και οι άνεμοι πού τον συνοδεύουν μπορούν να ξεπερνούν τα 300 χιλιόμετρα την ώρα, εύκολα κατανοεί το μέγεθος των δυνάμεων πού ασκεί στο διάβα του. Άλλωστε και το όνομά του «τυφών» δανεισμένο από την ελληνική μυθολογία αντικατοπτρίζει τις πέραν πάσης φαντασίας δεινές ιδιότητές του. Οι τυφώνες ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες. Συνήθως οι τυφώνες δημιουργούνται καλοκαίρι φθινόπωρο για τις τροπικές περιοχές του Ατλαντικού ωκεανού με κορύφωση τα μέσα Αυγούστου έως τέλη Οκτωβρίου. Του τυφώνα προηγούνται πάντα ατμοσφαιρικές διαταραχές πάνω από θερμά νερά, πού οφείλονται σε τροπικά κύματα πού έρχονται από τις ακτές της Αφρικής και στην σύγκρουση ανέμων πού πνέουν από αντίθετες κατευθύνσεις και προσδίδουν περιστροφική και ανοδική κίνηση στον αέρα. Αλλά και ψυχρά μέτωπα υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να προκαλέσουν τυφώνα. Η κλιματική αλλαγή είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη δημιουργία τυφώνων και επηρεάζει την "συμπεριφορά" των καταιγίδων. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί μεταβολές στη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας με αποτέλεσμα τη δημιουργία διαταραχών και συνεπώς τυφώνων. Έτσι λόγω της όξυνσης του φαινόμενου οι κλιματολόγοι αναμένουν ότι οι τροπικοί κυκλώνες θα ενισχυθούν περαιτέρω. Γ. ΛΙΩΣΙΜΟ ΤΩΝ ΠΑΓΩΝ

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 61 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Τα επίπεδα της στάθμης των θαλασσών έχουν ανέβει κατά 3 χιλιοστόμετρα ετησίως τα τελευταία χρόνια, εξ αιτίας της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινόμενου του θερμοκηπίου που προκαλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, από τα αέρια της καύσης των υδρογονανθράκων, εξαιτίας της υπερβολικής τους χρήσης ,δηλώνουν οι επιστήμονες. Το λιώσιμο των πάγων δεν αμφισβητείται ούτε από τους πολέμιους της κλιματικής αλλαγής, αφού τα δεδομένα που προκύπτουν από διάφορες έρευνες είναι συντριπτικά. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνεται με το πέρασμα του χρόνου, όσο μειώνεται η ηλιακή ακτινοβολία που αντανακλάται πίσω στο Διάστημα.Αυτό συμβαίνει επειδή με το λιώσιμο των πάγων και των χιονιών (της κρυόσφαιρας, όπως λέγεται) συρρικνώνεται η λευκή επιφάνεια του πλανήτη μας και άρα μειώνεται η ικανότητα αντανάκλασης. Όσο οι πάγοι και τα χιόνια λιώνουν στο Βορρά, τόσο αποκαλύπτεται το νερό ή το έδαφος από κάτω τους, τα οποία όμως είναι αρκετά πιο σκούρα, με συνέπεια να απορροφάται όλο και περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία, αντί να αντανακλάται στον ουρανό. Για παράδειγμα ,οι πάγοι και τα χιόνια του Βορείου Ημισφαιρίου αντανακλούν πλέον πίσω στην ατμόσφαιρα κατά μέσο όρο ηλιακή ενέργεια περίπου 3,3 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο, ποσότητα μειωμένη κατά 0,45 βατ ανά τετραγωνικό μέτρο σε σχέση με το τέλος της δεκαετίας του ΄70. Η μελέτη δεν ασχολήθηκε με το Νότιο Ημισφαίριο (Ανταρκτική), όπου υπάρχει πολύ περισσότερος πάγος, η μέση θερμοκρασία είναι αρκετά χαμηλότερη και υπάρχουν λιγότερα σημάδια κλιματικής αλλαγής. Πολλές προηγούμενες επιστημονικές έρευνες προβλέπουν ότι οι πάγοι στην Αρκτική θάλασσα θα εξαφανίζονται πλέον τα καλοκαίρια μέχρι το τέλος του αιώνα μας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τις δύο τελευταίες δεκαετίες οι ποσότητες του νερού που προέρχεται από λιώσιμο των πάγων στον Αρκτικό Ωκεανό έχουν αυξηθεί ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 62 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

κατά 20%. Η εισροή του νερού αυτού στον Ατλαντικό μπορεί να μεταβάλει την κυκλοφορία των ωκεάνιων ρευμάτων.

Δ. ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ Μία πλημμύρα είναι η υπερχείλιση του επιπλέον νερού που καλύπτει τη ξηρά. Οι πλημμύρες μπορεί να προκύψουν από τον όγκο νερού μέσα σε ένα σώμα του ύδατος, όπως ένα ποτάμι ή λίμνη, η οποία υπερχειλίζει ή σπάει τα αναχώματα, με αποτέλεσμα το νερό να διαφύγει από τα συνήθη όριά του, ενώ το μέγεθος της λίμνης ή άλλου φορέα του νερού που ποικίλλει ανάλογα με τις εποχιακές αλλαγές στις βροχοπτώσεις και στα χιόνια που λιώνουν. Οι πλημμύρες μπορεί επίσης να εμφανιστούν στα ποτάμια, όταν ροή υπερβαίνει την χωρητικότητα του καναλιού του ποταμού, ιδίως σε στροφές ή μαιάνδρους. Οι πλημμύρες συχνά προκαλούν ζημιές σε σπίτια και επιχειρήσεις, εφόσον έχουν τοποθετηθεί σε φυσικές περιοχές κατάκλυσης των ποταμών. Ενώ οι ζημίες από τις πλημμύρες μπορεί να έχουν σχεδόν εξαλειφθεί με την απομάκρυνση του ανθρώπου από τους ποταμούς και άλλους φορείς του νερού, δεδομένου ότι ανέκαθεν, οι άνθρωποι έχουν ζήσει και εργαστεί κοντά το νερό για να αναζητήσουν τροφή και να αξιοποιήσει τα οφέλη της φθηνής και εύκολης μετακίνησης και το εμπόριο με το να είναι κοντά νερό. Δεν υπάρχει πια καμιά αμφιβολία ότι οι κλιματικές αλλαγές δημιουργούν ακραία καιρικά φαινόμενα πιο συχνά και πιο έντονα. Θα υπάρξουν μεγάλες πλημμύρες στις παραλιακές περιοχές και τις όχθες ποταμών όπου ζουν πολλοί φτωχοί άνθρωποι. Αναμένονται μεγάλα προβλήματα στη γεωργία που ίσως οδηγήσουν σε ανεπάρκεια τροφίμων. Οι άνθρωποι με τις λίγες δυνατότητες θα βρεθούν στη πρώτη γραμμή των επιπτώσεων από τις κλιματικές αλλαγές. Μεταξύ των ακραίων καιρικών φαινομένων συμπεριλαμβάνονται οι καταστροφικές πλημμύρες που σημειώνονται σε όλο τον κόσμο, καταστρέφοντας σπίτια και καλλιέργειες, ενώ έχουν σοβαρές επιπτώσεις τουλάχιστον για 500 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Αν και οι θάνατοι έχουν μειωθεί χάρη στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, οι οικονομικές επιπτώσεις στους τομείς της στέγασης, της υγείας και των υποδομών είναι καταστροφικές. Οι σοβαρές πλημμύρες δεν περιορίζονται μόνο στη Νότια Ασία, αλλά έχουν πλήξει όλες τις ηπείρους.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 63 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Ε. ΞΗΡΑΣΙΑ Γενικά: Η ξηρασία ξεκινά πάντοτε από έλλειψη ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων, ενώ η έλλειψη υγρασίας του εδάφους, η μείωση της απορροής των υδατορευμάτων, η πτώση της στάθμης των λιμνών και ταμιευτήρων, των υπόγειων νερών κλπ., έπονται του χρόνου μείωσης των κατακρημνισμάτων. Οι πιο γνωστοί ορισμοί της ξηρασίας είναι: • Μετεωρολογική ξηρασία: Είναι η μείωση των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων μιας περιοχής σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο σημαντικά κάτω από το μέσο όρο της, ή κάτω από μία κρίσιμη τιμή που καθορίζει την έναρξη της ξηρασίας.

