ANKARA -EVREN
Taylan Kรถken
Sayfa 1 / 7
ANKARA -EVREN
EVREN İLÇESİ / ANKARA / GALATİA EVREN İLÇE MERKEZİ: EVREN İLÇESİNİN YERİ: Evren İlçesi, Ankara’ya 180km uzaklığıyla en uzak ilçelerinden biridir. Evren ilçesi zamanla gelişerek Şereflikoçhisar’dan ayrılarak ilçe statüsünü kazanmıştır. Tarihi İpek Yolunun geçtiği Evren İlçesi İlk Tunç Çağından beri iskân gören bir bölgedir.
EVREN KISA TARİHÇESİ: Evren İlçesi yeni kurulan bir ilçemizdir. Bölge olarak tarihi çok eski uygarlıklara gitmektedir. Evren İlçesi Şereflikoçhisar’a bağlı Çıkınağıl Köyünün zamanla büyümesiyle oluşmuştur. Çıkınağıl Köyü arazisi Hirfanlı Baraj gölünde kalınca, 1958 yılında Evren İlçesinin olduğu yere taşınır. 1963 yılında Çıkınağıl Kasabası Belediyesi oluşur. Çıkınağıl 1982 yılında Evren adını alır, 1990 yılında ise ilçe olması kabul edilir. Evren İlçesi tarihi incelendiğinde bu topraklarda Hititler, Asurlar, Romalılar, Persler, Frigler’in yaşadığı ve sonra Selçuklu ve Osmanlı Devletinin egemen olduğu görülmektedir. Evren(Çıkınağıl) Müslüman Türk nüfusuna 1500’lü yıllarda Osmanlı döneminde padişah II. Beyazıt zamanında açıldığı ve yaklaşık Temmuz 2015‘te 515 yıllık tarihe sahip olduğu sanılmaktadır. Bu yerleşim yerine Kafkas kökenli Çerkezlerin yerleştiği daha sonraki yıllarda Rus işgalinden kaçanların Doğu Anadolu‘dan gelerek yerleştikleri tespit edilmiştir.
Taylan Köken
Sayfa 2 / 7
ANKARA -EVREN
Evren(Çıkınağıl) merkezdeki nüfusun büyük bir kısmı Kahramanmaraş, Gaziantep yöresinden gelen aşiretlerden, İç Anadolu’dan Nevşehir yöresinden ve Doğu Anadolu ‘dan Erzurum ve Gümüşhane yöresinden gelenlerden oluşmuştur. Bu aşiretler köylerimizde Köleler Aşireti Torunobası ‘na; Şerefli Aşireti İbrahimbeyli ve Torunobası‘na; Kıyaslı Aşireti Yusufuşağı, İnebeyli, Cebirli, Altınbaşak‘a; Kortulu Aşireti İnebeyli, Cebirli, Yusufuşağı‘na; Çerkezler Evren merkez, Çatalpınar, Solakuşağı, Demirayak köylerine yerleşmişlerdir. Nüfus zaman içerisinde Türkmen boylarıyla kaynaşmıştır.
EVREN MERKEZ KALINTILARI: SEMİZBAĞI HÖYÜK: Semizbağı Höyük, Evren İlçesi, Merkezinin 2 km doğusunda Semihbağı Mevkiindedir. Semizbağı Höyük, Envanter sitesinde sadece Höyük olarak anılmaktadır. Höyük Evren İlçesinin 2km doğusunda, Evren-Sarıyahşi Yolunun kenarında Semizbağı Mevkiindedir. Höyüğün batısından Kızılırmak ile birleşen bir çay geçmektedir. Höyük 17,5m yüksekliğinde, 90m çapındadır. Höyüğün kuzey yönündeki eteğinde kaçak kazı izleri görülmektedir. Höyük üzerindeki çanak çömlek kırıntılarına göre höyük İlk Tunç Çağı ve Demir Çağında iskân görmüştür. Semizbağı Höyük 1998 yılı Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.
ILGIYER YERLEŞİMİ: Ilgıyer Düz Yerleşimi, Evren İlçesi, Merkezinden Sarıyahşi Köyüne giderken 3. km’dedir.
Ilgıyer Yerleşimi
Taylan Köken
Sayfa 3 / 7
ANKARA -EVREN
Ilgıyeri Düz Yerleşimi Roma Döneminde iskân görmüştür. Yerleşim üzerinde düzensiz olarak mezar taşları dikkati çekmektedir. Ilgıyer Mevkiinin batısında bulunan Asarkayası’nın kuzey ve kuzeydoğusunda Hirfanlı Barajı yer almaktadır. Yerleşimim yüz ölçümü yaklaşık 11.800 metrekaredir. Tarım faaliyetleri ve mezarlık alanı olarak kullanıldığın yerleşim tahrip olmuştur. Ilgıyer Yerleşimi 2010 yılı Koruma Kurulu kararıyla 3. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.
