Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
Εισαγωγή στη Λογιστική 2η επαυξημένη έκδοση με λυμένες ασκήσεις
Αθήνα 2019
Της συζύγου μου Γεωργίας με την αγάπη μου.
Εισαγωγή στη Λογιστική
Στο εξώφυλλο, πίνακας από το βιβλίο: Ἄγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος, Ὀργανωτικὸν Δίκαιον, Ἀθῆναι 1971, σελ. 443. Εκδότης: Θεοδόσης Αγγ. Παπαδημητρόπουλος Σειρά: Λογιστική Αγίας Ζώνης 55, Αθήνα 11256 Τηλ.: 210 8662668, 6944615350 www.theodosispapadimitropoulos.gr info@theodosispapadimitropoulos.gr Ιστολόγιο Διέλευση: http://dieleusi.map-in-box.gr Copyright ©: Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος, 2019 ISBN: 978-618-84203-8-0
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, η μετάφραση ή η απόδοση κατά παράφρασιν, ή η διασκευή του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη και λεπτομερή, δηλαδή πλήρη, παραπομπή στην εκδοση αυτή, όπως σαφώς περιγράφουν ο Νόμος 2121/1993 και όλοι οι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος τέως Καθηγητής Λογιστικής Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Εισαγωγή στη Λογιστική 2η επαυξημένη έκδοση με λυμένες ασκήσεις
Αθήνα 2019
Εισαγωγή στη Λογιστική
7
Μέρος πρώτο Βασικές έννοιες Ανάγκες - αγαθά Ο άνθρωπος, στις υπάρχουσες συνθήκες, αντιμετωπίζει πάντοτε δυσκολίες επιβίωσης που φανερώνονται ως ελλείψεις στα βασικά μέσα διατροφής, ένδυσης, μετακίνησης από τόπου εις τόπον, επικοινωνίας κ.λ. Τα προηγούμενα συνιστούν την έννοια της ανάγκης. Για να ικανοποιηθούν οι παντοειδείς ανάγκες του, χρησιμοποιεί αγαθά που, κατά κανόνα, δημιουργεί ο ίδιος με συνδυασμούς ποικιλότροπους της Φύσης (υπεδάφους, ατμοσφαιρικού αέρα κ.λ.) – της (σωματικής και πνευματικής) εργασίας δηλαδή –, του κεφαλαίου (που εκφράζεται σε οικονομικά μέσα), της πληροφόρησης· αυτά τα συνδυαζόμενα αγαθά ονομάζονται συντελεστές της παραγωγής. Τούτο πραγματοποιείται μέσω των λεγομένων οικονομικών οργανισμών, οικονομικών μονάδων, επιχειρήσεων, ιδρυμάτων κ.ά., όπως του εργοστασίου παραγωγής, της βιοτεχνίας, του νοσοκομείου, της τράπεζας, του μεταφορικού μέσου, του σωματείου, του σχολείου (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια εκπαίδευση) κ.ά.· κάποια από τα παραπάνω επιδιώκουν το κέρδος, μερικά προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς αντάλλαγμα. Οι οικονομικές μονάδες ανάλογα με τον ιδρυτή τους (το φορέα κ.λ.) διακρίνονται ως εξής:
8
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
Οικονομικές μονάδες κ.λ.
Ιδιωτικές με φορέα ιδιώτη κ᾽ επιδίωξη το κέρδος
Ατομικές με φορέα ένα πρόσωπο
Εταιρικές με φορέα τουλάχιστον δύο πρόσωπα
Προσωπικές
Κεφαλαιουχικές
Ομόρρυθμη εταιρία Ο.Ε.
Ανώνυμη εταιρία Α.Ε.
Ετερόρρυθμη εταιρία Ε.Ε.
Εταιρία περιορισμένης Ευθύνης Ε.Π.Ε.
Απλή Υπουργεία κ.λ.
Μικτές με φορέα το κράτος και ιδιώτη π.χ. Εθνική Τράπεζα
Δημόσιες με φορέα το κράτος
Συλλογικές Σωματείο Ίδρυμα Συνεταιρισμός (Π.Ε. ή απεριορίστου ευθύνης)
Μονοπρόσωπη Ν.Π.Δ.Δ. (Δήμοι κ.λ.)
