1
Sural Çiftliği
Taylan Köken
2
Sural Çiftliği
Taylan Köken
SURAL ÇİFTLİĞİ… Ayvalıkların tarifiyle Eski Altınova Yolu üzerinde zeytinliklerin arasında, Ayvalık-Altınova sınırında büyük bir çiftlik bulunmaktadır. Birçok dizide, sinema filminde ve belgeselde plato olarak kullanılan bu çiftlik Girit mübadili Sural ailesine aittir. Bu yazıda kısaca Sural ailesinden ve çiftliğinden bahsedeceğiz… Sural Ailesi’nin hikâyesi Girit Resmo’da başlamaktadır. Resmo’nun merkezinde manifatura dükkânı bulunan Salih (Sural) Bey sadece bu işle uğraşmaz. Aynı zamanda zeytincilik yapmaktadır ve geniş arazileri işlemektedir. Salih Bey vakti gelince Girit’te Hamide (Çiçek) Hanım’la evlenir. Tam mübadele öncesi bir erkek çocukları dünyaya gelir. Kurtuluş Savaşı’nın da etkisiyle Mustafa Kemal Paşa’dan esinlenerek çocuğun adını Mustafa Kemal koyarlar. 1923 yılında anne ve oğlu çok sağlıklı olmasına rağmen eve gelen hemşireler Hamide Hanım’a bir iğne yaparlar. Bu iğne Hamide Hanım’da aşırı kanamaya sebep olur ve onu kaybederler. Mübadele zamanı geldiğinde Sural ailesi 4 kız 3 erkek kardeş olarak Ayvalık’a göç ederler. Geride bırakmış oldukları varlıklarına eşdeğerde araziler ve Ayvalık’ta bir ev verilir. Salih Sural kısa zamanda zeytin-zeytinyağı ve sabun ticaretine başlar. Adresi belli olsun diye Ayvalık merkezinde bir manifatura dükkânı açar. Oğlu Kemal Sural ise ilkokulu Ayvalık’ta tamamladıktan sonra ortaokul ve lise eğitimi için İstanbul’a geçer. Haydarpaşa Lisesi’nde eğitimini tamamlar. Kemal Sural, babasının varlığına rağmen kendi ekmeğini taştan çıkaran bir oğul olacak, babası vefat etmeden Ayvalık’a geri dönmeyecektir. İstanbul’da kamyon ve taksi şoförlüğü yapar, gemilerle uzak ülkelere gider hatta bir ara Zonguldak Kömür İşletmeleri’nde masabaşı görevde dahi bulunur… Kemal Sural, Hilmiye (Böleç) Hanım’la evlenir. Hilmiye Hanım da Girit Hanya’lıdır. Önce kızları Nilay Sural (Pekser) dünyaya gelir. Kemal Sural, ilk oğlu dünyaya gelmeden önce babası vefat edince büyük oğluna Salih adını koyar. Sonra Nilsen Sural (Taş) ve Ali Sural dünyaya gelir. Babası vefat edince Ayvalık’a gelen Kemal Sural 44 yaşında vefat eder. Evin büyük oğlu Salih Sural ilk-orta ve lise eğitimini Ayvalık’ta tamamlar. Üniversiteyi kazanmasına rağmen aile işleriyle ilgilenmek için eğitim hayatına son verir. Askerlik öncesi ailesiyle birlikte Kemoş Bebe mağazasını açar. 10 sene ömrü olan bu mağazada bebekler için oyuncak ve giyim eşyalarının ticareti yapılacaktır. Salih Sural, çiftliği paylaştığı küçük kardeşi Ali Sural gibi müzikle ilgilenmektedir. Darbuka ile başladığı müzik hayatı günümüzde bateri ve diğer vurmalı çalgılarla devam ediyor. Halen Ayvalık’ta haftada iki gece birkaç değişik orkestra ile birlikte sahne almaya devam ediyor. Bir zamanlar kurmuş oldukları orkestra Kardaşlar (1973-1988) adıyla Ayvalık eğlence hayatındaydı. Orkestrada rahmetli Cihat Geçermiş (basgitar), rahmetli Ferdal Karaer (org), Hasan Yurtcan (solo gitar), Cihat Altınöz (solo gitar) çalmaktaydı. Bazı günler Kardaşlar yine bir araya gelerek konser veriyorlar…