• Γεωργική (αγροτική) ξηρασία: Είναι η μείωση της υγρασίας του εδάφους σε τέτοιο βαθμό ώστε η γεωργική παραγωγή να μειώνεται σημαντικά ή η μείωση της υγρασίας του εδάφους περισσότερο από την εξατμισοδιαπνοή κατά την κρίσιμη περίοδο ανάπτυξης των φυτών.

• Υδρολογική ξηρασία: Είναι η έλλειψη όχι μόνο ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων, αλλά επιφανειακής και υπόγειας απορροής.

• Κοινωνικο-οικονομική ξηρασία: Ορίζεται ως η αρνητική τιμή της διαφοράς κάθε μορφής προσφοράς και ζήτησης νερού. Βασική αιτία εκδήλωσης μιας ξηρασίας – καθώς και των υπολοίπων ακραίων καιρικών και κλιματικών φαινομένων – είναι η φυσική διακύμανση του κλίματος ενός τόπου. Ο όρος αυτός φανερώνει το «κληρονομικό» γνώρισμα του κλίματος να παρουσιάζει συχνά διαφορές μεταξύ των ημερήσιων, μηνιαίων ετήσιων κλπ τιμών της βροχής, θερμοκρασίας κλπ. και των αντίστοιχων μέσων τιμών τους. Οι διαφορές αυτές των καιρικών παραμέτρων μπορεί να είναι μία, δύο ή περισσότερες φορές μεγαλύτερες ή μικρότερες από το μέσο όρο. Η διακύμανση του κλίματος οφείλεται στη μείωση ή αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας (θερμότητας) που δέχεται κάθε τόπος στον πλανήτη τις διάφορες εποχές. Η αυξομείωση της θερμότητας με τη σειρά της επιφέρει αλλαγές στις «κανονικές κατευθύνσεις των αερίων μαζών ή τις μπλοκάρει» και διαταράσσει τον καιρό και το κλίμα. Έτσι π.χ. μία περιοχή που κανονικά θα δεχόταν βροχές σε μία εποχή, με τη διατάραξη της κυκλοφορίας των αερίων μαζών απομακρύνονται και οι υδρατμοί της ατμόσφαιρας από αυτή και επικρατεί ξηρασία. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 64 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Προστίθεται ακόμα πως η μεταβολή της θερμότητας από τον ήλιο προς τη γη οφείλεται σε αιτίες που απορρέουν από τον ίδιο, καθώς και από την ατμόσφαιρα και την επιφάνεια της γης. Στην πρώτη κατηγορία υπάγεται η αύξηση ή ελάττωση του αριθμού των ηλιακών κηλίδων που λαμβάνουν τη μέγιστη τιμή κάθε 11 χρόνια περίπου και στη δεύτερη, η ρύπανση της ατμόσφαιρας, οι εκρήξεις ηφαιστείων, οι εκτεταμένες αλλαγές χρήσεων γης όπως π.χ. οι καταστροφές των δασών από πυρκαγιές, η αποψίλωση αυτών, η απερήμωση, η αστικοποίηση, η ύπαρξη και το λιώσιμο πάγων και χιονιού, κλπ. Οι παραπάνω αιτίες εκδήλωσης ξηρασίας καθιστούν προφανώς πολύ δύσκολη την πρόγνωσή της και δίνουν βαρύνουσα σημασία στη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση του κινδύνου εκδήλωσής της.

ΣΤ. ΣΕΙΣΜΟΙ-ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ-ΤΣΟΥΝΑΜΙ Νέα επιστημονικά δεδομένα συνδέουν την κλιματική αλλαγή με την όλο και συχνότερη εμφάνιση σεισμών, εκρήξεων ηφαιστείων, μεγάλων κατολισθήσεων και τσουνάμι. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η κλιματική αλλαγή συνδέεται και με γεωλογικές μεταβολές και ότι είναι αφελές να θεωρεί κανείς ότι επηρεάζει μόνο την ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς. Όπως υποστηρίζουν, ο ίδιος μηχανισμός επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο και τον φλοιό της Γης, με αποτέλεσμα να συνεισφέρει στην εκδήλωση φυσικών γεωλογικών φαινομένων και των αποτελεσμάτων που προκαλούν, όπως το τσουνάμι. Ηφαιστειολόγοι, σεισμολόγοι, κλιματολόγοι και ειδικοί επί των ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 65 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

κατολισθήσεων και των παγετώνων επισήμαναν ότι για να μπορέσουν να προβλέψουν τις μελλοντικές αλλαγές παίρνουν παραδείγματα από το παρελθόν και ιδιαίτερα από την αναστάτωση που δημιουργήθηκε στο κλίμα στη δύση της τελευταίας εποχής των παγετώνων, περίπου πριν από 12.000 χρόνια. Ο μηχανισμός λειτουργίας του πλανήτη αποκαλύπτει ότι «όταν ο πάγος χάνεται, ο φλοιός της Γης αναπηδά προς τα πίσω και προκαλεί τους σεισμούς, οι οποίοι ενεργοποιούν υποθαλάσσιες κατολισθήσεις, που αντιστοίχως προκαλούν τσουνάμι. Οι εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι πρέπει να εξεταστεί σοβαρά η παράμετρος του λιωσίματος μεγάλων μαζών πάγου, η οποία τροποποιεί τις δυνάμεις, τις πιέσεις που ασκούνται στο υπέδαφος με αποτέλεσμα την εκδήλωση σεισμών και τσουνάμι. Οι ειδικοί υποστηρίζουν μάλιστα ότι αυτή μπορεί να είναι μόνο η αρχή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πυροδότηση ή επιτάχυνση γεωλογικών φαινομένων, αφού εκτιμούν ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αλλάζει επίσης το ισοζύγιο της μάζας σε ολόκληρη την επιφάνεια της Γης, θέτοντας νέου τύπου εντάσεις σε παλιά και γνωστά ρήγματα που προκαλούν καταστροφικούς σεισμούς.Όμως ,υποστηρίζεται, ακόμη, ότι τα φαινόμενα αυτά προκαλούνται από ενδογενείς γεωλογικούς παράγοντες και όχι από εξωγενείς παράγοντες, όπως το κλίμα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ-ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ (2) Ο όρος «κλιματικοί πρόσφυγες» (climate refugees), αναφέρεται στους ανθρώπους που μεταναστεύουν εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας, εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου, θα μπορούσε να δημιουργήσει 150 εκατομμύρια «κλιματικούς πρόσφυγες» μέχρι το 2050 Ήδη το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκεται υπό την απειλή μιας αναγκαστικής μετανάστευσης, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Με άλλα λόγια 500 έως 600 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται υπό την απειλή αυτή.