Δημόσιες επιχειρήσεις
Εισαγωγή στη Λογιστική
9
Οι οικονομικές μονάδες που συναντώνται στον εμπορικό κόσμο διακρίνονται σε:
α) ατομικές οικονομικές μονάδες - επιχειρήσεις·
β) εταιρικές οικονομικές μονάδες - επιχειρήσεις (τις εταιρίες), οι οποίες ανάλογα με το ύψος του κεφαλαίου τους ή την ευθύνη των μελών τους για τα χρέη της εταιρίας χωρίζονται σε: i) προσωπικές εταιρίες, όπου ο νόμος δέν απαιτεί για την ίδρυσή τους ορισμένο κεφάλαιο (εισφορά) και τουλάχιστον ένα πρόσωπο ευθύνεται απεριόριστα για τα χρέη της εταιρίας, ως εξής: i) όλα τα μέλη της ομόρρυθμης εταιρίας (Ο.Ε.) ευθύνονται απεριόριστα κι αλληλέγγυα για τα χρέη της εταιρίας και πέραν του ποσού της εισφοράς τους, δηλαδή και με την ιδιωτική τους περιουσία· (ii) από τα μέλη της ετερόρρυθμης εταιρίας (Ε.Ε.) τουλάχιστον ένα η περισσότερα πρόσωπα ευθύνονται και πέραν της εισφοράς του/τους για τα χρέη της εταιρίας και λέγονται ομόρρυθμο ή ομόρρυθμα μέλη, το/τα υπόλοιπα μέλη ευθύνονται μέχρι του ποσού εισφοράς και λέγονται ετερόρρυθμα· επίσης, η ετερόρρυθμη εταιρία είναι απλή, όπου το κεφάλαιο χωρίζεται σε μέρη: τα εταιρικά μερίδια και κατά μετοχές, και το κεφάλαιο χωρίζεται σε τεμάχια: τις μετοχές.1 ii) Σε κεφαλαιουχικές εμπορικές εταιρίες όπου ο νόμος, για την ίδρυσή τους, απαιτεί ορισμένο ύψος κεφαλαίου κ.λ. Επίσης υπάρχει κ᾽ η διάκριση ανάλογα με το σκοπό ή μή του κέρδους, σε:
ποριστικές, όταν επιδιώκουν το κέρδος·
1 Ε.Ν. άρθρ. 38.
10
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
κτητικές, όταν υπάρχει κέρδος, αλλά χρησιμοποιείται για επέκταση ή βελτίωση της δραστηριότητας, όπως το κρατικό θέατρο, το σωματείο κ.λ.· εξισωτικές, όταν δέν υπάρχει κέρδος, αλλά επιδιώκεται η κάλυψη των εξόδων, όπως κοινωφελή ιδρύματα, επιμελητήρια κ.λ.
Ανάλογα με το μέγεθος διακρίνονται σε:
μικρές, π.χ. βιοτεχνία (με 6 άτομα)·
μεσαίες, π.χ. βιοτεχνία (με άνω των 10 ατόμων)·
μικρομεσαίες, π.χ. βιοτεχνία (με 10-100 άτομα)· μεγάλες, π.χ. βιομηχανία (με άνω των 100 ατόμων).
Για κατάταξη σε μία από αυτές, άλλοτε λαμβάνεται ως βάση το απασχολούμενο προσωπικό, άλλοτε το μέγεθος του απασχολούμενου κεφαλαίου, άλλοτε η νομική μορφή που περιβάλλεται π.χ. Ανώνυμη Εταιρεία κ.λ.
Οικονομική αρχή Στην προηγούμενη παράγραφο αναφέρθηκε ότι οι ανθρώπινες ανάγκες καλύπτονται με αγαθά που ο ίδιος ο άνθρωπος δημιουργεί με το συνδυασμό των συντελεστών της παραγωγής. Επειδή τα παραγώμενα αγαθά, συνήθως, δέν είναι επαρκή, πρέπει να υπάρχει φειδώ των χρηιμοποιουμένων συντελεστών της παραγωγής και να επιτυγχάνεται το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα με την ελάχιστη θυσία σε μέσα (φύσης, εργασίας, κεφαλαίου)· αυτή είναι η έννοια της οικονομικής αρχής.