3
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Hazım Ağa Çiftliği… Salih ve Ali Sural’ların sahibi olduğu çiftlik, burada bulunan bir tabelaya göre 1899 yılında bir Rum tarafından inşa edilmiştir. Ailenin büyüğü olan dede Salih Sural çiftliği Altınova yerlilerinden Hazım Ağa’dan satın alır. 300 dönüm arazinin ortasına kurulu olan çiftlik uzun yıllardır Sural ailesinin elindedir ve satmayı da asla düşünmüyorlar. Aile bir takım arazileri ellerinden çıkarsa ve çiftlik iki kardeş tarafından paylaşılsa dahi halen bir bütün olarak işlevini sürdürüyor. Çiftlik arazisi içinde tarlalar ve zeytinlikler bulunmakta. Aile bu alanları düzenli olarak işlemeye devam ediyor. Film Platosu Olarak Sural Çiftliği… Sural Çiftliği’nin en büyük özelliği orijinalliğini bugüne kadar korumuş olmasıdır. Aile buna çok önem veriyor. Bu yüzden çiftlik tarihi dönem filmlerinde plato olarak kullanıyor. Film yapımcıları bölgede birçok çiftliği dolaşmış ve acaba başka bir mekân var mı diye aramış ama bulamamışlar… Bu yüzden Sural Çiftliği doğal haliyle günümüze dek kalan tek mekân olarak düşünülebilir… Çiftlik sinema filmi, tv dizisi, belgesel ve kısa film çalışmaları için yaklaşık 18-19 proje için kullanılmış. Sural Ailesi bile “hangi projeler” dediğimizde isimlerini bir çırpıda sayamıyor. Çiftliğin ilk tanınması Avşar Filmden Şükrü Avşar’ın çiftliğe gelmesiyle başlayacaktır. Kurşun Yarası(1) dizisi için Ayvalık’a gelen firma çekimler için bir çiftlik arar. Altınova civarında bulunan 3-4 çiftliğe giden film ekibi özgünlüğünü korumayı başaran Sural Çiftliği’ni beğenecektir. Avşar Film çiftliğin özgünlüğünü bozmadan buraya yatırım yaparak bazı mekânlarında tadilat yapacaktır. Özellikle binaların alt katlarındaki depolar ve ambarlar bu tadilatlarla yaşam odalarına çevrilecektir. Yapımcı Şükrü Avşar dizinin ardından Çağan Irmak’ın yönetmenliğinde Babam ve Oğlum(2) filminin çekimlerinde ana mekân olarak yine Sural Çiftliği’ni kullanılacaktır. Bu çalışma aynı zamanda ailenin en sevdiği yapım olacaktır. Salih Sural, Babam ve Oğlum’u defalarca izlediğini ve her izlediğinde kaçırmış olduğu ayrıntıları yakalamanın büyük bir keyif olduğunu söylemektedir… Sural Çiftliği, Babam ve Oğlum filminden sonra tüm Türkiye’nin tanıdığı bir mekân olacaktır. Ayvalık’a, Dikili’ye, Altınova’ya gelen turistler otobüs kiralayarak çiftliği ziyaret etmeye başlayacaklardır. Sural ailesi de gelen her misafire gereken ilgiyi ve özeni gösterecektir. Çiftliğin kapıları gibi ailenin gönül kapıları da herkese açık... Film yapımcıları bu sıcaklığı hissettikleri için Sural Çiftliği’ni tercih ediyorlar. Hatta bu yapımlarda görev alan oyuncular Ayvalık’a her geldiklerinde muhakkak çiftliğe uğramaya devam etmektedirler. Salih Sural Bey çiftliğin kendine ait bölümünde altyapı eksiklerini yaz gelmeden tamamlamayı düşünüyor. Bu eksikler tamamlanınca dostlarına, yakın çevresine talep olduğu takdirde Kır Düğünü yapmak isteyenler için mekânlarını açacaklar. Sural Çiftliği eski bir mekân, tarihi bir mekân. Çiftliğin her gün bir çivisi düşüyor. Eğer eğilip o çiviyi alıp yerine çakmazsanız çiftlik yok olup gider. Sural Ailesi’nin yaşamları çiftlikle bir bütünlük
