GC TEN NOEY
TUSSEN MENSEN, GEMEENSCHAPPEN EN CULTUREN
Nederlandstalig tweemaandelijks tijdschrift voor Sint-Joost-ten-Node, de Leopoldswijk en de Noordoostwijk
5
NOVEMBER DECEMBER 2019
SINT-JOOST-TEN-NODE HELPT…
3
BINNENSHUIS
BRUSSEL HELPT DESIGN FOR EVERYONE
4-5 BINNENSHUIS
6
OVER DE VLOER
Véronique Craps
7 2
De Zondagen Paper Friends Open grafiekatelier Allez NL
DE BIB BELICHT
Marjolein Pottie
8
MENSEN VAN SINT-JOOST
Tatiana Wolska
2019
9 STADSBEESTJES
november december
10
De kruisspin
12
UIT DE TIJD
1919: het naoorlogse België – deel 1
AL WAT GROEIT
Van tijd tot tijd
GEHOORD IN TEN NOEY
14 COVER: UITSNEDE UIT FOTO VAN JULIE DE BELLAING GEMAAKT IN HET WASSALON VAN DOUCHEFLUX.
14-15 EROP UIT
Femma Sint-Joost - Brussel N.O. Davidsfonds
15
OP DE STOEP
16
KALENDER COLOFON
MET DE STEUN VAN
GC TEN NOEY MAAKT DEEL UIT VAN
BINNENSHUIS
BRUSSEL HELPT ‘Brussel Helpt’ is de jaarlijkse solidariteitsactie van BRUZZ in samenwerking met haar Brusselse partners. Dit jaar steunt Brussel Helpt de organisatie DoucheFLUX.
DOUCHEFLUX
DE GROOTSTE
DoucheFLUX wil mensen waardigheid, energie en
SPAGHETTISLAG TER
zelfvertrouwen geven, om grote en kleine stappen te zetten in het leven, de straat te verlaten of niet weer dakloos te worden.
WERELD
De organisatie bevordert de herintegratie van
Voor de twee keer doet Ten Noey mee aan “de
mensen in bestaansonzekerheid, dakloos of niet,
Grootste Spaghettislag ter Wereld”. In Ten
met of zonder papieren, van hier of van elders,
Noey kunnen 90 mensen aanschuiven voor een
dankzij een brede dienstverlening, gaande van de
vegetarische of veganistische spaghetti. Daartoe
mogelijkheid om te douchen kleren te wassen of
hanteert niet alleen Team Ten Noey snijmes en
te herstellen, tot juridisch advies en gebruik van
kaasrasp, maar ben ook jij welkom om vrijwillig de
computers en internet. DoucheFLUX biedt ook
handen uit de mouwen te steken.
een waaier aan activiteiten aan: sport, cultuur,
Wil je het enkel bij tafelen houden, reserveer dan
een radioprogramma,… En voor heel wat mensen
je plek en portie spaghetti op Brusselhelpt.be. De
is het vrijwilligersteam van DoucheFLUX een
integrale opbrengst van deze spaghettislag is voor
belangrijke stap richting herintegratie.
DoucheFLUX GC Ten Noey Zaterdag 30 november van 12 tot 14u.
TENTOONSTELLING
DESIGN FOR EVERYONE: EEN STAND VAN ZAKEN De publieke ruimte wordt steeds meer georganiseerd in functie van netheid en veiligheid. Maar wat betekent dat voor haar toegankelijkheid. De fotografen, Nadine Collart en Sophie Collette, onderscheiden de publieke ruimte open voor iedereen en de semi-publieke ruimte waar het gebruik aan regels wordt onderworpen. En dat vertaalt zich in typische ingrepen, die in deze tentoonstelling in beeld worden gebracht. In het spoor van de gentrificatie wordt aan stadsrenovatie en -opwaardering gedaan. Er verrijst gedesigned straatmeubilair dat je er kan van verdenken dat het eigenlijk als bedoeling heeft om een bepaald “soort” mensen uit te sluiten. Zou het kunnen kloppen dat het straatmeubilair in de betere wijken er anders uitziet dan in de populaire stadsdelen? De tentoonstelling laat het aan u over om te kijken en daarover te oordelen. In elk geval zal je de beelden wel herkennen, en kan je er zelf nog een paar voorbeelden aan toevoegen. GC Ten Noey Van maandag 18 november tot zaterdag 30 november Productie: vzw ArtiCulE
3
BINNENSHUIS
DE ZONDAGEN ONTBIJTFILM 1 IN AXIMAX
ONTBIJTFILM 2 IN TEN NOEY
No-No is geen gewone naam. Zeker niet voor een
“De meeste kinderen komen uit de buik van hun
vogelbekdier dat altijd “ja” zegt, vooral wanneer zijn
moeder. Ik kom uit het vliegtuig.” Koos komt uit Peru,
vrienden vragen om mee op avontuur te gaan. Als
maar doet zijn best om op zijn oer-Hollandse vader te
“wortelman” maakt No-No reclame voor wortelijsjes.
lijken. Wanneer hij ontdekt dat hij eigenlijk indiaan is,
Een mislukte maanreiziger krijgt dankzij hem weer een
doet hij er alles aan om een échte indiaan te zijn. Een
goed humeur. Zelfs wanneer een regenbui het dorp
grappige en gevoelige film over adoptie, indentiteit
onder water zet, betekent dat voor No-No en zijn
en familie. Wat gebeurt er wanneer je voor het eerst
gekke vriendenclub het begin van een nieuw avontuur.
beseft dat je anders bent?