Εισαγωγή στη Λογιστική
11
Οικονομικός οργανισμός - οικονομική μονάδα επιχείρηση - εκμετάλλευση Οι όροι: οικονομικός οργανισμός και οικονομική μονάδα συμπίπτουν και μέσω αυτών γίνεται συνδυασμός της φύσης, της εργασίας, του κεφαλαίου και της πληροφόρησης για παραγωγή αγαθών με σκοπό την κάλυψη των ανθρωπίνων αναγκών.
Επιχείρηση είναι ποριστική, αυτοτελής και υπεύθυνη οργάνωση των συντελεστών της παραγωγής, όπου επιδιώκεται το μέγιστο δυνατό οικονομικό αποτέλεσμα: το κέρδος, δηλαδή, και η διάθεση. Εκμετάλλευση είναι κατ᾽ ουσίαν μέσο μετατροπής των συντελεστών της παραγωγής σε χρήσιμα αγαθά, όπως η βιομηχανία παραγωγής.
Παραγωγή - κατανάλωση Παραγωγή είναι η με κατάλληλα μέσα μετατροπή των υλικών μέσων σε χρήσιμα αγαθά και υπηρεσίες για κάλυψη των ανθρωπίνων αναγκών.
Κατανάλωση είναι η χρησιμοποίηση των έτοιμων αγαθών και η αποδοχή των υπηρεσιών, δηλαδή υπάρχει κύκλωμα παραγωγής - κατανάλωσης - συντελεστές παραγωγής μονάδες παραγωγής έτοιμα αγαθά κατανάλωση των έτοιμων αγαθών.
Περιουσία - κεφάλαιο - αποταμίευση Περιουσία είναι το σύνολο των αγαθών όπου έγινε επένδυση του κεφαλαίου· αλλιώς: το ενεργητικό.
12
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
Κεφάλαιο είναι το μέσο για να προσπορίζεται η οικονομική μονάδα ορισμένες αξίες· αλλιώς: το παθητικό -οι υποχρεώσεις. Αποταμίευση υπάρχει όταν δέν χρησιμοποιείται μέρος των αποκτημένων αγαθών.
Εισαγωγή στη Λογιστική
13
Έννοια και Iστορία της Λογιστικής Η Λογιστική αποτελεί τη σπονδυλική στήλη ενός τομέα της Μικροοικονομίας, αυτόν του Οικονομικού Λογισμού, ο οποίος περιλαμβάνει:
τον οικονομικό προγραμματισμό, καταρτιζόμενος μετά από βαθεία μελέτη (κυρίως) των παρεχομένων στοιχείων από τη Λογιστική για μελλοντική δράση του οικονομικού οργανισμού· τη Λογιστική, όπου συγκεντρώνονται, ταξινομούνται, κατατάσσονται και συσχετίζονται στοιχεία, μέσα στο χρόνο, των οικονομικών μονάδων και επιδιώκονται: ο προσδιορισμός του οικονομικού αποτελέσματος (εκμετάλλευσης και χρήσης), της περιουσιακής κατάστασης, η παρακολούθηση των παντός είδους περιουσιακών μεταβολών -με το λογιστικό σχέδιο επιτυγχάνεται η ενιαία οργάνωση του λογιστηρίου και, κατ᾽ επέκτασιν, της οικονομικής μονάδας· η προ-/μετακοστολόγηση της παραγωγής ενός αγαθού ή της παροχής υπηρεσίας, όπου (κυρίως) αντλούνται τα στοιχεία από τη Λογιστική· η (επιχειρησιακή) Στατιστική, όπου αξιοποιείται το παρεχόμενο αριθμητικό υλικό με τις στατιστικές μεθόδους και συσχετίσεις, όπως η εξέλιξη καμπύλης κόστους και αποτελεσμάτων, συσχέτιση εξόδων πώλησης και κύκλου εργασιών κ.ά.
14
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
Ιστορία της Λογιστικής Η Ιστορία της Λογιστικής χάνεται στα βάθη των χιλιετιών. Έδωσε μεγάλη ώθηση στην εξέλιξή της η δημοσίευση του πολύκροτου έργου του φραγκισκανού μοναχού Luca Bartolomeo de Pacioli τo 1494, όπου έφερε στο φώς τη διγραφική μέθοδο, η οποία είναι άγνωστο πότε επινοήθηκε και πήρε το όνομα κλασική (ή ιταλική) λογιστική.
