Lit. Niezwykły lek w psychiatrii [fragment]

Page 1

JJANUSZ RYBAKOWSKI

LIT

NIEZWYKŁY LEK W PSYCHIATRII

LIT

NIEZWYKŁY LEK W PSYCHIATRII

JANUSZ RYBAKOWSKI

LIT

NIEZWYKŁY LEK W PSYCHIATRII

Lit – niezwykły lek w psychiatrii Janusz Rybakowski

Copyright © by Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2019

Wszystkie prawa zastrzeżone.

Żaden z fragmentów książki nie może być publikowany w jakiejkolwiek formie bez wcześniejszej pisemnej zgody wydawcy. Dotyczy to także fotokopii i mikrofilmów oraz rozpowszechniania za pośrednictwem nośników elektronicznych.

Termedia Wydawnictwa Medyczne ul. Kleeberga 2 61-615 Poznań tel./faks +48 61 822 77 81 e-mail: termedia@termedia.pl http://www.termedia.pl

Termedia Wydawnictwa Medyczne Poznań 2019 Wydanie I

ISBN: 978-83-7988-289-2

Wydawca dołożył wszelkich starań, aby cytowane w podręczniku nazwy leków, ich dawki oraz inne informacje były prawidłowe. Wydawca ani autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za konsekwencje wykorzystania informacji zawartych w niniejszej publikacji. Każdy produkt, o którym mowa w książce, powinien być stosowany zgodnie z odpowiednimi informacjami podanymi przez producenta. Ostateczną odpowiedzialność ponosi lekarz prowadzący.

SPIS TREŚCI Rozdział 1 Kraepelinowski podział zaburzeń psychicznych i kazus autora książki

7

Rozdział 2 Początek świata, starożytność, XIX wiek i pierwsza połowa XX wieku

17

Rozdział 3 John Cade i wątek australijski

27

Rozdział 4 Mogens Schou – niekwestionowany lider terapii litem

31

Rozdział 5 Choroby afektywne: jednobiegunowa (depresja okresowa) i dwubiegunowa (maniakalno-depresyjna)

39

Rozdział 6 Leki przeciwdepresyjne, przeciwmaniakalne i normotymiczne. Lit prototypem leku normotymicznego

55

Rozdział 7 Co się dzieje z litem w organizmie człowieka i jak działa na procesy biochemiczne

63

Rozdział 8 Rozpoczynanie stosowania litu w chorobach afektywnych

73

Rozdział 9 Działanie w manii, depresji i potencjalizacja działania leków przeciwdepresyjnych

75

Rozdział 10 Lit – optymalny lek normotymiczny w profilaktyce nawrotów chorób afektywnych

81

Rozdział 11 Wyznaczniki skuteczności profilaktycznej litu. Excellent lithium responders

89

Rozdział 12 Objawy niepożądane stosowania litu i postępowanie w przypadku ich wystąpienia

95

Rozdział 13 Interakcje farmakokinetyczne i farmakodynamiczne litu z innymi lekami

101

Rozdział 14 Lit a inne leki normotymiczne – walproiniany, karbamazepina, lamotrigina, klozapina, olanzapina, kwetiapina, aripiprazol, risperidon

105

Rozdział 15 Stosowanie litu w ciąży i okresie poporodowym

119

Rozdział 16 Lit jako lek zapobiegający samobójstwom

123

Rozdział 17 Lit jako lek działający przeciwwirusowo i immunomodulacyjnie

131

Rozdział 18 Wpływ litu na funkcje poznawcze i czynniki z tym związane

135

Rozdział 19 Lit jako lek działający neuroprotekcyjnie

139

Rozdział 20 Czy lit może mieć zastosowanie w chorobach neurodegeneracyjnych?