DE AVONTUREN VAN NO-NO (3+)
DE INDIAAN (6+)
No-No en zijn bende gezellige vrienden nemen je mee
4 2019
op reis, van de ruimte tot in de woeste zee. Aximax
GC Ten Noey
3 november
1 december
november december
Ontbijt om 9u / Film om 10u | Kind film: € 2 / ontbijt: € 2Volwassene: film gratis / ontbijt
Het Huis van het Nederlands organiseert voor de tweede keer deze dag vol oefenkansen Nederlands. Dat gebeurt in samenwerking met tientallen partners, ook met Ten Noey en Bib Joske. In Brussel-centrum vindt die dag een variatie aan creatieve, sportieve en andere activiteiten plaats. Nederlands oefenen kan dus ook zo. En je maakt kennis met het rijke Brusselse aanbod waar je nadien verder kan aan deelnemen. Ten Noey en de bib organiseren een workshop rond poëzie en drukken, geïnspireerd door gedichten als Boem Paukeslag of Zeppelin. Cinema Palace Donderdag 28 november van 14u30 tot 16u Info: https://www.huisnederlandsbrussel.be/alleznl
PAPER FRIENDS PAPIERSCHEPPEN Papierscheppen is een proces boordevol traditie. Carlos Carrasco mengt deze traditie met moderne technieken en legt de focus op recyclage. Als deelnemer kan je dan ook materiaal meenemen dat je graag een nieuw leven wil geven. Bvb: vezels van planten en zelfs plastic. Samen met hem leer je in 3 momenten zelf papier maken en proeven van de kunst. Het eindproduct is geschikt voor druk- en schilderwerk. GC De Linde (Haren) Van dinsdag 5 tot 19 november van 18u30 tot 21u30 Deelnameprijs: â‚Ź 55
BOEKBINDEN In dit atelier proef je van de diverse kunsten en stadia van het boekbinden. Luc Van Thielen, die het atelier begeleidt, koestert een grote liefde voor dit ambacht en deelt graag zijn kennis. Zelf maakt hij deel uit van de boekbindersclub in GC Kontakt. Na het proeven en kijken is het aan jou. Je leert een boekje maken met losse bladen en lijm. Je gaat met je eigen boek naar huis. GC Everna (Evere) Van dinsdag 26 november tot 10 december van 18u30 tot 21u30 Deelnameprijs: â‚Ź 55
OPEN GRAFIEKATELIER Iedereen die tijdens Paper Friends of elders ervaring opdeed met grafiek en met drukken is welkom om zelfstandig en met het drukmateriaal in het kelderatelier aan de slag te gaan. Maaike Beuten kan je bijstaan met raad en daad. Spring gewoon binnen, kijk en bespreek wat mogelijk is. GC Ten Noey Op dinsdag van 18u30 tot 21u30 vanaf dinsdag 5 november.
OVER DE VLOER
VÉRONIQUE CRAPS Craps naam Véronique voornaam
in het contact met jezelf én met anderen. Emotionele belevingen die (nog) niet in woorden uitgedrukt kunnen
35 leeftijd
om weten is dat muzikale voorkennis geen vereiste is.
Sint-Joost-ten-Node gemeente tekst en fotobewerking © Ziggy Vendemmia
2019
voor velen zinvol zijn. Via muziek kan je stilstaan bij jezelf,
V geslacht
40 schoenmaat
6
Voor wie kan muziektherapie zinvol zijn? Muziektherapie draagt bij aan persoonlijke groei en kan
Mortsel (Antwerpen),
worden, krijgen vorm in muzikale improvisaties. Belangrijk Mensen die niet muzikaal geschoold zijn, improviseren vaak met een grote openheid en spontaniteit omdat ze zich minder gebonden voelen aan de ‘regels van de muziek’. Bij welke concrete doelgroepen kan muziektherapie ingezet worden?
november december
België land van oorsprong
Muziektherapie kan een belangrijke ondersteuning
Nederlands taal van het interview
ontwikkelingsstoornissen, een verstandelijke en/
bieden bij depressie, persoonlijkheidsmoeilijkheden, of fysieke beperking, gedragsproblemen, psychose, dementie, rouwverwerking, trauma, angst of stress.
24 september 2019 datum
Hoe krijgt muziek invulling binnen je professionele leven? Ik werk deeltijds als muziektherapeute in een woonzorgcentrum bij volwassenen met een ernstig meervoudige beperking, niet-aangeboren hersenletsel
Dag Véronique, kan je beschrijven wat je als
en/of degeneratieve ziekte. Hiernaast werk ik als
muziektherapeute bij ons doet?
muziekleerkracht in het kunstonderwijs. Ik leer kinderen
Sinds september geef ik in gemeenschapscentrum Ten
dwarsfluit spelen en geef muziekles aan een groepje
Noey individuele sessies muziektherapie aan kinderen,
anderstalige nieuwkomers. We zingen in alle talen!
jongeren en volwassenen. Tijdens zo’n sessie spelen we samen muziek. We improviseren. Dat wil zeggen dat
Ik voel een boeiende samenwerking met Ten
we zonder partituur onze eigen muziek laten klinken.
Noey ontstaan…
Muziektherapie is een non-verbale psychotherapie.
Ik zou nu en dan op zondagnamiddag een
We vertrekken vanuit de muziek, maar kunnen nadien
muziekworkshop geven die openstaat voor alle leeftijden.
spreken over wat geklonken heeft én over de ervaring van
Het wordt een moment van samenzijn over generaties
het samenspelen.
heen, via muziek. Een bevriend muzikant en SintJoostenaar verwoordt het zo mooi: ‘le plaisir est dans le
Ik ben nieuwsgierig. Welke instrumenten
partage’.
bracht je mee naar Ten Noey?
Ik kan dat alleen maar beamen. Muziek verbindt.
