Τεύχος 117 (Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021)

Αρ. Αδείας 166

RE

ΚΩΔΙΚΟΣ 01-1144

SS PO X+7

RE

P

Ταχ. Γραφείο ΚΕΜΠ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ

SS POS

T

ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ

ST

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021 Έτος 30ο • Αριθ. Φύλλου 117 Μαρίκας Κοτοπούλη 10 • 104 32 Αθήνα

P

Περιοδική Έκδοση του Ομώνυμου Συλλόγου Παργινών της Αθήνας

ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ 134/2006

Κατάστημα «ALLURE» πρώην οικία Κωνσταντίνου Βασιλά και οικία Σωτήρη Πατέρα (φωτό 2021)

200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση Ο φιλελληνισμός: φιλελεύθερο και ριζοσπαστικό κίνημα Β΄ Μέρος

Ο φιλελληνικός τύπος Όσο κι αν η έξαρση του φιλελληνισμού ταυτίζεται με την έκρηξη του ελληνικού Αγώνα, είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι η φιλελληνική κίνηση αναπτύχθηκε κλιμακωτά στο χώρο και το χρόνο. Η σχετική αλληλεγγύη δεν έλαβε συγκεκριμένη μορφή ταυτόχρονα σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες και τη Β. Αμερική, ούτε και η ένταση του κινήματος διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Ορισμένα γεγονότα στο διεθνές επίπεδο όπως ο πόλεμος στην Ισπανία το 1823, αποσπούσαν την προσοχή της κοινής γνώμης· αντίστροφα τα κατορθώματα των πρωταγωνιστών, του Κανάρη, του Μπότσαρη ή μεγάλες ιστορικές στιγμές όπως η

σφαγή της Χίου, η έξοδος του Μεσολογγίου και βέβαια ο θάνατος στην ίδια πόλη του λόρδου Μπάυρον, η ναυμαχία του Ναβαρίνου αναζωπύρωσαν τη φιλελληνική διάθεση και φροντίδα. Τα φιλελληνικά έντυπα που βγήκαν μεταξύ 18211834 στην Ευρώπη είναι περίπου 2.300 τίτλοι. Δηλαδή αυτά τα 12-13 χρόνια, εντοπίζονται στην Ευρώπη περίπου 2.300 έντυπα, εφημερίδες, περιοδικά, μικρότερα, μεγαλύτερα, τοπικά, τα οποία είχαν φιλελληνικά άρθρα. Η χώρα στην οποία τα φιλελληνικά έντυπα είναι τα περισσότερα είναι η Γαλλία. Είναι εντυπωσιακή η υπεροχή της Γαλλίας στο θέΣυνέχεια στη σελίδα 10

2

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Κοινωνικά Πάργας Γεννήσεις: • Ο Λένας Βασίλειος του Δημητρίου & η Αγγέλου Μαρία του Δημητρίου απέκτησαν κορίτσι στις 06/07/2021.

• Ο Κατσιγιάννης Χρήστος του Γρηγορίου & η Κατσιγιάννη Χρυσούλα του Ζώη απέκτησαν αγόρι στις 04/08/2021.

• Ο Βέργος Απόστολος του Ιωάννη & η Βενετσανοπούλου Σοφία του Ευαγγέλου απέκτησαν αγόρι στις 10/08/2021.

• Ο Χατζησάββας Σταύρος του Σάββα & η Βουρεκά Γεωργία του Ματθαίου απέκτησαν κορίτσι στις 11/08/2021.

• Ο Κυριάκης Τρύφων του Σπυρίδωνα & η Καλημερατζή Ιωάννα του Παντελή απέκτησαν αγόρι στις 29/08/2021.

• Ο Σκάρπος Γρηγόριος του Αθανασίου & η Βερλέτη Ευαγγελία του Θωμά απέκτησαν κορίτσι στις 01/09/2021.

• Ο Βερλέτης Ιωάννης Νεκτάριος του Δημητρίου & η Τζαφάι Βιόλα του Τομόρ απέκτησαν κορίτσι στις 15/09/2021. Γάμοι: • Ο Κλοτσώνης Αλκιβιάδης του Ιωάννη & η Μενεξέ Ευτυχία του Νικολάου τέλεσαν γάμο στις 26/06/2021, στην Πάργα.

• Ο Ατματσίδης Τριαντάφυλλος του Νικολάου & η Βέργου Ελευθερία-Κωνσταντίνα του Αθανασίου τέλεσαν γάμο στις 30/07/2021, στην Πτολεμαΐδα.

• Ο Γερασίμου Γεώργιος του Κωνσταντίνου & η Μπάτσιου Σοφία του Ιωάννη τέλεσαν γάμο στις 21/08/2021, στην Πάργα.

• Ο Παπαδόπουλος Ιωάννης του Νικολάου & η Πατούλα Ιουλία του Χρήστου τέλεσαν γάμο στις 06/09/2021 στο Γαζί Μαλεβιζίου Ν.Ηρακλείου.

Σύμφωνα Συμβίωσης: • O Βέργος Σπυρίδων-Αντώνιος του Αθανασίου & η Βιντόγεβιτς Νίκιτσα του Μιλούτιν σύναψαν σύμφωνο συμβίωσης στις 17/09/2021, στην Πάργα. Θάνατοι: • Ο Κουτσάφτης Δημήτριος του Αποστόλου & της Ελένης απεβίωσε στις 18/07/2021 στην Κατερίνη Ν.Πιερίας, ετών 50.

• Ο Γεωργιάδης Βασίλειος του Γεωργίου & της Μαρίας, χήρος Βαρβάρας, απεβίωσε στις 21/07/2021, στην Πρέβεζα, ετών 87.

• Η Μπέλλου Ευαγγελία του Ηλία & της Βασιλικής, σύζυγος Κωνσταντίνου, απεβίωσε στις 10/08/2021 στην Πεδινή Ιωαννίνων, ετών 83.

• Η Ντάγκα Ελευθερία του Ζώη & της Σοφίας, σύζυγος Ανδρέα, απεβίωσε στις 11/08/2021 στην Πάργα, ετών 84.

• Η Βλάχου Αικατερίνη του Νικολάου & της Αρετούσας, χήρα Φώτιου, απεβίωσε στις 13/08/2021 στην Πάργα, ετών 95.

• Ο Στέλιος Δημοσθένης του Αναστασίου & της Αικατερίνης, σύζυγος Χαρίκλειας, απεβίωσε στις 15/08/2021 στην Αθήνα, ετών 77.

• Ο Αξής Γεράσιμος του Δημητρίου & της Ελπίδας, σύζυγος Παρασκευής, απεβίωσε στις 25/08/2021, στα Ιωάννινα, ετών 83.

• Ο Λιάλιας Δημήτριος του Θεοδώρου & της Παρασκευής, σύζυγος Αγγελικής, απεβίωσε στις 29/08/2021 στην Πάργα, ετών 89.

• Η Κουτσάφτη Βασιλική του Σωτηρίου & της Ελευθερίας, χήρα Θωμά, απεβίωσε στις 27/09/2021 στην Πάργα, ετών 83.

Πρόσκληση Τα μέλη και οι φίλοι του Συλλόγου Παργινών Αθήνας προσκαλούνται στις 5-12-2021 ημέρα Κυριακή και ώρα 7:00 μ.μ. στην αρτοκλασία που θα τελεστεί την παραμονή του εορτασμού του πολιούχου της Πάργας Αγίου Νικολάου, στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά, στην Πλάκα, οδός Τριπόδων. Το Δ.Σ.

Π εριεχόμενα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση Ο φιλελληνισμός: φιλελεύθερο και ριζοσπαστικό κίνημα (Β΄ Μέρος) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 10-11 Η μάχη της Πάργας (Βασίλη Κραψίτη) . . . . . . . . . . . . . . 3 Το Πανελλήνιο Ηρώο Αγωνιστών του 1821 στα Καλάβρυτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5 Δεκαπενταύγουστος στην Πάργα στο Νησί . . . . . . . . . . . . 5 Παραθέτουμε δύο αφηγήματα από το βιβλίο «Πικρά σταφύλια» της Όλγας Πατσούρα-Λένη . . . . . . . 6-7 Ο εορτασμός της 11ης Αυγούστου στην Κέρκυρα . . . . . . . 7 Το Ελληνικό Ναυτικό στην Επανάσταση του 1821 . . . . 8-9 Από το βιβλίο «Άκανθοι» της Αυγής Αλεξίου αναδημοσιεύουμε το πεζό «Ίσα στα μάτια να κοιτάς». . 11, 14 Παργινές Συνταγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 «Κατάβασις» θεατρικό δρώμενο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Γνωρίζετε ότι: Κάηκες από τον ήλιο; . . . . . . . . . . . . . . . 13 Κουίζ - Φωτοσκιές του παρελθόντος. . . . . . . . . . . . . . . . 15 Φωτορεπορτάζ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Σημείωμα του ΕΚΔΟΤΗ Η φετινή καλοκαιρινή περίοδος κλείνει με χαμόγελα για τους επαγγελματίες του τουρισμού στην περιοχή μας. Η Πάργα αναδείχθηκε στους δημοφιλέστερους προορισμούς και, παρά τους περιορισμούς λόγω της πανδημίας, ανταποκρίθηκε ικανοποιητικά. Ευελπιστούμε ότι ο επερχόμενος χειμώνας δεν θα περιέχει “lockdown” και καραντίνες και έστω με αυστηρά μέτρα η αγορά και η εστίαση θα λειτουργήσουν κανονικά. Μακάρι να καταφέρουμε να ανταμώσουμε πάλι στην κοπή της πίτας του Συλλόγου μας. Τα μέλη και οι φίλοι μας θα ενημερωθούν διαδικτυακά και με προσκλήσεις εγκαίρως. Καλό χειμώνα Αθανάσιος Σ. Βέργος

Ηλεκτρονικά διαβάζουμε σε έγχρωμη έκδοση την «ΠΑΡΓΑ» στο site: www.patatoukos.com

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΡΑΜΕΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ!!!

Iδιοκτήτης: Σύλλογος Παργινών Aθήνας-Πειραιά-Περιχώρων «H ΠAPΓA» Mαρίκας Kοτοπούλη 10, • 104 32 Aθήνα • Tηλέφωνο - Fax Γραφείου: 210 5225788 Eκδότης-Διευθυντής: Bέργος Aθανάσιος, Πετμεζά 16, 11743 Aθήνα, Tηλ.: 210 9240940 Σύνταξη: Δ.Σ. Συλλόγου Eμβάσματα: Στέλιος Δημήτριος, Δημοσθένους 16, 122 44 Αιγάλεω, Τηλ.: 210 5615740 Στην Πάργα εισπράττουν οι: Σωτήρης Δέσκας, Γκούλιουρα-Γκούνα Tασία, Aνδρέου-Ντόβας Γεώργιος Παραγωγή: NONSTOP Printing E.Π.Ε., Αίμωνος 71 & Κρέοντος - Ακαδημία Πλάτωνος - τηλ.: 210 5144160 Τα κείμενα που φέρουν υπογραφή, εκφράζουν τις απόψεις του συγγραφέα τους. Η Συντακτική Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα της μη δημοσίευσης ή της σύντμησης των κειμένων κατά την κρίση της.

