Transities Waarom / wat / hoe? Harry te Riele O nderzo eker / a dv iseur / ent repreneur
Storrm CS for societal transitions Webplatform Societaltransitionsnl.ning.com Associate Erasmus Universiteit Rotterdam www.facebook.com/storrmcs
Een maatschappelijk systeem blijft overeind zolang de krachten pro groter zijn dan de krachten contra
Transitie Als een taartpunt van de samenleving gaat werken volgens andere principes
‌en niches, bouwend op nieuwe waardensets, zich invechten tot het niveau van routines
Betaling rentmeester (gulden/morgen) aan grondeigenaren van de ‘Gorzen en Aanwassen van den Lande van Essche’
Einde van een tijdperk Na een prefase van vijftig jaar zet Nederland na WOII in op systematische schaalvergroting & intensivering van de landbouw. Breed gedragen: ‘Nooit meer honger!’ Een generatie groeit op met het beeld: landelijk gebied is van de boeren. Decennia later worden ook de negatieve kanten van een inmiddels excellerend systeem duidelijk. Er komt een punt dat de nadelen de legitimatie ondergraven. De systeemvariant is inmiddels echter verankerd s in elke hoek van de samenleving Als de strijd over toekomst losbrandt is hij emotioneel, duurt hij lang en ondergraaft hij wereldbeelden & de levensverhalen van velen Doorzetten van de oude richting lijkt het belang van nog maar weinigen te dienen. De samenleving intervenieert. Routines worden onder dwang bijgesteld. De dominantie van ‘opbrengst/ha’over alle andere gebiedsfuncties is dan weer voorbij Landelijk gebied koerst nu op diversiteit. Water krijgt ruimte. Natuur. Recreatie. Biodiversiteit. Groene energie. Zorg. Bouw.
De modernistische versie van Landbouw eindigt hier. Tijd voor nieuwe verdienmodellen. Een sector moet op zoek naar zijn nieuwe grote verhaal
Al zilte zeekool geprobeerd? Ik wel. Heerlijk.
Jos Hugense / Meatless: “Next year we’re booming”
en nu
FINANCE
1914-18
1940-45
16 million casualties
60 million casualties
1944 Dream financial system Maximize well-being of all individuals through economic growth & abolishing all trade obstacles
Na duizenden jaren zéér gevarieerde monetaire historie wordt de variant die we nu kennen ingezet in 1944 Dollar wordt ankervaluta, op zíjn beurt gedekt met goud
De eerste 25 jaar optimaliseert ‘variant 1944’ waarna ze gaat excelleren op haar grondwaarde vrede & veiligheid voor zoveel mogelijk mensen door economische groei Vrede & voorspoed bevestigen de visie evenals als de upswing na 1990 in bijdrage van Finance aan werkgelegenheid & BNP
In 1972 laten de VS de gouddekking los als antwoord op toenemende vraag naar leningen door snelgroeiende Westerse economie毛n
D贸贸rgaande economische groei levert vertrouwen dat stijgende schuld & rente geen probleem zijn
Als een handvol remmingen eind ’80/begin ‘90 wegvalt (Muur/politieke antagonisten, ruimere bankwetten, activistische aandeelhouderstechnieken, loskoppeling geld van plaats via IT, tweede-orde financiële producten)
Intensiveert ‘variant 1944’ en zet Finance een serie J-curven in Geldhoeveelheid, schulden, rentelasten, verschil arm-rijk. Bij interventie dreigt sector werkgelegenheid & kapitaal weg te trekken
Billion pounds created by commercial UK banks annually
Total world derivatives 1998-2008, Trillion Dollars
Total U.S. debt as a % of GDP, 1870-2010
Anno 2012: zo’n 30% van een consumptieprijs bestaat uit rentekosten
Nu groei afvlakt ontstaat een fundamenteel probleem Groei als middel voor geluk wordt noodzaak & molensteen, nodig voor rente & aflossing
...Economische groei is geen natuurwet Drijvers achter afvlakking lijken structureel: geopolitiek, bevolkingsamenstelling, schaarste, milieu
Mark Carney voorz. Financial Stability Board (top regulator), 2012 “Global banks must be forced to serve the real economy” “Bankers must stop trying to delay or water down the reforms in a vain attempt to return to business as usual. The old normal has deformed” “For all the perceived difficulties the industry has with regulatory overload... it pales in comparison to the difficulties, the lost output, the lost jobs…, the suffering that’s happening in a variety of economies”