Κατευθύνσεις της Λογιστικής Ε π ε ι δ ή η Λ ο γ ι σ τ ι κ ή ε ί ν α ι μ ί α και, ανάλογα με το αντικείμενο με το οποίο απασχολείται η οικονομική μονάδα, χρησιμοποιούνται και λογαριασμοί που αφορούν στον κλάδο, γίνεται λόγος για κατεύθυνση της Λογιστικής, όπως την αγροτική οικονομία, το εμπόριο, τη βιομηχανία και βιοτεχνία, την ασφάλεια, την τράπεζα κ.ά.
Επίσης, ως προς τις ιδιοτυπίες, διαφέρουν λογαριασμοί που χρησιμοποιούνται στο Δημόσιο και υπάρχει η κατεύθυνση της Λογιστικής Δημοσίου Τομέα.
Ελεγκτική είναι η μέθοδος, όπου το επιστημονικά κ᾽ επαγγελματικά κατηρτισμένο πρόσωπο, μετά από επισταμένη έρευνα βιβλίων και στοιχείων της οικονομικής μονάδας, εκφράζει γνώμη για την πιστότητα των οικονομικών καταστάσεων και για την αλήθεια του περιεχομένου τους, π.χ. για τη χρησιμοποίηση δανείων, για σχηματισμό αποθεματικών κ.ά.
Ο έλεγχος διακρίνεται σε:
εσωτερικό που πραγματοποιείται από κατάλληλα πρόσωπα της ίδιας της οικονομικής μονάδας, δηλαδή από
Εισαγωγή στη Λογιστική
15
υπαλλήλους και στελέχη της με ειδικές λογιστικοοικονομικές γνώσεις, για πρόληψη ή καταστολή κλοπών κ.λ.· εξωτερικό που διεξάγεται από πρόσωπα ξένα προς την οικονομική μονάδα (τρίτα πρόσωπα -τους ελεγκτές), τα οποία ελέγχουν την πληρότητα και νομιμότητα των διαφόρων συναλλακτικών αποδεικτικών στοιχείων, τη σωστή αντιμετώπιση των συναλλακτικών πράξεων κ.ά. Ο έλεγχος αρχίζει με προκαταρκτικές ενέργειες/ προετοιμασίες, όπως με μελέτη των οικονομικών καταστάσεων και βιβλίων· αν υπάρχει υποψία, γίνεται αιφνιδιασμός από τους ελεγκτές στα διάφορα τμήματα για διαπίστωση ατασθαλιών, κλοπών, αφαίρεσης μετρητών από το ταμείο κ.ά.
16
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
Ειδικά θέματα της Λογιστικής Έννοια, περιεχόμενο, κίνηση (ή λειτουργία) και διάκριση λογαριασμών Στις προηγούμενες παραγράφους αναφέρθηκε ο όρος: λογαριασμός, ο οποίος στη Λογιστική έχει πάντα ειδική οικονομική σημασία. Η οικονομική μονάδα (η επιχείρηση κ.λ.) έχει: πράγματα, δικαιώματα και υποχρεώσεις που πρέπει να γνωρίζει την τύχη τους με λεπτομέρεια ο φορέας (ή ο διευθύνων).
Ο μόνος τρόπος είναι η κατά ομοιογενή στοιχεία ομαδοποίηση. Ο λογαριασμός περιέχει ομοιογενή πράγματα/ δικαιώματα/υποχρεώσεις όπως αυτά που χρησιμοποιούνται από την οικονομική μονάδα για παραγωγική λειτουργία και ονομάζονται πάγια. Κάθε ομοιογενές στοιχείο υπάγεται σε κάποια λέξη ή φράση λ.χ. τα παντός είδους μεταφορικά μέσα υπάγονται στο λογαρισμό «ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ», τα χρήματα εντός του χρηματοκιβωτίου στο λογαριασμό «ΤΑΜΕΙΟ», οι οφειλέτες στην οικονομική μονάδα από αγορές εμπορευμάτων στο λογαριασμό «ΠΕΛΑΤΕΣ», και κείνους στους οποίους οφείλει για αγορά εμπορευμάτων στο λογαριασμό «ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ». Επομένως, ο λογαριασμός είναι το βασικό μέσο για ενημέρωση κι απαιτείται μεγάλη προσοχή για την υπαγωγή κάποιου στοιχείου σε μια λέξη ή φράση. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως ο λογαριασμός αποτελεί το θεμελιωδέστερο εννοιολογικό όργανο αυτής της επιστήμης.