3

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΑΡΓΑΣ Ο Φρούραρχος της Ρινιάσας Χριστόφορος Περραιβός εξακολουθώντας να έχει την ορθή γνώμη της καταλήψεως από τους Σουλιώτες των Ηπειρωτικών παραλίων από Πάργας μέχρι Πρέβεζας και δυτικά μέχρι τά Σύβοτα, με επιστολή του της 15- 6-1821 προς τους Πλοίαρχους των Ελληνικών καραβιών στην Παλιά Πάτρα, ζήτησε τη συνδρομή τους για την πολιορκία των δυο πιο πάνω πόλεων. Στη συνέχεια για να εμποδίσει τις επιδρομές από την Πρέβεζα των Τούρκων στρατιωτών προς την επαρχία Λάμαρης την οποία λαφυραγωγούσαν, συγκρότησε στη Νικόπολη στρατόπεδο από 300 στρατιώτες καταγόμενους από τη γύρω περιοχή, ένα δε μέρος τους εγκατάστησε στο χωριό Μιχαλίτσι. Έτσι οι Τούρκοι αποκλείστηκαν στην Πρέβεζα. Τις μέρες εκείνες έφτασαν στη Ρινιάσα από την Κέρκυρα, διακόσιοι ευπατρίδες ένοπλοι με επί κεφαλής τους: Σπύρο Δημουλίτσα, και Χριστόδουλο Τζούκου Δεσύλλα, για να λευτερώσουν την Πάργα. Ο Περραιβός, όσους από αυτούς έκρινε ικανούς ναυτικούς τους χρησιμοποίησε με επιτυχία για την παρεμπόδιση των θαλασσινών εχτρικών κινημάτων, όλους δε μαζί τους ασκούσε για την εκστρατεία κατά της Πάργας. Σε γράμμα της 14-7-1821 από το Κάστρο της Ρινιάσας προς τους Σουλιώτες, που έφερε τις υπογραφές των Παργινών, Σπύρου Δημουλίτσα, Χρ. Νικολάου Τζούκου Δεσύλλα, Δ. Αναστασίου Δεσύλλα, Ευθ. Μαριάννου Μαυρογιάννη, Δημ. Κατζούρη, Σταμάτη Ι. Μάστρακα, Αναστάση Ι. Βασιλά, Αντώνιου Δημουλίτσα, Παναγιώτη Δημουλίτσα κ.λ.π., οι Παργινοί αφου υπενθύμιζαν στούς Σουλιώτες όσα η Πάργα τους πρόσφερε στους αγώνες τους και ιδιαίτερα της περιόδου 1803-1804, είχαν καταλήξει:– «...Συλλογισθήτε, ανδρείοι και φρόνιμοι Σουλιώται, ότι η Πάργα είναι εκείνη, εις της οποίας τους ώμους επιστηριζόμενοι, εβαστάξατε τόσους χρόνους τον πόλεμον· αυτήν είχετε ελευθέραν, απ’ αυτήν ελαμβάνετε τας τροφάς και πολεμοφόδια· αυτήν λοιπόν... όταν την κυριεύσωμεν, καθώς το Σούλιον, οποιαιδήποτε δειναί περιστάσεις και αν συμβούν έπειτα, δεν φοβούμεθα πλέον κανένα εχθρόν· γνωρίζετε πολλά καλά την τοποθεσίαν της ότι είναι πρώτον μεν παραθαλάσσιος, δεύτερον δε εις τον ομφαλόν σχεδόν της Αλβανίας, και τρίτον, ότι έχει τόσα ελληνικά χωρία, φέροντα όπλα, και ανυπομόνως προσμένοντα ταυτήν την στιγμήν· τέλος πάντων η Πάργα είναι η στερέωσις του Σουλίου και όλης της Ηπείρου η ελευθερία. Διά ταύτα, λοιπόν, και δι’ αγάπην της κοινής μας πατρίδος, σας παρακαλούμεν ν’ αφήσετε όσους αρκούσιν εις φύλαξιν του Σουλίου, οι δε λοιποί να δράμετε να κυριεύσωμεν, όσον τάχος, την Πάργαν, και έπειτα εκστρατεύομεν όλοι ομού μετά των γειτόνων, όπου η χρεία και η φωνή της πατρίδος μας προσκαλέσει...»1.

1 2

Ίδιου περίπου περιεχομένου και της ίδιας ημερομηνίας γράμμα έστειλε στους Σουλιώτες ο Χρ. Περραιβός, καταλήγοντας, ότι: «αν την Πάργαν δεν κυριεύσωμεν, γρήγορα και το Σούλιον από τας χείρας μας χάνομεν...»2. Οι Σουλιώτες που έλαβαν τα δύο αυτά γράμματα από τους Σπύρο Δημουλίτσα, Παργινό και Ζώη Πάνου, Παραμυθιώτη, ύστερα από σχετική σύσκεψη έδωκαν αρνητική αιτιολογημένη απάντηση. Οι Παργινοί δεν παραιτήθηκαν από το σχέδιό τους και στα τέλη Ιουλίου 1821 πενήντα Σουλιώτες και εκατόν ογδόντα Παργινοί με επί κεφαλής το Χριστόφ. Περραιβό έφτασαν νύχτα στην κορυφή του βουνού Μακρυνόρος και Αγία Ελένη, από την οποία η Πάργα απείχε μόλις 15 λεπτά οδοιπορίας. Το άλλο βράδυ κυρίεψαν χωρίς αντίσταση το Προάστειο της Πάργας, δεχόμενοι, κανονιοβολισμούς των Τούρκων από το Κάστρο, ως τα ξημερώματα. Ο Φρούραρχος της Πάργας Χουσεΐν Μπέης, γιος του παλιού φίλου του Περραιβού, Μουσταφά Πασά από το Δέλβινο, ανακοίνωσε στον Περραιβό ότι θα παραδίνονταν και αποκλειστικά σ’ αυτόν, μόνον ύστερα από τρεις μέρες και εφ’ όσον στη διάρκειά τους δεν πήγαινε προς βοήθειά του ο σουλτανικός στρατός, τόσον από την ξηρά, όσο και από τα Σύβοτα, όπου βρίσκονταν 7 πολεμικά Τουρκικά πλοία. Τότε ο Περραιβός ζήτησε από τους Σουλιώτες την αποστολή 500 αντρών. Στο μεταξύ ο πιο πάνω τουρκικός στόλος αποβίβαζε δυνάμεις στην Πάργα, χίλιοι δε Τουρκαλβανοί στρατιώτες που από την Πρέβεζα αποβιβάστηκαν στο λιμάνι Άγιος Ιωάννης, έφταναν στην Πάργα ενωμένοι με άλλους 2.000 Τουρκαλβανούς του Μαργαριτίου. Έτσι ο Περραιβός αναγκάστηκε να λύσει την πολιορκία του Κάστρου, σε μάχη δε των αντρών στα σύνορα της Πάργας που κράτησε τρεις ώρες, η δύναμή του θα ’χε αποδεκατιστεί, αν δεν έφταναν από το πίσω μέρος τους οι: Γιώτης Δαγκλής, Διαμάντης Ζέρβας και Νάσης Φωτομάρας με 180 Σουλιώτες, οι οποίοι συμπτωματικά βρίσκονταν στο Φανάρι για τη συγκέντρωση τροφίμων από τα χωριά που εξουσίαζαν. Στη δωδεκάωρη αυτή μάχη της 28-7-1821 από τους Τούρκους σκοτώθηκαν περισσότεροι από 100, ενώ από τους Έλληνες που τελικά μέσω του Τουρκοπάλουκου είχαν διαφύγει στη Ρινιάσα, σκοτώθηκαν 3, τραυματίστηκαν 5 και αιχμαλωτίστηκαν 11 Παργινοί. Από τους λοιπούς Παργινούς ένα μέρος παράμεινε στη Ρινιάσα, άλλο γύρισε στην Κέρκυρα και άλλο έφυγε για τό Μεσολόγγι. Από το βιβλίο του Βασίλη Κραψίτη «Οι Σουλιώτες στα εφτάνησα και οι πόλεμοί τους στην Ήπειρο (1804-1822)», Αθήνα 1982.

Χρ. Περραιβού: «Απομνημονεύματα πολεμικά», 1836, τόμ. Α΄, σελ. 97-98. Του ίδιου, σελ. 101.

4

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Το Πανελλήνιο Ηρώο Αγωνιστών του 1821 στα Καλάβρυτα

Το Ηρώο αποτελείται από τρεις ανδριάντες, οι οποίοι αναπαριστούν έναν κληρικό, έναν αγωνιστή και την ελευθερία

Στέκει αγέρωχο και επιβλητικό ατενίζοντας το γαλάζιο χρώμα του ουρανού από τον λόφο του Προφήτη Ηλία, απέναντι ακριβώς από τη Μονή της Αγίας Λαύρας, από όπου ξεκίνησε η σπίθα της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Το ηρώο αποτελείται από τρεις ανδριάντες, οι οποίοι αναπαριστούν έναν κληρικό, έναν αγωνιστή και την ελευθερία που με τον αγώνα και τις θυσίες του κατέκτησε ο ελληνικός λαός. ΟΙ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ Κάθε άλλο παρά υπήρξε μια τυπική διαδικασία χωρίς προσκόμματα η ανέγερση του εν λόγω μνημείου. Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ηρώου, για να τιμηθούν οι Αγωνιστές του ’21, διατυπώνεται πρώτη φορά το 1896. Πρωτεργάτες αυτής της έμπνευσης ήταν τέσσερις ε-

