Ε-ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΥΣΗ φεβρουαριοσ 2016
wild seasons photo competition ‘KYKLOS’ ταινια μικρου μηκουσ ‘ΝΗΣΙΔΕΣ ΑΓΡΙΑΣ ΖΩΗΣ’ ΝΟΚΥΜΑΝΤΕΡ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟn ΧΡΗΣΤΟ ΒΛΑΧΟ ΤΑ ‘ΕΞΩΤΙΚΑ’ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΑΙΓΑΓΡΟΙ ABSTRACT ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΗ
Ηλεκτρονική έκδοση για την ελληνική φύση & τη φωτογραφία φύσης Σύνταξη & Επιμέλεια: Αναστάσιος Σακούλης Layout: Λίλα Σιμιτζή Φωτό εξωφύλλου: γιαννησ γκογκοσ Φιλοξενείται στην προσωπική σελίδα του Αναστάσιου Σακούλη: www.photophysis.gr
εισαγωγικο σημειωμα Με την αυγή του 2016... το 12ο τεύχος του Photophysis. To 2015 ήταν μια παράξενη χρονιά για την Ελλάδα, με ελπίδες, αγωνίες, δυσκολίες και κυρίως απογοητεύσεις. Όμως οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη φύση, την προστασία της και την ανάδειξή της βρήκαν τη δύναμη να βγαίνουν εκεί έξω, να παλεύουν, να απολαμβάνουν και να καταγράφουν. Μερικούς από τους καρπούς των ανθρώπων αυτών θ’ απολαύσετε ‘ξεφυλλίζοντας’ το νέο τεύχος. Το οδοιπορικό ξεκινά από τη Βόρεια Ελλάδα, κατηφορίζει στην Κρήτη και καταλήγει στην Κύπρο. Μάλιστα η Βόρεια Ελλάδα, χάρις στη δημιουργικότητα ανθρώπων όπως ο Λεβ Παρασκευόπουλος, ο Γιάννης Γκόγκος και ο Θεόφιλος Γεροντόπουλος, έχει την τιμητική της. Οι 3 αυτοί δημιουργοί δεν αρκούνται απλά στη φωτογραφία φύσης, αλλά με επίπονες προσωπικές προσπάθειες, παρου σιάζουν πολύ αξιόλογες ταινίες και ντοκιμαντέρ με κεντρικό θέμα τη φύση της χώρας μας, μια θεματολογία που δεν τιμάται ιδιαίτερα από τους Έλληνες κινηματογραφιστές. Στο περιοδικό θα διαβάσετε συνεντεύξεις τους με αφορμή της δημιουργίες τους ‘Νησίδες Άγριας Ζωής’ και ‘KYKLOS’.
Τα νησιά και η μελέτη της φύσης τους πάντα μας κρύβουν εκπλήξεις και ωραία θέματα! Η Κύπρος είναι όντως μια ιδιαίτερη περίπτωση, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και τα είδη που συναντάμε εκεί είναι ένας σοβαρότατος λόγος να την επισκεφτούμε. Ο Χριστόδουλος Μακρής, ένας σημαντικός επιστήμονας και σπουδαίος φωτογράφος μας παρουσιάζει, σύντομα αλλά περιεκτικά, τα ‘εξωτικά’ είδη του νησιού του. Στο τεύχος ακολουθεί η Κρήτη και οι Αίγαγροι της Σαμαριάς, τα περιώνυμα Αγρίμια, όπως μας τα παρουσιάζει ο Αλκιβιάδης Γκέσκος, ένας βιολόγος που πέρασε μαζί τους 40 μέρες. Η φωτογραφία των πουλιών αποτελεί από τα είδη φωτογραφίας φύσης, το πιο διαδεδομένο και με τη μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό. Μιλώντας για φωτογραφία πουλιών, τι καλύτερο από μία συνέντευξη ενός εκ των πρωτοπόρων του είδους και με τη μεγαλύτερη αφοσίωση και συνέπεια στην ενασχόλησή του αυτή. Του Χρήστου Βλάχου! Από το τεύχος δε θα μπορούσε να απουσιάζει και το εκπαιδευτικό κομμάτι, το TUTORIAL. Αυτή τη φορά το περιοδικό και πιο συγκεκριμένα ο Γιάννης Γκόγκος, παρουσιάζει την abstract φωτογραφία φύσης, ένα ιδιαίτερο και δημιουργικό είδος φωτογραφίας φύσης. Το θέμα πλαισιώνουν και 10 φωτογραφίες μελών της facebook ομάδας ‘Wild Greece’, όπως αυτές επιλέχθηκαν από τον Γιάννη. Τέλος, αλλά ιδιαίτερα σημαντικό για την προσπάθεια ανάδειξης της ελληνικής φύσης και της φωτογράφισής της, στη στήλη ΝΕΑ παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του φθινοπωρινού διαγωνισμού ‘Wild Seasons Photo Competition’, διαγωνισμού που πλέον αποτελεί θεσμό!
12
Ελπίζουμε ν’ απολαύσετε το 12ο τεύχος, με την ποικιλία θεμάτων καθώς και να θαυμάσετε -όπως θαυμάζω εγώ- το εικαστικό αποτέλεσμα της εξαιρετικής δουλειάς της Λίλας! Ανανεώνουμε το ραντεβού μας στο 13ο! - Αναστάσιος Σακούλης
αγρια ζωη τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου
περιεχομενα
78 συνεντευξεισ χρηστοσ βλαχοσ
36
φωτογραφια φυσης: στο παρελθον και στο μελλον
νεα
08
wild seasons photo competition νικητεσ του φθινοπωρινου διαγωνισμου (2015)
tutorials abstract η φυση σε δευτερη αναγνωση φωτο αναγνωστων
66
136
συνεντευξεισ
συνεντευξεισ
νησιδεσ αγριασ ζωησ
kyklos ταινια μικρου μηκουσ για τις φυσικεσ ομορφιεσ τησ βορειασ ελλαδασ
ντοκυμαντερ για τα πουλια τησ ελλαδασ
48 αγρια ζωη αιγαγροι
116
του φαραγγιου τησ σαμαριασ
νέα
8 νεα >
9
ΕΠΟΧΙΑΚΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΓΡΙΑΣ ΦΥΣΗΣ
ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2015
10 νεα >
νικητηρια καρε
> wild seasons photo competition 11
Χρήσιμα Links Στον παρακάτω σύνδεσμο θα βρείτε τo blog Wildlife Photography in Greece που φιλοξενεί το διαγωνισμό. Εκεί μπορείτε να ενημερώνεστε για όλα τα σχετικά νέα, καθώς και για τα αποτελέσματα: http://wildlifephotographygreece.blogspot.gr/ Οι κανονισμοί του διαγωνισμού: http://wildlifephotographygreece.blogspot.gr/p/blogpage_14.html Οδηγίες υποβολής των φωτογραφιών για συμμετοχή στον διαγωνισμό: http://wildlifephotographygreece.blogspot.gr/p/picasa-11200px-900-px.html Οι galleries με τις φωτογραφίες όλων των παλαιότερων διαγωνισμών: https://picasaweb.google.com/107766253856251098335/
12 νεα >
πουλια
/01 Αντώνης Στούμπας Mια πολύ όμορφη, κατά μέτωπο, φωτογραφία ενός από τα πιό μυστηριώδη είδη της ελληνικής ορνιθοπανίδας, μιας Δασόκοτας
> wild seasons photo competition 13
14 νεα >
πουλια
/02 Νίκος Σαμαριτάκης Eξαιρετικά στενή επαφή με ένα Όρνιο
> wild seasons photo competition 15
πουλια
/03 Γιώργος Αλεξανδρής Ένα πολύ «τρυφερό» στιγμιότυπο με 2 Μουστακαλήδες (θηλυκό & αρσενικό)
16 νεα >
> wild seasons photo competition 17
επιλογη ορνιθολογικησ
/01 Λίλα Σιμιτζή Ενας Θαμνοφυλλοσκόπος σε hovering
18 νεα >
επιλογη ορνιθολογικησ
/02 Αντώνης Στούμπας Μια Λοφιοπαπαδίτσα
> wild seasons photo competition 19
20 νεα >
> wild seasons photo competition 21
επιλογη ορνιθολογικησ
/03 Αντώνης Τσακνάκης (αριστερά)
Χρήστος Βλάχος (δεξιά) Καθένας με έναν όμορφο Μαυρολαίμη
22 νεα >
> wild seasons photo competition 23
σπονδυλωτα
/01 Χρήστος Βλάχος Εμβληματικά Ρινοδέλφινα
24 νεα >
σπονδυλωτα
/02 Χρήστος Δημάδης Μια «θαραλλέα» φωτογραφία μιας Οχιάς κατά μέτωπο
> wild seasons photo competition 25
σπονδυλωτα
/03 Κωνσταντίνος Καλέντζης Ένα ακριβοθώρητο αμφίβιο, μια Σαλαμάνδρα
26 νεα >
ασπονδyλα
/01 Γιώργος Αλεξανδρής Λιβελούλες σε ζευγάρωμα
> wild seasons photo competition 27
28 νεα >
ασπονδyλα
/02 Νίκος Σαμαριτάκης Argyrodes argyrodes
> wild seasons photo competition 29
ασπονδyλα
/03 Φώτης Σαμαριτάκης Chalcolestes Parvidens
30 νεα >
> wild seasons photo competition 31
aniscape
/01 Χρήστος Βλάχος Eντυπωσιακή σιλουέτα ενός Κορμοράνου στο ηλιοβασίλεμα
32 νεα >
aniscape
/02 Νίκος Σαμαριτάκης Eυρηματικό καρέ 2 Όρνιων με φόντο ψαράδες στην θάλασσα
> wild seasons photo competition 33
aniscape
/03 Αντώνης Στούμπας Μια Δασόκοτα στο (φθινοπωρινό) περιβάλλον της
συνεντεύξεις
36 συνεντευξεισ >
Χρήστος Βλάχος Στο παρελθον... και Στο μελλον... συνεντευξη: τασοσ σακουλησ
Πρόσωπο με πρόσωπο με μια συνεργάσιμη Κουκουβάγια, στο Σίγρι ΦΩΤΟ: Λίλα Σιμιτζή
37
38 συνεντευξεισ >
01
02
03
Χρήστο, σ’ ευχαριστώ για το χρόνο σου και σ’ ευχαριστώ προκαταβολικά για τη διάθεσή σου να μοιραστείς με τους αναγνώστες του περιοδικού εμπειρίες και γνώσεις.
Ποιος ήταν ο πρώτος σου εξοπλισμός;
Φαντάζομαι ότι αντιμετώπισες αρκετές δυσκολίες τα πρώτα χρόνια. Ποιες ήταν οι πιο επίπονες; Ποιες ήταν –εάν φυσικά υπήρξαν τέτοιεςπου θα μπορούσαν, υπό συνθήκες, να σε κάνουν να αλλάξεις φωτογραφικό προσανατολισμό;
Αν και γνωριζόμαστε χρόνια, υπάρχουν αρκετά θέματα για τα οποία θέλω να σε ρωτήσω. Αν και γνωρίζω ότι φωτογραφίζεις πουλιά 3 δεκαετίες τώρα, δε γνωρίζω πως επέλεξες αυτό το είδος φωτογραφίας; Γιατί πουλιά; Ποιο το ερέθισμα; Γιατί όχι κάτι διαφορετικό; Ειδικά τη δεκαετία του 1980 όταν θεωρούνταν «εξωτική» (αδόκιμος όρος) ασχολία! Εγώ ευχαριστώ Τάσο! Γιατί πουλιά ρωτάς... Πως να ξεφύγει κάποιος που ασχολείται με φωτογραφία φύσης από τα πουλιά, ρωτάω εγώ; Είναι χαρισματικά πλάσματα, πετάνε, είναι σε διαρκή κίνηση, έχουν τεράστια ποικιλία, είναι παντού! Πρέπει κανείς να το βάλει εγωιστικά σκοπό ζωής για να μην τα φωτογραφήσει... Είναι σπάνιο και τυχαίο να πάρει κανείς δύο ίδια καρέ απ’ αυτά τα πλάσματα, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε κίνηση. Αλλά και πέρα από όλα αυτά είναι πλάσματα που σε εμπνέουν, είναι ερωτεύσιμα. Έτσι την πάτησα κι εγώ μαζί τους!
Τα πρώτα μου καρέ έγιναν με ένα σώμα της Nikon και μ’ έναν κατοπτρικό τέλε της Tamron.
Πως να ξεφύγει κάποιος που ασχολείται με φωτογραφία φύσης από τα πουλιά; Είναι χαρισματικά πλάσματα, πετάνε, είναι σε διαρκή κίνηση, έχουν τεράστια ποικιλία, είναι παντού!
Οι τότε δυσκολίες ήταν κυρίως η ελάχιστη πληροφόρηση και το πολύ υψηλό κόστος της ασχολίας. Λίγοι ασχολούνταν με την παρατήρηση πουλιών και ακόμα λιγότεροι με τη φωτογράφιση τους... Έπρεπε να βρω το θέμα μου μόνος, χωρίς τη βοήθεια της πληροφορίας. Σήμερα -ευτυχώς- η πληροφορία είναι παντού και κυρίως στο διαδίκτυο. Είναι τυχερά τα παιδιά που ξεκινούν σήμερα! Το κόστος της ασχολίας (εξοπλισμός, αγορά και εμφάνιση slides, εξοπλισμός προβολής αλλά και αποθήκευσης), θα μπορούσε να με είχε σταματήσει ή να με είχε κάνει ν’ αλλάξω φωτογραφικό προσανατολισμό αλλά ...αντιστάθηκα για καλή μου τύχη.
> χρηστοσ βλαχοσ: Φωτογραφια φυσησ 39
01 Άνοιξη στα Σπάτα Αττικής ΦΩΤΟ: Χρήστος Βλάχος
01
40 συνεντευξεισ >
02
Ανήκω στους φανατικούς του κλικ, της στιγμής, της αλήθειας της στιγμής που κατέγραψε κάποιος.
