De Schakel november-december 2019

GC TEN NOEY

TUSSEN MENSEN, GEMEENSCHAPPEN EN CULTUREN

Nederlandstalig tweemaandelijks tijdschrift voor Sint-Joost-ten-Node, de Leopolds­wijk en de Noordoostwijk

5

NOVEMBER DECEMBER 2019

SINT-JOOST-TEN-NODE HELPT…

3

BINNENSHUIS

BRUSSEL HELPT DESIGN FOR EVERYONE

4-5 BINNENSHUIS

6

OVER DE VLOER

Véronique Craps

7 2

De Zondagen Paper Friends Open grafiekatelier Allez NL

DE BIB BELICHT

Marjolein Pottie

8

MENSEN VAN SINT-JOOST

Tatiana Wolska

2019

9 STADSBEESTJES

november december

10

De kruisspin

12

UIT DE TIJD

1919: het naoorlogse België – deel 1

AL WAT GROEIT

Van tijd tot tijd

GEHOORD IN TEN NOEY

14 COVER: UITSNEDE UIT FOTO VAN JULIE DE BELLAING GEMAAKT IN HET WASSALON VAN DOUCHEFLUX.

14-15 EROP UIT

Femma Sint-Joost - Brussel N.O. Davidsfonds

15

OP DE STOEP

16

KALENDER COLOFON

MET DE STEUN VAN

GC TEN NOEY MAAKT DEEL UIT VAN

BINNENSHUIS

BRUSSEL HELPT ‘Brussel Helpt’ is de jaarlijkse solidariteitsactie van BRUZZ in samenwerking met haar Brusselse partners. Dit jaar steunt Brussel Helpt de organisatie DoucheFLUX.

DOUCHEFLUX

DE GROOTSTE

DoucheFLUX wil mensen waardigheid, energie en

SPAGHETTISLAG TER

zelfvertrouwen geven, om grote en kleine stappen te zetten in het leven, de straat te verlaten of niet weer dakloos te worden.

WERELD

De organisatie bevordert de herintegratie van

Voor de twee keer doet Ten Noey mee aan “de

mensen in bestaansonzekerheid, dakloos of niet,

Grootste Spaghettislag ter Wereld”. In Ten

met of zonder papieren, van hier of van elders,

Noey kunnen 90 mensen aanschuiven voor een

dankzij een brede dienstverlening, gaande van de

vegetarische of veganistische spaghetti. Daartoe

mogelijkheid om te douchen kleren te wassen of

hanteert niet alleen Team Ten Noey snijmes en

te herstellen, tot juridisch advies en gebruik van

kaasrasp, maar ben ook jij welkom om vrijwillig de

computers en internet. DoucheFLUX biedt ook

handen uit de mouwen te steken.

een waaier aan activiteiten aan: sport, cultuur,

Wil je het enkel bij tafelen houden, reserveer dan

een radioprogramma,… En voor heel wat mensen

je plek en portie spaghetti op Brusselhelpt.be. De

is het vrijwilligersteam van DoucheFLUX een

integrale opbrengst van deze spaghettislag is voor

belangrijke stap richting herintegratie.

DoucheFLUX GC Ten Noey Zaterdag 30 november van 12 tot 14u.

TENTOONSTELLING

DESIGN FOR EVERYONE: EEN STAND VAN ZAKEN De publieke ruimte wordt steeds meer georganiseerd in functie van netheid en veiligheid. Maar wat betekent dat voor haar toegankelijkheid. De fotografen, Nadine Collart en Sophie Collette, onderscheiden de publieke ruimte open voor iedereen en de semi-publieke ruimte waar het gebruik aan regels wordt onderworpen. En dat vertaalt zich in typische ingrepen, die in deze tentoonstelling in beeld worden gebracht.

In het spoor van de gentrificatie wordt aan stadsrenovatie en -opwaardering gedaan. Er verrijst gedesigned straatmeubilair dat je er kan van verdenken dat het eigenlijk als bedoeling heeft om een bepaald “soort” mensen uit te sluiten. Zou het kunnen kloppen dat het straatmeubilair in de betere wijken er anders uitziet dan in de populaire stadsdelen?

De tentoonstelling laat het aan u over om te kijken en daarover te oordelen. In elk geval zal je de beelden wel herkennen, en kan je er zelf nog een paar voorbeelden aan toevoegen.

GC Ten Noey Van maandag 18 november tot zaterdag 30 november Productie: vzw ArtiCulE

3

BINNENSHUIS

DE ZONDAGEN ONTBIJTFILM 1 IN AXIMAX

ONTBIJTFILM 2 IN TEN NOEY

No-No is geen gewone naam. Zeker niet voor een

“De meeste kinderen komen uit de buik van hun

vogelbekdier dat altijd “ja” zegt, vooral wanneer zijn

moeder. Ik kom uit het vliegtuig.” Koos komt uit Peru,

vrienden vragen om mee op avontuur te gaan. Als

maar doet zijn best om op zijn oer-Hollandse vader te

“wortelman” maakt No-No reclame voor wortelijsjes.

lijken. Wanneer hij ontdekt dat hij eigenlijk indiaan is,

Een mislukte maanreiziger krijgt dankzij hem weer een

doet hij er alles aan om een échte indiaan te zijn. Een

goed humeur. Zelfs wanneer een regenbui het dorp

grappige en gevoelige film over adoptie, indentiteit

onder water zet, betekent dat voor No-No en zijn

en familie. Wat gebeurt er wanneer je voor het eerst

gekke vriendenclub het begin van een nieuw avontuur.

beseft dat je anders bent?

DE AVONTUREN VAN NO-NO (3+)

DE INDIAAN (6+)

No-No en zijn bende gezellige vrienden nemen je mee

4 2019

op reis, van de ruimte tot in de woeste zee.

