COLUMN
‘Under colour of law’ Ik ben geen jurist. Maar ik zie mensen doen alsof wetten in marmer zijn gegrift. Dat zijn ze lang niet altijd. Zéker niet als ze bedoeld waren om een ontwikkeling in het verre verleden te dienen.
Harry te Riele is onder meer zelfstandig adviseur en ontwerpt interventies voor systeemveranderingen
De denkers Jem Bendell en Thomas Greco bijvoorbeeld, kennen onze financiële wetten juist dé destabiliserende rol van dit moment toe. Uit hun Currencies of Transition, Transforming Money to unleash Sustainability, juni 2013: ‘The problems facing our communities, and civilization as a whole, stem from the mechanisms by which money is created and allocated by the members of the most powerful cartel the world has ever known. […] our current monetary system is the main underlying cause for multiple crises with sovereign debt, environmental destruction, spiralling inequality and mass unemployment.’ […] governments consistently spend beyond their incomes, sucking real value out of the economy in return for counterfeit money that the banks create for them under colour of law.’ ‘Under colour of law’. De wet dus als holle legitimatie. Eens bedoeld om de brede samenleving te dienen, inmiddels nog slechts in dienst van enkelen. Betreft dit voorbeeld financiële wetten die duurzame innovatie blokkeren, er zijn nog zóveel andere die uit de pas lopen. Er zijn gebruiken die ouder zijn dan de wet en waar die laatste maar half grip op krijgt. Mijn schoonvader nam me mee naar De Gorzen & Aanwassen van den Lande van Essche. Een verband in de Hoeksche Waard daterend van 1602. “Hetzelfde jaar als de VOC, alleen wíj bestaan nog.” Vierhonderd porties land in gemeenschappelijk eigendom van honderden zogeheten morgen-houders en niemand daarvan die kan aanwijzen welk deel van hem of haar is. De samenleving verandert maar De Gorzen nauwelijks of niet, Nederland nu opzadelend met de vraag hoe om te gaan met gezamenlijk eigendom. Wat een weelde: praktijken te oud voor de wet. Zeker naast al die groene praktijken die te nieuw zijn. Autarkische huizen. Kabels tussen kerkdak en woonhuis voor groene energie. Ingenieurs die voedingseiwit destilleren uit gras en algen. En vergeet niet die twee varkens in een wereldstad. “Harry, je wilt niet weten wat je over jezelf afroept als je probeert twee varkens Rotterdam
binnen te halen”, roept een vriendin in wanhoop een jaar geleden door de telefoon. Nou, ze lopen er nu. Arie en Japie. Bij het Deliplein op Katendrecht. Ontelbare gesprekken heeft vriendin gevoerd. Zo vaak overwoog ze de handdoek in de ring te gooien. Maar Turkse kids uit de buurt aaien nu Arie en Jaap over de stugge vacht en vullen hun trog met restaurant-afval. Het geheel op zijn best half-legaal. Wat ís dat toch met jou, Wet? Waarom lukt het je zo slecht een tijdsgeest te voorzien? Waarom mis je steeds weer die maatschappelijke figuur waarin groeicurven aftoppen, die fase die hele leiderstammen aanzet tot wandaden? Waarom eis je op dit moment niet het afwaarderen van vastgoed waar boekwaarden kunstmatig hoog blijven? Waarom keur je nog altijd dat fietshok in mijn tuin af terwijl mijn straatgenoot, als hij wil, tien auto’s ongehinderd voor de deur parkeert, zo groot dat je er niet overheen kijkt en zo talrijk dat geen kind meer op straat speelt? Waarom accepteer je niet dat mensen in crisis een volkstuinhuisje van 2.000 euro kopen en er wonen tot ze financieel weer boven Jan zijn? Is de Woningwet uit 1901 jouw anker? Waarom dat monopolie op geld-creatie bij commerciële banken als hun praktijken rampzalig uitpakken? ‘We moeten het van burgerlijke ongehoorzaamheid hebben in deze tijd’, zegt een lokale politica op een openingsceremonie. Misschien wat snel gezegd, als de initiatiefnemer van wat er wordt geopend weet dat elk moment het zwaard van Damocles kan vallen en al zijn zweet, geld en organisatievermogen met één pennestreek aan de kant geschoven kunnen worden. Wet, je moet meer ruimte gaan geven dan burgerlijke ongehoorzaamheid kan bevechten. Doe je dat niet, dan maak je dit land tot een schaduw van zijn verleden. Maar er is óók hoop. Heel veel zelfs. Want wat is een teleurstellend SER-akkoord waard als u en ik onze daken zélf vol leggen met PV? Als mijn volkstuincomplex éénoudergezinnen wél op verhaal laat komen in een microhuisje? Als veiliger lokale betaalsystemen opstarten met freeware? Als moeders hun park op speelplezier herinrichten in plaats van dat de gemeente ze op onderhoudskosten nul herontwerpt? Als we de besluitvorming overnemen. Als we een nieuwe colour of law vinden.
SEPTEMBER 2013 | NR 8 | MILIEUMAGAZINE 13