Sozio Opleiding en werk 2017

VAKBLAD VOOR SOCIALE PROFESSIONALS EN HET SOCIALE DOMEIN NR 1 februari 2017

INCL. 16 PAGINA'S

HOGESCHOLEN

SPECIAL PETER SMIT TRAINT TEAMS DIE FRIS WILLEN BLIJVEN

OPLEIDING & WERK DE NIEUWE SOCIALE PROFESSIONAL IS EEN GENERALIST

EEN VOORSPELLING: 'SOCIAAL WERK WORDT EEN STERK MERK'

P

Metamorfose

MAAT

De nieuwe sociale professional is een breed opgeleide generalist. Vandaar dat de opleidingen SPH, MWD, CMV en Pedagogiek nu een metamorfose ondergaan. Grofweg gezegd: ze worden samengevoegd tot ÊÊn ­opleiding Social Work. Onze redacteuren ­gingen op pad om de veranderingen te­ ­belichten. Zo vraagt Huub Wiltschut aan ­Adriaan Oosterloo om een toelichting op de onderwijskundige veranderingen (pagina 1013); Michiel Lochtenberg schrijft over een klein­ schalig excellentieprogramma (pagina 40).

Jurja Steenmeijer en Zafanja Hartog (pagina 17-19) laten zien hoe je als bestaande sociale professional kunt inspelen op de ontwikkelingen in het sociale domein. Dat daarvoor volop mogelijkheden zijn, blijkt ook uit het advertentiekatern in het hart van deze Sozio: de hogescholen bieden een gevarieerd aanbod van (vaak nieuwe) opleidingen. Over

door Stan Verhaag

foto Goedele Monnens

(hoofdredacteur Sozio)

nieuwe opleidingen gesproken: Jaap van Vliet schrijft (samen met Anneke Menger) over de master forensisch-sociale profes­ sional (pagina 44). Mirjana Petrovic interviewt een man die zijn hele loopbaan aan sociale opleidingen 'sleutelde': docent ­Martin Jansen (pagina 14). Een andere ­docent, Peter Dijkstra, houdt een persoonlijk pleidooi voor mensenrechten in het sociale hbo-onderwijs (pagina 30).

Deze Sozio laat zien dat het onderwijsveld in beweging is als nooit tevoren. Waar dat toe leidt? ‘Sociaal werk wordt een sterk merk,’ ­menen Jan-Willem Bruins en Alie Weerman (pagina 26). En wil je weten hoe je temidden van alle veranderingen plezier in je werk blijft houden? Huub Wiltschut vraagt het aan Peter Smit (pagina 6). Ik wens je veel leesplezier en veel plezier in je werk ĂŠn in je opleiding!

maakt ontwikkeling toegankelijk Delfos Academy biedt modules, cursussen en leergangen aan, gestoeld op de brede kennisbasis van haar naamgever, dr. M.F. Delfos. Het gaat hierbij om deskundigheidsontwikkeling voor professionals in sociale, pedagogische en psychologische beroepen.

Wilt u leren om op grafische wijze het leven van een kind in beeld te brengen? Uw kennis uitbreiden voor wat autisme in al zijn facetten inhoudt om dit direct toe te kunnen passen in de praktijk? Of wilt u gericht leren handelen bij agressie- en angstproblematiek en stress? Bekijk dan snel het cursusaanbod op www.delfosacademy.com

Delfos Academy |

đ&#x;“žđ&#x;“ž 020 622 77 95 | ⌂ www.delfosacademy.com | ✉ info@delfosacademy.com

1-2_Delfos-AC-Adv-Sozio_2017.indd 1

17-1-2017 15:28:06

06

Niet klagen, maar wagen

Sociaal werk wordt sterk merk

Hoe voorkom je dat gedreven profes­sio­nele hulpverleners veranderen in op ­routine drijvende mopperaars, ontevreden over hun organisatie? Peter Smit verzorgt trainingen voor teams die graag fris willen blijven. ‘Ik ben geen dokter die het oplost, ik doe onderzoek en schrijf de medicatie voor.’

De beroepsvereniging, brancheverenigingen, vaktijdschriften en het hoger onderwijs hebben de handen ineengeslagen voor een historische transformatie. Het sociaal werk wordt een sterk merk, voorspellen Jan-Willem Bruins en Alie Weerman. Exclusief voor Sozio belichten ze ­alvast enkele aspecten van het nieuwe kennissysteem, dat de Vereniging Hogescholen dit voorjaar publiceert.

26

Mensenrechten horen in het onderwijs

Student krijgt regie

10

De nieuwe sociale professional is een breed opgeleide generalist, want daar vraagt het sociale domein om. Wat betekent dat voor de opleidingen? Adriaan Oosterloo (voorzitter Landelijk Opleidings Overleg SPH) heeft antwoorden – en is ‘voorzichtig ­optimistisch’.

30

Leerplaats voor studenten en docenten ‘Durf je arm om iemand te slaan’

14

Martin Jansen ging vorig jaar met ­pensioen, na ruim tien jaar als methodiekdocent bij Hogeschool Inholland. Nu kijkt hij terug op Social Work-onderwijs.

‘Je moet naar mensen kijken en luisteren, niet naar diagnoses.’ Over hulpverlenen als ambacht.

Studeren?

Gebruik je cao!

17

Mensenrechten: hoe geef je daar aandacht aan in het hbo-onderwijs? De visie van een docent die er dagelijks mee bezig is. ‘Hier was sprake van een morele schending van mensenrechten – en dat besef ontbrak bij sommigen geheel.’

Behalve over het individuele loopbaanbudget heb je als medewerker ­ nu ook de beschikking over een ­Individueel Keuze Budget (IKB).

Ze gaven Zafanja Hartog (gedragsdeskundige en redacteur van Sozio) het beslissende zetje om weer te gaan studeren.

40 04 21 22 EXTRA

25 33 34 38 39 42 47

De Hogeschool van Amsterdam is bezig met het vormgeven van een nieuwe brede bachelor Sociaal Werk. Hij gaat pas van start in 2019, maar in 2014 startte het kleinschalig excellentieprogramma Integraal Sociaal Werk. Twee studenten en de coördinator ­delen hun ervaringen met Sozio-redacteur Michiel Lochtenberg (zelf ook docent).

KORT NIEUWS KARIN HOOIMAN CROSSMEDIA OPLEIDINGEN OGENBLIK JOSÉ KOSTER WORSTELING VAKMANSCHAP NYNKE ANDRINGA EROPAF & CO VOLGENDE KEER Sozio 1 februari 2017

|3

illustratie Arend van Dam

‘De ondersteuning die medewerkers geven, gebeurt in de relatie met ­cliënten en patiënten. Natuurlijk neemt elke professional al zijn kwaliteiten mee, zijn ervaring, kennis en methodieken. Hij vervult de rol van deskundige. Maar daar blijft het niet bij. De ondersteuning die hij biedt krijgt vorm in de interactie met degene die hij begeleidt. Hij is niet alleen professional, maar brengt zichzelf ook als persoon in. Zijn rol en zijn persoon komen in die interactie samen. Dat geldt ook voor de cliënt. Hij is er als persoon en vervult in die interactie ­tegelijkertijd zijn rol als cliënt. Zo ­komen twee unieke personen samen tot een vervolg op wat de vraag is.’

Frans Wilms (bestuurder bij Radar, ­zorgaanbieder in Zuid-Limburg) op www.skipr.nl.

4|Sozio 1 februari 2017

INTUSSEN OP TWITTER...

Nathalie @NTerenstra Er zijn politici die nog strijden voor ­welzijn, maar door framing en belangen hebben ze hinder van imagoprobleem.