143

Rozdział 21 Inne możliwości użycia litu w psychiatrii i poza psychiatrią

149

Rozdział 22 Podręczniki, czasopisma, konferencje, IGSLI, ConLiGen

153

Rozdział 23 Literatura i sztuka

159

Rozdział 24 Subiektywny bilans „ścieżki litowej” autora książki

169

Rozdział 25 Perspektywy na 70-lecie litu we współczesnej psychiatrii

177

Bibliografia

181

ROZDZIAล

25

Perspektywy na 70-lecie litu we wspรณล czesnej psychiatrii 6LHGHPG]LHVLฤ W ODW WHUDSLL OLWHP ZH ZVSyรกF]HVQHM SV\FKLDWULL ZSLVXMH VLฤ Z W\OHฤช ODW ZVSyรกF]HVQHM SV\FKRIDUPDNRORJLL -DNR ฤ URGHN SV\FKRIDUPDNRORJLF]Q\ OLW ]DMPXMH PRFQฤ L Z SHZQ\P VHQVLH XQLNDOQฤ SR]\FMฤ Z OHF]HQLX L SURยฟODNW\FH FKRUyE DIHNW\ZQ\FK 3R ODWDFK RG XND]DQLD VLฤ DUW\NXรกX -RKQD &DGHยถD OLW QDGDO X]QDZDQ\ MHVW ]D ZDUWRฤ FLRZ\ OHN SU]HFLZPDQLDNDOQ\ DF]NROZLHN QLH MHVW WR REHFQLH MHJR JรกyZQD WHUDSHXW\F]QD UHNRPHQGDFMD 1DWRPLDVW SR ODWDFK RG SLHUZV]HM SXEOLNDFML QD WHPDW G]LDรกDQLD SURยฟODNW\F]QHJR Z FKRUREDFK DIHNW\ZQ\FK OLW ZH ZV]\VWNLFK UHNRPHQGDFMDFK X]QDZDQ\ MHVW ]D OHN QRUPRW\PLF]Q\ SLHUZV]HJR Z\ERUX Z FHOX ]DSRELHJDQLD QDZURWRP PDQLL L GHSUHVML Z FKRURELH DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM =GDQLHP DXWRUD NVLฤ ฤชNL GUXJLP Z NROHMQRฤ FL ZVND]DQLHP GR VWRVRZDQLD OLWX Z SV\FKLDWULL PRฤชH E\รผ SRWHQFMDOL]DFMD G]LDรกDQLD OHNyZ SU]HFLZGHSUHV\MQ\FK Z GHSUHVML OHNRRSRUQHM 2ERN G]LDรกDQLD QRUPRW\PLF]QHJR OLW PD ZLHOH LQQ\FK NRU]\VWQ\FK ZรกDVQRฤ FL WDNLFK MDN G]LDรกDQLH ]PQLHMV]DMฤ FH ]DFKRZDQLD VDPREyMF]H HIHNW LPPXQRPRGXODF\MQ\ L SU]HFLZZLUXVRZ\ D Z REOLF]X GRZRGyZ ]JURPDG]RQ\FK Z RVWDWQLFK GHNDGDFK ยฑ UyZQLHฤช G]LDรกDQLH QHXURSURWHNF\MQH 7D RVWDWQLD ZรกDVQRฤ รผ OHNX SRZRGXMH SUyE\ MHJR VWRVRZDQLD DF]NROZLHN QDGDO GRฤ รผ QLHฤ PLDรกH Z FKRUREDFK QHXURGHJHQHUDF\MQ\FK 0LPR OLF]Q\FK GRZRGyZ QD VNXWHF]QRฤ รผ L NRU]\VWQH HIHNW\ NOLQLF]QH OLWX MHJR VWRVRZDQLH Z WHUDSLL FKRURE\ DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM MHVW QLHGRVWDWHF]QH -HGQ\P ] SRZRGyZ PRฤชH E\รผ ZSURZDG]HQLH L DNW\ZQD SURPRFMD LQQ\FK OHNyZ QRUPRW\PLF]Q\FK ]DUyZQR , MDN L ,, JHQHUDFML LQQ\P ยฑ SHUFHSFMD WHJR OHNX MDNR ฤ URGND WRNV\F]QHJR FR MHVW ]ZLฤ ]DQH ] G]LDรกDQLDPL XERF]Q\PL SRMDZLDMฤ F\PL VLฤ SRGF]DV MHJR VWRVRZDQLD JรกyZQLH Z ]DNUHVLH F]\QQRฤ FL WDUF]\F\ L QHUHN RUD] IXQNFML SR]QDZF]\FK 7DNLH SRVWU]HJDQLH OLWX MHVW F]ฤ VWH Zฤ UyG OHNDU]\ UyฤชQ\FK VSHFMDOQRฤ FL DOH GRW\F]\ UyZQLHฤช QLHNWyU\FK SV\FKLDWUyZ 1LHGRVWDWHF]QH VWRVRZDQLH OLWX ]QDMGXMH RG]ZLHUFLHGOHQLH Z WUHQGDFK GRW\F]ฤ F\FK SU]HSLV\ZDQLD UHFHSW QD OHNL QRUPRW\PLF]QH Z RVWDWQLFK GHNDGDFK $QDOL]D SU]HSLV\ZDQLD W\FK OHNyZ Z ODWDFK ยฑ X DPHU\NDฤ VNLFK 177

