Ἑρρῖκος Ἴψεν, «Brand/Κεκαυμένος» by Ἐκδόσεις Θεοδόση Αγγ. Παπαδημητροπούλου

Henrik Ibsen/Ἑρρῖκος Ἴψεν

Brand/Κεκαυμένος Et dramatisk digt/ Δραματικὴ ποίησις

Κείμενον-μετάφρασις-σχολιασμός-ἑρμηνεία:

Θεοδόσιος Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος

Κεκαυμένος

Σειρά: Ἴψεν Ἑρρῖκος Ἴψεν Κεκαυμένος: Δραματικὴ ποίησις ἐπιγραφὴ πρωτοτύπου: Henrik Ibsen, Brand: Et dramatisk Digt ISBN: 978-618-5572-17-4 Ἐξώφυλλον: Φλεγομένη ῥομφαία.

Ἐκδότης: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος Ἀνθοῦσα Οἰχαλίας Μεσσηνία 240 02 τηλ.: 2724 0 23594 www.theodosispapadimitropoulos.gr info@theodosispapadimitropoulos.gr ῾Ιστολόγιον: http://www.dieleusi.gr Copyright ©: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, 2023 ( ͵ΒΚΓ΄). ᾽Απαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευσις, ἡ ἀναπαραγωγή – ὁλική, μερικὴ ἢ περιληπτική –, ἡ μετάφρασις ἢ ἡ ἀπόδοσις κατὰ παράφρασιν ἢ διασκευὴν τοῦ περιεχομένου τῆς βίβλου ταύτης καθ᾽ οἱονδήποτε τρόπον – μηχανικόν, ἠλεκτρονικόν, φωτοτυπικόν, ἠχογραφήσεως ἢ ἄλλον –, ἄνευ προηγουμένης γραπτῆς ἀδείας τοῦ μεταφραστοῦ-ἐκδότου καὶ λεπτομερῆ, δῆλα δὴ πλήρη, παραπομπὴν εἰς ταύτην τὴν ἔκδοσιν καὶ τὸν μεταφράστην-ἐκδότην αὐτῆς, ὡς σαφῶς περιγράφουσιν οἱ Νόμοι 2121/1993, 2557/1997 καὶ ἅπαντες οἱ κανόνες τοῦ Διεθνοῦς Δικαίου οἱ ἰσχύοντες ἐν Ἑλλάδι. Τὰ ἀποκλειστικὰ θεατρικὰ καὶ ῥαδιοφωνικά-τηλεοπτικά-κινηματογραφικὰ δικαιώματα, ὡς καὶ ἠχογραφήσεως καὶ ἀναγνώσεως, τῆς μεταφράσεως ἀνήκουσιν εἰς τὸν ἐκδότηνμεταφράστην, ᾧ δύναται ἀποταθῆναι διαφερόμενος παραγωγός, θίασος, ὀργανισμὸς ἢ καλλιτέχνης πρὸς παροχὴν γραπτῆς ἀδείας.

Henrik Ibsen / Ἑρρῖκος Ἴψεν

Brand / Κεκαυμένος Brand Et dramatisk Digt / Δραματικὴ ποίησις Et dramatisk digt

ΚΕΙΜΕΝΟΝ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ-ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Θεοδόσιος Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος

ἐν Ἀνθούσῃ Μεσσηνίας ͵ΒΚΓ΄

Ἰ ὼ β Λ΄ 29-31: Ἀδελφὸς γέγονα σειρήνων, ἑταῖρος δὲ στρουθῶν./ τὸ δὲ δέρμα μου ἐσκότωται μεγάλως, τὰ δὲ ὀστᾶ μου ἀπὸ καύματος./ ἀπέβη δὲ εἰς πάθος μου ἡ κιθάρα, ὁ δὲ ψαλμός μου εἰς κλαυθμὸν ἐμοί. (Παράβαλε σελίδα 285.) Ἰ ὼ β ΙΔ΄ 12: Ἄνθρωπος δὲ κοιμηθεὶς οὐ μὴ ἀναστῇ, ἕως ἂν ὁ οὐρανὸς οὐ μὴ συρραφῇ· καὶ οὐκ ἐξυπνισθήσονται ἐξ ὕπνου αὐτῶν. (Ἰδὲ σελίδα 404 περὶ ἀναστάσεως νεκρῶν ἐν βίβλῳ Ἰώβ.)

Herude er velsignet fredeligt, ingen Bekjendtskaber, jeg læser ikke andet end Bibelen, – den er kraftig og stærk!

Ἐνταῦθα εὐλογημένη εἰρήνη, οὐδεμία γνωριμία, οὐκ ἀναγινώσκω ἕτερόν τι τῆς Βίβλου,.. ἔστιν ἐν αὐτῇ δύναμις καὶ ἰσχύς! Ἐξ ἐπιστολῆς Ἑρρίκου Ἴψεν, σελὶς 54.

Κ α τ ὰ Μ α τ θ α ῖ ο ν ΙΣτ΄ 25: Ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾽ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεκεν Ἐμοῦ, εὑρήσει αὐτήν. (Ἰδὲ σελίδα 99.)

