The Fortress, Kardamili Project Catalogue 2018

Το οχυρό | The Fortress

Τα σχέδια στο εξώφυλλο του καταλόγου και στο επικοινωνιακό υλικό προέρχονται από:

The drawings on the cover of the catalog and the communication material come from:

Μ. Μιχαηλίδης, Α. Χριστοφίδου, «Μοναστήρια περιοχής Καρδαμύλης, Καπετανείας των ΤρουπάκηδωνΜούρτζινων», εκκλησίες στην Ελλάδα μετά την Άλωση, Τεύχος ττ.3, (Αθήνα 1989).

M. Michailidis, A. Christofidou, “Monasteries of the Kardamyli area, Cappadania of TroupakidesMourtzinoi”, churches in Greece after the Fall, Issue 3 (Athens 1989).

Καρδαμύλη. Αξονομετρικό σκαρίφημα του συγκροτήματος του Μούρτζινου και της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα (Μ. Μιχαηλίδης, Α. Χριστοφίδου, «το συγκρότημα των Τρουπάκηδων- Μούρτζινων στην πάνω Καρδαμύλη της Μάνης». Επώνυμα αρχοντικά των χρόνων της Τουρκοκρατίας (ΕΜΠ: Αθήνα 1986).

Kardamyli. Axonometric sketch of the Mourtzinoi complex and the church of Agios Spyridon (M. Michailidis, A. Christofidou, “the complex of Troupakides - Mourtzinoi in upper Kardamyli of Mani”.

Famous mansions of the years of Ottoman domination (NTUA: Athens 1986).

Η αποκατάσταση του συγκροτήματος υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 (ΕΠΔΕΠΙΝ)

The restoration of the complex was implemented through the NSRF 2007-2013 (ROPWGPII)

Οχυρό Συγκρότημα Τρουπάκηδων - Μούρτζινων, Παλαιά Καρδαμύλη Fortified Complex of Troupakides - Mourtzinoi in Οld Kardamyli Επιμέλεια: Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος | Curated by Theodoros Zafeiropoulos

28/7 - 31/10 2018 Νίκος Αρβανίτης Κωστής Βελώνης Βασίλης Γεροδήμος Φοίβη Γιαννίση Γιάννης Γρηγοριάδης Γιώργος Γυπαράκης Γιάννης Ισιδώρου Κώστας Ιωαννίδης Ζήσης Κοτιώνης Κώστας Μπασάνος Νίνα Παπακωνσταντίνου Νίνα Παππά Κώστας Τσώλης Παντελής Χανδρής Κώστας Χριστόπουλος Αλέξανδρος Ψυχούλης

Nikos Arvanitis Kostis Velonis Vassilis Gerodimos Phoebe Giannisi Yiannis Grigoriadis Yorgos Gyparakis Yiannis Isidorou Kostas Ioannidis Zissis Kotionis Kostas Bassanos Nina Papakonstantinou Nina Pappa Kostas Tsolis Pantelis Chandris Kostas Christopoulos Alexandros Psychoulis

Η ομαδική περιοδική έκθεση με τον γενικότερο τίτλο «Οχυρό» που φιλοξενείται από τις 28-7-2018 έως τις 31-10-2018 στους χώρους του οχυρού συγκροτήματος των Τρουπάκηδων-Μούρτζινων στην παλιά Καρδαμύλη αποτελεί μία ιδέα του επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ και εικαστικού καλλιτέχνη Θεόδωρου Ζαφειρόπουλου που υλοποιείται σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και με την ευγενική υποστήριξη του Δήμου Δυτικής Μάνης και του Δημάρχου κ. Ιωάννη Μαραμπέα. Πρόκειται για την τέταρτη κατά σειρά έκθεση σύγχρονης τέχνης που λαμβάνει χώρα στο επιβλητικό αυτό συγκρότημα μετά την συνολική του αποκατάσταση από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού, που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2014. Προηγήθηκαν οι εκθέσεις με τίτλο «Επιρροές» (2015), «Μικρογραφίες» (2017) και η έκθεση κεραμικής της Βούλας Γουνελά (2018). Βασικός άξονας της έκθεσης είναι η διευρυμένη αποκωδικοποίηση των εννοιών που περικλείει ο όρος Οχυρό και συμπεριλαμβάνει τη διερεύνηση των επιμέρους δομών, που σχετίζονται με την ιστορική γενεαλογία του οικισμού και τη μεταφορά τους σε σύγχρονες εικαστικές προτάσεις. Τα εικαστικά έργα που εκτίθενται σχεδόν σε όλους τους επιμέρους χώρους του συγκροτήματος, δημιουργήθηκαν από δεκαέξι καταξιωμένους εικαστικούς καλλιτέχνες, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τον χώρο και τη σημειολογία του. Ο κεντρικός άξονας της έκθεσης βρίσκεται σε απόλυτη συνάφεια με τον χαρακτήρα του αρχαιολογικού χώρου ενώ η υλοποίησή της συμβάλει για μία ακόμη φορά στην ανάδειξη της δυναμικής του στο πεδίο της συνομιλίας των μνημείων με την σύγχρονη εικαστική δημιουργία. Δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά Αρχαιολόγος, Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας

The periodic group exhibition entitled "Fortress" hosted from 28-7-2018 to 31-10-2018 at the Troupakides - Mourtzinoi Fortified Complex in old Kardamyli is an idea of the Assistant Professor of the Department of Architecture of NTUA and visual artist Theodoros Zafeiropoulos, which is implemented in collaboration with the Ephorate of Antiquities of Messenia and the kind support of the Municipality of West Mani and the Mayor Ioannes Marabeas. It is the fourth consecutive exhibition of contemporary art that takes place in this fortified complex after its restoration that was completed by the Hellenic Ministry of Culture and Sports in August 2014. Other exhibitions presented previously here are: "Influences" (2015), "Miniatures" (2017) and the exhibition of ceramics by Voula Gounela (2018).

The main concept of the exhibition is the broadened decoding of the concepts encompassed by the term Fortess and includes the exploration of the individual structures related to the historical genealogy of the settlement and their transfer to contemporary visual proposals. The visual works that are on display in almost all parts of the complex were created by sixteen acclaimed visual artists and were inspired by the site and its semiology.

The central axis of the exhibition is in complete harmony with the nature of the archaeological site while its implementation contributes once again to the emergence of the site’s dynamic in the field of the conversation between monuments and modern artistic creations.

Dr. Evangelia Militsi-Kechagia Archaeologist, Director of the Ephorate of Antiquities of Messenia

Αισθάνομαι ιδιαίτερα χαρούμενος που για μία ακόμη φορά διοργανώνεται μια σημαντική έκθεση σύγχρονης Τέχνης στο Οχυρό συγκρότημα Τρουπάκηδων – Μούρτζινων στην παλιά Καρδαμύλη σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και τον Δήμο μας. Η Καρδαμύλη, τόπος με μεγάλη ιστορική σημασία, εξακολουθεί να δίνει δυναμικό παρόν και στις μέρες μας, αποδεικνύοντας ότι μπορεί να στηρίξει και να φιλοξενήσει σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η έκθεση με τίτλο Οχυρό, που περιλαμβάνει έργα υψηλού εικαστικού επιπέδου από σημαντικά καταξιωμένους καλλιτέχνες σηματοδοτεί το γεγονός πως ιστορικά μνημεία μπορούν να αποτελέσουν σημείο συνάντησης του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον. Φιλοδοξούμε ο τόπος μας στα επόμενα χρόνια να συνεχίσει να δίνει βήμα σε αντίστοιχα αξιόλογες πολιτιστικές προτάσεις και να ανοίγει δρόμους διαλόγου και ανάδειξης τόσο της ιστορικής μας κληρονομιάς όσο και της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής. Ο Δήμος Δυτικής Μάνης χαιρετίζει και στηρίζει τις προσπάθειες για πολιτιστική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής, αποδεικνύοντας έμπρακτα το ενδιαφέρον και την ευαισθησία της τοπικής αυτοδιοίκησης για τον πολιτισμό. Εκ μέρους μου θα ήθελα να ευχαριστήσω τους 16 εικαστικούς καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση, τον επιμελητή Θεόδωρο Ζαφειρόπουλο, επίκουρο καθηγητή του ΕΜΠ και την Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά για την άψογη συνεργασία τους στην πραγματοποίηση αυτής της σημαντικής έκθεσης. Ιωάννης Μαραμπέας Δήμαρχος Δυτικής Μάνης

I feel extremely happy that once again a major exhibition of contemporary art is being organized at the Troupakides - Mourtzinoi Fortified Complex in old Kardamyli in collaboration with the Ephorate of Antiquities of Messenia and our Municipality.

Kardamyli, a place of great historical value, has proved to be a dynamic presence in our times, by supporting and hosting important exhibitions of great cultural significance.

The exhibition “Fortress”, featuring high-level works by highly acclaimed artists, marks the fact that historical monuments can be the meeting point of the past with the present and the future.

We aspire to continue our efforts in the next few years to continue to take a step in correspondingly valuable cultural proposals and to open up the paths for dialogue and highlighting both our historical heritage and contemporary artistic production. The Municipality of West Mani welcomes and supports the efforts for cultural development of the wider region, proving in practice the interest and sensitivity of the local government in culture.

I would personally like to thank the 16 visual artists participating in the exhibition, the curator Theodoros Zafeiropoulos, assistant professor of the NTUA and the Director of the Ephorate of Antiquities, Dr. Evangelia Militsi-Kechagia for their excellent collaboration in the realization of this important exhibition.

Ioannis Marambeas Mayor of West Mani

Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος Το Οχυρό

The Fortress

Δεν κατάγομαι από την Μάνη, αλλά αν περνάς όλα τα χρόνια της παιδικής σου ηλικίας σε έναν τόπο γίνεσαι αναγκαστικά «ντόπιος», τους μαθαίνεις και σε ξέρουν όλοι. Η αχόρταγη νοσταλγία να αντικρύσω ξανά το τοπίο, η δροσιά των πέτρινων κτιρίων, οι πάντα χαρακτηριστικές μυρωδιές στον αέρα, τα καθ’ εξακολούθηση «πειράγματα» και το εγκάρδιο αλλά συνάμα «ανακριτικό» καλωσόρισμα από τους ανθρώπους της περιοχής σε κάθε αντάμωμά μας έχουν εγγραφεί βαθιά στο DNA μου. Η Καρδαμύλη είναι το μέρος που αυθόρμητα αποκαλώ «πατρίδα». Η διοργάνωση και επιμέλεια μιας σειράς εκθέσεων σύγχρονης τέχνης σε αυτό το περιβάλλον ξεκίνησε το 2006 και ειλικρινά αποτελεί μια προσωπική «περιπέτεια» καθώς κάθε φορά επιλέγονται σημεία και θεματικές που προσφέρουν αλληλεπιδράσεις με την ιδιαιτερότητα του τοπίου, το οικιστικό συμβάν, την κοινωνική συνοχή, την τοπική ανθρωπογεωγραφία. Οι εκθέσεις διοργανώνονται υπό την αιγίδα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων του Δήμου Δυτικής Μάνης και υποστηρίζονται ένθερμα από φορείς, ιδιώτες και κατοίκους της περιοχής. Συνεργαζόμενο με καλλιτέχνες, επιμελητές, αρχιτέκτονες, θεωρητικούς και πολιτικούς επιστήμονες το «πειραματικό» αυτό πολιτιστικό εγχείρημα επιχειρεί να συστήσει και να δημιουργήσει υπερτοπικούς επικοινωνιακούς διαύλους με την σύγχρονη καλλιτεχνική πρακτική. Η έκθεση με τίτλο «Οχυρό», που φέτος συνδιοργανώνεται με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και τον Δήμο Δυτικής Μάνης στο οχυρωματικό συγκρότημα των Μούρτζινων– Τρουπάκηδων στην παλιά Καρδαμύλη, αποτελεί το 5ο μέρος μιας σειράς καλλιτεχνικών δράσεων με στόχο την προβολή, την ανάπτυξη, την έρευνα και τον πολιτιστικό αναστοχασμό, με πρωτογενές υλικό την επιθυμία επιστροφής σε αυτή την μικρή κοινότητα της μεθορίου.

I don't hail from Mani but once you've spent your entire childhood in one place, you become a “local” by force, who knows and is known by everyone. The implacable nostalgia to face again the landscape, the coolness of the stone buildings, the distinctive smells in the air, the ongoing “sparring” with the locals and their hearty “inquisition” by way of welcoming every time we meet, have all been indelibly inscribed on my DNA. Kardamyli is the place which I do, spontaneously, call “home”.

The organization and curation of a series of contemporary art exhibitions in this environment started in 2006 and it honestly is a personal adventure as places and themes are chosen every time to interact with the landscape's particular character, the settlements, the social cohesion, the local human geography.

The exhibitions are organized under the cultural patronage of the Prefecture of Western Mani and are warmly supported by institutions, individuals sponsors and residents of the area. In collaboration with artists, curators, architects, theoreticians and political scientists, this “experimental” cultural venture attempts to introduce and create communication channels with contemporary artistic practices that range beyond the local.

The exhibition “Fortress” organized this year in tandem with the Ephorate of Antiquities of Messenia and the Prefecture of Western Mani at the Fortified Complex of MourtzinoiTroupakides in old Kardamyli, is the fifth installment in a series of arts events aiming to promote, develop, research and incite cultural reflexion, using as primary material the desire to return to this small frontier community.

Τα εννοιολογικά στοιχεία που συνθέτουν τον όρο «Οχυρό» αποτέλεσαν παραδειγματικά κάποια από τα διεπιστημονικά δεδομένα που σχημάτισαν το πεδίο έρευνας και μετάπλασης σε σύγχρονες εικαστικές προτάσεις (ζωγραφική, γλυπτική, εγκαταστάσεις, video, φωτογραφία, επιτελέσεις, αρχειακές παραθέσεις). Σε πρώτη φάση οι 16 προσκεκλημένοι καλλιτέχνες φιλοξενήθηκαν από την τοπική κοινότητα για 4 ημέρες στην Καρδαμύλη από την Πέμπτη 12 έως την Κυριακή 15 Απριλίου 2018. Εκεί ενημερώθηκαν από αρχαιολόγους, ιστορικούς, μελετητές και αρχιτέκτονες που συμμετείχαν και συμμετέχουν στην αποκατάσταση και τη σημερινή χρήση του μνημείου. Αυτή η εργαστηριακού τύπου διαμονή (residency) αποτέλεσε την αφετηρία και το έναυσμα ώστε οι in situ εικαστικές παρεμβάσεις των καλλιτεχνών να προκύψουν οργανικά και το περιεχόμενο των έργων τους να συγκροτηθεί μέσα από επιτόπια έρευνα και εμπειρική συνάφεια με τα υπέργεια και υπόγεια πλέγματα πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων του συγκροτήματος και την τοπολογία της ευρύτερης περιοχής της Μάνης. Η ψηλάφηση των εννοιών που περικλείει το Οχυρό ως γενεσιουργό περιβάλλον (θεωρίας και πράξης) συστάθηκε από το πολυπολιτισμικό ιστορικό συνεχές, την σύνθετη αρχιτεκτονική τυπολογία, την γεωπολιτική και γεωλογική ιδιαιτερότητα της τοποθεσίας καθώς και τις ύστερες επεμβάσεις αποκατάστασης του οχυρωματικού συγκροτήματος. Το εγχείρημα διαρθρώθηκε μέσα από ενεργή διερεύνηση των επιμέρους δομών (αρχιτεκτονικών, κοινωνιολογικών και ανθρωπολογικών) που σχετίζονται με την ιστορική γενεαλογία της οχύρωσης ως απαραίτητης αμυντικής μεθόδου έναντι του επαπειλούμενου κινδύνου. Μέσα από διευρυμένη αποκωδικοποίηση της βιοπολιτικής της οχύρωσης ως πράξης άμυνας, σε συνδυασμό με το ενέργημα του καταφυγίου, σχηματίστηκαν μια σειρά από υβριδικά μοντέλα χωρικότητων διαβίωσης που αναλύουν τον καθημερινό βίο στο πλαίσιο μιας επισφαλούς ανθρωπογεωγραφίας.

The conceptual elements that synthesize the term “Fortress” worked as paradigms for some of the interdisciplinary data that defined the field of research and transformation into contemporary artistic proposals (painting, sculpture, installations, video, photography, performances, archival exhibits). As an initial phase, the 16 guest artists were hosted by the local community for 4 days in Kardamyli, from Tuesday, April 12 to Sunday, April 15, 2018. There, they were briefed by archeologists, historians, scholars and architects who participated and still take part in the monument's restoration and present operation. This residency was the departure point and incentive for the artists' in situ interventions to emerge organically and the content of their works to be assembled on the basis of local research and experiential affinity with the compound's overground and underground network of cultural interactions and the topology of the wider Mani. The exploration of the concepts enclosed in the Fortress as a generative environment (of theory and action) was molded by the multicultural historic continuum, the composite architectural typology, the site's specific geopolitical and geological profile as well as the late initiatives for the restoration of the fort complex. The project was articulated through active research of the component structures (architectural, sociological and anthropological) that relate to the historical genealogy of fortification as a necessary method of defense against impending danger. Through an expanded decoding of the biopolitics of fortification as a defensive act, in combination with the attribute of shelter, a series of hybrid models of spatialities was formed for living which analyze everyday life in the context of a precarious human geography.