Janusz Rybakowski t Lit – niezwykły lek w psychiatrii

SDFMHQWyZ ] FKRUREÄ… DIHNW\ZQÄ… GZXELHJXQRZÄ… Z\ND]DáD ĪH OLW E\á SU]HSLV\ZDQ\ X ] QLFK SRGF]DV JG\ OHNL SU]HFLZSDGDF]NRZH R G]LDáDQLX QRUPRW\PLF]Q\P X D OHNL SU]HFLZSV\FKRW\F]QH X 2FHQD SU]HSLV\ZDQLD OHNyZ SU]HFLZSV\FKRW\F]Q\FK L QRUPRW\PLF]Q\FK Z SRGVWDZRZHM RSLHFH ]GURZRWQHM Z :LHONLHM %U\WDQLL X SDFMHQWyZ ] FKRUREÄ… DIHNW\ZQÄ… GZXELHJXQRZÄ… Z ODWDFK ± XMDZQLáD ĪH RGVHWHN SDFMHQWyZ ] WÄ… FKRUREÄ… X NWyU\FK VWRVRZDQR OHF]HQLH IDUPDNRORJLF]QLH Z\ND]Dá QLHPDO GZXNURWQ\ Z]URVW ± RG Z URNX GR Z URNX : W\P F]DVLH VWRVRZDQLH OLWX Z]URVáR ] GR SDFMHQWyZ ZDOSURLQLDQyZ RG GR NDUEDPD]HSLQ\ RG GR ODPRWULJLQ\ RG GR D DW\SRZ\FK OHNyZ SU]HFLZSV\FKRW\F]Q\FK RG GR QDMF]ÄŠÄžFLHM VWRVRZDQ\PL E\á\ RODQ]DSLQD ± L NZHWLDSLQD ± $QDOL]D WUHQGyZ SU]HSLV\ZDQLD OHNyZ SV\FKRWURSRZ\FK Z $XVWUDOLL Z\ND]DáD ĪH Z URNX WDNLH OHNL QRUPRW\PLF]QH MDN OLW ZDOSURLQLDQ\ NDUEDPD]HSLQD L ODPRWULJLQD VWDQRZLá\ GRERZ\FK GDZHN OHNyZ SV\FKRWURSRZ\FK : ODWDFK ± SU]HSLV\ZDQLH OLWX SR]RVWDZDáR QD VWDá\P SR]LRPLH SRGF]DV JG\ ZDOSURLQLDQ\ L ODPRWULJLQD Z\ND]\ZDá\ ]QDF]Q\ Z]URVW 6WRVRZDQLH OLWX Z GXĪ\P UHJLRQLH :áRFK Z\ND]DáR SURFHQWRZ\ Z]URVW Z ODWDFK ± QDVWÄŠSQLH SURFHQWRZ\ VSDGHN Z ODWDFK ± L SRQRZQ\ Z]URVW R Z ODWDFK ± %DGDQLH ]PLDQ Z SU]HSLV\ZDQLX OHNyZ QRUPRW\PLF]Q\FK Z FKRURELH DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM Z 6]ZHFML Z ODWDFK ± SRND]DáR ĪH VWRVRZDQLH OLWX ]PQLHMV]\áR VLÄŠ Z W\P RNUHVLH ] GR QDWRPLDVW Z]URVáR Z SU]\SDGNX ODPRWULJLQ\ ] GR L NZHWLDSLQ\ ] GR =PQLHMV]\áR VLÄŠ WHĪ VWRVRZDQLH ZDOSURLQLDQyZ ] GR L RODQ]DSLQ\ ] GR . :\ELWQ\ DPHU\NDÄ”VNL VSHFMDOLVWD Z ]DNUHVLH FKRURE\ DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM 5REHUW 3RVW Z DUW\NXOH RSXEOLNRZDQ\P Z URNX Z F]DVRSLÄžPLH Ä1HXURSV\FKRSKDUPDFRORJ\´ XEROHZD ĪH VWRVRZDQLH OLWX Z 6WDQDFK =MHGQRF]RQ\FK MHVW QDZHW EDUG]LHM QLHGRVWDWHF]QH QLĪ Z (XURSLH :VND]XMH SU]\ W\P QD OLF]QH ]DOHW\ OLWX L WZLHUG]L ĪH REDZ\ SU]HG REMDZDPL XERF]Q\PL WHJR OHNX VÄ… SU]HVDG]RQH 5REHUW 3RVW MHVW DXWRUHP ZLHOX ]QDNRPLW\FK EDGDÄ” QD WHPDW FKRURE\ DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM ± PLÄŠG]\ LQQ\PL WZyUFÄ… WHRULL NLQGOLQJX ]DNáDGDMÄ…FHM XG]LDá WHJR ]MDZLVND Z SDWRJHQH]LH FKRURE\ . : XELHJá\P URNX GRNRQDQR DQDOL]\ GDQ\FK ]DĪ\ZDQLD OLWX Z 3ROVFH Z ODWDFK ± Z\NRU]\VWXMÄ…F GDQH GRVWDUF]RQH SU]H] Intercontinental Marketing 6WDWLVWLFV 3RODQG Z\UDĪRQH Z ZDUWRÄžFL '27 DQJ GD\V RI WUHDWPHQW : FHOX RFHQ\ ELHĪÄ…FHJR VWRVRZDQLD OLWX Z SRUyZQDQLX ] OHNDPL QRUPRW\PLF]Q\PL ZDO SURLQLDQ\ NDUEDPD]HSLQD ODPRWULJLQD RODQ]DSLQD NZHWLDSLQD DULSLSUD]RO SRUyZQ\ZDQR OLF]EÄŠ UHFHSW QD GDQ\ OHN Z\VWDZLRQ\FK GOD RVyE ] UR]SR]QDQLHP FKRURE\ DIHNW\ZQHM GZXELHJXQRZHM Z GUXJLP SyáURF]X URNX :\ND]DQR ĪH Z ODWDFK ± ODW QDVWÄ…SLá QLH]QDF]Q\ Z]URVW R VWRVRZDQLD OLWX QDWRPLDVW Z ODWDFK ± NROHMQH ODW Z]URVW WHQ Z\QRVLá : GUXJLP SyáURF]X URNX VWRVRZDQLH ZDSURLQLDQyZ E\áR QLHPDO WU]\NURWQLH ZLÄŠNV]H D NZHWLDSLQ\ RODQ]DSLQ\ L ODPRWULJLQ\ RNRáR GZXNURWQLH ZLÄŠNV]H QLĪ OLWX . 178