> χρηστοσ βλαχοσ: Φωτογραφια φυσησ 41
04
05
Έχοντας ζήσει την εποχή του slide, ποιες είναι οι διαφορές με τη σημερινή ψηφιακή εποχή; Τι αναπολείς από το slide και τι δε θα ήθελες να ξαναβιώσεις;
Ξέρω ότι «μελετάς» πολύ τις φωτογραφίες ξένων συναδέλφων. Σ’ έχει επηρεάσει η δουλειά τους; Μάλλον καλύτερα, επειδή υπάρχουν διαφορετικές «σχολές» και προσεγγίσεις, ανάμεσα στους φωτογράφους, υπάρχουν στοιχεία που σου αρέσουν και έχεις υιοθετήσει και αντιστρόφως στοιχεία που καταδικάζεις;
Λίγο-πολύ είναι γνωστά αυτά. Ποτέ δεν θα ξαναδώ μάλλον, σε πρωτόλεια μορφή, ένα καλοτραβηγμένο Velvia! Αλλά είναι τόσα πολλά τα πλεονεκτήματα του ψηφιακού που μπορώ να ζήσω και χωρίς αυτό! Το κόστος, η ευκολία λήψης, ελέγχου, αποθήκευσης, επεξεργασίας, χρήσης και πολλά ακόμα, γέρνουν την πλάστιγγα υπέρ της ψηφιακής εποχής. Έχει και τα μειονεκτήματά της αυτή η εποχή, όπως το γεγονός πως η φωτογραφία γίνεται σιγά-σιγά εικόνα, αλλά αυτά είναι για τους αθεράπευτα ρομαντικούς κι ας είμαι ένας απ’ αυτούς...
Έχει και τα μειονεκτήματά της η ψηφιακή εποχή, όπως το γεγονός πως η φωτογραφία γίνεται σιγάσιγά εικόνα, αλλά αυτά είναι για τους αθεράπευτα ρομαντικούς κι ας είμαι ένας απ’ αυτούς... 02 Στην αναμονή για τον Τουρκοτσοπανάκο, στην Λέσβο ΦΩΤΟ: Παντελής Μπαλής
Ναι... Κοίτα ανήκω στους φανατικούς του κλικ, της στιγμής, της αλήθειας της στιγμής που κατέγραψε κάποιος. Δε θεωρώ πως η εκτός ορίων επεξεργασία κρατά την φωτογραφία στον ορισμό της. Αλλά πως αλλάζει την έννοια σε μια τελική εικόνα. Μια τελική εικόνα που θα την αποδεχόμουν αν κάποιοι δεν την τοποθετούσαν κάτω από τον τίτλο “φωτογραφία” αλλά την έβαζαν σωστά κάτω από τον τίτλο “εικόνα”. Φυσικά και παρακολουθώ ξένους αλλά και Έλληνες φωτογράφους πουλιών αλλά και φύσης γιατί θέλω να γίνω καλύτερος! Οι Σκανδιναβοί (με το υπέροχο φως τους) αλλά και οι γείτονες Τούρκοι αξίζουν να τους παρακολουθεί κανείς στενά. Κάθε χώρα έχει κάποιον-ους εξαιρετικό φωτογράφο φύσης. Και καθώς τα ψηφιακά έχουν εξαπλωθεί και στους χομπίστες, νομίζω πως όποιος θέλει να είναι μέσα στα πράγματα πρέπει να ενημερώνεται και να έχει τα μάτια του ανοιχτά.
42 συνεντευξεισ >
06
07
Σήμερα, μετά από τόσα χρόνια στο πεδίο, ποιες είναι οι εικόνες που νιώθεις ότι δεν έχεις καταγράψει στα φίλμ και τους αισθητήρες σου και θα ήθελες να το κάνεις; Υπάρχουν καρέ που ονειρεύεσαι; Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν! Είναι το μεγάλο κίνητρο για όλους μας άλλωστε! Τα καρέ που δεν έχουμε!
Γνωρίζω ότι δεν επεξεργάζεσαι τις φωτογραφίες σου πέρα από τις βασικές και αναγκαίες -λόγω υστέρησης ακόμα των αισθητήρων- επεμβάσεις σε κοντράστ, τονικότητα κλπ; Μέχρι που πρέπει να φτάνουν, κατά τη γνώμη σου, τα όρια στην επεξεργασία μιας φωτογραφίας φύσης;
Προφανώς και υπάρχουν και προφανώς θα υπάρξουν κι άλλα γιατί δεν έχω σταματήσει να ονειρεύομαι! Κατ’ αρχήν ονειρεύομαι να συμπληρώσω φωτογραφικά τη λίστα όλων των ειδών της χώρας, μια λίστα που όσο πλησιάζω, τόσο απομακρύνεται αφού προστίθενται συνεχώς νέα είδη... Αλλά μου λείπουν και στιγμές, καρέ, που έχω ονειρευτεί, κι ας έχω το είδος. Αυτή η έλλειψη όμως είναι τεράστιο κίνητρο! Και λείπει κι αυτή Λεπτομύτα...
Ναι δεν τα πάω καλά με την επεξεργασία και εξ ορισμού και εκ πεποιθήσεως... Νομίζω πως το σημείο που κάποιος ξεπερνά το όριο της επεξεργασίας το γνωρίζει καλά και κείνος και όλοι. Θα μπορούσε να οριστεί λέγοντας πως είναι το σημείο πέρα από το οποίο αλλοιώνεται η αλήθεια που είδε με τα μάτια του ο φωτογράφος. Άλλο τι φωτογράφησε κάποιος κι άλλο τι θα ‘θελε να είχε φωτογραφήσει.
Δεν τα πάω καλά με την επεξεργασία και εξ ορισμού και εκ πεποιθήσεως... Άλλο τι φωτογράφησε κάποιος κι άλλο τι θα ‘θελε να είχε φωτογραφήσει
> χρηστοσ βλαχοσ: Φωτογραφια φυσησ 43
03 Θαλασσοσφυριχτές, στο δικό μας «Νησί της Αφροδίτης» ΦΩΤΟ: Χρήστος Βλάχος
03
44 συνεντευξεισ >
08
09
10
Πως βλέπεις τη φωτογράφιση πουλιών -και φύσης γενικότεραστην Ελλάδα, έχοντας βιώσει την εξέλιξή της;
Πως δικαιολογείς τ’ ότι η τόσο δημοφιλής, στον υπόλοιπο κόσμο, φωτογραφία φύσης, είναι σχετικά άγνωστη στην Ελλάδα;
Αναπτύσσεται και ο Έλληνας είναι ικανότατος φωτογράφος. Η ειδοποιός διαφορά της φωτογραφίας φύσης και πουλιών είναι πως για να ξεχωρίσεις με αυτό το θέμα πρέπει να γνωρίζεις καλά και το ίδιο και τις συνήθειες του. Αν μου επιτρεπόταν μια συμβουλή, αυτή θα ήταν. Τα υπόλοιπα τα έχει ο Έλληνας φωτογράφος. Α! Και για να μην ξεχνιόμαστε! Πάντα με τον σεβασμό και το ήθος που απαιτεί η εύθραυστη φύση.
Κανονικά με τη τάση του Έλληνα στην φωτογραφία και με τόσο πλούσια φύση στη χώρα θα έπρεπε να ήταν όχι μόνο δημοφιλής αλλά και κοινή ασχολία! Δεν ξέρω... Ίσως γιατί δεν τον έχουν αφήσει να έχει αυτή την παιδεία... Ίσως γιατί του είχαν δώσει απλόχερα άλλες “ασχολίες” και έννοιες. Όμως στα σίγουρα, δεν ξέρω.
Υπάρχουν πλέον αρκετοί νέοι φωτογράφοι φύσης στην Ελλάδα. Διακρίνεις ταλέντο; Έχοντας υπόψη πάντα ότι στη χώρα μας δεν υπάρχουν ακόμα επαγγελματίες φωτογράφοι φύσης και ο χρόνος που αφιερώνουν είναι ο λίγος ελεύθερος χρόνος τους. Μιλάω πάντα, για να μην παρεξηγηθώ, για Έλληνες φωτογράφους που ζουν και δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, γιατί υπάρχουν Έλληνες του εξωτερικού.
Η ειδοποιός διαφορά της φωτογραφίας φύσης και πουλιών είναι πως για να ξεχωρίσεις με αυτό το θέμα πρέπει να γνωρίζεις καλά και το ίδιο και τις συνήθειες του
Κατά τη γνώμη μου, ο Έλληνας έχει φωτογραφικό ταλέντο, γενικώς. Του λείπουν άλλα στοιχεία... Που χαρακτηρίζουν γενικά τη φυλή μας. Δεν είναι οργανωμένος, ενθουσιάζεται ή απογοητεύεται εύκολα, δε μελετά και δεν παρατηρεί άλλους φωτογράφους με αποδεδειγμένο έργο και συχνά δεν έχει συνέχεια... Αναμφισβήτητα όμως, υπάρχει ταλέντο και έχω διακρίνει παιδιά με ξεχωριστή ματιά στο χώρο της φωτογραφίας φύσης. Δεν είναι πολλοί αλλά δεν είναι και αρκετοί όσοι ασχολούνται με αυτή τη θεματολογία. Είναι ανταγωνιστική ασχολία και χρειάζεται καλή διαχείριση και ήθος γιατί έχει να κάνει με ζωντανά πλάσματα και εύκολα μπορεί κανείς να ξεφύγει.
> χρηστοσ βλαχοσ: Φωτογραφια φυσησ 45
04
04 Περιμένοντας τον ήλιο να πάρει την «σωστή» θέση, στον Γαλλικό ΦΩΤΟ: Χρυσόστομος Μπαϊρακτάρης
Είναι ανταγωνιστική ασχολία και χρειάζεται καλή διαχείριση και ήθος γιατί έχει να κάνει με ζωντανά πλάσματα και εύκολα μπορεί κανείς να ξεφύγει
46 συνεντευξεισ >
05 Σταχτοτσικνιάς, στην ομορφότερη λίμνη της χώρας, την Κερκίνη. ΦΩΤΟ: Χρήστος Βλάχος
05
Νομίζω πως η κατάσταση μπορεί να αλλάξει μόνο με την αλλαγή νοοτροπίας, κάτι που απαιτεί χρόνο, παιδεία και όνειρο
> χρηστοσ βλαχοσ: Φωτογραφια φυσησ 47
11
12
13
Θα δούμε κάποτε επαγγελματίες φωτογράφους φύσης στην Ελλάδα; Ανθρώπους δηλαδή, που θα μπορούν να ζουν από αυτό; Αν ναι, τι πρέπει να γίνει; Τι ν’ αλλάξει; Τι πρέπει να κάνουν οι φωτογράφοι; Ποιος είναι ο ρόλος του κοινού σ’ αυτό;
Για το τέλος αφήνω το ίδιο το αντικείμενο ενδιαφέροντος της φωτογραφίας φύσης! Την Ελληνική Φύση! Μετά από δεκαετίες δραστηριοποίησής σου στη φωτογράφιση και προστασία της, πως έχεις βιώσει την υποβάθμισή της; Γιατί δυστυχώς υπάρχει! Πως μπορεί να σταθεροποιηθεί η κατάσταση και μελλοντικά να δούμε την ανάκαμψή της; Είσαι αισιόδοξος;
Χρήστο, σ’ ευχαριστώ θερμά! Σου εύχομαι τα καλύτερα και να γεμίζουν οι κάρτες σου με τα καρέ που ονειρεύεσαι και θα ονειρεύεσαι! Ξέρω ότι θα τα μοιράζεσαι μαζί μας! Ο επίλογος όλος δικός σου!
Υπάρχουν επαγγελματίες φωτογράφοι φύσης στην Ελλάδα αλλά είναι ελάχιστοι... Κι αυτοί αλλά και όσοι θα ήθελαν ν’ ασχοληθούν επαγγελματικά, πρέπει να λάβουν υπ’ όψη τους την γενικότερη κατάσταση της χώρας και να γίνουν και λίγο ...μάντεις. Γιατί, μπορεί τα πράγματα να είναι μαύρα και να παραμείνουν για καιρό ή ξαφνικά να εμφανιστούν ευκαιρίες στον χώρο! Σήμερα δεν μπορεί κανείς να ζήσει στη χώρα μας απ’ αυτό το επάγγελμα. Όμως τα πράγματα μπορεί ν’ αλλάξουν, γιατί η Ελλάδα έχει τη τύχη να διαθέτει μοναδική φύση. Δεν έχω να συμβουλέψω κάτι συγκεκριμένο πέρα απ’ το να κινείται κάποιος με αγάπη σ’ αυτό που κάνει, με συνέπεια, με προσωπικούς στόχους και με αισιοδοξία πως η κατάσταση θ’ αντιστραφεί.
Τεράστιο θέμα... Ναι, υπάρχει υποβάθμιση. Νομίζω πως η κατάσταση μπορεί ν’ αλλάξει μόνο με την αλλαγή νοοτροπίας, κάτι που απαιτεί χρόνο, παιδεία και όνειρο. Μόνο αν καταλάβουμε πως ζούμε στον ίδιο χώρο με όλα αυτά τα ζωντανά, πως έχουμε τα ίδια δικαιώματα με αυτά στον πλανήτη, πως πολλές μας ενέργειες είναι μπούμερανγκ, πως έρχονται κι άλλες γενιές μετά από εμάς, υπάρχει ουσιαστική ελπίδα για ανάκαμψη. Προσωπικά, πιστεύω στις επόμενες γενιές όχι μόνο για όσα συζητάμε αλλά και για άλλα πολλά πράγματα. Έχω την εντύπωση πως αν δίναμε τη διαχείριση της φύσης και τη λήψη αποφάσεων σε 16χρονους μαθητές, πολλά πράγματα θα πήγαιναν καλύτερα!