Mόνο το 2008, περισσότεροι από 20 εκατομμύρια άνθρωποι μετατοπίστηκαν από τις περιοχές που ζούσαν εξαιτίας φυσικών καταστροφών συνδεόμενων με το ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 66 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

κλίμα. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται 800.000 άνθρωποι από τον κυκλώνα Nαργκίς στην Ασία και σχεδόν 80.000 από τις έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες στη Βραζιλία. Περίπου 26 εκατομμύρια έχουν ήδη μετακινηθεί. H πλειοψηφία αυτών των ανθρώπων είναι πιθανό να μεταναστεύσει στο εσωτερικό των χωρών τους, μετακινούμενοι μόνο μέσα σε μια μικρή ακτίνα από τα σπίτια τους. Σχετικά λίγοι θα μεταναστεύσουν για να επανεγκατασταθούν μόνιμα σε άλλες χώρες. Πιο συγκεκριμένα, περισσότεροι από 30 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν πέρυσι λόγω των περιβαλλοντικών καταστροφών και των ακραίων καιρικών φαινομένων στην Ασία, με τους επιστήμονες να προειδοποιούν ότι το πρόβλημα αναμένεται να επιδεινωθεί καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζεται με ταχύτατους ρυθμούς. Μελλοντικά λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως οι πλημμύρες, η άνοδος της στάθμης των θαλασσών, η εκτεταμένη ξηρασία και η μειωμένη αγροτική παραγωγή ακόμα περισσότεροι άνθρωποι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Παράλληλα όσον αφορά την ανθρώπινη υγεία, υπολογίζεται πως 90-200 εκ. άνθρωποι θα κινδυνεύσουν από ελονοσία ή άλλου τύπου νοσήματα που σχετίζονται με το νερό με αυξημένες πιθανότητες υποσιτισμού. Η αυξημένη θερμοκρασία, ευνοεί την ανάπτυξη, μεταδοτικών ασθενειών ενώ γίνεται πολύ εύκολα αντιληπτό ότι παρατεταμένες περίοδοι καύσωνα, αυξάνουν τα περιστατικά καρδιαγγειακών παθήσεων και θερμοπληξίας. Εκείνοι που θα πληγούν ως επί το πλείστον είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι φτωχοί, οι πρόσφυγες. Όσον αφορά, το πόσιμο νερό ως το 2032, οι μισοί και πλέον κάτοικοι όλου του κόσμου θα επηρεάζονται από ελλείψεις νερού, πράγμα που θα προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα. Η έλλειψη νερού, αντίθετα με αυτά που πιστεύονται ως τώρα, δεν αφορά μόνο τις χώρες της Αφρικής. Έρευνα που διεξήγαγε και παρουσίασε στη Γενεύη η περιβαλλοντολογική οργάνωση WWF, καταδεικνύει τον σημαντικό περιορισμό των υδάτινων αποθεμάτων παγκοσμίως, ακόμη και στις ανεπτυγμένες χώρες. Στην αυξανόμενη λειψυδρία συμβάλλουν τόσο οι κλιματικές αλλαγές όσο και η λανθασμένη διαχείριση των φυσικών πόρων. Το κόστος για τη λήψη μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα μέτρα πρόληψης και ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 67 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

προσαρμογής περιλαμβάνουν την κατασκευή θαλάσσιων τειχών και την αντικατάσταση των μακρόβιων που έχουν κοπεί, έτσι ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις από τις καταιγίδες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ-ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΕΙΔΩΝ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑΣ(3) H αλλαγή του κλίματος, κατά τη διάρκεια των επόμενων 50 ετών, προβλέπεται να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ενός τετάρτου της πανίδας και της χλωρίδας του πλανήτη, σύμφωνα με την πρώτη αναλυτική έρευνα για τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας στα οικοσυστήματα Κλιματική Αλλαγή απειλεί τα δάση και τη βιοποικιλότητα με εξαφάνιση. Τα δάση συγκαταλέγονται ανάμεσα στα οικοσυστήματα με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα καθώς φιλοξενούν μεγάλο αριθμό ειδών χλωρίδας και πανίδας. Τα δάση είναι που θα υποφέρουν πρώτα από την άνοδο της θερμοκρασίας. Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των πυρκαγιών και συνεπώς την καταστροφή οικοσυστημάτων που αποτελούν καταφύγιο για πλήθος ζωντανών οργανισμών, που δεν θα προλάβουν να προσαρμοσθούν στις νέες κλιματικές συνθήκες. Μεταξύ των ειδών που αναμένεται να πληγούν την πρωτιά κατέχουν τα αποδημητικά πουλιά, οι απομονωμένοι πληθυσμοί, είδη με περιορισμένη γενετική ικανότητα προσαρμογής. Ήδη ξεκίνησε μια νέα μαζική καταστροφή των ειδών που μπορεί να διαρκέσει πολλές χιλιάδες χρόνια. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι από τα αμφίβια έως τα πουλιά, τα ερπετά, τα φυτά και τις άλλες μορφές ζωής, περίπου το 1% έως 2% του συνόλου των ειδών έχει ήδη εξαφανιστεί και το 20% έως 50% απειλείται. Ένα στα δέκα είδη ενδέχεται να εξαφανιστούν ως το τέλος του αιώνα. Η αλλαγή στην περιοδικότητα των βροχοπτώσεων και η αύξηση της οξείδωσης των ωκεανών είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζωή και την ανθεκτικότητα των ειδών. Μέσα στα επόμενα 100 χρόνια, κινδυνεύουν πάρα πολλά είδη από τη κλιματική αλλαγή αν δεν αντιστρέψουμε τις συνέπειες της ή δεν βοηθήσουμε τα είδη να ανταποκριθούν στην αλλαγή. Η γη φαίνεται να διανύει τον έκτο μαζικό αφανισμό κατά τον οποίο τα είδη χάνονται με ταχυτάτους ρυθμούς.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 68 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:  ΘΕΟΛΟΓΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ  ΚΑΝΙΟΥΡΑ ΘΩΜΗ  ΠΑΠΑΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ 1) Άμεσα μέτρα πρέπει να ληφθούν Για την αντιμετώπιση των κλιματολογικών αλλαγών, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, καλούν τις κυβερνήσεις των βιομηχανικών χωρών να δράσουν άμεσα: Να δεσμευτούν για δραστική μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα Να υιοθετήσουν εθνικές πολιτικές για το κλίμα Να τερματίσουν την έρευνα για νέα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου Να θέσουν χρονοδιαγράμματα για τη διακοπή των ανθρακικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και το σταδιακό τερματισμό της εξόρυξης άνθρακα Να θέσουν σαφείς στόχους για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειαςαιολική, ηλιακή κλπ. Να προωθηθούν μέτρα εξοικονόμησης και ορθολογικής χρήσης της ενέργειας. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 69 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Πέντε ακραίοι τρόποι εξετάζονται παρακάτω για την καταπολέμηση του εν λόγω φαινομένου.