Brand

Κεκαυμένος

Ἡ τραγῳδία τὸ τοῦ ἥρωος ὄνομα ἐπιγέγραπται. Νορβηγικὴ λέξις Brand κατ᾽ ἔτυμον ἀνάγεται εἰς ἀρχαιοσκανδιναυϊκὸν ὄνομα brandr μετὰ τριπλῆς σημασίας: (α΄) πῦρ/πυρετικός (παράβαλε πυρφόρος/φλόγινος -Γένεσις Γ΄ 24)· (β΄) καύσιμος ὕλη· (γ΄) ῥομφαία. Δειχθήσεται ἐν σχολίοις τὸ δῆλον ἐπιλογῆς ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ, ἐπεὶ αἱ τρεῖς αὗται ἔννοιαι καὶ ποιότητες συνιστᾶσι τὸ τοῦ ἥρωος ἦθος καὶ βεβαιοῦσι τὴν λέξιν (διὸ καὶ τοιοῦτο κόσμημα ἐπ᾽ ἐξωφύλλου καὶ προηγουμένης σελίδος -ἰδὲ καὶ σελίδα 160). Ὁ ἐξελληνισμὸς ἀνασύρει τὸ πλησιέστερον μαρτυρούμενον

ἐν τῇ ἡμετέρᾳ Παραδόσει, προτάσσων τὴν δευτέραν ἐκ τῶν τριῶν ἔννοιαν, τὴν τοῦ προσωπικοῦ μαρτυρίου καὶ τῆς ἰωβείου καρτερίας ἐν καύμασιν (Ἰὼβ Λ΄ 30).

Et dramatisk digt Δραματικὴ ποίησις τοῦτ᾽ ἔστι ποίησις ἀνελισσομένη διὰ πλοκῆς τε καὶ θεατρικῶν σκηνῶν καὶ ἐπεισοδίων καὶ διαλόγων, κατὰ τὸ παράδειγμα Ἄγγλου Σαιξπήρου, Γερμανῶν Γκαῖτε τε καὶ Σιλλέρου καὶ Δανοῦ Ἐλενσλέγκερ· παρὰ ταῦτα μᾶλλον πρὸς ἀνάγνωσιν καὶ ἧττον πρὸς παράστασιν, διὸ καὶ ἐπελέγη ἡ παρεμβαλλομένη καὶ διακόπτoυσα ῥοὴν δραματικοῦ λόγου ὑπομνημάτισις ἐν ταύτῃ τῇ βίβλῳ. Καὶ Ὁ τάφος τοῦ πολεμιστοῦ (1850) ἐπεγέγραπτο ὑπὸ τοῦ συγγραφέως δραματικὴ ποίησις/dramatisk Digtning.

Πρώτη ἔκδοσις πρωτοτύπου.

De handlende / Τὰ τοῦ δράματος πρόσωπα BRAND. HANS MODER. EJNAR, en Maler. AGNES. FOGDEN. DOKTOREN. PROVSTEN. KLOKKEREN. SKOLEMESTEREN. GERD. EN BONDE. HANS HALVVOXNE SØN. EN ANDEN BONDE. EN KVINDE. EN ANDEN KVINDE. EN SKRIVERKARL. PRESTER og EMBEDSMÆND. . ALMUE: MÆND, KVINDER og BØRN.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ. Η ΜΗΤΗΡ ΑΥΤΟΥ. ΠΟΛΕΜΩΝ, ζωγράφος. ΑΓΝΗ. Ὁ ΔΗΜΑΡΧΟΣ. Ὁ ΙΑΤΡΟΣ. Ὁ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ. Ὁ ΝΕΩΚΟΡΟΣ. Ὁ ΣΧΟΛΑΡΧΗΣ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ. ΑΓΡΟΤΗΣ. ΥΙΟΣ ΑΝΗΛΙΞ ΑΥΤΟΥ. ΕΤΕΡΟΣ ΑΓΡΟΤΗΣ. ΓΥΝΗ. ΕΤΕΡΑ ΓΥΝΗ. ΓΡΑΦΕΥΣ. ΙΕΡΕΙΣ καὶ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ. ΠΛΗΘΗ: ΑΝΔΡΕΣ, ΓΥΝΑΙΚΕΣ καὶ ΠΑΙΔΕΣ.

*FRISTEREN I ØDEMARKEN*. DE USYNLIGES KOR. EN RØST.

*ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ ΕΝ ΕΡΗΜΙΑΙΣ*. ΑΟΡΑΤΟΣ ΧΟΡΟΣ. ΦΩΝΗ ΜΕΓΑΛΗ.

Handlingen foregaar i vor Tid, dels i dels omkring en Fjordbyggd paa Vestkysten af Norge.

Ἡ δρᾶσις ἐκτυλίσσεται ἐν τῷ καιρῷ ἡμῶν, μερικῶς ἐν καὶ μερικῶς περὶ κωμοπόλει παρ᾽ ὁρμίσκῳ ἐπὶ τῆς δυτικῆς Νορβηγικῆς ἀκτῆς.

Κ α τ ὰ Μ α τ θ α ῖ ο ν Δ΄ 1: Τότε ὁ Ἰησοῦς ἀνήχθη εἰς τὴν *ἔρημον* ὑπὸ τοῦ Πνεύματος *πειρασθῆναι* ὑπὸ τοῦ διαβόλου. (Περὶ μεθόδου καὶ τρόπου σχολίων, ἰδὲ σελίδα 18.)