Συγχαρητήρια για την υπομονή, την επιμονή, τον κόπο και το όνειρο να βγάζεις στον αέρα αυτή την ηλεκτρονική έκδοση. Είναι απαραίτητη και εύχομαι και να συνεχίσει και να υπάρξουν και άλλοι που θα θελήσουν είτε να σε ακολουθήσουν, είτε να σε ανταγωνιστούν. Να ξέρεις πως είναι από τις λίγες, φιλικές γωνιές για κάποιους αμετανόητα ονειροπόλους :)
48 συνεντευξεισ >
49
ταινια μικρου μηκουσ
για τισ φυσικεσ ομορφιεσ τησ βορειασ ελλαδασ
Γιάννης Γκόγκος & Θεόφιλος Γεροντόπουλος συνεντευξη: τασοσ σακουλησ
ΦΩΤΟ ΑΡΘΡΟΥ:
γιαννησ γκογκοσ
50 συνεντευξεισ >
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορείς να τα κατηγορήσεις για αρκετά πράγματα, αλλά από την άλλη σου προσφέρουν τη δυνατότητα να γνωρίσεις ενδιαφέρουσες και σημαντικές καλλιτεχνικές “δουλειές”. Αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία και αξία στην περίπτωση της ελληνικής φύσης, η οποία δεν τυγχάνει της προσοχής που της αξίζει και οι φωτογράφοι και κινηματογραφιστές που ασχολούνται μ’ αυτήν στην Ελλάδα, δεν έχουν την ανάλογη δυνατότητα προβολής των έργων τους. Το πιο “πρόσφορο” βήμα τους το προσφέρουν τα social networks, όπως π.χ. tο facebook. Έτσι γνώρισα και εγώ μια εξαίρετη ταινία μικρού μήκους για τη φύση με την ονομασία “KYKLOS”. Πρόκειται για ταινία διάρκειας 12 λεπτών περίπου, που σε ταξιδεύει με την εικόνα και τη μουσική. Έχουμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με τους 2 κυριότερους συντελεστές και εμπνευστές του συγκεκριμένου project, τον Γιάννη Γκόγκο (Γ.Γ.) και τον Θεόφιλο Γεροντόπουλο (Θ.Γ.).
01 Φαλακρό Όρος Ν. Δράμας
> KYKLOS 51
01 Καταρχάς, συγχαρητήρια σ’ εσάς, τους εμπνευστές αυτού του έργου και συνολικά στην ομάδα παραγωγής της ταινίας. Μπορείτε να μας συστήσετε τους υπόλοιπους συντελεστές;
Γ.Γ. Ευχαριστούμε πολύ! Οι υπόλοιποι συντελεστές είναι οι εξής: Μουσική επιμέλεια: Τρυφωνόπουλος Γιάννης Επεξεργασία τελικού ήχου: Παπαλιάς Αναστάσιος Επεξεργασία τελικού ήχου (τρέιλερ): Ζαζόπουλος Βίκτωρας Κείμενα: Γεωργιάδης Αναστάσιος Εκφώνηση: Γκόγκος Γιάννης Ηχογράφηση: Δούκας Σισκόπουλος (music temple) Λογότυπο / Γραφικά: Χρυσάκης Γιάννης
01
Υποτιτλισμός: Δαουλτζή Νίκη
52 συνεντευξεισ >
02
02
03
Θα ξεκινήσω, λίγο ανάποδα. Από τα συναισθήματα σας! Ποιά ήταν αυτά όταν ολοκληρώθηκε το project και είδατε την ταινία για πρώτη φορά τελειωμένη, ολοκληρωμένη;
Η μουσική επένδυση είναι πολύ ενδιαφέρουσα! Η σύνθεσή της έγινε αποκλειστικά για την ταινία;
Θ.Γ. Ένιωσα μία ηρεμία και μία ικανοποίηση. Η διαδικασία λήψης και αργότερα επεξεργασίας και μοντάζ κράτησε αρκετό καιρό, οπότε βλέποντας το τελικό αποτέλεσμα μου δημιουργήθηκε ένα συναίσθημα προσωπικής επιβράβευσης.
Γ.Γ. Ικανοποίηση νομίζω ήταν το πιο δυνατό συναίσθημα. Βάλαμε έναν στόχο, δώσαμε το 100% των δυνατοτήτων μας και βγάλαμε αποτέλεσμα από το οποίο είμαστε πάρα πολύ ευχαριστημένοι.
Θ.Γ. Εξ αρχής ήμουν της γνώμης ότι η ταινία μας θα πρέπει να έχει τον δικό της ήχο. Ήμασταν σύμφωνοι με το Γιάννη ότι δεν θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε κάποια μουσική που λίγο πολύ συνηθίζεται σε τέτοιου είδους βίντεο. Γνώριζα τον Γιάννη Τρυφωνόπουλο (esoteric sob) από παλιότερη συνεργασία μας και μου άρεσε το στυλ του. Μετά από αρκετές συναντήσεις καταλήξαμε στο τελικό κομμάτι, τροποποιημένο έτσι ώστε να πατήσουν επάνω οι εικόνες που είχαμε στο μυαλό μας με τη σειρά που θέλαμε.
02 Δάσος Δαδιάς N. Έβρου
> KYKLOS 53
54 συνεντευξεισ >
03
> KYKLOS 55
04 Πως προέκυψε η ανάγκη για τη δημιουργία της; Και που αποσκοπεί η ταινία;
Γ.Γ. Νιώθαμε την ανάγκη να μοιραστούμε με τον κόσμο όλα αυτά που βλέπουμε και βιώνουμε όταν είμαστε εκεί έξω. Η ανάγκη αυτή έγινε πιο επιτακτική όσο βλέπαμε ότι οι φωτογραφίες μας από τη φύση γινόντουσαν πιο προσωπικές και λιγότερο καταγραφικές.
Θ.Γ.
03 Μαρμαρίτσα Ν. Ροδόπης
Ασχολούμασταν ήδη με τη φωτογραφία φύσης όταν ο Γιάννης μου έφερε το πρώτο υλικό για να φτιάξουμε ένα μικρό βίντεο και εγώ του αντιπρότεινα να κάνουμε κάτι μεγαλύτερο και μακροπρόθεσμο. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η ιδέα. Προσωπικά νιώθω ότι ο τόπος μας (η βόρεια Ελλάδα) αδικείται αρκετά πάνω σε αυτό το κομμάτι. Πολύς είναι ο κόσμος που υποτιμάει την περιοχή μας όσον αφορά το θέμα των φυσικών τοπίων. Οπότε ο ένας λόγος ήτανε για να δείξουμε στους γύρω μας αυτά που εμείς οι ίδιοι είδαμε και νιώσαμε και σ’ένα δεύτερο επίπεδο να κατανοήσουμε ότι είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης και του κύκλου της.
56 συνεντευξεισ >
04
04 Ποταμός Νέστος Ν. Ξάνθης
05 Μεσημβρία Ν.Έβρου
Ο ένας λόγος ήτανε για να δείξουμε στους γύρω μας αυτά που εμείς οι ίδιοι είδαμε και νιώσαμε και σ’ένα δεύτερο επίπεδο να κατανοήσουμε ότι είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης και του κύκλου της.
> KYKLOS 57
05 Ποιά είναι η ανταπόκριση του κοινού, μέχρι στιγμής;
Θ.Γ. Η ανταπόκριση του κοινού είναι πολύ θετική από την αρχή μέχρι και τώρα. Ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες μας. Κάτι το οποίο μας χαροποιεί ιδιαίτερα, μιας και είναι η πρώτη μας συλλογική δουλειά επάνω στο βίντεο, και τους ευχαριστούμε πολύ.
05
58 συνεντευξεισ >
06
07
Γνώριζα τον Γιάννη Γκόγκο ως ένα εξαιρετικό φωτογράφο. Δεν ήξερα ότι τον ενδιέφερε η κινούμενη εικόνα. Προσωπικά, ως φωτογράφος δυσκολεύομαι να κάνω τη μετάβαση από τη φωτογράφιση στην κινηματογράφηση, ακόμα και στο time lapse. Για σας ήταν εύκολο, ή χρειάστηκε κάποια προσαρμογή;
Υπάρχουν πλάνα απ’ όλες τις εποχές και αρκετά time lapses, τα οποία φαντάζομαι απαιτούν έναν πρότερο σχεδιασμό. Πόσο καιρό σας πήρε για τα γυρίσματα;
Γ.Γ. Υπάρχουν αρκετές διαφορές στη φωτογραφία και την κινούμενη εικόνα. Προσωπικά με βοήθησε πολύ ο Θεόφιλος, ο οποίος έχει δουλέψει στο παρελθόν σε αρκετά projects και έχει αρκετή εμπειρία σε αυτόν το χώρο. Ένα πλάνο σε αντίθεση με μία φωτογραφία δεν μπορεί να σταθεί από μόνο του. Είναι ένα κομμάτι ενός παζλ που πρέπει να ταιριάξει με πολλά ακόμα για να αρχίσει να βγαίνει κάποιο νόημα. Αξίζει πάντως να σημειώσουμε ότι φωτογραφικά και κινηματογραφικά έχουμε αρκετά πράγματα να μάθουμε ακόμα, είμαστε στην αρχή. Απλά νιώθω ότι είμαστε στο σωστό δρόμο!
Γ.Γ. Ο KYKLOS ήταν ένα απαιτητικό project από την άποψη των γυρισμάτων. Επειδή το βασικό concept είναι ο κύκλος των εποχών, μας πήρε περίπου ενάμιση χρόνο για να συγκεντρώσουμε το υλικό που θέλαμε και περίπου ένα εξάμηνο για να το μοντάρουμε.
Η ανταπόκριση του κοινού είναι πολύ θετική από την αρχή μέχρι και τώρα. Ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες μας
> KYKLOS 59
06
08 Παρακολουθώντας κάποιος τα πλάνα της ταινίας γαληνεύει, αλλά είμαι σίγουρος ότι από πίσω τους κρύβονται πάρα πολλές δυσκολίες και αναποδιές. Μπορείτε να μοιραστείτε κάποιες τέτοιες στιγμές;
Θ.Γ. Προκαλούν μια γαλήνη είναι η αλήθεια... Βέβαια για να μπορέσεις να κάνεις μία τέτοια ταινία απαιτείται πολύ κουράγιο, επιμονή και υπομονή... πολύ περπάτημα με αρκετό φόρτωμα (κάμερες, τρίποδες κτλ.). Υπήρχαν περιπτώσεις που δεν πετυχαίναμε τις καιρικές συνθήκες που θέλαμε και έτσι έπρεπε να επισκεφτούμε τις ίδιες τοποθεσίες ξανά και ξανά, μέχρι να πάρουμε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα... Γενικότερα χρειάζεται αρκετή οργάνωση πριν πατήσεις το rec.
Γ.Γ. Υπήρχαν δυσκολίες σε μέρη όπου έπρεπε να διανύσουμε αρκετά χιλιόμετρα φορτωμένοι με όλο τον εξοπλισμό μας, πολλές φορές με 2 τρίποδα και slider. Επίσης πολλά πλάνα στα οποία φαίνομαι εγώ, τα έχω γυρίσει ο ίδιος! Μπορεί να φαίνεται ότι περπατάω ήρεμος αλλά πριν και μετά από αυτά, για να εξοικονομήσω μπαταρία, έτρεχα συνήθως σαν τρελός!
Υπάρχουν αρκετές διαφορές στη φωτογραφία και την κινούμενη εικόνα. Ένα πλάνο... είναι ένα κομμάτι ενός παζλ...
06 Παπίκιο Όρος Ν. Ροδόπης
60 συνεντευξεισ >
09
10
11
Σαν κινηματογραφιστές, τι εμπειρίες αποκομίσατε μέσα από το project; Τι καινούριο μάθατε; Τι θα κάνατε διαφορετικά;
Ζούμε στην εποχή της εικόνας! Δεν είναι υπερβολικό ότι μεγάλο μέρος της ανθρώπινης επικοινωνίας γίνεται μέσω εικόνων. Η καλύτερη προβολή ενός σκοπού, μιας ιδέας, μιας περιοχής κλπ επιτυγχάνεται πιο εύκολα και γρήγορα μέσω ενός οπτικού μέσου. Θα ενθαρρύνατε και άλλους να εκφραστούν όπως εσείς; Μ’ ένα βίντεο; Και σκοπεύετε να το επαναλάβετε; Ετοιμάζετε κάτι καινούριο;
Πως σκέφτεστε να προβάλλετε τον ΚΥΚΛΟ; Υπάρχουν σκέψεις για συμμετοχή σε διαγωνισμούς, φεστιβάλ κλπ;
Θ.Γ. Θεωρώ ότι έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε όσον αφορά στην κινηματογράφηση. Παρ’ όλα αυτά προσπαθήσαμε να έχουμε ψηλά τον πήχη, για να μπορέσουμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό, τεχνικά και αισθητικά. Σίγουρα τα στάδια μίας παραγωγής είναι πολλά και έχουν όλα τη σημασία τους, κάτι το οποίο θα έχουμε στο μυαλό μας στα επόμενα project που πιθανώς θα κάνουμε. Σίγουρα βλέποντας τώρα το KYKLOS υπάρχουν πράγματα που θα έκανα διαφορετικά, κυρίως όσον αφορά στο τεχνικό κομμάτι του.
Θ.Γ. Εάν το βίντεο είναι αυτό που τους εκφράζει, γιατί όχι; Το βασικό είναι, όταν προσπαθούμε να εκφραστούμε μέσω ενός μέσου, να το κάνουμε πρώτα για τους προσωπικούς μας λόγους και στην συνέχεια για την ευκολία του. Υπάρχουν ιδέες για το μέλλον, παρ’ όλα αυτά τέτοιου είδους projects έχουν και τις δυσκολίες τους, οπότε είναι νωρίς για να αναφέρουμε κάτι σχετικό.
Γ.Γ. Ο KYKLOS έχει ήδη προβληθεί σε κάποιες συγκεντρώσεις που κάναμε στην Αλεξανδρούπολη. Αξίζει να αναφερθούμε στην πρεμιέρα της ταινίας που έγινε στο Εθνολογικό μουσείο Θράκης. Εκεί, πέρα από την προβολή, κάναμε μία αναλυτική παρουσίαση του φυσικού πλούτου της Αν. Μακεδονίας και Θράκης και έναν ανοιχτό εποικοδομητικό διάλογο με τον κόσμο που μας τίμησε με την παρουσία του. Κάτι αντίστοιχο θα θέλαμε να κάνουμε και σε άλλες πόλεις. Είμαστε ανοιχτοί σε προτάσεις από τοπικούς φορείς ή συλλόγους εφόσον βέβαια υπάρχει και ο κατάλληλος χώρος για να στηθεί κάτι ανάλογο.