ξέχοντες άνδρες από την επαρχία Καλαβρύτων: ο Λεωνίδας Αναγνωστόπουλος, ο Γ. Γεωργακόπουλος, ο Λ. Γιαννακόπουλος και ο Ηρακλής Καρκούλιας. Αυτοί ιδρύουν τον Σύλλογον των εν Αθήναις και Πειραιεί Καλαβρυτινών, με πρωταρχικό σκοπό την ανέγερση στην Αγία Λαύρα του Ηρώου για τους Αγωνιστές του 1821. Έπειτα από δύο χρόνια τον Ιούνιο του 1898, χάρη στις προσπάθειες του συλλόγου εκδόθηκε βασιλικό διάταγμα που παρείχε τη δυνατότητα σύστασης ερανικής επιτροπής του ηρώου. Το 1904 ανατίθεται στον σύλλογο η διεξαγωγή του εράνου. Τα μέλη του συλλόγου άδραξαν την ευκαιρία και απηύθυναν έκκληση στον ελληνικό πληθυσμό, έτσι ώστε να συμβάλει με τις οικονομίες του για την ευόδωση του ιερού αυτού σκοπού. Ο βασιλέας Γεώργιος ο Α’ έσπευσε, μάλιστα πρώτος και κατέθεσε για τις ανάγκες του εράνου ένα χαρτονόμισμα αξίας 100 δραχμών. Το 1908 συγκροτείται νέα ερανική επιτροπή, αποτελούμενη, μεταξύ άλλων, από τον μητροπολίτη Αθηνών Θεόκλητο, τον Θρασύβουλο Ζαΐμη κ.ά., η οποία αναλαμβάνει να εργαστεί πιο συστηματικά και να αναζητήσει τον κατάλληλο καλλιτέχνη που θα αναλάμβανε την εκτέλεση του έργου. Ασφαλώς και είχε δημιουργήσει αισιοδοξία το γεγονός ότι έως το 1911 η επιτροπή είχε συγκεντρώσει το ποσό των 25.000 δραχμών. Η εξέλιξη αυτή επέτρεπε σε όσους έπαιρναν μέρος σε αυτό το εγχείρημα να διατυπώνουν την εκτίμηση ότι θα ήταν εν τέλει δυνατόν έως το 1921 (με τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης) να ολοκληρωθεί η κατασκευή του ηρώου. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Το 1912 η επιτροπή ανέθεσε στον γλύπτη Κωνσταντίνο Δημητριάδη να μελετήσει τη μορφή του μνημείου και να υποδείξει τον κατάλληλο χώρο στον οποίο θα έπρεπε αυτό να ανεγερθεί. Η Ελλάδα όμως έπειτα από λίγους μήνες εισερχόταν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και θα βρισκόταν στη δίνη μιας αποτρόπαιης πραγματικότητας επί μια δεκαετία συνεχώς. Το 1922 είχε πλέον επέλθει η Μικρασιατική Καταστροφή και ο Ελληνισμός συρρικνωνόταν δραματικά στα νέα του όρια ενώ συγχρόνως η Ελλάδα προσπαθούσε σε πρωτόγνωρες συνθήκες να ανασυγκροτηθεί. Ετσι, λοιπόν, το θέμα του ηρώου αρχίζει να βρίσκεται εκ νέου στο προσκήνιο της συζήτησης. Τον Μάρτιο του 1927 η αρμό-

5

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

δια ερανική επιτροπή είχε καταφέρει να μαζέψει το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 100.000 δρχ. Το γεγονός αυτό έδωσε το έναυσμα στα μέλη της επιτροπής να απευθυνθούν και πάλι στον Δημητριάδη ζητώντας του να αρχίσει τις προκαταρκτικές εργασίες. Η οριστική ανάθεση στον γλύπτη έγινε τον Οκτώβριο του 1928 και το πρόπλασμα του έργου παραδόθηκε τον Απρίλιο του 1930. Ο ΘΕΜΕΛΙΟΣ ΛΙΘΟΣ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΑΝΟΥ Στις 24 Ιουλίου 1932 κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος του ηρώου από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χρυσόστομο, ο οποίος ήταν τότε πρόεδρος της επιτροπής του ηρώου. Η ημέρα εκείνη είχε χαρακτηριστεί ιστορική και οι εκδηλώσεις που συνόδευαν την τελετή θεμελίωσης είχαν περιβληθεί με την ανάλογη επισημότητα. Πλήθος κόσμου μέσα σε πνεύμα εθνικής υπερηφάνειας και συγκίνησης έσπευσε να παρακολουθήσει τις εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα τόσο στην Αγία Λαύρα όσο και στον χώρο του ηρώου. Τη χρονιά του 1934 συστήνεται μια μεγάλη εθνική επιτροπή αποτελούμενη από σημαίνοντα στελέχη της ελληνικής κοινωνίας και με σκοπό τη διοργάνωση πανελλήνιων εράνων για τη συγκέντρωση χρημάτων, τα οποία θα διατίθεντο για την ανέγερση του ηρώου. Αξιοσημείωτο δε ήταν και το γεγονός ότι την 25η Μαρτίου του 1934 αεροπλάνα έριξαν χιλιάδες φυλλάδια στους δρόμους της Αθήνας, πάνω στα οποία ήταν τυπωμένα μηνύματα με τα οποία καλούνταν οι πολίτες να συνεισφέρουν στην ανέγερση του μνημείου. Έως το 1938 είχαν προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό οι εργασίες κατασκευής πάνω σε σχέδια των Κωνσταντίνου Δημητριάδη, Ανδρέα Μεταξά και Κωνσταντίνου Δοξιάδη. Η έναρξη όμως του Β’ Παγκοσμίου Πόλεμου και ο θάνατος του Δημητριάδη μεσούσης της Κατοχής είχε ως αποτέλεσμα να μείνει το έργο ημιτελές. Η επιτροπή για τη δημιουργία του ηρώου έπειτα από πολλές δυσκολίες κατάφερε να συγκροτηθεί εκ νέου το 1966, συνεχίζοντας τον αγώνα για την ολοκλήρωση του μνημείου. Στις 25 Μαρτίου 1971, κατά τον εορτασμό των 150 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης, έγιναν τα αποκαλυπτήρια του ηρώου. Ενα όνειρο τόσων και τόσων γενεών είχε γίνει πλέον πραγματικότητα!

Δεκαπενταύγουστος στην Πάργα στο Νησί Με ιδιαίτερη λαμπρότητα και με την παρουσία μεγάλου αριθμού πιστών τιμήθηκε η μνήμη της σεβάσμιας Μεταστάσεως της υπερενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας στον Πανηγυρίζοντα ιερό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Νησί που φέρει το όνομά της. Στον διήμερο εορτασμό 14 και 15 Αυγούστου μεγάλος αριθμός αρτοκλασιών ευλογήθηκε από τον Ιερέα υπέρ υγείας των προσφερόντων τους άρτους. Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στο κέντρο του Νησιού και επί αιώνες υπήρξε το καθολικό ανδρώας μονής έως το 1819. Το Νησί με τον Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι από τα πιο δημοφιλή και γνωστά τουριστικά αξιοθέατα της Πάργας. Και του χρόνου σε όλους ντόπιους και επισκέπτες που παρευρέθηκαν στους εορτασμούς της Παναγίας μας.

29/8/2003: Η εικόνα της Παναγίας επιστρέφοντας από το Νησί. Βασίλειος Βάσσος, Αθανάσιος Βέργος

Η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου δυτικής τεχνοτροπίας είναι μια από τις τρεις θαυματουργές Παναγίες που έχουμε στην Πάργα και τον περισσότερο χρόνο βρίσκεται στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων. Κορωνίδα είναι η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας (Παναγιοπούλα) «των απανταχού Παργινών το καύχημα» και η εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών. Οι δύο αυτές εικόνες βρίσκονται στο εκκλησιαστικό Μουσείο των Κειμηλίων.

6

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Παραθέτουμε δύο αφηγήματα από το βιβλίο «Πικρά σταφύλια»

ΚΑΜΑΡΟΥΛΑ

Το πατρικό του πατέρα μου ήταν αρχοντικό. Για την εποχή του. Μπορούσες να μπεις από δύο εισόδους. Από την κουζίνα ή από την κεντρική είσοδο. Άνοιγες την αυλόπορτα με τον σύρτη και έμπαινες σε μία αυλή στρωμένη σαν τα καλντερίμια. Χόρτα φύτρωναν ανάμεσα στις πλάκες. Όσο ζούσαμε εκεί το σπίτι ήταν περιποιημένο. Από μία ξύλινη πόρτα έμπαινες στο χειμωνιάτικο. Το δωμάτιο ήταν στενό με τζάκι. Αριστερά από το τζάκι ένα μικρό παράθυρο με κεντημένο κουρτινάκι. Δεν είχε πολλά έπιπλα. Λίγες καρέκλες και ένα ξύλινο ντουλαπάκι για τα γυαλικά που επάνω είχε ανοιχτά ράφια για πιάτα και ποτήρια και κάτω ήταν κλειστό και φαρδύ. Στο βάθος μία πόρτα με τζάμια οδηγούσε μπροστά στο καλοκαιρινό δωμάτιο, που το έλεγαν έτσι γιατί ήταν δροσερό και δεξιά άλλη μία πόρτα οδηγούσε στη σάλα. Η σάλα ήταν το κύριο δωμάτιο. Στη μέση δέσποζε

το τζάκι. Αριστερά και δεξιά τα μπάσια. Απέναντι από το τζάκι ένα ντουλάπι φυλούσε κεντήματα, κεράσματα και ενθύμια. Στη μία πλευρά τρία παράθυρα στενά δίφυλλα έβλεπαν πέρα στα βουνά. Ήταν ψηλά από εκεί γιατί το οικόπεδο είχε κλίση. Από κάτω υπήρχε ψηλοτάβανο υπόγειο που από τη μια μεριά έμοιαζε με ισόγειο. Εκεί αποθήκευαν τα τρόφιμα και το τσίπουρο. Το καλοκαιρινό δωμάτιο ήταν στενόμακρο με τζάκι. Ένα τραπέζι και μερικές καρέκλες κολλημένες στον τοίχο. Ήταν σκοτεινό δωμάτιο. Από εκεί έβλεπες την πίσω πόρτα που οδηγούσε στην αυλή με τη στέρνα. Στη μέση του καλοκαιρινού, υπήρχε μία πόρτα για την καμαρούλα. Η κάμαρη ήταν το μόνο υπνοδωμάτιο. Ένας σομιές με στρώμα και μία ξύλινη τρίφυλλη ντουλάπα με καθρέφτη. Και το εικόνισμα. Μπάνιο δεν υπήρχε. Μακριά στην αυλή μέσα σε τσίγκους ήταν ο απόπατος. Έξω ήταν μια αποθήκη με ένα τζάκι που κρεμούσαν τη γάστρα. Για να ψήνουν. Είχε και μία βρύση πλαστική και ένα μαρμάρινο νεροχύτη. Εκεί ήταν και το πλυσταριό. Η στέρνα που ήταν στη μέση της αυλής γέμιζε βρόχινο νερό. Η γιαγιά έλεγε πως αυτό το νερό έκανε μαλακά τα μαλλιά. Δεν μας άφηναν να σκύβουμε στη στέρνα. Ούτε να πετάμε πέτρες. Σκέπαζαν το άνοιγμα με ένα τσίγκο. Στην άκρη κρεμόταν ένας κουβάς. Το σπίτι είχε πάτωμα. Οι τοίχοι χωματένιοι και ασβεστωμένοι. Τα τζάκια είχαν στο περβάζι από μία λάμπα με φυτίλι. Από την εποχή που δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα. Πάντα είχα την αίσθηση πως ομίχλη σκέπαζε το σπίτι, πως το γκρίζο κυριαρχούσε. Μάλλον από τη στάχτη. Το σπίτι ήταν ήσυχο, παρόλο που είδε πολέμους και γεννητούρια. Στις μέρες του έζησε δόξες. Δώρα από την Αμερική μέσα σε μπαούλα άνοιγαν εδώ. Πάνε αυτά. Μόνες οι σκιές και η μυρωδιά από το τζάκι έμειναν. Σιωπές. Η γιαγιά όταν το επισκεπτόμασταν άναβε το καντήλι και μονολογούσε. Η φλόγα του τρεμόπαιζε. Και όταν φεύγαμε, το έσβηνε προσεκτικά, το χαιρετούσε σαν να ήταν άνθρωπος, και το σπίτι σκοτείνιαζε. Μόνο όταν είχε φεγγάρι γυάλιζαν τα πατήματα στα φθαρμένα πατώματα θυμίζοντας τις καλές μέρες. Ασήμιζε ο χώρος, και τότε έμοιαζε καινούργιο, έτοιμο να ξεκινήσει νέα ιστορία. Μέχρι να βγει ο ήλιος και να φανεί η φθορά του.

ΔΩΜΑΤΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

Στον πάνω όροφο είχε πολλά δωμάτια. Όταν ήταν μικρή δεν έχανε ευκαιρία να τα εξερευνεί. Πιο πολύ την ενδιέφεραν τα συρτάρια και οι ντουλάπες. Εκεί μέσα έ-

7

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

της Όλγας Πατσούρα-Λένη βρισκε παλιά γράμματα, φωτογραφίες και τσίγκινα κουτιά από καραμέλες. Οι γυναίκες σε αυτές τις φωτογραφίες φορούσαν περίεργα ρούχα και είχαν όμορφα μαλλιά. Κάποιες της είχαν πει πως ήταν ξαδέρφες του παππού της από την Αμερική. Αυτές φορούσαν ωραία ρούχα και κοσμήματα. Άλλες φωτογραφίες έδειχναν οικογένειες με ξυπόλυτα παιδιά. Ο πατέρας σε όλες καθόταν σε μια καρέκλα, η γυναίκα όρθια πίσω του και κρατούσε στα χέρια της ένα ξυπόλυτο παιδί. Ήταν κίτρινες αυτές οι φωτογραφίες. Όταν άνοιγε τις ντουλάπες μύριζαν παράξενα. Η γιαγιά τής έλεγε πως έτσι μυρίζει η ναφθαλίνη. Αν και ο παππούς δεν ζούσε πια, τα ρούχα του ηταν κρεμασμένα προσεκτικά. Σε ένα ντουλάπι είχε ανακαλύψει ασημένια πουλιά με μακριές ουρές. Δεν καταλάβαινε γιατί η γιαγιά τα έκρυβε εκεί,τυλιγμένα σε εφημερίδες. Ήταν εντυπωσιακά. Εκείνη τα ξετύλιγε, τα έβαζε στο πάτωμα, έπαιρνε τα φλιτζάνια της και έπαιζε μαζί τους σαν να ήταν παιδιά. Όταν τελείωνε το παιχνίδι τα έβαζε προσεκτικά στη θέση τους. Άνοιγε όλες τις κλειστές πόρτες του σπιτιού. Υπήρχε μία που δεν την άφηναν να την ανοίξει. Θα χτυπήσεις εκεί, της έλεγε η γιαγιά. Φαντάζονταν η μικρή πως πίσω από την πόρτα υπάρχει μια τρύπα και θα μπορούσε να πέσει μέσα. Φοβόταν πολύ αλλά είχε μεγάλη περιέργεια να την ανοίξει. Μια μέρα που έμεινε μόνη της στο σπίτι το αποφάσισε. Θα την άνοιγε και θα κοιτούσε μόνο. Δεν θα έκανε το λάθος να βάλει το πόδι της στην τρύπα. Άνοιξε προσεκτικά, κοίταξε πρώτα το πάτωμα. Δεν υπήρχε τρύπα. Χαλάρωσε. Μπήκε. Περίμενε λίγο να συνηθίσουν τα μάτια της στο σκοτάδι. Δεν ήταν ντουλάπα. Ήταν ολόκληρο δωμάτιο. Που έφτανε πίσω από το έπιπλο με τα καλά ποτήρια. Η γιαγιά φυλούσε εκεί πολλά περίεργα αντικείμενα. Την ανέμη που τύλιγε το μαλλί όταν έκανε κουβάρια. Τη ρόκα, το σφοντύλι, το αδράχτι για να γνέθει. Είχε παλιές καρέκλες και το σκαμνάκι που καθόταν η γιαγιά όταν έγνεθε. Η μικρή βρήκε ένα χαλάκι, το έστρωσε και έπαιζε εκεί με τις κούκλες της, όταν οι μεγάλοι δεν την έβλεπαν. Άργησε η γιαγιά να καταλάβει το μυστικό της. Την πρόδωσε ένα κουλούρι που ξέχασε εκεί. Η γιαγιά έκανε πως δεν το ήξερε για πολύ καιρό. Και άφηνε πράγματα εκεί για να παίζει η μικρή. Μόνο όταν μεγάλωσε αρκετά κατάλαβε πως το δωμάτιο του παιχνιδιού ήταν μια πολύ μεγάλη ντουλάπα.

Ο εορτασμός της 11ης Αυγούστου στην Κέρκυρα Σημαντική ημέρα για το νησί της Κέρκυρας και τους κατοίκους της ο εορτασμός της 11ης Αυγούστου σε ανάμνηση της θαυματουργής επέμβασης του Αγ. Σπυρίδωνα, ο οποίος διέσωσε το νησί από τους Τούρκους το έτος 1716. Η πολιορκία των Τούρκων του Καπουδάν Χόντζα πασά είχε ξεκινήσει από την 24η Ιουνίου και έληξε το ξημέρωμα της 11ης Αυγούστου με τη βοήθεια του Αγ. Σπυρίδωνα, όπου κατά την διάρκεια της νύχτας της 10ης Αυγούστου ο Άγιος με την παρουσία αγγελικών δυνάμεων κατατρόπωσε τους Οθωμανούς κατακτητές. Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι κατά την πολιορκία της Κέρκυρας από τον οθωμανικό στόλο ξέσπασε τρομακτική θύελλα με αστραπές, κεραυνούς, ισχυρούς ανέμους και κατακλυσμιαία βροχή που κατέστρεψε τον οθωμανικό στόλο ο οποίος ήταν απροετοίμαστος για μια τέτοια κακοκαιρία στα μέσα καλοκαιριού. Το θαυμαστό αυτό γεγονός της χάρης του Θεού ανάγκασε τους Ενετούς να αναγνωρίσουν τον Άγιο ως ελευθερωτή της πόλης της Κέρκυρας. Κατόπιν με απόφαση του Γενικού Καπιτάνου Ανδρέα Πιζάνη καθιερώθηκε όπως την 11η Αυγούστου κάθε χρόνου να τελείται λιτανεία του ιερού λειψάνου του Αγίου. Η λιτάνευση του σεπτού σκηνώματος πραγματοποιείται με ιδιαίτερη λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια. Οι κάτοικοι της Κέρκυρας έχουν ιδιαίτερη αγάπη στον Άγιό τους και επικαλούνται συχνά το όνομά του σε κάθε δύσκολη περίσταση. Επίσης, εκείνη την ημέρα πολλοί Παργινοί επισκέπτονται την πόλη της Κέρκυρας και τιμούν την χάρη του Αγίου καθώς η πόλη της Πάργας και οι κάτοικοί της έχουν ιδιαίτερους δεσμούς με την Κέρκυρα και τους Κερκυραίους. Δέσποινα Δεσύλλα

Δωρεές Συλλόγου Παργινών Αθήνας 20 € Σωτηρίου Μαρία, Γιοχάλας Χρήστος, Ζώτου Γεωργία, Παπανίκα Βασιλική, Μελίδης Κώστας, Παππάς Αλέκος, Μπαλαγιάννης Ιωάννης, Κίτσος Γεώργιος, Πετσερλής Στέργιος, Κορμπάλας Στέφανος, Μπάκου Αγγέλα, Τράντου Ειρήνη, Αξής Δημήτρης, Δέσκας Χαράλαμπος, Γιάκη Σπυριδούλα, Λένης Κώστας, Κόκορης Βασίλης, Ρίστα Λούλα, Δράκος Ελευθέριος, Τσοβίλης Δημήτρης, Βουρεκάς Νεκτάριος, Ντόκος Ηρακλής, Παππάς Αλέξης, Βέργος Σ. Νικόλαος, Μπάτσιου Ζωή, Νάκας Θεόδωρος, Σπανός Ιωάννης.

25 € Γκιώνης Διομήδης.

30 € Παπανικολάου Πέτρος, Νάστας Τάσος.

40 € Βαρσακοπούλου Μαρία, Δήμου Αθανάσιος, Ντάγκας Κώστας, Βέργου Αλίκη, Βαρσακοπούλου Τέτη, Βάσσος Βασίλειος.

50 € Βέργος Γ. Νικόλαος, Πατέρας Άκης, Καραγιάννη Κατερίνα, Παππάς Κώστας, Μητσιώνης Δημήτρης, Μελετίου Στέφανος, Ζούλας Χρήστος, Παπαγεωργίου Γιώργος & Ερρίκος, Ευθυμιάδης Άκης, Λιάκρης Ηλίας, Δέσκας Γεώργιος, Λένης Χρήστος & Γιώργος, Κόκορης Πέτρος, Κλοτσώνης Λέανδρος, Δρίγγος Βασίλειος, Γκούλιουρας Μιχαήλ, Βουρεκάς Κάλλιστος, Δράκος Γεώργιος, Ζυγούρης Αντώνης, Πλασκασοβίτης Βασίλης, Τσοβίλης Σάκης, Ανδρέου Ευάγγελος, Δήμου Βαγγέλης, Ζώτος Ιωάννης, Δράκος Ανδρέας & Γρηγόρης, Ανδρέου Χρήστος, Μίζης Γεώργιος, Ντούκας Αδριανός.