Εισαγωγή στη Λογιστική
17
Στο λογαριασμό περιέχονται τα εξής στοιχεία:
α) Η λέξη ή φράση ονομάζεται: τίτλος, και πρέπει να είναι ακριβής. Π.χ. οι οφειλέτες για άλλο λόγο, εκτός από αγορά εμπορευμάτων, υπάγονται στο λογαριασμό «ΧΡΕΩΣΤΕΣ». β) Ημερομηνία συναλλακτικής πράξης ανάλογα με τα εκδιδόμενα και λαμβανόμενα στοιχεία (τιμολόγια κ.λ.).
γ) Αιτιολογία συναλλακτικής πράξης.
δ) Χρεώση και πίστωση (για κίνηση λογαριασμού).
ε) Ακριβές ποσό, όχι όμως με βάση αίρεση ή προθεσμία.
στ) Κωδικός αριθμός, αν υπάρχει σχέδιο λογαριασμών.
Περιεχόμενο λογαριασμού είναι η υπαγωγή ομοιογενών στοιχείων σε λέξη ή φράση στο λογαριασμό.
Κίνηση (ή λειτουργία) λογαριασμού όταν παρατίθενται ή αφαιρούνται ποσά στην/από τη χρέωση ή πίστωση του λογαριασμού, τότε κινείται ο λογαριασμός.
Άνοιγμα και κλείσιμο λογαριασμού Άνοιγμα: Η τοποθέτηση ποσού εξ αρχής, ή το υπόλοιπο μετά από κλείσιμο στη χρέωση ή στην πίστωση του λογαριασμού. Κλείσιμο: Η πρόσθεση τόσου ποσού στη χρέωση ή στην πίστωση, ώστε αυτές (χρέωση-πίστωση) να συμφωνούν.
18
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
Χαρακτηρισμός λογαριασμών Οι λογαριασμοί ανάλογα με τα ομοιογενή στοιχεία των οικονομικών μονάδων χαρακτηρίζονται:
Α. Ι. Μόνιμοι, οι οποίοι όταν έχουν χρεωστικό ή πιστωτικό υπόλοιπο εμφανίζονται (με αυτό το υπόλοιπο) στη νέα διαχειριστική χρήση. ΙΙ. Προσωρινοί, των οποίων τα ποσά εμπεριέχονται στους μόνιμους λογαριασμούς, οι οποίοι κλείνουν, όπως όλοι οι λογαριασμοί, στο τέλος της διαχειριστικής χρήσης με το χρεωστικό ή πιστωτικό υπόλοιπό τους και θα εμφανισθούν με νέα κονδύλια (εκ του μηδενός) στη νέα χρήση· δηλαδή, η ζωή τους διαρκεί όσο και η διαχειριστική χρήση, όπου με τα ποσά αυτών των λογαριασμών προσδιορίζεται και το οικονομικό αποτέλεσμα (το κέρδος ή η ζημία) και φυσικά από τα έσοδα και έξοδα που αφορούν στην περασμένη χρήση, ονομαζόμενα δεδουλεύμενα έξοδα ή έσοδα· αντίθετα όσα αφορούν σε νέα χρήση ονομάζονται μή δεδουλευμένα. Β. Ι. Πρωτοβάθμιοι, δευτεροβάθμιοι κ.λ.: όσοι έχουν βασική πληροφοριακή σημασία και παρουσιάζουν τη γενική εικόνα ομάδας ομοιoγενών στοιχείων του οικονομικού οργανισμού.2 2 Λ.χ. η λέξη «ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ» παρουσιάζει τη γενική εικόνα (χρέωσης ή πίστωσης) των πραγμάτων που αγοράζει η οικονομική μονάδα προς μεταπώλησιν: τα κατ᾽ ιδίαν πράγματα εμφανίζονται στους κατώτερους λογαριασμούς, οι οποίοι ονομάζονται δευτεροβάθμιοι (β΄ βαθμού) κ.λ. Παράδειγμα: εμπορεύματα - πρωτοβάθμιος, όσπρια - δευτεροβάθμιος, ρεβύθια
Εισαγωγή στη Λογιστική
19
ΙΙ. Γενικοί ή περιληπτικοί είναι εκείνοι μέσω των οποίων εμφανίζεται και παρακολουθείται η κίνηση (κατηγορία) ομοειδών πραγμάτων (λ.χ. υλικά) αξιώσεων (λ.χ. πελατών), υποχρεώσεων (λ.χ. πιστωτών) κ.λ. Γενικοί ή περιληπτικοί λογαριασμοί μπορεί να είναι πρωτοβάθμιοι ή μή πρωτοβάθμιοι· οι πρωτοβάθμιοι δύνανται να είναι και περιληπτικοί π.χ. «ΧΡΕΩΣΤΕΣ», «ΠΙΣΤΩΤΕΣ». ΙΙΙ. Απλοί πρωτοβάθμιοι: οι εκ φύσεως μή αναλύσιμοι σε κατώτερους λογαριασμούς, π.χ. ο λογαριασμός «ΤΑΜΕΙΟ» δέν είναι αναλύσιμος σε κατώτερους λογαριασμούς.