Henrik Ibsen / Ἑρρῖκος Ἴψεν

Μόνον ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ, ΠΟΛΕΜΩΝ, ΑΓΝΗ καὶ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ – συμμετρικῶς δύο ἄνδρες καὶ δύο γυναῖκες – κατονομάζονται· τὰ ἐπίλοιπα πρόσωπα προσαγορεύονται κατὰ τὸ λειτούργημα ἢ τὸ ἐπάγγελμα ἢ τὸ φῦλον ἢ τὴν ἡλικίαν αὐτῶν. Τὰ μὲν πρόσωπα ὑπεράνω τῆς καθέτου διαχωριζούσης γραμμῆς κινοῦνται ἐν ὑλικῇ κτίσει, τὰ δὲ ὑποκάτω αὐτῆς, ἣ ἐκ α΄ ἐκδόσεως πρωτοτύπου ἐλήμφθη (ἰδὲ Brand, σελίδα 4), κινοῦνται ἐν τῇ πνευματικῇ κτίσει κοὐ κοινωνοῦνται διὰ τῶν σωματικῶν αἰσθήσεων κατὰ συνήθη αὐτῶν λειτουργίαν. Τοῦτ᾽ ἔστιν ἐξ ὑπαρχῆς δηλοῖ ὁ δραματουργὸς ὅτι τὸ δρᾶμα οὐχ ὑπ᾽ ἐνύλου πράγματος τῆς τετριμμένης ἐποπτείας ἐξαντλεῖται· ἀλλὰ σκηνοθεσίαν καὶ ὑπόκρισιν τούτων τῶν τριῶν προσώπων ἔδει εἶναι λεπτοτέραν καὶ ἐσωτέραν ἢ τῶν φασμάτων λόγου χάριν ἐν σαιξπηρείῳ δράματι ἢ ἐν ἀττικῇ τραγῳδίᾳ· ἐκεῖ μὲν τὰ πρόσωπα ταῦτά εἰσιν «ἀντικείμενα» πρὸ ὀφθαλμῶν τῶν δρώντων, ἐνταῦθα δὲ αἱ τρεῖς παρουσίαι φανεροῦνται ἴσως πλέον πρᾶγμα τοῦ ψηλαφωμένου τε καὶ φυσικῶς ὁρωμένου, καίτοι πρῶτον ἐν καρδίᾳ ἥρωος κατ᾽ ἐξοχὴν κινούμεναι. Πνευματικαὶ παρουσίαι ἐν ἀρχαίῳ ἢ ἐλισαβετιανῷ δράματι συνᾴδουσι κοσμοθεωρίᾳ τοῦ προχριστιανικοῦ κόσμου (ὅτι καὶ ποίησις Σαιξπήρου μέρος τοῦ ἀναγεννηθέντος ἀρχαίου πνεύματός ἐστιν), ἐν ᾧ αὐταὶ αὗται ἐν Κεκαυμένῳ τῇ χριστιανικῇ πνευματικότητι ἀκολουθοῦσιν.

Første Handling / Πρᾶξις πρώτη

Første scene Oppe i Sneen paa Fjeldvidderne. Taagen ligger tætt og tung; det er Regnvejr og halvmørkt.

Σκηνὴ πρώτη Ἐπὶ κατανειφηθέντων ὑψιπέδων. *Ὁμίχλη* πυκνὴ καὶ βαρεῖα· ὑετὸς καὶ *ἡμίσκοτος*.

Ἰ ω ὴ λ B΄ 1-2: Σαλπίσατε σάλπιγγι ἐν Σιών, κηρύξατε ἐν ὄρει ἁγίῳ Μου, καὶ συγχυθήτωσαν πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν γῆν, διότι πάρεστιν ἡμέρα Κυρίου, ὅτι ἐγγύς, ἡμέρα *σκότους* καὶ *γνόφου*, ἡμέρα *νεφέλης* καὶ *ὁμίχλης*. Σ ο φ ο ν ί α ς Α΄ 14-6: Ὅτι ἐγγὺς ἡ ἡμέρα Κυρίου ἡ μεγάλη, ἐγγὺς καὶ ταχεῖα σφόδρα· φωνὴ ἡμέρας Κυρίου πικρὰ καὶ σκληρά, τέτακται δυνατή. ἡμέρα ὀργῆς ἡ ἡμέρα ἐκείνη, ἡμέρα θλίψεως καὶ ἀνάγκης, ἡμέρα ἀωρίας καὶ ἀφανισμοῦ, ἡμέρα *σκότους* καὶ *γνόφου*, ἡμέρα *νεφέλης* καὶ *ὁμίχλης*, ἡμέρα σάλπιγγος καὶ κραυγῆς ἐπὶ τὰς πόλεις τὰς ὀχυρὰς καὶ ἐπὶ τὰς γωνίας τὰς ὑψηλάς. Παράβαλε σκηνικῷ ἐκ β΄ καὶ γ΄ πράξεως ἐν Ὅταν ἐξυπνισθῶμεν ἡμεῖς οἱ νεκροὶ καὶ λυρικῷ ποιήματι Paa Vidderne/Ἐφ᾽ ὑψιπέδων (/Ἐν ἐρημίαις).

Εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς ἡ σκηνὴ «βιβλικῶς» γράφεται: Τὸ θεάμα προσομοιάζει (ἰδὲ ἔνθ᾽ ἀνωτέρω) ἀναβάσει Μωυσῆ ἐπὶ τὸ ὄρος Σινά (Ἔξοδος ΙΘ΄ 16): Ἐγένετο δὲ τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ γενηθέντος πρὸς ὄρθρον καὶ ἐγίνοντο φωναὶ καὶ ἀστραπαὶ καὶ νεφέλη γνοφώδης ἐπ᾽ ὄρους Σινά, φωνὴ τῆς σάλπιγγος ἤχει μέγα· καὶ ἐπτοήθη πᾶς ὁ λαὸς ὁ ἐν τῇ παρεμβολῇ. Første Episode ⟨De handlende: BRAND, EN BONDE og HANS HALVVOXNE SØN.⟩

Ἐπεισόδιον πρῶτον ⟨Τὰ τοῦ ἐπεισοδίου πρόσωπα: ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ, ΑΓΡΟΤΗΣ καὶ ΥΙΟΣ ΑΝΗΛΙΞ ΑΥΤΟΥ.⟩

Henrik Ibsen / Ἑρρῖκος Ἴψεν

BRAND, sortklædt, med Stav og Skræppe, kravler sig frem vestover.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ μετὰ μελάνων ἱματίων, ῥάβδου καὶ σάκκου, σύρεται πρὸς δυσμάς.

EN BONDE og HANS HALVVOXNE SØN, som har slaaet Følge med, er noget bagefter.

ΑΓΡΟΤΗΣ καὶ ΥΙΟΣ ΑΝΗΛΙΞ ΑΥΤΟΥ ἀκολουθοῦντες ἐπαρκῶς ὀπίσω.

BONDEN (Raaber efter BRAND):

ΑΓΡΟΤΗΣ (Κράζων ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΝ): Ὦ ξένε, μὴ πρόβηθι τόσῳ!/ Ποῦ εἶ;

Hej, Fremmedkarl, far ej saa fort! Hvor er du? BRAND:

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Ἐνταῦθα!

Her! BONDEN: Du gaar dig bort! Nu tykkner Skodden slig, at knappt en ser saa langt, som Staven rækker –

ΑΓΡΟΤΗΣ: Ἐξέδραμες! Νῦν καταχνία πυκνοῦται, ὡστε/ βλέπει τις μακρόθεν μόνον ὅσῳ ῥάβδος αὐτοῦ ἐγγίζει...

SØNNEN: Faer, her er Spriker!

ΥΙΟΣ: Πάτερ, ἔστιν ἐνταῦθα σχισμή!

BONDEN: Her er Sprækker!

ΑΓΡΟΤΗΣ: Ἔστιν ἐνταῦθα βάραθρον!

BRAND: Og hvert et Vejspor har vi tabt.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Καὶ πᾶν ἴχνος πορείας ὑμῖν ἀπηλείφθη.

BONDEN (Skriger): Stands, Mand! *Guds bittre* –! Her er Bræen

ΑΓΡΟΤΗΣ (Βοῶν ⟨ὀργισθείς⟩): Στῆθι, ἄνθρωπε! *Κύριε, ἐλέησον!..* Ἔστιν ἐνταῦθα παγετὼν

Guds bittre] = πικρὸς θάνατος Θεοῦ· ὀργισθεὶς ἐπικαλεῖται ΑΓΡΟΤΗΣ τὸν σταυρικὸν θάνατον Κυρίου, ἀλλ᾽ ἐλλειπτικῶς, ἐπεὶ τὸ ὅλον βλάσφημον.

Κύριε, ἐλέησον!..] ἀναπόδοτον τὸ ἀρχικὸν εἰς Ἑλληνικήν· ἐπελέγη ἡ ἀπόδοσις τῆς ἐπείξεως.

Brand / Κεκαυμένος: Første Handling / Πρᾶξις πρώτη

Skral som en Skorpe! Tramp ej Sneen!

λεπτότατος ὡσεὶ φλοιός! Μὴ πάτησον χιόνα!

BRAND (Lyttende): Jeg hører Duren af en Foss.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ (Ἀκούων): Ἀκούω ῥεύματος βρυχηθμόν.

BONDEN: En Bækk har hulet sig indunder; her er et Dyb, som ingen bunder; – det sluger baade dig og os!

ΑΓΡΟΤΗΣ: Ῥοὴ τὰ ἔνδον ὑποκάτω ἔσκαψεν·/ ὧδε βάθος ἀμήνυτον..-/ καταπίεταί σε ὁμοῦ μεθ᾽ ἡμῶν!

BRAND: Frem m a a jeg, som jeg før har sagt.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Δεῖ με προβῆναι, ὡς προείρηκα.

BONDEN: Det evner ingen Mandemagt. Kjend; – her er Grunden hul og sprød – Stands, Mand! Det gjælder Liv og Død!

ΑΓΡΟΤΗΣ: Οὐδεμία ἀνθρωπίνη δύναμις κατορθοῦται τοῦτο./ Γνῶθι..- ἐνταῦθα κοῦφον καὶ εὔθραυστον τοὔδαφος..-/ στῆθι, ἄνθρωπε! Ζήτημά ἐστι ζωῆς καὶ θανάτου!

BRAND: Jeg m a a; jeg gaar en *Stormands* Bud.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Δ ε ῖ ⟨με προβῆναι⟩· φέρω ἀγγελίαν *Μεγάλου τινός*.

Stormands] Mand ἀοριστολογικῶς.

Μεγάλου τινός] ἡ ἀπόδοσις τοῦ ἀοριστολογικοῦ μετὰ θεανδρικῆς σημασίας.