Aximax

GC Ten Noey

3 november

1 december

november december

Ontbijt om 9u / Film om 10u | Kind film: € 2 / ontbijt: € 2Volwassene: film gratis / ontbijt

Het Huis van het Nederlands organiseert voor de tweede keer deze dag vol oefenkansen Nederlands. Dat gebeurt in samenwerking met tientallen partners, ook met Ten Noey en Bib Joske. In Brussel-centrum vindt die dag een variatie aan creatieve, sportieve en andere activiteiten plaats. Nederlands oefenen kan dus ook zo. En je maakt kennis met het rijke Brusselse aanbod waar je nadien verder kan aan deelnemen.

Ten Noey en de bib organiseren een workshop rond poëzie en drukken, geïnspireerd door gedichten als Boem Paukeslag of Zeppelin.

Cinema Palace Donderdag 28 november van 14u30 tot 16u Info: https://www.huisnederlandsbrussel.be/alleznl

PAPER FRIENDS PAPIERSCHEPPEN Papierscheppen is een proces boordevol traditie.

Carlos Carrasco mengt deze traditie met moderne technieken en legt de focus op recyclage. Als deelnemer kan je dan ook materiaal meenemen dat je graag een nieuw leven wil geven. Bvb: vezels van planten en zelfs plastic. Samen met hem leer je in 3 momenten zelf papier maken en proeven van de kunst. Het eindproduct is geschikt voor druk- en schilderwerk.

GC De Linde (Haren) Van dinsdag 5 tot 19 november van 18u30 tot 21u30 Deelnameprijs: â‚Ź 55

BOEKBINDEN In dit atelier proef je van de diverse kunsten en stadia van het boekbinden. Luc Van Thielen, die het atelier begeleidt, koestert een grote liefde voor dit ambacht en deelt graag zijn kennis. Zelf maakt hij deel uit van de boekbindersclub in GC Kontakt. Na het proeven en kijken is het aan jou. Je leert een boekje maken met losse bladen en lijm. Je gaat met je eigen boek naar huis.

GC Everna (Evere) Van dinsdag 26 november tot 10 december van 18u30 tot 21u30 Deelnameprijs: â‚Ź 55

OPEN GRAFIEKATELIER Iedereen die tijdens Paper Friends of elders ervaring opdeed met grafiek en met drukken is welkom om zelfstandig en met het drukmateriaal in het kelderatelier aan de slag te gaan.

Maaike Beuten kan je bijstaan met raad en daad.

Spring gewoon binnen, kijk en bespreek wat mogelijk is.

GC Ten Noey Op dinsdag van 18u30 tot 21u30 vanaf dinsdag 5 november.

OVER DE VLOER

VÉRONIQUE CRAPS Craps naam Véronique voornaam

in het contact met jezelf én met anderen. Emotionele belevingen die (nog) niet in woorden uitgedrukt kunnen

35 leeftijd

om weten is dat muzikale voorkennis geen vereiste is.

Sint-Joost-ten-Node gemeente tekst en fotobewerking © Ziggy Vendemmia

2019

voor velen zinvol zijn. Via muziek kan je stilstaan bij jezelf,

V geslacht

40 schoenmaat

6

Voor wie kan muziektherapie zinvol zijn?

Muziektherapie draagt bij aan persoonlijke groei en kan

Mortsel (Antwerpen),

worden, krijgen vorm in muzikale improvisaties. Belangrijk Mensen die niet muzikaal geschoold zijn, improviseren vaak met een grote openheid en spontaniteit omdat ze zich minder gebonden voelen aan de ‘regels van de muziek’.

Bij welke concrete doelgroepen kan muziektherapie ingezet worden?

november december

België land van oorsprong

Muziektherapie kan een belangrijke ondersteuning

Nederlands taal van het interview

ontwikkelingsstoornissen, een verstandelijke en/

bieden bij depressie, persoonlijkheidsmoeilijkheden, of fysieke beperking, gedragsproblemen, psychose, dementie, rouwverwerking, trauma, angst of stress.

24 september 2019 datum

Hoe krijgt muziek invulling binnen je professionele leven?

Ik werk deeltijds als muziektherapeute in een woonzorgcentrum bij volwassenen met een ernstig meervoudige beperking, niet-aangeboren hersenletsel

Dag Véronique, kan je beschrijven wat je als

en/of degeneratieve ziekte. Hiernaast werk ik als

muziektherapeute bij ons doet?

muziekleerkracht in het kunstonderwijs. Ik leer kinderen

Sinds september geef ik in gemeenschapscentrum Ten

dwarsfluit spelen en geef muziekles aan een groepje

Noey individuele sessies muziektherapie aan kinderen,

anderstalige nieuwkomers. We zingen in alle talen!

jongeren en volwassenen. Tijdens zo’n sessie spelen we samen muziek. We improviseren. Dat wil zeggen dat

Ik voel een boeiende samenwerking met Ten

we zonder partituur onze eigen muziek laten klinken.

Noey ontstaan…

Muziektherapie is een non-verbale psychotherapie.

Ik zou nu en dan op zondagnamiddag een

We vertrekken vanuit de muziek, maar kunnen nadien

muziekworkshop geven die openstaat voor alle leeftijden.

spreken over wat geklonken heeft én over de ervaring van

Het wordt een moment van samenzijn over generaties

het samenspelen.

heen, via muziek. Een bevriend muzikant en SintJoostenaar verwoordt het zo mooi: ‘le plaisir est dans le

Ik ben nieuwsgierig. Welke instrumenten

partage’.

bracht je mee naar Ten Noey?

Ik kan dat alleen maar beamen. Muziek verbindt.