1) Ψεκασμός θείου στην ατμόσφαιρα Όταν εκρήγνυται ένα ηφαίστειο, απελευθερώνονται χιλιάδες ποσότητες θείου στην ατμόσφαιρα, που λειτουργούν σαν στρώμα και μειώνουν τη θερμοκρασία του πλανήτη. Οι πιθανές παρενέργειες είναι να διαταραχθεί ο κύκλος των υδάτων και των βροχοπτώσεων. Δεν θα σταματούσε τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα, ούτε και την οξύτητα των ωκεανών. Πιθανότητες επιτυχίας 7/10.

2) Ράντισμα των ωκεανών με σίδηρο Η ιδέα είναι να ραντιστούν οι επιφάνειες των ωκεανών με μεγάλες ποσότητες σιδήρου, με σκοπό να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη του πλαγκτόν και να απορροφηθεί το διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Κάτι τέτοιο όμως είναι δύσκολο να γίνει και παραβιάζει τους διεθνείς νόμους σχετικά με την απόρριψη οποιονδήποτε υλικών και ουσιών στους ωκεανούς. Επίσης υπάρχουν αμφιβολίες κατά πόσο βαθιά μπορεί να φτάσει το πλαγκτόν και πόσο αποτελεσματική θα ήταν η συγκεκριμένη λύση. Το πλαγκτόν και οι διάφοροι μικροοργανισμοί απορροφούν το CO2 και όταν πεθαίνουν, βυθίζονται στο πυθμένα. Πιθανότητες επιτυχίας 5/10.

3) Λεύκανση των σύννεφων Στόλοι πλοίων να ψεκάζουν με θαλασσινό νερό τον ουρανό, ώστε να εξατμιστεί και να αφήσει λαμπερούς κρυστάλλους αλάτων έτσι ώστε τα σύννεφα να γίνουν λευκότερα, για να αντανακλούν περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία στο Διάστημα. Η εν λόγω μέθοδος υπάρχει πιθανότητα να επηρεάσει τους ανέμους και τις βροχές και δεν θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση της οξύτητας των ωκεανών. Πιθανότητες επιτυχίας 6/10 4) Ηλιακά κάτοπτρα στο Διάστημα Εκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια μικρά ηλιακά κάτοπτρα να εγκατασταθούν στο Διάστημα σε τροχιά. Πάρα πολύ ακριβή μέθοδος και θα προκαλούσε προβλήματα στο στρώμα του όζοντος από τις πολλές εκτοξεύσεις πυραύλων. Πιθανότητες επιτυχίας 2/10 5) Τεχνητά δέντρα για την απορρόφηση CO2 Η δημιουργία τεχνιτών δέντρων για την απορρόφηση του CO2 μέσω χημικής διαδικασίας, είναι μια ιδέα που μπορεί τεχνικά να εφαρμοστεί αλλά έχει υψηλό κόστος. Θα πρέπει όμως να βρεθούν τρόποι για την αποθήκευση ή την απόρριψη του δεσμευμένου διοξειδίου του άνθρακα. Πιθανότητες ε Σύμφωνα με τους επιστήμονες, για να αποφευχθούν καταστροφικά επίπεδα κλιματικής αλλαγής, η συγκέντρωση ΑτΘ στην ατμόσφαιρα πρέπει να σταθεροποιηθεί στα 450-550 ppm

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 70 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

(μέρη στο εκατομμύριο). Για να επιτευχθεί η σταθεροποίηση αυτή, οι παγκόσμιες εκπομπές πρέπει να μειωθούν κατά 80-90% πριν το τέλος του αιώνα. Θερμικά Ηλιακά Συστήματα Η πιο απλή και διαδεδομένη μορφή των θερμικών ηλιακών συστημάτων είναι οι γνωστοί σε όλους μας ηλιακοί θερμοσίφωνες, οι οποίοι απορροφούν την ηλιακή ενέργεια και στη συνέχεια, τη μεταφέρουν με τη μορφή θερμότητας σε κάποιο ρευστό, όπως το νερό για παράδειγμα. Η απορρόφηση της ηλιακής ενέργειας γίνεται μέσω ηλιακών συλλεκτών, σκουρόχρωμων δηλαδή επιφανειών καλά προσανατολισμένων στον ήλιο, οι οποίες βρίσκονται σε επαφή με νερό και του μεταδίδουν μέρος της θερμότητας που παρέλαβαν. Το παραγόμενο ζεστό νερό χρησιμοποιείται για απλή οικιακή ή πιο σύνθετη βιομηχανική χρήση, τελευταία δε ακόμη και για τη θέρμανση και ψύξη χώρων μέσω κατάλληλων διατάξεων. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει την αναγκαία εξέλιξη των παγκόσμιων εκπομπών για επίτευξη συγκεντρώσεων 450 και 550ppm σε σύγκριση με την αναμενόμενη εξέλιξη των εκπομπών. Φαίνονται επίσης και το πιθανό εύρος αύξησης της θερμοκρασίας για διάφορα επίπεδα συγκεντρώσεων ΑτΘ.

2) ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ 1) Να συμμορφωθεί επιτέλους η Ελλάδα με τους στόχους του Κιότο, αναλαμβάνοντας εγχώριες δράσεις, και να συμμετάσχει ενεργά στην προώθηση μιας παγκόσμιας συμφωνίας που θα επιβάλλει μείωση των εκπομπών αερίων ώστε να μην αλλάζει καταστροφικά το κλίμα.

2) Να περιοριστεί δραστικά η χρήση ορυκτών καυσίμων στην ηλεκτροπαραγωγή και να μην κατασκευαστούν οι σχεδιαζόμενες μονάδες λιθάνθρακα. Όχι στην ιδιωτικοποίηση της ενέργειας και στα μέτρα σε βάρος των εργαζομένων.

3) Να ληφθούν αντιρρυπαντικά μέτρα στη βιομηχανία και τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας.

4) Να προκριθούν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με σεβασμό στα τοπικά οικοσυστήματα.

5) Να ληφθούν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στην κατανάλωση.

6) Να εφαρμοστούν σε παλιά και νέα κτίρια σύγχρονοι κανόνες και προδιαγραφές με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και της οικολογικής δόμησης. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 71 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

7) Να περιοριστεί δραστικά η χρήση ΙΧ αυτοκινήτου και να ενισχυθούν τα δημόσια μέσα μεταφοράς και το ποδήλατο. Να μην επεκταθεί η Αττική οδός στον Υμηττό. Όχι σε αυτοκινητόδρομους που καταστρέφουν το περιβάλλον.

