Báo Giấy • Tháng 06 năm 2020 • Năm thứ 3 • Số 60 by Thơ Tân Hình Thức Việt

Báo Giấy • Tháng 06 năm 2020 • Năm thứ 3 • Số 60 ___________________________________________________________________________

POETRY JOURNAL IN PRINT • BÁO GIẤY

Con Hát, April 2005 Thái Tuấn, For Khế Iêm

Tranh Stephen Kalinich For Poetry Journal

POETRY JOURNAL IN PRINT • BÁO GIẤY Print it out yourself

Vietnamese & English Poetry • Tri-Monthly Third year • June 2020 • Number 11 Publisher: Tan Hinh Thuc Publishing Club • Santa Ana, California, USA www.thotanhinhthuc.org ISSN: 2475-2274

Contact: Khe Iem, email: journalinprint@gmail.com Editorial Staff:

Điểm Thọ, Khế Iêm, William Noseworthy, Phạm Kiều Tùng, Trần Vũ Liên Tâm, Richard Sindt

___________________________________________________________________________ About Us When we read words on paper in Western-influenced languages, we read in a linear way: from left to right, from top to bottom, line by line, from beginning to end. But reading on the Internet is often done in a non-linear way; web pages usually contain more than one readable item, so the reader is tempted to jump around and not concentrate. When reading web pages, we tend to read more quickly and less deeply than when we read on paper. Báo Giấy (Poetry Journal in Print) seeks to allow both kinds of reading. The world is becoming ever smaller, and every civilization is reaching out to others because we are all in the same race; human. Humanity requires understanding and peaceful exchanges which will enrich our lives. In the age of the Internet, poetry has become a simple and convenient means to rapidly discover and begin to understand the cultures of many different peoples. Báo Giấy is non-profit organization, and the Editorial Staff are all working volunteers. If you want to be member of Báo Giấy, please, send us an email. ______________________________________________________________________________ “Thế giới trở nên ngày càng nhỏ hẹp, và mỗi nền văn minh đều vươn tới những nền văn minh khác bởi lẽ tất thảy chúng ta đều cùng thuộc một nòi là giống người. Nhân loại cần đến những cuộc trao đổi trên cơ sở thông cảm lẫn nhau và hòa bình để làm phong phú cuộc sống của chúng ta. Trong thời đại Internet, thơ đã trở nên môt phương tiện giản đơn và thuận tiện để phát hiện nhanh chóng và bắt đầu hiểu được những nền văn hóa của nhiều dân tộc khác nhau.” ___________________________________________________________________________

3 • Báo Giấy

___________________________________________________________________________ Contents / Mục Lục ___________________________________________________________________________ Thạch Tốt Phạm Quyên Chi Nguyễn Thị Khanh Minh Hường Thanh Nguyễn Ngọc Trìu Nguyễn Đặng Thùy Trang Nguyễn Văn Bút Nguyễn Mạnh Hả Vĩnh Phúc

Four o’clock in the morning / Bốn Giờ Sáng A Story / Câu Chuyện Because I Forgot / Vì Tôi Đã Quên When the children sleeps / Khi Con Thơ Ngủ I feel kind of joyful. / Tôi Cứ Thấy Vui Vui The Fifth Month / Tháng Năm The Covering Shell / Vỏ Bọc After Bath Poet / Nhà Thơ Sau Khi Tắm Leaves and the Secret of a TipToe / Lá và Bí Mật ...

4 5 6 7 7 8 9 10 11

Khế Iêm Khế Iêm

Wuhan Virus & the Tragedy of Suffering / Virus Vũ Hán Và Bi Kịch Khổ Đau Wuhan Virus And Consulting Humanity / Virus Vũ Hán Và Vương Vấn Tình Người

Frederick Feirstein Frederick Turner Andrew Hudgins A.D. Winans Dana Gioia Gregg Dotoli Huguette Bertrand James Spears Naowarat Pongpaiboon Jordan Trethewey Maki Starfield Mark B Hamilton Mark Osaki Robert Lima Sahaj Sabharwal

Wendy Barker Stanley H. Stephen John Kalinich Tom Riordan Lidia Chiarelli

Immortality / Bất Tử Winter Evening In Texas / Chiều Đông Ở Texas Elegy For My Father Who Is Not Dead / Bài Ai Vãn Cho Cha Tôi, Người Không Chết For Joy / Cho Niềm Vui Sướng California Hills In August / Tháng 8 Trên Đồi California Al, Newton and Max (Theory Decay) Invitation / Lời Mời Bouquet / Bó Hoa Bangkok Things We Swallowed as Children / Điều Chúng Ta Học Để Tin Như Trẻ Em Poem for the Master Painter, Mr. Goino / Bài Thơ Cho ... Fallen Leaves / Những Chiếc Lá Rơi Family Reunion / Xum Họp Gia Đình The Word Because Of You / Lời Nói Vì Em Teacher – Our Future Maker / Người Thầy – Ông Tạo Tương Lai The Sterling Platter / Mâm Gỗ Tốt July / Tháng Bảy The Days Of Life / Những Ngày Trong Đời Meadow Edge / Lề Cỏ Light on the Walls of Life / Ánh Sáng Trên Những Bức Tường Đời

___________________________________________________________________________

33 19 19 20 20 21 22 22 23 24 24 25 26 26 27 28 29 29 30 31 32

Poetry Journal in Print • 4

Vietnamese New Formalism Poetry _________________________________

Translated into English by Trần Vũ Liên Tâm

Thạch Tốt FOUR O’CLOCK IN THE MORNING

Thạch Tốt BỐN GIỜ SÁNG

The trash truck comes again dumping trash from the glimmering early hours there are two walkers who already walked since the dimming dusk and the truck dumping trash like that at

Chiềc xe đổ rác lại đến đổ rác từ tờ mờ sáng có hai người đi bộ đã đi khi trời còn nhá nhem và chiếc xe đổ

four o’clock in the morning the trash truck performs its duties picking up the dumpster the sound of iron clashing so sharp earsplitting harming the two people

rác cứ thế vào bốn giờ sáng chiếc xe đổ rác làm nhiệm vụ câu cái dumster tiếng sắt va đập thiệt chói tai hai người đi

walking as if nothing has happened just walking towards the park now the American woman right next door (don’t know her name) starts the ignition of the car engine

bộ như không có chuyện gì xảy ra cứ đi về phía công viên giờ thì bà Mỹ kế bên (không biết tên) bắt đầu dậy đề máy

whizzing to head to work at the plastic bag company as if nothing has happened slowly the American woman next door like every other

xe nổ rẹt rẹt đi làm hãng bao ny lông cứ như không có chuyện gì xảy ra từ từ bà Mỹ kế bên như bao người khác

person has a cup of coffee which this plastic bag company doesn’t have the woman is enjoying the aroma of Robusta coffee before hearing

có ly cà phê mà cái hãng bao ny lông này không có cà phê người đàn bà hưởng thụ mùi hương thơm cà phê robusta trước

the pressing machine of the plastic bag company buzzing the deafening throbbing headache noise which the woman was already awakened from at four o’clock in the morning starting the car

khi nghe cái máy đập của hãng bao ny lông ồn ào đinh tai nhức óc mà người đàn bà đã thức dậy từ bốn giờ sáng đề

engine to wheezing to run to head to work at the plastic bag company for all these years working the bag-assembly machine carrying the woman still endures within the dream of the aromatic

máy xe nổ rẹt rẹt đi làm hãng bao ny lông bao nhiêu năm nay đứng máy vô bao ôm vác người đàn bà vẫn nhẫn nại trong

5 • Báo Giấy

coffee cup which she has made with her method along with the deafening and throbbing headache to return to a day of peace [with] children and family and

giấc mơ ly cà phê thơm mà bà làm theo cách của bà theo những tiếng động đinh tai nhức óc để trở về một ngày bình yên

then again at four o’clock in the morning starting the car engine whizzing then the trash truck again comes to dump trash and then two walkers walked as if there

con cái gia đình rồi lại bốn giờ sáng đề máy xe nổ rẹt rẹt rồi chiếc xe đổ rác lại đến đổ rác rồi hai người đi

was nothing happening the woman joyfully producing a bag made of plastic one day as the sun still glimmers very early.

bộ đã đi như không có chuyện gì xảy ra người đàn bà hoan hỷ làm ra cái bao ny lông một ngày trời còn tờ mờ sáng.

Pham Quyen Chi A STORY

Phạm Quyên Chi CÂU CHUYỆN

I stopped telling a story when the neighbor lady placed the basket of sweet leaf bush onto her shoulder and returned home

Tôi ngừng kể câu chuyện lúc cô hàng xóm đặt rổ rau ngót lên vai và trở về nhà trong

in the dry sad sunny afternoon with the howling sound of the crows when many years pass I haven’t felt again the stifling

cái nắng chiều buồn khô có thêm tiếng hú loài quạ khi mấy năm rồi tôi không nghe lại hơi

air nor my stale breath I stopped telling a story I stepped into the world of writing met an old man

thở ngột ngạt của chính mình ... tôi ngừng kể câu chuyện tôi bước vào thế giới của sự ghi chép

He taught me how to hold the tree branches but cannot let go of the dreams of laziness ... then asked me about a person

gặp một ông lão Ông dạy tôi cách ngậm những nhánh cây mà không được thả vào giấc mơ của

I stopped telling a story of such person who yet can be told the person whom I met with the jar carrying the

sự lười nhác ... rồi hỏi tôi về một người mà khi tôi ngừng kể câu chuyện người ấy chưa

Poetry Journal in Print • 6

lamp posts with the tottering is there a woman sitting and mending the sun next to the scraggy sunray which is

được kể người mà tôi gặp trong chiếc hũ đựng những cột đèn với nỗi buồn chông chênh làm gì

stroking down to the door frame … I am returning the story which he didn’t want to hear anymore [about] the crazy man

có người đàn bà nào ngồi vá mặt trời bên tia nắng khẳng khiu ngã qụy bên khung cửa ... tôi

spreading his body on the straw mat spreading white roses and offering hands softly shakely listening to that

trở về sau câu chuyện ông chẳng muốn nghe thêm lần nào gã điên rồ phơi rong thân thể trên

somewhere life life has nothing ?

manh chiếu rải trắng đóa hồng và đưa tay khẽ lắc nghe đâu đó đời cuộc đời chẳng có gì ?

Nguyen Thi Khanh Minh BECAUSE I FORGOT Driving me back in the morning The bicycle of my childhood I blankly practiced riding The bicycle of my childhood The road is full Of sands and Rocks, making me into The girl practicing how to Ride the bicycle only Focusing on looking down To avoid rocks on the road But I ran into a fence Full of thorns my older Brother [who] taught me said, If you don’t want to fall You must learn how to look At different angles. That reminder I had forgotten. Forgotten For a very long time Until I fell until I crashed I then remembered that I had forgotten I Did not remember I lost the habit of Watching from different angles.