Een piano, een drumstel, verschillende gitaren, conga’s en nog andere kleinere percussie-instrumenten. Naast het actief spelen, kunnen we ook samen naar muziek luisteren.

DE BIB BELICHT

Tekst + foto’s: © Simon Vandersmissen

TRAM BXL MET MARJOLEIN POTTIE. In november gonst het in heel de stad van verhalen, en ook Bib Joske doet z’n duit in het zakje voor de Voorleesweek: zaterdag 16 november vertellen mama’s, papa’s, vrienden, vriendinnen in de taal van hun keuze op de Verhalencarrousel (10u – 13u). Diezelfde namiddag rijdt voor het eerst een verteltram door Brussel, tussen de Koninklijke Sint-Mariakerk en het station van Schaarbeek.

Assia

Hou de website van Bib Joske in de gaten voor de precieze vertrektijden.

Met welke verhalen doorkruisen we Brussel? Dat blijft nog een verrassing. Maar we kennen alvast één reiziger: auteur en tekenares Marjolein Pottie, die Brussel prachtig verbeeldde in het kijk- en zoekboek Tram BXL.

7

Tram BXL wemelt van de personages en de details. Ik herkende de visgraat van Bonom aan het kanaal, maar wat heb je er nog in verborgen?

Het boek kwam uit in 2010 en sindsdien is er veel veranderd, verdwenen zelfs, zoals dat werk van Bonom, zoals het oude bord van de circusschool bij Thurn & Taxis, het kunstwerk bij het Klein Kasteeltje. Bij de Beurs

Wie is je favoriete personage uit je andere

verzon ik een betoging die pleitte voor meer groen, en

werk ?

nadien heb je daar Picnic the streets gehad. Nu wordt

Dat is vanzelfsprekend het meest recente, de ijsbeer

de straat getransformeerd tot voetgangerszone. Enkel

uit De ijsbeer en de nacht, met Bouke Billiet als auteur.

het Justitiepaleis staat nog in de steigers, al zijn die

Op uitnodiging getekend in een klein, afgelegen rood

ondertussen gerenoveerd.

huisje in Zweden, dat ook in het boek voorkomt. Ik kon er

Ik sta er ook in, op twee pagina’s, met m’n gezin. Tip: m’n

werken in afzondering, en wandelen.

dochter speelt viool... Haar knuffel kwam terecht tussen een hoop vuil in de Marollen – ze was beledigd !

Hoe belangrijk zijn verhalen voor kinderen?

Er zitten nog ‘echte mensen’ in het boek, vrienden van me,

Mijn kinderen heb ik véél voorgelezen, elke avond drie

misschien herkenbaar voor wie achterin hun getekende

verhalen, en de ergste straf was: geen verhaaltjes

abonnementen raadpleegt.

vandaag. Met een moeder die in de bib werkte, ben ik opgegroeid tussen boeken, en ik kan me geen wereld

Welke verhalen over onze stad moeten nog

zonder boeken voorstellen.

verteld worden ?

Ik zou graag een boek tekenen over de Brusselse markten, die zo verschillend zijn. Je hebt biomarkten, de markt aan de slachthuizen, de rommelmarkten, die ik alweer kan bevolken met al die mensen die onze stad

Meer over de Voorleesweek in Brussel: https://brusselsebibliotheken.bibliotheek.be/ brusselsreadsaloud

rijk is. Ook met zij die hun markt doen na afloop van de markt, met wat overblijft.

Hou website en Facebook in de gaten voor meer activiteiten via www.sint-joost-ten-node.bibliotheek.be & Facebook.com/bibJoske Op zaterdag om 12u vertellen we verhalen. Elke eerste zaterdag van de maand in het Nederlands en in het Frans.

Wil je trouwens zelf komen vertellen, in de taal die jij kiest? Kom dan langs, bel ons via 02 201 00 97 of schrijf via bibliotheek@sjtn.brussels

MENSEN VAN SINT JOOST

Tatiana Wolska Foto: © Simon Blackley – simonblackley.com

8 2019

Tatiana Wolska is van Poolse komaf. Op haar twintigste verhuisde ze naar Nice om er een opleiding te volgen aan de Académie des Beaux Arts. Frankrijk was voor haar op dat moment het walhalla van de beeldende kunst. Daar werden de bakens uitgezet. Na 10 jaar in het relatief rustige Nice, tussen de bergen en de zee, koos ze voor het hectische Brussel, waar ze sinds drie jaar woont. Zij het dat ze ook hier, in Sint-Joost-ten-Node, uiteindelijk terecht kwam in een eiland van rust: Ateliers Mommen.

november december

Een klein jaar geleden stapte ze binnen in Winterwoninkje,

“Dat tekenen voelt als huishoudelijk werk, routineus en

in de buik van de walvis. “Pas mal” was haar ietwat zuinige

zonder erbij na te denken. Mijn handen zijn op dat moment

commentaar. Ze stelde zich voor als kunstenaar en dat ze

een automatisch verlengstuk van mijn hersenen.”

ook vaak met recupmateriaal werkt. Een paar maanden

De keuze voor Brussel viel drie jaar geleden omdat ze hier

later dook ze op in Bruzz, naar aanleiding van een instal-

op een opener mentaliteit hoopte dan in Nice. Het feit dat

latie die ze had gebouwd in Mommen, met recuphout. In

ze in haar artistieke parcours steeds meer ruimte maakt

de zomer passeerde ze even in het Sint-Franciscuspark.

voor architecturale sculpturen waarvan er in Bordeaux

En van 6 november tot 14 december exposeert ze in de

binnenkort dus effectief één zal bewoond worden vindt

inkomhall van de bib, oa met constructies opgetrokken uit

hier zijn oorsprong. In deze dense stad voelt ze de nood

recuphout van Bouwen aan de Zomer. Ooit moet het tot

aan kleine structuren waarin mensen zich af en toe even

een samenwerking komen denken we dan.