Een piano, een drumstel, verschillende gitaren, conga’s en nog andere kleinere percussie-instrumenten. Naast het actief spelen, kunnen we ook samen naar muziek luisteren.
DE BIB BELICHT
Tekst + foto’s: © Simon Vandersmissen
TRAM BXL MET MARJOLEIN POTTIE. In november gonst het in heel de stad van verhalen, en ook Bib Joske doet z’n duit in het zakje voor de Voorleesweek: zaterdag 16 november vertellen mama’s, papa’s, vrienden, vriendinnen in de taal van hun keuze op de Verhalencarrousel (10u – 13u). Diezelfde namiddag rijdt voor het eerst een verteltram door Brussel, tussen de Koninklijke Sint-Mariakerk en het station van Schaarbeek.
Assia
Hou de website van Bib Joske in de gaten voor de precieze vertrektijden. Met welke verhalen doorkruisen we Brussel? Dat blijft nog een verrassing. Maar we kennen alvast één reiziger: auteur en tekenares Marjolein Pottie, die Brussel prachtig verbeeldde in het kijk- en zoekboek Tram BXL.
7
Tram BXL wemelt van de personages en de details. Ik herkende de visgraat van Bonom aan het kanaal, maar wat heb je er nog in verborgen? Het boek kwam uit in 2010 en sindsdien is er veel veranderd, verdwenen zelfs, zoals dat werk van Bonom, zoals het oude bord van de circusschool bij Thurn & Taxis, het kunstwerk bij het Klein Kasteeltje. Bij de Beurs
Wie is je favoriete personage uit je andere
verzon ik een betoging die pleitte voor meer groen, en
werk ?
nadien heb je daar Picnic the streets gehad. Nu wordt
Dat is vanzelfsprekend het meest recente, de ijsbeer
de straat getransformeerd tot voetgangerszone. Enkel
uit De ijsbeer en de nacht, met Bouke Billiet als auteur.
het Justitiepaleis staat nog in de steigers, al zijn die
Op uitnodiging getekend in een klein, afgelegen rood
ondertussen gerenoveerd.
huisje in Zweden, dat ook in het boek voorkomt. Ik kon er
Ik sta er ook in, op twee pagina’s, met m’n gezin. Tip: m’n
werken in afzondering, en wandelen.
dochter speelt viool... Haar knuffel kwam terecht tussen een hoop vuil in de Marollen – ze was beledigd !
Hoe belangrijk zijn verhalen voor kinderen?
Er zitten nog ‘echte mensen’ in het boek, vrienden van me,
Mijn kinderen heb ik véél voorgelezen, elke avond drie
misschien herkenbaar voor wie achterin hun getekende
verhalen, en de ergste straf was: geen verhaaltjes
abonnementen raadpleegt.
vandaag. Met een moeder die in de bib werkte, ben ik opgegroeid tussen boeken, en ik kan me geen wereld
Welke verhalen over onze stad moeten nog
zonder boeken voorstellen.
verteld worden ? Ik zou graag een boek tekenen over de Brusselse markten, die zo verschillend zijn. Je hebt biomarkten, de markt aan de slachthuizen, de rommelmarkten, die ik alweer kan bevolken met al die mensen die onze stad
Meer over de Voorleesweek in Brussel: https://brusselsebibliotheken.bibliotheek.be/ brusselsreadsaloud
rijk is. Ook met zij die hun markt doen na afloop van de markt, met wat overblijft. Hou website en Facebook in de gaten voor meer activiteiten via www.sint-joost-ten-node.bibliotheek.be & Facebook.com/bibJoske Op zaterdag om 12u vertellen we verhalen. Elke eerste zaterdag van de maand in het Nederlands en in het Frans. Wil je trouwens zelf komen vertellen, in de taal die jij kiest? Kom dan langs, bel ons via 02 201 00 97 of schrijf via bibliotheek@sjtn.brussels
MENSEN VAN SINT JOOST
Tatiana Wolska Foto: © Simon Blackley – simonblackley.com
8 2019
Tatiana Wolska is van Poolse komaf. Op haar twintigste verhuisde ze naar Nice om er een opleiding te volgen aan de Académie des Beaux Arts. Frankrijk was voor haar op dat moment het walhalla van de beeldende kunst. Daar werden de bakens uitgezet. Na 10 jaar in het relatief rustige Nice, tussen de bergen en de zee, koos ze voor het hectische Brussel, waar ze sinds drie jaar woont. Zij het dat ze ook hier, in Sint-Joost-ten-Node, uiteindelijk terecht kwam in een eiland van rust: Ateliers Mommen.
november december
Een klein jaar geleden stapte ze binnen in Winterwoninkje,
“Dat tekenen voelt als huishoudelijk werk, routineus en
in de buik van de walvis. “Pas mal” was haar ietwat zuinige
zonder erbij na te denken. Mijn handen zijn op dat moment
commentaar. Ze stelde zich voor als kunstenaar en dat ze
een automatisch verlengstuk van mijn hersenen.”
ook vaak met recupmateriaal werkt. Een paar maanden
De keuze voor Brussel viel drie jaar geleden omdat ze hier
later dook ze op in Bruzz, naar aanleiding van een instal-
op een opener mentaliteit hoopte dan in Nice. Het feit dat
latie die ze had gebouwd in Mommen, met recuphout. In
ze in haar artistieke parcours steeds meer ruimte maakt
de zomer passeerde ze even in het Sint-Franciscuspark.
voor architecturale sculpturen waarvan er in Bordeaux
En van 6 november tot 14 december exposeert ze in de
binnenkort dus effectief één zal bewoond worden vindt
inkomhall van de bib, oa met constructies opgetrokken uit
hier zijn oorsprong. In deze dense stad voelt ze de nood
recuphout van Bouwen aan de Zomer. Ooit moet het tot
aan kleine structuren waarin mensen zich af en toe even
een samenwerking komen denken we dan.