Nguyễn Thị Khánh Minh VÌ TÔI ĐÃ QUÊN Chở tôi về buổi sáng Chiếc xe đạp thời nhỏ Tôi tập đi bỡ ngỡ Con đường đất mang đầy Cát và đá làm tôi – Con bé tập đi xe – Chỉ chăm chăm nhìn xuống Tránh được đá trên đường Nhưng tôi lại đâm vào Cái hàng rào đầy gai Ông anh tập cho tôi Bảo mày muốn khỏi ngã Mày phải tập cách nhìn Nhiều phía lời dặn dò Ấy tôi đã quên quên Suốt một thời gian dài Cho đến khi bị ngã Cho đến khi bị rơi Tôi mới chợt nhớ ra Rằng tôi đã quên tôi Đã không chịu nhớ tôi Đã để mất thói quen Canh chừng từ nhiều phía

7 • Báo Giấy

Huong Thanh WHEN THE CHILDREN SLEEPS

Hường Thanh KHI CON THƠ NGỦ

The child from the house of the neighbor runs to the house next door and then from the house on this side runs into sleep

Đứa bé từ nhà hàng xóm chạy qua nhà bên cạnh rồi từ nhà bên này chạy vào một giấc

of the house on the other side on the long sofa which he calls the bed and lying down looks at the TV

ngủ của nhà bên kia trên chiếc ghế dài mà nó gọi là giường và nằm, nó nhìn chiếc ti-

within the TV there’s another child running into the forest as he’s running into the house of the

vi trong chiếc ti-vi có một đứa bé khác chạy vào khu rừng như nó đang chạy vào nhà

neighbor and then from the house on this side he runs to the house on that side at the place with no forest where -

hàng xóm rồi từ nhà này nó chạy qua nhà kia ở một chỗ không có rừng thì đứa bé

on the TV the child is lying – he calls “the green firewood” in gloom - the child is still looking at TV

trong chiếc vô tuyến đang nằm nơi nó gọi là “những đống củi xanh” trong âm u còn đứa bé

to be like any sunny summer noon that fall asleep? very well inside his house.

đang nhìn vô tuyến như mọi buổi trưa hè đã thiếp ngủ rất ngon lành trong ngôi nhà của nó.

Nguyen Ngoc Triu I FEEL KIND OF JOYFUL

Nguyễn Ngọc Trìu TÔI CỨ THẤY VUI VUI

Opening the math homework seeing the teacher commented that you have yet done all the given homework my wife

Mở vở bài tập toán, thấy cô phê chưa làm hết bài tập cho về nhà vợ tôi tra hỏi:

asks, “missed three times in a week, why? Why? Is it hard hard or easy?” My son said, “the first lesson, the second,

“ ba lần bỏ trong tuần, vì sao? vì sao? khó khó hay lười ? ” con trai tôi bảo rằng “ bài một

Poetry Journal in Print • 8

the third, the fourth, the fifth are similar similar to each other, I only need to do the first lesson

bài hai bài ba bài bốn bài năm giông giống giông giống nhau chỉ cần làm bài một bài năm

and the fifth. the last two times are similar similar like that, a waste of time …” turning the pages of the third –

hai lần trước cũng giông giống thế mất thời gian ...” lật sách giáo khoa lớp ba quả là giông giống

grade textbook indeed [they are] similar similar to each other I become silent and yet know what to

giông giống nhau tôi im lặng chưa biết nói ra sao vợ tôi vội vã “ bố con nhà lười muốn

say my wife quickly said, “lazy father and son want to defend each other, right?” Wife is sad look through I feel

bênh nhau chứ gì ?” vợ tôi buồn nhìn rõ tôi cứ thấy vui vui chợt nhận ra con mình sớm

happy to realize that our child already does not like repetition repetition repetition already does

không ưa lặp đi lặp lại lặp đi lặp lại sớm không ưa chỉ biết răm rắp vâng lời ... dù

not like to know only to obey all the time even if it’s right or wrong even if it’s right or it’s wrong …

đúng dù sai dù đúng dù sai ... 9/2018

Nguyen Dang Thuy Trang THE FIFTH MONTH May hesitates to love love whom love you late at night I often love you night–lights and the [long] the small room is cramped with the with the white candle runs forever white. I often love you cry [for] you / sadness at the rows

Nguyễn Đặng Thùy Trang THÁNG 5 Tháng năm ngại ngần yêu nhau,yêu ai yêu em trời khuya anh vẫn thường yêu em đèn khuya và những giấc mơ dài căn phòng chật chội những chiếc bạch lạp chảy mãi trắng anh vẫn thường yêu em khóc em buồn nơi hàng cây xanh xanh ghế đá. Anh vẫn thường yêu em đèn khuya anh vẫn thầm

9 • Báo Giấy

of green trees green marble bench I often love you night – lights I still secretly love you [through] many thousand of songs

yêu em hàng ngàn bài thơ hàng ngàn tình ca hồng hoa rực đỏ anh viết cho anh tháng năm

of poetry many thousand love songs burning with red roses I have written for me long loving you / written for me

dài yêu em viết cho anh nhìn em chờ em … buồn em đến không ngờ

looking for you, waiting for you …. Saddened by you so suddenly. Nguyễn Văn Bút VỎ BỌC Nguyen Van But THE COVERING SHELL The covering shell is very thin to the point that it wants to shatter to pieces the pain both your pain and mine. I am feeling “hopeless by the afternoon on the porch and listening beging and never returning again I carry the fears and also “want to tear apart the covering shell and to step up on the stage to lecture about the love love with blood and tears in prisoner sitting and being hopeful about the prospect of being able

Trong vỏ bọc mỏng Manh đến mức muốn Vỡ tan cả niềm Đau anh và em Tuyệt vọng bên hiên Chiều nghe thời gian Đi khất hành không Bao giờ quay trở Lại mang theo cả Nỗi sợ hãi muốn Xé toạc cái vỏ Bọc rồi bước lên Trên khán đài để Diễn thuyết về tình Yêu có cả máu Và nước mắt trong Vỏ bọc khiến tâm Can nhốt hình hài Đến nghẹt thở và Nhức nhói như kẻ Tù nhân ngồi hy Vọng về viễn cảnh Được thoát ra khỏi Chiếc vỏ đầy nặng

Poetry Journal in Print • 10

to escape from the shell filled with burdens making the heart think no more of tomorrow when the night tonight is the

Nề làm trái tim Không còn nghĩ đến Ngày mai khi đêm Nay cơn ác mộng

nightmare which makes us lie coweringly in the covering shell with no outlet only knowingly to wait for the day

Làm chúng ta nằm Co ro trong vỏ Bọc không lối thoát Chỉ biết chờ ngày

to wither away all the dreams of mine and yours!

Khô héo hết giấc Mơ anh và em!

Nguyen Manh Ha AFTER BATH POET They say to love (more) strengthens resistance to death, represented now by the newly released Corona virus. I think it’s fifty-fifty. More loving equals more baths, when the weather’s cold like this, easily leading to illness. So it’s a draw, but having a bath, with another, can warm both, so who knows? Let’s love each other while we are alive. Virus are certainly in love, so booming is their population. People still want to love, so they evirate the virus. A war is declared, caused by love, between two civilizations, that never can love each other. There will be casualties, but survivors, from both sides, will have stronger resistance.

Nguyễn Mạnh Hà THƠ SAU KHI TẮM Họ bảo yêu (nhiều) làm tăng sức đề kháng Khỏi sự chết Mà đại diện tiêu biểu hiện nay là virus Mới ra Corona. Tôi nghĩ cũng hên xui Yêu nhiều thì phải tắm nhiều Mà trời lạnh thế này Dễ bị cảm Thế cho nên là hòa Cơ mà biết đâu đấy Có người tắm cùng Lại chả Ấm hơn … Nói chung còn sống thì cứ yêu Virus hẳn đang yêu Nên dân số tăng vọt Con người vẫn muốn yêu Bèn đình sản virus Thế nên mới bùng nổ Một cuộc chiến vì tình Giữa hai kẻ không bao giờ có thể Yêu nhau Sẽ có thương vong Nhưng dù ở bên nào Những cá thể sống sót Đều tăng sức đề kháng. (Translated by Joe Dolce)

11 • Báo Giấy

Vinh Phuc LEAVES AND THE SECREAT OF A TIP TOE

Vĩnh Phúc LÁ VÀ BÍ MẬT VỦA MỘT NHÓN CHÂN

Just one skip [and] you will jump over the abyss of doubts, the snake lays in circle [and] sleeps, with only one

Chỉ một bước nhảy em Sẽ vượt qua vực thẳm Hoài nghi con rắn khoanh Tròn ngủ chỉ một ngón

Finger you will see the sky [and] floating clouds the sadness Melts, only a tiptoeing you no longer are a prisoner

Tay em sẽ thấy trời Mây bay nỗi buồn tan Chảy chỉ một nhón chân Em không còn là tù

of the wolves, ravens, Hawks and the fake moral, tiptoeing and skipping will vanish from all the white dreams and the fears

Binh của chó sói diều Quạ và thói đạo đức Giả nhón chân và nhảy Sẽ biến mất những giấc

don’t get a wink of sleep the sounds of cries stay back on the other side of the shore of the sun, you don’t sleep

Trắng phếu chiêm bao và Nỗi sợ chong chong tiếng Khóc ở lại bên kia Bờ mặt trời không ngủ

With the golden shining halo which brighten, the night shadow is drowning when Orchid Cactus blossoms in white, green is poetic

Với quầng sáng vàng rực Bóng tối chết đuối khi Đóa quỳnh nở trắng vần Thơ xanh màu thu xanh

color of autumn. This is the secret of Rivers of eternal icebergs this is the secret of the aroma

Này là bí ẩn của Sông của thiên thu băng Tảng này là bí mật Của đất của hương thơm

of earth and this light ray is The wonder of the Galaxy filled with millions of stars the returning of leaves,

Và ánh sáng này là Kì diệu của Ngân hà Chi chít triệu ngàn sao Sự trở về của lá

A gentle turning cycle The folk dance [of] three beats of Valse is the splendid secret.

Một vòng xoay mềm mại Khúc luân vũ nhịp ba Valse tuyệt vời bí mật

Poetry Journal in Print • 12

THE WUHAN VIRUS AND THE TRAGEDY OF SUFFERING _________________________________ VIRUS VŨ HÁN VÀ BI KỊCH KHỔ ĐAU Khế Iêm Translated by Dr. William B. Noseworthy

Little Saigon is pleased by the thoughts of poet Khế Iêm on the Corona virus pandemic, and we would like to thank him for delivering this essay to us.