07 Όρος Κούλα Δημάριο - Ν. Ξάνθης
> KYKLOS 61
Για να μπορέσεις να κάνεις μία τέτοια ταινία απαιτείται πολύ κουράγιο, επιμονή και υπομονή... πολύ περπάτημα με αρκετό φόρτωμα (κάμερες, τρίποδες κτλ.) 07
62 συνεντευξεισ >
> KYKLOS 63
08
08 Παραλία Ρωμανίας Ν. Ροδόπης
64 συνεντευξεισ >
09
12 Τέλος τα πλάνα σας γνωρίζω -και το αναφέρετε παραπάνω- ότι είναι από τη βορειοανατολική Ελλάδα -Θράκη και ανατολική Μακεδονία. Πείτε μας λίγα λόγια γι’ αυτή την πανέμορφη γωνιά της χώρας μας. Τι θα συνιστούσατε σ’ ένα νέο επισκέπτη που θέλει να γνωρίσει τη φύση της ή/και να τη φωτογραφίσει/κινηματογραφήσει;
09 Παγγαίο όρος Ν. Καβάλας
Γ.Γ. Μέσα από αυτήν την ταινία ο θεατής θα έχει τη δυνατότητα να δει πολλά μέρη της υπαίθρου της ΒΑ Ελλάδας. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά παρακάτω: Σαμοθράκη, όρος Παγγαίο, όρος Φαλακρό, παρθένο δάσος Φρακτού, δάσος Δαδιάς, Δέλτα ποταμού Έβρου, λιμνοθάλασσα Βιστωνίδας, ποταμός Νέστος. Το μόνο που έχουμε να επισημάνουμε είναι ότι είμαστε ιδιαίτερα φιλόξενοι άνθρωποι εδώ στον βορρά. Για τα υπόλοιπα μπορείτε να δείτε τη ταινία KYKLOS!!
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που αφιερώσατε να συνομιλήσετε μαζί μας και σας εύχομαι καλή δύναμη στη δύσκολη αυτή πορεία σας. Για τους φίλους αναγνώστες,
οι οποίοι επιθυμούν να δουν την ταινία, δεν έχουν παρά να χρησιμοποιήσουν τον σύνδεσμο: https://vimeo.com/140584617
> KYKLOS 65
66 συνεντευξεισ >
67
ντοκυμαντερ
για τα πουλια τησ ελλαδασ 4 επεισοδια 4 εποχεσ του Λεβ Παρασκευόπουλου συνεντευξη: τασοσ σακουλησ
68 συνεντευξεισ >
01
02
Λεβ, καταρχάς πολλά συγχαρητήρια για τη μεγάλη απόφαση να αναλάβεις και να φέρεις σε πέρας ένα τέτοιο μεγάλο εγχείρημα της κινηματογράφησης -μόνος σου και χωρίς καμιά χρηματοδότηση. Ποια ήταν τα κίνητρα και τι σου έδινε δύναμη να συνεχίζεις τα 3,5 χρόνια (απ’ όσο γνωρίζω) που κράτησαν τα γυρίσματα;
Στους τίτλους του trailer είδα ότι υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που συνέβαλαν στην ολοκλήρωση του έργου, όπως στα κείμενα και την αφήγηση. Μπορείς να μας τους συστήσεις;
Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω για τα καλά λόγια. Να πω την αλήθεια δεν ήταν δύσκολο να πάρω αυτή την απόφαση, για τους παρακάτω λόγους: Μου αρέσει πολύ η φύση και μπορώ να βρίσκομαι άπειρες ώρες εκεί έξω κι επίσης είμαι άνθρωπος με μεγάλη υπομονή, αλλά και επιμονή. Εάν αποφασίσω να κάνω κάτι, πάω ως το τέλος. Με το βίντεο ασχολούμαι πολλά χρόνια και έτσι μια μέρα που βρέθηκα ξανά στο πεδίο, σκέφτηκα να τραβήξω και λίγο βίντεο, γιατί άλλο να βλέπεις τα πουλιά σε φωτογραφίες και άλλο να παρακολουθείς τη συμπεριφορά τους σε κίνηση. Δημιούργησα δύο κλιπάκια μικρής διάρκειας και τα μοιράστηκα με τους φίλους μου. Τότε ο Χρήστος ο Βλάχος μου είπε «μη σταματάς, η Ελλάδα έχει έλλειψη από βίντεο των άγριων ζώων» και χωρίς να σκεφτώ πολύ, πήρα την απόφαση να ξεκινήσω το ντοκιμαντέρ.
Όπως ανέφερα προηγουμένως, ο Χρήστος Βλάχος μου έδωσε την ιδέα. Ο Χάρης Κουρουζίδης έχει γράψει τα κείμενα στα οποία την επιμέλεια έχει κάνει ο Οδυσσέας Τζημούλης. Ο Κώστας Παπαδόπουλος με βοήθησε με τις λήψεις στην Κερκίνη. Ο Σάκης Τσιλιανίδης μου είχε δώσει τις πληροφορίες για το πού μπορώ να βρω κάποια είδη. Και με τον Μιχάλη Βαμβακά είχαμε κάνει μερικές εξορμήσεις στη φύση μαζί.
> νησιδεσ αγριασ ζωησ 69
03
04
Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ 4 επεισοδίων. Τι πραγματεύονται τα επεισόδια; Που γυρίστηκαν και σε τι αφορούν ακριβώς;
Στα 4 επεισόδια έχουμε150 είδη πουλιών, σε 11 υγρότοπους της κεντρικής Μακεδονίας. Ποια είναι, κατά την άποψή σου, η κατάσταση αυτών των υγρότοπων και τι προβλήματα αντιμετωπίζουν; Το ντοκιμαντέρ σου τα αναδεικνύει;
Αποφάσισα να καλύψω τις τέσσερις εποχές του χρόνου και δεν ήταν δύσκολο να καταλήξω να σπάσω το ντοκιμαντέρ σε τέσσερα επεισόδια, που το καθένα παρουσιάζει τα πουλιά που συναντάμε στην Κεντρική Μακεδονία, τη συγκεκριμένη εποχή. Τα γυρίσματα έχουν γίνει στις λίμνες Κερκίνη, Κορώνεια, Βόλβη, Άγρα, Βεγορίτιδα, Πετρών, στους ποταμούς Γαλλικό, Αξιό, Λουδία, Αλιάκμονα, στις κορυφές Καϊμακτσαλάν ή Βόρας, αλλά και στο περιαστικό δάσος και την γύρω περιοχή της Θεσσαλονίκης.
Άλλο να βλέπεις τα πουλιά σε φωτογραφίες και άλλο να παρακολουθείς τη συμπεριφορά τους σε κίνηση
Τα προβλήματα είναι πολλά, περισσότερα από τα είδη πουλιών θα έλεγα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα να πω πως είναι τα σκουπίδια. Έτυχε πολλές φορές να διασώσω νεοσσούς από τα πεταμένα δίχτυα τον ψαράδων ή μυδοκαλλιεργητών, που είχαν την τύχη να βρεθώ εκεί τη σωστή στιγμή. Σκεφτείτε όμως πόσα από αυτά δεν είχαν αυτή την ευκαιρία. Είναι κρίμα να ονομάζουμε περιοχές προστατευόμενες και να είναι σε τέτοια κατάσταση. Προς το παρόν δεν άγγιξα αυτό το θέμα στο ντοκιμαντέρ. Σκέφτομαι όμως, εάν καταφέρω να συνεχίσω την παραγωγή, ένα από τα μελλοντικά επεισόδια να το αφιερώσω σε αυτό το πρόβλημα, γιατί είναι σημαντικό. Όταν λες στον άνθρωπο να μην πετάει τα σκουπίδια στη φύση, πρέπει να ξέρει γιατί δεν πρέπει να το κάνει.
70 συνεντευξεισ >
Όταν λες στον άνθρωπο να μην πετάει τα σκουπίδια στη φύση, πρέπει να ξέρει γιατί δεν πρέπει να το κάνει
> νησιδεσ αγριασ ζωησ 71
05
06
Σίγουρα είναι δελεαστικό για τους Έλληνες και ξένους που ενδιαφέρονται για την παρατήρηση και φωτογράφιση της άγριας ζωής, να επισκεφτούν αυτά τα υπέροχα μέρη. Προφανώς η ανάγκη αυτή να γίνει μεγαλύτερη όταν παρακολουθήσουν τις «Νησίδες Άγριας Ζωής». Υπάρχουν οι υποδομές και οι δικλείδες ασφαλείας ώστε και οι επισκέπτες να απολαύσουν την επίσκεψή τους και οι βιότοποι και η άγρια ζωή να μη δεχτούν πιέσεις -αλλά και να προκύψει κάποιο εισόδημα για την τοπική κοινωνία-, όπως συμβαίνει σ’ άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Από το trailer της σειράς αντιλαμβάνεται ο θεατής ότι πρόκειται για δουλειά που έγινε με επαγγελματισμό. Εσύ όμως, ως ο δημιουργός, είσαι ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα; Αν γύριζες τον χρόνο πίσω, όταν το σχεδίαζες και ξεκινούσες αυτό το έργο, θ’ άλλαζες κάτι;
Πιστεύω πως η καλύτερη περίπτωση θα ήταν να μην παρεμβαίνουμε στη φύση. Αλλά επειδή δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση, και επειδή σε αυτούς τους χώρους ήδη υπάρχει παρουσία ανθρώπου, θα ήταν καλή ιδέα να υπάρξει ένας σωστός τρόπος για την παρακολούθηση των πουλιών από τους επισκέπτες, αλλά και με το εισόδημα που θα προκύπτει, να καλύπτονται οι ανάγκες διατήρησης των χώρων. Με ποιόν τρόπο μπορεί να υπάρξει εισόδημα είναι μεγάλη συζήτηση και δεν μπορώ να το αναλύσω εδώ.
Κοιτάξτε, στο παρελθόν είχα κάνει ένα ντοκιμαντέρ 15 λεπτών για ένα Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, οπότε είχα μια ιδέα το πως θα το κάνω. Αλλά όσο βρίσκεσαι στη φύση, τόσο μαθαίνεις για αυτήν. Εάν το ξεκινούσα τώρα, θα είχα υπόψη ότι έμαθα. Επίσης για τα γυρίσματα θα ήθελα να χρησιμοποιήσω επιπλέον εξοπλισμό, αλλά αυτό φυσικά έχει επιπρόσθετο κόστος. Πιστεύω πως εάν έχει επιτυχία το ντοκιμαντέρ, θα έρθει και ο εξοπλισμός που χρειάζομαι αλλά και νέα επεισόδια. Είμαι αισιόδοξος πάντως.
72 συνεντευξεισ >
07
08
Είμαι σίγουρος ότι τα εμπόδια και οι δυσκολίες που συνάντησες θα ήταν πολλά! Επίσης και οι ευχάριστες στιγμές θα ήταν εξίσου αρκετές! Μπορείς να μοιραστείς μαζί μας τη πιο δύσκολη και την πιο ευχάριστη;
Θεωρώ ότι ο καλύτερος τρόπος για να προστατέψεις το φυσικό περιβάλλον προκύπτει μέσα από την ανάδειξη της λειτουργίας του και της ομορφιάς του. Μ’ αυτή τη σκέψη στο μυαλό, πραγματικά θλίβομαι που δεν υπάρχει η αντίστοιχη παραγωγή ντοκιμαντέρ για την ελληνική φύση. Ποια είναι η άποψή σου; Πρέπει ν’ ακολουθήσουν και άλλοι (άτομα, εταιρίες παραγωγής ή ακόμα και η δημόσια τηλεόραση όπως συμβαίνει σε χώρες όπως η Μ. Βρετανία) το παράδειγμά σου;
Οι ποιο δύσκολες στιγμές προήλθαν από τον αέρα, που φυσούσε σχεδόν παντού και συνέχεια, αλλά και από το συνεχή θόρυβο από αυτοκίνητα, μηχανάκια, τρακτέρ, σκυλιά και άλλα και ήταν δύσκολη η καταγραφή ήχων της φύσης χωρίς να υπάρχουν τα υπόλοιπα. Για να ξεπεραστούν αυτά τα προβλήματα, αναγκαστικά έπεσε πολύ επεξεργασία ήχου προκειμένου να αφαιρεθούν όλοι οι περιττοί και ενοχλητικοί ήχοι. Το ποιο ευχάριστο ήταν οι στιγμές όπου κατάφερα να σώσω νεοσσούς από τα δίχτυα. Βέβαια το να είσαι εκεί έξω και να παρακολουθείς τα πουλιά, σου προσφέρει μεγάλη ευχαρίστηση.
Όπως είπα και προηγουμένως, για να γίνεται κάτι, ο άνθρωπος πρέπει να ξέρει γιατί έτσι και όχι αλλιώς. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να υπάρξει και σωστή παιδεία. Και να πούμε την αλήθεια, στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Επίσης η προβολή του φυσικού πλούτου πιστεύω πως θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει πολλούς ανθρώπους, που ούτε καν γνωρίζουν τι υπάρχει εκεί έξω, και πολλές φορές ακόμα κι έξω από την πόρτα τους. Πρέπει να υπάρξουν εκπαιδευτικές παραγωγές για το πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε στη φύση και πως να συμβιβαζόμαστε με αυτή. Η αλήθεια είναι πως η φύση στην Ελλάδα υπέστη πολλά από τον άνθρωπο. Συνέχεια κάτι παίρνουμε από αυτήν! Το κάνουμε χιλιάδες χρόνια και δεν επιστρέφουμε τίποτα. Το σημαντικό είναι όμως ότι χωρίς τη φύση δε θα υπάρχουμε και εμείς. Και δεν είναι απαραίτητο να είσαι «οικολόγος» για να προσφέρεις ένα χέρι βοήθειας στη φύση.
> νησιδεσ αγριασ ζωησ 73
Η προβολή του φυσικού πλούτου πιστεύω πως θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει πολλούς ανθρώπους, που ούτε καν γνωρίζουν τι υπάρχει εκεί έξω
74 συνεντευξεισ >
> νησιδεσ αγριασ ζωησ 75
09
10
Πως σκέφτεσαι να προωθήσεις τις «Νησίδες Άγριας Ζωής». Πρόκειται να συμμετέχεις σε διαγωνισμούς ή φεστιβάλ; Υπάρχει περίπτωση να τις δούμε στην τηλεόραση;
Σ’ ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξή που παραχώρησες στο περιοδικό! Σου εύχομαι καλή δύναμη στη συνέχεια και πολλές μελλοντικές επιτυχίες! Έχεις τον τελευταίο λόγο για να κλείσεις τη συνέντευξη και να πεις ότι θέλεις, για το οποίο δεν είχες την ευκαιρία, μέσα από τις ερωτήσεις, να εκφράσεις.