Theodoros Zafeiropoulos Η οικιστική αυτονομία, η πατριαρχική οικογένεια ως κυρίαρχη κοινωνική δομή της εποχής, τα φεουδαρχικά κρησφύγετα, οι αμυντικοί μηχανισμοί του συγχρόνου ερειπίου, οι συνηχήσεις του ορίου, το δυστοπικό ηχοτοπίο, η απόρθητη ιδιωτικότητα, οι αβέβαιες αντοχές του ίχνους, το σιωπηλά ερμητικό αντικείμενο, η αντοχή του μικροοργανισμού, η ανοίκεια εσωστρέφεια, η περίκλειστη οικονομία, το συνεχώς διεκδικούμενο εμβαδόν ιδιοκτησίας, η αναγωγή στους άμεσους περιορισμούς της συγκυρίας, η άλαλη επικοινωνία, η διατεταγμένη συγκέντρωση ενός ακατάληπτου εσωτερικού, το αυτοτροφοδοτούμενο βιο-οικο–σύστημα, η ανεκπλήρωτη μάχη, η δεσπόζουσα χωροταξία, το απόσπασμα του μοιρολογιού, η σκληρή γυναίκα, οι απόρθητες τυφεκιοθυρίδες, το χωροσχήμα της σκιάς, η δυσπρόσιτη θέα, οι επιδιορθώσεις μετά την άλωση, το συντηρητικό αρχέτυπο αποτέλεσαν μερικά από τα ζητήματα που υποδηλώνονται στα έργα, κάνοντάς τα να μοιάζουν σαν ξενιστές, οι οποίοι καταλύουν τους χώρους του συγκροτήματος. Τα έργα της έκθεσης μπορούν να γίνουν αντιληπτά ως πλέγματα διανοητικών και υλικών συμβάντων εντός μιας δεδομένης συνθήκης και εμφανίζονται ως σπαράγματα εντός του δομημένου χώρου. Ως επί το πλείστων, είναι κατασκευάσματα που λαμβάνουν πρώτιστα υπόψη τις τάσεις, τις προοπτικές του ίδιου του συστήματος, για εξέλιξη προς κάποια κατεύθυνση, καθώς επίσης και τις δυνάμεις που εφαρμόζονται πάνω του. Μοιάζουν με φορτία ή φορτία που αντιστέκονται σε δυνάμεις. Επομένως, συνιστούν δομές δυνητικών εντάσεων που ποιητικά αφηγούνται μια κατακερματισμένη συνοχή, είναι σημειώσεις που δεν συντάσσουν την ολοκλήρωση μιας φράσης, είναι αποτμήματα του τοπίου που συσκοτίζουν την εικόνα του, είναι παράσιτα που χαμηλώνουν την λεπτομέρεια του ήχου για να μην υπακούει στη ροή της αφήγησης. Είναι δομές πιθανότητας (ενδεχομενικότητας), οι οποίες αφουγκράζονται συμπεριφορές ή αναπαραστάσεις μεθόδων όρασης μέσω ενός συγκεκριμένου τρόπου θέασης που συνεχώς όμως ανατροφοδοτείται από συμπληρωματικά περιεχόμενα. Είναι αντικείμενα, μορφές, υλικότητες που το διανοητικό τους πλαίσιο αυτο-αναπαράγεται μέσω της σχετικής, στιγμιαίας ή μακροχρόνιας επινοητικότητας. Η αισθητική απόλαυση που προσφέρει η έκθεση εμφανίζεται ως ένας μηχανισμός επαναδιαπραγμάτευσης (ένας καλλιτέχνης «κατέχει» τις συμβάσεις της εποχής εμπειρικά, βιωματικά, σωματικά, πρακτικά), επενεργεί απομονωμένα, και ως υπερ-ενέργημα τείνει να ερμηνεύει κάθε μορφή κινδύνου με τους ευνοϊκότερους όρους. Το πεδίο που διανοίγει ο όρος Οχυρό συγκροτείται από ροές εξέλιξης και συγκοινωνούντα περιβάλλοντα, εντός των οποίων διεξάγεται ένα είδος διαπάλης με το αυτονόητο και τις αξιώσεις ενός ιστορικά κατακερματισμένου αναστοχαστικού ερωτήματος. Το πραγματικό διακύβευμα της εκθεσιακής αυτής εκδοχής είναι ο ανεπαίσθητος επαναπροσδιορισμός του «ελεύθερου πολιορκημένου», δηλαδή μιας συμβολικής αναμονής του φόβου που ματαιόδοξα βιώνεται και λειτουργεί επαναληπτικά, ενδυναμωτικά σε σχέση με τις υπάρχουσες κοινωνικοπολιτικές αδράνειες. Η πραγματικότητα που περιχαρακώνει το κάθε έργο ξεχωριστά αυτο-επανα-ορίζεται και μπορεί να περιγραφεί ως ένας τρόπος κατανομής ενός άτυπου συστήματος αντικειμενικής διαχείρισης πόρων, χρόνου, οικονομίας, υλικών και ψυχοσωματικών αποθεμάτων. Το Οχυρό ως μηχανισμός διόπτευσης και απάντησης στην απειλή διαθέτει ένα πλέγμα σπερματικά υπαρχουσών προδιαθέσεων, οι οποίες είναι μια συνάρτηση «κληρονομιάς». Σε αυτό το φαντασιακό Οχυρό καλούμαστε να σκεφτούμε με όρους αποθέματος, δηλαδή με εργαλεία και υλικότητες σχεσιακές και όχι με όρους υποστάσεων, να συνδιαλλαγούμε δημιουργικά με τις εμπειρικές πραγματικότητες επιχειρώντας την ανίχνευση των μηχανισμών και των συγκρουσιακών σχέσεων που τις σχηματοποιούν και τις προσομοιάζουν.

The autonomy of the domicile, the patriarchal society as the dominant social structure of the period, the feudal hideaways, the defense mechanisms of the modern-day ruin, the connotations of the boundary, the dystopian soundscape, the unassailable privacy, the uncertain persistence of the trace, the silently hermetic object, the microorganism's stamina, the unfamiliar introversion, the enclosed economy, the continually disputed square meters of ownership, the falling back to the immediate limitations of contingency, the soundless communication, the layered arrangement of an incomprehensible interior, to bio-eco-system on a feedback loop to itself, the unrequited battle, the dominant spatial planning, the excerpt of the lament, the harsh woman, the unassailable embrasures, the space-shape of a shadow, the inaccessible view, the repairs following the conquest, the conservative archetype, were some of the issues indicated in the works, making them resemble hosts who settled in the spaces of the compound.

The works of the exhibition may be perceived as networks of mental and physical events inside a particular condition and they appear as partial elements within the structured space.

Mostly, they are constructs which first and foremost take into account the tendencies and perspectives of the system itself, as well as the forces that work upon it. They resemble loads or freights that resist to forces. Hence, they comprise structures of potential tensions which narrate poetically a fractured cohesion, they are notes which do not make a whole phrase, they are aspects of the landscape which obscure its image, they are filled with static which compromises the sound's clarity so that it does not follow the flow of the narrative. They are structures of possibility (potentiality) with an ear to the ground for behaviors or representations of methods of seeing through a particular viewing mode one, however, which receives constant feedback from complementary content. They are objects, forms, materialities whose intellectual framework self-reproduces through inventiveness, whether instantaneous or long-term.

The aesthetic pleasure provided by the exhibition appears as a mechanism of renegotiation (an artist “possesses” the current conventions experientially, in an applied manner, physically, practically) it is activated in isolation and, as a privileged act, tends to interpret every form of danger in the most favorable terms.

The field opened up by the term Fortress is made of advancing flows and communicating environments inside which a kind of struggle is taking place against the self-evident and the claims of a historically fragmented self-reflective question. The true stake of this exhibition is the imperceptible redefinition of the “free besieged”, that is, a symbolic standing by the fear which is experienced vaingloriously and operates by force of repetition, strengthening the existing sociopolitical inertia. The reality which circumscribes each work individually redefines itself and may be described as a way of redistributing an informal system of objective management of resources, time, finances, physical and psychosomatic funds. The Fortress as a mechanism for overseeing and responding to threat, has available a nexus of predispositions existing in seminal form, which together comprise the domain of a “legacy”. In this imaginary Fortress we are invited to think in terms of reserves, i.e. of relational tools and materialities rather than entities, and creatively interact with empirical realities, attempting to detect the mechanisms and conflictual relationships which form and recreate them.

Νίκος Αρβανίτης Το οχυρό αποτελεί ένα τόπο τόσο χωρικό όσο και ψυχολογικό. Εκατέρωθεν των ορίων του τόπου αυτού, λαμβάνουν χώρα δράσεις τόσο ως προς την υπεράσπιση και διατήρηση του όσο και προς την υπέρβαση των ορίων αυτών και την άλωση της δομής του. Στο έργο "happy encounter" επιστρατεύεται η επιστημονική φαντασία ως μηχανισμός διερεύνησης των αμφίδρομων αυτών ενεργειών καθώς και ως μηχανισμός αντιπαράθεσης και σύγχυσης της δομής του οχυρού είτε ως δομής συλλογικής ή δομής ατομικής. Η γραφική επέμβαση στο κλασικό χαρακτικό έργο του O.M. baron de Stackelberg, La Grece. Vues pittoresques et topographies (Paris 1834) παραχαράσσει την ιστορία του τόπου και προτείνει γεγονότα που πιθανών να μην συνέβησαν ποτέ. Η ηχητική αφήγηση βασίζεται και διασκευάζει το δυστοπικό διήγημα «Απόδραση από το Αραχνοκέφαλο» του Αμερικανού συγγραφέα George Saunders. Η πλοκή και όλοι οι χαρακτήρες εκτελούνται από τον ίδιο ηθοποιό. Το οχυρό αποτελεί μια συνθήκη πράξεων που δυνητικά ενεργηθήκαν από τα άτομα μιας κοινότητας ή από τους ετερώνυμους χαρακτήρες του ίδιου ατόμου.

A fortress is both, a spatial and a psychological place. On either side of its border actions are taking place trying to preserve and defend it as well as attempting to overcome its border and overpower its structure. The work "happy encounter" mobilizes science fiction as an investigation apparatus on these two-way actions as well as a confrontation and confusion mechanism focusing on the structure of the fortress as either a collective or an individual structure. The graphic intervention οn the classic engraving by O.M. baron de Stackelberg, La Grece. Vues pittoresques et topographies (Paris 1834) falsifies the history of Mani, speculating on events that may never have happened.

The sound narration is based and adapts the dystopic short story "Escape from Spiderhead" by the American writer George Saunders. The plot and all the characters are performed by the same actor. The fortress is a state of acts potentially initiated by the people of a community or by the one person's heteronymous characters.

→

happy encounter (once upon a time...), 2018 Ψηφιακό κολάζ/ digital collage 55x32 εκ./cm Ηχητικό έργο/ sound work γλυπτό αντικείμενο τρισδιάστατης εκτύπωσης/ 3D printing sculpture 7x15 εκ. cm

Nikos Arvanitis

Κωστής Βελώνης Η μέριμνα της αρχιτεκτονικής στο αίτημα της ελευθέριας Δεν θα ήταν άσκοπο να ισχυριστούμε ότι το «οχυρό» ευκόλως καταλήγει να έχει μεταφορική σημασία στη χρήση του λόγου αναγκάζοντάς μας να ανατρέξουμε στις πιθανές αντινομίες του. Το οχυρό ως ένας πρωτίστως γεωγραφικός και χωρομετρικός προσδιορισμός μας εκκινεί αναπόφευκτα να τον διαπραγματευτούμε στις αρχικές του πρακτικές.

Σε λίγο δεν θα υπάρχουμε /Soon we won't exist, 2018 21 x 50 x 18 εκ. cm τσιμέντο, ξύλο, σχοινί, χαρτοταινία, ακρυλικό χρώμα, χαρτί, χαρτόνι, κεραμικό/cement rock, wood, rope, paper tape, acrylic, paper, cardboard, ceramic/ευγενική παραχώρηση Kalfayan Galleries Αθήνα Θεσσαλονίκη/Courtesy of Kalfayan Galleries Athens Thessaloniki

Υπό αυτή την έννοια το οχυρό θα διακινδύνευα να το αναγνώσω χαρτογραφικά, ως μια διακοπτόμενη γραμμή ταυτιζόμενο με την έννοια του ορίου και τη χρήση του συνόρου, αρμόδιο για τον δια-χωρισμό με όρους τόσο γεωπολιτικούς όσο και μιας απόρθητης ιδιωτικότητας. Έτσι λοιπόν επιστρέφω στο πρόβλημα της γλώσσας, στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε αυτές τις συνιστάμενες όταν αρθρώνουμε το 'οχυρό' στο λόγο μας. Ποιο είδους οχυρό; Αυτό που καλύπτει τις ανάγκες μιας παγκόσμιας, εθνικής, οικογενειακής η μήπως ατομικής οχύρωσης; Αν αποδεχτούμε ότι ανεξάρτητα από τη δράση του ως μεταφορικό σχήμα για οποιαδήποτε νοητική επισήμανση αυτό που αποκαλούμε οχυρό είναι τελικά αναπόδραστα εξαρτημένο από την φυσική του οικοδομική προέλευση θα πρέπει να σταθούμε ξανά στην πρωτότυπη μορφή του ως ένας απαγορευτικό μηχανισμό στην τεκτονική του διάσταση. Και σε αυτό το σημείο, όπου το εμπόδιο φέρει την νομιμοποίηση της απαγόρευσης και που δικαιολογεί τη συνθήκη μιας εμπόλεμης κατάστασης ορίζοντας το πολιτικό δίκαιο και τη θεμελίωση του κράτους, το εμπόδιο που είναι στο επίκεντρο της διαμάχης και των διαπραγματεύσεων της επίσημης πολιτικής μπορεί να

The concern of architecture regarding the claim to freedom Quite clearly, the “fortress” readily assumes a metaphorical meaning in discourse, thus forcing us to survey its possible antinomies. The fortress as a primarily geographic and spacio-metric designation, prompts us inevitably to consider it in terms of its original practices.

In that sense, I would risk reading the fortress cartographically, as an intermittent line corresponding to the notion of limit and the use of the boundary, responsible for se-paration, ie. keeping apart, both in a geopolitical sense as well as terms of an unassailable privacy. Thus, I return to the problem of language, the way in which we perceive these parameters when employing the designation “fortress” in our discourse. Which kind of fortress? One that meets the needs of a global, national, familial or perhaps individual fortification? If we accept that independently of its action as a metaphorical vehicle for any mental designation, what we call fortress is finally inexorably determined by its origin in physical construction, then we will again have to pause before its original form as an exclusionary device in architectural terms.

And at this point, where the obstacle endorses the legitimization of the prohibition and justifies the condition of a state of war through defining political law and the founding of the state, the obstacle at the center of the disputes and negotiations of official politics may be employed in a wide range of everyday activities.

The stakes have to do with the subversion of the limits and boundaries which define the fortress. Every delimitation of an “inside” or exclusion of an “outside”, spells a conventional distinction, subverting the original intention of the fortification.

In political terms, this distinction relates to the concern of the domicile that has to do with the freedom cultivated within privacy, and which lies outside the state's normative models.

Many times, the claim for freedom is erroneously coupled with the exercise of power, whose privileged field is the public sphere.

However, if the defense of political discourse is accompanied by the disputes relating to the occupation of the “acropolis”, meaning any privileged point identified with “high politics” and its regulations, the delimiting within private life offers an interesting shift from institutional politics to a politics of a smaller scale centered on the subject in the everyday.

Η μέριμνα σου είναι η δική μου άμυνα /Your concern is my defense, 2018 ξύλο, τσιμέντο, πέτρες /wood, cement, rocks/ 85 x 60 x 10 εκ ευγενική παραχώρηση Kalfayan Galleries Αθήνα Θεσσαλονίκη Courtesy of Kalfayan Galleries Athens Thessaloniki

Kostis Velonis

Acropolis Revisited, 2017 wood, acrylic /ξύλο, ακρυλικό 138 x 53 x 41 cm ευγενική παραχώρηση Kalfayan Galleries Αθήνα Θεσσαλονίκη Courtesy of Kalfayan Galleries Athens Thessaloniki

Κωστής Βελώνης χρησιμοποιείται σε ένα ευρύ φάσμα καθημερινών δραστηριοτήτων. Το διακύβευμα έχει να κάνει με την υπονόμευση των ορίων και των συνόρων που ορίζουν το οχυρό. Κάθε περιορισμός του «εντός» ή αποκλεισμός του «εκτός», ορίζει μια συμβατική διάκριση ανατρέποντας την αρχική σκοπιμότητα της οχύρωσης. Με όρους πολιτικούς αυτή η διάκριση αφορά την μέριμνα της εστίας η οποία σχετίζεται με την ελευθερία που καλλιεργείται στην ιδιωτικότητα, και η οποία διαφεύγει από τα κανονιστικά πρότυπα της πολιτείας. Πολλές φορές το αίτημα της ελευθερίας συνδυάζεται εσφαλμένα με την άσκηση της εξουσίας, της οποίας το προνομιακό πεδίο είναι η δημόσια σφαίρα. Όμως εάν η υπεράσπιση του πολιτικού λόγου συνοδεύεται με τις διαμάχες που αφορούν την κατάληψη της «ακρόπολης», με την έννοια ενός οποιουδήποτε προνομιακού σημείου που ταυτίζεται με την «υψηλή πολιτική» και τους κανονισμούς της, ο περιορισμός στον ιδιωτικό βίο προσφέρει μια ενδιαφέρουσα μεταπήδηση από την θεσμική πολιτική σε μια πολιτική μικρότερης κλίμακας που αφορά το υποκείμενο στην καθημερινότητά του. Αν και μέσα στην οικιακή ζωή δεν είναι καθόλου απίθανο να συναντήσουμε νευρώσεις που μεταφέρουν τον επίσημο λόγο, συνήθως αυτές οι εκφορές είναι λιγότερο γραφειοκρατικές, και αυτό που φαίνεται ότι είναι στη πράξη πολιτικό αποκτάει συνείδηση στην απτή φυσικότητα του ευ ζην. Η σύμπραξη της διαπραγμάτευσης του εαυτού με τα δικαιώματα του αναγνωρίζονται στο πεδίο ενός οχυρού τόσο αρχιτεκτονικού όσο και ψυχικού που συνδυάζει την αμεσότητα της εμπειρίας με την επίγνωση του ατομικού συμφέροντος. Εάν η περσικής προέλευσης λέξη του παράδεισου δηλώνει την ανόρθωση των τοιχωμάτων ενός περίκλειστου κήπου τότε αυτή η συνθήκη αποτελεί το αρχετυπικό ίχνος κάθε ιδεολογικής εμμονής για την υλοποίηση της ουτοπίας. Και όπως ξέρουμε καμία ευτοπία, δεν υφίσταται χωρίς την εγχάραξη κάποιων ορίων, ενός μεταφορικού τειχίου που κάποιους τους περιλαμβάνει και σε κάποιους άλλους τους υπαγορεύει να ζήσουν εκτός του προνομιακού της πλαισίου. Το οχυρό συνεπώς μας προκαταβάλει με μια αμφίσημη ιδιότητα, όπου ανεξάρτητα από τη πλευρά που κάποιος κατοικεί εντός ή εκτός ενός ασφυκτικού κιγκλιδώματος η ενός χαρισματικού κήπου την ίδια στιγμή αποτελεί για κάποιους μια αρχή και για κάποιους άλλους ένα τελείωμα. Αυτή η διπλή ιδιότητα αγγίζει το «πέρας» και το «πέραν» διαγράφοντας ένα τέλος αλλά και μια αρχή.1 Με κάθε τρόπο το οχυρό παραμένει ως μια σταθερή τοπογραφική σήμανση που μας ορίζει την διαφορά από μας και τον άλλο ανεξάρτητα στο που επιθυμούμε ν’ ανήκουμε κάθε φορά. Συμπερασματικά αυτή η σταθερή σήμανση χάνει κάθε νόημα και φέρνει σε κρίση την ιεραρχική καταγωγή της αρχιτεκτονικής πρακτικής. Αυτή τη φορά δεν κλονίζονται τα θεμέλια του πατρογονικού οίκου αλλά η ίδια η αρχή του διαχωρισμού που ορίζει το οχυρό. Ακολουθώντας τη σκέψη του Πλάτωνα το ον και το είναι βρίσκονται τοποθετημένα αλλού, σε διαφορετικούς τόπους, και αυτός ο διαχωρισμός είναι αναμφισβήτητα ο πιο γόνιμος αν και περισσότερο επίπονος κάποιες στιγμές ανεξάρτητα από τους γεωγραφικούς και γεωμετρικούς αποκλεισμούς. Αυτός ο χωρισμός είναι εφικτός με τη σκέψη η οποία μπορεί να τροφοδοτήσει τον έξω από όρια τόπο μας, του και που μας αποσπά από την τυχαιότητα της παρουσίας μας εντός η εκτός συνόρων.

Though we may well meet with neuroses of domestic life that bear the stamp of the formal discourse, usually these phenomena are less bureaucratic and things appearing to be political in application, gain in awareness through the tangible spontaneity of the good life.

This is the joint advent of the self's negotiation and the rights inherent in the field of a fortress, both architectural and psychic, which combines the immediacy of experience with awareness of individual interest.

If the word for paradise, derived from the Persian, connotes the raising of the walls of an enclosed garden, then, this condition constitutes the archetypal trace of every ideological obsession about the realization of a utopia. And, as we know, no utopia exists without the marking out of certain borders, a metaphorical fortification which includes certain ones and forces some others to live outside its privileged frame. The fortress, therefore, impinges on us with an ambiguous quality whereby, irrespectively of whether one resides within or without an oppressive enclosure or a charmed garden, it is simultaneously a beginning for some and, for some others, an ending. This dual quality touches on the “finite” and the “beyond” tracing an end but also a beginning. 1

1. Για μια περαιτέρω ανάλυση των όρων αυτών στην αρχαία ελληνική όπως τις ερμηνεύει ο Heidegger σε σχέση με την επισήμανση του ορίου στα γραπτά του Kant βλέπε «Παρουσίες και απουσίες του “ορίου” στη καντιανή σκέψη για το όραμα και το υψηλό» στα Οράματα, η τέχνη ως διαμεσολάβηση, επιμ. Θ. Μουτσόπουλος, Το Όραμα (Αθήνα: Πλέθρον, 2005).