kunnen terugtrekken, of van waaruit ze kunnen kijken naar de omgeving. Niet zonder fierheid dat ze vertelt dat ze

Als je haar naam Googelt vind je zo’n lange lijst met solo-

onlangs in een publicatie voor het eerst “kunstenaar/archi-

en groepstentoonstellingen in gerespecteerde galeries en

tect” genoemd werd.

musea, dat je je erover kan verbazen dat haar volgende tentoonstelling zal plaatsvinden in de bib van Sint-Joost,

Wat de expo in de bib precies zal worden weet ze op het

of all places. Daarop zegt ze vlakaf dat ze het gehad heeft

moment van het gesprek, nauwelijks een maand voor de

met het kunstwereldje: mondain, deadlines, beurzen,

opening nog niet. “Ik wil misschien iets doen met tekenin-

werken in opdracht, verkoop, marktwaarde,… “Het begon

gen van kinderen over verdraagzaamheid of iets over de

aan mijn gevoel van vrijheid de vreten. En dat weten de

plaats van de vrouw in de samenleving. En eigenlijk zou

galeristen waarmee ik werk ook. Ik laat me niet meer in een

ik de tentoonstelling het liefst met een groep kinderen

keurslijf wringen.” Dat brengt haar voor heel verschillende

opbouwen.” Het lijkt mij toch nodig om daar nu een redelijk

projecten op heel verschillende plaatsen.

duidelijk beeld over te hebben, maar haar bezorgt de wei-

Zo werkte ze in juli met een groepje jongeren in een

nige tijd nauwelijks stress. “Het komt wel goed.” Loop dus

jeugdbuurthuis in Nice waar ze de boel op een week tijd

even binnen in de bib, dan merk je het zelf.

ombouwden tot “hun” plek. Even later nam ze deel aan een groepsexpo in Bretagne met een imposante in situ-installatie. Ze besprak in Bordeaux een opdracht omtrent “structures habitables”, een constructie die effectief bewoond zal worden en nu was ze net terug uit Orléans waar ze aan de slag ging met een groep architectuurstudenten. Tussendoor brengt ze weekdagen en slapeloze nachten thuis door met tekenen, tekenen, tekenen.

STADSBEESTJES

DE KRUISSPIN De herfst laat zich de laatste dagen voelen met gure wind en gietende regen, maar als er dan een zonnetje door de wolken breekt en al die herfstkleuren doet schitteren, dan kan je alleen maar concluderen dat de natuur tijdens dit seizoen misschien wel op haar mooist is…

Het is nu ook de ideale tijd om de kruisspin en haar ingetekst © Lieselotte Vervoort

nieuze web te bewonderen, zeker ‘s morgens of na een regenbui, als honderden druppeltjes het web op een kostbaar juweel doen lijken.

De kruisspin is één van onze algemeenste spinnen en is ook heel vaak in de stad te vinden.

Rond deze tijd van het jaar vallen deze spinnen ons op omdat ze pas tegen het einde van de zomer volgroeid zijn.

9

Het vrouwtje kan zo’n 18 millimeter groot worden (poten niet meegerekend), dat is een stuk groter dan het mannetje dat maximum 8 tot 10 millimeter groot wordt.

Het achterlijf van het vrouwtje is tijdens de herfst dikker omdat ze dan eitjes draagt. Die worden aan het einde van de herfst afgezet in een gesponnen eicocon.

Zodra de lente aanbreekt komen tientallen tot honderden kleine spinnetjes uit die cocon tevoorschijn. In het begin blijven ze nog dicht bij elkaar, tot ze hun eigen weg gaan door zich te laten meedrijven met de wind, tot honderden meters ver. De spinnetjes zijn op dat moment nog maar een paar millimeter groot.

Gedrag De kruisspin leidt een solitair leven maar is niet schuw.

De natuurlijke vijanden van de kruisspin zijn vooral vogels

De vrouwtjes zitten meestal in het midden van hun web

en bepaalde soorten sluipwespen maar de grootste vijand

en lopen pas weg als er echt gevaar dreigt. Dat web kan

is zoals altijd... de mens.

maanden op dezelfde plaats blijven hangen.

De mannetjes leiden een meer zwervend bestaan. Ze gaan

Je moet nooit zomaar het web van een spin vernielen. Zij

aan het einde van de zomer op zoek naar een vrouwtje om

moet dan een andere plaats gaan zoeken om een web te

te paren. Zoals bij de meeste spinnen is dit ook voor het

maken en dat maakt haar erg kwetsbaar voor vijanden.

mannetje van de kruisspin een hachelijke onderneming!

Mevrouw ziet hem weleens aan voor een prooi, en zeker

Spinnen zijn nuttig en hebben een belangrijke plaats in het

als ze honger heeft kan het mannetje maar beter maken

ecosysteem.

dat hij snel wegkomt!

Wielweb De kruisspin besteedt een groot deel van haar leven aan het maken en herstellen van haar web. De wielvorm van het web is ideaal om veel en grotere insecten te vangen.

Ook opvallend is dat de spin bij het herstellen van haar web, delen van het oude web opeet. Het is namelijk erg voedzaam.

In plaats van ze te verjagen, kan je maar beter bewondering hebben voor deze ingenieurs van het dierenrijk met hun kunstig gemaakte webben!