80 € Ρίζος Πασχάλης.

100 € Κώτσιος Σάκης.

8

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Το Ελληνικό Ναυτικό

Αν και ο πολεμικός στόλος των Ελλήνων στην επανάσταση του 1821 συγκροτήθηκε από εμπορικά πλοία –που δέχθηκαν σχετικές παρεμβάσεις– έγραψε λαμπρές σελίδες ιστορίας. Στην αρχή της επανάστασης του 1821 η Ελλάδα διέθετε περίπου 1000 μικρά και μεσαία εμπορικά πλοία και 18.000 ναυτικούς. Υδραίικα, σπετσιώτικα και ψαριανά πλοία –ο βασικός κορμός του στόλου– ανέλαβαν να εμποδίσουν την από θαλάσσης τροφοδοσία των πολιορκούμενων Οθωμανών στα φρούρια του Μοριά. Ο στόλος αριθμούσε μερικές εκατοντάδες ελαφρά οπλισμένα μικρά εμπορικά πλοία, που δρούσαν επιτυχώς και ως πειρατικά. Είχαν έμπειρα πληρώματα και επειδή ήταν μικρά, κινούνταν ευέλικτα στα νερά του Αιγαίου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούσαν να παρεμποδίσουν τον οθωμανικό στόλο. Τα νησιά του Αιγαίου κήρυξαν σταδιακά την επανάσταση από το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου, καθώς κατοικούνταν από ελληνικούς πληθυσμούς, με εξαίρεση Ρόδο, Κω και Χίο όπου ζούσαν και μουσουλμάνοι. Σπέτσες, Ψαρά, Σάμος και κυρίως η Ύδρα υπήρξαν το κέντρο του επαναστατικού αγώνα στο Αιγαίο, αν και οι τοπικές ηγετικές ομάδες τους φάνηκαν στην αρχή διστακτικές, όπως και στην Πελοπόννησο. Στην Ύδρα μάλιστα, το ισχυρότερο ναυτικό κέντρο όπου κυριαρχούσε η οικογένεια Κουντουριώτη, η επανάσταση κηρύχτηκε χάρις στην επιμονή ενός μικρότερης εμβέλειας τοπικού παράγοντα. Η πειρατεία ήταν για τα ελληνικά πλοία μέσο εξεύρεσης εφοδίων. Τα λάφυρα μοιράζονταν στα τρία. Το πρώτο μέρος το έπαιρνε η Πατρίδα ,το δεύτερο η Εκκλησία και το τρίτο μοιράζονταν αναλογικά στον πλοίαρχο, τους ναύτες και τους άντρες του καταδρομικού. Συνεχίζοντας την αρχαιοελληνική παράδοση του ανθρωπόμορφου ακρόπρωρου, οι ναυτικοί του '21 έδιναν στα καράβια τους ονόματα θεών ή επιφανών προσώπων της αρχαιότητας όπως Άρης, Σόλων, Θεμιστοκλής Επαμεινώνδας, κ.α. και τα στόλιζαν με τις μορφές τους.

Τους πρώτους μήνες της επανάστασης τα ελληνικά πλοία είχαν σχετική ελευθερία κινήσεων στο Αιγαίο καθώς τμήμα του οθωμανικού στόλου παρέμενε στο ναύσταθμο της Πόλης, υπό τον φόβο ενός νέου ρώσο-οθωμανικού πολέμου, ενώ άλλο τμήμα εκστράτευε στις ακτές της Ηπείρου εναντίον του Αλή-πασά. Ο ελληνικός στόλος σχεδόν ανενόχλητος έκανε επιθέσεις σε μεμονωμένα οθωμανικά πλοία και τα καταλάμβανε, ενώ μετείχε στις πολιορκίες των φρουρίων σε Ναύπλιο- με επικεφαλής την Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα- Μονεμβασιά, Ναύπακτο και αλλού. Από την πειρατική δράση του επλήγησαν και ουδέτερα εμπορικά πλοία ενώ τα πληρώματά του έκαναν και επιδρομές στα μικρασιατικά παράλια. Την πρώτη περίοδο δεν υπήρχε συγκροτημένος ελληνικός στόλος, αλλά σύμπραξη πληρωμάτων με αφορμή κάποια επιχείρηση. Όταν τμήματα του οθωμανικού στόλου βγήκαν από τα Δαρδανέλια για να ανεφοδιάσουν τα πολιορκούμενα φρούρια της Πελοποννήσου, θεωρήθηκε ότι ο ελληνικός στόλος δεν είχε καμία τύχη. Οι μεμονωμένες επιτυχίες του στηρίχτηκαν στον ηρωισμό των πληρωμάτων αλλά και στα πυρπολικά, ειδικά διαμορφωμένα πλοιάρια φορτωμένα με εύφλεκτες ύλες και εκρηκτικά, τα οποία προσκολλούνταν στα οθωμανικά πλοία, αναφλέγονταν και βυθίζονταν μαζί τους. Ο φόβος των Οθωμανών από τη δράση των πυρπολητών περιόριζε τις κινήσεις του στόλου του. Το ότι δεν υπήρξαν συγκρούσεις το πρώτο διάστημα, ευνόησε την εξάπλωση της επανάστασης στον ηπειρωτικό χώρο αλλά και στα νησιά. Επειδή τα μικρά και ελλιπώς εξοπλισμένα ελληνικά πλοία δεν ήταν ικανά να αντιμετωπίσουν τα οθωμανικά σε ανοιχτή σύγκρουση, ακολουθήθηκαν άλλες μορφές δράσης για να προκληθούν φθορές στον αντίπαλο. Τα πληρώματα των πυρπολικών έπρεπε να είναι παράτολμα και επιδέξια ώστε να το προσκολλήσουν στο αντίπαλο πλοίο χωρίς να γίνουν αντιληπτοί. Από τις πλέον εντυπωσιακές πυρπολητικές ενέργειες, υπήρξε η ανατίναξη της ναυαρχίδας του οθωμανικού στόλου από τον Κανάρη στα ανοιχτά του Τσεσμέ (Ιούνιος 1822). Δεν έλειψαν βέβαια και οι αποτυχίες, όπως τον Αύγουστο του 1825 και τον Ιούνιο του 1827, σε επιχειρήσεις πυρπόλησης του αιγυπτιακού στόλου στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Στις νικηφόρες επιχειρήσεις για τον ελληνικό στόλο συγκαταλέγονται αυτές στα ανοιχτά Ύδρας και Σπετσών (Οκτώβριος 1822), στον κόλπο του Γέροντα (Αύγουστος 1824) και στον Κάβο Ντόρο (Μάιος 1825), όπου διακρίθηκαν οι Πιπίνος, Μιαούλης και Σαχτούρης αντίστοιχα.

9

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

στην Επανάσταση του 1821 Παρά τη δράση του Κανάρη και άλλων πυρπολητών ο οθωμανικός στόλος δεν αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα εξαιτίας και της υπεροπλίας τους. Από την άλλη, η έλλειψη συντονισμού και κυρίως η περιστασιακή ενασχόληση των ελληνικών πλοίων σε πολεμικές επιχειρήσεις δυσκόλευε τους επαναστατημένους Έλληνες. Μπορεί μέσω του εμπορίου και της πειρατείας, τα ελληνικά πλοία να εξασφάλιζαν τη συντήρηση τους και τους μισθούς των πληρωμάτων, ωστόσο έτσι υπονομεύονταν η επιχειρησιακή ικανότητα του ελληνικού στόλου. Η πειρατεία ενοχλούσε και τις Μεγάλες Δυνάμεις, οπότε από τους πρώτους μήνες του 1828 ο Καποδίστριας επιδίωξε να περιοριστεί, στόχος που επετεύχθη χάρη στον Ανδρέα Μιαούλη. Τα πυρπολικά φόβος των Οθωμανών Τα πυρπολικά ήταν επανδρωμένα, με «έδρα» είτε συγκεκριμένο λιμάνι, είτε ελεύθερα στο πέλαγος και αναζητούσαν στόχο. Ο τύπος του πυρπολικού που χρησιμοποιήθηκε το ’21 κατασκευάστηκε για πρώτη φορά από τον Παργινό Ιωάννη Δημουλίτσα, που είχε το παρατσούκλι «Πατατούκος», που από μικρός δούλευε σε ψαριανά καράβια και στα ταξίδια του γνώρισε τα μυστικά της κατασκευής των πυρπολικών. Το τελειοποίησε ο Κωνσταντίνος Νικόδημος. Για να μετατρέψουν ένα πλοίο σε πυρπολικό, άνοιγαν κατά μήκος του καταστρώματος σε κάθε πλευρά κυκλικά ανοίγματα («ρούμπους») και κάτω από το καθένα έβαζαν βαρέλια με πώματα, γεμάτα δυναμίτιδα. Ακόμα και τα ιστία του πλοίου ήταν εμποτισμένα με πίσσα και νάφθα, ώστε να εξαπλωθεί γρήγορα η φωτιά. Κατά μήκος των πλευρών του καταστρώματος και κάτω από αυτό κατασκευάζονταν αγωγοί γεμάτοι με εύφλεκτα μίγματα, που τους έλεγαν «μίνες του μπαρουτιού» για να μεταδοθεί η φωτιά από συγκεκριμένο σημείο στην πρύμνη του σκάφους όπου και το άνοιγμα του «άβακα» (πηδαλίου). Από αυτούς τους αγωγούς διέφευγε και το πλήρωμα (20-25 άνδρες) που επιβιβάζονταν σε ρυμουλκούμενη λέμβο όταν ο κυβερνήτης- που έμενε τελευταίος- του έβαζε φωτιά. Τα πυρπολικά έπλητταν πλοία αγκυροβολημένα αλλά και μεσοπέλαγα. Μετά το περίφημο σήμα της επίθεσης «Με τη βοήθεια του Σταυρού επιτεθείτε!», πλησίαζαν τον εχθρό με την πλώρη από εκεί που φύσαγε ή ήταν ο κυματισμός, ώστε να βοηθηθεί η προσκόλληση και γρήγορα με «κόρακες», δηλ. γάντζους, το αγκίστρωναν. Το πλήρωμα του εχθρικού σκάφους συνήθως πανικοβάλλονταν και έτρεχε να σωθεί.