BONDEN: Hvad heder han?

ΑΓΡΟΤΗΣ: Τί ὄνομα αὐτῷ;

BRAND: Han heder G u d.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Αὐτῷ ὄνομα Θ ε ό ς.

Πρὸ ἀναφορᾶς ὀνόματος ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΥ ἐν τῷ δραματικῷ διαλόγῳ κατονομάζεται ὁ Ὕψιστος, ἐπεὶ ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ ζῇ πρῶτον ἕνεκα τῆς ἀποστολῆς καὶ τῆς κλήσεως αὐτοῦ ἀπὸ Θεοῦ, ὡς αὐτὰς ἐννοεῖ. BONDEN: Og hvad er du for noget?

ΑΓΡΟΤΗΣ: Καὶ σὺ τίς εἶ;

Henrik Ibsen / Ἑρρῖκος Ἴψεν

BRAND: Prest. BONDEN: Kanhænde det; men jeg ved bedst, at om du saa var Provst og Bisp, saa ligger du i Dødsens Gisp før Dagen gryr, hvis du vil frem paa Bræens undergravne Brem. (Nærmer sig varsomt og overtalende.) Hør, Prest; om en er klog og lært, han kan ej d e t, som er f o r svært. *Vend om*; vær ej saa strid og stiv!

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Ἱερεύς. ΑΓΡΟΤΗΣ: Δύναται τοῦτο εἶναι οὕτως· ἀλλὰ γινώσκω καλῶς/ ὅτι, εἰ καὶ ἀρχιμανδρίτης καὶ ἐπίσκοπος ἦσθα,/ αὖ ἂν ἔκεισο ἐν θανάτου κράτει/ πρὸ δύσεως ἡλίου, εἰ ἤθελες προβῆναι/ ἐπ᾽ ἐσκαμμένου φλοιοῦ παγετῶνος. (Προσεγγίζων προσεκτικὸς καὶ ἐξασκούμενος πειθώ:) Ἄκουσον, ἱερεῦ· καίτοι σοφὸς καὶ λόγιος/ οὐ δύναταί τις τ ο ῦ τ ο, ὡς π λ έ ο ν δυσκατόρθωτον. *Ἀπόστρεψον ἀποστροφῇ*· μὴ ἔσο τόσῳ ἐριστικὸς καὶ δύσκαμπτος!

Ἰ ε ζ ε κ ι ὴ λ ΛΓ΄ 11: *Ἀποστροφῇ ἀποστρέψατε* ἀπὸ τῆς ὁδοῦ ὑμῶν· καὶ ἵνα τί ἀποθνῄσκετε, οἶκος Ἰσραήλ; Ζ α χ α ρ ί α ς Α΄ 3: *Ἐπιστρέψατε* πρός Με, καὶ *ἐπιστραφήσομαι* πρὸς ὑμᾶς, λέγει Κύριος.

En har *jo* kun det ene Liv; – gaar d e t, hvad har en saa igjen?

Μόνον ζωὴν αὑτοῦ τις ἔχει *γε*..-/ τ α ύ τ η ς ἀπολεσθείσης, τί πλέον μενεῖ;

jo] ἐμφαντικὸν μόριον.

γε] ἀπόδοσις τοῦ jo.

Der er *en Mil* till næste Grænd, og Skodden staar saa tykk, at den kan skjæres med en Tollekniv.

*Ἑξήκοντα στάδια* ἡ ἀπόστασις ἀφ᾽ ἑπομένου ἀγροκτήματος,/ καὶ καταχνία ἐστὶ πυκνή, ὥστε/ κόπτεται μετὰ κυνηγετικῆς μαχαίρας.

en Mil] ἓν μίλιον = 10.000 μέτρα.

ἑξήκοντα στάδια] ἓν ἀττικὸν στάδιον = περὶ 180 μέτρα· ἓν ἄρα μίλιον = περὶ 56 στάδια.

BRAND: Staar Skodden tykk, en lokkes ej af Blaalysblink paa Vildsporsvej.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Καταχνίας πυκνῆς οὔσης, οὐ γοητεύεταί τις/ ὑπὸ κυανῶν λαμπηδόνων ἐπ᾽ ἀτραποῦ ἐν ἀγριάσιν.

Brand / Κεκαυμένος: Første Handling / Πρᾶξις πρώτη

BONDEN: Men her er Is-Tjern rundt omkring, og slige Tjern er stygge Ting.

ΑΓΡΟΤΗΣ: Ἀλλ᾽ ἔστιν κυκλόθεν ὧδε λίμνη μετὰ πάγου,/ καὶ λίμναι τοιαῦται κακὸν πρᾶγμα.

BRAND: Dem gaar vi over.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Περιπατήσομεν ἐπ᾽ αὐτῆς.

BONDEN:

ΑΓΡΟΤΗΣ: Ἐπὶ τῶν ὑ δ ά τ ω ν;/ Σὺ κατορθώσεις μόνον ἧττον ἐκ τῶν ἐξαγγελθέντων.

Gaa paa V a n d? Du holder mindre end du lover. BRAND: E n har dog vist, – er Troen sand, saa slipper Karlen tørrskod over.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Ὅμως Ε ἷ ς ἀποδέδειχεν,.. εἰ μὴ *ὀλιγόπιστος*,/ ἄνθρωπος ἐξέρχεται στεγνός.