kunnen terugtrekken, of van waaruit ze kunnen kijken naar de omgeving. Niet zonder fierheid dat ze vertelt dat ze
Als je haar naam Googelt vind je zo’n lange lijst met solo-
onlangs in een publicatie voor het eerst “kunstenaar/archi-
en groepstentoonstellingen in gerespecteerde galeries en
tect” genoemd werd.
musea, dat je je erover kan verbazen dat haar volgende tentoonstelling zal plaatsvinden in de bib van Sint-Joost,
Wat de expo in de bib precies zal worden weet ze op het
of all places. Daarop zegt ze vlakaf dat ze het gehad heeft
moment van het gesprek, nauwelijks een maand voor de
met het kunstwereldje: mondain, deadlines, beurzen,
opening nog niet. “Ik wil misschien iets doen met tekenin-
werken in opdracht, verkoop, marktwaarde,… “Het begon
gen van kinderen over verdraagzaamheid of iets over de
aan mijn gevoel van vrijheid de vreten. En dat weten de
plaats van de vrouw in de samenleving. En eigenlijk zou
galeristen waarmee ik werk ook. Ik laat me niet meer in een
ik de tentoonstelling het liefst met een groep kinderen
keurslijf wringen.” Dat brengt haar voor heel verschillende
opbouwen.” Het lijkt mij toch nodig om daar nu een redelijk
projecten op heel verschillende plaatsen.
duidelijk beeld over te hebben, maar haar bezorgt de wei-
Zo werkte ze in juli met een groepje jongeren in een
nige tijd nauwelijks stress. “Het komt wel goed.” Loop dus
jeugdbuurthuis in Nice waar ze de boel op een week tijd
even binnen in de bib, dan merk je het zelf.
ombouwden tot “hun” plek. Even later nam ze deel aan een groepsexpo in Bretagne met een imposante in situ-installatie. Ze besprak in Bordeaux een opdracht omtrent “structures habitables”, een constructie die effectief bewoond zal worden en nu was ze net terug uit Orléans waar ze aan de slag ging met een groep architectuurstudenten. Tussendoor brengt ze weekdagen en slapeloze nachten thuis door met tekenen, tekenen, tekenen.
STADSBEESTJES
DE KRUISSPIN De herfst laat zich de laatste dagen voelen met gure wind en gietende regen, maar als er dan een zonnetje door de wolken breekt en al die herfstkleuren doet schitteren, dan kan je alleen maar concluderen dat de natuur tijdens dit seizoen misschien wel op haar mooist is… Het is nu ook de ideale tijd om de kruisspin en haar ingetekst © Lieselotte Vervoort
nieuze web te bewonderen, zeker ‘s morgens of na een regenbui, als honderden druppeltjes het web op een kostbaar juweel doen lijken. De kruisspin is één van onze algemeenste spinnen en is ook heel vaak in de stad te vinden. Rond deze tijd van het jaar vallen deze spinnen ons op omdat ze pas tegen het einde van de zomer volgroeid zijn.
9
Het vrouwtje kan zo’n 18 millimeter groot worden (poten niet meegerekend), dat is een stuk groter dan het mannetje dat maximum 8 tot 10 millimeter groot wordt. Het achterlijf van het vrouwtje is tijdens de herfst dikker omdat ze dan eitjes draagt. Die worden aan het einde van de herfst afgezet in een gesponnen eicocon. Zodra de lente aanbreekt komen tientallen tot honderden kleine spinnetjes uit die cocon tevoorschijn. In het begin blijven ze nog dicht bij elkaar, tot ze hun eigen weg gaan door zich te laten meedrijven met de wind, tot honderden meters ver. De spinnetjes zijn op dat moment nog maar een paar millimeter groot.
Gedrag De kruisspin leidt een solitair leven maar is niet schuw.
De natuurlijke vijanden van de kruisspin zijn vooral vogels
De vrouwtjes zitten meestal in het midden van hun web
en bepaalde soorten sluipwespen maar de grootste vijand
en lopen pas weg als er echt gevaar dreigt. Dat web kan
is zoals altijd... de mens.
maanden op dezelfde plaats blijven hangen. De mannetjes leiden een meer zwervend bestaan. Ze gaan
Je moet nooit zomaar het web van een spin vernielen. Zij
aan het einde van de zomer op zoek naar een vrouwtje om
moet dan een andere plaats gaan zoeken om een web te
te paren. Zoals bij de meeste spinnen is dit ook voor het
maken en dat maakt haar erg kwetsbaar voor vijanden.
mannetje van de kruisspin een hachelijke onderneming! Mevrouw ziet hem weleens aan voor een prooi, en zeker
Spinnen zijn nuttig en hebben een belangrijke plaats in het
als ze honger heeft kan het mannetje maar beter maken
ecosysteem.
dat hij snel wegkomt!
Wielweb De kruisspin besteedt een groot deel van haar leven aan het maken en herstellen van haar web. De wielvorm van het web is ideaal om veel en grotere insecten te vangen. Ook opvallend is dat de spin bij het herstellen van haar web, delen van het oude web opeet. Het is namelijk erg voedzaam.
In plaats van ze te verjagen, kan je maar beter bewondering hebben voor deze ingenieurs van het dierenrijk met hun kunstig gemaakte webben!