UIT DE TIJD

1919: HET NAOORLOGSE BELGIË

2019

tekst: © Jos Laporte

10

(DEEL 1)

november december

EVENTJES TERUG NAAR 1918 In november 1918 verbleef koning Albert I op het kasteel van Caloen te Loppem. Hier bracht hij een regering op de been onder leiding van Léon Delacroix (° Sint-Joost-ten-Node 27 december 1867). Op 11 november werd de wapenstilstand getekend. In Brussel hing de rode vlag uit aan de ministeries en het Kommandantur. Duitse soldaten trokken door de straten van Brussel, zwaaiend met rode vlaggen, een totale chaos. Op het Rogierplein werd door Duitse soldaten geschoten op hun officieren, wiens epauletten werden afgerukt. Volgens de Duitse soldaten was dit niet de oorlog van het Duitse volk, maar van de keizer en zijn officieren. Op dezelfde 11 november ontving koning Albert I de Spaanse diplomaat Pedro Saura, de liberaal Paul-Emile Janson en de socialist Edward Anseele, die de koning kwamen informeren over de toestand te Brussel en het binnenland. Na Brugge en Gent deed koning Albert I op 22 november zijn Blijde Intrede te Brussel. Het normale leven herstelde zich. Op 4 december 1918 verscheen het eerste nummer van het dagblad “De Standaard”. De oorlogslittekens waren zwaar, alsook het wantrouwen tegenover de Duitsers. Het leven zou nooit meer worden wat het geweest is.

DE OORLOG HEEFT ZIJN TOL GEËIST

Vele families waren getroffen door het verlies van hun

51000 Belgische slachtoffers. Dat is de trieste balans

echtgenoot, vader of zoon. Het waren treurige en droevige

van vier oorlogsjaren. In 1914 telde het Belgisch

tijden.

BALANS VAN DE OORLOGSSCHADE

leger 180000 manschappen, maar dat cijfer

Het belangrijkste werk na de wapenstilstand

liep snel op naar 380000. Daarvan

was de opmaak van de materiële

sneuvelden er 28000 op het slagveld.

oorlogsschade. De grootste schade

14000 Officieren en soldaten stierven aan een ziekte of werden

werd vastgesteld in Leuven,

als vermist opgegeven. Daarbij

Namen, Dinant en Charleroi en

moet men nog eens 6000

de omgeving rond het slagveld

burgers tellen, die de eerste

van de IJzer. 72000 woningen

maanden sneuvelden en

werden verwoest. De landbouw

3000 die hun deportatie niet

werd zwaar getroffen door het

overleefden.

verdwijnen van de veestapel

De oorlog zorgde ook voor

en de eerste oogst was zwaar verlieslatend.

een sterke daling van het

Van de 4370 km spoorlijnen die

geboortecijfer. De laatste twee oorlogsjaren eisten een

in 1913 bestond, werden 1000 km

grote tol. Door een gebrek aan

vernietigd. 350 bruggen moesten opnieuw gebouwd worden. Zuiver

brandstof en verwarming overleden

verlies: 3500 miljoen frank. Er werd een

vele mensen aan een longontsteking.

koning Albert I fonds opgericht om fondsen

In het voorjaar van 1918 brak de “Spaanse griep” uit, een ziekte van wereldformaat, met miljoenen slachtoffers.

te verzamelen, om noodwoningen in hout te

H e n d r ik B o r g in o n

bouwen. In het museum “In Flanders Field” te Ieper en het museum in Passendale kan men een noodwoning bekijken.

HERDENKING VAN DE GESNEUVELDEN en HULDE AAN DE OUDSTRIJDERS

Node, met een hoog torengebouw op de hoek van de Sterrenkundelaan en de De Bériotstraat, tegenover het gemeentehuis.

Overal in het land waren er

strijders. Oud-strijdersverenigingen

BELASTINGSHERVORMING: BELASTINGEN OP HET INKOMEN

werden opgericht. Monumenten ter

Op 19 oktober 1919 werd onder

herdenking van de gesneuvelden

druk van de B.W.P. (Belgische

werden in alle dorpen en steden

Werklieden Partij) een belangrijke

opgericht en nieuwe straatnamen

belastingshervorming doorgevoerd.

werden dikwijls vernoemd naar een

Het oude belastingssysteem,

gesneuvelde. Ook Sint-Joost-ten-

gebaseerd op externe criteria als

Node herdacht zijn gesneuvelden

rijkdom, werd vervangen door

en verwelkomde haar oud-

een progressieve belasting op het

strijders op 12 oktober 1919. (zie

aangeven van het gecontroleerde

afbeelding) Het monument voor

inkomen. Bovendien werd bepaald

de gesneuvelden, een werk van

dat de indirecte belastingen in

Guillaume Charlier, werd op 21 juli

geen geval meer dan 33 % van de

1920 voor het gemeentehuis door

totale belastingsinkomen mochten

herdenkingen van de gesneuvelden en huldeceremonies voor de oud-

burgemeester Henri Frick plechtig ingehuldigd.

bedragen.

EEN ZWARE OPDRACHT

OPRICHTING VAN DE “FRONTPARTIJ”

De regering van Leon Delacroix stond voor een

In februari 1919 besloten enkele Vlaamse oudstrijders

moeilijke opdracht. België bezat één miljoen werklozen,

uit de ‘Frontbeweging’ de Frontpartij op te richten, een

een gedeeltelijk verwoeste industrie, een ontwricht

Vlaamse onafhankelijke partij. De oprichters waren

spoorwegnet en een lege schatkist. Daar kwam nog bij

o.m. de jonge Brusselse advocaat Hendrik Borginon

dat de vorige regering in Le Havre de munt gedevalueerd

(Pamel 1890 – Brussel 1985) uit de Noordoostwijk en

had. Bovendien zullen de oorlogsslachtoffers moeten

Adiel Debeuckelaere, een Gentse onderwijzer. Beiden

vergoed worden en de ruïnes weer heropgebouwd. Het

werden later voorzitter van de IJzerbedevaarten.

geld voor de heropbouw moest in het buitenland geleend

Hendrik Borginon was tussen de twee oorlogen een

worden. En wanneer zouden de Duitse herstelbelastingen

bijzonder actief Vlaams-nationalistisch politicus voor de

ter beschikking zijn? De eerste regering Delacroix (Loppem)

Frontpartij en later van het V.N.V. (Vlaams Nationalistisch

viel reeds op 17 november 1919, een tweede regering

Verbond). De Frontpartij was voorstander van een

Delacroix kwam tot stand op 2 december 1919.

staatshervorming, waarbij beide taalgemeenschappen over een werkelijke autonomie zouden beschikken.