1. For a further analysis of these terms in ancient Greek as Heidegger interprets them in relation to the presence of the boundary in Kant's writing, see “Presences and absences of the “boundary” in Kantian thought concerning the visionary and the high” in Oramata, art as mediation, ed.

T. Moutsopoulos, To Orama, Athens: Plethron, 2005).

Η Υπόσχεση της Ευτυχίας /The Promise of Happiness, 2011 40 x 22 x 15 cm, βράχος, ξύλο, ακρυλικό spray/ rock, wood, acrylic spray ευγενική παραχώρηση Kalfayan Galleries Αθήνα Θεσσαλονίκη Courtesy of Kalfayan Galleries Athens Thessaloniki

In every way, the fortress remains a stable topographical signification which defines the difference between ourselves and the other, independently of where we wish to belong on any given occasion. In conclusion, this stable signification loses all meaning and ushers into crisis the hierarchical origin of architectural practice. This time it is not the foundations of the paternal homestead that are shaken but the very principle of distinction which the fortress defines. Following Plato's thinking, existence and being are located elsewhere, at different sites, and this distinction is doubtlessly most productive, if at times quite strenuous, independently of geographical and geometric exclusions. This distinction is accessible through reflection which can sustain our place beyond all bounds and which aleviates the contingency of our presence within or outside boundaries.

Βασίλης Γεροδήμος Ο όρος οχυρό προϋποθέτει την απειλή. Ο άνθρωπος συσπειρώνεται ενστικτωδώς σε μικρές εστίες, πολυκύτταρους μικρο-οργανισμούς προκειμένου να επιβιώσει με λιγοστά μέσα. Οπότε το οχυρό είναι ένα πεδίο (σχηματικά, με τα σημεία στην κάθε πλευρά του ορίζοντα: Β. Ν. Α. Δ. πανοραμικά), (ένα κατασκεύασμα) ασφάλειας άμυνας και προστασίας για ένα ή περισσότερα άτομα. Το οχυρό δίνεται να σου εξασφαλίζει ή να σου δίνει τη δυνατότητα ορατότητας, πρόβλεψης (χρόνος: έγκαιρος) παρατηρητήρια, φυλάκια, βίγλες και αντοχής (χρόνος: διάρκεια) υλικά κατασκευής και εφόδια αντίστασης (πολεμοφόδια, νερό, διατροφή). Στις μέρες μας, δηλαδή στον αιώνα της τεχνολογίας και της παγκοσμοποίησης ο εχθρός είναι αφανής, οι προβλέψεις συγκεχυμένες, οι

The term fortress implies a threat. Man instinctively falls back into small bases, multicellular microorganisms in order to survive on scarce means. So, the fortress is a field (schematically, with the points on every side of the horizon: N. S. E. W. panoramically), (a construct) of safety, defense and protection for one or more persons. The fortress is meant to provide means for visibility, prediction (time: prompt) observation posts, outposts and Endurance (ammunition, water, food). In our days, ie. in the era of technology and globalization, the enemy is obscure, predictions confused, our defenses and stamina uncertain. The individual is alone and helpless before an ongoing and ill-defined threat and seems to be regressing to the primary human, the hunter, who

άμυνες και οι αντοχές αβέβαιες. Το άτομο βρίσκεται μόνο του και ανήμπορο μπροστά σε μία συνεχόμενη και απροσδιόριστη απειλή και μοιάζει σαν να επιστρέφει στον πρώτο άνθρωπο, τον κυνηγό, που βασίζονταν στα ίδια του τα μέσα: στην κρίση του: αναγνώριση του πραγματικού εχθρού, στις προβλέψεις του: ανοικτούς ορίζοντες, πανοραμική θεώρηση και στις προσωπικές του άμυνες: αντιστάσεις και αντοχές. Στο απόσπασμα από το κείμενο του Lewis Mumford αναφέρεται πως «αν θέλουμε να γνωρίσουμε την πόλη πρέπει να ακολουθήσουμε το ίχνος προς τα πίσω, από τις πιο γνωστές αστικές δομές και λειτουργίες ως τα γνήσια συστατικά τους, οσοδήποτε απομακρυσμένο κι αν είναι από τον χρόνο, τον χώρο και τον πολιτισμό. Πριν από την πόλη υπήρχαν ο οικισμός, ο ιερός τόπος, το χωριό. Πριν απ' το χωριό ο καταυλισμός, η κρύπτη, η σπηλιά, ο τύμβος και πριν απ' όλα

relied on his own means: his judgment (recognition of the real enemy) his predictions: open skylines, unobstructed peripheral view, and his personal defenses: his means for resistance and his stamina. In the excerpt from Lewis Mumford's text it is said that “if we wish to know the city we must follow the trace from the best known urban structures and functions backwards to their most genuine components, however distant that may take us in time, space and civilization. Before the city there was the settlement, the sacred site, the village: before the village the camp, the crypt, the cave, the tomb. And before all of that there was a tendency towards social life which humans quite simply share with a great many other species.”

Human life oscillates between two poles: motility and settlement.

Vassilis Gerodimos αυτά υπήρχε μια ροπή προς την κοινωνική ζωή που ο άνθρωπος μοιράζεται απλά με πολλά άλλα ζωικά είδη». Η ανθρώπινη ζωή αιωρείται μεταξύ δύο πόλων: την μετακίνηση και την εγκατάσταση. Η αντίθεση μεταξύ αυτών των δύο καταστάσεων μπορεί να εντοπισθεί στην αρχική ρήξη μεταξύ των κυρίως ελεύθερα κινούμενων πρωτόζωον που σχημάτισαν το ζωικό βασίλειο και τους σχετικά άμισχους οργανισμούς που ανήκουν στο φυτικό βασίλειο. Τα πρώτα, σαν το στρείδι, μερικές φορές προσκολλώνται σε μια σταθερή θέση και χάνουν την δύναμη της μετακίνησης. Ενώ άλλα φυτά απελευθερώνονται ως ένα βαθμό μέσω των υπόγειων ριζών και, πάνω απ' όλα, μέσω της αποκόλλησης και μετανάστευσης του σπόρου. Σε κάθε επίπεδο της ζωής τα πλάσματα ανταλλάσσουν την κινητικότητα για την ασφάλεια ή, αντίθετα, την ακινησία με την περιπέτεια. Και, όπως έχει προτείνει ο Καρλ Ο. Σάουερ, η προδιάθεση για αποθήκευση κι εγκατάσταση ίσως να είναι η ίδια ένα γνήσιο ανθρώπινο διακριτικό.

The opposition between these two states may be traced to the original break between the freely moving protozoa which formed the animal kingdom and the comparatively stemless organisms that belong to the plant kingdom.

The former, like the oyster, sometimes attach to a stable site and lose motility. Certain plants are freed to a degree by means of underground roots and, mainly, through the separation and migration of the seed. At every level of life, creatures exchange motility for safety or, on the contrary, immobility with adventure.

And, as has been suggested by Karl O. Sauer, the predilection for storage and settlement may itself be a genuine human trademark.

Βασίλης Γεροδήμος

-φωλιά -σύμπλεγμα από διαφορετικά δομικά ύψη -κυψέλη -συνοικισμός από πολυκύτταρους μικρο- οργανισμούς -ένα χωριό πάνω από το χωριό -οργάνωση για συνθήκη διαβίωσης -Ορατότητα 360 μοίρες -nest -a combination of different structural heights -cell -cleaning of multi-cell micro-organisms -a village above the village -organization for a living condition -Purpose 360 degrees 2016 Κεραμικά / Ceramics Ευγενική παραχώρηση Eleftheria Tseliou Gallery Courtesy of Eleftheria Tseliou Gallery

Φοίβη Γιαννίση Θέτις και Αηδών, Βιβλίο Χειροποίητο.

Thetis and Aidon, Handmade Book

Ένα βιβλίο, ένα αντικείμενο, ένας κόσμος που κλείνει μέσα του ένα ποίημα σπονδυλωτά κατασκευασμένο, με επίθεση δομικού υλικού, ώστε να κλείσει σε μία μορφή. Το βιβλίο που κλείνει θα ανοίξει για να διαβαστεί. Ένα κλειστό βιβλίο είναι ένα ερμητικό αντικείμενο. Ένα ανοιχτό βιβλίο είναι ένα ομιλούν αντικείμενο, ένα αντικείμενο που μιλάει και απευθύνεται σε αυτό το συγκεκριμένο πρόσωπο που θα το ανοίξει και θα γνωρίσει πώς θα το διαβάσει. Η ανα-γνώση, μία ανηφορική γνώση που θέλει προσπάθεια, είναι προσπάθεια βουβή, αλλά κάποτε είναι ηχητική, όταν συμμετέχει η φωνή αυτής ή εκείνου που διαβάζει. Όταν η φωνή ακούγεται, το κλειστό μυστικό του βιβλίου μοιράζεται στους απέξω κι η διπλή σχέση γίνεται πολλαπλή. Και πάλι το βιβλίο κλείνει και παραμένει σιωπηλό μέχρι κάποιος να το παραβιάσει ξανά, διαβάζοντάς το. Το ποίημα του βιβλίου μιλάει για τη μητρική συγγένεια και το πώς αυτή μεταμορφώνεται σε τραγούδι. Το σώμα της μάνας είναι το οχυρό του παιδιού, μέχρι να ανοίξει για να το διώξει έξω. Για να γίνει κατόπιν μία ασπίδα που τρέφει και μάταια προσπαθεί να προστατεύσει. Το Οχυρό κλείνει. Λέει πως κλείνει και περικλείει για να προστατεύει. Αλλά αυτή η περίσφιξη μεταμορφώνεται άλλοτε σε ασφάλεια φύλαξης κι άλλοτε σε φυλακή. Το οχυρό άλλοτε πρέπει να φιλοξενήσει κι άλλοτε να διώξει. Άλλοτε πρέπει να γεννήσει κι άλλοτε να θάψει. Άλλοτε πρέπει να θρέψει κι άλλοτε να περιορίσει ένα σώμα. Ένα σώμα ομαδικό που αποτελείται από συγγενείς ή τα ξεχωριστά ατομικά σώματα των μελών του. Η συγγένεια συγκεντρώνει σε ένα σώμα όλα τα μέλη μίας σχέσης κατασκευασμένης από την κοινωνία. Σε κάποιους πολιτισμούς η συγγένεια αναφέρεται σε γονικούς δεσμούς ή και σε δεσμούς ουσίας σώματος, σε αίμα και γενετικό υλικό. Σε άλλους χτίζεται πάνω στον χρόνο φροντίδας και συνύπαρξης. Για να μεταμορφωθεί επίσης σε δεσμούς αμοιβαίας ωφέλειας, κοινωνικής και οικονομικής. Η επίσκεψη στο μνημείο, μία επιστροφή στον αγαπημένο χώρο της Μάνης: από το Οίτυλο και τους πειρατικούς οικισμούς μέχρι την τοπική εξουσία των αρχόντων της Καρδαμύλης και έως το ερημητήριο του Πάτρικ Λη Φέρμορ, η Μάνη συντάσσει τον δικό της εσωτερικό χωροχρόνο, ένα κλειστό σύστημα με τρύπες επικοινωνίας μέσω θάλασσας και στεριάς με τον υπόλοιπο κόσμο. Δομές με τρύπες: Τα κενά στις λιθοδομές συμπληρώνονται με τη φαντασία και το μέτρο όπως στα αρχαία ευρεθέντα κείμενα τα σωζόμενα γραπτά αποσπάσματα. «Χειρ Νικήτα Μαρμαρά».

A book, an object, a world enclosing within itself an articulated poetic structure, with structural material added so that it seals into a form. The book which closes will open to be read. A closed book is a hermetic object. An open book is a talking object, an object that speaks to and addresses that particular person who will open it and get to know how to read it. Reading is an uphill knowledge that requires effort, an effort that is silent although it does on occasion involve sound, when the voice of the reader takes part. When the voice is being heard, the closed secret of the book is shared with those outside and the dual relationship becomes multiple. Once again the book is closed and remains silent until someone again breaks into it, by reading it. The poem of the book speaks about the maternal relation and how it transforms into song. The body of the mother is the fortress of the child, until it opens and expels it outside. For it then to become a shield which nourishes and tries in vain to protect.

The Fortress closes up. It says that it closes and encloses with a view to protect. Yet, this tight enclosure changes sometimes into the safety of being looked after and, at other times, into imprisonment. The fortress needs at times to contain and at

Ανάγνωση Αιγίδος. Από την ποιητική διάλεξη/περφόρμανς «Νόμος. Το Τραγούδι της Γης»: Antigone Festival, New York, 2016. Φωτογραφία: Beowulf Sheehan./ "Goat readings". From poetic lecture / performance "Law. The Song of the Earth": Antigone Festival, New York, 2016. Photo: Beowulf Sheehan

Μυρμήγκι 1. Από το εσωτερικό του βιβλίου του Marshal Shahlins «Τι είναι (και τι δεν είναι) η συγγένεια». Φωτογραφία: Φ.Γ./Ant 1. From the inside of Marshal Shahlins' book "What is (and what is not) kinship". Photo: F.G.

others to expel. At times it needs to birth and at others to give burial. At times it needs to nourish a body and at others to bind it. A collective body made of relatives or the separate, individual bodies of its members.

Kinship concentrates into one body all the members of a relationship which is socially constructed. In some cultures kinship refers to parental bonds or bonds of bodily matter, blood and genetic material. In others, it is built out of the time of caregiving and coexistence. To transform also into bonds of mutual benefit, social and economic. The visit to the monument, a return to the fond place of Mani: from Oityli and the pirate settlements to the local authority of the high ranking patrons of Kardamyli and out to Patrick Leigh Fermor's hermitage, Mani assembles its own internal time-space, a closed system with holes for communication, through sea and land, with the rest of the world. Structures with holes: The gaps in the stone structures are filled in by the imagination and meter as in the found ancient texts the surviving fragments of writing. “By hand of Nikitas Marmaras”.

Phoebe Giannisi

Γιάννης Γρηγοριάδης Μετά την ξενάγηση στο συγκρότημα του κάστρου της Καρδαμύλης, επέλεξα να δουλέψω στο χώρο του ελαιοτριβείου. Το δωμάτιο που στήριζε οικονομικά τον πληθυσμό, κτίζοντας ή γκρεμίζοντας συμμαχίες με τις γειτονικές κοινότητες και διασφαλίζοντας πρωτογενείς ανάγκες του πληθυσμού. Σήμερα σύμφωνα με τον κανονισμό (EK) αριθ. 1019/2002, που τέθηκε πρόσφατα σε εφαρμογή για τον ποιοτικό έλεγχο και την επιβεβλημένη τυποποίηση του προϊόντος, αυτή η εμπορική υπεροχή, είναι εκτός νομικού πλαισίου και το μεταλλικό δοχείο λαδιού (τενεκές 17kg), ένα σύμβολο επιβίωσης και εξασφάλισης της ζωής, καταργείται. http://www.sedik.gr/el/news2003/l_15520020614el00270031. pdf)

Σχέδιο Vector /Vector design, 2018, μεταβλητές διαστάσεις /variable dimensions

Το έργο περιλαμβάνει μια τρισδιάστατη κατασκευή που αποτελείτε από 24 μεταλλικά δοχεία λαδιού και ίπτανται από τα ξύλινα δοκάρια της οροφής. Στις 4 εσωτερικές πλευρές της κατασκευής είναι προσαρτημένα 8 ηχεία που αναπαράγουν από ενισχυτικό εξοπλισμό, ήχους από σύγχρονο λιοτρίβι (Ελαιοτριβείο Μητσέα στην Ανάληψη Μεσσηνίας). Η πρόταση λοιπόν πέρα από την τοποειδικότητα με τον χώρο και την σημειολογία του αντικειμένου (τενεκές) εστιάζει στην υπέρβαση της σχέσης ηχείου αντηχείου, που στην ακουστική υπακούν σε συγκεκριμένους κανόνες. Η μεταλλική επιφάνεια των δοχείων συντονίζεται και παραμορφώνει τους επεξεργασμένους ήχους, αλλοιώνοντας το μέτρο και τη τονικότητα. Οχυρό: Από το ορθόδοξο κείμενο στο ανορθόδοξο αντικείμενο Αν εστιάσουμε στα δομικά χαρακτηριστικά του οχυρού και τα συγκρίνουμε με αυτά της καλλιτεχνικής διαδικασίας θα εντοπίσουμε κοινούς τόπους. Το ανοίκειο που νοιώθουμε κατά την ξενάγηση σε κάθε ερείπιο, σε κάθε μνημείο ανεξάρτητα από περιόδους και εποχές που εκπροσωπεί, εντείνεται στο κάστρο της Καρδαμύλης. Τα εργαλεία ανάγνωσης είναι συγκεκριμένα και περιορίζονται στο περίκλειστο του οχυρού και στην επιβολή (θρησκευτική, χωρική, οικονομική), με έντονη τη συνηγορία των μορφών και των λειτουργιών του συγκροτήματος. Η μορφή που ακολουθεί τη λειτουργία δεν εγγράφει πάντα τη καθημερινή ζωή, το τυχαίο και το αυθαίρετο.

After the tour of the Kardamyli complex, I opted to work in the space of the olive press. The room which financially supported the population, building or tearing down alliances with neighboring communities and meeting the population's primary needs.

Today, in accordance with the recently enforced European ruling no. 1019/2002, regarding the quality control and mandatory trade marking of the product, this commercial success lies outside the legal frame and the metallic oil container (17kg), an emblem of survival and assurance of life, is being repealed. http://www.sedik.gr/el/news2003/l_15520020614el00270031. pdf) The work includes a three-dimensional wooden structure made of 24 metallic oil containers, suspended from the wooden roof beams. On the four internal corners of the structure are attached eight sound speakers reproducing the amplified sounds of a modern day oil press. (Mitseas oil press in Analipsi, Messinia).

The project, apart from its specificity of locale and the semiology of the object (metal container) focuses on going beyond the relationship of speaker and resonator, which follows specific acoustic rules. The containers' metal surface resonates, distorting the processed sounds, modifying the meter and tonality.

Fortress: From the orthodox text to the unorthodox res If we study the structural features of the fortress and compare them to those of the artistic process, common themes will emerge.

The experience of the unfamiliar while touring any ruin or monument, irrespectively of the period and era they represent, is accentuated inside the fortress of Kardamyli. Our reading tools are specific and are limited to the fortress' enclosure and its sovereignty (religious, spatial, economic) with the powerful support of the forms and functions of the building complex. The form which follows function does not always record daily life, the incidental and the arbitrary. Different features emerge from the systematic and organized stratagem of dominance. So, then, those spaces with conspicuous meanings which will dynamically comprise a field for personal reflection and critical thought are limited to the spaces of the economic system and production. This understanding of systems is what motivates our artistic intervention and the reframing of references, as commentary, finally, on the present time and as foregrounding our wide memory field.

We might liken the introversion, enclosedness and quite particular function of the fortress with its strict principles – reminiscent of the regulations on a ship at sea, the most basic of these being “the captain's word is law” – to a homothetic, open art-object, a “suspended-unclassified” narrative construction.

One perforated by interpretations and abiding behind concepts.

A blown fuse that leads to erroneous conclusions, a tripping of the viewer. The construction of this irrationality releases the self-motivation of the reflecting subject to find outlets that make daily life tolerable. The transition from the self-enclosed to the wide open is the perennial effort to unlock and locate the tools for reading and interpreting the Suspended/Unclassified object. “An intended irrationality which leads us at full speed to the loss of our senses, to confusion”, says Hugo Ball. “Even comparing these two dissimilar worlds at a technical level, their main difference is the desperate attempt of the open-ended to get rid of conventional language and render it obsolete.