UIT DE TIJD
1919: HET NAOORLOGSE BELGIË
2019
tekst: © Jos Laporte
10
(DEEL 1)
november december
EVENTJES TERUG NAAR 1918 In november 1918 verbleef koning Albert I op het kasteel van Caloen te Loppem. Hier bracht hij een regering op de been onder leiding van Léon Delacroix (° Sint-Joost-ten-Node 27 december 1867). Op 11 november werd de wapenstilstand getekend. In Brussel hing de rode vlag uit aan de ministeries en het Kommandantur. Duitse soldaten trokken door de straten van Brussel, zwaaiend met rode vlaggen, een totale chaos. Op het Rogierplein werd door Duitse soldaten geschoten op hun officieren, wiens epauletten werden afgerukt. Volgens de Duitse soldaten was dit niet de oorlog van het Duitse volk, maar van de keizer en zijn officieren. Op dezelfde 11 november ontving koning Albert I de Spaanse diplomaat Pedro Saura, de liberaal Paul-Emile Janson en de socialist Edward Anseele, die de koning kwamen informeren over de toestand te Brussel en het binnenland. Na Brugge en Gent deed koning Albert I op 22 november zijn Blijde Intrede te Brussel. Het normale leven herstelde zich. Op 4 december 1918 verscheen het eerste nummer van het dagblad “De Standaard”. De oorlogslittekens waren zwaar, alsook het wantrouwen tegenover de Duitsers. Het leven zou nooit meer worden wat het geweest is.
DE OORLOG HEEFT ZIJN TOL GEËIST
Vele families waren getroffen door het verlies van hun
51000 Belgische slachtoffers. Dat is de trieste balans
echtgenoot, vader of zoon. Het waren treurige en droevige
van vier oorlogsjaren. In 1914 telde het Belgisch
tijden.
BALANS VAN DE OORLOGSSCHADE
leger 180000 manschappen, maar dat cijfer
Het belangrijkste werk na de wapenstilstand
liep snel op naar 380000. Daarvan
was de opmaak van de materiële
sneuvelden er 28000 op het slagveld.
oorlogsschade. De grootste schade
14000 Officieren en soldaten stierven aan een ziekte of werden
werd vastgesteld in Leuven,
als vermist opgegeven. Daarbij
Namen, Dinant en Charleroi en
moet men nog eens 6000
de omgeving rond het slagveld
burgers tellen, die de eerste
van de IJzer. 72000 woningen
maanden sneuvelden en
werden verwoest. De landbouw
3000 die hun deportatie niet
werd zwaar getroffen door het
overleefden.
verdwijnen van de veestapel
De oorlog zorgde ook voor
en de eerste oogst was zwaar verlieslatend.
een sterke daling van het
Van de 4370 km spoorlijnen die
geboortecijfer. De laatste twee oorlogsjaren eisten een
in 1913 bestond, werden 1000 km
grote tol. Door een gebrek aan
vernietigd. 350 bruggen moesten opnieuw gebouwd worden. Zuiver
brandstof en verwarming overleden
verlies: 3500 miljoen frank. Er werd een
vele mensen aan een longontsteking.
koning Albert I fonds opgericht om fondsen
In het voorjaar van 1918 brak de “Spaanse griep” uit, een ziekte van wereldformaat, met miljoenen slachtoffers.
te verzamelen, om noodwoningen in hout te
H e n d r ik B o r g in o n
bouwen. In het museum “In Flanders Field” te Ieper en het museum in Passendale kan men een noodwoning bekijken.
HERDENKING VAN DE GESNEUVELDEN en HULDE AAN DE OUDSTRIJDERS
Node, met een hoog torengebouw op de hoek van de Sterrenkundelaan en de De Bériotstraat, tegenover het gemeentehuis.
Overal in het land waren er
strijders. Oud-strijdersverenigingen
BELASTINGSHERVORMING: BELASTINGEN OP HET INKOMEN
werden opgericht. Monumenten ter
Op 19 oktober 1919 werd onder
herdenking van de gesneuvelden
druk van de B.W.P. (Belgische
werden in alle dorpen en steden
Werklieden Partij) een belangrijke
opgericht en nieuwe straatnamen
belastingshervorming doorgevoerd.
werden dikwijls vernoemd naar een
Het oude belastingssysteem,
gesneuvelde. Ook Sint-Joost-ten-
gebaseerd op externe criteria als
Node herdacht zijn gesneuvelden
rijkdom, werd vervangen door
en verwelkomde haar oud-
een progressieve belasting op het
strijders op 12 oktober 1919. (zie
aangeven van het gecontroleerde
afbeelding) Het monument voor
inkomen. Bovendien werd bepaald
de gesneuvelden, een werk van
dat de indirecte belastingen in
Guillaume Charlier, werd op 21 juli
geen geval meer dan 33 % van de
1920 voor het gemeentehuis door
totale belastingsinkomen mochten
herdenkingen van de gesneuvelden en huldeceremonies voor de oud-
burgemeester Henri Frick plechtig ingehuldigd.
bedragen.
EEN ZWARE OPDRACHT
OPRICHTING VAN DE “FRONTPARTIJ”
De regering van Leon Delacroix stond voor een
In februari 1919 besloten enkele Vlaamse oudstrijders
moeilijke opdracht. België bezat één miljoen werklozen,
uit de ‘Frontbeweging’ de Frontpartij op te richten, een
een gedeeltelijk verwoeste industrie, een ontwricht
Vlaamse onafhankelijke partij. De oprichters waren
spoorwegnet en een lege schatkist. Daar kwam nog bij
o.m. de jonge Brusselse advocaat Hendrik Borginon
dat de vorige regering in Le Havre de munt gedevalueerd
(Pamel 1890 – Brussel 1985) uit de Noordoostwijk en
had. Bovendien zullen de oorlogsslachtoffers moeten
Adiel Debeuckelaere, een Gentse onderwijzer. Beiden
vergoed worden en de ruïnes weer heropgebouwd. Het
werden later voorzitter van de IJzerbedevaarten.
geld voor de heropbouw moest in het buitenland geleend
Hendrik Borginon was tussen de twee oorlogen een
worden. En wanneer zouden de Duitse herstelbelastingen
bijzonder actief Vlaams-nationalistisch politicus voor de
ter beschikking zijn? De eerste regering Delacroix (Loppem)
Frontpartij en later van het V.N.V. (Vlaams Nationalistisch
viel reeds op 17 november 1919, een tweede regering
Verbond). De Frontpartij was voorstander van een
Delacroix kwam tot stand op 2 december 1919.
staatshervorming, waarbij beide taalgemeenschappen over een werkelijke autonomie zouden beschikken.