Ο στόχος είναι να προβληθεί στην Ελληνική τηλεόραση, αλλά βέβαια σήμερα για τίποτα δεν μπορείς να είσαι σίγουρος. Πάντως εάν δεν τα καταφέρω να προβληθεί στην Ελλάδα, σκοπεύω να δοκιμάσω να το προωθήσω και στο εξωτερικό.
Επίσης ήθελα να απευθυνθώ στον καθένα, που είτε αγαπάει τη φύση, είτε δε νιώθει τίποτα για αυτήν: δε μας ανήκει, εμείς ανήκουμε σε αυτήν...
Πρώτα απ’ όλα θέλω να ευχαριστήσω τους ανθρώπους που με υποστήριξαν και συνέβαλαν στην αρχή, κατά τη διάρκεια, αλλά και τώρα για να μπορέσω να το ολοκληρώσω. Επίσης ήθελα να απευθυνθώ στον καθένα, που είτε αγαπάει τη φύση, είτε δε νιώθει τίποτα για αυτήν: δε μας ανήκει, εμείς ανήκουμε σε αυτήν. Εξαρτιόμαστε από αυτήν, αλλά τώρα έχει ανάγκη από ένα χέρι βοήθειας από τον άνθρωπο. Με την ηλεκτρονική επανάσταση ξεχάσαμε ότι είμαστε μέρος της φύσης. Αλλά και ένα μήνυμα σε αυτούς που λατρεύουν τη φύση και συχνά την επισκέπτονται: μην αφήνετε τίποτα μετά από εσάς. Φεύγοντας αφήστε την όπως τη βρήκατε - άγρια, όμορφη και καθαρή. Είναι το σπίτι για τους άγριους μας συγκάτοικους του πλανήτη Γη.
Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να βοηθήσουν την παραγωγή του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ, μπορούν να αγοράσουν τα επεισόδια. Για περισσότερες λεπτομέρειες επισκεφτείτε τον σύνδεσμο: http://nisides-agrias-zois.l-studio.gr/ όπου μπορείτε να δείτε το τρέιλερ της σειράς
άγρια ζωή
78 αγρια ζωη >
ΤΑ ειδη τησ κυπρου
79
ΚΕΙΜΕΝΟ/ΦΩΤΟ: χριστοδουλοσ μακρησ
Ο νησιωτικός χαρακτήρας της Κύπρου, η γειτνίασή της με τρεις διαφορετικές ηπείρους καθώς και η πολύπλοκη γεωλογική της δομή και ιστορία, έχουν διαμορφώσει μια σημαντική και πλούσια βιοποικιλότητα
80 αγρια ζωη >
Η βιοποικιλότητα αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα σύνθεση από μεσογειακά και παλαιαρκτικά είδη που συμπληρώνεται από αρκετά μεγάλο αριθμό ασιατικών. Εξαιτίας της απομόνωσής της, λόγω και της μεγάλης απόστασης από τις γειτονικές ηπειρωτικές χώρες, η βιοποικιλότητα της Κύπρου χαρακτηρίζεται επιπρόσθετα και από ένα πολύ μεγάλο αριθμό ενδημικών ειδών (περίπου 10%). Σκοπός του άρθρου αυτού είναι η παρουσίαση κάποιων από τα πιο χαρακτηριστικά είδη της Κύπρου που έχουν ασιατική προέλευση. Τα είδη αυτά είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστα στην υπόλοιπη Ευρώπη και μπορούν να χαρακτηριστούν ως «εξωτικά» αν και όχι υπό την αυστηρή έννοια του είδους που έχει προέλθει από περιοχή εκτός της φυσικής του εξάπλωσης.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 81
82 αγρια ζωη >
θηλαστικα
Rousettus aegyptiacus (E. Geoffroy, 1810)
Νυχτοπάππαρος (Φρουτονυχτερίδα) Πολύ μεγάλη νυχτερίδα με άνοιγμα φτερούγων περίπου 60 cm. Η εξάπλωσή της περιλαμβάνει μεγάλα τμήματα της Αφρικής και της νοτιοδυτικής Ασίας. Η Κύπρος είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που τη φιλοξενεί. Ανήκει στα Μεγαχειρόπτερα και είναι η μοναδική νυχτερίδα στην Ευρώπη που τρέφεται με φρούτα. Είναι αυστηρά προστατευόμενο είδος και περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Τα τελευταία χρόνια οι αριθμοί της στην Κύπρο παρουσιάζουν σημαντική μείωση.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 83
Ovis orientalis ophion Blyth, 1841
Αγρινό Το φημισμένο αγρινό της Κύπρου είναι ένα υποείδος του ασιατικού αγριοπρόβατου (Ovis orientalis). Πιστεύεται ότι μεταφέρθηκε στο νησί κατά τη Νεολιθική εποχή και λόγω της απομόνωσης διαφοροποιήθηκε σε ενδημικό υποείδος. Τον περασμένο αιώνα το πανέμορφο αυτό ζώο έφτασε πολύ κοντά στην εξαφάνιση. Είναι αυστηρά προστατευόμενο και περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Σήμερα σχεδόν τρεις χιλιάδες αγρινά ζουν ελεύθερα στο δυτικό τμήμα της οροσειράς του Τροόδους, κυρίως στο Δάσος Πάφου.
84 αγρια ζωη >
πουλια
Sylvia melanothorax Tristram, 1872
Τρυπομάζης, Τρυποράσιης (Τσιροβάκος της Κύπρου) Μικρό στρουθιόμορφο της οικογένειας Sylviidae. Το αρσενικό έχει χαρακτηριστικό φτέρωμα με μαύρες κηλίδες στο στήθος και την κοιλιά. Αναπαράγεται μόνο στην Κύπρο και θεωρείται ενδημικό είδος αν και μέρος του πληθυσμού του διαχειμάζει στη Μέση Ανατολή (Ισραήλ, Ιορδανία, Σινά). Το βρίσκουμε κυρίως σε θαμνώνες, δάση και καλλιέργειες, σε παραθαλάσσιες και σε ημιορεινές περιοχές. Περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 2019/147/ΕΕ.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 85
86 αγρια ζωη >
Oenanthe cypriaca (Homeyer, 1884)
Σκαλιφούρτα (Πετροκλής της Κύπρου) Ασπρόμαυρος πετροκλής που αναπαράγεται μόνο στην Κύπρο. Φτάνει στο νησί Μάρτιο-Απρίλιο και φεύγει Οκτώβριο-Νοέμβριο. Διαχειμάζει στο νότιο Σουδάν και την Αιθιοπία. Είναι κοινό είδος και φωλιάζει από τις παραλίες μέχρι την κορυφή του Τροόδους. Κτίζει τη φωλιά του σε τρύπες που βρίσκει σε παρυφές δρόμων, γκρεμούς, αναβαθμίδες και ανθρώπινες κατασκευές. Περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 2019/147/ΕΕ.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 87
Francolinus francolinus (Linnaeus, 1766)
ΦΩΤΟ: Σταύρος Χριστοδουλίδης
Φραγκολίνα (Φραγκολίνος) Η φραγκολίνα είναι ένα εδαφόβιο πουλί όμοιο σε μέγεθος με την πέρδικα. Η Κύπρος αποτελεί το δυτικότερο όριο της εξάπλωσής της που περιλαμβάνει τη νοτιοανατολική Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και την κεντρική Ασία. Ήταν γνωστή στην αρχαία Ελλάδα και υπάρχουν αναφορές μέχρι τον 19ο αιώνα από Σάμο, Λέσβο, Ρόδο και Κρήτη. Περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας ως «Τοπικά Εκλιπόν». Στην
Κύπρο είναι μόνιμος κάτοικος με εξάπλωση κυρίως στις πεδινές περιοχές, σε καλλιέργειες, γύρω από υγρότοπους και περιοχές με ψηλά χόρτα καθώς και στις κοιλάδες των ποταμών μέχρι τα ημιορεινά. Είναι πιο κοινή στη νοτιοδυτική Κύπρο και στη χερσόνησο της Καρπασίας.
88 αγρια ζωη >
Grus virgo (Linnaeus, 1758)
Νυφογερανός Λεπτοκαμωμένος γερανός που αναπαράγεται στις στέπες της Ασίας. Είναι περαστικός μετανάστης από την Κύπρο στα τέλη Αύγουστου αρχές Σεπτεμβρίου και σπανιότερα την άνοιξη. Χρησιμοποιεί την αλυκή Ακρωτηρίου ή κάποτε τον κόλπο της Μόρφου ως σταθμό διανυκτέρευσης κατά την αποδημία. Η φωτογραφία είναι από τον υγρότοπο Ακρωτηρίου την άνοιξη του 2012. Το 2015 καταγράφηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 89
Cursorius cursor (Latham, 1787)
Αμμοδρόμος Εδαφόβιο πουλί με μήκος 24-27 cm. Ζει σε επίπεδες αμμώδεις περιοχές στη βόρειο Αφρική και τη νοτιοδυτική Ασία. Στην Κύπρο είναι σπάνιος περαστικός μετανάστης. Παρατηρείται σχεδόν κάθε χρόνο αλλά σε πολύ μικρούς αριθμούς. Παρατηρείται πολύ σπάνια και στην Ελλάδα.
90 αγρια ζωη >
Ceryle rudis (Linnaeus, 1758)
Κήρυλος Ασπρόμαυρη αλκυόνα μεγαλύτερη σε μέγεθος από την κοινή ευρωπαϊκή αλκυόνα. Έχει πολύ μεγάλη εξάπλωση στην Αφρική και την Ασία από την Τουρκία μέχρι την Κίνα. Είναι σπάνιος αλλά τακτικός επισκέπτης στους υγροτόπους της Κύπρου κυρίως τον χειμώνα. Φώλιασε το 1996. Στην Ελλάδα είναι τυχαίος επισκέπτης με λιγότερες από 50 καταγραφές.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 91
92 αγρια ζωη >
Pterocles orientalis (Linnaeus, 1758)
Πουρτάλλα (Μαυροπεριστερόκοτα) Εδαφόβιο πουλί στο μέγεθος περιστεριού. Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ισπανία, τη βόρειο Αφρική και τη δυτική Ασία. Στην Κύπρο παλαιότερα ήταν μόνιμος κάτοικος και φώλιαζε σε περιοχές της Μεσαορίας κυρίως μεταξύ Λευκωσίας και Λάρνακας. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια πολύ σπάνια παρατηρείται και πιθανόν ο μόνιμος πληθυσμός να έχει εξαφανιστεί. Μικρός αριθμός πουλιών επισκέπτεται το νησί και κατά τις μεταναστεύσεις. Το θηλυκό στη φωτογραφία ανήκε σε ομάδα τριών πουλιών που επισκέφτηκε το Ακρωτήρι την άνοιξη του 2015.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 93
Oenanthe deserti (Temminck, 1825)
Ερημοπετροκλής Ο ερημοπετροκλής έχει πολύ μεγάλη εξάπλωση σε στεπώδεις και ερημικές περιοχές στη βόρειο Αφρική και σε μεγάλα τμήματα της δυτικής και κεντρικής Ασίας. Επισκέπτεται την Κύπρο σε μικρούς αριθμούς κυρίως κατά την ανοιξιάτικη αποδημία. Στην Ελλάδα είναι τυχαίος επισκέπτης.
94 αγρια ζωη >
Sylvia nana (Hemprich & Ehrenberg, 1833)
Ερημοτσιροβάκος Μικρός τσιροβάκος με φτέρωμα στο χρώμα της άμμου και λαμπερό κίτρινο μάτι. Αναπαράγεται στις ερήμους της δυτικής και κεντρικής Ασίας. Είναι τυχαίος επισκέπτης στην Κύπρο με 15 αναφορές. Δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ στην Ελλάδα.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 95
Hypocolius ampelinus (Bonaparte, 1850)
Υποκολοιός Γκρίζο πουλί στο μέγεθος του κεφαλά. Είναι είδος της δυτικής Ασίας και της Αραβικής Χερσονήσου. Κάποτε περιπλανάται μέχρι το Ισραήλ, την ανατολική Τουρκία, την Αίγυπτο και το Ομάν. Έχει παρατηρηθεί μόνο μία φορά στην Κύπρο τον Δεκέμβριο του 2010. Το πουλί στη φωτογραφία βρισκόταν στο Κάβο Γκρέκο στην ανατολική Κύπρο για τρεις ημέρες.
96 αγρια ζωη >
Oena capensis (Linnaeus, 1766)
Μικροπερίστερο Πολύ μικρό περιστέρι με χαρακτηριστική μακριά ουρά. Χωρίς την ουρά είναι ελάχιστα μεγαλύτερο από σπουργίτη. Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Αφρική νότια της Σαχάρας και στην Αραβική Χερσόνησο μέχρι το νότιο Ισραήλ. Είναι πολύ σπάνιος επισκέπτης στην Κύπρο με τρεις μόνο αναφορές. Η φωτογραφία είναι από την τελευταία του επίσκεψη τον Μάιο του 2011.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 97
Rhodopechys sanguineus (Gould, 1838)
Ασιατική Ροδόφτερη Σπίζα Σπίζα με χαρακτηριστικό ροζ φτέρωμα που αναπαράγεται σε αλπικές περιοχές της δυτικής Ασίας. Καταγράφηκε στην Κύπρο για πρώτη φορά το 2010. Φέτος (2015) τον Γενάρη έκανε αναπάντεχα την εμφάνισή της για δεύτερη φορά όταν ένα ζευγάρι της όμορφης αυτής σπίζας παρέμεινε για μερικές μέρες σε παραλία της δυτικής Κύπρου.