Wilma van der Valk @valk1955 Gehandicapten noemen ze ook 'mensen met een vlekje', ik word daar zo pissig van.

Helemaal geen vlekje te bekennen.

Luc Pluijmen @lucpluijmen76 Als kwaliteit goed te vatten was in ­ cijfers, hadden we het wel kwantiteit ­genoemd...

Buurtwijs @buurtwijs 'Capability approach' vraagt van opbouwwerker verder te kijken dan het louter ­faciliteren van participatieprocessen.

Buurtwijs.nl Bram Bakker @drbrambakker Vroeger zagen hoogleraren psychiatrie de ingewikkeldste patiënten. Tegenwoordig checken de meesten hooguit nog of het protocol is gevolgd.

foto Bigstockphoto.com

HET CITAAT

foto Bigstockphoto.com

HEADLINES WEINIG INSPRAAK IN JEUGDBELEID De helft van de gemeenten biedt inwoners beperkte of geen ruimte voor inspraak in het gemeentelijk jeugdbeleid. Dat blijkt uit onderzoek waarover ­Binnenlands Bestuur bericht. Gemeenten zijn wettelijk verplicht om vast te leggen hoe ze inwoners betrekken bij de uitvoering van de Jeugdwet, de Wmo en de Participatiewet. Onderzoekers constateren echter dat adviesorganen waar inwoners in deelnemen in slechts de helft van de gemeenten mogen adviseren over alle onderwerpen qua Jeugdwet en Participatiewet. De inspraak qua Wmo is beter geregeld: adviesorganen mogen in bijna alle gemeente adviseren over alle Wmo-­ onderwerpen. De onderzoekers signaleren ook dat slechts de helft van de gemeenten één ­integraal adviesorgaan heeft voor het hele sociale domein. Het ontschotten van maatschappelijke ondersteuning, jeugdhulp en werk en inkomen was juist een van de doelen van de ­decentralisaties. Bron: Binnenlands Bestuur LEERKRACHT VAAK ONDESKUNDIG QUA PESTEN Leerkrachten zijn niet deskundig genoeg om pesten aan te pakken, terwijl de rol van de leerkracht juist bepalend is voor het aantal gepeste kinderen in de klas. Dat concludeert Beau Oldenburg op basis van onderzoek waarop zij 19 januari promoveert aan de Rijks­ universiteit Groningen. Oldenburg onderzocht de beleving en het gedrag van leerlingen en de leraar bij pesten. Uit onderzoek bij zeven basisscholen in groep 5 blijkt dat pesten vaak gebeurt buiten het gezichtsveld van de leraar. In bijna iedere klas wordt wel gepest, maar het is moeilijk te bepalen of een leerling echt gepest wordt. Oldenburg meent dat leerkrachten de situatie van gepeste leerlingen kunnen verbeteren als zij beter toegerust zijn.

Leraren moeten daarbij realistische doelen stellen. Bron: Rijksuniversiteit Groningen TIEN MODULES VOOR SCHULDHULPVERLENING Sociaal Werk Nederland heeft alle taken en activiteiten van sociaal werkers rondom schuldhulpverlening ondergebracht in tien modules. Elke module beschrijft een specifieke kwaliteit van het sociaal werk bij effectieve en duurzame schuldhulpverlening. De bijbe­ horende notitie beschrijft wat sociaal werk – en daarbinnen de functies sociaal raads­ liedenwerk, maatschappelijk werk en ouderenadvies – te bieden heeft. Volgens Sociaal Werk Nederland is sociaal werk onmisbaar in de schuldhulpverlening. Sociaal werkers kunnen als geen ander de (financiële) zelfredzaamheid van schuldenaren inschatten en hen aanspreken. Ze helpen met het ordenen van de papierwinkel. Ze geven budgetbegeleiding, helpen met het aanvragen van voorzieningen en begeleiden vrijwilligers. ‘Sociaal werkers reflecteren voortdurend op hun eigen handelen. Deze notitie en de tegelwijsheden in de kantlijn helpen daarbij,’ aldus Sociaal Werk Nederland. Bron: www.sociaalwerknederland.nl SOCIALE TOP 2017 IN EINDHOVEN Op de Sociale Top 2017 ontmoetten zevenhonderd mensen (mantelzorgers, vrijwilligers, burgerinitiatiefnemers, zorgprofessionals, ondernemers, bestuurders) elkaar op maandag 23 januari in Eindhoven (foto) om in gesprek te gaan over uitdagingen rondom onder andere zorg, ­onderwijs, wonen, werk en integratie. Zij wisselden ideeën uit over hoe het beter kan in Nederland. In de middag vormde de stad en omgeving het toneel van de top. De deelnemers bezochten vijftig plekken die een link hebben met het sociaal domein, zoals scholen, buurthuiskamers, dorpshuizen, sportverenigingen, burgerinitiatieven en zorginstellingen. In elk gesprek stonden concrete dilemma's en ­uitdagingen centraal van inwoners en organisaties in Eindhoven. In het Klokgebouw in de wijk Strijp-S opende minister Ronald Plasterk de Sociale Top 2017. Bij het afsluitende ­programma kwam onder anderen staatssecretaris Van Rijn (VWS) aan het woord.

Bron: www.studio040.nl

P SCHUDDER Schuldig Het onderwerp schulden is hot. Er ­worden veel bijeenkomsten, congressen en symposia georganiseerd over dit ­thema. Onderzoeken en rapporten vliegen je om de oren. De prachtige documentaire ‘Schuldig’ trok veel kijkers en leidt tot discussie. Eigenaar Dennis van dierenwinkel Ambulia in AmsterdamNoord stal onze harten (net als de ­andere hoofdpersonen trouwens). ­Niet ­gezien? Alsnog kijken dan! Verplichte kost en makkelijk te vinden.

Maar nu. Willen we dat mensen in dit soort situaties belanden? Hoe kunnen we dat voorkomen? Willen we dat voorkomen? Hoe verantwoordelijk zijn ­mensen voor hun eigen ellende? ­Wanneer grijpen we in? Niet zo ­makkelijk te beantwoorden.

We hebben de samenleving erg ingewikkeld gemaakt. Steeds meer mensen kunnen nauwelijks meekomen. Vooral als je in de problemen raakt, komen de regels op je af. Een kleine schuld groeit in korte tijd uit tot een grote schuld. Als je een uitkering aanvraagt is er een wachttijd, maar je kosten lopen door.

En dat allemaal ‘volgens de regels’.

O­nbegrijpelijk, maar zo werkt het.

En dan ga je naar de hulpverlening – en ook daar zijn de regels leidend. Formulieren, dossiers en protocollen. ‘U moet de volgende keer wel deze brief en dat formulier meenemen, anders kunnen wij u niet helpen’. Voor een gewoon praatje over hoe het met je gaat, is bijna geen tijd. Dat maakt mensen boos. Ze voelen zich niet gehoord en niet gezien.

En dan komt er iemand met simpele antwoorden. Het is de schuld van de buitenlanders, de islam, de elite, de ­anderen.

Het is bijna 15 maart.

Marc Räkers

Voor meer nieuws ga je naar www.sozio.nl. En abonneer je op de gratis e-nieuwsbrief van Sozio die maandelijks op je digitale deurmat valt.

Sozio 1 februari 2017

|5

FINANCIËLE KERMIS Karin Hooiman is moeder van Kofi, een jongen van eenentwintig jaar die verstandelijk gezien twee jaar is. Hij is autistisch.