Από το 1824 με την επέμβαση του αιγυπτιακού στόλου, η κατάσταση δυσκόλεψε για τους'Ελληνες πυρπολητές, καθώς τα αιγυπτιακά πληρώματα ήταν εκπαιδευμένα σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Πάντως τα πυρπολικά εξακολούθησαν να χρησιμοποιούνται ακόμη και όταν η Ελλάδα απέκτησε τα πρώτα πραγματικά πολεμικά, τη φρεγάτα «Ελλάς» και το ατμοκίνητο «Καρτερία». Επιτυχείς πυρπολήσεις του Αγώνα σε: • Γέροντα, Νταρ Μπογκάζ και Σάμο (πλοίαρχος Γ. Βατικιώτης) • Τένεδο (πλ. Γ. Βρατσάνος) • Σούδα (πλ. Α. Βώκος) • Μεθώνη (Α. Δημαμάς) • Μυτιλήνη (Δ. Καλογιάννης) • Αγ. Μαρίνα, Σάμο, Τένεδο και Χίο (Κ. Κανάρης), • Ιθάκη, Μεσολόγγι (Α. Καράβελας) • Κάβο ντ’ Όρο, Κάρπαθο (Γ. Ματρώζος) • Σάμο (Λέκας Ματρώζος) • Γέροντα, Κάβο ντ’ Όρο, Μίλητο και Σάμο (Λ. Μουσούς) • Αλεξάνδρεια, Κάβο ντ’ Όρο, Μεσολόγγι (Μ. Μπούτης) • Στενά Μυτιλήνης (Κ. Νικόδημος) • Ερεσό (Δ. Παπανικολής) • Μεθώνη (Α. Παυλής ή Μπίκος) • Άθωνα, Γέροντα, Σπέτσες Χίο (Α. Πιπίνος) • Μεθώνη, Μεσολόγγι (Γ. Πολίτης) • Σάμο (Δ. Ραφαλιάς) • Αλεξάνδρεια, Μεθώνη, Μεσολόγγι (Μ. Σπαχής) • Μεθώνη, Νταρ Μπογκάζ (Δ. Τσάπελης) Πρώτη πετυχημένη επιχείρηση με επανδρωμένο πυρπολικό έγινε στις 27 Μαΐου 1821 στην Ερεσό. Πρώτος πυρπολητής ο Παπανικολής και η επιτυχία του εγχειρήματος οδήγησε ξένους παρατηρητές να εκτιμήσουν ότι «...τελικά οι Έλληνες βρήκαν το όπλο της Επανάστασης!» Ο Δημήτρης Παπανικολής όταν ξέσπασε η ελληνική επανάσταση σε ηλικία μόλις 19 ετών βρέθηκε στο πλοίο του Νικολή Αποστόλη. Κατά τη ναυμαχία της Ερεσού κυβερνώντας το –καθώς ήδη το είχε μετατρέψει σε πυρπολικό ο Ιωάννης Δημουλίτσας– έπεσε πάνω σε τουρκικό δίκροτο το οποίο και πυρπόλησε με ελάχιστους διασωθέντες. Το ίδιο επανέλαβε και στη ναυμαχία του Γέροντα προκαλώντας τρόμο στον οθωμανικό στόλο. Σε πολλές καταδρομικές και αποβατικές επιχειρήσεις, οι επιτυχίες του είχαν καταπλήξει τους άλλους ναυμάχους.

10

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Συνέχεια από τη σελίδα 1

μα των εντύπων αν και ο πρωταθλητής του Φιλελληνισμού είναι η Γερμανία και η Ελβετία και φυσικά σε δεύτερη φάση η Αγγλία.

Οι φιλελληνικές επιτροπές Τα πρώτα φιλελληνικά κομιτάτα οργανώνονται στο φιλελεύθερο πνεύμα της εποχής. Το ενδιαφέρον τους εστιάζεται στα προβλήματα επιβίωσης και επισιτισμού του ελληνικού λαού μετά την ερήμωση του τόπου, στη διοικητική και κοινωνική οργάνωση του υπό σχηματισμού νέου κράτους και στη μέριμνα για την εκπαίδευση. Ήδη από τον Αύγουστο του 1821 φιλελληνικά σωματεία πρωτοπαρουσιάζονται στη γερμανόφωνη Ελβετία και τη Γερμανία ιδιαίτερα κατά τα δύο πρώτα χρόνια του Αγώνα. Από το 1825 και μετά σημαντικές είναι οι πρωτοβουλίες του Ιωάννη-Γαβριήλ Εϋνάρδου από τη Γενεύη. Το Μόναχο θα καταστεί το κέντρο του γερμανικού φιλελληνισμού με την αποστολή βαβαρικού στρατιωτικού σώματος με επικεφαλή τον ζωγράφο αξιωματικό Karl Wilhelm von Heideck. Με τη βοήθεια του Fr. Thiersch η Βαυαρία δέχθηκε στα εκπαιδευτήριά της ένα πλήθος νέων Ελλήνων, παιδιά των πρωταγωνιστών της επανάστασης. Η είδηση της ελληνικής επανάστασης και οι πρώτες προκηρύξεις φθάνουν γρήγορα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού με τη φροντίδα κυρίως του ελληνιστή Edward Everett, που σπεύδει να δημοσιεύσει στην εφημερίδα του την «Προκήρυξη της Μεσσηνιακής Γερουσίας», προφανής ένδειξη ότι οι ελληνικές διεκδικήσεις στηρίζονταν σε προοδευτικές φιλελεύθερες αρχές. Στο τέλος του 1822 ο Αμερικανός πρόεδρος Monroe διακήρυξε ότι υπάρχει μια βάσιμη ελπίδα για να αποκτήσει αυτός ο τόπος την ανεξαρτησία του και να πετύχει πολιτική ισοτιμία ανάμεσα στα άλλα έθνη της γης. Ο «ελληνικός πυρετός» θα εκφραστεί σε πολλές αμερικανικές πόλεις (Φιλαδέλφια, Βοστώνη, Νέα Υόρκη) με τους γνωστούς τρόπους: ίδρυση και δραστηριοποίηση σωματείων, εκκλήσεις και φυλλάδια για τη συγκέντρωση προσφορών από όλα τα μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ευρωπαίοι πολεμιστές στον ελληνικό αγώνα Με τον γενικό όρο «εθελοντές» ή «φιλέλληνες» επικράτησε να αποκαλούνται όσα άτομα θέλησαν να πάρουν μέρος στον ένοπλο ελληνικό αγώνα ή στρατολογήθηκαν από τα κομιτάτα για τον σκοπό αυτό. Υπήρχαν και οι περιπτώσεις, όπως του εύπορου Σκωτσέζου αξιωματικού Thomas Gordon, που ναύλωσε στη Μασσαλία ένα καράβι, το φόρτωσε με όπλα και πολεμοφόδια και πήρε μαζί του Άγγλους και Γάλλους αξιωματικούς. Η αρχαιολατρεία ήταν πράγματι ένας συντελεστής-κίνητρο ιδίως για τους νεαρούς Γερμανούς φοιτητές. Όμως την εποχή εκείνη, η Ευρώπη, που μόλις είχε βγει από μία μακρά περίοδο πολέμων, είχε να αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα υποαπασχόλησης. Παλαιοί στρατιωτικοί με μειωμένες αποδοχές, βοναπαρτιστές, ανεπιθύμητα φιλελεύθερα στοιχεία, ακόμη τυχοδιώκτες και απογοητευμένοι κάθε είδους αναζητούσαν εργασία και ένα σκοπό για να ανταποκριθούν στις βιοτικές και ψυχικές τους ανάγκες. Στους 1.200 έχει υπολογιστεί ο αριθμός των ατόμων που πήραν μέρος στα πολεμικά γεγονότα. Με οκτώ αποστολές εθελοντών από τη Μασσαλία, μία είχε ήδη οργανώσει ο Δημ. Υψηλάντης από την Τεργέστη, φθάνει τα δύο πρώτα χρόνια το μεγάλο κύμα των εθελοντών, 489 άτομα. Ανάμεσά τους υπερτερούν οι Γερμανοί, περί τους διακόσιους εξήντα, από τους οποίους οι μισοί περίπου δεν επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Οι περισσότεροι αποδεκατίστηκαν από τις κακουχίες και τις ασθένειες, οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν στη μάχη του Πέτα, όπου διαλύθηκε το σώμα των Φιλελλήνων. Ακολουθούν σε αριθμούς οι Γάλλοι (71), οι Πολωνοί (24), οι Ελβετοί (19), οι Βρετανοί (12), οι Ολλανδοί και Βέλγοι (12) και λίγοι Ούγγροι, Σουηδοί, Δανοί και Ισπανοί. Μετά το 1823 θα φθάσουν επίσης στην Ελλάδα 16 Αμερικανοί εθελοντές. Οι «Φιλέλληνες» θα επιδιώξουν να ενταχθούν στην υπηρεσία της ελληνικής Διοίκησης και ειδικότερα στα σώματα που οργάνωσαν κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα ορισμένοι έμπειροι στρατιωτικοί με την προτροπή και την οικονομική ενίσχυση του Δ. Υψηλάντη και του Αλ. Μαυροκορδάτου. Ο πρώτος αποτάθηκε στον έμπειρο Γάλλο αξιωματικό Baleste, τον οποίον διάλεξε ως «προγυμναστήν στρατιωτι-

11

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

κόν». Θα τον διαδεχθεί αργότερα ο Ιταλός συνταγματάρχης Tarella. Ο Μαυροκορδάτος από τη μεριά του, ως πρόεδρος του εκτελεστικού, διαθέτοντας ακόμα χρήματα και όπλα, που είχε φέρει μαζί του από το εξωτερικό θα φροντίσει να οργανώσει το τάγμα των Φιλελλήνων. Ως αρχηγός του ορίστηκε ο βετεράνος Γερμανός στρατηγός Νόρμαν. Και οι τρεις θα πάρουν μέρος σε μάχες που θα χάσουν τη ζωή τους στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους ο γνωστός Πεδεμόντιος επαναστάτης κόμης Santorre di Santa Rosa (Σανταρόζα). Το 1825 ανατέθηκε η εκπαίδευση και ηγεσία του στρατού στον πολυμήχανο βοναπαρτιστή συνταγματάρχη Charles Favier, που, θέλοντας να δείξει την αφοσίωσή του στην ελληνική υπηρεσία υιοθέτησε ως ένδυμα τη φουστανέλα των αγωνιστών.