NATIONALE MAATSCHAPPIJ VOOR KREDIET AAN DE NIJVERHEID

Een politiek beeld dat vandaag realiteit is.

Op 2 juni 1919 werd door de Nationale Bank de Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid opgericht.

Deze instelling werd enkele decennia geleden toegevoegd aan de Fortis-Bank en bestaat nu nog onder de naam “Fintro”. De taak van de NMKN bestond er in om voorschotten te verlenen aan de zwaarst getroffen industrie en om de oorlogschade te herstellen. Het beginkapitaal bedroeg 25 miljoen en kwam uit de reserves van de Nationale Bank. Eind XXste eeuw was de hoofdzetel van de NMKN gevestigd te Sint-Joost-ten-

Jos LAPORTE Voordracht uitgesproken op de Algemene Vergadering van het Davidsfonds Sint-Joost-ten-Node / Brussel Leopoldswijk op vrijdag 20 september 2019, in het “G.C. Ten Noey”.

Volgende maal: 1919 – HET NAOORLOGSE BELGIË (deel 2)

11

AL WAT GROEIT

VAN TIJD Of hoe tijdreizen stof tot nadenken geeft over hoe het leven dat we nu leven verschilt met vroeger en toch ook weer niet. van het Parthenon en de piramides en zo verder terug Even terug bezocht ik het Neolithisch dorp Skara Brae

tot je dus in het steentijdperk belandt. Dat alleen al is

op Mainland, het grootste van de Orkney eilanden.

best impressionant. De weg die het mensenras heeft

Samen met Maes Howe (een grafheuvel), de Stones

afgelegd in tegenwijzerzin.

of Stenness (stenen cirkel bekend als de cirkel van het

12 2019 november december

leven) en de Ring of Brodgar (stenen cirkel van de dood)

De nederzetting is ruim 5000 jaar oud. De gemeenschap

behoort Skara Brae tot de Werelderfgoedlijst.

die er leefde behoorde vermoedelijk tot de groep

Het dorpje heeft eeuwen onder het zand gelegen en

bouwers van Stonehenge. Er bevindt zich een

is daarom een van de best bewaarde prehistorische

soortgelijke, kleinere, maar nog oudere stenencirkel die

nederzettingen in Europa. In 1850 heeft de wind tijdens

nu onder de waterspiegel van Scapa Flow is verdwenen.

een zware storm het dorp van onder de heuvel van

(U weet wel, de baai waar na de 1ste Wereldoorlog de

zand en gras geblazen. Het pad er naar toe loodst je

Duitse oorlogsvloot voor anker ging en de bemanning

door de eeuwen heen en begint bij de landing van de

zelf 52 schepen kelderde omdat ze niet in Britse handen

eerste mens op de maan, men schrijve 1969. Zo stap

zouden vallen).

je terug in de tijd en passeer je bijvoorbeeld de bouw

Tekst: Kaatje Van Hemelrijck

TOT TIJD Er zijn ongeveer 10 wooneenheden te bezoeken die

De televisie van toen was het weids uitzicht over de

allen even groot zijn. Heel democratisch, iedereen gelijk.

woeste Atlantische Oceaan. De bijhorende wind polijst

De huizen staan met elkaar in verbinding door stenen

en puurt nog steeds alle gedachten. De huizen waren

gangen. De daken zijn verdwenen. Het is gissen maar

verbonden, dus mensen hadden vrede met elkaar en

ze konden zijn gemaakt van hout, balein, huiden, turf,

respecteerden elkaar al zal er af en toe wel eens een

zeewier of stro. Alles is opgebouwd te midden van

gezonde discussie zijn geweest mag ik hopen. Zoals mijn

hopen afval wat stabiliteit gaf en ook isolerend werkte.

vader placht te zeggen: daar waar er geen rook uit de

Alle eenheden zijn gebruikt voor bewoning behalve twee

schouw komt, wordt er niet geleefd…

die hiervan lijken af te wijken. Huis 7 zou een rituele

Ik weet dat ik niet mag romantiseren want op je 35ste

functie hebben gehad: er zijn graven gevonden, het huis

was je waarschijnlijk tot op de naad versleten en stond

is rijkversierd en ook af te sluiten langs buiten. In huis 8

je krom van de reuma en/of artrose, vochtig en kil als

zijn geen meubels aanwezig en het lijkt een werkplaats

het weer daar meestal is. Als je een breuk opliep, had

voor het maken van gereedschap te zijn geweest. De

je ongetwijfeld pijn voor de rest van je dagen en werd je

steentijdcultuur op Orkney was verbazend verfijnd.

minder bruikbaar voor het werk dat diende verricht te

13

worden om een gemeenschap van pakweg 40 mensen Het meubilair was nog aanwezig. Je ziet kasten gemaakt

van al het nodige te voorzien. En nog wel meer van

uit steen, met laden waar de mooi met runenachtige

dat… Men denkt dat de bewoning van dit dorp gestopt

lijntjes versierde lampenpitten moeten hebben

is door het voeren van handel. De ene werd rijker dan de

opgestaan samen met het huisraad. Alles toen nog in

andere en daar stopte dus het iedereen - gelijk principe

kleur. Archeologen vonden er spelden uit ivoor, touw van

en begon de teloorgang.

heide, stenen ballen in verschillende vormen en rode

Een hele namiddag heb ik er vertoefd en ik hoorde

oker. Overal is er een haard, centraal in het midden van

mijn reismaatje zeggen: weet ge kaatje, ik zie u hier

de leefruimte, zoals de Leuvense stoof vroeger bij onze

precies wel wonen...Hij heeft ook wel een goeie portie

grootouders. Iedereen verzameld rond de pot op ’t vuur.

verbeelding.