8)Να γίνει ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων, που αποτελούν δημόσιο αγαθό, να καταπολεμηθεί η σπατάλη και να εξασφαλιστεί καθαρό πόσιμο νερό για όλους.

9) Να κηρυχθούν αναδασωτέες όλες οι καμένες εκτάσεις, να προστατευτούν τα δάση της Αττικής χωρίς εξαιρέσεις, όπως έγινε με το καζίνο στην Πάρνηθα. Όχι στην αναθεώρηση των άρθρων 24 και 117 του Συντάγματος. Να καταργηθούν οι δασοκτόνοι νόμοι.

10) Να σωθούν όλοι οι ελεύθεροι και πράσινοι χώροι. Κανένα τετραγωνικό μέτρο νέας δόμησης στους δημόσιους χώρους της Αττικής.

11) Απορρίπτουμε κατηγορηματικά τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας , η οποία προωθείται από ορισμένες κυβερνήσεις ως εναλλακτική μορφή στο σημερινό κυρίαρχο ενεργειακό πρότυπο.

12) Αγωνιζόμαστε για την καθολική απαγόρευση παραγωγής, εγκατάστασης, αποθήκευσης πυρηνικών , χημικών και βιολογικών όπλων.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 72 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

3) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ Διεθνώς γίνεται ολοένα και περισσότερο κοινώς αποδεκτό ότι ο πλανήτης αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο μη αναστρέψιμης κλιματικής αλλαγής, εκτός αν ληφθούν γρήγορα μέτρα. Η ΕΕ έχει ήδη διαμορφώσει μια σαφή αντίδραση υπό τη μορφή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή, της δέσμευσής της να μειώσει τα αέρια του «θερμοκηπίου» κατά 20 % τουλάχιστον ως το 2020, και της υπόσχεσης να πρωτοστατήσει στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για τη θέση ακόμη πιο φιλόδοξων στόχων. Έτσι, συμβάλλει στην αποτροπή της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας περισσότερο από 2 °C, σημείο καμπής, μετά το οποίο ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι δεν υπάρχει επιστροφή. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, πρέπει να χρησιμοποιούμε τις πηγές ενέργειας με τρόπο πιο αειφόρο, να στραφούμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, και να καταβάλουμε επίσης εντονότερες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της αποδάσωσης. Όλα αυτά μπορεί να σημαίνουν αλλαγή του τρόπου ζωής μας, δεν διακυβεύουν όμως το βιοτικό επίπεδο, είτε το δικό μας είτε των μελλοντικών γενεών.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 73 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

Αντιμετώπιση των προκλήσεων και αξιοποίηση των ευκαιριών Η στρατηγική της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια συνάδει με τους στόχους της για οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Αν η ΕΕ παραμείνει στην πρωτοπορία της νέας ενεργειακής επανάστασης, θα δημιουργηθούν νέες επιχειρηματικές και ερευνητικές ευκαιρίες. Επιπλέον, η αύξηση των ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων της ΕΕ θα μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου και έτσι θα είναι λιγότερο ευάλωτη στην αστάθεια των τιμών της ενέργειας και στην αβεβαιότητα της αλυσίδας εφοδιασμού. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα συντονίζονται από την ΕΕ προκειμένου οι επιβαρύνσεις να κατανέμονται δίκαια. Οι στόχοι θα είναι δεσμευτικοί, αλλά θα λαμβάνουν υπόψη τους τις δυνατότητες κάθε χώρας. Δράση σε παγκόσμιο επίπεδο Η ΕΕ έχει συμβάλει καθοριστικά στη σύναψη δύο διεθνών συνθηκών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής: της Σύμβασης – Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή το 1992 και του Πρωτοκόλλου του Κιότο που εγκρίθηκε το 1997. Πρόκειται για δύο σημαντικά επιτεύγματα, αλλά, όπως δείχνουν πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία, για να μην φθάσει η κλιματική αλλαγή σε επικίνδυνα επίπεδα απαιτούνται πολύ πιο δραστικά μέτρα παγκοσμίως. Στη διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή τον Δεκέμβριο του 2009, η ΕΕ υποστήριξε τη «Συμφωνία της Κοπεγχάγης», θεωρώντας ότι η συμφωνία αυτή αποτελεί το πρώτο βήμα προς μια νομικά δεσμευτική συνθήκη που θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο το 2013. Η Ευρώπη δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές της μέχρι το 2020 τουλάχιστον κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, και ήδη υλοποιεί τη δέσμευσή της. Στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης η ΕΕ επανέλαβε την πρόθεσή της να προχωρήσει σε μείωση 30%, υπό τον όρο ότι και άλλες βιομηχανικές χώρες θα δεσμεύονταν για

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 74 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ανάλογες μειώσεις και ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες θα συνέβαλλαν επαρκώς στην παγκόσμια προσπάθεια. Η Ευρώπη δεσμεύτηκε να χορηγήσει χρηματοδοτική βοήθεια ύψους 7,2 δισεκατομμυρίων ευρώ το διάστημα 2010-12 για να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να αναλάβουν άμεσα δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επόμενα βήματα Η μέση θερμοκρασία του πλανήτη είναι ήδη κατά 0,8°C υψηλότερη απ’ ότι την προβιομηχανική εποχή. Υπάρχει ευρεία επιστημονική και πολιτική συναίνεση, που επιβεβαιώθηκε με τη συμφωνία της Κοπεγχάγης, ότι για να μη φθάσει η κλιματική αλλαγή σε επικίνδυνα επίπεδα, η υπερθέρμανση του πλανήτη πρέπει να συγκρατηθεί κάτω από το όριο των 2°C. Για να παραμείνουμε κάτω από το όριο αυτό, οι παγκόσμιες εκπομπές πρέπει να σταματήσουν να αυξάνονται μέχρι το 2020, να μειωθούν κατά το ήμισυ τουλάχιστον μέχρι το 2050 και να εξακολουθήσουν να μειώνονται στη συνέχεια

4) ΤΡΟΠΟΙ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΛΗΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ Απλοί τρόποι εξοικονόμησης ενέργειας και να συμβάλλουμε στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών υπάρχουν και είναι πραγματικά πολύ απλοί: 1) Αντικατάσταση κοινών λαμπτήρων από λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης.

2) Χρήση ανεμιστήρα αντί κλιματιστικού όσο και όπου μπορούμε (σε περίπτωση χρήσης του κλιματιστικού η θερμοκρασία να μην είναι λιγότερο από 26ο Κελσίου) 3) Αγορά ηλεκτρικών συσκευών ενεργειακής κλάσης Α (ενεργειακά αποδοτικότερες).

4) Χρήση ηλιακού θερμοσίφωνα 5) Βελτίωση της μόνωσης στα υπάρχοντα κτίρια και εξαρχής σωστή εγκατάσταση.

6) Κλείσιμο συσκευών από κεντρικό διακόπτη (όχι κατάσταση stand by) 7) Σβήσιμο των φώτων όταν δεν τα χρειαζόμαστε.