98 αγρια ζωη >
Butorides striata (Linnaeus, 1758)
Γραμμοτσικνιάς Μικρός ερωδιός λίγο μεγαλύτερος από μικροτσικνιά. Είναι τροπικό είδος με πολύ μεγάλη εξάπλωση από τη δυτική Αφρική μέχρι την Ιαπωνία, την Αυστραλία και τη νότιο Αμερική. Ο πιο κοντινός πληθυσμός στην περιοχή μας αναπαράγεται στο νότιο Σινά. Περιπλανώμενα πουλιά από αυτό τον πληθυσμό παρατηρούνται κάποτε στο νότιο Ισραήλ. Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2014 καταγράφηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο σε υγρότοπο κοντά στο λιμάνι Λεμεσού.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 99
Oenanthe xanthoprymna (Hemprich & Ehrenberg, 1833)
Πετροκλής του Κουρδιστάν Πετροκλής με χαρακτηριστικό κοκκινωπό χρώμα στη βάση της ουράς. Αναπαράγεται στα βουνά της κεντρικής Ασίας από την ανατολική Τουρκία μέχρι το Αφγανιστάν. Διαχειμάζει στη νότιο Αραβική Χερσόνησο και περιμετρικά της Ερυθράς Θάλασσας. Στην Κύπρο έχει καταγραφεί έξι φορές. Το πουλί στη φωτογραφία επισκέφτηκε την Κύπρο το 2011. Παρέμεινε από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάρτιο σε μια βραχώδη περιοχή στο Κάβο Γκρέκο στη νοτιοανατολική Κύπρο.
100 αγρια ζωη >
ερπετα
Chamaeleo chamaeleon (Linnaeus, 1758)
Χαμολιός (Χαμαιλέοντας) Ο χαμαιλέοντας είναι μεγάλη και αργοκίνητη σαύρα με μήκος που μπορεί να φτάσει τα 30 cm. Είναι πασίγνωστος εξαιτίας της ικανότητάς του να αλλάζει χρώμα ώστε να μοιάζει με το περιβάλλον του. Η εξάπλωσή του περιλαμβάνει τη βόρειο Αφρική, τη Μέση Ανατολή, την Αραβική Χερσόνησο, την Ισπανία, τη Μάλτα, την Κύπρο, τη Σάμο και τη Χίο. Αν και δεν είναι σπάνιος στην Κύπρο συνήθως περνά απαρατήρητος καλά κρυμμένος πάνω στους θάμνους και την πυκνή βλάστηση.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 101
Eumeces schneideri (Daudin, 1802)
Χαρτζιάς ή Βυζάστρα (Ευμήκης) Η πιο μεγάλη και πιο σπάνια σαύρα της Κύπρου με μήκος που μπορεί να φτάσει τα 50 cm. Κρύβεται στο χώμα ή κάτω από πέτρες και είναι πολύ δύσκολο να παρατηρηθεί. Εκτός από την Κύπρο η εξάπλωσή της περιλαμβάνει τη βόρειο Αφρική καθώς και τη δυτική και κεντρική Ασία.
102 αγρια ζωη >
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 103
Acanthodactylus schreiberi Boulenger, 1878
Αμμόσαυρα ή Ακανθοδάκτυλος Σαύρα με μήκος μέχρι 24 cm. Έχει την κύρια εξάπλωσή της στην Κύπρο. Τη βρίσκουμε επίσης σε μία πολύ μικρή περιοχή στη νοτιοανατολική Τουρκία όπου πιστεύεται ότι μεταφέρθηκε τυχαία από την Κύπρο. Είναι κοινή σε ξηρά οικοσυστήματα και πολύ κοινή σε αμμώδεις παραλίες. Τα νεαρά άτομα έχουν χαρακτηριστική κόκκινη ουρά. Περιλαμβάνεται στον Κόκκινο Κατάλογο του IUCN όπου χαρακτηρίζεται ως Κινδυνεύον (Endangered).
104 αγρια ζωη >
Macrovipera lebetina (Linnaeus, 1758)
Φίνα, Κουντούρα, Κουφή, Οχιά, Πολύ μεγάλη σε μέγεθος οχιά με μήκος που μπορεί να φτάσει και κάποτε να ξεπεράσει τα 180 cm. Το άτομο στη φωτογραφία, που μόλις έχει αρπάξει μια νεαρή νερόκοτα (Gallinula chloropus) έχει μήκος μεγαλύτερο από 150 cm. Έχει εξάπλωση στη βόρειο Αφρική και τη δυτική Ασία. Η Κύπρος είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης που τη φιλοξενεί.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 105
106 αγρια ζωη >
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 107
αραχνεσ Chaetopelma olivaceum (C.L. Koch 1841) Είδος «ταραντούλας» (αν και η πραγματική ταραντούλα από την οποία προήλθε το όνομα ανήκει στο γένος Lycosa). Είναι η μεγαλύτερη αράχνη της Ευρώπης με μέγεθος σώματος, χωρίς τα πόδια, μέχρι 45 mm. Εκτός από την Κύπρο τη βρίσκουμε στη Μέση Ανατολή και τη βόρειο Αφρική. Είναι νυχτόβιο είδος και ζει κάτω από πέτρες και άλλα σκοτεινά μέρη. Είναι δηλητηριώδης και το δάγκωμά της προκαλεί οξύ πόνο. Δεν έχουν αναφερθεί άλλα σοβαρά συμπτώματα.
108 αγρια ζωη >
εντομα
Apharitis acamas (Klug, 1834) Μικρή πεταλούδα της οικογένειας Lycaenidae. Είναι ασιατικό και αφρικανικό είδος με εξάπλωση από τη Μέση Ανατολή μέχρι το Ιράκ, την Αραβική Χερσόνησο και τη βόρειο Αφρική. Στην Κύπρο είναι σπάνια και τη βρίσκουμε κυρίως σε περιοχές με φρυγανώδη βλάστηση. Γεννά τα αυγά της σε μυρμηγκοφωλιές και οι κάμπιες της αναπτύσσονται τρώγοντας τις προνύμφες των μυρμηγκιών.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 109
110 αγρια ζωη >
Blepharopsis mendica (Fabricius 1775) Εντυπωσιακό αλογάκι της Παναγίας με μήκος μέχρι 6 cm. Είδος της Μέσης Ανατολής και της βόρειας Αφρικής. Στην Κύπρο είναι σπάνιο με εξάπλωση κυρίως στις πεδινές περιοχές.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 111
Pantala flavescens (Fabricius, 1798) Η λιβελούλα αυτή έχει πολύ μεγάλη εξάπλωση σε ολόκληρο τον κόσμο και είναι γνωστή για τη μεταναστευτική της συμπεριφορά. Παρόλα αυτά απουσιάζει τόσο από την Ευρώπη όσο και τη Μεσόγειο. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν τα νότια παράλια της Τουρκίας και η Κύπρος όπου κάποιες χρονιές είναι κοινή. Για το είδος αυτό υπάρχουν και δύο κάπως πρόσφατες αναφορές από την Ελλάδα (Ρόδος 2001 και Θράκη 2005).
112 αγρια ζωη >
Orthetrum sabina (Drury, 1773) Γκριζοπράσινη λιβελούλα με πολύ λεπτή κοιλιά. Είναι είδος της τροπικής Ασίας με εξάπλωση από την Αυστραλία μέχρι τη βόρειο Αφρική, τα ανατολικά παράλια της Μεσογείου και τα νησιά του Αιγαίου. Στην Κύπρο είναι πολύ κοινή σε υγρότοπους στα χαμηλά υψόμετρα.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 113
Trithemis festiva (Rambur, 1842) Λιβελούλα με μήκος 31-37 mm. Το αρσενικό έχει φανταχτερό σκούρο μπλε χρώμα και το θηλυκό κίτρινο-καφέ. Είναι είδος της τροπικής Ασίας του οποίου η εξάπλωση φτάνει μέχρι τα παράλια της Τουρκίας, τη Ρόδο και την Κύπρο. Τη βρίσκουμε κοντά σε τρεχούμενα νερά.
114 αγρια ζωη >
Trithemis arteriosa (Burmeister, 1839) Το αρσενικό αυτής της λιβελούλας έχει λαμπερό κόκκινο χρώμα και χαρακτηριστικές κόκκινες νευρώσεις στα φτερά. Είναι μια από τις πιο κοινές λιβελούλες της Αφρικής. Τα τελευταία χρόνια επεκτείνει την εξάπλωσή της στη μέση Ανατολή και τα παράλια της Τουρκίας. Καταγράφηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο το 2006. Από τότε έχει εξαπλωθεί σχεδόν σε όλο το νησί και σε ορισμένες περιοχές έχει γίνει πολύ κοινή.
> τα ‘εξωτικα’ ειδη τησ κυπρου 115
Anax immaculifrons Rambur, 1842 Η μεγαλύτερη λιβελούλα της Ευρώπης με μήκος που μπορεί να ξεπεράσει τα 8,5cm. Είναι ασιατικό είδος με εξάπλωση από την Κίνα μέχρι την Κύπρο, τα παράλια της Μικράς Ασίας και τα νησιά Ρόδος, Κάρπαθος και Ικαρία. Συνήθως τη βρίσκουμε σε βραχώδη ορεινά ρυάκια με μόνιμη ροή.
116 αγρια ζωη >
Capra aegagrus cretica (Schinz, 1838)
του φαραγγιου τησ Σαμαριασ
117
ΚΕΙΜΕΝΟ/ΦΩΤΟ: Αλκιβιάδης Γκέσκος ΦΩΤΟ_01: ΤΑΣΟΣ ΣΑΚΟΥΛΗΣ
118 αγρια ζωη >
Από την παιδική μου ηλικία, κάθε καλοκαίρι όταν κατέβαινα στο Ηράκλειο, άκουγα ανθρώπους να μιλούν με περηφάνεια για τον πασίγνωστο Κρητικό Αίγαγρο που οι Κρήτες αποκαλούν Αγρίμι (ένα αρσενικό Αγρίμι που είχε δωρηθεί στον Τρούμαν, τον πρόεδρο των Η.Π.Α., ήταν το περίφημο ‘Κρι-κρί’). Θυμάμαι που ο παππούς μου με πήγαινε σε ένα ζωολογικό κήπο όπου υπήρχε ένας μεγάλος αγριμότραος (ενήλικο αρσενικό) σε ένα μικρό κλουβί. Η ανάμνηση που συγκράτησα είναι ενός λευκού οπληφόρου ζώου που του έφτανα στο μπόι όσο σε ένα ψηλό άλογο σήμερα… Μετά από πολλά χρόνια, η μοίρα (;) το έφερε να μελετώ, ως βιολόγος, το Αγρίμι στα άγρια βουνά των Σφακίων. Μύθος για μένα τότε, και γενικώς άγνωστο στο ευρύ κοινό εκτός από όσους το κυνηγούσαν ή έβοσκαν τα κοπάδια τους στις περιοχές του. Η πρώτη μου οπτική επαφή στην εξοχή ήταν το 2004 στο φαράγγι της Σαμαριάς των Λευκών Ορέων κοντά στον ομώνυμο οικισμό: Μια σανάδα (ενήλικο θηλυκό) με το σαναδάκι (θηλυκό στο δεύτερο έτος ζωής) και το αγριμάκι της (Αγρίμι στο πρώτο έτος της ζωής του). Η εικόνα τους, την ώρα που τα παρατηρούσα, μου έχει μείνει στο μυαλό σαν κινηματογραφική ταινία, μαζί με όσες
σκέψεις κι απορίες που σαν χείμαρρο είχε δημιουργήσει η πολυαναμενόμενη εκείνη πρώτη συνάντηση. Έκτοτε, η ενασχόληση δημιούργησε αμέτρητες απογοητεύσεις αλλά και συγκινήσεις. Ακόμα και σήμερα δεν παύω να ταράσσομαι από χαρά σαν μικρό παιδί όποτε θα δω αυτό το σπάνιο πλάσμα. Και πως θα γινόταν άλλωστε ένας Γερμανός επιστήμονας, ο Schultze-Westrum, που κατά τη 10ετία του 60 ασχολήθηκε με την διατήρηση των αίγαγρων στην Ελλάδα, έγραψε αργότερα ότι από όλα τα υποείδη των αιγάγρων, το Κρητικό είναι το πιο όμορφο. Στην ομορφιά του θα έλεγα, επιπλέον, πως δεν συντελεί μόνο η εξωτερική εμφάνιση αλλά και οι κινήσεις, οι έξυπνες αντιδράσεις και, γενικότερα, η συμπεριφορά του. Εκείνα δε, που ξετρελαίνουν τον παρατηρητή με την ευκινησία τους είναι τα μικρά, τα αγριμάκια.
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 119
01
01 Ενήλικο αρσενικό άτομο
Γερμανός επιστήμονας έγραψε ότι από όλα τα υποείδη των αιγάγρων, το Κρητικό είναι το πιο όμορφο.
120 αγρια ζωη >
Τα Αγρίμια εδώ και δύο περίπου αιώνες συρρικνώνονται συνεχώς σε εδάφη και πληθυσμό και απειλούνται με εξαφάνιση. Αν και ο αριθμός του έχει ανακάμψει τοπικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χάρις στην ίδρυση του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, το μέλλον διαφαίνεται ακόμα δυσοίωνο. Αίτιο είναι, κυρίως, η ζήτηση για το κρέας τους
(μαύρη αγορά), σε συνδυασμό με τα τεχνολογικά ανεπτυγμένα όπλα αλλά και τη γενικότερη αντιμετώπιση της λαθροθηρίας στην Ελλάδα σαν ένα μικρό κακό. Η δημιουργία ‘ρεζερβών’ σε ακατοίκητες νησίδες χαμηλού υψομέτρου δεν αποτελεί πανάκεια για τη διατήρησή του καθώς η εξέλιξη δεν σταματά και στα μέρη αυτά η φυσική επιλογή δρα διαφορετικά από ότι π.χ. στα Λευκά Όρη. Αν και χρειάζεται και αυτό το μέτρο, η έμφαση δεν πρέπει να παύσει να δίνεται στην εξασφάλιση της διαιώνισής του in situ στην Κρήτη. Κατά τη διάρκεια της διδακτορικής έρευνάς μου, μέρος της οποίας αφορούσε -πέραν της προστασίας
του- την αναπαραγωγική συμπεριφορά και τα εξωτερικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του Αγριμιού, το φωτογράφισα στο φυσικό του περιβάλλον αρκετές φορές. Λίγα κάδρα βγήκαν δυστυχώς καθαρά. Τα περισσότερα δε, ήταν μακρινά. Εκτός του ότι ο κύριος σκοπός μου δεν ήταν η φωτογραφία per se (αν και κατέβαλα σημαντικό κόπο και για να αποθανατίσω εικόνες-τεκμήρια των πληροφοριών που συνέλλεγα), η βασική αιτία για την δυσκολία φωτογράφισης είναι το ότι τα ζώα αυτά έχουν επιβιώσει από ανελέητο κυνήγι με το να είναι, λόγω εμπειρίας ή και εκ φύσεως, ιδιαίτερα επιφυλακτικά και έτσι να κρύβονται από τον άνθρωπο.