De bedden van steen gespreid waar je zo letterlijk onder de wol kon kruipen. Dicht in de buurt was de plaats

Ik wou er u over vertellen en niet in het minst omdat het

voorzien waar de dieren ’s nachts verbleven. Mens en

jaar op zijn einde loopt en dit langs deze kant van de

dier samen warm, veilig en beschut binnenshuis. Een

wereld nogal dikwijls samengaat met luxe en overdaad

stenen bak in de bodem uitgegraven was de plaats om

op (te)veel vlakken. De eenvoud van wat ik op Orkney

de levende vangst uit de zee vers te houden. De koelkast

zag staat zo haaks op wat we er hier zo dikwijls van

van toen. Ze aten graan, rund en schaap. Verzamelden

bakken.

weekdieren, eieren en slakken. Bijzonder was dat de toiletten in de huizen waren aangesloten op een riool

Hergebruiken – doorgeven – ruilen – geef wat je kan,

(de oudste toiletten in de wereld).

neem wat je nodig hebt. Onze geefkast woorden zijn van alle tijden en behoren mijns inziens ook tot de

Mijn verbeelding zag daar lachende, spelende kinderen.

ingrediënten van het leven zoals het in Skara Brae moet

De grootmoeder in mij hoorde af en toe ook eentje

zijn geweest.

hadden wat nodig was om een gelukkig leven te leiden.

Kortom, het gaat over u en mij maar dan in een andere

Zij hadden geen te grote kamers in veel te grote huizen,

tijd en het heeft me ontroerd. Meer dan ik had kunnen

volgestouwd met hebbedingen en alle soorten… laat

vermoeden. De essentie van ‘leven’ staat op mijn

ons eerlijk zijn....brol.

netvlies gebrand. ggy vendemmia

schreien uiteraard. Ik verbeeldde me mensen die alles

FEMMA SINT-JOOST –

GEHOORD IN TEN NOEY

BRUSSEL N.O. GREVELINGENSTRAAT 20

2019

Tekst: Josee Schwind Kneepkens

14

1000 BRUSSEL OPEN DEUR Voor wie zin heeft in een gezellige babbel en een kopje koffie, of voor wie meer wil weten over onze activiteiten van de komende maanden, is er onze maandelijkse “Open Deur” op dinsdag 5 november en

“MOENIE DIE BOBBEJAAN AGTER DIE BULT GAAN HAAL.” Zuid-Afrikaans gezegde, over het belang van geheimen bewaren, over dingen vertellen die eigenlijk hadden moeten verzwegen worden, óf een weetje dat op dat moment niet van toepassing was.

Shilemeza Prins

dinsdag 3 december om 14u in ons lokaal: Grevelingenstraat 20. Meer inlichtingen bij

november december

Josee Schwind-Kneepkens via 02 734 08 68 of josee.kneepkens@skynet.be WANDELEN Op zondag 17 november voorzien we in de namiddag een wandeling.

Waar naartoe? Dit is nog even een vraagteken. Zin om mee te wandelen of ken je een toffe wandeling van +/- 5 km en wil je die met ons delen, laat dan iets weten aan Josee Schwind-Kneepkens of aan Mia Peters-Van Bastelaere.

BLOEMSCHIKKEN Op maandag 16 december workshop “Bloemschikken” om 14u in ons lokaal, Grevelingenstraat 20.

Met de eindejaarsfeesten in het verschiet gaan we samen aan de slag voor een mooi zelfgemaakt bloemstuk.

Voor meer inlichtingen over materialen en inschrijving kan je terecht bij Mia PetersVan Bastelaere via 02 230 76 43 of m.vanbastelaere@gmail.com Iedereen is welkom op onze activiteiten !!

‫مايألا نم موي يف لتقأ امدنع‬ ‫ىلع يبيج يف لتاقلا رثعيس‬ ‫مالسلا ىلإ ةدحاو رفسلا ركاذت‬ ‫ىلإ ةدحاو رطملاو لوقحلا ىلإ ةدحاو‬ ‫لمهتال نآ كوجرأ رشبلا رئامض‬ ‫نآ كوجرأ زيزعلا يلتاقاي ركاذتلا‬ ‫رفاست‬ Syrische overpeinzing, fonetisch: “eindama aqtul fi yawm min al’ayam sayuethir alqatil fi jibi ealaa tadhaakur alsafar wahidat iilaa alsalam, wahidat iilaa alhouqoul walmatir, wahidat iilaa damaa-ir albashar urjouk an lathmil altadhakur yaaqatili aleaziz ‘urjouk an tasaafir.”

Vertaling: “De dag dat ik gedood word, zal de moordenaar drie reisbiljetten vinden in mijn zak: één naar de vrede, één naar de zangen en regen en één naar de gewetens van de mensen. Oh mijn moordenaar, Ik hoop dat je de reisbiljetten niet zal verwaarlozen, ik hoop dat je zal reizen.”