- τριτοβάθμιος, φασόλια - τριτοβάθμιος, ρεβύθια Καστοριάς - τεταρτοβάθμιος, ρεβύθια Ιωαννίνων - τεταρτοβάθμιος κ.λ. Παριστάνονται με τη βοήθεια δένδρου, όπου η ρίζα βρίσκεται πάνω κι ανοίγουν προς τα κάτω τα κλαδιά: α΄ (γενικός ή πρωτοβάθμιος) β΄
β΄
β΄
γ΄
γ΄
γ΄
δ΄
Ανεξάρτητα αν είναι πρωτοβάθμιοι, δευτεροβάθμιοι κ.λπ. λογαριασμοί, τηρούνται σε σχήμα ταύ (Τ), όπου αριστερά έχουν χρέωση και δεξιά πίστωση, κλείνουν και ανοίγουν κανονικά, ανάλογα με τις λογιστικές αρχές: Χρέωση Πίστωση
20
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
Γ. Ι. Τάξης: όσοι μέσω των οποίων εμφανίζονται και παρακολουθούνται καταστάσεις δημιουργούμενες στην οικονομική μονάδα και μή άμεσα μεταβληθείσες σε οικονομικό περιεχόμενο, δηλαδή δημιουργούσες αμέσως αξιώσεις: δικαιώματα ή υποχρεώσεις· λ.χ. η παραγγελία αγαθών, η διαφύλαξη αγαθών, παρακαταθήκη κ.λ. ΙΙ. Διάμεσοι: όσοι δημιουργούνται προσωρινά για εξυπηρέτηση κάποιας κατάστασης και κυρίως για πληροφοριακούς σκοπούς της οικονομικής μονάδας, όπου παρεμβάλλονται (συνήθως) μεταξύ δύο λογαριασμών ουσίας λ.χ. για καταλογισμό εξόδων στην κοστολόγηση, για έλεγχο και συγκέντρωση στατιστικών πληροφοριών, για ανάγκες του συγκεντρωτικού συστήματος οργάνωσης (μεταξύ δύο ειδικών αναλυτικών ημερολογίων), για έλεγχο ορισμένων υπηρεσιών, εγγραφών κ.ά. ΙΙΙ. Αντίθετοι: όσοι εμφανίζουν και παρακολουθούν ειδικής φύσεως ελαττώσεις στοιχείων, αποτελούν συμπλήρωμα άλλων λογαριασμών όπως των ακινήτων, ομολογιακού δανείου κ.λ. Έχουν δε την ειδική ονομασία λ.χ.: αποσβεσμένα ακίνητα, αποσβεσμένο ομολογιακό δάνειο κ.λ. IV. Υποκαταστημάτων: όσοι εμφανίζουν και παρακολουθούν κυρίως τις δοσοληψίες του κεντρικού με το υποκατάστημα ή με τα υποκαταστήματα ή μεταξύ υποκαταστημάτων, πρατηρίων κ.λ. V. Συναλλάγματος: όσοι μέσω των οποίων κινούνται και παρακολουθούνται οι διάφορες μεταβολές μεταξύ του εγχωρίου και ξένου νομίσματος (συναλλάγματος), όπως και τις δοσοληψίες με συνάλλαγμα κ᾽ εθνικό νόμισμα.