2015

Niet de instelling waar Kofi woont, maar ik ben de curator van Kofi, want ik geloof heilig in scheiding der machten. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Terwijl het zó mooi begon: Kofi kreeg vanaf zijn achttiende een uitkering en dus hoefde ik zijn kosten niet meer te dragen. Maar ik had geen idee van de financiële ­kermis die me te wachten stond.

Op Kofi's groep is een man van dertig met een tandeloze mond. Zijn ouders kunnen geen prothese betalen. ‘Je moet tegenwoordig weer hopen op ­rijke familie,’ zucht een manager.

Rekent u mee? Van Kofi's uitkering blijft na aftrek van eigen bijdrage en servicekosten de helft over. Dat gaat opnieuw in tweeën dankzij de zorgverzekering. Na aftrek van vervoerskosten resteert negentig euro. Dat bedrag gaat bij stuiterbal Kofi vooral op aan nieuwe schoenen.

Los van dit soort incidenten zijn er sluipende prijsverhogingen. Steeds ­vaker verhaalt de instelling kosten op de bewoners. Een grote klapper was het in rekening brengen van begeleiding buiten de knarsende poorten van het instellingsterrein. Vijf daagjes vakantie in een Drents bungalowpark à 1300 euro. Gelukkig betaalde de ­Rotary, maar die is daarmee gestopt, dus dat wordt twintig jaar sparen voor de volgende keer. Natuurlijk maakt ­ieder mens zulke kosten, alleen hebben die geen dure begeleiding en kleinschalige voorzieningen nodig.

Maar de grootste doorn in mijn oog zijn de oneindige herberekeningen van de eigen bijdrage. Met terugwerkende kracht. En dat gaat niet over kleine bedragen. In het jaar 2015 kreeg ik achtereenvolgens 175 euro,

Euro

Netto uitkering 600 Vaste lasten

Eigen bijdrage CAK -180 Bijdrage in kosten voor opname instelling.

Ziektekosten -145 Maandlasten plus eigen risico.

Servicekosten instelling -110 Waskosten, gymnastiek, versnaperingen buiten bad bed en brood.

Curatorbijdrage -75 Bijdrage in kosten voor vervoer.

Vrije bestedingsruimte 90 Variabele lasten Kleren -70 Grootste kostenpost, extreem snel schoenen verslijten.

Sparen voor fiets, iPad -15 Fietsen, foto’s kijken, wandelen en

en skeelers skeeleren doet hij de hele dag.

Elke vijf jaar moet hij ze vervangen.

Over voor sparen midweek -5 In dit tempo kan hij eens per twintig

vakantie jaar vijf dagen op vakantie.

580 euro, 341 euro en ten slotte 178 euro als eigen bijdrage te verhapstukken. Datzelfde jaar leidde een belastingteruggave over 2012 zelfs tot een verhoging van de eigen bijdrage die de belastingteruggave overtrof.

Uren en uren zat ik driftig tikkend achter mijn computer. Hele spreadsheets toverde ik vol met controles van berekening 1, 2, 3 en 4. Even uitzoeken, was het nou apart gefactureerd, al ­ingehouden op de uitkering, of een beetje van beide? Giftig van woede blies ik helpdeskmedewerkers omver.

Willen jullie me gek hebben? Protesteren werd mijn beroep. Mijn gevecht met het veelkoppige monster van de bureaucratie, die gigantische octopus.

Wist ik er een tentakel af te slaan, werd ik prompt door tien andere bekneld.

Er vielen in de loop der tijd zó veel enveloppen op de mat, dat me de aanvechting bekroop ze ongeopend in de

0

vuilnisbak te sodemieteren. Ik besefte, als je het moet zien te rooien met een smalle beurs en weinig autonomie (omdat de meeste kosten opgelegd worden), zit je voor je het weet diep in de schulden. Je zal maar eens géén goed stel hersens en een grote bek hebben. Dan ben je een speelbal van de elementen.

Gelukkig weet ik schuldenvrij rond te komen. Sterker nog, zijn buffer groeit, want ik blijf zo zuinig als de hel en stort regelmatig geld bij. Ik ben namelijk een moeder met een missie. ­Regeren is vooruitzien, moet u weten.

Mocht het er ooit van komen dat Kofi's gebit het begeeft, dan zal hij niet met een tandeloze bek hoeven rondlopen. Daar gaat onder narcose een kunstgebit in. Het zal me wat duizendjes kosten, maar hij is het waard.

Lees meer op: http://dewereldvankofi.blogspot.nl/

Sozio 1 februari 2017

|21

CROSSMEDIA RECENSIE

IK WEET NOG GOED…

SIGNALEMENTEN

Joke de Jonge 96 pagina's | € 24,90 Uitgeverij SWP ISBN: 9789088506857

Een bijzonder boek: een verhalenbundel speciaal voor mensen met beginnende dementie en mensen in hun directe omgeving. De kracht van de verhalen wordt in de inleiding omschreven als 'ongekend': je kunt als lezer niet alleen plezier beleven aan de verhalen, ze kunnen ook herkenning oproepen en houvast bieden. Elk hoofdstuk bestaat uit een vast aantal onderdelen. Een belangrijk onderdeel is reminisceren: het bewust ophalen van positieve herinneringen. Daarnaast is er aandacht voor geluiden, passende traktaties, gedichten, liedjes, versjes, beeldmateriaal, voorwerpen en activiteiten; allemaal middelen om het zojuist voorgelezen verhaal te ondersteunen en de ervaring te versterken. De thema’s van de verhalen zijn tijdloos en op iedereen van toepassing. Zo komen onder andere ‘de lekkerste appeltaart’,‘een lekker bakkie koffie’ en ‘die strenge winters’ voorbij.

In het verhaal ‘Telefoneren op zondagmiddag’ wordt gesproken over de telefoon bij de overburen; zij hadden er als eerste eentje. Het was een deftig zwart exemplaar met een draaischijf waar mensen in het begin nogal eens in schreeuwen omdat degene aan de andere kant van de lijn zo ver weg was. En voor een telefooncel stond een lange rij wachtenden. Op de

volgende twee pagina’s staan dan allerlei foto’s van telefoons, telefooncellen en telefoonboeken. Deze pagina’s geven de voorlezer de mogelijkheid om het gesprek te personaliseren en zintuiglijk te ondersteunen. Het is als voorlezer wel belangrijk dat je deze laatste pagina’s eerst leest, omdat hier de tips voor geluiden en ondersteunend beeldmateriaal worden genoemd.

Zo voorkom je dat je na het voorlezen pas ontdekt dat er allerlei mogelijkheden waren om het verhaal te ondersteunen.

Ik weet nog goed... is een leuk praktisch boek voor iedereen die met beginnend dementerende mensen verkeert.

Mirjana Petrovic Mirjana is teamleider bij een woon­ voorziening voor verstandelijk beperkte cliënten. Ze is auteur van de boeken­ serie Pieter en Sofie wonen begeleid zelfstandig en ze is redactielid van ­Sozio.