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 121
02
03
02
Στα προχριστιανικά χρόνια το Αγρίμι ήταν ιερό ζώο. Εκτός από σχετικές αναπαραστάσεις... εικάζεται πως κοσμούσαν κέρατα ζωντανών Αγριμιών
Δυτικές πλαγιές φαραγγιού Σαμαριάς, βιότοπος αγριμιών
03 Φαράγγι του Καλόκαμπου
122 αγρια ζωη >
04
04 Πατημασιές αριστερού μπροστινού (πάνω) και πισινού (κάτω) ποδιού από περπάτημα ανήλικου ατόμου στην άμμο
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 123
Ίσως το είδος αυτό να μας εντυπωσίαζε ανέκαθεν λόγω της ευφυΐας του
Η κατάσταση ήταν όμως διαφορετική στον οικισμό της Σαμαριάς. Εκεί, τα Αγρίμια έχουν ξεθαρρέψει από τη δεκαετία του 80 σε βαθμό που ορισμένα, τουλάχιστον τα τελευταία 15-20 χρόνια, να επαιτούν ή και να απαιτούν (!) τροφή από τους επισκέπτες του Δρυμού. Η παρουσία τους έτσι ενδείκνυται για κοντινά πλάνα. Πολλοί λένε βέβαια ότι δεν έχει αξία να ‘βγάζει’ κανείς ‘ημερωμένα’ ζώα. Εν πάση περιπτώσει, τα συγκεκριμένα μόνο ήμερα δεν είναι… Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι στα προχριστιανικά χρόνια το Αγρίμι ήταν ιερό ζώο: εκτός από σχετικές αναπαραστάσεις π.χ. σε τοιχογραφίες και νομίσματα, αρχαίες θρησκευ-
τικές παραδόσεις, και κοσμήματα που εικάζεται πως κοσμούσαν κέρατα ζωντανών Αγριμιών, υπάρχει κι ένας σφραγιδόλιθος που απεικονίζει αρσενικούς αίγαγρους στην κορυφή μινωικού ιερού. Ίσως το είδος αυτό να μας εντυπωσίαζε ανέκαθεν λόγω της ευφυΐας του στην οποία προφανώς οφείλεται και η οικειότητα που τα αγριοκάτσικα δείχνουν στο δικό μας είδος όπου δεν απειλούνται. Ασφαλώς, το ανθρωπογενές περιβάλλον δεν τους είναι ξένο: όχι μόνο μεταφέρθηκαν στην Κρήτη με πλοιάρια πριν μερικές χιλιάδες χρόνια, αλλά και εξελίχθηκαν σε ένα πυκνοκατοικημένο και έντονα καλλιεργημένο νησί.
124 αγρια ζωη >
05
05 Σανάδα με έντονα μαύρες λωρίδες
06 Νεαρό θηλυκό με φύλλο συκιάς στο στόμα
07 Σανάδα με το αγριμάκι της μηρυκάζουν σε πλατιά πέτρα. Στο φόντο υπάρχει κατακρημνισμένο σπήλαιο
06 Οι παρακάτω φωτογραφίες είναι μεταξύ 2004 και 2008. Έχουν τραβηχτεί κυρίως στον οικισμό της Σαμαριάς όπου η τοπική πέτρα είναι το κυρίαρχο υλικό των κατασκευών. Η μηχανή είναι Nikon F60 αυτόματη αναλογική με τηλεφακό Nikon AF zoom-NIKKOR 70-300mm f/4-5.6G. Χρησιμοποίησα έγχρωμες διαφάνειες ISO 100 και 200 και άλλαζα χειρωνακτικά τις ρυθμίσεις ταχύτητας και διαφράγματος. Παράλληλα με το οπτικό υλικό, παραθέτω και μερικές επιπλέον πληροφορίες για τη βιολογία και την πληθυσμιακή κατάσταση του υποείδους στα Λευκά Όρη της Κρήτης.
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 125
07
Εκτός χειμώνα, τα Αγρίμια του Δρυμού απαντώνται με το φως της ημέρας κυρίως σε υψόμετρα μεταξύ 200 και 1200 μέτρων (Φ:02). Τα φαράγγια του Καλόκαμπου (Φ:03) και του Πεντακτένη όπου επίσης ζούν Αγρίμια, αποτελούν τα δύο κυριότερα παραφάραγγα εκείνου της Σαμαριάς. Το καφέ χρώμα του τριχώματος και οι σκούρες/μαύρες λωρίδες στο πρόσωπο, στα άκρα και αλλού, βοηθούν οπληφόρα όπως το Αγρίμι (Φ:05) στο να κρύβονται στα δάση. Γενικά, το Αγρίμι διαφέρει από τα ηπειρωτικά υποείδη αίγαγρου
aegagrus, blythi και chialtanensis σε 10 έως 15 από 23 εξωτερικούς μορφολογικούς χαρακτήρες που έλεγξα. Δεν βρέθηκαν επ’ αυτών αποδείξεις για κατοικίδια φύση του Κρητικού πληθυσμού (βλ. όμως και παρακάτω, σχετικά με το πρόβλημα των διασταυρώσεων με τις κατοικίδιες αίγες). Τα σπήλαια (Φ:07) και οι βραχοσκεπές προσφέρουν προστασία από άσχημες καιρικές συνθήκες (βροχή, καύσωνας κλπ) στο Αγρίμι. Βρίσκει επίσης καταφύγιο από τον άνθρωπο. Έτσι, σε ορισμένα σπήλαια έχουν συγκεντρωθεί τεράστιες ποσότητες περιττωμάτων.
Τα αγριοκάτσικα τρέφονται με φύλλα δέντρων και θάμνων, πόες, βρύα και άλλα φυτικά είδη αλλά και μανιτάρια (Φ:06).
Γενικά, το Αγρίμι διαφέρει από τα ηπειρωτικά υποείδη αίγαγρου
126 αγρια ζωη >
08
10
Σανάδα με αγριμάκι σε πάγκο τραπεζιού
Μικρό θηλυκό αγριμάκι το φθινόπωρο. Το δίδυμο αδερφάκι του ήταν αρσενικό.
09 Θηλυκό αγριμάκι κοιτά με περιέργεια τον φακό
11 Στιγμή θηλασμού
Καταφέρνουν με άλματα να σκαρφαλώσουν σε ταράτσες άνω των τριών μέτρων
08
Τα ζώα επωφελούνται από τις ανθρώπινες κατασκευές (Φ:08). Στον οικισμό της Σαμαριάς, καταφέρνουν με άλματα να σκαρφαλώσουν σε ταράτσες άνω των τριών μέτρων προκειμένου να φτάσουν ψηλά κλαδιά από μουριές ή και απλά να ξεκουραστούν. Οι γεννήσεις στα Λευκά Όρη λαμβάνουν χώρα γενικώς Απρίλιο με Μάιο. Το ποσοστό επιβίωσης ως το δεύτερο έτος ζωής ήταν ~ 21% για τα αρσενικά και 35% για τα θηλυκά αγριμάκια του φαραγγιού της Σαμα-
ριάς μεταξύ 2006 και 2007, σε μέρος του πληθυσμού (Φ:09). Σχετικά σημαντικό ποσοστό των γεννήσεων στον Ε.Δ. Σαμαριάς είναι δίδυμα. Σε δίδυμα διαφορετικού φύλου, το αρσενικό γίνεται σε λίγους μήνες πολύ μεγαλύτερο σε μέγεθος, κάτι που υποδεικνύει διαφορές ως προς την αύξηση κατά την περίοδο της γαλουχίας (Φ:10,11). Τα αγριμάκια ξεκινούν να απογαλακτίζονται Αύγουστο με Σεπτέμβριο κι έχουν γίνει πλήρως φυτοφάγα μες στον Νοέμβριο.
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 127
09
10 11
128 αγρια ζωη >
12 13
14
15
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 129
16
12 Αγριμάκι
13 Κρανίο αρσενικού με κέρατα
14 Μεγάλος αγριμότραος με καλοκαιρινό τρίχωμα. Διαφαίνονται οι άσπρες λωρίδες (χαρακτηριστικές της ηλικίας) εκατέρωθεν της σκούρας νωτιαίας λωρίδας
15 Νεαρό αρσενικό 2+ ετών
16 Νεαρό αρσενικό 2,5 ετών
Τα κέρατα ξεκινούν να εμφανίζονται από τον Ιούνιο (Φ:12). Κέρατα φέρουν και τα δύο φύλα αλλά στα αρσενικά γίνονται πολύ μεγαλύτερα (Φ:13,14) ξεπερνώντας σε μερικά ενήλικα ακόμα και τα 80 εκ μήκος. Από το δεύτερο ως και το τέταρτο έτος ζωής (Φ:15,16), εκτός περιόδου ζευγαρώματος, τα αρσενικά ζούν μόνα ή σε κοπάδια αρσενικών αυτών των ηλικιών. Κοπάδια, σύμφωνα με ιστορικές και σύγχρονες μαρτυρίες από τους ανθρώπους της περιοχής, σχηματίζουν και τα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα.
Τα κέρατα στα ενήλικα αρσενικά ξεπερνούν μερικές φορές και τα 80 εκ. μήκος
130 αγρια ζωη >
17
17 ‘Κρυφτό’ πίσω από τοίχο οικίας. Νεαρός αγριμότραος (4+ ετών) την περίοδο του ζευγαρώματος, στον οικισμό Σαμαριά (ψηφιακή μετατροπή σε ασπρόμαυρη)
18 Θηλυκό αγριμάκι κοιτά προς τα πίσω ψάχνοντας τη μάνα του
19 Πορτρέτο προφίλ αρσενικού στην αρχή του δεύτερου έτους της ζωής του
20 Νεαρό αρσενικό μετά το πρώτο και κύριο μέρος της περιόδου του ζευγαρώματος
21 Συμπλοκή με κέρατα μεταξύ ανήλικων αρσενικών
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 131
18
Τα θηλυκά μένουν μαζί με τη μάνα τους και τα μικρότερα αδέρφια τους ως περίπου τη συμπλήρωση του δεύτερου έτους ζωής (Φ:18). Τα θηλυκά θα ζευγαρώσουν γενικά με επιτυχία, το νωρίτερο, στο τρίτο έτος της ζωής τους. Το αρσενικό θα επιχειρήσει για πρώτη φορά να
ζευγαρώσει από το δεύτερο έτος του (Φ:19). Τα νεαρά αρσενικά, στο κύριο μέρος της περιόδου του ζευγαρώματος, αποφεύγουν ή και εκδιώχνονται από τα ενήλικα άτομα (Φ:17). Επιστρέφοντας (Φ:20) συναναστρέφονται και φλερτάρουν θηλυκά, ανήλικα ή και ώριμα, που ίσως δεν έχουν ζευγαρώσει ακόμα. Οι μάχες μεταξύ αρσενικών από νεαρή ηλικία (Φ:21), εκτός του ότι εκγυμνάζουν, συντελούν στη δημιουργία κυριαρχικής ιεραρχίας χάρις στην οποία αποφεύγονται οι -ενίοτε μέχρι θανάτου- συμπλοκές με μεγαλύτερης κλάσης άτομα, κατά την περίοδο του οργασμού.
Οι μάχες μεταξύ αρσενικών από νεαρή ηλικία, εκτός του ότι εκγυμνάζουν, συντελούν και στη δημιουργία κυριαρχικής ιεραρχίας
19
20 21
132 αγρια ζωη >
Τα μικρά των σανάδων που ζητούν τροφή από τους επισκέπτες του Δρυμού μαθαίνουν τεχνικές αυτής της στρατηγικής επιβίωσης όταν ξεκινήσουν να ακολουθούν συνεχώς τις μανάδες τους (Φ:22). Πάντως, το τάισμα των ζώων πρέπει να αποθαρρύνεται διότι μακροπρόθεσμα τους επιφέρει αρνητικές συνέπειες. Δύο είναι τα κύρια ερωτήματα για το Αγρίμι που δυστυχώς επαναλαμβάνονται διαχρονικά: το ποιοτικό και το ποσοτικό. Το πρώτο έχει δημιουργήσει τεράστια αβεβαιότητα και αφορά την προέλευσή του (πολλοί
αμφισβητούν την άγρια καταγωγή του) αλλά και τον βαθμό υβριδισμού με τις κατοικίδιες αίγες. Ζευγάρωμα συντελείται εξακριβωμένα με τις τελευταίες. Δεν γνωρίζουμε όμως σε τι ποσοστό υπάρχουν τα σχετικά ‘κατοικίδια’ αλληλόμορφα στον πληθυσμό. Ευτυχώς προσωρινά υπερέχουν τα άτομα με άγρια χαρακτηριστικά και συμπεριφορά. Φαίνεται πως στην Κρήτη εκφυλίζονται κι εξαφανίζονται οι κατοικίδιοι χαρακτήρες λόγω της φυσικής επιλογής (Φ:23). Εντούτοις, η συνεχιζόμενη ύπαρξη ‘φουριάρικων’ αιγών, ακόμα και μέσα στις προστατευμένες πε-
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για το Αγρίμι, μετά τη λαθροθηρία, είναι ο υβριδισμός και ο τροφικός ανταγωνισμός.
22
ριοχές (Φ:24), δημιουργούν τον 2ο και 3ο από τους σημαντικότερους κινδύνους για το Αγρίμι (υβριδισμός και τροφικός ανταγωνισμός) μετά τη λαθροθηρία. Το ποσοτικό ερώτημα δεν έχει ποτέ, και ίσως δεν πρόκειται, να απαντηθεί με ακρίβεια. Κατά το 1950, εκτιμήθηκε πρόχειρα πως υπήρχαν ~ 100 αγρίμια στο νησί (Λευκά Όρη). Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, φαίνεται πως μετά από σταδιακή αύξηση, ο αριθμός κυμαινόταν ετησίως μεταξύ 850 και 1100 ατόμων την περίοδο των γεννήσεων.