Κ α τ ὰ Μ α τ θ α ῖ ο ν ΙΔ΄ 22-31: Καὶ εὐθέως ἠνάγκασεν τοὺς μαθητὰς αὐτοὺς ἐμβῆναι εἰς τὸ πλοῖον καὶ προάγειν Αὐτὸν εἰς τὸ πέραν, ἕως οὗ ἀπολύσῃ τοὺς ὄχλους. καὶ ἀπολύσας τοὺς ὄχλους ἀνέβη εἰς τὸ ὄρος κατ᾽ ἰδίαν προσεύξασθαι. ὀψίας δὲ γενομένης μόνος ἦν ἐκεῖ. τὸ δὲ πλοῖον ἤδη μέσον τῆς θαλάσσης ἦν, βασανιζόμενον ὑπὸ τῶν κυμάτων· ἦν γὰρ ἐναντίος ὁ ἄνεμος. τετάρτῃ δὲ φυλακῇ τῆς νυκτὸς ἀπῆλθε πρὸς αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς περιπατῶν ἐπὶ τῆς θαλάσσης. καὶ ἰδόντες Αὐτὸν οἱ μαθηταὶ ἐπὶ τὴν θάλασσαν περιπατοῦντα ἐταράχθησαν λέγοντες ὅτι φάντασμά ἐστι, καὶ ἀπὸ τοῦ φόβου ἔκραξαν. εὐθέως δὲ ἐλάλησεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς λέγων· θαρσεῖτε, Ἐγώ εἰμι, μὴ φοβεῖσθε. Ἀποκριθεὶς δὲ Αὐτῷ ὁ Πέτρος εἶπε· Κύριε, εἰ Σὺ εἶ, κέλευσόν με ἐλθεῖν πρός Σε ἐπὶ τὰ ὕδατα. ὁ δὲ εἶπεν· ἐλθέ. καὶ καταβὰς ἀπὸ τοῦ πλοίου ὁ Πέτρος περιεπάτησεν ἐπὶ τὰ ὕδατα ἐλθεῖν πρὸς τὸν Ἰησοῦν. βλέπων δὲ τὸν ἄνεμον ἰσχυρὸν ἐφοβήθη, καὶ ἀρξάμενος καταποντίζεσθαι ἔκραξεν λέγων· Κύριε, σῶσόν με. εὐθέως δὲ ὁ Ἰησοῦς ἐκτείνας τὴν χεῖρα ἐπελάβετο αὐτοῦ καὶ λέγει αὐτῷ· *ὀλιγόπιστε*! εἰς τί ἐδίστασας;

BONDEN: Ja, før i Tiden; men i vor han gaar tillbunds med Hud og Haar!

ΑΓΡΟΤΗΣ: Ναί, πάλαι ποτέ· ἀλλ᾽ ἐν τῷ καιρῷ ἡμῶν/ καταβυθισθήσεται μετὰ κεφαλῆς καὶ κόμης!

BRAND: Farvel!

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Χαῖρε! BRAND vil gaa.

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ ἐθέλει ἀπελθεῖν.

Henrik Ibsen / Ἑρρῖκος Ἴψεν

BONDEN: Du sætter Livet till!

ΑΓΡΟΤΗΣ: Τὴν ζωήν σου κυβεύεις!

BRAND: Hvis Herren for min Død har Brug, – velkommen Flom og Foss og Slug!

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Εἰ Κυρίῳ τοὐμοῦ θανάτου χρεία ἐστίν,../ καλῶς ἐλθεῖν πλημὺς καὶ ῥεῦμα καὶ χάσμα!

BONDEN (Sagte): Nej, han er baade gal og vild!

ΑΓΡΟΤΗΣ (Ἀσθενῶς ): Ἆ, οὗτος ἐστὶν ὁμοῦ ἔκφρων καὶ ἐξαγριωθείς!

SØNNEN (Halvt grædende): Faer, lad os vende! Der er Tegn till værre Styggevejr og Regn!

ΥΙΟΣ (Σχεδὸν κλαίων): Πάτερ, στρεψώμεθα! Ἰδοὺ σημεῖον/ χείρονος ὑετοῦ!

BRAND (Standser og nærmer sig igjen): Hør, Bondemand; du sagde før, at Datter din, som boer ved Fjorden, har skikket Bud, at snart hun dør; men ej med saligt Haab hun tør, – hvis ej hun ser dig, – gaa fra Jorden?

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ (Ἱστάμενος καὶ πάλιν προσεγγίζων): Ἄκουσον, ἀγρότα· εἶπας πρότερον/ ὅτι τῇ σῇ θυγατρί, τῇ πέρα ὁρμίσκου κατοικούσῃ,/ ἠγγέλθη ὅτι θάνατος αὐτῇ πλησίον ἐστίν·/ ἀλλ᾽ ἄνευ μακαρίας ἐλπίδος τολμᾷ αὐτή,../ εἰ μὴ ἴδῃ σε,.. γῆν ἀφῆσαι;

BONDEN: Gud bedre mig saa sandt og visst!

ΑΓΡΟΤΗΣ: Θεὸς φυλάξῃ, ἀληθῶς καὶ σαφῶς ⟨οὐ τολμᾷ⟩!

BRAND: Og till idag hun gav dig Frist?