8) Περιορισμό των πλαστικών συσκευασιών και προϊόντων μιας χρήσης 9) Χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς και του ποδηλάτου αντί της αυτοκίνησης 10) Συμμετοχή στα προγράμματα ανακύκλωσης όπου υπάρχουν.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 75 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία η οποία μετατρέπει τα οργανικά υλικά σε μια πλούσια σκούρα ουσία. Αυτή η ουσία λέγεται κομπόστ ή χούμους ή εδαφοβελτιωτικό. Η κομποστοποίηση είναι ένας πολύ άμεσος και σημαντικός τρόπος ανακύκλωσης. Έχει υπολογιστεί ότι το 35% των οικιακών απορριμμάτων μπορούν να κομποστοποιηθούν. ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΟΥΜΕ Οι λόγοι που επιβάλλουν την κομποστοποίηση ως βασική μέθοδο για τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων έχουν να κάνουν με το τρίπτυχο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ.

1. Επειδή οι ανάγκες των ελληνικών εδαφών σε οργανική ουσία είναι τεράστιες, λόγω της πολύ χαμηλής περιεκτικότητας (1%). Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η περιεκτικότητα των εδαφών σε οργανική ουσία είναι 7-8% και κάνουν κομποστοποίηση για να την ανεβάσουν σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα.

2. Επειδή το 35% των ελληνικών εδαφών κινδυνεύουν να ερημοποιηθούν (Πηγή: ΕΚΕΘΕ).

3. Επειδή με την εκτεταμένη χρήση του κομπόστ αντιμετωπίζεται η εντεινόμενη διάβρωση των εδαφών και καταστέλλονται πολλά φυτοπαθογόνα του εδάφους.

4. Επειδή υπάρχει μεγάλη ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης και προστασίας των διαθέσιμων υδάτων και ιδιαίτερα εξοικονόμησης του με την εφαρμογή της χρήσης του κομπόστ στη γεωργία.

5. Επειδή μειώνονται οι εκπομπές του CO2 και οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών.

6. Επειδή είναι ασύγκριτα η πλέον οικονομική μέθοδος τελικής διαχείρισης των οργανικών υλικών.

7. Επειδή έχει την ευρύτερη δυνατή κοινωνική αποδοχή και συναίνεση.

8. Επειδή είναι η πλέον φιλική προς στο περιβάλλον.

9. Επειδή πρώτα συζητάς και εφαρμόζεις τις οικονομικότερες και καλύτερες επιλογές και μετά κοιτάς εάν υπάρχει ανάγκη για τις ακριβές και δύσκολες.

10. Επειδή κάποιος πρέπει να τη θέσει και στην ελληνική κοινωνία.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 76 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:  ΖΑΧΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  ΜΠΟΥΖΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ  ΛΙΝΑΡΔΟΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

1) Ποιες μορφές ενέργειας γνωρίζεις; α) γ)

β) δ)

2) Που συναντάμε τον άνθρακα; α) λιγνίτης β) πετρέλαιο γ) ηλεκτρικό ρεύμα δ) νερό ε) φυσικό αέριο

3) Ποιες από τις παρακάτω μορφές ενέργειας θεωρούνται ‘’καθαρές’’; α) πυρηνική β) αιολική γ) θερμοηλεκτρική δ) άνθρακας (χημική) ε) ηλιακή στ) όλες οι παραπάνω

4) Σημειώστε με Σ (σωστό) , Λ (λάθος) τις παρακάτω προτάσεις: α) η καύση του άνθρακα απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα β) τα φωτοβολταϊκά αξιοποιούν την ενέργεια του άνθρακα γ) η καύση του λιγνίτη απελευθερώνει θερμότητα δ) η βιομάζα είναι ορυκτό ε) οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας μολύνουν την ατμόσφαιρα και γενικότερα το περιβάλλον

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 77 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

5) Ποιο από τα παρακάτω σχήματα είναι σωστό; α) υπερθέρμανση  φαινόμενο θερμοκηπίου  κλιματική αλλαγή  CO2 β) κλιματική αλλαγή CO2 υπερθέρμανση  φαινόμενο θερμοκηπίου γ) CO2 φαινόμενο θερμοκηπίου  υπερθέρμανση  κλιματική αλλαγή δ) φαινόμενο θερμοκηπίου  CO2  κλιματική αλλαγή  υπερθέρμανση

6) Πόσους βαθμούς κελσίου αυξήθηκε η μέση θερμοκρασία της γης ως ένδειξη του φαινομένου του θερμοκηπίου της κλιματικής αλλαγής; α) 2 β) 4 γ) 1 δ) 3 ε) καμία μεταβολή

7) Ποια είναι τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής; α) φυσικές καταστροφές β) πτώση της στάθμης της θάλασσας γ) πτώση της μέσης θερμοκρασίας της γης δ) πρόσφυγες ε) καυσαέρια

8) Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές; (Σ ή Λ) α) υπερθέρμανση είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της γης β) το φαινόμενο του θερμοκηπίου οφείλεται στο CO2 γ) το Ο2 είναι αέριο του θερμοκηπίου δ) η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν έχει επηρεάσει την αλλαγή του κλίματος

9) Αναφέρετε 4 ανανεώσιμες μορφές ενέργειας: α) γ) β) δ)

10) Ποια τα πλεονεκτήματα των Α.Π.Ε; α) δημιουργία θέσεων εργασίας β) είναι ανεξάντλητες γ) δημιουργούν ρύπους δ) όλα τα παραπάνω ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 78 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

11) Ποια τα μειονεκτήματα των Α.Π.Ε; α) μεγάλος συντελεστής απόδοσης β) υψηλό κόστος εγκατάστασης γ) δεν εξαντλούνται με την πάροδο των ετών δ) κανένα από παραπάνω

12) Ποια από τα παρακάτω μπορούμε να εγκαταστήσουμε στο σπίτι μας; α) φωτοβολταϊκά β) ανεμογεννήτριες γ) παραγωγή βιομάζας δ) ηλιακό θερμοσίφωνα ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η στατιστική ανάλυση στο παραπάνω ερωτηματολόγιο γίνεται σε ξεχωριστό αρχείο

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 79 / 80

PROJECT-ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

3ο ΓΕΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

http://www.greenpeace.org/greece/el/campaigns/climate-change/ http://www.wwf.gr/index.php?option=com_content&view=category&layout=bl og&id=117&Itemid=135 http://www.solon.org.gr/index.php/2008-07-15-19-12-00.html (Πηγές: Science Daily, NASA, Environmental News Network) + (Πηγή Ελευθεροτυπία – E-net) http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_04/12/2011_464993 http://www.econews.gr/2011/09/20/klimatikoi-prosfuges-asia/ http://www.arcturos.gr/gr/ http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE _%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86% CE%AE http://users.sch.gr/xtsamis/OkosmosMas/Typhon.htm http://www.econews.gr/2009/07/26/ice-melt-sea-rises/ http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%B7%CE%BC%CE%BC%CF%8D %CF%81%CE%B1 http://ec.europa.eu/climateaction http://www.ohiallokarvouno.gr/index.php?option=com_content&view=categor y&layout=blog&id=45&Itemid=84&99bcbbc12e5a5782f018399841391c7c=qccm eugvn/eu_action/in http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%B1 %CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CF%80 %CF%81%CE%BF%CE%B2%CE%BB%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1de x_el.htm http://www.econews.gr/2009/11/05/five-extreme-ways-beat-climate-change/ http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=303