Εισαγωγή στη Λογιστική
21
VI. Αμοιβών και εξόδων προσωπικού και τρίτων: όσοι μέσω των οποίων κινούνται και παρακολουθούνται οι αμοιβές και τα έξοδα που γίνονται από την οικονομική μονάδα για το προσωπικό και για τρίτους, λ.χ. για έμμισθο, για ημερομίσθιο, μηχανικούς, δικηγόρους, συμβολαιογράφους κ.λ. VII. Εταιρικών οικονομικών μονάδων: όσοι μέσω των οποίων κινούνται και παρακολουθούνται οι μεταβολές και η κατάσταση των εταιρικών επιχειρήσεων π.χ. σχηματισμού κεφαλαίου, μεταβολή από μία εταιρική μορφή σε άλλη (όπως από Α.Ε. σε Ε.Π.Ε.). VIII. Προβλέψεων: όσοι μέσω των οποίων κινούνται και παρακολουθούνται κονδύλια, τα οποία προϋπολογίζονται ότι θα βαρύνουν την επιχείρηση είτε ομαλά, είτε ανομάλως (για ομαλά και μή έξοδα). IX. Τακτοποίησης μικτών λογαριασμών: όσοι μέσω των οποίων ρυθμίζονται εκκρεμότητες εξαγωγής κάποιου αποτελέσματος (λ.χ. εμπορευμάτων). X. Μικτοί: όσοι εμπεριέχουν κέρδος ή ζημία όπως ο λογαριασμός «ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ» και ανομοιογενή στοιχεία. XI. Αμιγείς: όσοι κινούνται και παρακολουθούνται μέσω αυτών τα καθαρά ποσά της χρέωσης ή πίστωσης και δέν περιέχουν κέρδος ή ζημία, λ.χ. αγορές, εκπτώσεις, επιστροφές. XII. Γραμματίων: τίτλοι πίστης, δηλαδή εξόφλησης των ποσών τους ύστερα από την παρέλευση χρόνου: συναλλαγματικές, γραμμάτια σε διαταγή με την ονομασία «ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ» (εισπρακτέα γραμμάτια) και «ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ» (πληρωτέα γραμμάτια).
22
Άγγελος Θ. Παπαδημητρόπουλος
XIII. Εξόδων (βαρών): όσοι γίνονται (επειδή το επιθυμεί η οικονομική μονάδα) για επίτευξη του σκοπού της, λ.χ. αναλώσεις υλικών, δηλαδή πρόκειται για εκταμίευση. XIV. Εσόδων ή αποδόσεων: όσοι μέσω των οποίων αποκτώνται αξίες ή δικαιώματα από αντιπαροχή λ.χ. από πωλήσεις εμπορευμάτων, από τόκο, από μισθώματα κ.λ. (οργανικά - μή οργανικά/ομαλά - μή ομαλά). XV. Δαπανών: όσοι μέσω των οποίων γίνεται μείωση της αξίας των στοιχείων της οικονομικής μονάδας, αλλά χωρίς εκταμίευση λ.χ. οι αποσβέσεις. XVI. Εκμετάλλευσης: όσοι μέσω των οποίων προσδιορίζεται με τη σύγκριση των ομαλών/οργανικών εξόδων και εσόδων, το κέρδος ή η ζημία της συγκεκριμένης εκμετάλλευσης λ.χ. του ξενοδοχείου, της πιτσαρίας κ.λ. XVII. Αποτελεσμάτων: όσοι μέσω των οποίων προσδιορίζεται, με σύγκριση των μή ομαλών, μή οργανικών εξόδων, ζημιών και μή ομαλών εσόδων κ.λ., το κέρδος ή ζημία της επιχείρησης προ παρακρατήσεως φόρου αποδιδομένου στο Δημόσιο κ.λ.
Το βιβλίο αποτελεί ευσύνοπτη εισαγωγή στην επιστήμη της Λογιστικής με τη βοήθεια κατατοπιστικών παραδειγμάτων, διαγραμμάτων και πινάκων, βάσει της διδακτικής πανεπιστημιακής εμπειρίας του συγγραφέα. Εξεταζόμενα θέματα: βασικές έννοιες της Λογιστικής· λογαριασμοί και βιβλία λογαριασμών· απογραφή· λογιστικές αρχές· Λογιστικό Σχέδιο· Σχέδιο Λογαριασμών. Η δεύτερη τούτη έκδοση περιέχει και λυμένες ασκήσεις για την καλύτερη εμπέδωση των εννοιών και των μεθόδων.