4
Sural Çiftliği
Taylan Köken
oluşturmuş. Çocukları ve torunlarının bu bütünlüğe sahip çıkmalarını umuyoruz. Böylece bu değerli mekân gelecek kuşaklara ulaşacaktır… Sural Çiftliğinde çekimi yapılan diğer yapımlar ise şöyle: Her Şeye Rağmen dizisi (2011 Avşar Film-ATV), Zeytin Tepesi dizisi (2014 MF Yapım-Kanal D), Şeref Meselesi dizisi (2014-2015 D Prodüksiyon-Kanal D), Familya dizisi (2016 TMC Yapım-Fox TV), Son Destan dizisi (2016 TRT), Ulak Filmi (2008- Avşar Film-Çağan Irmak), Ay Büyürken Uyuyamam Filmi (2011 –Şerif Gören), Ali Kundilli-2 Filmi (2016 Faruk Aksoy- Cem Gelinoğlu). Sural Ailesi’nin yalnız çiftlikleri değil Çamlık’taki evleri de uzun zamandır film ve dizi sektörüne hizmet vermektedir. Bu alımlı Çamlık evindeki yapımların bazılarını kısaca analım: Hayat Sevince Güzel filmi (1971 Ertem Eğilmez-Temel Gürsu), Kısrak filmi (1986 Zeki Kafalı- Ülkü Erakalın), Güneş Bu Tepeden Batar filmi (Oksal Pekmezoğlu), Oğlum ve Ben filmi (1993 Zeki Aydın –Oksal Pekmezoğlu), Yol Arkadaşım dizisi (2008-2009 Ilgaz Giritlioğlu –Çağan Irmak –Kanal D-Star TV). Dipnotlar: 1.Kurşun Yarası: 2003 yılı Avşar Film prodüksiyonu olan dizi ATV’de yayınlanmıştır. Dizinin ilk sezonunda Çökertme Türküsünün Halil Efesi, ikinci sezonundaysa bir Ege kasabasında yaratılan “Karapoşu” namlı kahramanın hikâyesi işlenmiştir. 2.Babam ve Oğlum: 2005 yılı Avşar Film yapımı olan film sessiz sedasız vizyona girdikten sonra 3,5 milyon seyirci toplayarak rekorlar kıracaktır. Filmin senaryosunu da Çağan Irmak yazmıştır. 12 Eylül darbesinde eşini kaybeden bir baba ölümcül hastalığa yakalanınca oğlunun bakımı için terk etmiş olduğu baba çiftliğine geri dönmek zorunda kalacaktır. Geçmişin hesaplaşması ve baba oğul ilişkilerini irdeleyen ulusal ve uluslararası birçok ödül alan başarılı bir filmdir.
Taylan Köken
5
Sural Çiftliği
Taylan Köken
GÖRSEL MALZEMELER
Sural Çiftliği Genel Görünüm
Sural Çiftliğinin Orijinal Taş Döşeme Avlusu
6
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Sural Çiftliğinin 1899 tarihli Yapım Tabelası
Çiftlikten Bir Ayrıntı
7
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Ali Sural, Çiftlik Ayrıntılarını Panoda Gösteriyor
Sural Çiftliğinin Yapısı Korunan Ev Bölümü
8
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Sural Çiftliğinin Ev Bölümündeki Antika Eşyalar
Napolyon Koltuk
9
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Babam ve Oğlum Filminin Unutulmaz Sahnelerinden Biri
Yönetmen Çağan Irmak’ın Vazgeçemediği Oyuncular
10
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Babam ve Oğlum Filmi Afişi
11
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Ulak Filminin Afişi
12
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Zeytin Tepesi Dizisinin Reklam Afişi
13
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Ay Büyürken Uyuyamam Filminin Afişi
14
Sural Çiftliği
Taylan Köken
Ali Kundilli-2 Filminin Afişi
15
Sural Çiftliği
Taylan Köken
16
Sural Çiftliği
Taylan Köken