Saigon Nhỏ hân hạnh giới thiệu cùng độc giả những suy nghĩ của nhà thơ Khế Iêm về cuộc sống trong đại dịch corona, và trân trọng cảm ơn ông đã gởi tới chúng tôi tản văn này.

oOo

The difference between the two forms of institutions resulted in an uncompromising confrontation. Is it that to beat the U.S. is to ruin only the fundamentals of American civilization? Are the conspiracy theories of the Wuhan virus as a biological weapon to be treated as truth? Of course,

Sự khác biệt giữa hai thể chế, đưa tới cuộc đối đầu không khoan nhượng. Muốn thắng Mỹ, chỉ còn nước hủy hoại nền văn minh Mỹ? Thuyết âm mưu với vũ khí sinh học, virus Vũ Hán, có phải là sự thật? Dĩ nhiên, không có bằng chứng

he sun rises in the East and sets in the West. Going back in Western History, Egyptian civilization dates from around 3200 B.C. The mantle was then passed on to Greece, Rome and then Europe. As for Eastern civilization, we typically date it to the period of the Three Emperors, meaning it also began around 2850 B.C. By the time of Renaissance, the West began to make scientific advances and technical discoveries while also developing democratic institutions. The 20th century marked a period of outstanding progress in the West, especially in the United States, where creativity was notable in all subject arreas. China, instead of embracing the humanist values of Western Civilization, absorbed the doctrines of Karl Marx, with the Communist Manifesto of Marx and Engels, establishing a form of authoritarianism.

ặt trời mọc ở phương Đông, lặn ở phương Tây. Quay trở lại lịch sử phương Tây, văn minh Ai cập có từ khoảng 3200 năm, trước công nguyên. Sau đó truyền lại cho Hy Lạp, La Mã, và Âu Mỹ hiện nay. Còn văn minh phương Đông, tiêu biểu là Trung Hoa, thời Tam hoàng Ngũ đế, cũng khởi đầu vào khoảng 2850, trước Công nguyên. Đến thời kỳ Phục hưng, sau Công nguyên, phương Tây bắt đầu có những khám phá về khoa học kỹ thuật, đồng thời mở đầu cho những thể chế dân chủ. Thế kỷ 20 đánh dấu thời kỳ những tiến bộ vượt bực của phương Tây, tiêu biểu là Mỹ, về mọi bộ môn, mang tính sáng tạo. Còn Trung hoa, thay vì tiếp nhận những giá trị nhân bản của văn minh phương Tây, thì lại tiếp thu chủ thuyết karl Marx, với tuyên ngôn Cộng sản của Marx và Engels, lập nên chế độ độc đoán.

13 • Báo Giấy

there is no evidence for these conspiracy theories. But everyone knows that there is no freedom of speech in China, that information is controlled very tightly, and this created part of the preconditions for the virus to spread unexpectedly. The pandemic virus is invisible, but bewilderment and fear are visible in the eyes and faces of all people. The Wuhan virus, according to the people of the PRC, who want to avoid disasters, must have a democratic society. The people only authorize those who serve the interests of the people through fair and honest elections. To avoid the Wuhan virus, we must live in isolation and limit our encounters. Humans are terrifying creatures, more so than any other creatures. Are wars may be similar to diseases, inherent in the consciences and human character? Humans are good and bad, but more often bad. There are those people who are full of kindness, and also those who specialize in plundering and persecuting one another. This is normal and we have to accept that as human beings, there is a distinction between thoughts, feelings and understanding. Living together causes us to collide with each other. The more there is a difference in knowledge and nature, the more this is likely to cause a breakdown. Western culture deals with separation with avoid meeting one another, and Eastern culture deals with the acceptance of suffering. The Wuhan virus is an omen, as civilization can always be destroyed, forcing people to return to a primitive state of existence, where class structure is less vivid, and life hangs on a fragile thread. Predictable death is natural, unfrightening. But a Wuhan virus death is unpredictable, causing infectious crowd. Each person must protect their health not only for themselves but also for others. The above events are quite topical on a societal level depending on the individual’s understanding. If you do not think this is correct, please simply ignore it. If you do think this is right, we may try to drill down into the details to find the source of the information.

nào cả, nhưng thực tế thì ai cũng biết, vì không có tự do ngôn luận nên thông tin bị bưng bít, vừa đủ để con virus lan rộng đến không ngờ. Virus bệnh dịch thì vô hình, nhưng nỗi hoang mang lo sợ thì đã hữu hình trong ánh mắt và trên khuôn mặt mỗi người. Virus Vũ Hán nói với người dân Trung quốc, muốn tránh những tai họa, phải sống trong một thể chế dân chủ. Người dân chỉ giao chức quyền cho những ai phục vụ quyến lợi của người dân, qua những cuộc bầu cử công bằng, liêm chính.

Để tránh Virus Vũ Hán, chúng ta phải sống cách ly, hạn chế gặp gỡ. Con người là sinh vật đáng sợ, so với bất cứ sinh vật nào. Chiến tranh chẳng phải là những bệnh dịch khác, vốn đã tiềm tàng trong lương tâm và nhân cách con người? Con người có tốt có xấu, nhưng thường thì cái xấu nhiều hơn. Có những người đầy lòng nhân ái, nhưng cũng có những kẻ chuyên cướp bóc, bức hại lẫn nhau. Điều này cũng bình thường và chúng ta phải chấp nhận, vì đã là con người thì có sự khác biệt về tâm tính và hiểu biết. Sống chung đụng với nhau, càng chênh lệch về kiến thức và bản chất, càng dễ gây ra đổ vỡ. Văn hóa phương Tây giải quyết bằng cách ly dị, tránh gặp mặt nhau. Còn văn hóa phương Đông giải quyết bằng cách để mặc khổ đau. Virus Vũ Hán là điềm báo, văn minh nhân loại lúc nào cũng có thể bị hủy diệt, buộc con người phải quay về thời hồng hoang (primitive age). Chẳng có giai tầng nào là thượng đẳng, và cuộc sống chỉ như một sợi chỉ mong manh. Cái chết bình thường là tự nhiên, không đáng sợ, nhưng cái chết vì virus Vũ Hán là bất thường, gây lan nhiễm tới những người xung quanh. Mỗi người phải bảo về sức khỏe của mình, không phải vì mình mà vì người khác. Những sự kiện trên là mảng thông tin mang tính thời sự, ở tầm mức xã hội, có thể đúng hay sai, tùy thuộc nhận xét của từng người. Nếu thấy không đúng, xin cứ bỏ qua. Nếu thấy đúng, chúng ta thử đi sâu vào chi tiết để tìm rõ ngọn nguồn.

Poetry Journal in Print • 14

oOo

In normal life, most of us have a relatively happy and stable family, although there may be disagreements sometimes. But for some celebrities, their true happiness is hidden behind the door of suffering; for example, the Greek philosopher Socrates. His philosophical work contributed to humanity, formed Western civilization, and developed all aspects of philosophy, science and culture. From a religious perspective, Buddhism says that “life itself is not unstable; the form of our minds produces happiness or suffering.” Thus, is the study of suffering not a subjective concept? That subjective nature is simply wrong. The error is written and then becomes right, which helps us to see joy or suffering. Happiness happens only for a while, while suffering is constant.

Trong đời sống bình thường, đa số chúng ta đều có một gia đình tương đối hạnh phúc và ổn định, tuy có đôi lúc bất đồng. Nhưng với một số nhân vật nổi tiếng, hạnh phúc thật sự của họ lại ở đằng sau cánh cửa khổ đau, triết gia Hy Lạp Socrates là một ví dụ. Công trình triết học của ông đóng góp cho nhân loại, hình thành nền văn minh phương Tây, phát triển về mọi mặt từ triết học, khoa học, văn hóa là những chứng cứ. Nhìn về khía cạnh tôn giáo, Phật giáo cho rằng, “sự sống tự nó không bất ổn, chính thể dạng tâm thức của chúng ta phát sinh ra hạnh phúc hay khổ đau.” Như vậy, tìm hiểu về khổ đau chẳng phải là những quan niệm chủ quan sao? Mà chủ quan là sai. Cái sai được viết ra, trở thành cái đúng, giúp chúng ta thấy được niềm vui khổ đau. Hạnh phúc chỉ xảy ra trong thoảng chốc, còn khổ đau thì triền miên.

Poetry, meditation, love, money – perhaps these are all-encompassing concepts in life. If love and money cause suffering, then poetry and meditation are the means to relieve suffering. But, if meditation is a refuge for ordinary people, then poetry is for extraordinary people. The more people suffer, the more quickly they find peace in meditation, and an author of poetry becomes a poet. If you want to avoid suffering, don’t think about suffering. The self makes the thought; the thought makes us suffer. Material wealth can make the self grow, but knowledge and understanding make the self smaller. Everyone has thoughts which are not really the truth, but confusion will also cause collisions, reactions, adversity and scenarios of suffering. Ancient Greek philosopher Socrates had a fierce wife, so he became a philosopher.

Thơ, thiền, tình, tiền, có lẽ đó là những phạm trù bao gồm tất cả của đời sống. Nếu tình, tiền gây ra khổ đau thì thơ và thiền là phương tiện giải thoát khổ đau. Nhưng nếu thiền là nơi ẩn náu cho những người bình thường, thì thơ dành cho những người không bình thường. Càng khổ đau, con người càng mau chóng tìm được sự an bình trong thiền định, và người làm thơ trở thành nhà thơ. Nếu muốn tránh khổ đau thì đừng nghĩ tới khổ đau. Cái ngã làm ra cái nghĩ, cái nghĩ làm ta khổ đau. Của cải vật chất có thể làm cái ngã lớn lên, nhưng hiểu biết và kiến thức làm cho cái ngã nhỏ lại. Mỗi người đều có cái nghĩ, không hẳn là đúng, nhưng nếu quá khác biệt sẽ gây va chạm, phản ứng, nghịch cảnh, kịch bản khổ đau. Triết gia cổ đại Hy Lạp, Socrates có một bà vợ dữ dằn, và cũng nhờ thế mà ông trở thành triết gia.

Man is born to live, the purpose is alive, but to live is to pay the price. Birth, age, sickness, death; there must be birth to death, and there must be the desire for happiness to have suffering. Happiness makes life happy, and suffering helps people

Con người sinh ra để sống, mục đích là sống còn, mà sống còn thì phải trả giá. Sinh, lão, bệnh, tử; có sinh phải có diệt, muốn có hạnh phúc phải nếm mùi khổ đau. Hạnh phúc làm cho cuộc đời vui sướng, còn khổ đau giúp

15 • Báo Giấy

grow, mature, learn and have a career. A story somewhere, somebody, one day, suddenly saw a pile of manure pouring in his yard, and he did not know what to do. He had scooped it into the back of a garden, and soon saw luxuriant trees and sweet – scented flowers. The pile of manure represents suffering, and the fruit represents the happiness of life. To have happiness, there must be suffering.

con người trưởng thành, lớn lên, học hỏi, tạo thành sự nghiệp. Một câu chuyện đâu đó, người chủ nhà, một hôm, bỗng thấy một đống phân ai đổ trước sân, không biết làm thế nào, đành xúc từng sẻng rải ra sau vườn, chẳng bao lâu, bỗng thấy cây cối um tùm, hoa thơm trái ngọt. Đống phân tiêu biểu cho sự khổ đau, và hoa trái là hạnh phúc của đời người. Có hạnh phúc phải có khổ đau.