I allow vowels to do somersaults. I let the lutes just simply descend approximately in the manner a cat meows.... Words emerge, the shoulders of words, feet, arms of words. Aou-oi-a. One mustn't launch too many words. A verse is the opportunity to get rid of all the filth. I would like to drown language myself. That damned language on which the filth sticks, like the money grabbing hands

Yiannis Grigoriadis Άλλα αναδεικνύει το συστηματικό και οργανωμένο στρατήγημα της κυριαρχίας. Οι χώροι λοιπόν με τα εύληπτα νοήματα που δυναμικά θα συγκροτήσουν ένα προσωπικό πεδίο στοχασμού και κριτικής περιορίζονται στους χώρους του οικονομικού συστήματός και της παραγωγής. Από αυτή τη κατανόηση των συστημάτων προκαλείται η καλλιτεχνική παρεμβατική μας πράξη και η επανατοποθέτηση των αναφορών σε νέα πλαίσια, σχολιάζοντας εν τέλη το παρόν και αναδύοντας το ευρύ αναμνησιακό μας πεδίο. Το εσωστρεφές, το περίκλειστο και η ιδιόρρυθμη λειτουργία του οχυρού με τις αυστηρές αρχές που θυμίζουν πλοίο και τους κανόνες της θάλασσας, που ο βασικότερος όλων είναι το “the captain's word is law”, θα μπορούσαμε να το αντιπαραθέσουμε με ένα ομοιόθετο ανοικτό καλλιτεχνικό αντικείμενο, μια «μετέωρη/ μη κατηγοριοποιημένη» αφηγηματική κατασκευή. Διάτρητη από ερμηνείες και καλυμμένη πίσω από τις έννοιες. Ένα βραχυκύκλωμα που οδηγεί σε επισφαλή συμπεράσματα, μια τρικλοποδιά στον θεατή. Η συγκρότηση αυτού του παράλογου, ελευθερώνει την αυτενέργεια του στοχαστικού υποκείμενου βρίσκοντας τις διεξόδους για να κάνει υποφερτή τη καθημερινή ζωή. Η μετάβαση από το περίκλειστο στο ορθάνοιχτο είναι η αέναη προσπάθεια να ξεκλειδώσουμε και να βρούμε τα εργαλεία ανάγνωσης και

of real estate agents. I want the word, where it stops and where it begins...”

Hugo Ball, First Manifesto (Dada Night, Zurich 1914) The contradictions in the imperative for open-endedness 1. Today, more than ever, we are experiencing an all-out expansion of both means of communication and systems of production. Technology, economy, culture, are regressing from the self-evident gloabalization of communication to outmoded claims for national/cultural self-sufficiency and homogeneity.

Alongside the proliferation of technological a corresponding engorgement is happening of the information being produced.

Information that is disengaged from history, empty of content, intended for immediate consumption. A construct that addresses us specifically, that has our name written on it. It is, then, as if walls and boundaries are being erected which delineate a powerful “middle zone” whose evident aim is to include us, although none of us can fit in it. The quest for suspended, unclassified thinking, the composition of the unorthodox object, infiltrates this zone, refutes and subverts it, providing a new chance for the rebellion, reconceptualization and constitution of its subject.

Εξάρχεια-Καρδαμύλη. Κολάζ / Exarchia-Kardamili. Collage, 2018

ερμηνείας του μετέωρου/ανένταχτου αντικείμενου. Ένας εσκεμμένος παραλογισμός που μας οδηγεί ολοταχώς στην απώλεια των αισθήσεων, στη σύγχυση λέει ο Ούγκο Μπαλ. Ακόμα και σε τεχνικό επίπεδο αν συγκρίνουμε τους δύο ετερόκλιτους κόσμους η βασική διαφορά τους είναι η απεγνωσμένη προσπάθεια του ανοικτού να ξεφορτωθεί τη συμβατική γλώσσα και να τη βάλει στο αρχείο. Αφήνω τα φωνήεντα να κάνουν κωλοτούμπες. Αφήνω τα λαούτα απλώς και μόνο να πέφτουν περίπου όπως η γάτα νιαουρίζει… Λέξεις αναδύονται, ώμοι λέξεων, πόδια, χέρια λέξεων. Άου-όι-α Δεν πρέπει κανείς να εξαπολύει πολλές λέξεις. Ένας στίχος είναι η ευκαιρία να ξεφορτωθείς όλη τη βρωμιά. Θα ήθελα εγώ ο ίδιος

2. The requirement for the uncontrollable, transnational mobility of all immaterial parameters of production bypasses the free mobility of humans through the enforcement of new limiting regulations re. the access to borders. That conspicuous opening out subverts its own basic principle. It creates yet another construct for propaganda, in the name of safety and prosperity, which only aims at control and oppression. The archetype of the “closed society” according to Karl Popper (The open society and its enemies, 1945) is defined by the community that is based on lineage or tribe and everything within it is regulated by religion

Γιάννης Γρηγοριάδης να καταποντίσω την γλώσσα. Αυτή την αναθεματισμένη γλώσσα στην οποία κολλάει η βρωμιά, όπως στα χέρια χρηματομεσιτών που αρπάζουν νομίσματα. Θέλω τη λέξη, εκεί που αυτή σταματάει και εκεί που αυτή ξεκινάει... Ούγκο Μπαλ, Πρώτο Μανιφέστο (Βραδιά Νταντά, Ζυρίχη 1914) Οι αντιφάσεις στο πρόταγμα του ανοιχτού 1. Σήμερα, όσο ποτέ, βιώνουμε την καθολική διεύρυνση τόσο των μέσων της επικοινωνίας όσο και των συστημάτων της παραγωγής. Η τεχνολογία, η οικονομία, ο πολιτισμός από την αυτονόητη επικοινωνιακή τους οικουμενικοποίηση, οπισθοδρομούν στα παλιομοδίτικα αιτήματα μιας εθνικής-πολιτιστικής αυτάρκειας και ομοιογένειας. Μαζί από τον πληθωρισμό των τεχνολογικών μέσων διογκώνεται αντίστοιχα και παραγόμενη πληροφορία. Μια πληροφορία αποδεσμευμένη από την ιστορία κενή περιεχομένου και φτιαγμένη για άμεση κατανάλωση. Μια κατασκευή που απευθύνεται σ΄ εμάς, γράφει το όνομά μας. Σαν να χτίζονται λοιπόν τοίχοι και όρια που καθορίζουν μια ισχυρή «μέση ζώνη» που φαινομενικό σκοπό έχει να μας συμπεριλάβει όλους αλλά τελικά κανείς μας δεν χωρά μέσα σε αυτή. H αναζήτηση της μετέωρης, ανένταχτης σκέψης, της σύνθεσης του ανορθόδοξου αντικείμενου, διεισδύει σε αυτή τη μέση ζώνη, την αρνείται και την υπονομεύει, δίνοντας εκ νέου την ευκαιρία στην εξέγερση, την επανανοηματοδότηση και την συγκρότηση του υποκειμένου της.

2. Το αίτημα για μια ανεξέλεγκτη υπερεθνική κινητικότητα όλων των άυλων συντελεστών παραγωγής αντιπαρέρχεται την ελεύθερη κινητικότητα του ανθρώπινου δυναμικού με την θέσπιση νέων περιοριστικών κανόνων για την προσπέλαση των συνόρων. Αυτό το πασιφανές «άνοιγμα» υπονομεύει τη βασική αρχή του. Φτιάχνει μια ακόμα προπαγανδιστική κατασκευή, προτάσσοντας την ασφάλεια και την ευημερία που μόνο σκοπό έχει τον έλεγχο και τη καταστολή. Το αρχέτυπο της «κλειστής κοινωνίας», κατά τον Καρλ Πόπερ, (Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της. 1945), ορίζεται η κοινότητα του γένους ή της φυλής, στην οποία τα πάντα ρυθμίζονται από τη θρησκεία και τις προλήψεις. Η κλειστή κοινότητα λειτουργεί σχεδόν σαν βιολογικός οργανισμός, στον οποίο τα άτομα παίζουν το ρόλο των κυττάρων, όπου τα πάντα παραμένουν ομοιόμορφα, σταθερά και αναλλοίωτα και όπου δεν υπάρχει ατομική ελευθερία και δημιουργικότητα, ούτε κριτική σκέψη. Τα τελευταία χρόνια, ο συντηρητικός πολιτικός λόγος ανασύρει από το αρχείο του τις απόψεις του Πόππερ για να κρυφτούν πίσω τους αυτοί που ορίζουν θέματα εθνικισμού, ρατσισμού. Εκεί που το εθνικό, το θρησκευτικό, το σεξουαλικό φαντασιακό αλληλοσυμπληρώνονται με την πολιτική ορθότητα. Εκεί που οι διακρίσεις, το μίσος, ο συντηρητισμός συνεπικουρούν την αλήθεια. Όλοι αυτοί, μέσα από το πρόταγμα του ανοικτού, συμβάλλουν στο κλίμα εσωστρέφειας καλλιεργώντας την ιδεολογία του οικονομικού και κοινωνικού ολοκληρωτισμού. Σε μια ανοιχτή κοινωνία αναγνωρίζονται ελευθερίες και δικαιώματα. Δεν είναι απλώς και μόνο η δυνατότητα της ανοικτής διακυβέρνησης που χαρακτηρίζει την ανοιχτή κοινωνία. Είναι η ύπαρξη μιας σφαίρας ελευθερίας πέρα από το κράτος, που μπορεί να αντιταχθεί σε αυτό ενδεχομένως, χωρίς όμως να δημιουργήσει πολιτικά αδιέξοδα.

and superstition. The closed community operates almost as a biological organism where people have the part of cells, where everything remains uniform, stable and unaltered and where there is no individual freedom, creativity or critical thought.

In recent years, conservative discourse has retrieved from its archives Popper's views so that those espousing nationalist and racist viewpoints can hide behind them. At the place where the national, religious, sexual imaginary are mutually reinforced with political correctness. Where discrimination, hatred, conservatism work in tandem with truth. All of them, through the imperative of open-endedness, contribute to a climate of introversion by fostering the ideology of economic and social totalitarianism.

In an open society freedoms and rights are acknowledged. It is not merely the capacity for open governance that characterizes an open society. It is the existence of a sphere of freedom beyond the state which can potentially oppose it, though without creating political impasse.

Γιώργος Γυπαράκης Βιο-ποιητής

Bio-poet

Δεν υπάρχει λόγος να χτίσουμε έναν λαβύρινθο όταν ολόκληρο το σύμπαν είναι ένας λαβύρινθος. Χόρχε Λουίς Μπόρχες

There is no reason to build a labyrinth when the entire universe is a labyrinth.

Jorge Louis Borges

Η λέξη «βιο-ποίηση» έχει μια κυριολεκτική σημασία. Αναφέρεται στη διαδικασία ποίησης ζωής, της δημιουργίας δηλαδή έμβιας ύλης από μη έμβια οργανικά μόρια που άρχισαν να αυτοαντιγράφονται και σταδιακά να αναπαράγουν τον εαυτό τους, μια διεργασία που συντελέστηκε πριν από περίπου 3,5 με 4 δισεκατομμύρια χρόνια. Η «βιόσφαιρα», το εξωτερικό οχύρωμα της Γης που περιλαμβάνει το σύνολο των οικοσυστημάτων της (τον αέρα, το έδαφος, αλλά και όλους τους ζωντανούς οργανισμούς), ήταν μέρος της βιοποίησης1.

The word “bio-poetics” has a literal meaning. It refers to the process of life-making, that is, the creation of living matter from non-living organic molecules which started to replicate and gradually reproduce themselves, a process that occurred approximately 3,4 to 4 billion years ago. The “biopshere”, the Earth's outer fortification which includes the sum total of its ecosystems (the air, the ground but also all living organisms) was part of biopoetics.1

Ο βιο-ποιητής «έπλασε» τον ζωο-χώρο, αναπτύσσοντας την ισορροπία και αρμονία που όλοι βρίσκουμε στη Φύση, δοκιμάζοντας και τελειοποιώντας τα οικοσυστήματα της γήινης βιόσφαιρας για εκατομμύρια χρόνια. Η εξελικτική αυτή διαδικασία φανερώνει ότι το οχυρό του οικοσυστήματος μπορεί να παραμένει λειτουργικό και βιώσιμο, να διατηρεί την αμυντική και βιολογική αυτοτέλειά του, να καταργεί και να αναγεννά τη ζωή το ίδιο λεπτό, χωρίς την παραμικρή συμβολή του ανθρώπου.

The bio-poet “created” the zoo-sphere, developing the harmony and balance we all find in Nature, testing and perfecting the ecosystems of the earthly biosphere through millions of years.

This evolutionary process reveals that the fortress of the ecosystem can remain functional and viable, preserve its defensive and biological self-sufficiency, repeal and regenerate life in the same moment, without the slightest human contribution.

Τι συμβαίνει όταν ο άνθρωπος παίρνει τον ρόλο του «βιοποιητή»; Μετά τα διαστρικά ταξίδια το επόμενο βήμα για τον άνθρωπο Βελλερεφόντη ήταν η μετοίκησή του έξω από την ζωτική βιόσφαιρα. Ο άνθρωπος επανα-οχυρώνεται σε κλειστές σφραγισμένες «κιβωτούς» μερικών κυβικών μέτρων που μιμούνται τον κύκλο της ζωής και που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ανθρώπινη διαβίωση.

1. Encyclopedia of Global Change: Environmental Change and Human Society 2 Volumes, Oxford University Press, USA, (2001)

What happens when man takes on the role of the “biopoet”?

After interstellar travel, the next step for the human Bellerephon was his relocation outside the living biosphere.

Man is fortified anew inside closed, sealed “arks” of several cubic meters which imitate the life cycle and which would be able to support human living.

1. Encyclopedia of Global Change: Environmental Change and Human Society 2 Volumes, Oxford University Press, USA, (2001)

Yorgos Gyparakis Στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, στην πόλη Krasnoyarsk της Rωσίας, σχεδιάστηκε από τους Σοβιετικούς ένα πείραμα μέσα σε μια κλειστή υπόγεια βάση 5 δωματίων, το Bios-3. Ο κύριος σκοπός ήταν να αναπτυχθεί ένα βιώσιμο, κλειστό οικοσύστημα που θα μπορούσε να υποστηρίξει κοσμοναυτική ζωή σε άλλους πλανήτες, όπως τη Σελήνη ή τον Άρη. Το πείραμα θεωρήθηκε κατά 85% επιτυχές με βασικό πρόβλημα την υπέρμετρη χρήση βιομάζας καθώς και την αδυναμία ανακύκλωσης των οργανικών ανθρώπινων αποβλήτων. Την ίδια σχεδόν χρονική περίοδο, οι επιστήμονες της ΝΑSA -με υπόδειγμα τα βιβάρια και τερράρια του 19ου αιώνα2 - κλείνουν μικρές βιοκοινότητες από θαλασσινό νερό, μικροάλγη (φύκια) και βακτήρια μέσα σε σφραγισμένες γυάλες (ecospheres). Μία από αυτές τις γυάλες που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1970 από τον Clair Folsome κατάφερε να συντηρήσει το μικρό αυτό οικοσύστημα για περισσότερα από 40 χρόνια. Τη συνταγή αυτή προσφέρει η NASA πλέον ως DIY στην εκπαιδευτική της σελίδα στο διαδίκτυο3, ενώ η ίδια οικολογική φόρμουλα έχει κατακλύσει την παγκόσμια αγορά κατασκευής κλειστών οικοσυστημάτων4. Αρκετά χρόνια αργότερα, στις αρχές του ’90, κατασκευάζεται στην έρημο της Αριζόνας το “Biosphere 2 (B2)”. Το Πρόγραμμα ξεκίνησε ως ένα οικολογικό όνειρο, σχεδιασμένο να σπρώξει τη μαζική φαντασία πέρα από τα όρια της γήινης βιόσφαιρας. Το πρότζεκτ οραματίστηκε ο John Allen, ένας βετεράνος χίπης, ανθρωπολόγος- περιβαλλοντολόγος, ενώ τη χρηματοδότηση ανέλαβε ένας εκατομμυριούχος Τεξανός πετρελαιοπαραγωγός. Ο στόχος ήταν να κατασκευαστεί ένας περίκλειστος βιο-χώρος, που θα μπορεί να υποστηρίξει ανθρώπινη ζωή και που θα μπορεί να αυτο-οργανώνεται. Τα περίπου 3800 είδη φυτών και ζώων, που καταλογραφήθηκαν στο Biosphere 2, μαζί με τους 8 «Βιοσφαιριανούς» μελετητές παρέμειναν εσώκλειστοι για δύο χρόνια. Παρά την τεράστια ποικιλία ειδών που κατοίκησαν μέσα σε αυτήν την τεχνητή βιόσφαιρα, το Biosphere 2 απέτυχε σχεδόν παταγωδώς. Το βασικό αίτιο ήταν η ανισορροπία της τροφικής αλυσίδας σε συνδυασμό με την υπερ-παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα χωρίς το ισόποσο αντιστάθμισμα σε οξυγόνο.

O βιοποιητής απέτυχε.

To μικρό όμως οικοσύστημα στη γυάλα της ΝASA παρέμεινε ζωντανό. Τι είναι αυτό που επέτρεψε την επικράτηση της ζωής στις γυάλες του Folsome και όχι στo Bios 3 και Βiosphere 2; Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα ίσως πρέπει κανείς να αναζητήσει τι είναι αυτό που κάνει τη ζωή υπαρκτή. Για τους επιστήμονες η πιθανή απάντηση να είναι ο ίδιος ο πλανήτης. Η ζωή είναι ένα πλανητικό φαινόμενο που αναπτύσσεται μέσα σε ένα κλειστό σύστημα για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια εξελικτικής ιστορίας και τόσο ευρύ και πολύπλοκο όσο το σύνολο των οικοσυστημάτων που υπάρχουν μέσα σ’ αυτό5. Η ζωή λοιπόν είναι μια γνωστική ουτοπία που καθιστά οποιοδήποτε 2. Ένας κλειστός περιφραγμένος χώρος με στόχο τη συντήρηση ή την παρακολούθηση της ανάπτυξης ειδών, φυτών ή ζώων, συνήθως από γυαλί και ξύλο.

3. https://spaceplace.nasa.gov/ 4. https://eco-sphere.com/ 5. Frank B. Salisbury et al., 'Bios-3: Siberian experiments in bioregenerative life support', BioScience 47, (1997).

During the Cold War period, in the city of Krasnoyark, in Russia, an experiment was designed by the Soviets inside a closed, underground base made of 5 rooms, called Bios-3. Its main objective was to develop a viable, closed ecosystem that may support the life of cosmonauts on other planets such as the Moon or Mars. The experiment was deemed an 85% success with basic problems the excessive use of biomass as well as the inability to recycle the organic human waste.

During virtually the same period, NASA scientists – on the lead of 19th century vivariums and terariums2 – seal small, seawater biocommunites inside glass containers (ecospheres). One of these constructed in the 70s by Clair Folsome, managed to preserve that small ecosystem for over forty years.

This formula is now offered by NASA as a DIY kit on their educational page on the Internet3, while the same ecological formula has inundated the international market of construction of closed ecosystems4 Several years later, at the beginning of the 90s, the “Biosphere 2(B2)” is built in the Arizona desert. The project started as an ecological vision, designed to push mass imagination past the bounds of the human biosphere. The project was the brainchild of John Allen, a veteran hippy and anthropologistenvironmentalist, with funding by a Texan millionaire oilproducer. The aim was to build an enclosed bio-space that can support human life and is capable of self-organizing.

The approximately 3,800 species of plants and animals that were enlisted in Biosphere 2, along with the 8 “Biospherian” researchers, remained enclosed for two years. Despite the 2. A sealed, enclosed space with the aim of preserving or observing the development of planta or anials; usually made of glass and wood.