BROEDERPLICHT 'Vanaf mijn geboorte was mijn bestaan beladen. Mijn moeder wilde via mij haar lieveling weer tot leven wekken. Mijn vader herinnerde ik aan zijn grootste stommiteit. Mijn broer Gerard zag mij als het vleesgeworden bedrog van mijn ouders en richtte zijn woede op mij. Er waren maar twee leden in het gezin voor wie ik er gewoon mocht zijn: Daniel was blij met me, en voor Sophie was ik de enige Lodewijk die ze kende.' Tomas Murris (een pseudoniem) zet

22|Sozio 1 februari 2017

zich al zijn hele loopbaan in voor kinderen en jongeren die te maken hebben met ontwrichtende levensomstandigheden, net als Lodewijk, de hoofdpersoon in Broederplicht. Wanneer Lodewijk jong is, ontdekt hij hoe een gebeurtenis in het leven van zijn ouders en oudste broer grote invloed heeft op de gezinsverhoudingen. We volgen Lodewijk als kind, als student, en later als getrouwde man en professional in de jeugdzorg. Hoe verwerk je iets wat je zelf niet hebt

meegemaakt? Hoe vind je je weg als je je hele leven het gevoel hebt een ander te moeten zijn? Deze roman leest vlot weg, en laat zien hoe pijn en trauma zich door generaties en binnen een gezin nestelen.

Professionals in zorg en welzijn hebben altijd aandacht en oog voor het verhaal van hun cliënt en het systeem eromheen, maar hoe zit het eigenlijk met je eigen verhaal?

Tomas Murris 135 pagina's | € 17,95 Uitgeverij Paris Books ISBN: 9789492179517

Samenstelling: Jurja Steenmeijer

HANDBOEK ETHIEKONDERSTEUNING

SIGNALEMENTEN

Dit handboek biedt een praktische introductie in de ethiekondersteuning en is speciaal bedoeld voor gezondheidszorgorganisaties. De inhoud is echter ook goed bruikbaar voor ­andere vormen van zorg en welzijn. Ethiek­ ondersteuning omvat verschillende vormen van ethische consultatie en reflectie, zoals het moreel beraad. Daarnaast beschrijft het de competenties die nodig zijn voor goede ethiekondersteuning en gaat het in op verschillende manieren waarop ethiekondersteuning in een zorgorganisatie kan worden geïmplementeerd. Het Handboek ethiek­ ondersteuning bevat praktische tips, voorbeelden uit de praktijk ter inspiratie en ­kwaliteitskenmerken. Je kunt er zo mee aan de slag, of je nu ethicus, bestuurder of professional bent. Het handboek is gebaseerd op praktijkonderzoek en actieve inbreng van ­participanten in het Netwerk Ethiek Ondersteuning Nederland (NEON).

Laura Hartman, Froukje Weidema, Guy Widdershoven en Bert Molewijk 200 pagina’s | € 29,90 Uitgeverij Boom ISBN 9789089538864

Regie Sarah Sylbing en Esther Gould Uitgezonden door HUMAN www.schuldig.nl

Vanaf november 2016 werd de serie ‘Schuldig’ uitgezonden. Deze zesdelige documentaire gaat over bewoners van de Vogelbuurt in Amsterdam: een roerige volksbuurt met charmante laagbouw en uitgesproken karakters. En veel, heel veel schulden. In de documentaireserie staan niet alleen de bewoners met schulden centraal, maar ook de ‘werelden eromheen’: de deurwaarder, de hulpverlener, de schuldeiser en de lokale politiek. Maak kennis met Ditte, Carmelita, Dennis, Ron, Ramona, Will en Paul, die allemaal op hun eigen manier de strijd aangaan tegen ongeopende rekeningen en een vastgelopen systeem.

De serie trok veel aandacht, en belandde zelfs – heel verrassend – op de vijfde plaats van de Volkskrant Serie Top 10. Naar aanleiding van de documentaire werden debatavonden georganiseerd in vijf grote ­steden. De ‘stille’ problematiek heeft een gezicht en een stem gekregen, en hopelijk is dat de basis voor meer aandacht en goede hulpverlening voor iedereen die met armoede te maken heeft.

SIGNALEMENTEN

SCHULDIG

Sozio 1 februari 2017

|23

Maakt kennis toegankelijk

Aansturen en begeleiden van wijkteams In aanloop naar de transitie per 1-1-2015 hebben veel gemeenten wijkteams ingesteld om al werkende een werkwijze te ontwikkelen die in lijn is met de doelen van de transitie, namelijk; transformatie en bezuiniging.

Teamleiders en andere begeleiders van wijkteams hebben in de transformatie verschillende functies ten aanzien van deze wijkteams. In de praktijk blijken zij echter onvoldoende tijd en handvatten te hebben om hun nieuwe rollen goed te vervullen. Deze cursus geeft deelnemers kennis en instrumenten om hun eigen rol als teamleider of begeleider van transformerende wijkteams beter vorm te geven.

Laveren tussen scheidingsprocessen Om te kunnen laveren tussen alle aandachtspunten die een scheidingsperiode en/of na-huwelijkse periode nu eenmaal met zich meebrengt, is inzicht in hoe cliĂŤnten met hun scheiding omgaan een voorwaarde.

Deze training behandelt een methodiek uit de ScheidingsNavigator™ rondom het emotionele - en praktische proces van een (echt-)scheiding.

Gemeenten: sturen op nieuwe rol en werkwijze in de transformatie Veel gemeenten hebben wijkteams ingericht om uitvoering te geven aan de transformatie in de zorg. Zij richten zich nu vaak vooral op de wijkteams en wat die te leren hebben. Wijkteams kunnen de transformatie echter niet in hun eentje tot stand brengen. Om de gewenste werkwijze te kunnen ontwikkelen hebben zij ruimte, ondersteuning, daad- en denkkracht nodig van alle partijen om het wijkteam heen, zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie. Hoe? Dat leert u in deze training.

Kijk voor meer informatie op www.logavak.nl/categorie/51/sociaal-domein

Logavak Opleidingsgroep |

đ&#x;“žđ&#x;“ž 020 622 77 95

|

⌂ www.logavak.nl

|

✉ info@logavak.nl

ogen

blik

tekst Huub Wiltschut, foto Tiva Pam

ANGELIQUE VAN DEN BROEK | Sinds 2015 werkt Angelique van den Broek bij WIJ 3.0. Ze begeleidt mensen in of naar werk die door verstandelijke, lichamelijke of geestelijke beperkingen een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt.

Op de foto zien we Angelique in gesprek op de locatie van WIJ 3.0 in Utrecht Overvecht.

Lees het interview met Angelique in de rubriek ‘Vakmanschap’ door Huub ­Wiltschut op pagina 38.

Sozio 1 februari 2017

|25

foto Mieke Meessen

AUWders AUWders? Ja, want ouderschap doet soms pijn – net als het werken met ­ouders. In deze column deelt José Koster haar ­ervaringen met ouders en ouderschap Na 22 jaar verbrak zij haar relatie. ­Samen hebben ze drie kinderen tussen de 4 en 10 jaar. Naast haar zware baan in het onderwijs droeg zij de volledige zorg voor hen. Hij was meestal weg.

Waar hij was, wist ze nooit. Was hij er wel, dan was de sfeer gespannen en ­onveilig.

Drie maanden had ze hem niet gezien, toen hij opeens voor de deur stond en zei voor altijd terug te gaan naar het ­Afrikaanse land waar zijn wortels liggen.

Vóór hij vertrok, wilde hij afscheid nemen van de kinderen en zijn zoontje van 4 wilde hij even meenemen, om hem te dopen.

Ze kwam bij me langs. Wat moest ze doen? Ze was boos en in de war. Waarom zou ze hem het jongetje meegeven voor een doop? Waarom zou ze hem überhaupt tegemoet komen? Nooit kon ze rekenen op hem, altijd stond ze er ­alleen voor. ‘De kinderen zijn bang voor hem,’ vertelde ze. Hij dwong hen stil te zijn als hij thuis was, dreigde dan bij elk geluidje met straf en deelde regelmatig een klap uit. Ruzies met haar liepen vaak uit op geweld.

‘Wat zou je willen?’