RozdziaÅ‚ 25. Perspektywy na 70-lecie litu we wspóÅ‚czesnej psychiatrii

=H Z]JOÄŠGX QD WDQLÄ… SURGXNFMÄŠ OLW QLH MHVW DNW\ZQLH SURPRZDQ\ SU]H] ĪDGQÄ… ZLÄŠNV]Ä… ¿UPÄŠ IDUPDFHXW\F]QÄ… L SRG W\P Z]JOÄŠGHP XZDĪDQ\ ]D OHN VLHURF\ DQJ orphan drug 'ODWHJR JáyZQÄ… PRĪOLZRÄžFLÄ… MHJR SURPRFML MHVW SRND]DQLH RELHNW\ZQ\FK Z\QLNyZ EDGDÄ” ZVND]XMÄ…F\FK QD NRU]\ÄžFL ]H VWRVRZDQLD OLWX L ]DGDZDQLH NáDPX WZLHUG]HQLRP R MHJR WRNV\F]QRÄžFL : W\P FHOX DXWRU NVLÄ…ĪNL RSXEOLNRZDá Z XELHJá\P URNX QD áDPDFK SUHVWLĪRZHJR F]DVRSLVPD Ä)URQWLHUV LQ 0ROHFXODU 1HXURVFLHQFH´ DUW\NXá ]DW\WXáRZDQ\ Ä&KDOOHQJLQJ WKH QHJDWLYH SHUFHSWLRQ RI OLWKLXP DQG RSWLPL]LQJ LWV ORQJ WHUP DGPLQLVWUDWLRQ´ Ä.RQWUDUJXPHQW\ GOD QHJDW\ZQHM SHUFHSFML OLWX L ]DVDG\ RSW\PDOQHJR VWRVRZDQLD GáXJRWHUPLQRZHJR WHJR OHNX´ 1LHZÄ…WSOLZLH NU]HZLHQLX ZLHG]\ QD WHPDW VWRVRZDQLD OLWX SRVáXĪ\ UyZQLHĪ QLQLHMV]D NVLÄ…ĪND 2VWDWQLR QD áDPDFK SRSXODUQHJR F]DVRSLVPD Ä3V\FKLDWULD´ XND]DáR VLÄŠ NUyWNLH GRQLHVLHQLH GRW\F]Ä…FH OHF]HQLD OLWHP SU]\JRWRZDQH QD SRGVWDZLH RVWDWQLFK Z\W\F]Q\FK ,*6/, DXWRUVWZD 7RPDV]D 6]DIUDÄ”VNLHJR L DXWRUD QLQLHMV]HM NVLÄ…ĪNL . 3U]\ZRáXMÄ…F WHNVW -RKQD &DGH¶D VSU]HG ODW\ EÄŠGÄ…F\ PRWWHP SLHUZV]HJR UR]G]LDáX QLQLHMV]HM NVLÄ…ĪNL QDOHĪ\ VWZLHUG]Lü ĪH REHFQLH G]LDáDQLH WHUDSHXW\F]QH OLWX Z FKRUREDFK DIHNW\ZQ\FK WUDNWXMHP\ MDNR RF]\ZLVWRÄžü L VSHNWDNXODUQ\ HIHNW SV\FKRWURSRZ\ QDMOĪHMV]HJR ] PHWDOL QLH SRZRGXMH MXĪ ZÄ…WSOLZRÄžFL 1DWRPLDVW Z ÄžZLHWOH EDGDÄ” SU]HSURZDG]RQ\FK ]ZáDV]F]D Z RVWDWQLHM GHNDG]LH LQWHUHVXMÄ…FH RND]Dá\ VLÄŠ RGQLHVLHQLD GR GUXJLHM F]ÄŠÄžFL WHNVWX Z NWyU\P &DGH VSHNXOXMH QD WHPDW PRĪOLZRÄžFL UROL QLHGRERUX OLWX Z RUJDQL]PLH Z HWLRORJLL