“Reshape it so that it shifts from posing a threat to serving as a valuable building block”
Financiering Van breed gelegitimeerd naar over-capitalism Helden van hun voetstuk Een systeem onder curatele Een systeem dat andere twintig jaar zijn mores oplegde zeilt met alle ermee verbondenen ‘into unchartered policy waters’ Levenswerk van mensen vernietigd
Afgeschilderd als bende graaiers
Financiering(2) Finance zit nu waar Landbouw 20 jaar geleden zat te vaak op de voorpagina politici worden gedwongen te interveniĂŤren in een sector die iedereen lange tijd buiten de deur hield
excellerend op een te eenvoudige grondwaarde waarvan bijdrage aan kwaliteit van de samenleving dubieus is
Wat gebeurt er nu? Routines hoofdstroom onder dwang aangepast Dekkingspercentages iets opgetrokken Wetten bijgesteld Producten gewijzigd De klok gaat deels terug
Maar er komt 贸贸k ruimte voor de onderstroom
‘The call of our times’
Finance koerst nu op diversiteit net als in Landbouw, Energie & Zorg is een ĂŠĂŠnwaarheidperiode voorbij
Vernieuwers zoeken herkoppeling tov macro-ontwikkelingen & niches
en nu
Governance/besluitvorming
ruimtelijke inrichting
onderwijs
verkeer
zorg
Overheid: terwijl besluitvorming zelf in transitie is wordt ze geacht bij te dragen aan omslagen in de rest van het weefsel
Š T wyn stra
Transitietermijnen passen niet bij natuurlijke termijnen aandeelhouders & politici maar mogelijk wel bij die van gemeenschappen Overheid neigt tot terugtrekken maar zit nog diep in het geheugen van systemen
? ? ?
(naar Henk Diepenmaat)
• Principes van transitie-interventies: ‌ we gaan naar het zuiden, reizen in teams checken met regelmaat of we vorderen
De Peel: we zitten samen in deze situatie Contouren staan op transitie (Peelhorstconferentie, Verbond van Den Bosch, Vion, ZLTO, Knak de Worst) Daarom: maak lerende & besluitvormende gemeenschappen (stuurschappen)
• Voor overheden zie ik twee scenario’s … óf ze trekken zich inderdaad terug & schrijven een goede exitstrategie ... óf ze worden partij tussen partijen, zijn zéér goed op de hoogte van wat boven& onderstroom nodig hebben en handelen daarnaar
De Peel: 1) Begrip voor elkaars positie 2) Een gezamenlijk verhaal 3) Een gedeelde globale richting 4) Ruimte voor innovatie in teams 5) Banden met EU / NL / UN 5) Variëren, selecteren, communiceren 6) Herschrijven historie
… omgeving creëren waarin beloftevolle allianties hun kinderziektes te boven komen
R
ol
van ondernemingen in dit alles?
Ook hĂşn positie hangt sterk samen met wat de rest van de samenleving doet Organisatie
Omgeving
Dynamische stabiliteit hun routines zijn gelegitimeerd & effectief zolang ze in een vergelijkbare richting & snelheid bewegen als hun omgeving
Frontrunners • Koplopers gaan nogal eens failliet • Blijken vaker met maatschappelijke onderhandeling bezig dan met rechttoe-rechtaan commerciële opbrengst te genereren
• Middels gemeenschappen trachten ze kloof te overbruggen tussen aandeelhouderseisen en lange technische, marktontwikkel & maatschappelijke leercurven
2012, NL
no-meats: maatschappelijke alliantie om markt te verdubbelen in 3 jaar
“We came
from technology-push
“We came
from technology-push
We’ve currently been in an overshoot of marketing-drivenness
We now aim to help solving societal issues
Robert Metzke Head global Ecovision 5 programme @Philips corporate, October ‘11
Philips: Microbial Home. Digesting waste into furnace & lamp gaz Aiming to play a role in societal system shifts
Gaat de klok terug in de samenleving?
Deels wel Deels niet Schorske: ‘geschiedenis’ had geen antwoorden op de vragen van het modernisme Dat verandert momenteel
Lerende webplatforms Hoe krijg je ze dynamischer?
www.dandelionproject.eu
The Dandelion Project
Innovatiedynamiek in sectoren heeft sterkere/zwakkere banden met buitenwereld
En Vergeet dus niet een gezamenlijk verhaal te schrijven