> ΑΙΓΑΓΡΟΙ 133
22
23
Σαναδάκι κοντά σε δίδυμα αγριμάκια αποφεύγουν τον μεσημεριανό ήλιο στην ξερή κοίτη του Σαμαριανού ποταμού. Η μητέρα των μικρών ‘επαιτούσε’ την ίδια ώρα για τροφή
23 Σανάδα με μεγάλο γένι (εξαιρετικά σπάνιο -μάλλον κατάλοιπο του υβριδισμού με τις ήμερες αίγες) ξεκουράζεται δίπλα στο αρσενικό αγριμάκι της
24
24
Φουριάρικη (αδέσποτη) κατοικίδια αίγα στον Ε.Δ. Σαμαριάς
tutorials
136 tutorials >
η φυση σε δευτερη αναγνωση
137
ΚΕΙΜΕΝΟ/ΦΩΤΟ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΟΓΚΟΣ www.giannisgogos.com
Με τον όρο abstract photography εννοούμε την αφηρημένη φωτογραφία που επικεντρώνεται κυρίως στο σχήμα, τη φόρμα, το χρώμα, την υφή και τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα
138 tutorials >
Μία από τις παιδικές μου αναμνήσεις είναι αυτή των 3D βιβλίων που μας αγόραζαν κατά καιρούς οι γονείς μας. Τα βιβλία αυτά περιείχαν στερεογράμματα εικόνων τα οποία ήταν σχεδιασμένα να ξεγελούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο, έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται μία τρισδιάστατη εικόνα σε μία δισδιάστατη απεικόνιση. Η πρώτη ανάγνωση ήταν πάντοτε αρκετά απογοητευτική, καθώς το πρώτο πράγμα που έβλεπε κανείς ήταν κουκκίδες και επαναλαμβανόμενοι σχηματισμοί που δεν έβγαζαν
κανένα νόημα μεταξύ τους. Όμορφα τοπία, ποτάμια, βουνά και λιβάδια κρυβόντουσαν πίσω από αυτές τις πολύχρωμες 'μουντζούρες'. Για να τις δει κανείς έπρεπε να συγκεντρωθεί και να κοιτάξει λίγο πιο προσεκτικά! Κάτι ανάλογο συμβαίνει και όταν προσπαθούμε να φωτογραφίσουμε abstract στη φύση. Η σύνθεση και το κάδρο που προσπαθούμε να φτιάξουμε δεν είναι τόσο εμφανή όπως σε ένα κλασσικό τοπίο. Όμορφα έργα τέχνης κρύβονται περίτεχνα στο τέλειο χάος της φύσης. Για να
τα αναδείξει ο φωτογράφος πρέπει να είναι συγκεντρωμένος και να κοιτάζει προσεκτικά την κάθε λεπτομέρεια γύρω του. Είναι ένα παιχνίδι παρατηρητικότητας όπως στα 3D βιβλία που προανέφερα. Ένα παιχνίδι που σπάνια θα σε ανταμείψει με μία καλή φωτογραφία. Όμως αυτές οι λίγες στιγμές είναι αρκετές ώστε να γεμίσουν την αίσθηση της δημιουργικότητας μέσα μας και να μας μας ωθήσουν να προσπαθήσουμε ξανά και ξανά!
> abstract 139
Όμορφα έργα τέχνης κρύβονται περίτεχνα στο τέλειο χάος της φύσης
140 tutorials >
Με τον όρο abstract photography εννοούμε την αφηρημένη φωτογραφία που επικεντρώνεται κυρίως στο σχήμα, τη φόρμα, το χρώμα, την υφή και στα επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Το κεντρικό θέμα της φωτογραφίας περνάει πολύ συχνά σε δεύτερη μοίρα καθώς το μάτι του θεατή εστιάζει κυρίως σε όλα τα παραπάνω. Στόχος μιας abstract φωτογραφίας είναι κυρίως η απόλαυση της αίσθησης της εικόνας και όχι τόσο η αναγνώριση αυτής. Στη φύση, οι ευκαιρίες για τέτοιου είδους λήψεις είναι απεριόριστες και σε όλες τις κλίμακες (από αεροφωτογραφία μέχρι macro) αρκεί να είμαστε ικανοί να τις αντιληφθούμε.
Στόχος μιας abstract φωτογραφίας είναι κυρίως η απόλαυση της αίσθησης της εικόνας και όχι τόσο η αναγνώριση αυτής
> abstract 141
142 tutorials >
tips & συμβουλεσ 01
02
03
Πριν πάρετε την κάμερα, μελετήστε ζωγράφους,τα έργα τους και καλλιτεχνικά κινήματα κυρίως του 20ου αιώνα. Κυβισμός, σουρεαλισμός, εξπρεσιονισμός χρησιμοποιούν φόρμες και φιλοσοφία που η γνώση τους, πιστέψτε με, θα σας φανεί πολύ χρήσιμη εκεί έξω.
Ο όρος abstract δίνει μία ελευθερία στη σύνθεση και τον πειραματισμό. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πολύ καλά πως θα στήσουμε μια εικόνα έτσι ώστε να έχει μία πετυχημένη οπτική ροή στα μάτια του θεατή. Σχήματα, γραμμές (διαγώνιες, επαναλαμβανόμενες, κυρτές) κανόνας των τρίτων, σημεία φυγής, είναι και εδώ τα εργαλεία του φωτογράφου για να παγιδεύσει τον θεατή.
Μάθετε να χρησιμοποιείτε τον εξοπλισμό σας στο 100% των δυνατοτήτων του και πειραματιστείτε ελεύθερα. Υπερέκθεση, υποέκθεση, πειραματισμοί στο color balance, σε διαφορετικούς χρόνους κλείστρου και τιμές διαφράγματος, τεχνικές panning, bokeh και διπλοέκθεσης. Μάθετε να είστε δημιουργικοί περισσότερο έξω και λιγότερο στο photoshop.
Μάθετε να είστε δημιουργικοί περισσότερο έξω και λιγότερο στο photoshop.
> abstract 143
144 tutorials >
> abstract 145
04
05
Περπατήστε αργά, αφιερώστε χρόνο στο θέμα σας. Οι πρώτες μου εξορμήσεις στη φύση ήταν κυρίως με ορειβατικούς συλλόγους. Πολλές φορές μπορεί να έβρισκα κάτι ενδιαφέρον αλλά επειδή έπρεπε να ακολουθήσω τον ρυθμό της ομάδας, δεν προλάβαινα να το περιεργαστώ σωστά. Μια καλή abstract φωτογραφία είναι τις περισσότερες φορές προϊόν προσεκτικής παρατήρησης.
Μάθετε να είστε αυστηροί κριτές και ειλικρινείς με τις φωτογραφίες σας. Αυτός είναι ένας γενικός κανόνας στη φωτογραφία, που ισχύει και εδώ. Το να εντυπωσιάσουμε με μία φωτογραφία το οικογενειακο μας περιβαλλον ή κάποιους φίλους, που δε γνωρίζουν το αντικείμενο, είναι το μόνο εύκολο. Να έχετε υψηλά standards. Πρέπει να μάθουμε να ξεφεύγουμε από τα ελληνικά σύνορα και να συναγωνιζόμαστε τη διεθνή φωτογραφική κοινότητα.
Μια καλή abstract φωτογραφία είναι τις περισσότερες φορές προϊόν προσεκτικής παρατήρησης
146 tutorials >
> abstract 147
148 tutorials >
παραδειγματα
> abstract 149
01 Τεχνική Panning Το panning αναφέρεται στην κάθετη, οριζόντια ή περιστροφική κίνηση μιας εικόνας που δημιουργείται κατά τη διάρκεια της λήψης. Στη φωτογραφία φύσης η συγκεκριμένη τεχνική είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε συστάδες δέντρων. Ιδανική ταχύτητα κλείστρου για τέτοιου είδους λήψεις είναι από 1/4 έως 1’’ .
150 tutorials >
> abstract 151
02 Υπο- ή Υπερέκθεση Λήψεις με υποέκθεση ή υπερέκθεση μπορούν να δώσουν πολύ καλά αποτελέσματα.
152 tutorials >
> abstract 153
03 Διάφραγμα & Bokeh Οι συγκεκριμένες λήψεις είναι ασπρόμαυρες λεπτομέρειες στον πάγο. Ενώ μοιάζουν θεματολογικά, διαφοροποιούνται από την επιλογή διαφράγματος. Στην πρώτη επέλεξα f/16 θέλοντας να δώσω όσο το δυνατό περισσότερη οξύτητα σε όλη την επιφάνεια. Για καλύτερα αποτελέσματα μπορεί να εφαρμοστεί η τεχνική focus stacking,
μια τεχνική που εξηγείται αναλυτικά στο προηγούμενο τεύχος του Photophysis. Στη δεύτερη φωτογραφία με f/2.8 εφαρμόζεται η τεχνική bokeh, το μεγαλύτερο μέρος του κάδρου είναι out of focus, πετυχαίνοντας έτσι μία abstract αίσθηση.
154 tutorials >
04 Ταχύτητα κλείστρου Δύο λήψεις η μία με τιμή κλείστρου 1/6 και η δεύτερη με 1/125. Ίδιο θέμα,διαφορετική αίσθηση. Με αφορμή αυτές τις δύο φωτογραφίες αξίζει να σημειώσουμε ότι πολλές φορές η επιτυχία μίας καλής abstract φωτογρα-
φίας οφείλεται στη γωνία λήψης που επιλέγουμε. Γονατίστε, ξαπλώστε κοιτάξτε χαμηλά ή ψηλά. Μία φωτογραφία που δεν είναι στο ύψος των ματιών μας, είναι ήδη διαφορετική.
> abstract 155
Πολλές φορές η επιτυχία μίας καλής abstract φωτογραφίας οφείλεται στη γωνία λήψης που επιλέγουμε
156 tutorials >
Η έλλειψη δημιουργικότητας, η πιστή αντιγραφή σε συνθέσεις που βρίσκουμε σε social media και φωτογραφικά sites και η κατάχρηση του photoshop και lightroom, είναι κατά τη γνώμη μου τα μόνα μείον σε όλα τα καλά που έχει φέρει η σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Μία abstract πινελιά στον τρόπο που βλέπουμε πίσω από την κάμερα είναι αρκετή για να αποφύγουμε όλα τα παραπάνω. Είναι αρκετή για να δώσει στις λήψεις μας ταυτότητα, είναι αρκετή για να μας θυμίσει ότι φωτογραφίζουμε για τον εαυτό μας, όχι για τους άλλους.
Μία abstract πινελιά στον τρόπο που βλέπουμε πίσω από την κάμερα είναι αρκετή για να δώσει στις λήψεις μας ταυτότητα
> abstract 157
158 tutorials >
φωτο αναγνωστων Ευχαριστούμε όλους τους αναγνώστες για το υπέροχο υλικό που μοιράστηκαν μαζί μας, μέσω του facebook group Wild Greece. Στις παρακάτω σελίδες μπορείτε να απολαύσετε 10 από αυτές, επιλεγμένες προσωπικά από τον Γιάννη Γκόγκο.
01 Iced Bridge ΦΩΤΟ: Georgette Aleiferi
01
> abstract 159
160 tutorials >
02
02 Σχισμή στο χρόνο Κομμένο δέντρο στον Παρνασσό ΦΩΤΟ: Αντώνης Στούμπας
03 surface wave ΦΩΤΟ: Georgette Aleiferi
> abstract 161
03
162 tutorials >
04
> abstract 163
05
04 νηματα δροσιασ ΦΩΤΟ: Σίσσυ Μπιστόλα
05 Παράθυρο στο Δάσος Pinus sylvestris, στο Παρθένο Δάσος Φρακτού ΦΩΤΟ: Αντώνης Στούμπας
164 tutorials >
> abstract 165
06
06 γαλαζια ορμη ΦΩΤΟ: Σάκης Ιατρόπουλος
166 tutorials >
07
07 Ανήσυχη Άνοιξη ΦΩΤΟ: Χάρης Κουρουζίδης
08 Peel the Earth ΦΩΤΟ: Georgette Aleiferi
> abstract 167
08
168 tutorials >
09
09 φυγη ΦΩΤΟ: Γιώτα Ματζουράτου
10 Ρυτιδιασμένες Αντανακλασεις ΦΩΤΟ: Πάρης Καμπάκης
> abstract 169
10
Τα πουλιά είναι παντού γύρω μας. Το μόνο που χρειάζεσαι για να τα δεις, είναι η ματιά σου... Ή ένας φακός
BIRDWATCHING & BIRDPHOTOGRAPHY IN GREECE ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ GUIDING, ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΓΙΑ ΤΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ & ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΗ ΠΟΥΛΙΩΝ Eνημερώσεις για τις οργανωμένες εκδρομές μέσω της ομώνυμης σελίδας στο facebook: www.facebook.com/ Birdwatching-Birdphotography-in-Greece-250020251801059/
BIRDPHOTOGRAPHY WORKSHOP ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥΛΙΩΝ ΣΤΗ ΦΥΣΗ
30 ΙΑΝ & 6, 13, 20, 27 ΦΕΒ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ: €25 ΑΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ Ευμολπιδών 41, (Μετρό Κεραμεικός, Γκάζι) Για δηλώσεις συμμετοχών: Τ. 210 3455020 Κ. 6945 976766
Μετά από 3 δεκαετίες με σχεδόν καθημερινή δράση στο πεδίο και ατελείωτα ταξίδια... ο Χρήστος Βλάχος οδηγεί μικρά groups φωτογράφων ή παρατηρητών, σε γνωστούς τόπους αλλά και 'μυστικά’ spots... βοηθώντας να δημιουργηθεί η προϋπόθεση του 'να είσαι στο σωστό σημείο, τη σωστή στιγμή'!
Ο Χρήστος Βλάχος μοιράζεται την πολύχρονη εμπειρία του στη φωτογραφία πουλιών, οργανώνοντας εργαστήρι 5 συναντήσεων στο Θέατρο 104. Κάθε εργαστήρι θα περιλαμβάνει 1,5 ώρα φωτογράφισης στο πεδίο κι επιστροφή στο Θέατρο, για συζήτηση πάνω στις ληφθείσες φωτό!