FKRURE\ SV\FKLF]QHM 3RWZLHUG]HQLHP VSHNXODFML &DGH¶D ]GDMÄ… VLÄŠ Z\QLNL EDGDÄ” Z\NRQDQ\FK Z RVWDWQLP RNUHVLH ZVND]XMÄ…FH QD PRĪOLZÄ… UROÄŠ ÄžODGRZ\FK LORÄžFL SLHUZLDVWND GOD ]DFKRZDQLD ]GURZLD SV\FKLF]QHJR Z W\P Z\SDGNX UR]XPLDQHJR MDNR QLHZ\VWÄŠSRZDQLH ]DFKRZDÄ” VDPREyMF]\FK RUD] RWÄŠSLHQLD )HQRPHQ ]ZLÄ…]NX PLÄŠG]\ QLĪV]Ä… ]DZDUWRÄžFLÄ… OLWX Z ZRG]LH SLWQHM D ]DFKRZDQLDPL VDPREyMF]\PL ]RVWDá Z\ND]DQ\ Z ZLHOX SUDFDFK SU]HSURZDG]RQ\FK Z NLONX NUDMDFK : GZyFK EDGDQLDFK VWZLHUG]RQR QDWRPLDVW ]DOHĪQRÄžü PLÄŠG]\ QLVNLP VWÄŠĪHQLHP OLWX Z ZRG]LH SLWQHM D WHQGHQFMÄ… GR Z\VWÄŠSRZDQLD RWÄŠSLHQLD 'R W\FK RVWDWQLFK GRQLHVLHÄ” QDOHĪ\ MHV]F]H GRáÄ…F]\ü SUDFÄŠ VWZLHUG]DMÄ…FÄ… WHUDSHXW\F]QH G]LDáDQLH PLNURGDZHN OLWX Z FKRURELH $O]KHLPHUD &]\ WR Z\VWDUF]\ DE\ OLW X]QDü ]D QLH]EÄŠGQ\ SLHUZLDVWHN ÄžODGRZ\ MDN SRVWXOXMH Z VZRLP DUW\NXOH MDSRÄ”VNL SV\FKLDWUD 7DNHVKL 7HUDR " 2EZRáDQLH OLWX QLH]EÄŠGQ\P SLHUZLDVWNLHP ÄžODGRZ\P QLHXFKURQQLH Z\ZRáXMH WHPDW MHJR VXSOHPHQWDFML F]\OL GRVWDUF]DQLD GR RUJDQL]PX Z RGSRZLHGQLFK LORÄžFLDFK 3LÄŠü ODW WHPX ZU]HÄžQLD URNX QD áDPDFK Ä1HZ <RUN 7LPHVD´ XND]Dá VLÄŠ DUW\NXá $QQ\ )HOV SRG LQWU\JXMÄ…F\P W\WXáHP Ä6KRXOG ZH DOO WDNH D ELW RI OLWKLXP"´ $XWRUND ZLHG]LDáD ZWHG\ R ]ZLÄ…]NX QLVNLFK VWÄŠĪHÄ” OLWX Z ZRG]LH SLWQHM ] ]DFKRZDQLDPL VDPREyMF]\PL VDPREyMVWZD VWDQRZLÄ… G]LHVLÄ…WÄ… Z NROHMQRÄžFL SU]\F]\QÄŠ ÄžPLHUWHOQRÄžFL Z 6WDQDFK =MHGQRF]RQ\FK RUD] R VXJHVWLDFK UHODFML PLÄŠG]\ GH¿F\WHP OLWX D ]DEXU]HQLDPL ]DFKRZDQLD L ]ZLÄŠNV]RQÄ… XPLHUDO QRÄžFLÄ… 3LHUZV]H GRQLHVLHQLH GRW\F]Ä…FH ]ZLÄ…]NX PLÄŠG]\ QLVNLPL VWÄŠĪHQLDPL OLWX D RWÄŠSLHQLHP SRMDZLáR VLÄŠ GRSLHUR ODWD SyĨQLHM -HGQDN VDPR G]LDáDQLH 179