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Καὶ ἔδωκέ σοι προθεσμίαν ἕως σήμερον;

BONDEN: Ja.

ΑΓΡΟΤΗΣ: Ναί.

BRAND: Ikke længer?

ΚΕΚΑΥΜΕΝΟΣ: Οὐχ ὕστερον;

BONDEN: Nej.

ΑΓΡΟΤΗΣ: Οὐχί.

Brand / Κεκαυμένος: Πίναξ περιεχομένων

437

Πίναξ περιεχομένων

De handlende / Τὰ τοῦ δράματος πρόσωπα

Περὶ ὀνομάτων τῶν προσώπων

Κατανομὴ σημαντικῶν προσώπων

Χρόνος καὶ τόπος δράματος

Περὶ τῆς Νορβηγικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας

Første Handling / Πρᾶξις πρώτη

Første scene / Σκηνὴ πρώτη

Første Episode / Ἐπεισόδιον πρῶτον . . . . . . . . . . . . . Anden Episode / Ἐπεισόδιον δεύτερον . . . . . . . . . . . . Tredje Episode / Ἐπεισόδιον τρίτον . . . . . . . . . . . . . .

21 21 31 35 63 63 67 73

Anden handling / Πρᾶξις δευτέρα

Første Scene / Σκηνὴ πρώτη

77 77 84 92 95 95

Anden scene / Σκηνὴ δευτέρα

Anden Scene / Σκηνὴ δευτέρα Første Episode / Ἐπεισόδιον πρῶτον . . . . . . . . . . . . .

438

Henrik Ibsen / Ἑρρῖκος Ἴψεν

Anden Episode / Ἐπεισόδιον δεύτερον . . . . . . . . . . . . 98 Tredje Episode / Ἐπεισόδιον τρίτον . . . . . . . . . . . . . . 105 Fjerde Episode / Ἐπεισόδιον τέταρτον . . . . . . . . . . . . 111 Femte Episode / Ἐπεισόδιον πέμπτον . . . . . . . . . . . . 127 Sjette Episode / Ἐπεισόδιον ἕκτον . . . . . . . . . . . . . . 131 Sjuende Episode / Ἐπεισόδιον ἕβδομον . . . . . . . . . . . . 134

Tredje handling / Πρᾶξις τρίτη

137

Første Episode / Ἐπεισόδιον πρῶτον . . . . . . . . . . . . . 137 Anden Episode / Ἐπεισόδιον δεύτερον . . . . . . . . . . . . 147 Tredje Episode / Ἐπεισόδιον τρίτον . . . . . . . . . . . . . . 151 Fjerde Episode / Ἐπεισόδιον τέταρτον . . . . . . . . . . . . 155 Femte Episode / Ἐπεισόδιον πέμπτον . . . . . . . . . . . . 155 Sjette Episode / Ἐπεισόδιον ἕκτον . . . . . . . . . . . . . . 159 Sjuende Episode / Ἐπεισόδιον ἕβδομον . . . . . . . . . . . . 160 Åttende Episode / Ἐπεισόδιον ὄγδοον . . . . . . . . . . . . 164 Niende Episode / Ἐπεισόδιον ἔνατον . . . . . . . . . . . . . 165 Tiende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον . . . . . . . . . . . . 180 Ellevte Episode / Ἐπεισόδιον ἑνδέκατον . . . . . . . . . . . . 181 Tolvte Episode / Ἐπεισόδιον δωδέκατον . . . . . . . . . . . 184 Trettende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον τρίτον . . . . . . . . 185 Fjortende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον τέταρτον . . . . . . . 186 Femtende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον πέμπτον . . . . . . 188 Sekstende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον ἕκτον . . . . . . . . 190 Syttende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον ἕβδομον . . . . . . . 190 Attende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον ὄγδοον . . . . . . . . 193 Nittende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον ἔνατον . . . . . . . . 194 Tjuende Episode / Ἐπεισόδιον εἰκοστόν . . . . . . . . . . . . 198 Tjueførste Episode / Ἐπεισόδιον εἰκοστὸν πρῶτον . . . . . . . 201

Fjerde handling / Πρᾶξις τετάρτη

203

Første Episode / Ἐπεισόδιον πρῶτον . . . . . . . . . . . . . 203 Anden Episode / Ἐπεισόδιον δεύτερον . . . . . . . . . . . . 216 Tredje Episode / Ἐπεισόδιον τρίτον . . . . . . . . . . . . . . 217 Fjerde Episode / Ἐπεισόδιον τέταρτον . . . . . . . . . . . . 241 Femte Episode / Ἐπεισόδιον πέμπτον . . . . . . . . . . . . 245 Sjette Episode / Ἐπεισόδιον ἕκτον . . . . . . . . . . . . . . 253 Sjuende Episode / Ἐπεισόδιον ἕβδομον . . . . . . . . . . . . 256

Brand / Κεκαυμένος: Πίναξ περιεχομένων

439

Åttende Episode / Ἐπεισόδιον ὄγδοον . . . . . . . . . . . . 258 Niende Episode / Ἐπεισόδιον ἔνατον . . . . . . . . . . . . . 263 Tiende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον . . . . . . . . . . . . 269

Femte handling / Πρᾶξις πέμπτη

271

Første Scene / Σκηνὴ πρώτη

271

Første Episode / Ἐπεισόδιον πρῶτον . . . . . . . . . . . . . 271 Anden Episode / Ἐπεισόδιον δεύτερον . . . . . . . . . . . . 284 Tredje Episode / Ἐπεισόδιον τρίτον . . . . . . . . . . . . . . 285 Fjerde Episode / Ἐπεισόδιον τέταρτον . . . . . . . . . . . . 287 Femte Episode / Ἐπεισόδιον πέμπτον . . . . . . . . . . . . 293 Sjette Episode / Ἐπεισόδιον ἕκτον . . . . . . . . . . . . . . 293 Sjuende Episode / Ἐπεισόδιον ἕβδομον . . . . . . . . . . . . 294 Åttende Episode / Ἐπεισόδιον ὄγδοον . . . . . . . . . . . . 313 Niende Episode / Ἐπεισόδιον ἔνατον . . . . . . . . . . . . . 314 Tiende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον . . . . . . . . . . . . 323 Εllevte Episode / Ἐπεισόδιον ἑνδέκατον . . . . . . . . . . . . 323 Tolvte Episode / Ἐπεισόδιον δωδέκατον . . . . . . . . . . . 324 Trettende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον τρίτον . . . . . . . . 336 Fjortende Episode / Ἐπεισόδιον δέκατον τέταρτον . . . . . . . 338

Anden Scene / Σκηνὴ δευτέρα

338

Første Episode / Ἐπεισόδιον πρῶτον . . . . . . . . . . . . . 339 Anden Episode / Ἐπεισόδιον δεύτερον . . . . . . . . . . . . 345 Tredje Episode / Ἐπεισόδιον τρίτον . . . . . . . . . . . . . . 349 Fjerde Episode / Ἐπεισόδιον τέταρτον . . . . . . . . . . . . 355 Femte Episode / Ἐπεισόδιον πέμπτον . . . . . . . . . . . . 357

Tredje Scene / Σκηνὴ τρίτη

360

Første Episode / Ἐπεισόδιον πρῶτον . . . . . . . . . . . . . 360 Anden Episode / Ἐπεισόδιον δεύτερον . . . . . . . . . . . . 368 Tredje Episode / Ἐπεισόδιον τρίτον . . . . . . . . . . . . . . 370 Fjerde Episode / Ἐπεισόδιον τέταρτον . . . . . . . . . . . . 378 Femte Episode / Ἐπεισόδιον πέμπτον . . . . . . . . . . . . 378 Sjette Episode / Ἐπεισόδιον ἕκτον . . . . . . . . . . . . . . 388

Ὑψομετρικὴ διακύμανσις σκηνικοῦ

395

Πρώτη σύνταξις: Episk Brand/Ἐπικὸς Κεκαυμένος

397

440

Henrik Ibsen / Ἑρρῖκος Ἴψεν

Ἴψεν πρὸς Βράνδες (Δρέσδη, 26/06/1869)

399

Περὶ τῶν ἀναφορῶν εἰς Ἁγίαν Γραφήν

403

Λόγος περὶ ἀναστάσεως νεκρῶν ἐν Ἰώβ

404

Σχολιασμὸς Κλήμεντος Ῥώμης . . . . . . . . . . . . . . . . 405 Σχολιασμὸς Ὠριγένους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 Σχολιασμὸς Πολυχρονίου Ἀπαμείας . . . . . . . . . . . . . . 405 Σχολιασμὸς Ἰωάννου Χρυσοστόμου . . . . . . . . . . . . . 405 Σχολιασμὸς Ὀλυμπιοδώρου διακόνου . . . . . . . . . . . . 406 Σχολιασμὸς Διδύμου Ἀλεξανδρέως . . . . . . . . . . . . . . 407 Σχολιασμὸς Σοφίας Φέλδμαρ ἑβραϊκοῦ πρωτοτύπου . . . . . 408 Σχολιασμὸς ἐν Δύσει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408 Συμπέρασμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408

Ἔκδοσις, μεταφράσεις καὶ παραστασιογραφία

410

Βιβλιογραφία

413

Ἐκδόσεις πρωτοτύπου ἰψενικῶν ἔργων . . . . . . . . . . . . 413 Μεταφράσεις τοῦ δράματος . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 Μεταφράσεις ἑτέρων ἰψενικῶν ἔργων . . . . . . . . . . . . . 415 Ἐν γένει περὶ τοῦ ἰψενικοῦ ἔργου . . . . . . . . . . . . . . 416 Σχολιασμὸς τοῦ Κεκαυμένου . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 Περὶ τῆς Νορβηγικῆς γλώσσης, τῆς Νορβηγίας καὶ τῆς ἱστορίας αὐτῶν . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 Ἁγία Γραφὴ καὶ Χριστιανισμός . . . . . . . . . . . . . . . . 420 Γενικωτέρα βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424

Εὑρετήριον ἰψενικῶν ἀναφορῶν

427

Εὑρετήριον ἀναφορῶν εἰς Χριστιανικὴν Γραμματείαν 430

ibsen.gr

Ἐνταῦθα εὐλογημένη εἰρήνη, οὐδεμία γνωριμία, οὐκ ἀναγινώσκω ἕτερόν τι τῆς Βίβλου,.. ἔστιν ἐν αὐτῇ δύναμις καὶ ἰσχύς! Ἐξ ἐπιστολῆς τοῦ Ἴψεν, σελ. 7.

ISBN: 978-618-5572-17-4