‘Ik wil dat hij gaat en nooit meer terugkomt. Waarom moet hij nu opeens ­afscheid nemen? En dan die doop! Hij keek amper naar ze om!’ En als hij er dan eens was, moesten de kinderen ­dagen bijkomen. ‘Misschien wil hij ze wel meenemen.’

Ik begreep haar. Ze wil haar kinderen ­beschermen. Rust en veiligheid bieden.

Waar zal het afscheid toe leiden? Ik schrik, want dit is heftig en zorgelijk.

Ik probeer mij in te leven in de vader. Los van wat voor man het is en hoe kwalijk hij zich gedraagt, hij is de vader van deze kinderen. Ik kan mij voorstellen dat het afschuwelijk is je kinderen – en voor sommige culturen specifiek je zoon – voorgoed achter te laten. Je kind laten dopen, kan een geruststelling zijn. ­Misschien is dopen voor deze vader zelfs de voorwaarde om de stap te kunnen zetten om te vertrekken?

Persoonlijk geloof ik dat goed afscheid nemen van groot belang is voor de ­kinderen, voor vader en – misschien pas later voelbaar – zeker ook voor moeder.

Dat geeft rust in het systeem. Als de pijn,

Vóór hij definitief vertrok, wilde hij zijn zoontje laten dopen

José Koster

angst en kritiek van moeder ertoe leiden dat ze de man die ooit heel belangrijk voor haar was (ze hebben samen drie kinderen, ooit was er sprake van liefde) nu afwijst, dan wordt afscheid nemen ­‘afsnijden’. Dat kost veel energie voor ­iedereen en blijft stiekem doorwoekeren.

Bovendien kan het leiden tot gespleten loyaliteit bij de kinderen – iets wat ­moeder later duur kan komen te staan.

Hoe zou het zijn om hem zijn plek te geven door hem, binnen een veilige setting, als vader te ‘eren’? Hoe zou het zijn om mee te gaan in zijn wens zijn zoon te ­dopen en hem te vragen daarna alle drie de kinderen zijn zegen te geven?

Voor de kinderen zal dat een enorme rust geven. En dus ook voor moeder. ­Zeker wanneer ze straks pubers worden.

Paradoxaal genoeg lijkt geen afscheid nemen mij onveiliger dan het wel doen.

Maar het is een heel grote opdracht voor een moeder in deze situatie. Als het haar lukt, bereikt zij eerder wat zij wil: rust in de relatie.

José Koster biedt training, onderwijs en coaching aan beroepskrachten in onderwijs, zorg en welzijn. Ook leidt ze oudergerichte projecten (www.josekoster.nl).

Sozio 1 februari 2017

|33

de worsteling

Illustratie Rik Verharen

Anneke houdt van een bier

Anneke is een vrouw van 65 jaar met een verstandelijke beperking die begeleid woont. Ze heeft een eigen appartement in een woonvoorziening waar nog negen andere mensen wonen. Er is dagelijks begeleiding aanwezig in

34|Sozio 1 februari 2017

de ochtend en in de avond. Anneke werkt vijf dagdelen bij een bedrijf waar ze inpakklussen doet. Anneke krijgt ­wekelijks zakgeld, waar ze haar boodschappen van doet.

Anneke drinkt graag bier. Ze deed dat

Coördinatie De Worsteling: Mirjana Petrovic

tje, of twee in het verleden dagelijks en dronk thuis, op terrasjes of in de kroeg.

T­egenwoordig koopt Anneke wekelijks acht halve liters bier, volgens afspraak met haar zus Agnes (haar wettelijk vertegenwoordiger). Maar Anneke lijkt zich niet aan deze afspraak te houden.

Anneke moet van de boodschappen die ze doet de bonnetjes bewaren. De laatste keer dat Agnes de bonnetjes checkte, bleek Anneke veel meer bier gekocht te hebben dan afgesproken.

Agnes probeerde dit met haar te bespreken, maar Anneke sloot zich af en leek zich ‘betrapt’ te voelen.

De begeleiding ziet geen verandering in Annekes gedrag. Ze verschijnt niet met te veel drank op in de algemene ruimte en ruikt niet naar alcohol. ­Anneke gaat gewoon naar haar werk.

Wel heeft ze onlangs aangegeven wat vermoeid te zijn. De begeleiding weet echter dat Anneke laat (na 00.00) naar bed gaat en vroeg (6.00 uur) ­opstaat. Hier zou de vermoeidheid ­vandaan kunnen komen.

Op verzoek van Agnes en in overleg met Anneke controleert de begeleiding wekelijks de voorraad bier in Annekes koelkast. Dit klopt soms wel en soms niet. Ook zegt Anneke soms dat ze niet

alle bier in de koelkast bewaart; hoeveel bier ze dan waar heeft, vertelt ze niet. De begeleiding mag niet zomaar kasten controleren, dus daar stopt de controle.

Agnes vertelde de begeleiding dat ­Anneke onlangs in één maand 68 blikken bier heeft gekocht. Agnes maakt zich vreselijk veel zorgen om Anneke.

Ze is bang dat Anneke haar vader ­achterna gaat, die alcoholist was en overleed aan alcoholmisbruik. Anneke lijkt hieraan geen boodschap te hebben. Agnes koppelt stevige consequenties aan het biergebruik van Anneke.

Zo mag Anneke niet op vakantie als ze zo blijft doorgaan met het overmatig kopen van bier. Of ze mag niet langer een weekend naar haar zus, een uitstapje waar Anneke veel plezier aan beleeft.

De begeleiding hinkt op twee gedachten. Ze mogen niet ten koste van ­Anneke extra controles doen of zaken verbieden; ze willen hun band met ­Anneke niet op het spel zetten, ook om te voorkomen dat Anneke bonnen weggooit of stiekem boodschappen doet.

Aan de andere kant begrijpen ze de zorgen van Agnes. Wat kan een oplossing bieden?

Toen Agnes de bonnetjes checkte, had Anneke veel meer bier gekocht dan afgesproken

Jorien van Dort, orthopedagoog) Het is duidelijk dat de situatie van Anneke en Agnes geen simpele oplossing kent. Omdat Agnes met Anneke niet goed over de gemaakte afspraak kan praten, is het niet duidelijk waar het precies mis gaat. Allereerst is het van belang de behoeften van Anneke in kaart te brengen en te zoeken naar een patroon. Misschien wil Anneke graag op twee momenten per dag bier drinken, en pakt zij dan twee keer een halve liter, omdat deze volgens afspraak gekocht zijn. Als zij dit vaker doet, komt zij niet uit met het aantal bierblikjes dat zij gekocht heeft en zal zij er waarschijnlijk meer kopen. De grote blikken met halve liters zijn dan niet goed te verdelen over de week. Zij kan dan beter kleinere blikjes kopen zodat ze op verschillende momenten bier kan drinken zonder echt meer te drinken. Hier moet wel een duidelijke structuur in zitten, bijvoorbeeld een maximaal aantal bierblikjes per dag.

Natuurlijk is het geen gezonde oplossing om bij een grotere behoefte aan bier ook de maximale hoeveelheid aan te passen. Als Anneke meer bier wil drinken dan een halve liter per dag, kan bijvoorbeeld de afspraak worden gemaakt dat zij dan een vervanger van alcoholhoudend bier koopt, zoals alcoholvrij bier. Daarnaast kan er een andere afspraak gemaakt worden voor het weekend.

Wat mogelijk ook kan helpen is structuur aanbrengen in alle boodschappen.