Janusz Rybakowski t Lit โ niezwykล y lek w psychiatrii

SU]HFLZVDPREyMF]H ฤ ODGRZ\FK VWฤ ฤชHฤ OLWX PRฤชH X]DVDGQLDรผ Z]ERJDFDQLH SRฤช\ZLHQLD Z OLW L WUDNWRZDQLH WHJR SLHUZLDVWND MDNR PLNURVNรกDGQLND SRฤช\ZLHQLD DQJ micronutrient F]HJR ]ZROHQQLNDPL Vฤ UyZQLHฤช SROVF\ EDGDF]H ] =DNรกDGX 0HG\F\Q\ ฤ URGRZLVNRZHM 8QLZHUV\WHWX 0HG\F]QHJR Z 3R]QDQLX 1DOHฤช\ SU]\ RND]ML GRGDรผ ฤชH Z ZLHOX NUDMDFK MDNR VXSOHPHQW GLHW\ VWRVRZDQ\ MHVW RURWDQ OLWX SR]\VNLZDQ\ JรกyZQLH SRSU]H] ]DNXS LQWHUQHWRZ\ 1LH PD MHGQDN EDGDฤ ZVND]XMฤ F\FK QD HZHQWXDOQH NRU]\ฤ FL Z\QLNDMฤ FH ] WDNLHJR SRVWฤ SRZDQLD SRMDZLDMฤ VLฤ QDWRPLDVW GRQLHVLHQLD R PRฤชOLZRฤ FL Z\VWฤ SLHQLD REMDZyZ WRNV\F]Q\FK . 7DN ZLฤ F SR ODWDFK RG ZSURZDG]HQLD GR ZVSyรกF]HVQHM SV\FKLDWULL OLW SR]RVWDMH ]DUyZQR XQLNDOQ\P PHG\NDPHQWHP MDN L RELHNWHP IDVF\QDFML EDGDZF]HM 1LH]Z\NรกRฤ รผ OLWX MDNR ฤ URGND WHUDSHXW\F]QHJR SROHJD QD MHJR ]QDNRPLWHM VNXWHF]QRฤ FL WHUDSHXW\F]QHM L SURยฟODNW\F]QHM Z FKRUREDFK DIHNW\ZQ\FK ]ZรกDV]F]D X SDFMHQWyZ ]ZDQ\FK excellent lithium responders. 6SRฤ UyG OHNyZ QRUPRW\PLF]Q\FK OLW Z\ND]XMH QDMZLฤ NV]H G]LDรกDQLH SU]HFLZVDPREyMF]H SU]HFLZZLUXVRZH L QHXURSURWHNF\MQH %DGDQLD NOLQLF]QH L HNVSHU\PHQWDOQH PHFKDQL]PyZ G]LDรกDQLD OLWX SU]\EOLฤชDMฤ QDV GR OHSV]HJR SR]QDQLD SDWRPHFKDQL]PyZ ]DEXU]Hฤ SV\FKLF]Q\FK MDN UyZQLHฤช ZLHOX LQQ\FK FKRUyE ,VWQLHMฤ UyZQLHฤช SU]HVรกDQNL DE\ OLW ]DOLF]\รผ GR PLNURHOHPHQWyZ QLH]Eฤ GQ\FK GOD ]GURZLD SV\FKLF]QHJR 1DOHฤช\ PLHรผ QDG]LHMฤ ฤชH QLQLHMV]D NVLฤ ฤชND SU]\F]\QL VLฤ GR SRSUDZ\ ZLHG]\ QD WHPDW OLWX X SV\FKLDWUyZ Z 3ROVFH G]Lฤ NL F]HPX FRUD] ZLฤ NV]D JUXSD RVyE ] FKRUREDPL DIHNW\ZQ\PL Eฤ G]LH PRJรกD VWDรผ VLฤ EHQHยฟFMHQWDPL G]LDรกDQLD WHJR QLH]Z\NรกHJR SLHUZLDVWND