NATIONALE MAATSCHAPPIJ VOOR KREDIET AAN DE NIJVERHEID
Een politiek beeld dat vandaag realiteit is.
Op 2 juni 1919 werd door de Nationale Bank de Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid opgericht. Deze instelling werd enkele decennia geleden toegevoegd aan de Fortis-Bank en bestaat nu nog onder de naam “Fintro”. De taak van de NMKN bestond er in om voorschotten te verlenen aan de zwaarst getroffen industrie en om de oorlogschade te herstellen. Het beginkapitaal bedroeg 25 miljoen en kwam uit de reserves van de Nationale Bank. Eind XXste eeuw was de hoofdzetel van de NMKN gevestigd te Sint-Joost-ten-
Jos LAPORTE Voordracht uitgesproken op de Algemene Vergadering van het Davidsfonds Sint-Joost-ten-Node / Brussel Leopoldswijk op vrijdag 20 september 2019, in het “G.C. Ten Noey”. Volgende maal: 1919 – HET NAOORLOGSE BELGIË (deel 2)
11
AL WAT GROEIT
VAN TIJD Of hoe tijdreizen stof tot nadenken geeft over hoe het leven dat we nu leven verschilt met vroeger en toch ook weer niet. van het Parthenon en de piramides en zo verder terug Even terug bezocht ik het Neolithisch dorp Skara Brae
tot je dus in het steentijdperk belandt. Dat alleen al is
op Mainland, het grootste van de Orkney eilanden.
best impressionant. De weg die het mensenras heeft
Samen met Maes Howe (een grafheuvel), de Stones
afgelegd in tegenwijzerzin.
of Stenness (stenen cirkel bekend als de cirkel van het
12 2019 november december
leven) en de Ring of Brodgar (stenen cirkel van de dood)
De nederzetting is ruim 5000 jaar oud. De gemeenschap
behoort Skara Brae tot de Werelderfgoedlijst.
die er leefde behoorde vermoedelijk tot de groep
Het dorpje heeft eeuwen onder het zand gelegen en
bouwers van Stonehenge. Er bevindt zich een
is daarom een van de best bewaarde prehistorische
soortgelijke, kleinere, maar nog oudere stenencirkel die
nederzettingen in Europa. In 1850 heeft de wind tijdens
nu onder de waterspiegel van Scapa Flow is verdwenen.
een zware storm het dorp van onder de heuvel van
(U weet wel, de baai waar na de 1ste Wereldoorlog de
zand en gras geblazen. Het pad er naar toe loodst je
Duitse oorlogsvloot voor anker ging en de bemanning
door de eeuwen heen en begint bij de landing van de
zelf 52 schepen kelderde omdat ze niet in Britse handen
eerste mens op de maan, men schrijve 1969. Zo stap
zouden vallen).
je terug in de tijd en passeer je bijvoorbeeld de bouw
Tekst: Kaatje Van Hemelrijck
TOT TIJD Er zijn ongeveer 10 wooneenheden te bezoeken die
De televisie van toen was het weids uitzicht over de
allen even groot zijn. Heel democratisch, iedereen gelijk.
woeste Atlantische Oceaan. De bijhorende wind polijst
De huizen staan met elkaar in verbinding door stenen
en puurt nog steeds alle gedachten. De huizen waren
gangen. De daken zijn verdwenen. Het is gissen maar
verbonden, dus mensen hadden vrede met elkaar en
ze konden zijn gemaakt van hout, balein, huiden, turf,
respecteerden elkaar al zal er af en toe wel eens een
zeewier of stro. Alles is opgebouwd te midden van
gezonde discussie zijn geweest mag ik hopen. Zoals mijn
hopen afval wat stabiliteit gaf en ook isolerend werkte.
vader placht te zeggen: daar waar er geen rook uit de
Alle eenheden zijn gebruikt voor bewoning behalve twee
schouw komt, wordt er niet geleefd…
die hiervan lijken af te wijken. Huis 7 zou een rituele
Ik weet dat ik niet mag romantiseren want op je 35ste
functie hebben gehad: er zijn graven gevonden, het huis
was je waarschijnlijk tot op de naad versleten en stond
is rijkversierd en ook af te sluiten langs buiten. In huis 8
je krom van de reuma en/of artrose, vochtig en kil als
zijn geen meubels aanwezig en het lijkt een werkplaats
het weer daar meestal is. Als je een breuk opliep, had
voor het maken van gereedschap te zijn geweest. De
je ongetwijfeld pijn voor de rest van je dagen en werd je
steentijdcultuur op Orkney was verbazend verfijnd.
minder bruikbaar voor het werk dat diende verricht te
13
worden om een gemeenschap van pakweg 40 mensen Het meubilair was nog aanwezig. Je ziet kasten gemaakt
van al het nodige te voorzien. En nog wel meer van
uit steen, met laden waar de mooi met runenachtige
dat… Men denkt dat de bewoning van dit dorp gestopt
lijntjes versierde lampenpitten moeten hebben
is door het voeren van handel. De ene werd rijker dan de
opgestaan samen met het huisraad. Alles toen nog in
andere en daar stopte dus het iedereen - gelijk principe
kleur. Archeologen vonden er spelden uit ivoor, touw van
en begon de teloorgang.
heide, stenen ballen in verschillende vormen en rode
Een hele namiddag heb ik er vertoefd en ik hoorde
oker. Overal is er een haard, centraal in het midden van
mijn reismaatje zeggen: weet ge kaatje, ik zie u hier
de leefruimte, zoals de Leuvense stoof vroeger bij onze
precies wel wonen...Hij heeft ook wel een goeie portie
grootouders. Iedereen verzameld rond de pot op ’t vuur.
verbeelding.