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

Σελίδα 80 / 80

ΕΡΩΤΗΜΑ 1ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Ποιες μορφές ενέργειας γνωρίζεις (ΑΝΑΦΕΡΕΤΕ 4)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α)Πυρηνική β)Ηλιακή γ)Αιολική δ)Χημική ΣΥΝΟΛΟ:

ΑΡΙΘΜΟΣ 13 8 21 4 46

ΠΟΣΟΣΤΟ % 28,26% 17,39% 45,65% 8,70% 100,00%

50,00% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00%

Σειρά1

25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00%

α)Πυρηνική

β)Ηλιακή

γ)Αιολική

δ)Χημική

ΕΡΩΤΗΜΑ 2ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Που συναντάμε τον άνθρακα ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) Λιγνίτης β) Πετρέλαιο γ) Ηλεκτρικό ρεύμα δ) Νερό ε) Φυσικό αέριο ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Λιγνίτης β) Πετρέλαιο γ) Ηλεκτρικό ρεύμα δ) Νερό ε) Φυσικό αέριο ΣΥΝΟΛΟ:

ΑΡΙΘΜΟΣ 88 46 9 16 43 202

21,29%

ε) Φυσικό αέριο δ) Νερό γ) Ηλεκτρικό ρεύμα β) Πετρέλαιο α) Λιγνίτης

ΠΟΣΟΣΤΟ % 43,56% 22,77% 4,46% 7,92% 21,29% 100,00%

7,92% 4,46% 22,77% 43,56%

α) Λιγνίτης β) Πετρέλαιο γ) Ηλεκτρικό ρεύμα δ) Νερό ε) Φυσικό αέριο

ΕΡΩΤΗΜΑ 3ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Ποιες από τις παρακάτω μορφές ενέργειας θεωρούνται ‘’καθαρές’’; ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) Πυρηνική β) Αιολική γ) Θερμοηλεκτική δ) Άνθρακας ε) Ηλιακή στ) Όλες οι παραπάνω ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Πυρηνική β) Αιολική γ) Θερμοηλεκτρική δ) Άνθρακας ε) Ηλιακή στ) Όλες οι παραπάνω ΣΥΝΟΛΟ:

ΑΡΙΘΜΟΣ 20 101 28 7 108 5 269

40,15%

ε) Ηλιακή δ) Άνθρακας γ) Θερμοηλεκτρική

2,60% 10,41% 37,55%

β) Αιολική α) Πυρηνική

ΠΟΣΟΣΤΟ % 7,43% 37,55% 10,41% 2,60% 40,15% 1,86% 100,00%

7,43%

α) Πυρηνική β) Αιολική γ) Θερμοηλεκτρική δ) Άνθρακας ε) Ηλιακή

ΕΡΩΤΗΜΑ 3ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Σημειώστε με Σ(σωστό) Λ(λάθος) τις παρακάτω προτάσεις ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) η καύση του άνθρακα απελέυθερώνει διοξείδιο του άνθρακα β) τα φωτοβολταΪκα αξιοποιούν την ενέργεια του άνθρακα γ) η κάυση του λιγνίτη απελευθερώνει θερμότητα δ) η βιομάζα έιναι ορυκτό ε) οι ανανεώσιμεσ μορφέσ ενέργειασ μολύνουν την ατμόσφαιρα και γενικότερα το περιβάλλον ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Η καύση του άνθρακα απελέυθερώνει διοξείδιο του άνθρακα β) Τα φωτοβολταΪκα αξιοποιούν την ενέργεια του άνθρακα γ) Η κάυση του λιγνίτη απελευθερώνει θερμότητα δ) Η βιομάζα έιναι ορυκτό ε) Οι ανανεώσιμεσ μορφέσ ενέργειασ μολύνουν την ατμόσφαιρα και γενικότερα το περιβάλλον ΣΥΝΟΛΟ:

α) Η καύση του άνθρακα απελέυθερώνει διοξείδιο του άνθρακα ΛΑΘΟΣ 41%

ΣΩΣΤΟ 10 2 14 4 3 33

ΛΑΘΟΣ 7 15 13 13 14 62

β) Τα φωτοβολταΪκα αξιοποιούν την ενέργεια του άνθρακα ΣΩΣΤΟ 12%

ΣΩΣΤΟ 59% ΛΑΘΟΣ 88%

δ) Η βιομάζα έιναι ορυκτό

γ) Η κάυση του λιγνίτη απελευθερώνει θερμότητα ΛΑΘΟΣ 48% ΣΩΣΤΟ 52%

ΛΑΘΟΣ 76%

ε) Οι ανανεώσιμεσ μορφέσ ενέργειασ μολύνουν την ατμόσφαιρα και γενικότερα το περιβάλλον ΣΩΣΤΟ 18%

ΛΑΘΟΣ 82%

ΣΩΣΤΟ 24%

ΕΡΩΤΗΜΑ 5ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Σημειώστε με Σ (σωστό) , Λ (λάθος) τις παρακάτω προτάσεις ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου - κλιματική αλλαγή - CO2 β) κλιματική αλλαγή-CO2-υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου γ) CO2 - φαινόμενο θερμοκηπίου - υπερθέρμανση - κλιματική αλλαγή δ) φαινόμενο θερμοκηπίου - CO2 - κλιματική αλλαγή - υπερθέρμανση ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου - κλιματική αλλαγή - CO2 β) κλιματική αλλαγή-CO2-υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου γ) CO2 - φαινόμενο θερμοκηπίου - υπερθέρμανση - κλιματική αλλαγή δ) φαινόμενο θερμοκηπίου - CO2 - κλιματική αλλαγή - υπερθέρμανση ΣΥΝΟΛΟ:

ΑΡΙΘΜΟΣ 16 16 69 28 129

δ) φαινόμενο θερμοκηπίου - CO2 - κλιματική αλλαγή υπερθέρμανση

ΠΟΣΟΣΤΟ % 12,40% 12,40% 53,49% 21,71% 100,00%

21,71%

γ) CO2 - φαινόμενο θερμοκηπίου - υπερθέρμανση - κλιματική αλλαγή

53,49%

β) κλιματική αλλαγή-CO2-υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου

12,40%

α) υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου - κλιματική αλλαγή - CO2

12,40%

Τίτλος γραφήματος 12%

22%

12%

α) υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου - κλιματική αλλαγή - CO2 β) κλιματική αλλαγή-CO2-υπερθέρμανση - φαινόμενο θερμοκηπίου

54%

γ) CO2 - φαινόμενο θερμοκηπίου υπερθέρμανση - κλιματική αλλαγή δ) φαινόμενο θερμοκηπίου - CO2 κλιματική αλλαγή - υπερθέρμανση