Φιλελληνισμός και Τέχνη Τα ελληνικά κομιτάτα δικευκολύνονταν από το έργο ποιητών, ζωγράφων, διανοουμένων, που προετοίμαζαν το έδαφος στην κοινωνία για τη βοήθεια των επαναστατημένων. Θεατρικά έργα εμπνευσμένα από τις θυσίες και τους ηρωισμούς των αγωνιστών αλλά και από την ελληνική αρχαιότητα. Εργοστάσια παρήγαγαν πιάτα με μορφές ηρώων, ρολόγια με παραστάσεις αγωνιστών και τα πουλούσαν με κάποιο κέρδος και συγκέντρωναν χρήματα. Γλύπτες εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν λαμπρά έργα, τα οποία υπάρχουν σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις μέχρι σήμερα. Είναι φανερό λοιπόν ότι ο φιλελληνισμός είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στη νεοελληνική ιστορία. Ο Άγγλος ποιητής Σέλλεϋ έγραψε «Είμαστε όλοι Έλληνες». Αναστασία Στέλιου, φιλόλογος

Από το βιβλίο «Άκανθοι» της Αυγής Αλεξίου αναδημοσιεύουμε το πεζό «Ίσα στα μάτια να κοιτάς» Το μικρό χωριό κείτονταν στους πρόποδες του μεγάλου βουνού, γεμάτο αμυγδαλιές και συκιές. Ανάμεσά τους διάσπαρτα μικρά πέτρινα σπίτια με μικρές αυλές γεμάτες λουλούδια και λαχανικά. Επικρατούσε η αυτάρκεια και οι χωρικοί δούλευαν «ήλιο με ήλιο», τις περισσότερες μέρες στη δούλεψη στα κτήματα και στα κοπάδια του άρχοντα του χωριού, του κυρ Θανάση Αλεξιάδη.Όλα τα σπίτια είχαν τις γίδες τους, το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί, λίγες ελιές και το λάδι της χρονιάς που ποτέ δεν έφτανε και το συμπλήρωναν οι γυναίκες σαν «λιομαζώχτρες» στους ελαιώνες του κυρ Θανάση. Φτώχεια και αγραμματοσύνη βασίλευαν παντού. Καμιά δεκαριά όλοι και όλοι ήξεραν «γράμματα» και ήταν οι έξυπνοι του χωριού. Ο κυρ Θανάσης ήταν πάντα λιγόλογος και απόμακρος από τους χωριανούς. Είχε σπίτι μεγάλο που ξεχώριζε από όλα τα άλλα, μα πάνω από όλα είχε τη Μαρία του, την κόρη του που λάτρευε περισσότερο και από τους δύο γιούς του και ας έλεγε συχνά ότι «ο πεθαμένος και η κοπέλα στο σπίτι δεν κάθονται». Μα και αυτό το κορίτσι είχε πάρει την ομορφιά της μαμάς της και τη δίκαιη κρίση και εξυπνάδα του πατέρα της. Από μικρή έμαθε να διαβάζει, να λογαριάζει. Όλους τους λογαριασμούς του πατέρα της αυτή τους κράταγε. «Αχ! Μωρέ γιατί να μην είχες γεννηθεί αγόρι» έλεγε συχνά ο κυρ Θανάσης. Στην Ήπειρο αγαπούσαν τα αγόρια περισσότερο από τα κορίτσια. «Τούτα τα αρσενικά μου τι ζουλάπια είναι». Την έπαιρνε παντού μαζί του. Καμάρωνε, και όσο μεγάλωνε η Μαρία σκεφτόταν με ποιόν να την παντρέψει. Και τον βρήκε στο πρόσωπο του γιου του φίλου του Αλέξη Θεοδοσιάδη στο διπλανό μεγάλο χωριό που είχε στρέμματα ελιές, λεμονιές-πορτοκαλιές και ένα μεγάλο ελαιοτριβείο που έκανε τα «αλώνια» όλης της περιοχής. Ο Νίκος ήταν ήσυχο παιδί, όχι πολύ εύστροφο αλλά τι σημασία είχε; Θα είχε την εξυπνάδα της Μαρίας. Θα το διπλασίαζε- τριπλασίαζε το βιός τους. Τώρα ήταν και λίγο κοντός και χοντρός, αλλά ποιος τα Συνέχεια στη σελίδα 14

12

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Παργινές Συνταγές Εντόσθια αρνιού ριγανάτα Υλικά: 1 συκωταριά αρνιού-έντερα λάδι ρίγανη λεμόνι αλάτι πιπέρι Εκτέλεση: Αφού χωρίσουμε το συκώτι από τη σπλήνα, τα πλένουμε καλά και τα κόβουμε μικρά κομμάτια. Καθαρίζουμε λίγα έντερα και τα πλέκουμε μικρές κοτσίδες. Τα σουρώνουμε στο τρυπητό για να στραγγίσουν. Στη συνέχεια τα βάζουμε σε ένα ταψάκι ή σε μια κατσαρόλα και ρίχνουμε λάδι, πιπέρι, ρίγανη, λεμόνι, αλάτι και τα ανακατεύουμε. Τα αφήνουμε στο φούρνο ή στην κατσαρόλα σε σιγανή φωτιά μέχρι να πιουν τα νερά τους και να μείνουν με το λάδι.

Θεατρικό εργαστήρι Πάργας «η Αυλαία» Ο Σύλλογος Φίλων Νεκρομαντείου και Αχέροντα σε συνεργασία με τη θεατρική σκηνή Αυλαία Πάργας, το Ωδείο Ιωαννίνων, με τη βοήθεια της Περιφέρειας, του Δήμου Πάργας και χορηγών πρόσφεραν σε πάνω από 600 θεατές μια υπέροχη βραδιά στην Αμμουδιά, στις εκβολές του Αχέροντα τη Δευτέρα 9/8/2021. ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Το δρώμενο αφορά στην Κατάβαση του Οδυσσέα στον Άδη, στην περιοχή όπου, σύμφωνα με περιγραφές του ίδιου του Ομήρου, έλαβε πραγματικά χώρα. Ο Οδυσσέας με οδηγίες της Κίρκης κατεβαίνει στον Άδη να πάρει χρησμό από τον νεκρό Μάντη Τειρεσία για την επιστροφή του στην Ιθάκη. Εκεί συναντά τον σύντροφό του τον Ελπήνορα, που χάθηκε άδικα, τον Ηρακλή, τον Σίσυφο, τον Αγαμέμνονα, τον Αίαντα και τη μητέρα του Αντίκλεια που δε γνώριζε πως είχε χαθεί. Μια από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της λογοτεχνίας όταν ο ένδοξος ήρωας λυγίζει στη θέα της νεκρής μάνας του.

Πίτα Αγίου Φανουρίου Υλικά: 1 φλιτζάνι τσαγιού λάδι καλαμποκίσιο 1 φλιτζάνι τσαγιού ζάχαρη 1 φλιτζάνι τσαγιού νερό 1 φλιτζάνι τσαγιού αλεύρι 2 κουταλάκια μπέικιν πάουντερ λίγο αλάτι 1 κουταλάκι κανέλα σκόνη Εκτέλεση: Σε μια λεκάνη χτυπάμε το λάδι με τη ζάχαρη. Στη συνέχεια προσθέτουμε το νερό και το αλεύρι στο οποίο έχουμε ανακατέψει το μπέικιν, το αλάτι και την κανέλα και ανακατεύουμε καλά το μείγμα. Το αδειάζουμε σε λαδωμένο ταψί και ψήνουμε στους 180° για μία ώρα. Καλή επιτυχία

«Το μεγάλο δυστύχημα, δεν είναι ότι πέθανε ο Θεός, αλλά το ότι πεθαίνουν οι μάνες μας. Και τούτη η απώλεια είναι η απώλεια της ρίζας και η απώλεια της ρίζας δημιουργεί τη νοσταλγία για την ανέφικτη επιστροφή στην κοιτίδα. Ο Παράδεισος έχει χαθεί για πάντα και για όλους. Δουλειά των ποιητών είναι να μας θυμίζουν τούτη τη μεγάλη απώλεια». Αντρέι Ταρκόφσκι Ένας ύμνος στη ζωή και το Φως..

13

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Γνωρίζετε...

Κάηκες από τον ήλιο; ότι

Αν υπάρχει κάτι ικανό να σου χαλάσει τις διακοπές ή τη βόλτα στην παραλία, αυτό είναι το έγκαυμα από τον ήλιο. Η καλύτερη θεραπεία είναι προφανώς η πρόληψη, το λένε όλοι οι δερματολόγοι άλλωστε, οπότε ας φροντίσουμε να έχουμε αντηλιακό πάντα στην τσάντα μας, όλο τον χρόνο. Αν όμως δεν πρόσεξες ότι το μπουκαλάκι ήταν σχεδόν άδειο ή αμέλησες να το ανανεώσεις στις 7 ώρες που έμεινες στην παραλία, θα περάσεις μάλλον δύσκολο βράδυ. Ευτυχώς υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείς να κάνεις για να διευκολύνεις την επούλωση.

Aloe Vera Σχεδόν όλα τα σπίτια έχουν ένα gel αλόης στο ντουλάπι. Αν ισχύει το ίδιο και για σένα, είστε τυχεροί γιατί είναι μία από τις πιο γνωστές και αποτελεσματικές θεραπείες για το ηλιακό έγκαυμα. Η αλόη καταπραΰνει και αποκαθιστά το κατεστραμμένο δέρμα, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο σε νέα εγκαύματα όσο και σε δέρμα που ξεφλουδίζει. Καλύτερα να χρησιμοποιήσετε καθαρό gel αλόης, χωρίς προσθετικά (και σε καμία περίπτωση αλκοόλη) που μπορεί να προκαλέσουν επιπλέον ερεθισμούς.

Πανί με γάλα ή τσάι Τόσο το μαύρο τσάι, όσο και το πράσινο μπορούν να ισορροπήσουν το pH του δέρματος. Βράστε ένα λίτρο νερό με 3 ή 4 φακελάκια τσάι, άφηστέ το να κρυώσει εντελώς και στη συνέχεια μουλιάστε ένα πανί με το οποίο θα βρέξετε το δέρμα ταμποναριστά. Επιπλέον, το κρύο γάλα μπορεί να μαλακώσει το καμμένο δέρμα και να διευκολύνει την απομάκρυνση του δέρματος που ξεφλουδίζει. Εφαρμόζεται επίσης με ένα πανί.

Μηλόξιδο Ακόμα ένα συστατικό που μπορεί να επαναφέρει το

Με απλά υλικά φροντίζουμε το δέρμα μας φυσικό pH του δέρματος είναι το μηλόξιδο. Ισορροπεί την οξύτητα και αλκαλικότητα του καμμένου δέρματος και ενισχύει τη φυσική διαδικασία επούλωσης. Διαλύστε μια κουταλιά ξίδι σε μια κούπα νερό και εφαρμόστε τοπικά ή προσθέστε 2 κούπες ξίδι σε μπανιέρα γεμάτη με χλιαρό νερό και μουλιάστε για 15 λεπτά.

Βότανα Φυσικά βότανα, όπως το χαμομήλι και η λεβάντα μπορούν να ανακουφίσουν την αίσθηση καύσου και φαγούρας του καμμένου δέρματος. Προσθέστε μερικές σταγόνες αιθέριων ελαίων στη μπανιέρα σας μαζί με κρύο νερό.