De bedden van steen gespreid waar je zo letterlijk onder de wol kon kruipen. Dicht in de buurt was de plaats
Ik wou er u over vertellen en niet in het minst omdat het
voorzien waar de dieren ’s nachts verbleven. Mens en
jaar op zijn einde loopt en dit langs deze kant van de
dier samen warm, veilig en beschut binnenshuis. Een
wereld nogal dikwijls samengaat met luxe en overdaad
stenen bak in de bodem uitgegraven was de plaats om
op (te)veel vlakken. De eenvoud van wat ik op Orkney
de levende vangst uit de zee vers te houden. De koelkast
zag staat zo haaks op wat we er hier zo dikwijls van
van toen. Ze aten graan, rund en schaap. Verzamelden
bakken.
weekdieren, eieren en slakken. Bijzonder was dat de toiletten in de huizen waren aangesloten op een riool
Hergebruiken – doorgeven – ruilen – geef wat je kan,
(de oudste toiletten in de wereld).
neem wat je nodig hebt. Onze geefkast woorden zijn van alle tijden en behoren mijns inziens ook tot de
Mijn verbeelding zag daar lachende, spelende kinderen.
ingrediënten van het leven zoals het in Skara Brae moet
De grootmoeder in mij hoorde af en toe ook eentje
zijn geweest.
hadden wat nodig was om een gelukkig leven te leiden.
Kortom, het gaat over u en mij maar dan in een andere
Zij hadden geen te grote kamers in veel te grote huizen,
tijd en het heeft me ontroerd. Meer dan ik had kunnen
volgestouwd met hebbedingen en alle soorten… laat
vermoeden. De essentie van ‘leven’ staat op mijn
ons eerlijk zijn....brol.
netvlies gebrand. ggy vendemmia
schreien uiteraard. Ik verbeeldde me mensen die alles
FEMMA SINT-JOOST –
GEHOORD IN TEN NOEY
BRUSSEL N.O. GREVELINGENSTRAAT 20
2019
Tekst: Josee Schwind Kneepkens
14
1000 BRUSSEL OPEN DEUR Voor wie zin heeft in een gezellige babbel en een kopje koffie, of voor wie meer wil weten over onze activiteiten van de komende maanden, is er onze maandelijkse “Open Deur” op dinsdag 5 november en
“MOENIE DIE BOBBEJAAN AGTER DIE BULT GAAN HAAL.” Zuid-Afrikaans gezegde, over het belang van geheimen bewaren, over dingen vertellen die eigenlijk hadden moeten verzwegen worden, óf een weetje dat op dat moment niet van toepassing was. Shilemeza Prins
dinsdag 3 december om 14u in ons lokaal: Grevelingenstraat 20. Meer inlichtingen bij
november december
Josee Schwind-Kneepkens via 02 734 08 68 of josee.kneepkens@skynet.be WANDELEN Op zondag 17 november voorzien we in de namiddag een wandeling. Waar naartoe? Dit is nog even een vraagteken. Zin om mee te wandelen of ken je een toffe wandeling van +/- 5 km en wil je die met ons delen, laat dan iets weten aan Josee Schwind-Kneepkens of aan Mia Peters-Van Bastelaere.
BLOEMSCHIKKEN Op maandag 16 december workshop “Bloemschikken” om 14u in ons lokaal, Grevelingenstraat 20. Met de eindejaarsfeesten in het verschiet gaan we samen aan de slag voor een mooi zelfgemaakt bloemstuk. Voor meer inlichtingen over materialen en inschrijving kan je terecht bij Mia PetersVan Bastelaere via 02 230 76 43 of m.vanbastelaere@gmail.com Iedereen is welkom op onze activiteiten !!
مايألا نم موي يف لتقأ امدنع ىلع يبيج يف لتاقلا رثعيس مالسلا ىلإ ةدحاو رفسلا ركاذت ىلإ ةدحاو رطملاو لوقحلا ىلإ ةدحاو لمهتال نآ كوجرأ رشبلا رئامض نآ كوجرأ زيزعلا يلتاقاي ركاذتلا رفاست Syrische overpeinzing, fonetisch: “eindama aqtul fi yawm min al’ayam sayuethir alqatil fi jibi ealaa tadhaakur alsafar wahidat iilaa alsalam, wahidat iilaa alhouqoul walmatir, wahidat iilaa damaa-ir albashar urjouk an lathmil altadhakur yaaqatili aleaziz ‘urjouk an tasaafir.” Vertaling: “De dag dat ik gedood word, zal de moordenaar drie reisbiljetten vinden in mijn zak: één naar de vrede, één naar de zangen en regen en één naar de gewetens van de mensen. Oh mijn moordenaar, Ik hoop dat je de reisbiljetten niet zal verwaarlozen, ik hoop dat je zal reizen.” Buchra Drdikhi
Het bezoek bestaat uit twee delen: een lezing “Meet the Master” die ons inwijdt in details en anekdotes over de tentoongestelde werken. Nadien kunnen we dan op eigen tempo met die uitgebreide kennis de
De Wereld van Bruegel in zwart-wit
prenten bekijken.