To avoid thinking, there is only the way of meditation and chanting, living the spiritual life, overcoming the self and the thoughts which are the self. Poetry belongs to life, but life is the source of the challenge of suffering. For those who do not know poetry and meditation, there is only war as a solution. In human history, we have had so many wars, such as the First and Second World Wars. If you have passed the experience of suffering, there will be no more suffering. Poetry and meditation help people recognize suffering. Avoiding suffering leads to loneliness. Loneliness is a boundless joy. Zen masters are solitary people. So too is the poet.

Muốn tránh khỏi cái nghĩ, chỉ có cách thiền định và tụng niệm, sống cuộc đời tu hành, vượt qua cái ngã, cái nghĩ là cái ngã. Còn thơ thuộc về đời sống, mà đời sống là cội nguồn thách thức khổ đau. Đối với những người không biết đến thơ và thiền, thì chỉ có cách giải quyết bằng chiến tranh. Trong lịch sử nhân loại đã xảy ra biết bao nhiêu cuộc chiến, như thế chiến thứ nhất và hai. Nếu trải nghiệm qua khổ đau, sẽ không còn khổ đau. Thơ và thiền giúp con người nhận biết khổ đau. Tránh khổ đau, đưa tới cô độc. Cô độc là niềm vui sướng vô biên. Những thiền sư đều là những người cô độc. Nhà thơ cũng vậy.

But tragedy is the ultimate misery. It happens only in extreme circumstances. If we help others’ material wealth, we lose material wealth. If we help others’ mental health, we receive suffering. Have not the fighters for national independence sacrificed their lives? Happiness or suffering is not due to what we do from a previous life, samsara, but from our own choices right from this life. Do not blame anyone. Get this, lose that. Everything has its price. The bigger the value, the more suffering you have to pay.

Nhưng bi kịch là những khổ đau tột cùng, chỉ xảy ra đối với một số người tột cùng. Nếu chúng ta giúp người khác của cải vật chất, chúng ta mất của cải vật chất. Nếu chúng ta giúp đỡ người khác về tinh thần, chúng ta rước lấy khổ đau. Chẳng phải những nhà tranh đấu cho nền độc lập dân tộc đã phải hy sinh cả mạng sống, đó sao? Hạnh phúc hay khổ đau không phải do những gì ta làm từ kiếp trước, luân hồi sinh tử, mà do chúng ta tự chọn, từ ngay cuộc đời này. Đừng trách cứ một ai. Được cái này, mất cái kia. Cái nào cũng phải có cái giá của nó. Giá trị càng lớn, khổ đau phải trả càng nhiều.

Poetry Journal in Print • 16

In retrospect, humans are born lucky, as happiness or suffering is also impermanent, perishing, coming and going. But, if it were not for impermanence, how can we let go of the self to realize that “Life is soil, creativity is a seed, and suffering is fertilizer for the art of being born.” The experience of suffering helps us to be aware of ourselves and everything around us, inseparable, even tragedy, just as if it is not. That is all. (Friday, March 13 – 2020)

Ngẫm lại, con người sinh ra đã là may mắn, hạnh phúc hay khổ đau cũng chỉ là vô thường, hoại diệt, đến rồi đi. Nhưng nếu không nhờ có vô thường thì làm sao chúng ta buông bỏ được cái ngã, để nhận ra, “cuộc sống là đất đai, sáng tạo là hạt mầm, và khổ đau là màu mỡ cho nghệ thuật sinh ra.” Nghiệm về khổ đau giúp chúng ta nhận thức được vị trí chính mình và mọi thứ chung quanh, không thể tách lìa, dù là bi kịch, cũng cứ coi như không có. Thế thôi.

Notes

• Daniel Edward Dufly Dear Khe Iem, thank you so much for the essay. It means so much to hear from a man so devoted to literature in these troubles, when as you say we both withdraw to our homes and reach to humanity. What you have to say in The Wuhan Virus and Tragedy of Suffering is at once profound and timely, growing from your lifetime of reading, reflection, and service, and writing, but focusing on new and changing circumstances. Thank you for this communication. Yours truly, Dan Thân gửi Khế Iêm, cám ơn rất nhiều về bài viết, vì được nghe từ một người nhiệt tình với văn học về vấn đề Virus Vũ Hán, như khi anh nói chúng ta vừa ra khỏi chỗ ở, tới với nhân loại. Những gì anh nói về Virus Vũ Hán và Bi kịch Khổ đau thâm thúy và đúng thời khắc, phát triển trong suốt đời anh đọc, phản ảnh, giúp ích, và viết, tập trung vào những hoàn cảnh mới lạ và đổi thay. Cảm ơn anh về mối giao tiếp này. Chân thành, Dan. • Frederick Turner This is a beautiful and wise piece of writing. Thank you. Bài viết rất hay và uyên bác. Cảm ơn. • Tom Riodan Hi, Khe Iem. I enjoyed reading. Thank you, Tom. Chào Khế Iêm. Tôi thích thú đọc. Cám ơn, Tom. • Carol Compton Thank you, Khe Iem

17 • Báo Giấy

• Stephen Kalinich wonderful . Tuyệt vời. • Tan Huynh A reflection during our epidemic time. A nice piece. Phản ảnh trong thời dịch bệnh. Bài viết hấp dẫn. • Lidia Chiarelli Thanks for these wise words. Your article gives us a new perspective on the world. This is a very interesting philosophical dissertation of the poet Khế Iêm who, starting from the examination of the problem of COVID-19, which in these months is afflicting – without distinction – every country in the world, goes on to analyze the different reactions and behaviors of Western and Eastern countries (mainly due to different cultural backgrounds), then he dwells on the meaning that suffering has in human life, coming to an important conclusion that contains a true principle of wisdom for our human existence, “Life is soil, creativity is a seed, and suffering is fertilizer for the art of being born.” Italy, April 26 2020 Cám ơn những lời lẽ khôn ngoan này. Tựa đề cho chúng ta một viễn cảnh mới về thế giới. Đây là triết luận lý thú của nhà thơ Khế Iêm, khởi đầu từ sự khảo sát vấn đề Covid 19, qua những tháng khổ đau – không phân biệt – các quốc gia trên thế giới, phân tích những phản ứng và hành xử khác nhau giữa Đông và Tây (tùy thuộc vào nền tảng văn hóa khác nhau), sau đó, ông chú tâm tới ý nghĩa khổ đau, vốn có trong đời sống nhân loại, rồi đưa tới kết luận, nguồn gốc đúng thực của sự hiện hữu: “Đời sống là đất đai, sáng tạo là hạt mầm, và khổ đau là màu mở cho nghệ thuật sinh ra”. • Khả Tú Có những bài viết cho ta nụ cười, có những bài viết cho ta sự trầm tĩnh, suy nghĩ sâu lắng. Có bài viết giúp ta khai thông được trí não, nhìn sự việc và thế gian khác biệt hơn xưa. Và bài viết này đối với KT (Mục Tú) nó thuộc loại thứ ba. Xin cảm ơn tác giả dù thật tình chưa biết Khế Iêm là ai. Chỉ biết bản thân mình là người vô danh, thiển cận .... xin cảm ơn lời mời kết bạn của anh (gọi như thế, không biết có ổn không). • Chu Nguyen Thế thôi. Em thà coi như hơi rượu say? • Hồ Đăng Thanh Ngọc Vâng anh, thế thôi. • Ý Nhi Cám ơn anh Khế Iêm về những suy nghĩ sâu sắc giữa những ngày tang tóc này. Hiểu / ngộ ra mọi điều, ta sẽ cảm thấy lòng nhẹ nhõm, bước chân bớt nặng nề. Anh giữ sức khỏe nhé.

Poetry Journal in Print • 18

• Zabrina Le Bài viêt rât hay! Thích. Buồn. Phẫn nộ. • My Nguyen Nguyen Rất sâu sắc. Thấm thía từng câu từng chữ. • Nguyễn Quang Vinh Bài hay lắm anh! • Toan Dang Bài viết hay và sâu xa, anh ơi • Văn Vũ Nguyễn Sáng nay, đọc được bài viết của anh rất hay, xin cám ơn anh và chúc anh vui khoẻ! • Thienlong Nguyen Đọc rồi thấy hay hay, để đọc lại vì bài dài đọc chưa kỹ. Cảm ơn anh Khế Iêm. • VietMy Swansons Bài viết rất hay. Cảm ơn anh đã chia sẻ. • Phạm Huy Hùng Cảm ơn thầy Khế Iêm về những trải nghiệm đáng giá. Biết chấp nhận khổ đau, coi khổ đau là bình thường, từ khổ đau để tu tập, thoát khổ. Kính thầy Khế Iêm mạnh khoẻ trong cuộc sống bình an. • Trần Lệ Thủy Bài viết đầy trải nghiệm thật sâu sắc ạ . • Nguyễn Nam Trung Lời dẫn rất thuyết phục. Cám ơn anh! • Dungdanganh Cảm ơn bài viết hay và nhiều trải nghiệm tuyệt vời ... • Minh Võ Một trải nghiệm đáng giá của cuộc đời này. Cảm ơn nhà thơ Khế Iêm. • Nguyễn Hải Thảo Bài viết hay, giúp cho nhiều người chiêm nghiệm lại mình. Cảm ơn nhà thơ. • Phạm Quyên Chi Bài viết hay quá vậy. Dịch bệnh lần này lan tràn, sống dở chết dở rồi.

19 • Báo Giấy

ENGLISH POETRY (Traditional and Free-Verse Forms) ____________________________ Translated into Vietnamese by Khế Iêm The Journal welcomes the submission of English poetry in both traditional and free-verse forms. Poems in the English language, either traditional or free verse, have a shorter line form (in 5 – 7 syllables) which depends on continuity of thought and feeling. These will be translated by the forms of Vietnamese New Formalism to be like Vietnamese poetry. ___________________________________________________________________________ Frederick Feirstein IMMORTALITY

Frederick Feirstein BẤT TỬ

Poems are written for the folks at home Who scoffed at what we said in prose. Poems are written for the folks who doze In nursing homes, or villages of stone.