Hoeveel geld heeft Anneke per week te besteden, en wat mag zij hiervan aan bier besteden? Mogelijk zou het Anneke helpen in haar boodschappenlijst structuur te krijgen: 'Dit bedrag moet ik per week minimaal uitgeven aan gezonde boodschappen.' Hierdoor is er minder

Sozio 1 februari 2017

|35

➽

Vakliteratuur Voor studenten en professionals in het sociale domein De kern van participatief actieonDerzoek Ferdie Migchelbrink ISBN 9789088506123 | 336 pagina’s | € 37,50 Bestel zonder verzendkosten op: www.swpBook.com/1843

HanDboek praktijkgericHt onDerzoek zorg, welzijn, wonen en werken Ferdie Migchelbrink ISBN 9789088506864 | 416 pagina’s | 3e gewijzigde druk | € 39,50 Bestel zonder verzendkosten op: www.swpBook.com/1917

projectmatig werken en onDerzoek Een handleiding voor professionals in onderwijs, zorg, welzijn en wonen Ferdie Migchelbrink ISBN: 9789088502149 | 384 pagina’s | € 24,90 Bestel zonder verzendkosten op: www.swpBook.com/1450

weten wat werkt Passend evaluatieonderzoek in het sociale domein Jurriaan Omlo, Martijn Bool & Peter Rensen ISBN 9789088504198 | 240 pagina’s | € 29,95 Bestel zonder verzendkosten op: www.swpBook.com/1658

omgaan met sociale complexiteit Professionals in het sociale domein Hans van Ewijk ISBN 9789088505522 | 168 pagina’s | 2e druk | € 26,90 Bestel zonder verzendkosten op: www.swpBook.com/1784

slim kwaDraat = anDers Een discussie- en werkboek social work Katja Koester ISBN 9789088505461 | 224 pagina’s | € 29,90 Bestel zonder verzendkosten op: www.swpBook.com/1777

HanDboek werken in De wijk Jean Pierre Wilken & Anne-Marie van Bergen ISBN: 9789088506246 | 320 pagina’s | € 39,50 Bestel zonder verzendkosten op: www.swpBook.com/1854

basisboek gescHieDenis sociaal werk in neDerlanD Dr. Maarten van der Linde ISBN: 9789088506802 | compleet herziene en uitgebreide druk | 460 pagina’s | € 29,90 Bestel zonder verzendkosten op: www.sociaalwerk.swpBook.com

Uitgaven van Uitgeverij SWP zijn verkrijgbaar bij (online) boekhandels in Nederland en België postbus 12010 | 1100 aa amsterdam-zuidoost | tel. 020-3307200 | contact@mailswp.com | www.swpbook.com | twitter @swp01

de worsteling

➽ ruimte in haar budget voor bier.

Agnes lijkt door de zorgen om Anneke in een negatieve benadering te vervallen.

Zij wil de situatie zo veel mogelijk controleren en neigt naar straffen. Dit is een begrijpelijke reactie, die waarschijnlijk niet het gewenste effect heeft. Een mogelijk alternatief is werken met een beloningssysteem. Als Anneke haar boodschappen goed heeft gedaan, dan krijgt zij bijvoorbeeld meer tijd met haar zus, of spaart zij punten voor een leuke vakantie. Als de nadruk niet meer ligt op wat Anneke ‘fout' doet, kan Agnes misschien ook beter met haar praten over haar zorgen zonder dat Anneke zich afsluit. Mocht dit toch een probleem blijven, dan kan de begeleiding een rol spelen. Zij zouden bijvoorbeeld haar behoeften in kaart kunnen brengen, zodat er duidelijkere afspraken kunnen worden gemaakt. Ook zouden zij een mogelijke vaste structuur in uitgaven of een beloningssysteem kunnen begeleiden, zodat Agnes minder controlerend en meer begeleidend contact kan hebben met Anneke.

Karen Poot, logopedisch coach en interactiedeskundige bij ‘Aansluiten bij Communicatie’ Het eerste wat mij opvalt, is de leeftijd van Anneke. Zij is 65 jaar – waarom is het drankgebruik nu (pas) reden tot zorg?

Het tweede wat mij opvalt, is de hoeveelheid bier die genoemd wordt. Over één maand heeft Anneke de dubbele hoeveelheid gekocht van wat volgens

de afspraak zou mogen. Of dit problematisch is hangt af van veel factoren, maar die komen voor mij niet duidelijk uit het verhaal naar voren.

Ten derde valt mij nog op dat begeleiding niets aan haar merkt, zij naar haar werk gaat, deelneemt aan het gemeenschappelijk leven op de woonvoorziening en goed functioneert.

Een eerste stap is dat de begeleiding samen met Anneke in gesprek gaat over bier drinken in het algemeen. Belangrijk daarbij is dat begeleiding er neutraal in staat en een veilige, vertrouwde en ontspannen situatie creëert waarin Anneke zich vrij voelt om na te denken en te vertellen over wat haar bezighoudt. Als begeleider luister je vooral en kun je daar waar het verhelderend werkt, tekeningen maken.

Een tweede stap is dat Agnes en Anneke elkaars perspectief leren kennen en kunnen begrijpen. In dit gesprek kan begeleiding met name Anneke ondersteunen in het vertellen van haar verhaal en observeren of Anneke het verhaal van Agnes goed begrijpt.

Een derde stap is gezamenlijk kijken waar veranderingen mogelijk zijn, zodat alle partijen tevreden kunnen zijn met de uitkomst. Stel dat Anneke vooral drinkt omdat zij daar rustig van wordt (zelfmedicatie), dan hangen de vervolgstappen daar van af. Stel dat het gaat om de smaak van bier, dan zou Anneke over kunnen stappen op alcoholvrij bier.

Stel dat het gaat over twee drankjes per dag, dan is een optie om flesjes te kopen in plaats van blikken. En zo zijn er meer oplossingen mogelijk.

REAGEREN? Benieuwd naar andere reacties? Surf dan naar www.sozio.nl/worsteling.

Wil je zelf een reactie plaatsen, dan kan dat. Mail deze naar sozio@mailswp.com. Onder inzenders verloten we een boekenbon.

Tot slot: dit verhaal gaat niet over hoeveelheden; er spelen hele andere dingen; met name bij Agnes. Het allerbelangrijkst in deze casus is dat zowel Agnes als Anneke serieus genomen worden. Geef ruimte geven voor beider verhalen, bekijk zonder oordeel wat er precies speelt, wees nieuwsgierig naar de beleving en motivatie van de beide zussen, neem Anneke stap voor stap op haar niveau mee in het maken van afspraken, en zorg voor een betere afstemming en minder spanning tussen de twee zussen.

Reactie op vorige 'Worsteling' (Sozio nummer 6, 2016, pagina 34) Arie Hordijk, docent SPH en super­ visor, Academie voor Sociale Studies, Christelijke Hogeschool Ede Gelukkig stellen alle drie de commentatoren duidelijk dat de hond verbieden geen optie is. Het team had dat kennelijk wel graag gewild. Het probleem in de casus is niet dat Nelleke een hond wil, maar dat haar begeleiders bang zijn voor die hond. Het zou dan te gek voor woorden zijn dat zij Nelleke zouden verbieden een hond in huis te nemen. In de commentaren worden genoeg praktische alternatieven aangereikt. Dat de hond van een gevaarlijk ras is, moet niet worden gebagatelliseerd. Het is verstandig om Nelleke goed in te lichten over (het gedrag van) de hond, overigens zonder de angst van de begeleiders op haar over te dragen. En verder moeten de begeleiders bereid zijn een risico te nemen. Cliënten beschermen tegen alle mogelijke risico’s is iets wat hulpverleners moeten afleren, helemaal als die 'bescherming' vooral hun eigen angst betreft.