Ενυδάτωση Θα πεις ότι είναι αυτονόητο, αλλά για πολλούς δεν είναι. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να αντιμετωπίσεις ένα ηλιακό έγκαυμα είναι να παραμείνεις ενυδατωμένος. Πιες περισσότερο νερό απ' ό,τι συνήθως.Δεν θα νιώσεις καμία ανακούφιση τοπικά, όμως το νερό θα βοηθήσει το υπόλοιπο δέρμα να παραμείνει υγιές και να επιταχύνει την διαδικασία ανάρρωσης. Τα εγκαύματα τραβούν νερό προς το δέρμα, αφήνοντας το υπόλοιπο σώμα «στεγνό» δυσκολεύοντας τις λειτουργίες του, γι' αυτό χρειάζεσαι έξτρα νερό.Δοκίμασε το νερό καρύδας που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ηλεκτρολύτες.

Αντιφλεγμονώδη Τα αντιφλεγμονώδη δεν είναι αθώα φάρμακα οπότε καλό είναι να τα παίρνεις μόνο όταν υπάρχει απόλυτη ανάγκη. Αν όμως δεν αντέχεις τον πόνο, μπορείς να πάρεις μια ασπιρίνη ή κάποιο άλλο ελαφρύ αντιφλεγμονώδες για να μειώσει το πρήξιμο, την κοκκινίλα και τον πόνο. Πάντα μετά το γεύμα για να μην μας πειράξει στο στομάχι.

14

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

Συνέχεια από τη σελίδα 11

κοιτάει αυτά; Ζωή χαρισάμενη θα πέρναγε κοντά του. Ό,τι ήθελε θα το είχε, ένα χωριό ολόκληρο θα διαφέντευε. Στα κτήματά του είχε επιστάτη τον μπάρμπα-Γιώργη, άνθρωπο ήσυχο, καλοσυνάτο και χτυπημένο σκληρά από τη ζωή. Η γυναίκα του πέθανε στη γέννα του γιου του, του Παναγή και από τότε έγινε μάνα και πατέρας γι’ αυτό το παιδί. Το ανέθρεψε όσο καλύτερα μπορούσε, ας ήταν φτωχός, και του έμαθε να μην φοβάται τίποτα, μόνο τον θάνατο. «Όταν μιλάς, γιε μου, ίσα στα μάτια θα κοιτάς τον άλλο και με το κεφάλι ψηλά». Τον έμαθε γράμματα και ας έτρωγε μπομπότα με κρεμμύδι. Και ο Παναγής ψηλός με κατάμαυρα μάτια και μαλλιά, αγέρωχο βλέμμα ξεπεταγόταν μέρα με την μέρα σαν κυπαρίσσι. Τίποτα δεν φοβόταν. Ο φόβος σε κάνει αδύνατο τού έμαθε ο πατέρας του. Ένιωθε δυνατός, όλοι ήταν του χεριού του, εκτός από τη Μαρία. Όταν την έβλεπε ένιωθε μία τρεμούλα στο κορμί του, σαν να έχανε τη γη κάτω από τα πόδια του, και εκείνη ίσα στα μάτια τον κοίταγε και όλο τον ρώταγε για τα κτήματα, τη σοδειά, τα αλώνια. Όλα τα ήξερε και όμορφη και έξυπνη και μια περηφάνια που είχε. Μα με τον καιρό ζευγάρωσαν και σαν το πήρε χαμπάρι ο πατέρας του του είπε: – Σ’ έμαθα να κοιτάς ψηλά και ίσια, γιε μου, μα σαν να παρακοιτάς ψηλά. Κόρη του αφεντικού είναι, δεν θα στη δώσει και κομμάτια θα γίνει η καρδιά σου.

– Εγώ θα την κλέψω, πατέρα, και θα φύγουμε μακριά. Δόξα τω Θεώ, νέοι είμαστε θα δουλέψουμε.

– Δύσκολα είναι αυτά που μου λες, παιδί μου, δύσκολα. Μα τι δύσκολα και ξεδύσκολα, ποιος μπορεί να αντισταθεί στα νιάτα, στην αγάπη και στον έρωτα; Έτσι τα συμφώνησαν να κλεφτούν και να φύγουν μακριά. Για Ιταλία ονειρεύονταν. Θα έπαιρνε όλα τα χρυσαφικά της και το κομπόδεμα της γιαγιάς της, που την είχαν σύμμαχο, και θα φεύγανε νύχτα χωρίς να τους πάρει είδηση ο πατέρας της, γιατί ούτε κουβέντα να ακούσει για γαμπρό που τον είχε εργάτη, φτωχό αλλά και ετοιμόλογο, με βλέμμα σαν να σε τρυπάει. Αχ αυτός ο άτιμος! Κοιτούσε ίσα στα μάτια, χωρίς να χαμηλώνει το βλέμμα του, όταν του μιλούσες. Δεν ξέρει τη θέση του, άκου να σηκώσει τα μάτια του στη Μαρία του, σκεφτόταν ο κυρ Θανάσης. Τον έδιωξε από το κτήμα μαζί με τον πατέρα του. Να ψοφήσουν τα παλιοζαγάρια. Ετοίμασε αρραβώνες με την οικογένεια του Αλε-

ξιάδη. Γλέντι τρικούβερτο θα έκανε. Την Κυριακή κιόλας όλα θα ήταν έτοιμα. Το Σαββατόβραδο θα κλεβόταν η Μαρία με τον Παναγή. Είχε κουβαλήσει όλα τα πράγματά της, κρυφά στο δάσος. Κουβέντα δεν άκουγε ο πατέρας της, στα πόδια του έπεσε τον παρακάλεσε – Άσε με να ζήσω πατέρα, όπως θέλω.

– Καλύτερα να σε νεκροστολίσω, παρά να πάρεις τον γιο του εργάτη. Θα πάρεις αυτόν που σου λέω, τελείωσε το θέμα. Τι του έπεσαν πάνω του η γυναίκα του και η μάνα του. Τίποτε αυτός! Άκου ντροπές, η Μαρία να πάρει τον Παναγή. Μα για αυτόν τη μεγάλωσε; Τελείωσε το θέμα! Την Κυριακή οι αρραβώνες. Μα πάντα υπάρχουν «οι καλοί ταχυδρόμοι, τα πουλάκια που μιλούν».

— Τι αρραβώνες ωρέ Θανάση, του λέει ο φίλος του ο Αλέξης. «Η κόρη σου κουβαλιέται με τον γιο του επιστάτη σου! Με κοροϊδεύεις, άκου αρραβώνες! Όλα τα πράγματα που έχουν για φευγιό, τα έχουν κρύψει στη σπηλιά στο δάσος και από εκεί για Ιταλία θα αριβάρουν και εσύ θέλεις να μου τη δώσεις νύφη; Κεραυνός τον χτύπησε. Άκου το παλιοθήλυκο να τον αγνοήσει. Τραπέζι έστησε το Σάββατο απόγευμα στο σπίτι του. Όλους τους συγγενείς κάλεσε να χορέψουν, να γλεντήσουν, γιατί αρραβώνιαζε τη μοναχοκόρη του. Και πάνω στο γλέντι δηλητήριο βάζει στο πιάτο της, που δρα μετά από ώρες. Νύχτωσε και ο Παναγής περίμενε τη χαρά, τη ζωή, τη Μαρία του. Πόσα όνειρα έκανε περιμένοντας, μα πουθενά δεν φαινόταν. Τον ζώσανε τα φίδια, μήπως μετάνιωσε, μπα όχι, όχι αποκλείεται! Μήπως κατάλαβε τίποτα ο πατέρας της και την κλείδωσε; Δεν τον σταματούσε τίποτε, θα έσπαγε την κλειδαριά και θα την έπαιρνε δική του, μακριά να «ζήσουν το όνειρο». Κατηφόρισε γεμάτος δύναμη προς το χωριό. Ακούει φωνές, κάτι γινόταν.

— Πέθανε η Μαρία! Πέθανε η Μαρία! Ψέματα, ψέματα, χαράζει σε λίγο, παιχνίδια της νύχτας είναι! Δίνει φτερά στο βήμα του και φτάνει στην αυλή της. Ακούει τη γιαγιά της να κλαίει. Ορμάει μέσα, σαλεύει ο νους του, φεύγουν τα μάτια του, τρέχει, τρέχει μέρες, ώρες, δεν θυμόταν πια, εξαφανίστηκε από το χωριό. Κανείς δεν έμαθε πού πήγε και τι απέγινε.

15

Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2021

ΚΟΥΙΖ

Ποια είναι; Τα παιδάκια της φωτογραφίας είναι ζευγάρι, ζουν και εργάζονται στην Πάργα.

Απάντηση στο ΚΟΥΙΖ τεύχους 116 Τα αγοράκι του προηγούμενου κουίζ είναι ο Βαγγέλης Σιάμος

Φωτοσκιές του παρελθόντος

ΔΕΣΚΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΓΑΣ Γυμναστικές Επιδείξεις σχολ. έτους 1965-66 στο Γήπεδο Πάργας Καθιστοί από αριστερά: Γιώργος Σπανός, Ηρακλής Γιούργας, Αποστόλης Βλάσης, Βύρων Σερίφης, Άκης Πατέρας και Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου. Όρθιοι από αριστερά: Χαρίσης Νίτσας, Γιάννης Δ. Δάνδολος, Ηλίας Γκίνης, Θοδωρής Βουρεκάς, Γιώργος Βλάσης, Δημήτρης Σταμάτης, Γιώργος Παπάς, Σπύρος Δήμας, Αλέκος Σπυράτος (Καθηγητής Μαθηματικών), Σπύρος Ζαραβούτσης, Μιχάλης Νίκας, Αντώνης Αθανασίου και Νίκος Τ. Στέλιος.

Φωτορεπορτάζ

7/9/2021: Μανώλης Κιζίρογλου, Αριάννα Λευκαδίτη και Σπύρος Χαλκής

9/9/2021: Πάσχος Κώτσιος, Κώστας Χρήστου και Φώτης Ζέρης

29/8/2021: Κώστας Σωτηρίου και Ιωάννα Κατσαρού

9/9/2021: Ηλίας Παπανδρέου, Τάσος Νάστας και Γιώργος Δεσύλλας

9/9/2021: Αριστέα Πήλιου και Παναγιώτης Ντρίκας

28/8/2021: Τρισάγιο στον τάφο του ευεργέτη του Συλλόγου Παργινών Αθήνας Ιωάννη Χρήστου Δημουλίτσα από μέλη του Δ.Σ.