Những bài thơ được viết cho những bậc cha chú Trong nhà kẻ nhạo báng những gì đã diễn đạt Trong văn xuôi. Những bài thơ được viết cho những Bậc cha chú ngủ lơ mơ trong những nhà dưỡng

Poems are written for idealized others, For the best traits in our fathers, mothers. Poems are transcripts of our chromosomes That once formed moving flesh and bone.

Lão, hoặc ngoài nghĩa trang. Những bài thơ được viết Để lý tưởng hóa kẻ khác, vì cá tính nổi bật Trong những người cha, người mẹ. Những bài thơ là Bản sao nhiễm sắc thể của chúng ta đã từng

Poems are written sound by line by page In momentary grief or fear or rage, Knowing there is no one and no home. Poems are written for their sake alone.

Làm cho thịt và xương di động. Những bài thơ Được viết bởi âm thanh dòng chữ và trang giấy Trong phút chốc âu sầu, sợ hãi hay giận dữ (Dù) biết rằng không người và không nhà. Những bài Thơ được viết duy nhất cho chính nó.

Frederick Turner WINTER EVENING IN TEXAS On a field of velvet night Float a sheet of violet glass; Light that glass with rosy light From beneath, like bronze or brass; Carelessly then let a drop From the white-hot pot of Being Splash upon this tabletop Brighter than the power of seeing; Let it form a crescent moon With a spilt point, for a star; Then set crimson flames to swoon Where the darkened woodlands are.

Frederick Turner CHIỀU ĐÔNG Ở TEXAS Trong cõi mênh mông của đêm nhung Bồng bềnh một chân trời tím; Ánh sáng chiếu màu hồng đậm Từ bên dưới, như đồng hay đồng thau; Cẩn thận không thì một giọt Từ cái bình rất nóng của Sự Sống Văng lên khoang trời này Chói sáng hơn năng lực của thị giác; Hãy để nó hình thành con trăng lưỡi liềm Với một điểm loang thành một vì sao; Rồi cho màu lửa sẫm lung linh Trong những khu rừng cây tối.

Poetry Journal in Print • 20

Andrew Hudgins ELEGY FOR MY FATHER, WHO IS NOT DEAD

Andrew Hudgins BÀI AI VÃN CHO CHA TÔI, NGƯỜI KHÔNG CHẾT

One day I’ll lift the telephone and be told my father’s dead. He’s ready. In the sureness of his faith, he talks about the world beyond this world as though his reservations have been made. I think he wants to go, a little bit – a new desire to travel up, an itch to see fresh worlds. Or older ones. He thinks that when I follow him he’ll wrap me in his arms and laugh, the way he did when I arrived on earth. I do not think he’s right. He’s ready. I am not. I can’t just say good-bye as cheerfully ss if he were embarking on a trip to make my later trip go well. I see myself on deck, convinced his ship’s gone down, while he’s comvinced I’ll see him standing on the dock and waving, shouting, Welcome back.

Một hôm tôi nhắc điện thọai lên và được biết về cái chết của cha tôi. Ông sẵn sàng. Trong sự chắc chắn của niềm tin, ông nói về thế giới ở bên kia thế giới này y như thể ông đã dành được một chỗ trước. Tôi nghĩ ông khá là muốn đi – một khao khát mới tăng cao, ngứa ngáy nhìn những thế giới tươi mới. Hoặc xưa cũ. Ông tưởng ra rằng khi tôi chết theo, ông sẽ ôm tôi trong tay và cười, cái cách của ông khi tôi sinh ra. Tôi không cho là ông đúng. Ông sẵn sàng. Tôi thì không. Tôi không thể chỉ nói lời từ biệt một cách vui vẻ cứ như là ông đang lên tàu du hành để làm cuộc du hành sau đó của tôi xuông xẻ. Tôi thấy mình trên boong tàu, tin chắc con tàu của ông chìm xuống, trong lúc ông tin chắc tôi sẽ thấy ông đứng trên cầu tàu và vẫy tay, la lớn, Hãy trở lại nhé.

A.D. Winans FOR JOYCE

A.D. Winans CHO NIỀM VUI SƯỚNG

Your memory returns to haunt me The way you looked at me As you undressed for bed The way the moonlight peeked through The window shades The first time we made love leaving Me feeling like a voyeur resting In God’s favorite easy chair

Ký ức em trở lại ám ảnh tôi Cách em nhìn tôi Như em ăn bận xuềnh xoàng trên giường ngủ Cách ánh trăng xuyên qua Bóng cửa sổ Lần đầu chúng ta được phép làm tình Để lại trong tôi cảm giác khiêu dâm lúc nghỉ ngơi Nơi chiếc ghế dễ mến yêu của Chúa

21 • Báo Giấy

Dana Gioia CALIFORNIA HILLS IN AUGUST

Dana Gioia THÁNG TÁM TRÊN ĐỒI CALIFORNIA

I can imagine someone who found these fields unbearable, who climbed the hillside in the heat, cursing the dust, cracking the brittle weeds underfoot, wishing a few more trees for shade.

Tôi không thể tưởng tượng ai đó tìm thấy những cánh đồng khó chịu, trèo lên sườn đồi trong cơn nóng bức, bụi bậm làm răng rác những đám cỏ khô dưới chân mong ước có vài bóng cây che

An Easterner especially, who would scorn the meagerness of summer, the dry twisted shapes of black elm, scrub oak, and chaparral, a landscape August has already drained of green.

Đặc biệt một người miền Đông coi thường sự xoàng xĩnh của mùa hè, sự khô héo làm vặn vẹo hình dạng của cây du, cây sồi còi cọc, và cây chaparral, một quang cảnh tháng Tám đã

One who would hurry over the clinging thistle, foxtail, golden poppy, knowing everything was just a weed, unable to conceive that these trees and sparse brown bushes were alive.

Và ghét ánh sáng tĩnh lặng của buổi trưa không gió, không chuyển động chỉ là sự sống khác một con ó, đói mồi, lơ lửng trong bầu trời xanh rực nắng không thấy được làm tiêu tán màu

And hate the bright stillness of the noon without wind, without motion, the only other living thing a hawk, hungry for prey, suspended in the blinding, sunlit blue.

Xanh mất rồi. Một người vội vã trèo lên cây kế cỏ đuôi cáo, cây thuốc phiện, coi mọi thứ như cỏ, không thể nhận ra rằng những cây này và những bụi rậm nâu thưa vẫn sống. Và còn

And yet how gentle it seem to someone raised in a landscape short of rain – the skyline of a hill broken by no more trees than one can count, the grass, the empty sky, the wish for water.

Nữa, thật thoải mái làm sao với ai đó được đỡ lên trong quang cảnh, trong cơn mưa bất chợt – đường chân trời của ngọn đồi vỡ ra, bởi không còn cây cối nào có thể đếm, bãi cỏ, bầu trời trống không, mong có nước

Poetry Journal in Print • 22

Gregg Dotoli AL, NEWTON AND MAX (THEORY DECAY)

Gregg Dotoli AL, NEWTON AND MAX (LÝ THUYẾT SUY TÀN)

Al, Newton and Max’s bologna ... er truth is fast decaying In da new now world

... Ơ sự thật vô nghĩa của Al, Newton và Max suy tàn nhanh chóng Trong cái thế giới mới hiện nay

Physics laws spawn for mankind ONLY in uninterrupted observance of Blackholeness

Luật vật lý tái sản sinh cho con người CHỈ trong sự quan sát không ngừng nghỉ của Lỗ đen

nothing is what it seems nothing is what it seems Yes, our relativity is going down da tubes Newton’s chatter on gravity was just wrong Max And Al 2 old Apples hanging on a branch physical Truth lives in the seeds of reflected dreams

không có gì hình như là không có gì hình như là Đúng, tính tương đối của chúng ta đi xuống ống Newton luyên thuyên về trọng lực đã sai Max And Al 2 quả Táo chín treo trên cành Sự thật vật lý sống trong hạt của giấc mơ dội lại

Huguette Bertrand INVITATION

Huguette Bertrand LỜI MỜI

Come come close to these words gentle they won’t hurt you

Đến đến gần những chữ này nhẹ nhàng chúng sẽ không làm tổn thương bạn

flying above arguments and rumors together they are called poetry and could grab your imagination and play tricks on your mind letting you feel like a bird standing on the branch of an old oak or maybe near a pond watching frogs croaking

thoát khỏi những tranh cãi và tin đồn với nhau chúng được gọi là thơ và có thể chộp lấy tưởng tượng và chơi trò đòn phép trong tâm trí để bạn có cảm giác như con chim đậu trên cành cây sồi già hoặc có thể tới gần một cái ao nhìn những con ếch kêu ộp ộp

23 • Báo Giấy

and even like a poet watching the blue sky while downstairs people are crying like hell on the roads nothing to eat no shelter and some picturing the whole agony

và ngay cả giống như một nhà thơ nhìn ngắm bầu trời xanh trong khi ở dưới tầng lầu có người đang khóc như nơi tối tăm trên những con đường không có gì ăn, không nơi trú ẩn và vài bức tranh toàn cảnh khổ đau

since these words are only pleading for peace and a good night sleep come come closer the trick is over

từ đó, những chữ này chỉ đang nài xin cho bình an và một giấc ngủ đêm say đến đến gần hơn trò đòn phép đã qua.

James Spears BOUQUET

James Spears BÓ HOA

she wears flowers, geraniums, chrysanthemums in bloom – sick as she is

Nàng mang hoa, hoa phong lữ hoa cúc đang nở ốm yếu như nàng

asks questions to the harvester of veins turned toward sunshine while petals shed, she wilts arranged in corresponding shades of gray

đặt câu hỏi với người thu hoạch nguốn cảm hứng quay về hướng ánh nắng khi những cánh hoa rơi rụng, nàng tiều tụy nương theo bóng màu xám

in cowboy boots with her paper gown, mask – skin taken from a rhinoceros

trong đôi giày ống cao bồi với áo choàng, che kín – bằng da cá xấu

never decay, sick as she is she wears flowers, given to rest after all

không bao giờ suy nhược, ốm yếu như nàng nàng mang hoa, tặng phần còn lại cuối cùng

the harvest of veins there must be something she can give to life

mùa màng của nguồn cảm hứng phải là điều gì nàng trao cho đời

Poetry Journal in Print • 24

Naowarat Pongpaiboon BANGKOK

Confused and scattered Eternal holy city Brilliant light of gold Reeking smoke and dim. It is possible to dull the gleam of pearl Cleaning this dusty and overcast earth? Beautiful Chao Phraya Continues to flow as the sun sinks. Dull fading green This earth is eroded and torn. Sky scrapers and monasteries Congested streets. Bangkok, Everything shakes in utter confusion Day turns to night unchanging. My countries capital!