3. https://spaceplace.nasa.gov/ 4. https://eco-sphere.com/

Γιώργος Γυπαράκης τεχνητό σύστημα, βασισμένο σε μαθηματικά μοντέλα και βιομιμητικές τεχνολογίες αιχμής, ανίκανο να την αντιγράψει και συνεπώς καταδικασμένο να αποτύχει. Να πλάθουμε μύθους για ένα κόσμο «άλλο» απ’ αυτόν εδώ είναι κάτι που δεν έχει κανένα νόημα [...] στην έσχατη περίπτωση εκδικούμαστε τη ζωή με τη φαντασμαγορία μιας «άλλης», μιας «καλύτερης» ζωής, Νίτσε.

vast variety of species that inhabited this artificial biosphere, Biosphere 2 failed almost resoundingly. The main cause was the imbalance of the food chain in conjunction with the overproduction of carbon dioxide without the equivalent oxygen to counterbalance it.

The biopoet failed.

Yet, NASA's small ecosystem did remain alive.

What was that which allowed the preservation of life in Folsome's glass containers and not in Bios 3 and Biosphere 2?

For that to be answered perhaps one needs to search for what it is that makes life exist.

For scientists, the probable answer is the planet itself.

Life is a planetary phenomenon that evolves inside a closed system for hundreds of millions of evolutionary history, and is as wide and complex as the sum total of the ecosystems that exist within it.5 Life then is a cognitive utopia which renders any artificial system, based on mathematical models and cutting edge biomimetic technologies, incapable of copying it and hence, doomed to failure.

Conceiving of myths about a world “other” than this one is perfectly meaningless […] at best we are taking revenge on life by means of a phantasmagoria about some “other”, “better” life.

Nietzsche.

5. Frank B. Salisbury et al., 'Bios-3: Siberian experiments in bioregenerative life support', BioScience 47, (1997).

Βιο-ποιητής / Bio-poet, 2018 Γυάλινα δοχεία, λάστιχο pvc, σιλικόνη, κομποστοποιημένο χώμα, δέντρο ελιάς, χαλίκια, κάρβουνο, σκουλήκι Glass containers, pvc rubber, silicone, compost soil, olive tree, gravel, charcoal, worm

Γιάννης Ισιδώρου Δεν συλλέγω ογκώδη αντικείμενα Όσον αφορά τους νεαρούς ήρωες, αυτοί μπορούσαν να γίνουν «άξιοι» μόνο αφού εκπαιδεύονταν αναμεταξύ τους με ιδιαίτερα αυστηρό τρόπο: στην πάλη, στη συμπλοκή και στην τέχνη να χειρίζονται όπλα. Η εφηβεία είναι η φάση της «προπόνησης των πυγμάχων». Μετά από αυτήν, όλες οι εχθρότητες διοχετεύονται στον Αντίπαλο. Τ΄«αγόρια του πολέμου» είναι εκείνα που δεν μεγαλώνουν ποτέ.

Bruce Chatwin

I do not collect bulky objects As for the young heroes, they could only become “fit” as a result of the most rigorous training among themselves: in wrestling, grappling and the art of wielding weapons. Adolescence is the sparring phase. After that, all enmites are-or should be-channeled outward on to the Adversary. The “war boys” are the ones who never grow up.

Bruce Chatwin

Το οχυρό ως συλλογική έκφραση φθόνου Η κοινότητα που οχυρώνεται τοποθετεί την επιβίωση στην κορυφή της πυραμίδας των αξιών της και υποδηλώνει: α. την απόσυρση του ενδιαφέροντος από τον έξω κόσμο β. μια δύναμη, μια ενδογενή τάση μέσα στην κοινότητα που αντιμάχεται τις σχέσεις με τα αντικείμενα εκτός της. Μπορούμε να κατατάξουμε την οχύρωση σε τρεις διαφορετικούς τύπους: α. της οριακής οχύρωσης όπου ο ο ζωτικός χώρος διευρύνεται και αποικιοκρατείται β. της απόμακρης οχύρωσης όπου ο χώρος εκτός των τειχών αποκλείεται και το αίσθημα του αποκλεισμού του προβάλλεται πάνω στην κοινότητα γ. της ψευδο-οχύρωσης όπου η κοινότητα αναζητά καταφύγιο στον ενδιάμεσο-μεταβατικό χώρο μεταξύ του ασφαλούς κέντρου της και του αντικείμενου κόσμου, δημιουργεί τον χώρο μιας αυταπάτης και τον κατοικεί, με σκοπό να αποφύγει τις παραβιάσεις από το περιβάλλον.

The fortress as the collective manifestation of envy The community which fortifies itself places survival at the top of the pyramid of its values and signifies a. the withdrawal of interest in the outside world. b. a force, an endogenous tendency within the community which opposes relationships with objects outside of it.

We may classify fortification in three different types: a. the marginal fortification where vital space is enlarged and colonized b. the distant fortification where the space outside the walls is excluded and the feeling of exclusion is projected onto the community c. the pseudo-fortification where the community seeks shelter in the intermediate-transitional space between its safe center and the counterposing world, creates the space of an illusion and inhabits it, with the aim of avoiding any infringements by the environment.

Στον σύγχρονο δυτικό κόσμο τα περιτειχισμένα οχυρά είναι πλέον τουριστικοί προορισμοί. H κοινωνία οχυρώνεται μάταια πίσω από τα άυλα τείχη μιας συλλογικής νοσταλγίας, μιας έντονης επιθυμίας για επιστροφή σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν, σε μια «αθωότητα». Η οχυρωμένη αυτή κοινωνία είναι «καταδικασμένη», όπως ήταν και οι περιτειχισμένες πόλεις του παρελθόντος, στην «προδοσία». Δημιουργείται έτσι ένα ηθικιστικό φάσμα συναισθημάτων και ρόλων που τα δύο άκρα του κατέχονται, το ένα από νοσταλγούς και το άλλο από προδότες. Στο κέντρο του φάσματος το κυρίαρχο μείγμα των δύο του άκρων ασκεί τον αντιπολιτικό ολοκληρωτισμό της μαζικής δημοκρατίας επικαλούμενο τη γνώση του κόσμου. Ενός κόσμου που ή συγκροτείται από διαταγές ή πεθαίνει. Το οχυρό είναι ο ιδεατός τόπος στον οποίο αναπτύσσει κάθε κοινότητα τον φθόνο προς το οτιδήποτε υπάρχει εκτός. Η Πολιτική βυθίζεται στη βία και αντικαθίσταται από έναν κόσμο εντολών και αυστηρής ιεραρχίας. Η κυρίαρχη προστακτική ταυτίζει το νοσηρό παρόν με το ιδεώδες του, ο φθόνος αυξάνεται και λανθάνει με αποτέλεσμα την τελική επιθυμία για καταστροφή του αντικείμενου κόσμου, του έξω, και κατόπιν και της ίδιας αυτής κοινότητας. Η ψευδαίσθηση της αυτονομίας και η τυφλή άρνηση της ολότητας χορεύοντας στον ρυθμό των ύμνων στην ελευθερία υποδεικνύει το μοιραίο τέλος.

In the contemporary Western world, walled-in fortresses are nowadays tourist destinations. Society in vain fortifies itself behind the immaterial ramparts of a collective nostalgia, a powerful desire to return to an idealized past, a time of “innocence”. This fortified society is “doomed” as were the walled-in cities of the past, to “be betrayed”. Thus a moralistic spectrum of emotions and roles is created, the two far ends of which are occupied, one by people in the throes of nostalgia and the other by traitors. In the center of the spectrum, the prevailing mix of the far ends exercises the antipolitical totalitarianism of mass democracy invoking its knowledge of the world. A world which is either ordered by commands or, else, perishes.

The fortress is the ideational place in which every community develops its envy towards anything that exists outside. Politics descends into violence and is replaced by a world of orders and strict hierarchy. The dominant imperative nominates the morbid present as its ideal and envy increases, persisting in a latent form, which results in the desire ultimately to annihilate the world outside and, following that, the community itself.

The illusion of autonomy and the blind rebuttal of wholeness, dancing to the tune of national anthems, draw things along to their foregone conclusion.

Δεν συλλέγω ογκώδη αντικείμενα/ I don’t collect bulk items, 2018 σιδερένιο ράντσο, πολεμικά κόμικς, ιμάντες/ηχητικό έργο metal camp bed, action comics, straps/sound work

Yiannis Isidorou

Κώστας Ιωαννίδης Memory of, memory of, memory of

Memory of, memory of, memory of

Είναι άραγε εφικτό να αρχίσουμε ένα διάλογο με τα απομεινάρια, τις πέτρες, τα κείμενα ή ακόμα και με τους ήχους του παρελθόντος; Το ερώτημα αυτό είναι το νήμα που συνδέει τα δύο ηχητικά έργα στα οποία έχουμε την ευκαιρία να αναφερθούμε εδώ. Σε κάποιες περιοχές της Μεσογείου οι κάτοικοι έχουν κληρονομήσει από τους προγόνους τους μια αρχαία γλώσσα με την οποία σφυρίγματα γίνονται τρόπος μετάδοσης πληροφοριών. Μέσα από την ανάγκη επικοινωνίας σε μεγάλες αποστάσεις ορεινών και δύσβατων περιοχών αυτή η τεχνική μπορεί να μεταδώσει όποια φράση από οποιοδήποτε λεξιλόγιο του κόσμου. Η Ελληνική σφυριχτή γλώσσα, γνωστή και ως σφυριά, είναι μια πλήρως ανεπτυγμένη γλώσσα που διασώθηκε μέσα στους αιώνες και ομιλείται ακόμα από τους λιγοστούς κατοίκους του ορεινού χωριού Αντιά της Νότιας Εύβοιας. Σήμερα η γλώσσα των σφυριών είναι στα πρόθυρα της εξαφάνισης.

Is it feasible, one wonders, to start a dialogue with the relics, stones, texts or even the sounds of the past? This question is the thread that connects the two sound works referred to below. In some areas of the Mediterranean, the inhabitants have been bequeathed by their ancestors an ancient language in which whistles have become a way for transmitting information. Through this need to communicate across mountainous, impassable areas, this means can communicate any phrase from any language in the world. The Greek whistling language system (sfyria) is a fully evolved language preserved through the centuries and still used by the few inhabitants of the mountainous village Adia in northern Evia. Today the whistling language is on the verge of disappearance. In March 2016, using this extraordinary, ancient way of communication, we attempted to carry a myth, a memory, an echo from the foothills of mount Olympus to the bustling city of New York.

Ντομουμέντο ηχογράφησης του Memory of, memory of, memory of . Ο σφυριχτής Γιάννης Αποστόλου.

Recording documentation of Memory of, memory of, memory of . the whistler Yiannis Apostolou

Ντομουμέντο ηχογράφησης του Memory of, memory of, memory of . Ο σφυριχτής Παναγιώτης Τζαναβάρης.

Recording documentation of Memory of, memory of, memory of .

The whistler Panayiotis Yianakaris

Τον Μάρτιο του 2016 χρησιμοποιώντας αυτό τον εκπληκτικό αρχαίο τρόπο επικοινωνίας προσπαθήσαμε να μεταφέρουμε ένα μύθο, μια μνήμη, μια ηχώ από τους πρόποδες του Ολύμπου στην πολύβουη Νέα Υόρκη. Μemory of, memory of, memory of είναι ο τίτλος του ηχητικού έργου στο οποίο η Ελληνική σφυριχτή γλώσσα γίνεται ο τρόπος μετάδοσης ενός ποιήματος εμπνευσμένου από τον μύθο της Ηχούς και του Νάρκισσου. Το ποίημα αυτό δεν είναι ένα αυθεντικό έργο, αλλά μια συρραφή φράσεων γραμμένων από ποιητές όπως ο Οβίδιος (Ovid) ή ο Γιέιτς (W.B. Yeats) οι οποίοι μέσα στους αιώνες συνέθεσαν διαλόγους για τα δύο μυθολογικά αυτά πρόσωπα. Μέσα από την ανασύνθεση αποσπασμάτων από κείμενα του παρελθόντος επιχειρούμε να ανοίξουμε για άλλη μια φορά την συζήτηση γύρω από ζητήματα αυθεντικότητας και ερμηνείας. Ακούγοντας το σφύριγμα του μύθου της Ηχούς και του Νάρκισσου αναρωτιόμαστε εάν είναι σήμερα δυνατό να έχει κανείς αυθεντική φωνή ή μήπως, όπως η Ηχώ, μας έχει απομείνει μόνο η δυνατότητα να επαναλαμβάνουμε λέξεις, σκέψεις και ερωτήματα περασμένων εποχών. Αναρωτιόμαστε ακόμα σε ποιο βαθμό εμείς, όπως ο Νάρκισσος, καθρεφτίζουμε το δικό μας προσωπικό, κοινωνικό, ιδεολογικό και πολιτισμικό πλαίσιο κάθε στιγμή που προσπαθούμε να παρουσιάσουμε ερμηνείες για ήχους, κείμενα, αντικείμενα, απολιθώματα του παρελθόντος.

Memory of, memory of, memory of is the title of the sound work in which the Greek whistling idiolect becomes the means of transmission of a poem inspired by the myth of Echo and Narcissus. This poem is not an original work but a collation of phrases written by poets such as Ovid or W. B. Yeats who have through the centuries composed dialogues about these two mythical characters.

Through the reassemblage of excerpts from past texts, we attempt to open yet again the discussion on matters of originality and interpretation. Listening to the whistling of the myth of Echo and Narcissus, we wonder if it is possible to have an original voice today or, perhaps, like Echo, we are only left with the option of repeating the words, thoughts and questions of past eras.

We also wonder to what degree we, like Narcissus, reflect our own personal, social, ideological and cultural framework every time that we attempt to present interpretations about sounds, texts, objects, fossils of the past.

The work Memory of, memory of, memory of was recorded at Dion, at the foothills of Olympus and was presented in New York as part of the Gods and Mortals at Olympus exhibition, produced by the Onassis Cultural Centre. Alongside the presentation of the recorded document, we would like to present the whistlers, not just as the protagonists of this specific work. Panayotis

Kostas Ioannidis

Ντομουμέντο ηχογράφησης του Memory of, memory of, memory of . Ο σφυριχτής Κώστας Γιαννακάρης Recording documentation of Memory of, memory of, memory of . The whistler Kostas Yiannakaris

Το έργο Memory of, memory of, memory of ηχογραφήθηκε στο Δίον, στους πρόποδες του Ολύμπου και παρουσιάστηκε στην Νέα Υόρκη στα πλαίσια της έκθεσης Gods and Mortals at Olympus, σε παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση. Με την παράλληλη προβολή του ντοκουμέντου της ηχογράφησης θέλουμε να παρουσιάσουμε τους σφυριχτές όχι μόνο σαν πρωταγωνιστές του συγκεκριμένου έργου. Οι Παναγιώτης Τζαναβάρης, Γιάννης Αποστόλου, Κώστας Γιαννακάρης και Παναγιώτης Μπουρνουσούζης είναι από τους τελευταίους Έλληνες σφυριχτές και αληθινοί φρουροί της σφυριάς, της σπουδαίας αυτής Ελληνικής και παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς.

The Rest is Silence (Ένα ηχητικό έργο σε διαδικασία παραγωγής) Το θέμα «οχυρό» από το εργαστήριο της Καρδαμύλης πυροδότησαν τις σκέψεις που γέννησαν ένα νέο ηχητικό έργο. The Rest is Silence που είναι τα τελευταία λόγια του Άμλετ από το ομώνυμο Σαιξπηρικό δράμα είναι ο τίτλος του νέου «υπό κατασκευή» έργου. Η γλώσσα των σφυριών αυτή τη φορά γίνεται ο τρόπος μετάδοσης στοίχων του Αισχύλου και του Σαίξπηρ από τα έργα τους Αγαμέμνων και Άμλετ. Ένα από τα κοινά στοιχεία των δύο αυτών κλασσικών θεατρικών έργων είναι η εισαγωγή των θεατών στην υπόθεση μέσα από τα λόγια των φρουρών που φυλούν τις επάλξεις των κάστρων των Μυκηνών και της Δανίας. Στο The Rest is Silence μέσα από την ανασύνθεση και μεταφορά των λόγων τους στην σφυριχτή γλώσσα οι φρουροί των οχυρών γίνονται οι πρωταγωνιστές του έργου. Η γνωστή φράση Quis custodiet ipsos custodes? (Ποιος φυλάει τους φύλακες;) του Λατίνου ποιητή Γιουβενάλη (Decimus Iunius

Tzanavaris, Yannis Apostolou, Kostas Yannakaris and Panayotis Bournousouzis are among the last Greek whistlers and guardians of the sfyria, that great Greek and worldwide cultural heritage.

The Rest is Silence (A sound work in the process of production) The fortress theme from the Kardamyli workshop triggered the thoughts which gave birth to a new sound work. The Rest is Silence (Hamlet's last words in Shakespeare's play) is the title of the new work “in progress”. The language of whistles now becomes a means for transmitting verses by Aeschylus and Shakespeare from their plays, Agamemnon and Hamlet. A common element in these two classical plays is the viewers' involvement in the plot through the words of the guards on the ramparts of the forts in Mycenae and Denmark. In The Rest is Silence, through the reassemblage and transposition of their words into the language of whistles, the guards become the work's protagonists.

The well known phrase Quis custodiet ipsos custodes? (Who is guarding the guards?) by the Latin poet Decimus Iunius Iuvenalis, is possibly one fundamental question that emerges in this play. This is a matter which Plato seems to have been the first to ponder in his Republic. Can anyone vouch at the crucial moment for the guards' actions or are they the ultimate judges who decide on their own course of action? In the context of the different times in which they lived, Aeschylus and Shakespeare gave differing answers to this question.

The anonymous guard standing upon the walls of Mycenae is

Κώστας Ιωαννίδης Iuvenalis) είναι πιθανά ένα ουσιαστικό ερώτημα που προβάλλεται μέσα από αυτό το έργο. Ένα ζήτημα για το οποίο φαίνεται πρώτος να αναρωτιέται ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του. Υπάρχει κανείς που στην κρίσιμη στιγμή μπορεί να εγγυηθεί για τις πράξεις των φυλάκων ή μήπως είναι οι φύλακες οι έσχατοι κριτές και τελικά εκείνοι που θα αποφασίσουν για τον τρόπο με τον οποίο θα δράσουν; Τόσο ο Αισχύλος όσο και ο Σαίξπηρ ανάλογα με τις εποχές που έζησαν έδωσαν διαφορετικές απαντήσεις στο ερώτημα αυτό. Ο ανώνυμος φρουρός που στέκεται πάνω στα τείχη των Μυκηνών είναι ο μόνος άνθρωπος που γνωρίζει ότι ο Αγαμέμνωνας επιστρέφει. Είναι δική του η απόφαση να μη μιλήσει στον βασιλιά για εκείνα που έχουν συντελεστεί κατά την διάρκεια της απουσίας του από την πόλη. Έτσι ο φύλακας του κάστρου αφήνει την μοίρα να παίξει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του έργου. Αντίθετα οι επώνυμοι φρουροί στο παλάτι του Άμλετ θέλουν να δράσουν, όπως πιστεύουν, υπέρ των συμφερόντων του άρχοντά τους και να τον πληροφορήσουν για όσα έχουν διαδραματιστεί πάνω στα τείχη του κάστρου. Με τον τρόπο αυτό ο Άμλετ μαθαίνει για το έγκλημα που έχει τελεστεί σε βάρος του βασιλιά πατέρα του και είναι η πληροφορία αυτή η αφετηρία της δικής του τραγικής ιστορίας. Τα ερωτήματα ποιοι είναι οι φρουροί των οχυρών και με ποιο τρόπο λειτουργούν είναι τόσο διαχρονικά όσο και επίκαιρα. Σε μια εποχή όπως η σύγχρονη που φαίνεται ότι υπάρχει ελευθερία στις επιλογές και κρίση στις αξίες κάθε ένας από εμάς καλείται να απαντήσει σε αυτά και να αναγνωρίσει τι είναι εκείνο το οποίο έχει ανάγκη προστασίας. Το ερώτημα για το ποια είναι η ενδεχόμενη δράση που στην συνέχεια χρειάζεται να αναληφθεί είναι και πάλι στην δική μας κρίση για να το απαντήσουμε στην πράξη.