Sozio 1 februari 2017

|37

foto Huub Wiltschut

vakmanschap Hoe komen containerbegrippen als ‘competenties’, ‘beroepsvaardigheden’ en ‘kernkwaliteiten’ in de ­praktijk tot uiting? In de rubriek ‘Vakmanschap’ vertellen professionele sociaal werkers over hun werkzaamheden. Angelique van den Broek (48) is coach bij WIJ 3.0 in Utrecht. WIJ 3.0 biedt activiteiten en toeleiding naar werk voor mensen die vanwege verstandelijke, lichamelijke of geestelijke problematiek een grote afstand hebben tot de maatschappij en de arbeidsmarkt. Angelique begeleidt hen in of naar (vrijwilligers)werk.

‘Ik wil mensen helpen zichzelf te helpen’ Waaruit bestaat jouw vakmanschap?

Angelique van den Broek:‘Ik stel de ontmoeting centraal en probeer mensen te helpen om zichzelf te helpen. Ik sluit aan bij de ander om van daaruit te kijken wat mogelijk is. Daarmee gaan we aan de slag, waarbij we niet voorbijgaan aan de problematiek en beperkingen. Ik noem dat "luisteren met je hart", goed afstemmen op de persoon en kijken waar de ­ondersteuningsbehoefte ligt. Vanuit gelijkwaardigheid heeft ieder daarin een eigen aandeel. Ik neem iedereen serieus, met wat voor vraag dan ook en ongeacht afkomst of achtergrond.

‘De inzet van ons allebei is nodig om tot een goed contact te komen, zodat mensen vervolgens hun leven weer op de rails kunnen krijgen. Vaak gaat het met kleine stapjes, maar ook kleine stapjes vormen vooruitgang. Werk is daar een onderdeel van. Maar voor sommige mensen is stabiel blijven al een hele opgave en dat is net zo goed ontwikkeling.’

doelgroep vraagt dat ook. Ik moet scherp blijven in wat ik doe.’

Hoe kom je aan die vaardigheden?

‘Ik kreeg van jongs af aan mee goed te kijken en luisteren naar anderen. Daarnaast heb ik mijn levenservaring en volgde ik diverse opleidingen en cursussen. Ik vind het belangrijk mezelf te blijven scholen. Zich ontwikkelen geldt niet alleen voor de ander, maar zeker ook voor mij. Het werken met deze

Wat leren anderen van jou en jij van hen?

'Ik werk zelfstandig, maar maak ook deel uit van verschillende teams, samenwerkingsverbanden en werk samen met collega’s op diverse locaties. Lange tijd was ik de jongste, maar ik kom geleidelijk in een "seniorenfase" waarin collega’s mij steeds vaker opzoeken om te sparren,

38|Sozio 1 februari 2017

Wat merkt de cliënt van jouw vakmanschap?

‘Ik hoor van hen dat zij de gelijkwaardigheid belangrijk vinden. Ik probeer dat te doen waardoor zij het beste uit zichzelf halen. Ik vraag wat de ander nodig heeft, vul dat niet voor de ander in. Het is geen alleen laten, maar waar zij zelfstandig kunnen zijn, laat ik dat. Ik kan ondersteunen, maar hoef niet over te nemen. Mijn cliënten voelen dat veranderingen vanuit henzelf komen. Als mensen daadwerkelijk iets willen veranderen, of een wens hebben in hun leven, is het belangrijk dat zij met hun ­eigen oplossing komen. Het hoeft niet altijd zwaar te zijn. Ik werk vaak met ­humor. Ik vind elke dag nieuw en verrassend. De doelgroep blijft me verrassen en ik vind het heerlijk om met hen te werken.’

zaken te bespreken en ik kan hen ondersteunen om hun professionaliteit te vergroten. Met mijn achtergrond ben ik gewend zaken in mijn eentje te doen, maar ik leer van mijn collega’s dat het delen grote meerwaarde heeft. Op die manier kom ik tot andere inzichten.‘ Wat kun je zelf beter ontwikkelen?

Angelique lacht voluit: ‘Mezelf op de kaart houden. Ik zet liever de ander in het licht.’

Wat is je ambitie?

‘Mijn hart ligt bij het begeleiden van mensen. Het geeft me enorm veel energie en ik blijf mezelf ontwikkelen. Ik ­geniet van elke dag en wil dit werk nog lang blijven doen.’

Huub Wiltschut

Angelique van den Broek was altijd al geboeid door wat mensen doen en wat maakt dat zij in beweging komen. Ze was enige tijd doktersassistente, maar de 'binnenkant van mensen’ ging haar steeds meer interesseren. ­Angelique volgde de academie voor Integrale Menswetenschappen, diverse andere specialisaties, verdiepingscursussen en opleidingen. Via een opleidingsinstituut voor psychotherapie rolde zij dit vak in, aanvankelijk bij Altrecht.

Sinds 2015 werkt Angelique voor WIJ 3.0.

DIT IS DE TIENDE VAN EEN SERIE COLUMNS VAN NYNKE ANDRINGA OVER DE VERANDERINGEN IN DE HULPVERLENING DOOR DE DECENTRALISATIES

Uit de frontlinie Voor wie zijn wij er eigenlijk?

Hoewel de Leeuwardense gemeenteraad de beoogde bezuiniging van zes ton structurele financiering heeft weten tegen te houden (zie Sozio nummer 6, 2016, pagina 41), heeft de coöperatie Amaryllis, waar alle wijkteams onder vallen, alsnog afscheid moeten nemen van een aantal sociaal werkers. Daarmee hebben de sociale wijkteams het drukker gekregen. En de kans dat we op termijn alsnog moeten bezuinigen, is zeer groot.

Automatisch wordt dan opnieuw kritisch gekeken naar de doelgroep: voor wie zijn wij er eigenlijk? En nemen de wijkteams niet te veel hooi op hun vork?

Nadat de gemeente Leeuwarden er rond 2012 voor had gekozen om met meer wijkteams te gaan werken, werd onder de plaatselijke bevolking een onderzoek gedaan naar hun zelfredzaamheid. Daaruit bleek dat ongeveer tachtig procent van de mensen in Leeuwarden zelfredzaam is. De overige twintig procent is de groep met meervoudige problemen. Dat zou de doelgroep van de wijkteams moeten zijn. Die groep viel vroeger vaak tussen wal en schip en in de oude tijd betekende dit dat er voor elk probleem een andere hulpverlener beschikbaar was, die niet met elkaar samenwerkten.

Dat zijn we anders gaan doen dankzij het generalistische werken in de wijk (-teams) en dankzij de methode ‘1 hulpverlener, 1 plan, 1 gezin’.

In de praktijk merk ik dat het best wel ingewikkeld is om onderscheid te maken

tussen de twintig procent en de tachtig procent: er is een grijs gebied. 'Er eerder bij willen zijn' betekent dat je mensen ondersteunt die nog niet enorm in de problemen zitten, maar van wie je verwacht dat zij op termijn zonder hulp wel enorm in de problemen raken. Dat is het grijze gebied. Jos van der Lans (cultuurpsycholoog en journalist/publicist) heeft er destijds voor gewaarschuwd: met al die huisbezoeken en keukentafelgesprekken halen we problemen op die anders niet in beeld zouden komen. En dat blijkt inderdaad zo te zijn. Is dat erg? Ik worstel met deze vraag.