Lẫn lộn và tản mát Thành phố linh thiêng đời đời Ánh sáng vàng rực rỡ Bốc khói và mờ mờ Có thể nào xỉn chút ánh sáng của hạt ngọc Làm sạch bụi và che kín mặt đất? Dòng sông Chao Phraya đẹp Tiếp tục chảy như mặt trời lặn. Màu xanh mờ nhạt Trái đất bị ăn mòn và rách ra Bầu trời nạo và những tu viện Những con đường đông nghịt Bangkok, Mọi thứ lay động và hoàn toàn lẫn lộn Ngày thành đêm không thay đổi Thành phố quê hương tôi

Thailand (1940) Translation: Zakaria Ali

Jordan Trethewey THINGS WE SWALLOWED AS CHILDREN

Jordan Trethewey ĐIỀU CHÚNG TA HỌC ĐỂ TIN NHƯ TRẺ EM

touch the wings of a Monarch butterfly flightless death is certain without scales, never another winter reunion in Mexico

Chạm vào đôi cánh của bướm Monarch con bướm chết không thể bay không có cánh, không bao giờ có một mùa đông khác gặp gỡ ở Mexico

hug your children, repeat I love you, they become soft and perverse as ice cream, unable to bob and weave – get up off the floor

ôm lấy bọn trẻ, lập lại cha thương con, chúng trở nên mềm yếu và tan chảy như cà rem, không thể nào tránh né trận đánh – đứng dậy khỏi sàn đấu

25 • Báo Giấy

Maki Starfield POEM FOR THE MASTER PAINTER, MR. GOINO The painting of six sunflowers that shine forever Came unexpectedly to my house Out of Van Gogh’s time, into my room Your sunflower painting was placed

Maki Starfield BÀI THƠ CHO HỌA SĨ BẬC THẦY, ÔNG GOINA Bức tranh sáu đóa hoa hướng dương chiếu sáng mãi mãi Không ngờ thấy nơi nhà tôi Từ thời Van Gogh, bức hoa hướng dương của ông Được đặt trong phòng tôi

The sky is royal blue my heart is trembling The painting of six sunflowers is like my God Placing my hands together, shedding tears, I will give thanks and pray to you.

Bầu trời xanh huy hoàng trái tim tôi run rẩy Bức tranh sáu đóa hướng dương giống như Thượng đế của tôi Cầm tay nhau, nước mắt rơi Tôi sẽ chuyển lời cám ơn và cầu nguyện cho ông

In my once-lonely room, How your sunflower painting Will burn in the pouring light! Just sitting, I am in the midst of joy The painting of six sunflowers that Van Gogh could not paint You who are splendidly painted Are the most beautiful

Trong căn phòng hiu quạnh trước kia Làm sao bức hướng dương của ông Sẽ cháy trong ánh sáng chan hòa Tôi vừa ngồi, giữa niềm vui Bức tranh sáu đóa hướng dương Van Gogh không thể vẽ Ông đã vẽ một cách lộng lẫy Là đẹp nhất

I wish and wish, joy in my heart My wish overlaps with your love I wanted you, only you … It is because of you that I wish so.

Tôi muốn và muốn, niềm vui trong trái tim tôi Điều mong muốn của tôi gối lên tình yêu ông Tôi muốn ông, chỉ ông thôi ... Đó là bởi vì ông mà tôi muốn vậy.

* Maki Starfield sinh Ehime, Canada, 1972. Bà bắt đầu làm thơ haiku vào năm 2008, nơi bà nhận giải thưởng trong cuộc thi Mainichi Haiku hàng năm lần thứ 12. Bà là hội viên của hiệp hội những nhà thơ Nhật toàn cầu.

Poetry Journal in Print • 26

Mark B Hamilton FALLEN LEAVES

When we are distant from nature we are distant most from ourselves.

Mark B Hamilton NHỮNG CHIẾC LÁ RƠI

Khi chúng ta rời xa thiên nhiên Chúng ta rời xa hầu hết chính chúng ta

To save the world he leapt into the stream with his empty cup.

Để cứu vãn thế giới hắn nhảy vào dòng suối với chiếc ly rỗng.

Fallen leaves quicken in the narrows and gather in the pools, swirl above the stones in the eddies.

Những chiếc lá rơi nhanh cuộn đi trên đá ở vùng nước xoáy nơi khúc sông hẹp và tụ lại trong ao

Mingling in the backwater they touch color to color near a silent shore.

Trộn lẫn vào chỗ nước đọng chúng đổi màu gần bờ biển lặng lẽ

From the bridge, I study the moving water, a mirror to my upstream journey.

Từ trên cầu, tôi nhìn ngắm nước huyển động một phản chiếu với chặng đi ngược dòng của tôi

Each morning adds into weeks and months, until one day I arrive at my little bridge

Cứ như thế mỗi buổi sáng tuần này tháng nọ, cho đến một ngày tôi đến chiếc câu nhỏ của tôi

To see all the imagined routes made tangible – because all the slow water has frozen.

Nhìn thấy tất cả những tuyến đường tưởng tượng trở nên thấy được – bởi vì tất cả dòng nước chảy chậm đã đóng băng.

Mark Osaki FAMILY REUNION

Mark Osaki SUM HỌP GIA ĐÌNH

It was always worst just before we disembarked, while the Hueys hovered insolently slapping the air.

Điều đó luôn luôn tệ hại ngay trước khi chúng ta lên bờ trong khi chiếc trực thăng Huye bay lượn ầm ầm trên không

Pointing to me someone shouted, Throw him out first, one look and the gooks will think we’re friendly.

Có người chỉ vào tôi thét lên, đẩy hắn ra một cái nhìn và những ngưới Á châu sẽ nghĩ chúng ta thân thiện

27 • Báo Giấy

That’s right fellas, the CO laughed, this boy has kin out there.

Đó đúng là người bạn vị sĩ quan chỉ huy cười cậu con trai này có bà con ngoài kia

It amused me too to imagine someone hiding below us in the grass with my photo in his wallet.

Nó cũng làm tôi thích thú tưởng tượng có ai đó nấp bên dưới chúng tôi trong cỏ với tấm hình tôi trong ví hắn.

It was a joke to be shared with everyone we killed.

Đó là trò đùa được chia sẻ với mỗi người chúng tôi đã giết. * Huye: Một loại trực thăng Mỹ fella: Fellow CO: Commanding Officer Gook (/ˈɡuːk/ or /ˈɡʊk/) is a derogatory term for certain people of East and Southeast Asian descent.

Robert Lima THE WORD BECAUSE OF YOU The word because of you the tension, too, unbending visceral and lonely felt through mind and joints in the process of dispersion

Robert Lima LỜI NÓI VÌ EM

There is a recognition then of word unspoken yet yet cadenced in the ear with silent rhythm, deep-set beat that go unceasingly

do đó sự nhận ra lời không nói lúc này vẫn văng vẳng bên tai với nhịp điệu im ắng, tiếng đập sâu thẳm không dứt

Uncharted parts receive the cargo of that voice and undulate upon the impact of the silent vocal thrust . . .

Những phần không thấy nhận ra ý nghĩa của tiếng nói đó và gợn sóng trên sự va chạm của sức mạnh thanh âm im lặng ...

the word because of you

lời nói vì em

Lời nói và sự căng thẳng cũng vậy bởi vì em, mạnh mẽ và quạnh quẽ cảm nhận qua cơ thể tâm trí và những khớp xương trong tiến trình phân tán

Poetry Journal in Print • 28

Sahaj Sabharwal TEACHER – OUR FUTURE MAKER

Sahaj Sabharwal NGƯỜI THẦY – ÔNG TẠO TƯƠNGLAI

Giving us knowledge of something is a teacher, Having an inbuilt experience feature.

Cho chúng ta nhận biết điều gì về một người thầy, Nét đặc trưng kinh nghiệm vốn có.

A good teacher teaches us by heart, And prays God for our part. A teacher helps us in developing our mind, In such a way that is very kind.

Một người thầy giỏi dạy chúng ta bằng một tấm lòng, Và cầu xin Chúa vì lợi ích của chúng ta.

A teacher teaches us tricks to achieve our goal, And warns us to remain careful to avoid any hole.

Một người thầy giúp chúng ta mở mang đầu óc, Theo cách thức rất tử tế.

Without the help of a teacher, we can’t work right, And many difficulties will appear in our life.

Một người thầy dạy chúng ta đòn phép để đạt được mục đích, Và cảnh cáo chúng ta vẫn phải cẩn thận để tránh mọi khó khăn.

In this vast world, they are teachers and parents only ,on whom we can rely, They always keep on us their eye. And we are confident that they never tell a lie, They gives us blessings so that we can fly high. That’s why , Parents are our caretaker, And teachers are our future maker.

Với không có sự giúp đỡ của người thầy, chúng ta không thể làm đúng, Và rất nhiều trở ngại sẽ gặp phải trong cuộc đời chúng ta Trong thế giới bao la này, chúng ta chỉ có thể dựa vào họ, thầy giáo và cha mẹ Họ luôn luôn theo coi sóc chúng ta. Và chúng ta tin rằng họ chẳng bao giờ nói dối, Và họ cho chúng ta những điều may mắn nhờ đó có thể bay cao. Đó là tại sao, cha mẹ là người trông nom nhà cửa, Và thầy giáo là ông tạo tương lai.

29 • Báo Giấy

Wendy Barker THE STERLING PLATTER

Wendy Barker MÂM GỖ TỐT

is engraved with patterns of vines and leaves, florid intricacies hidden when laden with porcelain cups and saucers, sugar bowl and creamer, tea pot, and white damask napkins, so you don’t notice the design

được chạm khắc với kiểu mẫu những dây nho và lá, hoa mỹ,

coils like a labyrinth with no way in, or out.

hiện hữu giống như mê cung không lối vào, hay ra.

phức tạp, che khuất khi chất đầy những cốc và dĩa sành sứ, chén đầy đường và tách, bình trà, và napkin trắng vẽ hoa, như vậy bạn đừng để ý tới cách bày trí

Coil (v): hiện hữu

Stanley H. Barkan JULY

Stanley H. Barkan THÁNG BẢY

Now the summer butterflies have come like poppies in procession in the cemetery of youth, all the long stretch of children’s caskets laid out in their cerements of innocence. Around the black granite stones – etched with finger-touching hands – the clouds of white wings fluttering. All the rent garments of wailing mourners, all the ashes fallen from the still detached sky. And the milkweed flourishing along the paths of passing glory. There in the sun-covered fields of first things, I sought my way through the glistening questions hidden in the cobwebs set to trap the seeker. Now, in the fullness of seeds grown to fruits of promise, only pits and pebbles remain to place upon the markers monumenting memory.