KARAKÜTÜK YERLEŞİMİ: Karakütük Yerleşimi, Evren İlçesi, Merkezi yakınında Karakütük Mevkiindedir. Karakütük Yerleşimi Sachihiro Omura tarafından yapılan İç Anadolu Yüzey Araştırmaları Projesi kapsamında 2003 yılında ziyaret edilen bir Düz Yerleşim yeridir. Karakütük Yerleşimi 180x300m boyutlarındadır. Toplanan seramik kırıntılarına göre Bizans Döneminde iskân gören bir yerleşimdir.
KÜÇÜKHÖYÜK TÜMÜLÜSÜ: Küçükhöyük Tümülüsü, Evren İlçesi, Merkezi yakınında Küçükhöyük Mevkiindedir. Küçükhöyük, Sachihiro Omura tarafından yapılan İç Anadolu Yüzey Araştırmaları Projesi kapsamında 2003 yılında ziyaret edilen bir Tümülüs’tür. Küçükhöyük Tümülüsü 62x79m ölçülerinde ve 9m yüksekliğindedir. Hangi dönemden kaldığı bilinmiyor.
Taylan Köken
Sayfa 4 / 7
ANKARA -EVREN
ÇATALPINAR KÖYÜ KALINTILARI: SIĞIRCIK KALESİ: Sığırcık Kalesi, Çatalpınar Köyünün 2,5km güneydoğusunda yer almaktadır.
Sığırcık (Çim) Kalesi Yörede Çim Kalesi olarak da adlandırılan kalenin Geç Bizans ve Osmanlı Döneminde iskân gördüğü düşünülmektedir. Sığırcık Kalesinin yamacında bir yayla gibi kullanılan evler bulunmaktadır. Kale diğer Evren yerleşimleri gibi Hirfanlı Barajının doldurduğu çanağı gözlemekteydi. KIZLAR KALESİ: Kızlar Kalesi, Çatalpınar ve Solakuşağı Köyleri arasındadır. Kale içindeki sarnıç dikkati çekmektedir. Bu kalenin Bizans Döneminde iskân gördüğü düşünülmektedir. SOLAKUŞAĞI KÖYÜ KALINTILARI: SOLAKUŞAĞI BİLGİLERİ: Solakuşağı Köyü Oğuz/Türkmen boylarının en büyüklerinden biri olan Avşar / Afşarların Solaklar kolu tarafından kurulmuştur. BÜYÜK HÖYÜK: Büyük Höyük, Solakuşağı Köyünün 4,5km kuzeydoğusunda Hirfanlı Barajı kıyısındadır.
Büyük (Ada) Höyük Taylan Köken
Sayfa 5 / 7
ANKARA -EVREN
Büyük Höyük, Hirfanlı Barajının içinde kaldığından Ada Höyük olarak da anılmaktadır. Höyüğün etekleri baraj sularıyla tahrip edilmektedir. Höyük 45x75 m boyutlarında, 10m yüksekliğindedir. Höyük eteklerinde duvar taşları görülmektedir. Bu taşların haricinde, Sachihiro Omura tarafından toplanan seramik parçalarına göre höyük Kalkolitik, İlk-Orta ve Son Tunç Çağı ve Demir Çağında iskân görmüştür. Büyük Höyük 1998 yılı Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.
TORUNOBASI KÖYÜ KALINTILARI: TORUNOBASI BİLGİLERİ: Torunobası Köyü Oğuz/Türkmen boylarının en büyüklerinden biri olan Avşar / Afşarların Torun kolu tarafından kurulmuştur. Şereflikoçhisar İlçesi sınırlarında Yeni Torunobası Köyü de vardır. TOKLU NEKROPOLÜ: Toklu Nekropolü, Torunobası Köyü Toklu Kale Tepesi üzerindedir. Toklu Kalesi Eski Torunobası Köyü yakınındadır. Toklu Kale Tepesi üzerindeki Nekropolis Alanı 2002 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.
Toklu Kalesi Tepesi
Taylan Köken
Sayfa 6 / 7
ANKARA -EVREN
KAYNAKÇA: 1-) www.envanter.gov.tr 2-) www.kulturvarliklari.gov.tr 3-) www.ankararehberi.com 4-) www.tayproject.org 5-) www.tr.wikipedia.org 6-) www.evren.bel.tr 7-) www.panoramio.com 8-) Sachihiro Omura -1991 Yılında İç Anadolu’da Yürütülen Yüzey Araştırmaları -10. Araştırma Sonuçları Toplantısı-1992 9-) Sachihiro Omura -2003-2006 Yıllarında İç Anadolu’da Yapılmış Olan Yüzey Araştırmaları -25. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:2 -2008 ÖZEL TEŞEKKÜR: Ankara üzerine araştırmalarıyla öne çıkan değerli insan Sayın Abdülkerim Erdoğan’a çalışmaları için teşekkür ederim. NOT: Bu dosya 2015 yıllarında www.arkeodenemeler.blogspot.com.tr adresinde yayınlamış olduğumuz maddelerin düzenlenmiş toplamıdır.
Taylan Köken
Sayfa 7 / 7