Buchra Drdikhi

Het bezoek bestaat uit twee delen: een lezing “Meet the Master” die ons inwijdt in details en anekdotes over de tentoongestelde werken. Nadien kunnen we dan op eigen tempo met die uitgebreide kennis de

De Wereld van Bruegel in zwart-wit

prenten bekijken.

Het Davidsfonds Sint-Joost-ten-Node/Brussel Leopoldswijk organiseert een bezoek aan de

Zaterdag 23 november 2019 om 15u

tentoonstelling “De Wereld van Bruegel in zwart-wit”

De deelname in de kosten bedraagt € 12, € 9 met de

in het Paleis van Karel van Lotharingen.

Davidsfonds cultuurkaart.

Bruegel is wereldberoemd als schilder maar was

De deelname is te betalen op rekening BE69 4263

in zijn tijd vooral bekend om zijn prenten. KBR (de

1247 6178 van Davidsfonds Sint-Joost.

Koninklijke Bibliotheek) stelt tijdens dit Bruegeljaar

De inschrijving is pas definitief na ontvangst van de

een complete collectie tentoon. We ontdekken

betaling.

hoe het proces verliep van tekening tot prent. We

Info en inschrijving bij Luc Faems via 02 735 77 74 of

bewonderen Bruegels originele voortekeningen, zijn

faems.luc@skynet.be of st-joost-ten-node-brussel-

Italiaanse landschappen, de zeven hoofdzonden,

leopoldswijk@davidsfonds.net

deugden en andere prachtige prenten.

OP DE STOEP

15

- Het is allemaal de schuld van het kapitalisme!

- Maar jij gokt zelf de hele tijd op sportwedstrijden net omdat je zelf millionair wil worden...

- Ah ja natuurlijk! da’s wel positief als ik er zelf van kan genieten

Tekst + cartoon: Rodrigo Burgos Zautzik - www.rodrigobz.net

NOVEMBER

DECEMBER

COLOFON ONTHAALBALIE Aan het onthaal van Ten Noey kan je

Zondag 3 november

Zondag 1 december

De Zondagen: ontbijtfilm

De Zondagen: ontbijtfilm

sen, cultuur, wonen en werken in Brussel.

De avonturen van No-No (3+)

De Indiaan (6+)

van 9u tot 20u

Dinsdag 5 november > dinsdag 26 november

Dinsdag 3 december > dinsdag 17 december

4 dinsdagen open grafiekateliers

3 dinsdagen open grafiekateliers

Paper Friends

Paper Friends

terecht voor allerlei informatie over cursusOpeningsuren: Maandag tot donderdag Vrijdag van 9u tot 18u ADRESSEN FEMMA/OKRA Grevelingenstraat 20 1000 Brussel

Zaterdag 30 november

Jeugdcentrum AXIMAX

Brussel Helpt:

J.W. Wilsonstraat 19 1000 Brussel

Grootste spaghettislag ter wereld

Tel. 02 280 45 56 Bib Joske Grensstraat 2 1210 Sint-Joost-ten-Node Joost-e-Fien Braemtstraat 47 1210 Sint-Joost-ten-Node Gemeenschapscentrum

16

TEN NOEY VZW Gemeentestraat 25, 1210 Sint Joost ten Node 0448.851.563

2019 november december

RPR Brussel tennoey@vgc.be Bestel nu je spaghetti op

www.tennoey.be

BRUSSELHELPT.BE Eet samen spaghetti met Brusselaars uit jouw buurt of ga zelf achter de kookpotten staan.

Steun Brussel Helpt en doe mee aan de Grootste Spaghettislag ter Wereld, op 30 november 2019.

De volledige opbrengst van Brussel Helpt 2019 gaat naar DoucheFLUX

PRIVACY Ten Noey respecteert je privacy. Je contactgegevens gebruiken we uitsluitend om je ‘De Schakel’ toe te zenden en je op de hoogte te houden van eigen activiteiten van Gemeenschapscentrum Ten Noey en aanverwante organisaties in de Vlaamse gemeenschap te Brussel. Je kan op elk moment een adreswijziging doorgeven of aangeven dat je onze informatie niet langer

VASTE ACTIVITEITEN IN TEN NOEY MA

WO

Nederlandse les

Country dans 55+

Petit Mixed Media voor kinderen

Oriëntaalse dans

Orientaalse dans

Sportcarrousel

Afrikaanse dans

Stadverkenners Ukelele

DI Nederlandse les Naaiatelier voor kinderen (volwassenen welkom) Yoga Zangkoor

wilt ontvangen via tennoey@vgc.be of GC Ten Noey, Gemeentestraat 25, 1210 SintJoost-ten-Node. Voor meer informatie over je overige rechten conform de privacywetgeving, raadpleeg www.tennoey.be/uw-privacy WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Karel Van den Akker, Kaatje Van Hemelrijck, Eva Van Velzen, Ziggy Vendemmia, Pol Vervaeke, Luc Faems, Rodrigo Burgos Zautzik, Larissa Viaene, Lieselotte Vervoort,

DO Nederlandse les Sport Fusion Naaien & Crea Taalkabaal

Jos Laporte, Simon Vandersmissen, Véronique Craps, Shilemeza Prins, Buchra Drdikhi, Simon Blackley en Julie De Bellaing.

ZETWERK www.madebydesign.be V.U. Patrick Moyersoen, Gemeentestraat 25 1210 Sint-Joost-ten-Node Inzendingen voor het volgende nummer worden verwacht uiterlijk op 5 december 2019.

MEER INFO! Bezorg ons je mailadres via tennoey@vgc.be en ontvang informatie over onze activiteiten via mail of vind Ten Noey leuk op Facebook!

Inzendingen die ons na deze datum bereiken, kunnen wij niet meer publiceren. Dank voor je begrip.