Bây giờ những cách bướm mùa hè đến như hoa poppy sắp nở rong nghĩa trang của giới trẻ tất cả trải dài theo những quan tài của trẻ nhỏ liệm trong những bộ quần áo liệm vô tội của chúng. Chung quanh những bia đá granite đen – khắc với những bàn tay có ngón dài ra – những đám mây cánh trắng đập. Tất cả quần áo rách rưới của những người đưa đám rền rĩ. tất cả tro than rơi từ bầu trời bất động. Và hoa dại nở dọc theo những đường mòn của sự lụi tàn. Ở đó trong những cánh đồng tràn ngập thời tuổi thơ, Tôi tìm kiếm con đường của tôi qua những câu hỏi lấp lánh dấu trong những mạng nhện dùng để bẫy những kẻ tìm kiếm. Bây giờ những hạt mầm Lớn lên thành những trái chín, chỉ còn những thứ vô dụng còn lại trên những mộ bia là vật ghi nhớ ký ức

Poetry Journal in Print • 30

Stephen John Kalinich THE DAYS OF LIFE

Stephen John Kalinich NHỮNG NGÀY TRONG ĐỜI

The days of life So quickly pass Through muted time Through the endless stillness of space Through gentle joy and bitter pain Silently they slip away Each step we walk Each breath we take We can live love We can bring peace We can be kind The little things we do each day To help someone Like drying tears with hands of love Can mean so much Can heal a wound Can sometimes save a life So each night Before we go to sleep Think of the feelings we can share The lives we can touch with hope The words of tenderness That we can speak To one in need Think of the good that we can do Through the days of life.

Những ngày trong đời Trôi qua nhanh Trong thời gian câm Trong thời gian Trong niềm vui thoải mái và khổ đau Chúng trôi qua lặng lẽ Mỗi bước chúng ta đi Mỗi hơi thơ chúng ta thở Chúng ta có thể sống yêu Chúng ta có thể mang tới hòa bình Chúng ta có thể tử tế Những chuyện nhỏ chúng ta làm mỗi ngày Để giúp mọi người Như những giọt nước mắt khô với bàn tay của tình yêu Có thể có nhiều nghĩa Có thể chữa lành vết thương Có thể đôi khi cứu rỗi cuộc đời Như vậy mỗi đêm Trước khi chúng ta đi ngủ Hãy nghĩ về cảm xúc chúng ta có thể chia sẻ Cuộc sống chúng ta tiếp cận với hy vọng Những chữ của sự tế nhị Chúng ta có thể nói Với ai khi cần Nghĩ về những điều tốt chúng ta có thể làm Qua những ngày trong đời.

31 • Báo Giấy

Tom Riordan MEADOW EDGE

Tom Riordan LỀ CỎ

She waits. Twilight grows dim. The buck is late but she doesn’t start grazing alone.

Nàng hươu đợi. Hoàng hôn mờ mờ. Chàng hươu đến trễ nhưng nàng không bắt đầu gặm có một mình

Nighthawk and bat describe the dark with delicate drawings of the hunt and the kill.

Chim hốc gió và dơi diễn tả bóng tối với những bức vẽ khéo léo về sự săn và sự giết.

She stands still as a statue, frozen by what makes this last dusk smell like a trap.

Nàng đứng lặng lẽ như một pho tượng, đông giá bởi điều gì tạo ra lúc chạng vạng cuối cùng này ngửi như một cái bẫy.

Poetry Journal in Print • 32

Lidia Chiarelli LIGHT ON THE WALLS OF LIFE

to Lawrence Ferlinghetti for his 101st birthday

Lidia Chiarelli ÁNH SÁNG TRÊN NHỮNG BỨC TƯỜNG ĐỜI to Lawrence Ferlinghetti for his 101st birthday [Hic et nunc]

[Hic et nunc] Teach me to paint the light on the walls of life.

Dạy tôi vẽ ánh sáng trên những bức tường đời

Teach me to look at the world as you see it

Dạy tôi nhìn vào thế giới như bạn thấy

to become a tear of the sun a hill of poetry a word in a tree. Lead me to see the sun hitting the sheer cliffs the tides that restlessly ebb and flow the waterbirds challenging the wind. Let’s listen together to the breath of rustling leaves the perfect hush of a starry night the sound of summer in the raindrops Here and now help me reach the very shores of light waiting for the renaissance of wonder with you again and forever

để trở nên giọt nước mắt của mặt trời ngọn đồi thơ chữ trên cây. Hướng tôi nhìn mặt trời đụng vào vách đá thẳng những dòng chảy nước triều dâng lên xuống không ngưng nghỉ Những con chim bay trên mặt nước bất kể gió. Hãy cùng nhau lắng nghe tiếng thở của những chiếc lá rì rào sự thinh lặng của đêm đầy sao âm thanh của mùa hè trong nhưng giọt mưa Ở đây và bây giờ Giúp tôi với tới chính cột ánh sáng đợi chờ sự phục hưng điều kỳ diệu với bạn trở lại và mãi mãi

Lidia Chiarelli is one of the Charter Members of Immagine & Poesia, the art literary Movement founded in Torino (Italy) in 2007 with Aeronwy Thomas, Dylan Thomas’daughter. She has become an awardwinning poet since 2011 and she was awarded a Certificate of Appreciation from The First International Poetry Festival of Swansea (U.K.) for her broadside poetry and art contribution. In 2019 she was awarded the First Prize “Cinque Terre Golfo dei Poeti” (XXX Edition). 5 Pushcart Prize Nomination (USA). Her writing has been translated into different languages and published in Poetry Magazines, and on web-sites in several countries. Lidia Chiarelli is also an appreciated installation artist and collagist. Her books of poetry are available on Amazon.com. https://lidiachiarelli.jimdofree.com/ https://lidiachiarelliart.jimdofree.com/ https://immaginepoesia.jimdofree.com/

33 • Báo Giấy

WUHAN VIRUS AND CONSULTING HUMANITY ___________________________________________ VIRUS VŨ HÁN VÀ VƯƠNG VẤN TÌNH NGƯỜI Khế Iêm

Humans with the name Homo erectus (upright human) appeared in Africa and began to inhabit the rest of the world from 1.6 million to 300,000 years ago. Their intelligence helped them migrate to Europe and East Asia. They collaborated on hunting and distributing food and eventually adopted the use of fire 400,000 years ago. The difference between Homo erectus and Homo sapiens is the height – more than a head – and the protrusion of the forehead, which sticks out like a monkey, although they had only 70% of our brain capacity. Between Homo erectus and modern humans we have two stages of Homo sapiens: the ancient Homo sapiens of about 300 to 125 thousand years ago and Homo sapiens neanderthalensis, which lived appeared about 40,000 years after that. Neanderthals created stone tools, like knives, built houses with branches, burrows…and they can hunted wild animals – such as deer. They burned the bodies of their dead and offered food to them. Neanderthals disappeared around 30 to 40 thousand years ago, yet history began to be written only around 3200 BCE in Sumer, in ancient Mesopotamia, which is now Iraq. Human civilization comes from Egypt before 3100 BCE. Egypt expanded the Hieroglyphic writing system. Hieroglyphics are based on three characteristics: pictographs, syllables and a system of individual letters. The first two properties also constitute cuneiform, and the third became the Alphabet around 1400 BCE. The Phoenicians, a Semitic people on the eastern coast of the Mediterranean, transformed the Alphabet into a writing system which was further developed by the later Hebrew, Greek and Roman civilizations.

Con người với cái tên Homo erectus (erect man) xuất hiện từ Phi châu, và bắt đầu có mặt trên trái đất vào khoảng 1 triệu 6 tới 300 ngàn năm trước đây. Trí thông minh giúp họ di cư tới Âu châu và Đông Á châu, và đặc biệt, phát minh ra ngôn ngữ trong mối giao tiếp. Họ hợp tác với nhau săn mồi, phân phối thực phẩm, và cuối cùng, phát minh ra lửa vào 400 ngàn năm trước. Sự khác biệt giữa Homo erectus và Homo sapiens là chiều cao – hơn nhau một cái đầu – trán nhô ra như khỉ, còn trí óc chỉ bằng 70 % trí óc của chúng ta bây giờ. Giữa Homo erectus và con người hiện đại chuyển từ hai giai đoạn của Homo sapiens: Homo sapiens cổ xưa khoảng 300 tới 125 ngàn năm trước, và Neanderthal Man khoảng 40 ngàn năm trước. Neanderthal Man tạo ra dụng cụ bằng đá như dao, dựng nên chỗ ở bằng cành cây, hang hốc ... săn thú rừng như hươu, nai ... Họ biết thiêu xác và cúng thức ăn cho người chết. Những người Neanderthal Man mất dấu vào khoảng 40 hoặc 30 ngàn năm trước. Và lịch sử chỉ bắt đầu được viết vào khoảng 3200 B.C ở Summer, vùng Mesopotamia cổ, nay thuộc iraq, Syria, Phi châu. Văn minh nhân loại xuất phát từ Ai Cập, từ trước năm 3100 B.C. Ai cập mở mang hệ thống chữ viết Hieroglyphic. Hieroglyphic căn cứ trên 3 đặc tính: pictograph (lối chữ hình vẽ), Syllable (âm tiết), alphabet (bảng chữ cái). Hai đặc tính trước hợp thành chữ cuneiform (hình nêm), riêng đặc tính 3 hình thành hệ thống Alphabet vào khoảng 1400 B.C. Sau đó, người Phoenicians, thuộc người Semitic ở phía Đông bờ biển Mediterranean, chuyển thành Alphabet cho những người Hebrews, Arabs, Greeks, và Romans.