Persoonlijk vind ik dat zodra iemand in contact komt met het wijkteam (met wat voor vraag dan ook) hij of zij ondersteund moet worden bij het vinden van zijn eigen oplossing. En misschien zit daar wel het probleem. Want volgens mij gaat het niet over de doelgroep of over de vraag of de wijkteams zich te veel werk op de hals halen; het gaat veel meer over hoe zij de zaken oppakken.

We richten ons nog steeds te veel op het probleem, we nemen nog steeds te veel over van de cliënt. Het gevolg is dat de cliënt geen eigenaar meer is van zijn problemen. Vervolgens starten we de procedure van aanmelding en intake en

zit iemand in een hulpverleningstraject – met alle toeters en bellen van dien.

En dat terwijl een goed gesprek en een portie normalisering en vertrouwen in eigen kunnen voor veel mensen voldoende is om hun eigen oplossing te vinden.

Dus geen intake, maar gewoon een goed gesprek. Dus geen hulpverleningsplan, maar gewoon even de tijd nemen voor de persoon. Dus geen afspraakkaartje voor een volgende keer, maar laten weten dat je er bent en dat iemand mag langskomen als het onverhoopt niet gaat. En dus wél: zelf weer verder!

En als iemand écht met meervoudige problemen komt, heeft hij inderdaad een sociaal werker nodig die naast hem of haar staat. Iemand die helpt zaken zo simpel mogelijk aan te pakken en op te lossen – met zo weinig mogelijk extra werkers, hulpverleners en dienstverleners. Iemand die zelf de handen uit de mouwen steekt en die als generalist niet kijkt naar de meervoudigheid, maar juist de meervoudigheid terugbrengt tot een beperkt aantal acties die het gezin zelf kan uitvoeren en die leiden tot rust en stabiliteit.

Nynke Andringa Teamleider Sociaal Wijkteam Zuidwest Leeuwarden

Lees meer over de sociale wijkteams in de gemeente Leeuwarden: www.amaryllisleeuwarden.nl

Sozio 1 februari 2017

|39

volgende keer in

Colofon Nr. 1, 2017, 21e jaargang.

Sozio verschijnt zes keer per jaar (februari, april, juni, september, november, december).

Abonneeservice | Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest www.aboland.nl 0900 226 52 63 (10 ct p/m)

SPECIAL

‘HET SOCIALE WIJKTEAM’ Sociale wijkteams zijn in enkele jaren tijd de gewoonste zaak van de wereld geworden in Nederland. Het idee is dat je als professional(s) bewoners (bege)leidt, maar niet de beslissingen voor hen neemt. Lukt dat? Sozio wijdt een themanummer aan het sociale wijkteam, in de aanloop naar het vijfde jaarcongres ‘De kracht van het sociale wijkteam’ op dinsdag 16 mei in Congrescentrum ReeHorst in Ede.

BUURTBEMIDDELING EN ECHTSCHEIDING Twee thema's die de laatste tijd steeds meer aandacht krijgen van sociale professionals: buurtbemiddeling én echtscheidingen. Hoe ga je daarmee om?

BUURTZAAK IN AMSTERDAM De Buurtzaak/Huis van de Wijk Slotervaart Noord biedt ondersteuning aan bewoners om activiteiten te organiseren én biedt kwetsbare bewoners hulp bij vragen, klachten en problemen. Hoe pakken ze dat aan? En wat is de link met de innovatieve sociale onderneming Samenwonen-Samenleven (SW-SL)?

JIJ EN DE BEZUINIGINGEN De overheveling van taken in het sociale domein naar gemeenten, ging en gaat gepaard met forse bezuinigingen. De overheid verantwoordt die onder het mom van ‘Als we het niet goedkoper gaan doen, wordt de verzorgingsstaat onbetaalbaar.’ Sozio vraagt zich af wat die bezuinigingsdrift doet met jou als sociale professional. Verdedig je de gang van zaken, ook tegenover je cliënt? Of kom je in opstand? En zo nee, waarom niet?

ONDERWERPEN ONDER VOORBEHOUD.

DE VOLGENDE SOZIO VERSCHIJNT 14 APRIL 2017.

Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in het bezit te zijn van Abonnementenland.

Prijswijzigingen voorbehouden.

Redactieadres | Postbus 12010, 1100 AA Amsterdam-Zuidoost (020) 330 72 00 sozio@mailswp.com Redactie | Zafanja Hartog, Michiel Lochtenberg, Mirjana Petrovic, Marc ­Räkers, Jurja Steenmeijer, Stan Verhaag (hoofd­redacteur), Jaap van Vliet, Huub Wiltschut.

Vaste medewerkers | Fred Gijsberts (corrector).

Uitgever | Paul Roosenstein Uitgeverij | B.V. Uitgeverij SWP Postbus 12010, 1100 AA Amsterdam-Zuidoost (020) 330 72 00 admi@mailswp.com www.swpbook.com Uitgeverij SWP kan niet aansprakelijk worden ­gesteld voor het gebruik of de overname van teksten door derden in deze uitgave. De aansprakelijkheid hiervoor berust bij de individuele auteur.

Vormgeving | LandGraphics, Amsterdam Drukwerk | Drukkerij Holland, Alphen a/d Rijn Fotografie en illustraties | Bigstockphoto, Arend van Dam, Tiva Pam, Sake Rijpkema, Rik Verharen, Huub Wiltschut.

Abonnementsprijs | Particulieren € 49,50 per jaar; instellingen € 97,50 per jaar; studenten € 39,50 per jaar. Collectieve abonnementen vanaf 10 ex. (op één adres) € 43,00 per ab. Collectieve abonnementen vanaf 50 ex. (op één adres) € 39,00 per ab. Collectieve abonnementen vanaf 10 ex. (op verschillende adressen) € 47,00 per ab. Collectief studentenabonnement vanaf 10 ex. € 34,00. Collectief studentenabonnement vanaf 100 ex. € 29,00.Toeslag buitenland € 11,50 (m.u.v. België). Los exemplaar € 9,95. Digitale losse nummers zijn verkrijgbaar via www.soziodigitaal.nl Advertenties | Voorwaarden en tarieven worden op aanvraag toegezonden. Bureau van Vliet.

Accountmanager Luciène Paap, l.paap@bureauvanvliet.com (023) 571 47 45.

Verschijningsdata in 2017: 14 april, 23 juni, 8 september,3 november en 15 december.

Kopij | Richtlijnen voor auteurs zijn beschikbaar en op te vragen bij de redactie. Kopij digitaal aanleveren via e-mail: sozio@mailswp.com. © 2017 Uitgeverij SWP, Amsterdam.

De Algemene Voorwaarden van B.V. Uitgeverij SWP zijn van toepassing. Zie: www.swpbook.com.

Alle rechten voorbehouden. ISSN 1872-0072

16 MEI 2017 | REEHORST EDE | WWW.WIJKTEAMCONGRES.NL

10% EARLY BIRD KORTING TOT 1 APRIL

5

e

De kracht van het sociale wijkteam: Met de kennis en ervaringen van nu, met meer kracht vooruit.

Bij ongeveer 90% van de Nederlandse gemeenten wordt momenteel gewerkt met sociale wijkteams.

Decentralisatie in het sociale domein heeft gezorgd voor nieuwe zorg- en organisatiestructuren die door wensen en behoeften vaak verschillend zijn. Voor het 5e Jaarcongres De kracht van het sociale wijkteam worden inspirerende en ervaren sprekers bijeen gebracht om u op de hoogte brengen van mogelijke structuren, samenwerkingen en interventies.

Wilt u, samen met uw team, excelleren? Schrijf u dan in voor dit congres en leer en praat mee!

WWW.WIJKTEAMCONGRES.NL