Ντομουμέντο ηχογράφησης του Memory of, memory of, memory of .

Recording documentation of Memory of, memory of, memory of .

the only one who knows that Agamemnon is returning. It is his decision not to apprise the king of the things that have taken place during his absence from the city. Thus, the guard of the fort lets fate play a decisive role in the unfolding of the plot.

On the contrary, the named guards in Hamlet's palace wish to take action to protect, as they believe, the interests of their lord and inform him of all that has come to pass on the castle's battlements. In this manner, Hamlet learns of the crime that has been perpetrated at the expense of his father, the king and that piece of information is the departure point for his own tragic story.

The questions about who the guards of the forts are and their way of operation are both timeless and timely. At a period like the contemporary one where there is freedom of choice and a crisis in values, each one of us is called to answer them again and to acknowledge what that is which is in need of protection.

The question of what possible action we must then take up is also left to our own judgment, to answer in deed.

Ζήσης Κοτιώνης Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΕΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ

THE MAN WHO WANTED TO LOOK INTO THE STONE

Απογραφή/ Inventory, Οκτώβριος/ October 2017 πέτρες και ακρυλικό σπρέη/Επιτέλεση αναγραφής γραμμάτων για την απογραφή των πετρών, στον ποταμό Βρύχωνα Μαγνησίας. Λεπτομέρεια/ stones and acrylic sprays /Performing lettering for the inventory of stones, on the Vrychonas river of Magnesia. Detail

Ο Άνθρωπος Που Ήθελε Να Κοιτάξει Εντός της Πέτρας/ The Man Who Wanted To Look Into the Stone, Μάιος/May, 2018 ρούχα, βαριοπούλα, πέτρες, ρούχα/Το ίχνος από την επιτέλεση σχάσης λίθων στην περιοχή της Καρδαμύλης, στο εργαστήριο/clothes, heavyweight, stones, clothes/ The trace of the stone cleavage in the area of Kardamili, in the laboratory

Ο Άνθρωπος Που Ήθελε Να Κοιτάξει Μέσα στην Πέτρα είναι ένας ερευνητής της γεωλογίας που πάει γυρεύοντας. Εξ όσων γνωρίζει, από τις φιλοσοφικές αναζητήσεις αιώνων, το διάβημα είναι αδύνατον. Δεν μπορεί να το κάνει. Κατατέμνοντας με κάθε διαθέσιμο τρόπο την πέτρα συναντά την αντίσταση του εσωτερικού της. Παραμένει αδιαπέραστο. Σε κάθε κατάτμηση παράγεται ένα νέο απροσπέλαστο εσωτερικό, οχυρωμένο και έγκλειστο στον εαυτό του. Ο Άνθρωπος Που Ήθελε Να Κοιτάξει Μέσα στην Πέτρα προβαίνει σε μάταιες πρακτικές εντοπισμού και αποκάλυψης μιας αφανούς εσωτερικότητας όπως:

The Man Who Wanted To Look Into The Stone is a researcher of geology who is looking for trouble. As far as he knows, from centuries of philosophical investigations, the venture is impossible. He cannot do it. Cutting up the stone in every manner possible, he meets with the resistance of its interior. It remains impenetrable. With every new dissection, a new impassable interior emerges, fortified and self-enclosed. The Man Who Wanted To Look Into The Stone engages in futile acts for the locating and disclosing of an unmanifest interiority, such as:

Απογραφή με την επισημείωση των Πετρών: Ο Άνθρωπος Που Ήθελε Να Κοιτάξει Μέσα στην Πέτρα αναγράφει γράμματα επί των πετρών, προκειμένου να σηματοδοτήσει τη μοναδικότητα της καθεμιάς, στο διαθέσιμο απόθεμα της κοίτης του ποταμού.

2. Απαρίθμηση των αναρίθμητων Πετρών: Δημιουργεί έναν πρόχειρο αρχαιολογικό κάνναβο για την οριοθέτηση μιας εκτεινόμενης μάζας βοτσάλων. Επιχειρεί να τις καταμετρήσει μετακινώντας τον κάνναβο στο έδαφος αλλά χάνει το λογαριασμό.

1. An inventory by tagging the Stones: The Man Who Wanted To Look Into The Stone writes letters on the stones in order to mark the singularity of each, among the available stock on the riverbank.

2. Enumeration of the countless Stones: He creates a makeshift archeological grid to define the boundaries of a surface area of pebbles. He tries to count them by moving the grid along the ground, but loses count.

3. Deletion of the characteristics of the Stones: By covering the stone surface with color, he tries to efface its material features in order to enter ito the “essence” of its shape.

3. ΑπαλΥφή των χαρακτηριστικών των Πετρών:

4. Hydration or Anthropocene

Καλύπτοντας με χρώμα την επιφάνεια της πέτρας, προσπαθεί να απαλείψει τα χαρακτηριστικά της υλικότητάς της για να μπει στην «ουσία» του σχήματός της.

Stones from the western side of the Acropolis foothills, are submerged in bowls of water. After a period of months, in the man-made stones, fragments of ceramic objects, flora emerges out of naught.

4. Ενυδάτωση ή Ανθρωπόκαινος Εμβαπτίζονται πέτρες από την δυτική περιοχή κάτωθεν της Ακροπόλεως, σε γυάλες με νερό. Με την πάροδο μηνών, στις ανθρωπογενείς πέτρες, θραύσματα κεραμικών αντικειμένων, αναφύεται χλωρίδα εκ του μηδενός.

5. Αποτύπωση της μορφής των Πετρών:

5. Creating impressions of the form of the Stones: He attempts to sketch the stones, each one in its different aspects. Every facet of a stone is the facet of another stone.

6. Verbal description He gives up on representation and focuses his thought on the

Zissis Kotionis

Σχάση της Πέτρας/ Fission of Stone, Απρίλιος/April 2018 βαριοπούλα, ποταμίσια πέτρα/Επιτέλεση σχάσης ποταμίσιων βοτσάλων στην κοίτη του ποταμού της Καρδαμύλης heavyweight hummer, river stone/Execution of the splitting of river shingles in the river of Kardamili (βίντεο του Γιάννη Ισιδώρου/ video from Yiannis Isidorou)

Επιχειρεί να σχεδιάσει τις πέτρες, καθεμιά στις διάφορες όψεις της. Κάθε όψη της πέτρας είναι η όψη μιας άλλης πέτρας.

6. Περιγραφή δια του λόγου: Εγκαταλείπει τα μέσα αναπαράστασης και συγκεντρώνει τη σκέψη του στο κοσμικό τοπίο της πετρώδους επιφάνειεας. Επιχειρεί να καταγράψει τους μνημονικούς συνειρμούς που δημιουργεί το τοπίο της, σαν να πρόκειται να συναντήσει την μορφή της πέτρας στο εσωτερικό της ψυχής του.

7. Σχάση της Πέτρας: Εντός της κοίτης του ποταμού, όπου κατακρημνίζονται και στρογγυλοποιούνται οι βράχοι του Ταϋγέτου, έναντι του οχυρού της Καρδαμύλης, Ο Άνθρωπος Που Ήθελε Να Κοιτάξει Μέσα στην Πέτρα αναδράμει τον ποταμό με μια βαριά (ή μια βαριοπούλα). Κάθε τόσο εντοπίζει μια πέτρα και, με ένα κάθετο χτύπημα, τη σκίζει στα δυό. Το εσωτερικό της πέτρας αποκαλύπτεται στο φως αλλά αυτό που αποκαλύπτεται δεν είναι πια το εσωτερικό της. Με τη σχάση, το εσωτερικό μετατρέπεται σε εξωτερικό προστατεύοντας ες αεί την αφάνεια του νέου εσωτερικού που δημιουργείται, κ.ο.κ.

cosmic landscape of the stone surface. He attempts to record the mnemonic associations which its landscape creates, as if he may come to meet the form of the stone inside his own soul.

7. Fission of the Stone In the river bank wherein the rocks of mount Taygetus topple and become rounded, across from the Kardamyli fortress, The Man Who Wanted To Look Into The Stone scours the river with a lump hammer. Every so often he spots a stone and with a vertical strike splits it in two. The stone's interior is exposed to the light except what is exposed, is no longer its interior. With the fission, the interior changes into an exterior perennially

Η ΠΕΤΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΚΑΤΑΛΗΠΤΟ ΟΧΥΡΟ ΜΟΥ Το οχυρό είναι μια διατεταγμένη συγκέντρωση λίθων για την παραγωγή ενός ακατάληπτου εσωτερικού, ασφάλειας και ειρήνευσης. Είναι ένας εξωσκελετός των σπονδυλωτών σωμάτων που οχυρώνονται. Το οχυρό, αν και θέλει να διατηρήσει την ασφάλεια στο εσωτερικό του, ταυτόχρονα δημιουργεί την επιθυμία κατάληψής του. Αυτή η εξωτερική επιθυμία, αν σταθούμε από την μεριά του πολιορκητή-κατακτητή, όση κι αν είναι η απόλαυση της κατάκτησης, ποτέ δεν ικανοποιείται. Στο εσωτερικό της κάθε πέτρας του κάστρου υποθέτουμε ότι υπάρχει μια ειρήνευση, που

ΑπαλΥφή/ Refinement, Δεκέμβριος/ December 2017 πέτρες και ακρυλικό σπρέη/ painted stones with red spray βαμμένες πέτρες με κόκκινο σπρέη/ stones and acrylic sprays

Ζήσης Κοτιώνης για να την αποκτήσουμε πρέπει να την καταστρέψουμε. Κάθε επιθυμία για το «μέσα» είναι η επιβεβαίωση της κυριαρχίας του «έξω». Και ούτω καθεξής. Χτίζοντας πλάι σε ένα ποτάμι, όπως το ποτάμι της Καρδαμύλης, υπάρχει πάντοτε άφθονο διαθέσιμο υλικό για την οικοδόμηση ενός κάστρου. Καθώς ο καιρός με βία κατεβάζει τις πέτρες κι ο μάστορας τις χτίζει, η κορυφή του καμπαναριού του Αγίου Σπυρίδωνα αντικαθιστά την κορυφή του Ταϋγέτου. Το νταμάρι του χρόνου μαζί με τα εργαλεία και το χέρι του μάστορα οικοδομούν τα ερείπια του μέλλοντος.

protecting the invisibility of the new interior that is created, and so on and so forth.

THE STONE IS MY UNASSAILABLLE FORTRESS The fortress is a concentrated arrangement of stones to produce an unassailable interior of security and calm. It is an exoskeleton of vertebrate bodies which fortify themselves against assault.

The fortress, as much as it aspires to maintain security in its interior, also creates the desire for its occupation. This external desire (from the point of view of the besieger/conqueror), the pleasure of conquest notwithstanding, can never be satisfied.

In the interior of every one of the castle's stones, we assume there is a peacefulness, which in order to possess we must destroy. Every desire for the “inside” is the affirmation of the dominance of the “outside”. And so on. Building next to a river, such as the river of Kardamyli, ensures plenty of construction material for building a castle. As weather conditions violently bring the stones down and the mason builds them up, the top of st. Spyridon's belfry replaces the top of mount Taygetus. Time's quarry along with the construction tools and the mason's hand are erecting the ruins of the future.

Ο Μιάς-Πέτρας- Τοίχος/ A One-Stone-Wall, Ιούνιος/June, 2018 εκτυπώσεις Α4, πηχάκια, πέτρες/ A4 prints, woodsticks,stones Αναπαραστατικές εκδοχές και θραύσματα μιας πέτρας, δημιουργούν μια τοιχοποιία, φτιαγμένη εξ ολοκλήρου από μια πέτρα Representational versions and one-stone fragments, builds a wall solely made by one stone

Κώστας Μπασάνος Η αρχική ιδέα μετά από τη σύντομη επίσκεψη ήταν να γίνει μια παρέμβαση in situ στα δομικά χαρακτηριστικά της οχύρωσης συμπληρώνοντας τα κενά στην εξωτερική τοιχοποιία με στοιχεία που θα «έδεναν» με την υπάρχουσα οχυρωματική μορφή του μνημείου. Η συμπλήρωση των «κενών» της τοιχοποιίας θα γινόταν με μια ξυλοκατασκευή που θα αποτελούταν από ξύλινα μελανωμένα γράμματα (ένα αποσπατικό κείμενο) στηριγμένα με αντιρίδες όπως συνηθίζεται στις αποκαταστάσεις για την στήριξη των ασταθών μερών τοιχοποιίας των μνημείων. Η ιδέα εκμεταλεύεται τη τρέχουσα κατάσταση του μνημείου με την ελλειπή τοιχοποι-

The original idea after the short visit, was for an in situ intervention on the structural materials of the fortification: filling the gaps on the exterior wall with elements that would tie in with the monument's existing aspect as a fortress. Filling the “gaps” on the walls would be done with a wooden construction made of inked letters out of wood (a fragmentary text) on support structures such as are routinely used in restorations where unstable parts of monument walls need to be propped up. The idea exploits the monument's current state with the missing wall parts, its outdated function of fortification and, also, its dominant position in the surrounding countryside, as the remnant of a family wielding power over many generations.

The text, or texts, to be incorporated into segments of the wall will derive from excerpts about the history and character of the monument. The aim of the intervention is to create a verbal fortification which will disorient the visitor/viewer either spatially or in terms of the monument's historical identity. If a literal interpretation of Fortress suffices for us to understand anything which staunchly resists something else, then, a metaphorical interpretation might provide us with an understanding

In search of the Exotic, 2016 ξύλο, μελάνι/ wood, ink. 14m x 1.10m/in situ εγκατάσταση, Cliff’s Factory, Limerick, EVA International Ireland’s Biennial

εία, τον παρωχημένο οχυρωματικό χαρακτήρα του αλλά και τη χωροταξικά δεσπόζουσα θέση στην περιοχή ως κατάλοιπο μιας οικογενειοκρατικής εξουσίας. Το κείμενο ή μάλλον τα αποσπάσματα κειμένου που θα ενσωματωθούν σε τμήματα της τοιχοποιίας προέχονται από αποσπάσματα σχετικά με την ιστορία αλλά και τον χαρακτήρα του μνημείου. Σκοπός της παρέμβασης είναι να δημιουργηθεί μια λεκτική οχύρωση που αποπροσανατολίζει τον επισκέπτη/θεατή είτε χωροθετικά είτε με την ιστορική ταυτότητα του μνημείου. Αν μια κυριολεκτική ερμηνεία του Οχυρού είναι επαρκής για να κατανοήσουμε οτιδήποτε αντιστέκεται σθεναρά σε κάτι, μια μεταφορική του ερμηνεία ίσως μας δώσει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε οτιδήποτε αντιστέκεται στον άλλο ακόμα και την αμυντική στάση της γλώσσας. Μια λεκτική οχύρωση προυποθέτει μια τοπο-θεσία, όπου παράγεται και προσλαμβάνεται ο λόγος. Η υλική υπόσταση της άρθρωσης του λόγου μέσα από τη γραφή ή το κείμενο είναι μια οχύρωση ενάντια στη σιωπή και τη λήθη. Αν λοιπόν η επανάληψη για τον προφορικό λόγο και η κειμενική του τεκμηρίωση αποτελούν εξίσου τεκμήρια πολιτισμού τότε ποια θα μπορούσε να ήταν η άλωσή τους, αν όχι ο κατακερματισμός σε αποσπάσματα και σε ερείπια λόγου; Σίγουρα το μνημείο καθεαυτό δεν αφήνει αδιάφορο τον επισκέπτη αφού συμπυκνώνει ένα μεγάλο κομμάτι της τοπικής ιστορίας. Οι εντυπώσεις μου όμως θα έλεγα ότι είναι περισσότερο προβληματισμοί. Τι θα ήταν αποκατάσταση ή αναστύλωση, συντήρηση ενός μνημείου εκτός από οχυρωματικά έργα αποκατάστασης της ιστορίας του τόπου από τη φυσική αλλοίωση του χρόνου; Τι θα γνωρίζαμε για αυτό αν η φύση είχε επανακτήσει τον χώρο της με θάμνους, βάτους, αναριχώμενα και ριζωμένα δένδρα στις χαραμάδες της ιστορίας ενάντια στην εξουσία του μνημείου; Μήπως τελικά ταυτίζεται η έννοια του μνημείου με αυτή του οχυρού;

Untitled (The Grave) / Χωρίς Τίτλο (Ο Τάφος), 2014 Χαρτί A4, χαρτί εφημερίδας, μελάνι, μαύρη κολλητική ταινία/A4 paper, newspaper paper, ink, black adhesive tape, 760cm x 110cm

of any thing which resists the other, even in terms of the defensive stance of language. A verbal fortification presupposes a land/scape, where discourse is produced and received. The material aspect of discourse through the written text is a fortification against silence and forgetfulness. If, repetition for oral narrative as well as its textual documentation constitute evidence of culture, what might then be their conquest, if not their fragmentation into segments and ruins of discourse? Certainly, the monument itself does not leave the visitor unmoved as it embodies a large part of local history. My own response is rather a series of questions. What would the restoration or maintenance of a monument be other than a fortification of local history against time's natural wear? What would we know about it if nature had reclaimed the space with bushes, climbers and trees taking root into the cracks of history against the monument's power? Is it perhaps that, finally, the concept of the monument is identical to that of the fortress?

→

Watchtower/Παρατηρητήριο, 2013 Ξύλο, μελάνι, λεκάνες αλουμινίου/ Wood, ink, aluminum basins, 380 εκ. Ύψος

Kostas Bassanos

Νίνα Παπακωνσταντίνου

Οχυρό σημαίνει σπίτι, ασφάλεια, προστασία. Μέσα στους τοίχους τους εκτυλίσσεται το δράμα του βίου. Το οχυρό φέρει ρωγμές, σαν εγχάρακτο κείμενο σε μια άγνωστη γλώσσα. Οι τοίχοι είναι μάρτυρες γεννήσεων και θανάτων, παραμένουν στυλωμένοι για να περικλείσουν τους ψιθύρους της ζωής που έγινε αέρας μέσα τους. Για να συμπυκνώσουν σε στρώματα πάνω τους τη σκόνη του χρόνου. Το περίκλειστο οχυρό κλείνει τη ζωή προς τα μέσα, η προστασία γίνεται εγκλεισμός. Καμία οχύρωση δεν προστατεύει από το θάνατο. Τα μοιρολόγια αφηγούνται τη ζωή του νεκρού, θρηνώντας και επαινώντας τον. Από το θρήνο της Αχιλλέα για τον Πάτροκλο, της Ανδρομάχης και της Εκάβης τραγουδούν μέχρι και σήμερα τον πόνο του αποχωρισμού. Για το «Οχυρό» των Μούρτζινων χρησιμοποιώ αποσπάσματα από μανιάτικα μοιρολόγια. Επεξεργάζομαι το κείμενο έτσι ώστε να μη διαβάζεται και το αποτυπώνω με μαύρο, κόκκινο και μπλε μελάνι πάνω σε χειροποίητο χαρτί. Η διάταξη του κειμένου πάνω στο χαρτί παραπέμπει σε παραδοσιακά μοτίβα κεντητικής, σε μια ασχολία που συνδέεται –όπως και τα μοιρολόγια- με τις γυναίκες της Μάνης. Η έννοια του οχυρού φέρει μεταξύ άλλων την αγωνία της προστασίας απέναντι στον εχθρό, τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ως κάτι έξω από εμάς. Στο οχυρό, η αγωνία για την εξασφάλιση μιας κάποιας ευτυχίας συνυπάρχει με την ειρωνία του εγχειρήματος: όσο πιο πολύ προστατεύεσαι, τόσο πιο πολύ φοβάσαι. Επίσης, ο εχθρός δεν βρίσκεται πάντα έξω από τα τείχη. Μικραίνοντας τα παράθυρα, εξαφανίζοντας οπές και τρύπες, είναι πιθανό να φέρνεις τον κίνδυνο ακόμα πιο κοντά σου. Είναι πιθανόν ο εχθρός να βρίσκεται ήδη μέσα. Στον πύργο των Μούρτζινων με εντυπωσιάζει ο περίκλειστος χαρακτήρας του σπιτιού, που περιλαμβάνει τα

Fortress means home, security, protection. Inside its walls the drama of living unfolds. The fortress bears fissures, like an object engraved in an unknown language. The walls bear witnesses to births and deaths, they remain standing in order to enclose the whispers of the life which evaporated in their midst. To condense time's dust in layers upon themselves. The enclosed fortress shuts life off inwardly; protection becomes incarceration. No fortification affords protection from death.