Het Davidsfonds Sint-Joost-ten-Node/Brussel Leopoldswijk organiseert een bezoek aan de
Zaterdag 23 november 2019 om 15u
tentoonstelling “De Wereld van Bruegel in zwart-wit”
De deelname in de kosten bedraagt € 12, € 9 met de
in het Paleis van Karel van Lotharingen.
Davidsfonds cultuurkaart.
Bruegel is wereldberoemd als schilder maar was
De deelname is te betalen op rekening BE69 4263
in zijn tijd vooral bekend om zijn prenten. KBR (de
1247 6178 van Davidsfonds Sint-Joost.
Koninklijke Bibliotheek) stelt tijdens dit Bruegeljaar
De inschrijving is pas definitief na ontvangst van de
een complete collectie tentoon. We ontdekken
betaling.
hoe het proces verliep van tekening tot prent. We
Info en inschrijving bij Luc Faems via 02 735 77 74 of
bewonderen Bruegels originele voortekeningen, zijn
faems.luc@skynet.be of st-joost-ten-node-brussel-
Italiaanse landschappen, de zeven hoofdzonden,
leopoldswijk@davidsfonds.net
deugden en andere prachtige prenten.
OP DE STOEP
15
- Het is allemaal de schuld van het kapitalisme! - Maar jij gokt zelf de hele tijd op sportwedstrijden net omdat je zelf millionair wil worden... - Ah ja natuurlijk! da’s wel positief als ik er zelf van kan genieten
Tekst + cartoon: Rodrigo Burgos Zautzik - www.rodrigobz.net
NOVEMBER
DECEMBER
COLOFON ONTHAALBALIE Aan het onthaal van Ten Noey kan je
Zondag 3 november
Zondag 1 december
De Zondagen: ontbijtfilm
De Zondagen: ontbijtfilm
sen, cultuur, wonen en werken in Brussel.
De avonturen van No-No (3+)
De Indiaan (6+)
van 9u tot 20u
Dinsdag 5 november > dinsdag 26 november
Dinsdag 3 december > dinsdag 17 december
4 dinsdagen open grafiekateliers
3 dinsdagen open grafiekateliers
Paper Friends
Paper Friends
terecht voor allerlei informatie over cursusOpeningsuren: Maandag tot donderdag Vrijdag van 9u tot 18u ADRESSEN FEMMA/OKRA Grevelingenstraat 20 1000 Brussel
Zaterdag 30 november
Jeugdcentrum AXIMAX
Brussel Helpt:
J.W. Wilsonstraat 19 1000 Brussel
Grootste spaghettislag ter wereld
Tel. 02 280 45 56 Bib Joske Grensstraat 2 1210 Sint-Joost-ten-Node Joost-e-Fien Braemtstraat 47 1210 Sint-Joost-ten-Node Gemeenschapscentrum
16
TEN NOEY VZW Gemeentestraat 25, 1210 Sint Joost ten Node 0448.851.563
2019 november december
RPR Brussel tennoey@vgc.be Bestel nu je spaghetti op
www.tennoey.be
BRUSSELHELPT.BE Eet samen spaghetti met Brusselaars uit jouw buurt of ga zelf achter de kookpotten staan. Steun Brussel Helpt en doe mee aan de Grootste Spaghettislag ter Wereld, op 30 november 2019. De volledige opbrengst van Brussel Helpt 2019 gaat naar DoucheFLUX
PRIVACY Ten Noey respecteert je privacy. Je contactgegevens gebruiken we uitsluitend om je ‘De Schakel’ toe te zenden en je op de hoogte te houden van eigen activiteiten van Gemeenschapscentrum Ten Noey en aanverwante organisaties in de Vlaamse gemeenschap te Brussel. Je kan op elk moment een adreswijziging doorgeven of aangeven dat je onze informatie niet langer
VASTE ACTIVITEITEN IN TEN NOEY MA
WO
Nederlandse les
Country dans 55+
Petit Mixed Media voor kinderen
Oriëntaalse dans
Orientaalse dans
Sportcarrousel
Afrikaanse dans
Stadverkenners Ukelele
DI Nederlandse les Naaiatelier voor kinderen (volwassenen welkom) Yoga Zangkoor
wilt ontvangen via tennoey@vgc.be of GC Ten Noey, Gemeentestraat 25, 1210 SintJoost-ten-Node. Voor meer informatie over je overige rechten conform de privacywetgeving, raadpleeg www.tennoey.be/uw-privacy WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Karel Van den Akker, Kaatje Van Hemelrijck, Eva Van Velzen, Ziggy Vendemmia, Pol Vervaeke, Luc Faems, Rodrigo Burgos Zautzik, Larissa Viaene, Lieselotte Vervoort,
DO Nederlandse les Sport Fusion Naaien & Crea Taalkabaal
Jos Laporte, Simon Vandersmissen, Véronique Craps, Shilemeza Prins, Buchra Drdikhi, Simon Blackley en Julie De Bellaing. ZETWERK www.madebydesign.be V.U. Patrick Moyersoen, Gemeentestraat 25 1210 Sint-Joost-ten-Node Inzendingen voor het volgende nummer worden verwacht uiterlijk op 5 december 2019.
MEER INFO! Bezorg ons je mailadres via tennoey@vgc.be en ontvang informatie over onze activiteiten via mail of vind Ten Noey leuk op Facebook!
Inzendingen die ons na deze datum bereiken, kunnen wij niet meer publiceren. Dank voor je begrip.