Poetry Journal in Print • 34

Greek civilization dates back hundreds of years before the founding of Athens. Homer’s Iliad, about the “Trojan War,” was written about eight centuries before the common era. Thus, Greek history began over a thousand years before Socrates (470 – 399 BCE). Ancient Greek administrative units were separate city-states, including Athens and Sparta. In the early days of Greek civilization, the Greek city-states followed a monarchic model. But a special form of democracy was later established in Athens. However, the democracy of ancient Greece was very different from the democracy of today The two main characteristics of Greek civilization are democratic institutions as well as classical educational methods, which promote human intelligence and creativity. With the end of the Medieval period in the 15th century, European civilization rediscovered Greek civilization, giving birth to the Renaissance movement from the 15th through the 18th centuries, starting in Florence, Italy. At the end of the 18th century, the steam engine was invented in England, and, thanks to such later inventions as the telegraph, the telephone, the railroad and mass production, economies and technologies began to develop more rapidly. From the middle of the 16th century onward, European countries formed capitalist economies, seeking ever more resources and invading and colonizing Africa, Asia and the Americas. By the beginning of the 20th century, Germany had surpassed England and France economically, becoming a leading industrial power and the most belligerent nation in Europe, promoting notions of “German supremacy” and starting another arms race. Germany, the Austro-Hungarian Empire and Italy established the “Triple Alliance” in 1882, preparing for war. From 1914 through 1918, World War I took place between the Allies (England, France, Russia, and later the United States and Brazil) and the Central Powers (the Austro-Hun-

Văn minh Hy Lạp xuất hiện từ nhiều trăm năm, trước khi thành Athens được thành lập. Tác phẩm Iliad của Homer, “Troy War” (Cuộc Chiến Thành Troy), được viết vào khoảng 8 thế kỷ trước B. C. Như vậy, lịch sử Hy lạp đã bắt đầu trên một ngàn năm trước Socrates (470 – 399 B. C.) Đơn vị hành chính là các thành bang, bao gồm Athens và Sparta. Thời kỳ đầu, các thành bang theo chế độ quân chủ. Nhưng về sau, nền dân chủ đặc biệt được thành lập tại Athens. Tuy nhiên chế độ dân chủ ở Hy Lạp cổ khác xa so với ngày nay, chỉ những công dân nam giới mới được quyền bầu cử. Hai đặc tính chính của văn minh Hy Lạp, ngoài thể chế dân chủ, còn có phương pháp giáo dục cổ điển, phát huy trí tuệ và sức sáng tạo của con người. Thời Trung cổ, kết thúc vào thế kỷ 15, văn minh châu Âu tiếp nối văn minh Hy Lạp, với phong trào Phục hưng, bắt đầu từ thế kỷ 15 tới 18, tại Florence, Ý. Vào cuối thế kỷ 18, Anh phát minh ra động cơ hơi nước, đến khoảng thập kỷ 1860s, tiếp theo là điện tín, điện thoại, đường sắt, áp dụng dây chuyền sản xuất hàng loạt, kinh tế, nhờ thế kỹ thuật bắt đầu phát triển. Từ giữa thế kỷ thứ 16, các nước châu Âu hình thành chủ nghĩa tư bản, đi tìm kiếm tài nguyên, thuộc địa, xâm chiếm các nước châu Á, châu Phi. Đến đầu thế kỷ XX, Đức vượt qua Anh, Pháp, trở thành cường quốc công nghiệp đứng đầu châu Âu, và là nước hiếu chiến nhất, đề cao chủng tộc Đức, tích cực chạy đua vũ trang. Nước Đức cùng Áo – Hung, Ý thành lập “phe Liên Minh” vào năm 1882, chuẩn bị chiến tranh. Năm 1914 – 1918, thế chiến thứ I xảy ra, giữa phe Hiệp Ước (Anh, Pháp, Nga, và sau đó là Hoa Kỳ, Brasil) và phe Liên Minh (Áo-Hung, Bulgaria và

35 • Báo Giấy

garian Empire, Germany, Bulgaria and the Ottoman Empire). After World War I, an economic crisis occurred in 1929, and World War II (1939 – 1945) followed between Britain, France, the Soviet Union, China and the United States, and the alliance of Germany, Italy and Japan. At the end of World War II, Germany and Japan were defeated, and the economic situation in Europe was exhausted, leading to a collapse after 400 years of civilizational growth. The world then became involved in the Cold War between the United States and the Soviet Union until 1989, when the Soviet Union disintegrated. The first Russian president, Boris Yeltsin, was elected in 1991, which led to the United States cooperating with Russia again. Thus, the world entered the new era

Ottoman). Sau thế chiến thứ nhất, khủng khoảng kinh tế xảy ra vào năm 1929, tiếp theo thế chiến thứ II (1939–1945) giữa các nước Anh, Pháp, Nga và sau đó Mỹ, với liên minh các nước Đức Ý Nhật. Kết thúc thế chiến II, Đức Ý Nhật bại trận, và tình trạng kinh tế châu Âu kiệt quệ, chấm dứt nền văn minh sau hơn 400 năm. Thế giới rơi vào cuộc chiến tranh lạnh, giữa Mỹ và Nga, cho đến năm 1989, khi Liên bang Xô Viết tan rã, và vị tổng thống đầu tiên của Nga là Yelsin đắc cử vào năm 1991, Mỹ và Nga hợp tác trở lại. Thế giới bước vào thời đại toàn cầu hóa.

The Wuhan Virus (Wuhan is the capital of Wubei province) arose in China. It then spread rapidly to Europe and North America because global air travel has become easy. The number of deaths caused by the Wuhan Virus is not comparable to the number of deaths caused by the Black Death pandemic, perhaps because the Wuhan disease has only recently broken out. The Wuhan Virus might not have originally seemed likely to transform into a pandemic because of medical equipment and medicines and the continuing development of the medical industry. After World War II, Britain returned independence to the countries which it had once dominated, and these countries thus had no need for war to regain independence. France also returned independence to several Af-

Nhưng dịch bệnh Vũ Hán, cũng bắt nguồn từ Trung quốc rồi phát tại Ý, sau đó lan qua các nước Âu châu. Nhưng ngoài châu Âu, còn lan qua Hoa Kỳ và các nước khác trên thế giới, vì các phương tiện di chuyển hàng không trở thành phổ biến. Số người chết chưa thể so sánh với đại dịch Cái chết đen – tuy số ca lây nhiễm cũng đã lên tới hàng triệu – vì cơn dịch bệnh chỉ mới bùng phát, nhưng khó trở thành đại dịch, vì dụng cụ y tế và thuốc men là kỹ nghệ đã phát triển tột cùng. Sau thế chiến II, nước Anh trả lại độc lập cho các nước họ đô hộ, không cần chiến tranh dành độc lập gì cả. Nước Pháp cũng trả lại độc lập cho các nước Phi

Trước thế chiến thứ I, châu Âu đã có cơn đại dịch gọi là Cái chết đen, bùng phát tại Ý, bắt nguồn từ Trung quốc hoặc Trung Á (vùng này có Con đường Tơ lụa và có những người dân du mục, Europe has experienced several pandemics, such từng là điểm trung chuyển hàng hóa giữa Đông Á, as the Black Death, in the past. In the mid-1340s, Nam Á, Trung Đông và châu Âu.) Trong khoảng merchants and soldiers brought the Black Death cuối thập niên 1320s hoặc 1330s, các thương gia from Central Asia to the Krym Peninsula (south- và binh lính đã mang căn bệnh này tới bán đảo ern Ukraine) along the Silk Road. The disease Krym (Phía Nam Ukraina) theo con đường tơ lụa. spread from Krym through the Black Sea region, Một số nhà khoa học đưa ra giả thuyết cho rằng the Aegean Sea region, the entire Mediterranean đại dịch bùng nổ ở chính khu vực này. Trong cả Sea region, southern Europe, northern Europe and 2 trường hợp, bệnh dịch đều đã từ Krym lan đi finally northeastern Europe (Moscow) by 1352. khắp Bắc Âu, Tây Âu và Bắc Phi trong thập niên In total, about 75 million people died, includ- 1340s. Tổng cộng có khoảng 75 triệu người chết, ing about 25 million Europeans. Thus, the Black trong đó 25 – 50 triệu là dân số châu Âu. Như Death was the cause of death for about one-third vậy Cái Chết Đen là thủ phạm gây ra cái chết của of the European population. khoảng 30 – 60% dân số châu Âu.

Poetry Journal in Print • 36

rican countries which it had once dominated. European civilization seemed to yield to the United States in all aspects of culture, politics, science and technology as the United States became the dominant world power.

châu. Văn minh châu Âu chuyển sang Hoa Kỳ về mọi mặt, từ văn hóa, chính trị, khoa học kỹ thuật, Hoa Kỳ trở thành cường quốc trên thế giới.

Văn minh phương Tây, quay về với con người, với niềm tin tôn giáo, sau khi trải qua hai cuộc thế Western civilization, recently returned to the peo- chiến. Ngẫm lại, nước Mỹ vĩ đại không phải do ple with religious beliefs. In this retrospective vi- sức mạnh quân sự hay khoa học kỹ thuật, mà do sion, America was not great due to military power lòng vị tha, giúp đỡ mọi đất nước khốn khó vì tai or scientific technology but by altruism, by help- ương, bão táp, hay bị các nước khác xâm chiếm, ing every country which was made miserable by tiếp nhận các đợt sóng di cư từ khắp nơi trên thế disasters, storms or invasion by other countries. giới ... Những hội từ thiện Hoa Kỳ giúp đỡ trẻ em American charities help the poor and orphaned nghèo, mồ côi, tất cả đều thể hiện bằng hành động children, as expressed by specific actions, not just cụ thể, không phải chỉ qua lời nói. through words. Tại sao nước Mỹ như thế, lại trở thành cơn dịch Why did America become the world leader in the bệnh hàng đầu thế giới? Có phải vì đó là cái giá number of infections in the Wuhan Virus pandem- phải trả cho nền văn minh? Như văn minh châu ic? (Total cases: 1,7000,000 - Deaths: 100,500). Âu phải trả bằng đại dịch Cái chết đen? Tại sao Is it because the infections are the price to pay có người đầy lòng nhân ái, giúp đỡ người khác, for civilization? Why are there people who are nhưng lại nhận được cái giá khổ đau? Khổ đau full of kindness, helping others but receiving the không có không? Cái nghĩ và cái tình, hai cái cost of suffering? Is there suffering? Thought khác nhau. Hạnh phúc nằm ở nơi cái tình (bên não and love are two different things. Happiness lies phải), còn cái nghĩ (bên não trái) làm ra khổ đau. within love (in the right hemisphere), and thought Có người nghiêng về não phải, có người nghiêng (in the left hemisphere) causes suffering. Some về não trái. Thế kỷ 20, khi kỹ thuật tiến nhanh, people rely on the right brain, while other people con người đa số nghiêng về não trái. Chúng ta rely on the left brain. In the 20th century, when cần dung hòa giữa tình và lý. Nếu không vượt qua technology advanced, most people became in- được cái lý, thì không đến được cái tình. clined toward the left brain. We need to reconcile ourselves between love and reason. If we cannot Trường hợp giúp đỡ người khác, thay vì trả ơn, họ overcome reason, we cannot obtain love. lại coi chúng ta là kẻ thù. Nhưng hãy cám ơn họ, vì nhờ họ mà chúng ta biết rõ bản chất mỗi con When we try to help others, they consider us en- người. Virus Vũ Hán giúp chúng ta nhận rõ cái emies. But we can thank them because, through tốt, xấu, vượt lên cả hai, để còn giữ lại tình người. them, we can know the nature of each person. The Nhờ vậy, cái tình mới nảy sinh. Mong thay. Wuhan Virus helps us to recognize the good and the bad, to rise above both to retain our human affection. Thanks to that, new love arises. Hope- Translated from Vietnamese into English by Dr. fully. William B. Noseworthy Monday, May 04 – 2020

Source Materials 1. Western Civilization Robert Lerner, Standish Meacham and Edward McNall Burns 2. Source: National Geographic Almanac of World History, 3rd Edition, 2014.