Laments narrate the dead person's life, mourning their passing and praising them. The laments of Achilles for Patroclus, of Andromache and Hecuba, still today sing the pain of parting.

For the “Fortress” of the Mourtzinoi I use excerpts of laments from Mani. I process the text so that it is not legible and then imprint it on hand-made paper in black, red and blue ink.The text's arrangement on paper refers to traditional patterns of embroidery, an activity closely related – as are the laments – to the women of Mani.

The concept of the fortress bears, among other things, the dread of protection from the enemy, whom we perceive as something external to ourselves. In the fortress, the struggle for vouchsafing a modicum of happiness coexists with the irony of the venture: the more you are protected, the more you are afraid. Moreover, the enemy is not always outside the walls. By narrowing the windows, getting rid of gaps and holes, it is possible that you are bringing danger closer. It is possible that the enemy is already inside. In the castle of the Mourtzinoi I am impressed by the construction's self-enclosed aspect, which incorporates the auxiliary buildings so that it can

Nina Papakonstadinou βοηθητικά κτίσματα προκειμένου να διατηρεί την αυτονομία του στο χρόνο. Οι ρωγμές και τα σημάδια της φθοράς στους τοίχους είναι σαν μηνύματα-μαρτυρίες της ιστορίας των κατοίκων του. Και είναι σα να μεταφέρουν κυρίως τα καθημερινά πάθη μιας εξίσου περίκλειστης οικογενειακής δομής, όπου όλα τα δράματα κατοικούν μέσα.

preserve its autonomy through time. The cracks and signs of wear on the walls are like messages/witnesses of the history of its inhabitants. And it is as if they mainly bear the everyday tribulations of an equally self-enclosed family structure wherein all the dramas reside.

←

Αντιγόνη Ι/ Antigone I, 2016 αρχειακοί μαρκαδόροι σε ριζόχαρτο/archival markers on rice paper 50εκ.Χ70εκ. Στα δύο αυτά σχέδια χρησιμοποιώ αποσπάσματα από την Αντιγόνη του Σοφοκλή, τα επεξεργάζομαι ώστε να μην διαβάζεται το κείμενο και στη συνέχεια αποτυπώνω τους διαλόγους πάνω σε διαφανές χαρτί, σε διαφορετικά χρώματα ώστε να δηλώνεται η αλλαγή των προσώπων. Η διάταξη της αποτύπωσης αναφέρεται σε μπορντούρες και παραδοσιακά μοτίβα κεντητικής./In these two designs I use excerpts from Antigone of Sophocles, I process them so that the text is not read, and then I record the dialogues on transparent paper in different colors to declare the change of persons. The layout layout refers to edgings and traditional embroidery motifs. Ευγενική παραχώρηση: η καλλιτέχνις και Kalfayan Galleries, Αθήνα Θεσσαλονίκη/Courtesy the artist and Kalfayan Galleries Athens-Thessaloniki

Αριστοφάνους, Νεφέλαι/ Aristophanes, Nefeli, 2011, αποτύπωμα καρμπόν σε χαρτί/ carbon footprint on paper 30εκ.Χ40εκ. Α. Εμπειρίκος, Υψικάμινος/ A. Embirikos, Ypsikaki Minos, 2015, αποτύπωμα καρμπόν σε χαρτί/ carbon footprint on paper, 30εκ.Χ40εκ. Στα δύο έργα μεταγράφω τα κείμενα που αναφέρουν οι τίτλοι, με καρμπόν σε χαρτί, σε στρώματα γραφής που αλληλεπικαλύπτονται/In both works I transcribe the texts titled, with carbon on paper, in layers of writing that overlap. Ευγενική παραχώρηση: η καλλιτέχνις και Kalfayan Galleries, Αθήνα Θεσσαλονίκη/Courtesy the artist and Kalfayan Galleries Athens-Thessaloniki

Νίνα Παππά Ο όρος Οχυρό αποκωδικοποιείται ως εγγραφή του κινδύνου στον οικιστικό χώρο, θεωρώ ότι η έλξη που μας ασκεί σχετίζεται με την απαγόρευση. Κοιτάζοντας ένα οχυρό, αυτομάτως βλέπουμε κάθε δυνατό σενάριο που σχετίζεται με όλες τις παρόμοιες μορφές, αλλά η αυστηρότητά του, ενώ πυροδοτεί κάθε είδους ιστορίες πολέμων, επιθέσεων, κτλ. ταυτόχρονα μας απαγορεύει την πρόσβαση στην δική του ιστορία. Μαζί με την απαγόρευση, το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός οχυρού είναι η σιωπή του. Προσπαθούσα να φανταστώ το ανακαινισμένο πλέον οχυρό ως

Πύργος Ι/The Tower Ι, 2018 βίντεο 6 λεπτών/video 6 min

The term Fortress is decoded as an inscription of danger to domestic space and I consider that the attraction it exerts on us relates to prohibition. Looking at a fortress we automatically see every possible scenario relating to all similar forms, as well as its austerity, and while narratives are triggered of wars, assaults etc, we are simultaneously barred from access to its own history.Along with prohibition, a fortress' most pronounced feature, is its silence. I was trying to imagine the now restored fortress as a ruin in order to have a picture as consistent as

Nina Pappa ερείπιο, για να έχω μία εικόνα όσο το δυνατόν πιο συνεπή προς αυτό που ήταν κάποτε. Παρ όλη την σκληρότητα που επικρατούσε έως και σχετικά πρόσφατα στην Μάνη, το συγκεκριμένο οχυρό και η γύρω περιοχή έχουν άλλη ιστορία πλέον. Μου φάνηκε ότι η Μάνη φαίνεται να θεραπεύει την ιστορία της με την γαλήνη. Αποσπάσματα από την συνέντευξη (Μάιος, 2018) με τον Γιάννη Σαΐτα, αρχιτέκτονα, πολεοδόμο και εθνολόγο, ο οποίος επί δεκαετίες έχει αφοσιωθεί σχεδόν αποκλειστικά στην μελέτη της Μάνης. Ο «πύργος» αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι ένα βίντεο, διάρκειας 6 λεπτών, που εστιάζει στον οικιστικό χώρο της Μάνης και στην σχέση που έχει με τους κοινωνικούς σχηματισμούς, τους ανθρώπους και τους νόμους έτσι όπως οι ίδιοι τους ορίζουν και συντηρούν τον φόβο ως όρο της καθημερινότητάς τους. Το δεύτερο μέρος του έργου είναι ένα ηχητικό αρχείο, διάρκειας 7 λεπτών το οποίο αναφέρεται στις γυναίκες της Μάνης και στον ιδιαίτερη μεθοδολογία έρευνας του Γ. Σαΐτα. Ο συγκεκριμένος τρόπος μελέτης μοιάζει σαν να του επιβλήθηκε από την ίδια την Μάνη, όταν την επισκέφτηκε για πρώτη φορά το 1967 και εντυπωσιάστηκε από την συμπεριφορά των γυναικών.

possible with what it had once been. Despite the harshness that until recently prevailed in Mani, the fortress in question and the surrounding area now have a different story. It appeared that Mani seems to heal its history through peacefulness.

Excerpts from the interview (May, 2018) with Yannis Saitas, architect, civil engineer and ethnologist, who has for decades devoted himself almost exclusively to the study of Mani. The “Tower” is made up of two parts. The first part is a 6 minute video, focusing on the settlement of Mani and its relationship to social formations, people and laws as they themselves set them down, preserving fear as part of their everyday. The work's second component is a sound file, 7 minutes long, which refers to the women of Mani, and the particular research methodology of Y. Saitas. This specific way of study seems to have been imposed on him by Mani itself when he first visited in 1967 and was intrigued by the women's behavior.

Πύργος ΙΙ/The Tower IΙ, 2018 ηχητικό 7 λεπτών/sound work 7 min, συνέντευξη με τον ειδικευμένο ερευνητή Γιάννη Σαΐτα interview with specialist researcher Yannis Saita

Κώστας Τσώλης Η ανάγκη της άμυνας εμφανίστηκε από την στιγμή που ο άνθρωπος εγκαταστάθηκε σε μόνιμες κατοικίες.Το οχυρό, έργο η συγκρότημα έργων κατασκευασμένα για την υπεράσπιση θέσης η μιας περιοχής. Θέση στρατηγικής σημασίας, σπίτι με μορφή φρουριακή, χώρος με ανθρώπινο δυναμικό, πηγή τροφοδοσίας, αποθήκη υλικών, αλλά και έδρα πολιτικής εξουσίας.

The need for defense emerged as soon as humans settletd in permanent habitats. The fortress, a construction or compound built for the defense of a place or a position. A site of strategic importance, a home with a fortified aspect, a space with human resources, a source of supplies, a storeroom of materials but also the site of political power.

Στη Μάνη η σημασία του πυργόσπιτου και του ύψους του σχετίζεται με την αξία της οικογένειας, το κοινωνικό σύστημα της περιοχής (πατριές) και τον αγώνα μεταξύ τους (ανάγκη απόκρουσης). Το μνημείο υπάρχει μαζί με όλα τα στοιχεία του περιβάλλοντα χώρου (φυσικό τοπίο, ιστορία του τόπου, κοινωνική δομή), παρατηρώντας, διαβάζουμε την πολιτιστική κληρονομία του κάστρου (Βυζάντιο, ενετοκρατία, φραγκοκρατία), τα προϊόντα τέχνης (ναός, καμπαναριό, λαϊκά ανάγλυφα). Τα λαϊκά δημιουργήματα είναι κατασκευές (οικοδομικές λύσεις, διακοσμητικές εφαρμογές, λεκτικά αφηγήματα).

In Mani, the significance of the tower-house and its height relates to the family's prominence, the local social system (patries) and the struggles between them (i.e. the need for rebuff). The monument exists alongside all the elements of the surrounding space (natural landscape, local history, social structure) and we read through observation the cultural heritage of the fort (Byzantium, Venetian occupation, Frank occupation) the artistic products (temple, belfry, folk reliefs) the creations of folk art are the constructions (architectural solutions, decorative applications, oral narratives).

Kostas Tsolis

Ξύλινη βαλίτσα, γύψινα αντίγραφα, μολύβι/Εxclusive suitcase, plasterboard, pencil. Επέμβαση στις τυφεκιοθυρίδες, χαρτοταινία, κάρβουνο/Intervention in the rifle, paper, charcoal. Ζωγραφισμένες λωρίδες χαρτοταινίας στον χώρο (απεικόνιση φιγούρας)/Painted strips of paper in the space (figure illustration). Γύψινα τουφέκια enfield/Plaster Enfield guns, χρώμα , οστά, πανί/color, bones, cloth, 2018

Κώστας Τσώλης

Παντελής Χανδρής «Η αποικία» Ο χώρος έτσι όπως τον συλλαμβάνει η φαντασία μας δεν έχει σχέση με τον αδιάφορο χώρο που παραδίνεται στο μέτρο και στο λογισμό του γεωμέτρη. Είναι βιωμένος χώρος. Βιωμένος όχι μόνο στη θετικότητα του αλλά και με όλες τις μεροληψίες της φαντασίας. Το χαρακτηριστικό του είναι ότι σχεδόν πάντα μας γοητεύει.

G. Bachelard.

“The colony” Space as perecived by our imagination, bears no relation to the impassive space that is reserved for the geometer's measurement and reflection. It is experienced space. Experienced not merely in its positivity but with every partiality of the imagination. Its characteristic feature is that it almost always enchants us.

G. Bachelard

Τα οχυρά, τα μνημεία, είναι κατασκευές. Είναι δοχεία που υποδέχονται στο περιεχόμενο τους μίαν άλλη κατασκευή, τη μνήμη. Η έννοια του Τόπου πλέον δεν υφίσταται και το οχυρό αποδίδει μόνο τις σκιές του. Καταφυγές πρόσκαιρες, βραχύβιες όπως και η μνήμη. Δομές μεταβλητές, ελαστικής κλίμακας και μεταβαλλόμενης μορφής. Η σκιά αποδίδει το ίχνος των πραγμάτων και η μνήμη συντίθεται από τα ίχνη των συμβάντων, των αποσυρμένων γεγονότων. Και τα δύο φωλιάζουν στα γκρεμίσματα, όπως οι νυχτερίδες. Δραστήρια πλάσματα τη νύχτα κουρνιασμένα, τα δεξιώνονται οι σκιές τη μέρα. Όντα και αυτά μιας άλλης σκιάς, μιας γενεσιουργού ουσίας που τροφοδοτεί το φαντασιακό, κατοικούν τα ερείπια όπως οι μνήμες το μυαλό μας. Κάποιες σκιερές περιοχές του οχυρού έχουν αποτυπωθεί υπό κλίμακα και εκφράζονται ως μακέτες. Αποδίδουν τρισδιάστατα τα χωροσχήματα των σκιών, που υπό μία έννοια συμπυκνώνουν και αποτυπώνουν χρόνο. Οι δομές αυτές δηλώνοντας παράλληλα την καταγωγική τους εφημερότητα αλλά και την προσωρινή τους χρήση, φέρουν κατασκευαστικά χαρακτηριστικά που προσομοιάζουν τις κατασκηνωτικές τέντες. Παρουσιάζονται υπό τη μορφή μιας μακέτας του οχυρού, χωροθετημένες ώστε να αντιστοιχούν στις θέσεις των κτισμάτων του συγκροτήματος. Τα κτίρια αποσύρονται και το μνημείο αποδίδει την ανάμνησή του, τη σκιά του. Τη σκιά μιας άλλης σκιάς, εκείνη της μνήμης.

Fortresses, monuments, are constructions. They are receptacles and the content which they receive is yet another construction, memory. The concept of Space no longer obtains and the fortress gives up only its shadows. Shelters that are ephemeral and short-lived, just like memory. Changeable structures of an adjustable scale and shifting form. The shadow highlights the trace of things and memory is constituted out of the traces of events, of retired happenings. Both nestle in ruins, like bats do. Active creatures by night, hosted by shadows during the day. Creatures themselves of yet another shadow, a generative essence that fuels the imaginary, they inhabit the ruins as memories inhabit our mind. Certain shadowy areas of the fort have been copied in scale and rendered as architect's models (maquettes). They render the shadows' spatial shapes in three dimensions, as these in a sense condense and capture time.

These structures, expressive of the ephemeral origin and temporary function, bear features that resemble those of camping tents. They are presented in the form of a maquette of the fort, laid out so as to correspond to the positions of the compound's constructions. The buildings retire and the monument gives out its recollection, its shadow. The shadow of another shadow, that of memory.

Στη συνέχεια μερικές από αυτές τις δομές αποδίδονται με άλλα υλικά και υπό άλλη κλίμακα. Αναδιπλωμένες πλέον αυτές οι σκιώδεις ως προς τη προέλευσή τους χωρικές εκδοχές των ίσκιων των κτηρίων, αναρτώνται από τα δοκάρια της οροφής ενός δωματίου του οχυρού. Αναμορφωμένες χρονικές αποτυπώσεις, αποσυρμένες καταφυγές και εφήμεροι χώροι κατοίκησης της μνήμης, όλα αυτά αποσπασμένα από τον περιβάλλοντα χώρο, εποικίζουν το εσωτερικό και το κατοικούν όπως οι νυχτερίδες. Η μνήμη, πτυχωμένη, για άλλη μια φορά κοιμάται. Το οχυρό είναι ένα κέλυφος, μια χωρική συνθήκη μέσω της οποίας εκφράζεται η έννοια της αυτονομίας, της προστασίας, της σθεναρούς άμυνας, της έσχατης αντίστασης. Παρ’ όλα αυτά, τα οχυρά είναι εφήμερα και εντέλει αλώσιμα. Από τη στιγμή που εμφανίζονται ως ιδέα, εκφράζονται και υλοποιούνται με τον οποιονδήποτε τρόπο, άσχετα με την επιμέλεια κατασκευής και τους τρόπους συγκρότησής τους. Κάποια στιγμή για διαφορετικούς λόγους υποκύπτουν σε

Next, some of these structures are rendered in different materials and in a different scale. These nebulous spatial renditions of the buildings' shadows, are now folded and suspended from the roof beams in one of the fort's rooms. Reconfigured temporal imprints, retired outlets and ephemeral spaces for memory to reside in, all these detached from the surrounding space, colonize the interior and inhabit it like bats. Memory, enfolded, is slumbering yet again. The fortress is a shell, a spatial condition through which is expressed the concept of autonomy, protection, staunch defense, ultimate resistance. Despite this, fortresses are ephemeral and eventually can be overtaken. As soon as they manifest as a concept, they can me expressed and materialized in any manner whatsoever, irrespectively of the diligence in their construction and the ways in which their functions are made operational. At some point, for different reasons, they submit to that which they oppose, their very conquest and fall. What

Pandelis Chandris αυτό στο οποίο εναντιώνονται, στην ίδια την άλωσή τους. Ό,τι απομένει είναι ένα ερείπιο και κάποιες ιστορίες για αυτό. Το νέο δεν έχει μνήμη, για αυτό κάθε τι παλιό μέσω της παρελθοντικής καταγωγής του και ίσως της ερειπιώδους φύσης του, λειτουργεί σαν μνημείο. Μια δομή η οποία ενδύεται τα συλλογικά μας αφηγήματα και καλείται να την αποικίσει μια άλλου είδους κατασκευή, η μνήμη. Τα ιστορικά οχυρά αποκαθίστανται στις μέρες μας ως ένδειξη μιας διατυπωμένης ιστορικής συνείδησης και μιας ανάγκης συντήρησης της σχέσης του ανθρώπου με το παρελθόν του. Στην προσπάθεια να τους αποδοθεί αυτό που έχουν απολέσει, δεν εξετάζονται πλέον ως θραύσματα, αλλά επιδιώκεται η ανάκτηση μιας ολότητας, που τις περισσότερες φορές είναι προϊόν μιας εξωραϊσμένης υποθετικής προσέγγισης της μορφολογίας τους άρα και της πρόσληψής τους. Σε αυτή τη συνθήκη παρεισφρέουν πολλοί παράγοντες. Η άποψη του επιβλέποντος αρχαιολόγου, το άγγιγμα, η διαμεσολαβημένη πλέον αισθητικοποιημένη χειρονομία του ξυλουργού, του χτίστη, η αλλαγή του περιβάλλοντος τοπίου, η εύκολη πλέον προσβασιμότητα στην τοποθεσία. Αλώνονται ξανά, καταναλώνονται καθημερινά, ως τουριστικά αξιοθέατα. Αναστηλωμένα υπακούουν στους όρους της αναπαράστασης μιας παρελθοντικής πραγματικότητας, που σκοπός της είναι να συσταθεί η συλλογική μνήμη. Ο μη αναστρέψιμος χρόνος παράγει νόστο για μια ιστορική χρονική περίοδο που πέρασε, ή για ένα τόπο οικείο που δεν υπάρχει πια. Η οχυρή τοποθεσία δεν είναι πλέον οχυρή, ούτε τοποθεσία, μιας και ο Τόπος πλέον δεν υφίσταται. Είναι άλλο ένα pin, στο Google maps.

is left is a ruin and some stories concerning it. What is new has no memory and that is why anything old operates through its derivation in the past and, possibly, its ruinous nature, as a monument. A structure which in invested with our collective narratives and which another sort of construction is invited to inhabit, memory. Historical forts are restored in our days as the index of an express historical consciousness and of the need to preserve the human relationship to the past. In the attempt for what they have lost to be restored to them, they are no longer examined as fragments but, rather, a reconstruction is attempted of a wholeness which is largely the product of an idealized, speculative approach to their morphology and, hence, their meaning.