180

Najnowsza monografia profesora Janusza Rybakowskiego pt. Lit. Niezwykły lek w psychiatrii przedstawia różne oblicza tego pierwiastka, który ma zdumiewające własności psychotropowe. Autor porządkuje wiedzę na temat chorób afektywnych i ich leczenia oraz odnosi się do historii i współczesności stosowania litu w tych chorobach. Omawia skuteczność litu w leczeniu i profilaktyce nawrotów chorób afektywnych, objawy niepożądane i postępowanie w przypadku ich wystąpienia, interakcje farmakokinetyczne i farmakodynamiczne oraz biochemiczne mechanizmy działania litu. W kolejnych rozdziałach przedstawia zagadnienia dotyczące stosowania litu w ciąży i okresie poporodowym, zapobiegania samobójstwom, a także działania przeciwwirusowego i immunomodulacyjnego oraz neuroprotekcyjnego i „przeciwotępiennego”. Dzieło powstało z perspektywy doświadczenia klinicznego i badawczego Autora obejmującego niemal pół wieku. Dla psychiatrów książka stanowi praktyczny przewodnik leczenia litem. Może przyczynić się do tego, że większa liczba pacjentów z chorobami afektywnymi stanie się beneficjentami terapeutycznego stosowania tego niezwykłego pierwiastka.

Janusz Rybakowski Urodzony w Krotoszynie, w Wielkopolsce (1946). Absolwent studiów lekarskich na Akademii Medycznej w Poznaniu (1969). Stypendysta fundacji Fogarty w Katedrze Psychiatrii Uniwersytetu Pensylwanii w Filadelfii (1976–1977). Kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrii Akademii Medycznej w Bydgoszczy (1985–1995). Kierownik Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (1994–2016). Prezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (1998–2001). Członek licznych międzynarodowych towarzystw naukowych oraz komitetów redakcyjnych czasopism krajowych i zagranicznych. Przewodniczący rady programowej Psychiatrii Polskiej, redaktor naczelny pism Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii oraz Neuropsychiatria i Neuropsychologia. Autor i współautor ponad 700 publikacji naukowych, z których wiele zamieszczono w najbardziej renomowanych czasopismach, a ich indeks Hirscha wynosi 50. Szczególnym obiektem jego zainteresowania lekarskiego i badawczego jest choroba afektywna dwubiegunowa (maniakalno-depresyjna), jej patogeneza i leczenie, szczególnie w kontekście zastosowania jonów litu. Wchodzi w skład komitetów redakcyjnych najważniejszych międzynarodowych czasopism poświęconych chorobie afektywnej dwubiegunowej, takich jak Bipolar Disorders oraz International Journal of Bipolar Disorders. Otrzymał liczne prestiżowe nagrody naukowe: w 2012 r. – Lifetime Achievement Award od European Bipolar Forum, w 2015 r. – Lifetime Achievement Award in Biological Psychiatry od World Federation of the Societies of Biological Psychiatry, a w 2018 r. – Mogens Schou Research Award od International Society of Bipolar Disorder.

ISBN: 978-83-7988-289-2

WWW.TERMEDIA.PL

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.