ΕΡΩΤΗΜΑ 6ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Πόσους βαθμούς κελσίου αυξήθηκε η μέση θερμοκρασία της γης ως ένδειξη του φαινομένου τ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) 2 β) 4 γ) 1 δ) 3 ε) καμία μεταβολή ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) 2 β) 4 γ) 1 δ) 4 ε) καμία μεταβολή ΣΥΝΟΛΟ:

ε) καμία μεταβολή

ΑΡΙΘΜΟΣ 51 31 20 38 10 150

ΠΟΣΟΣΤΟ % 34,00% 20,67% 13,33% 25,33% 6,67% 100,00%

6,67% 25,33%

δ) 4 γ) 1 β) 4

13,33% 20,67% 34,00%

α) 2

α) 2 β) 4 γ) 1 δ) 4 ε) καμία μεταβολή

ΕΡΩΤΗΜΑ 7ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Ποια είναι τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής; ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) φυσικές καταστροφές β) πτώση της στάθμης της θάλασσας γ) πτώση της μέσης θερμοκρασίας της γης δ) πρόσφυγες ε) καυσαέρια ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) φυσικές καταστροφές β) πτώση της στάθμης της θάλασσας γ) πτώση της μέσης θερμοκρασίας της γης δ) πρόσφυγες ε) καυσαέρια ΣΥΝΟΛΟ:

ε) καυσαέρια

ΑΡΙΘΜΟΣ 94 24 38 33 10 199

ΠΟΣΟΣΤΟ % 47,24% 12,06% 19,10% 16,58% 5,03% 100,00%

5,03% 16,58%

δ) πρόσφυγες

19,10%

γ) πτώση της μέσης θερμοκρασίας της γης

12,06%

β) πτώση της στάθμης της θάλασσας

47,24%

α) φυσικές καταστροφές

17%

α) φυσικές καταστροφές

5% 47%

β) πτώση της στάθμης της θάλασσας γ) πτώση της μέσης θερμοκρασίας της γης

19% 12%

δ) πρόσφυγες ε) καυσαέρια

ΕΡΩΤΗΜΑ 8ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές; ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) υπερθέρμανση είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της γης β) το φαινόμενο του θερμοκηπίου οφείλεται στο CO2 γ) το Ο2 είναι αέριο του θερμοκηπίου δ) η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν έχει επηρεάσει την αλλαγή του κλίματος

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Υπερθέρμανση είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της γης β) Το φαινόμενο του θερμοκηπίου οφείλεται στο CO2 γ) Το Ο2 είναι αέριο του θερμοκηπίου δ) Η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν έχει επηρεάσει την αλλαγή του κλίματος ΣΥΝΟΛΟ:

α) Υπερθέρμανση είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της γης ΛΑΘΟΣ 12%

ΣΩΣΤΟ 15 11 4 3 33

ΛΑΘΟΣ 2 6 13 14 35

β) Το φαινόμενο του θερμοκηπίου ΛΑΘΟΣ οφείλεται στο CO2 35% ΣΩΣΤΟ 65%

ΣΩΣΤΟ 88%

γ) Το Ο2 είναι αέριο του θερμοκηπίου ΣΩΣΤΟ 24%

ΛΑΘΟΣ 76%

δ) Η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν έχει επηρεάσει την αλλαγή του κλίματος

ΛΑΘΟΣ 82%

ΣΩΣΤΟ 18%

ΕΡΩΤΗΜΑ 9ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: ΑΝΑΦΕΡΕΤΕ 4 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Νερο β) Ηλιακή γ) Αιολική δ) Άνθρακας ΣΥΝΟΛΟ:

ΑΡΙΘΜΟΣ 54 37 29 16 136

ΠΟΣΟΣΤΟ % 39,71% 27,21% 21,32% 11,76% 100,00%

40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

α) Νερο

β) Ηλιακή

γ) Αιολική

δ) Άνθρακας

ΕΡΩΤΗΜΑ 10ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Ποια τα πλεονεκτηματα των ΑΠΕ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α)δημιουργια θεσεων εργασιας β)είναι ανεξαντλητες γ)δημιουργουν ρηπους δ)όλα τα παραπανω ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Δημιουργια θεσεων εργασιας β) Είναι ανεξαντλητες γ) Δημιουργουν ρηπους δ) Όλα τα παραπανω

ΑΡΙΘΜΟΣ 41 93 12 9 155

ΠΟΣΟΣΤΟ % 26,45% 60,00% 7,74% 5,81% 100,00%

5,81%

δ) Όλα τα παραπανω

7,74%

γ) Δημιουργουν ρηπους

60,00%

β) Είναι ανεξαντλητες

26,45%

α) Δημιουργια θεσεων εργασιας

7,74% 26,45% α) Δημιουργια θεσεων εργασιας β) Είναι ανεξαντλητες

γ) Δημιουργουν ρηπους

60,00%

ΕΡΩΤΗΜΑ 11ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Ποια τα μειονεκτηματα των Α.Π.Ε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) Μεγαλος συντελεστης αποδοσης β) Υψηλο κοστος εγταταστασης γ) Δεν εξαντλουνται με την παροδο των χρονων δ) Κανενα από τα παραπανω ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Μεγαλος συντελεστης αποδοσης β) Υψηλο κοστος εγταταστασης γ) Δεν εξαντλουνται με την παροδο των χρονων δ) Κανενα από τα παραπανω ΣΥΝΟΛΟ:

ΑΡΙΘΜΟΣ 31 66 15 28 140

20,00%

δ) Κανενα από τα παραπανω

γ) Δεν εξαντλουνται με την παροδο των χρονων

ΠΟΣΟΣΤΟ % 22,14% 47,14% 10,71% 20,00% 100,00%

10,71%

47,14%

β) Υψηλο κοστος εγταταστασης

22,14%

α) Μεγαλος συντελεστης αποδοσης

20,00%

22,14%

α) Μεγαλος συντελεστης αποδοσης β) Υψηλο κοστος εγταταστασης

10,71%

γ) Δεν εξαντλουνται με την παροδο των χρονων δ) Κανενα από τα παραπανω

47,14%

ΕΡΩΤΗΜΑ 12ο ΕΚΦΩΝΗΣΗ: Ποια από τα παρακατω μπορουμε να εγκαταστησουμε στο σπίτι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α) Φωτοβολταϊκα β) Ανεμογεννητριες γ) Παραγωγη βιομαζας δ) Ηλιακος θερμοσιφωνας ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ α) Φωτοβολταϊκα β) Ανεμογεννητριες γ) Παραγωγη βιομαζας δ) Ηλιακος θερμοσιφωνας ΣΥΝΟΛΟ

ΑΡΙΘΜΟΣ 68 19 7 80 174

ΠΟΣΟΣΤΟ % 39,08% 10,92% 4,02% 45,98% 100,00%

45,98% δ) Ηλιακος θερμοσιφωνας

4,02%

γ) Παραγωγη βιομαζας β) Ανεμογεννητριες

10,92%

α) Φωτοβολταϊκα

39,08%

39,08%

45,98%

α) Φωτοβολταϊκα β) Ανεμογεννητριες γ) Παραγωγη βιομαζας δ) Ηλιακος θερμοσιφωνας

4,02%

10,92%