A number of factors enter into this condition. The view of the supervising archeologist, the touch, the carpenter's now mediated esthetic gesture, that of the mason, the change of the surrounding landscape, the now easy access to the site. They are conquered again, consumed daily as tourist attractions.

In their restored state, they comply to the terms of the representation of a past reality whose aim is the shaping of collective memory. Non-reversible time produces a nostalgia for a historic period that is bygone or for a familiar place that no longer exists. The fortified site is no longer fortified, nor a site, since Place no longer obtains. It is another pin on Google maps.

Η αποικία / The Colony, 2018 μεταξόχαρτο, ατσαλόσυρμα συνθετικό ύφασμα / silk fabric stainless, still wire, synthetic fabric/ Διαστάσεις μεταβλητές / dimensions variable

Παντελής Χανδρής

Κώστας Χριστόπουλος Δύο κατασκευές φτιαγμένες από ξύλινο μεταχειρισμένο παρκέ απαρτίζουν το δίπτυχο έργο με τίτλο Όρμος. Αναπαράγουν τα δύο ακροτελεύτια σημεία, στα οποία η στεριά καταλήγει στη θάλασσα ανατολικά και δυτικά της Καρδαμύλης, σχηματίζοντας τον ομώνυμο όρμο. Το Οχυρό γίνεται εδώ κατανοητό ως ένα σύστημα επάλληλων σημείων, που ξεκινούν από την επιλογή μιας δυσάλωτης ή δυσπρόσιτης φυσικής θέσης εγκατάστασης και καταλήγουν στη θεμελίωση του τόπου της απόλυτης οικειότητας και της κατ’ εξοχήν προστασίας, που δεν είναι άλλος από την κατοικία. Θα χαρακτήριζα τον όρο Οχυρό ως μία σειρά από επάλληλες επιλογές, όχι απαραίτητα ελεύθερες, ως ένα «παλίμψηστο» αποφάσεων. Αρχικά, η επιλογή μιας φυσικής τοποθεσίας, ικανής να προσφέρει ασφάλεια και πανοραμική θέαση. Έπειτα η απόφαση κατασκευής ορισμένων τεχνικών αμυντικών έργων, βίγλες, τείχη και ό,τι άλλο, με σκοπό τη βέβαιη εναπόθεση κεκτημένων. Και πριν απ’ όλα, αυτή της περιχαράκωσης και στεγανοποίησης ενός τόπου κατοικίας, ενός τόπου της όσο το δυνατόν απόλυτης προστασίας. Τι άλλο είναι, άλλωστε, ένας «οχυρωματικός οικισμός», παρά η σύνθεση όλων των παραπάνω; Δεν θα το χαρακτήριζα «μνημείο». Ως τέτοιο θα επικαλούταν τη μνήμη, την υπόμνηση κάποιου γεγονότος, μιας πράξης ή μιας συνθήκης. Νομίζω πως περισσότερο αυτό ενεργοποιεί τη φαντασία και όχι τόσο την ατομική ή συλλογική μνήμη. Πως, δηλαδή, κινητοποιεί άλλους μηχανισμούς, οι οποίοι σκοπό έχουν να αποκαταστήσουν τις κατά καιρούς πραγματικότητές του, τις μέσα στους αιώνες μορφές του. Είναι οι μηχανισμοί εκείνοι

Two constructions made of wooden, used parquet make the work, a diptych titled Cove. They reproduce the two end-points where the land ends at the sea, east and west of Kardamyli, forming the cove by the same name. The Fortress is here understood as a system of successive points which start with the choice of a physical spot for settlement, one difficult to assail or access, and end in founding a place of perfect intimacy and paramount protection, which is none other than the domicile.

I would describe the term Fortress as a series of successive choices, not necessarily free ones, as a “palimpsest” of decisions.

Initially, the choice of a natural locale which can offer security and a panoramic view. Then, the decision to build certain defensive works, watchtowers, fortification walls and whatever else, aiming at the secure storage of acquisitions. Aiming, above all, at demarcating and sealing off a residential space, a space which affords the greatest protection possible. Besides, what else is a “fortified settlement” other than a combination of all of the above? I would not designate it as a “monument”.

As such, it would evoke the memory, the reminiscence of some action or condition. I think that this mobilizes the imagination rather than individual or collective memory.

Which is to say, it mobilizes other mechanisms which aim to restore its reality at a given period, its aspects through the centuries. They are the mechanisms which forestall its idealization, its “monumentalization” and, so, allow us access to it, here, through artistic means. In that context, it is also fairly

Ανάβυσσος / Anavyssos, 2016 λάδι σε καμβά / oil on canvas, 190 x 260 cm, Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη και της γκαλερί Ζουμπουλάκη/ courtesy of the artist and the Zoumboulakis galleries

Kostas Christopoulos που αποτρέπουν την εξιδανίκευσή του, την «μνημειοποίησή» του και, άρα, επιτρέπουν την παρέμβαση σε αυτό, εδώ σε εμάς με εικαστικά μέσα. Και ως προς αυτό έχει επίσης αρκετό ενδιαφέρον το πώς αντιλαμβάνεται έναν άλλοτε οχυρωματικό οικισμό ένας αρχαιολογικός ή τουριστικός οργανισμός, που προστατεύει ξανά με άλλον τρόπο έναν τόπο προστασίας ή που προσανατολίζεται στη μεγιστοποίηση της επισκεψιμότητας και της προσβασιμότητας, εκεί που αυτή συναντούσε άπειρους περιορισμούς.

Όρμος ΙΙ (υπό κατασκευή) Border II (under construction), 2018 ξύλινο παρκέ / wooden parquet

interesting how a fortification settlement of old is perceived by an archeological organization or a touristic one which protects anew, in a different manner, a place of protection or which aspires to maximize access and number of visits, whereas these used to be met with no end of obstacles.

Αλέξανδρος Ψυχούλης Το χρονικό μιας άλωσης

The chronicle of a conquest

Στην παιδική μου ηλικία είχα μια δυσάρεστη εμπειρία παίζοντας κρυφτό. Θυμάμαι ήταν απόγευμα κι είχα κρυφτεί τόσο καλά που δεν με βρήκαν ποτέ. Οι συμπαίκτες βαρεθήκαν να με ψάχνουν, σηκωθήκαν και φύγανε. Είχε νυχτώσει κι εγώ έμενα ακόμα κρυμμένος και «άφτυστος» με μια αίσθηση βαθιάς στεναχώριας. Από τότε μ’ αρέσουν οι «κακές» κρυψώνες, αυτές δηλαδή που μπορούν να σε βρουν, όπως και τα οχυρά που δεν οχυρώνουν πολύ καλά. «Το χρονικό μιας άλωσης» ανήκει σε μια σειρά έργων με γενικότερο τίτλο «Μια καλλιεργήσιμη έκσταση» και διαπραγματεύεται την έννοια της οχύρωσης απέναντι στον έρωτα.

As a child, I had an unpleasant experience while playing hide and seek. I remember it was in the afternoon and I had hidden so well that they never did find me. My fellow players grew bored with looking for me and they up and left. It was nighttime and I was still in my hiding spot, undiscovered, with a deep sense of chagrin. Ever since then I like “bad” hiding places, ones where you are bound to be found, as well as fortresses that do not fortify all that well. The chronicle of a conquest” belongs to a series of works with the overall title, “An arable stretch of land” and it treats the notion of fortification against romantic love.

Το χρονικό μιας άλωσης / The time of a fall, 2017 Ακρυλικά σε πλέξι γκλας/ Acrylic in plexiglass, 118x88cm/Ευγενική παραχώρηση: a.antonopoulou.art/Courtesy of a.antonopoulou.art

Τα αόρατα οχυρά Από ποιες πρώτες ύλες χτίζεται ένα αόρατο οχυρό; Από κομμάτια απανθρακωμένης καρδιάς σίγουρα, μπάζα όμορφων στιγμών, επώδυνες διαψεύσεις, ματαιώσεις και λάθη. Όλα αυτά καλά αρμολογημένα με μελαγχολικό χιούμορ και επιχρισμένα με κυνισμό και αμπελοφιλοσοφίες. Αν έχεις κάψει τη γούνα σου από τον έρωτα σε νεαρή ηλικία γίνεσαι καλός μάστορας στη θωράκιση της ύπαρξής σου. Το οχυρό αυτό μπορεί να αντέξει χρόνια, δεκαετίες, να στεγνώσει τη ψυχή σου, να την αποξηράνει σαν μανιτάρι. Σ’ αυτό το διάστημα, ζιζάνια, μικροοργανισμοί, μυρμήγκια, διάφορες συνομοταξίες σκουληκιών και σφίγγες του χώματος κάνουν τη δουλειά τους αθόρυβα. Έρχεται η ώρα που μια δυνατή βροχή θα αποκαλύψει την αρχή της φθοράς. Μια ρωγμή, ένα μικρό κομμάτι

The invisible fortresses Out of what primary materials is an invisible fortress built?

Out of the charred remains of a heart, for sure, the rubble of beautiful moments, painful disillusionment, disentchantment and mistakes. All of that well fitted together with melancholy humor, coated with cynicism and with waxing philosophical.

Once burnt by love at a young age you become adept in the fortification of your existence. That fortress can last for decades, it can dry your soul up, dehydrate it like a mushroom. In that time, weevils, microorganisms, ants, several kinds of worms and wasps toil away noiselessly. A time comes when the rain will disclose the beginning of decay. A crack, a small piece that comes unstuck and falls off. Normally, you should be concerned,

Alexandros Psychoulis που ξεκολλάει και πέφτει. Κανονικά θα έπρεπε να ανησυχήσεις, να τρέξεις για επιδιορθώσεις αλλά για ένα περίεργο λόγο μένεις απαθής. Απ’ τη ρωγμή μπαίνει ένα αεράκι φρέσκο που εξουδετερώνει το ένστικτο του φόβου και σβήνει από τη μνήμη σου κάθε εμπειρία θανάτου. Κυριεύεσαι από ευθυμία και έκπληκτος πιάνεις τον εαυτό σου να αποζητά μια νέα άλωση. Κάθετος Το οχυρό των Μούρτζινων ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία των «οχυρών που δεν οχυρώνουν τίποτα πια». Αντί να απωθεί τον ξένο τον καλεί να το ανακαλύψει. Τι να ανακαλύψεις; Πως οργανώνεται μια κοινωνία σε εποχές φόβου και ανασφάλειας με όρους οριζοντιότητας και καθετότητας. Στις ειρηνικές φάσεις η καθημερινότητα απλωνόταν οριζόντια. Καλλιέργειες έξω από τα τείχη, επεξεργασία προϊόντων και μαγειρέματα στα χαμηλά οικοδομήματα. Όταν τα πράγματα σκούραιναν πολύ, όταν ακόμα και τα

run to make repairs but, for some reason, you remain unmoved.

From the crack a draught of fresh air comes in that neutralizes the instinct of fear and wipes from your memory any experience of death. You are overcome with merriment and, amazed, you catch yourself longing to be conquered again.

Upright The fort of the Mourtzinoi belongs to that category of “fortresses that no longer fortify anything.” Instead of repelling the stranger, it invites him to discover it. To see the way a society is organized during times of fear and insecurity, in terms of vertical and horizontal. During periods of peace, daily life used to extend horizontally. Cultivations outside the walls, the processing of products and cooking on the low-lying buildings. When the going got really tough, when even the walls did not afford protection, life was organized vertically inside the typical Mani tower which,

Τα Μυστικά / The secrets, 2017 Ακρυλικά σε πλέξι γκλας / Acrylic in plexiglass, 60x60cm/Ευγενική παραχώρηση: a.antonopoulou.art/Courtesy of a.antonopoulou.art

τείχη δεν παρείχαν προστασία, η ζωή οργανωνόταν κάθετα στον τυπικό μανιάτικο πύργο, που απ’ ότι φαίνεται ήταν δοκιμασμένος και ικανός να σε κρατήσει στη ζωή. Αν μεταφέρουμε αυτές τις διατάξεις στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε θα σκεφτόμασταν τον νεολογισμό «είμαι κάθετος», είμαι δηλαδή αμυντικός, αντιτίθεμαι και μάλιστα με κατηγορηματικό τρόπο σε κάτι που θέλει να μου αλλάξει μια γνώμη. Στις «κλειστές» ευάλωτες περιόδους της ζωής μας είμαστε κάθετοι. Όλα ασφυκτιούν στιβαγμένα μέσα μας, είμαστε άκαμπτοι, σφιγμένοι, τ’ ανοίγματά μας μικρά σαν πολεμίστρες. Παρ’ ότι δεν έχει επικρατήσει στη γλώσσα μας θα μπορούσαμε να αντιτάξουμε το «Είμαι οριζόντιος» για να δηλώσουμε την χαλαρή μας διάθεση, το συναισθηματικό άπλωμα, την ανοιχτότητα του να συνδιαλέγεσαι με τα πάντα χωρίς φόβο.

it seemed, was true and tried in its capacity to keep one alive.

If we transfer these arrangements to the way we behave, we might think of the expression “being upright” to mean being defensive, i.e. categorically opposed to something that wants me to change my view. In the “closed”, vulnerable periods of our life, we tend to be upright. Everything is packed tightly inside of us, we are inflexible, tight, our openings are small like embrasures. Even though there is no equivalent expression in our language we might counter this with “I'm horizontal” to state a loose disposition, an emotional expansiveness, the openness of interacting with everything without fear.

Καρέκλα Περισυλλογής Meditation chair, 2016 Ξύλο ελιάς, μέταλλο /olive tree wood, metal 180x 50x40 cm Ευγενική παραχώρηση: γκαλερί Ζήνα Αθανασιάδου a.antonopoulou.art Courtesy of a.antonopoulou. art/ Zina Athanasiadou gallery

Μια ερειπιώδης αλληγορία του Αποστόλη Αρτινού

A ruinous allegory

by Apostolis Artinos

Αρχαία τείχη, ρωμαϊκοί και βυζαντινοί προμαχώνες, κάστρα, και στη νεώτερη εποχή μας κεκαλυμμένες θέσεις οπλοπολυβόλων. Οχυρά που μοιάζουν να ’ναι και το πεπρωμένο του ανθρώπου, η μετωνυμία της ιστορίας του. Δομές που περιελίσσονται στον εαυτό τους κι αναλίσκονται στο αρνητικό που τις υπαγόρευσε. Ο τόπος τους, ένας τόπος ρηγματωμένος, ένα πεδίο βολής, το βεληνεκές της ορατότητάς τους. Η περίκλειστη δομή του οχυρού και η ανοικτότητα του τοπίου, πάντα σ’ αυτή στοχεύουν οι διαφυγές του. Μια ανοικτότητα που καθιστά απαραμείωτη και τη διαφορά του στο περιβάλλον. Η εσωστρέφειά του υπαγορεύεται και καθιερώνεται στην ουτοπία αυτής της ανοικτότητας, μιας ετερογένειάς που μορφοποιεί και τη δομή του. Στην πραγματικότητα αυτή η απουσία του τόπου, το αόριστο μόνο πεδίο της στρατηγικής του. Ένα παγωμένο βλέμμα που εποπτεύει, που σκανάρει το περιβάλλον του, απονεκρώνοντάς το διαρκώς. Το οχυρό όμως δεν προσβάλλεται, είναι η απρόσβλητη μοναξιά του στο χώρο. Μια δομή που αποκαλύπτει και την κατασκευή της αλήθειάς της. Η κεντρικότητα της εδραιώνει ένα παρόν και χαράσσει την προοπτική του. Φυσικοποιεί ένα νόημα και ανιχνεύει τα σημεία του στην απειρία των σημαινόντων του. Μετωπικό και θωρακισμένο, παραστέκει στην αναμονή του, στην αναμονή του τέλους του. Ένας αποκαλυψιακός τόπος που εκ-δηλώνεται κι όσο εκδηλώνεται τόσο σιωπά. Τα οχυρά φέρουν το συμβολικό τους βάρος, εξαντλούνται απ’ αυτό, ερειπώνουν και καταρρέουν με την έλλειψή του. Η αφάνειά τους είναι κι η αφάνεια του νοήματός τους. Στέκουν σιωπηλά, μπροστά σ’ αυτό που κατονομάζουν και υποστηρίζουν, στο μεταίχμιο του κοσμικού και του υπερκόσμιου, όπου και το Πολιτικό διαγράφει τον ορίζοντά του, το ενεστωτικό του παρόν και το υπεσχημένο του μέλλον. Η αδιάφορη αρχιτεκτονική τους είναι και το αχαρακτήριστο της μεθοριακότητάς τους. Ενώ τα εγείρει η ιστορία, τα ερειπώνει ο χρόνος της, αυτή η μοναδική του αδιαφορία. Το οχυρό εξαντλείται στις τελέσεις των αυτοταυτίσεών του. Ό,τι συναθροίζει τον πυρήνα του, συνομολογεί και την εκδραμάτισή του, την ιστορική του αποκαθήλωση, την ερειπωμένη του αλήθεια. Γιατί η ιστορία των ταυτίσεων είναι μια ιστορία καταστροφών. Η μορφή που διατίθεται στην ιστορία είναι κι η μορφή που διολισθαίνει στη λήθη της ιστορίας. Γι’ αυτό και το ερείπιο είναι το μόνο που μαρτυρά την αλήθεια του Ιστορικού, αυτή η διαθεσιμότητα των δομών του στο αέναο των μορφογενέσεών τους, όπως η μία γλώσσα που διαχέεται μέσα στην άλλη, όπως τα ερείπια που συσσωρεύονται, κι όσο συσσωρεύονται, στα πόδια του Αγγέλου, θα πει ο Benjamin, τόσο αποκαθιστούν και την αποκαλυψιακή τους μορφή. Το οχυρό είναι η ερειπωμένη του μορφή, μια μορφή του θανάτου. Ενός θανάτου όμως που δεν επέρχεται με τη λήξη του συμβάντος, αλλά που κυοφορούσε εξ αρχής, και μυστικώς, τα σημεία της εκδήλωσής του, ενθυλακώνοντας τα στις κόγχες των δομών, στις ρηγματώσεις του φέροντος οργανισμού μας. Η σκηνή του οχυρού είναι μια σκηνή μεταφυσική εφόσον εποπτεύει επί παντός. Παριστά με την ακινησία του μια ισχυρή συγκέντρωση παρόντος, ενός παρόντος καταγωγικού, διανοιγόμενου, ελευσόμενου πάντα. Μια ενεστωτική εκφορά που καταλύει το χρόνο εκθέτοντάς τον στις μεσσιανικές του προσβλέψεις. Οι διαφυγές του διαγράφουν την απειρία, την εξεικονίζουν στο σκοτεινό εσωτερικό του, τη προσαρμόζουν, τη παριστούν. Ακόμη ένα σπήλαιο εικόνων λοιπόν, ακόμη μια παγίδα της γλώσσας. Ήττα! Μόνο ήττα!

Ancient fortification walls, Roman and Byzantine ramparts, castles and, in modern history, sheltered machine gun outposts.

Fortresses that appear to be man's destiny, the metonymy of human history. Structures which are wound round themselves and consumed by the negativity which dictated them. Their place, the site of a fault line, a firing range, the scope of their visibility.

The enclosed structure of the fortress and the openness of the land, which is where its outlets always aim at. An openness that also renders irreducible its difference to the environment. Its introvertedness is determined and established in the utopia of that openess, a heterogeneity which also shapes its structure.

In actuality, this absence of place, merely the vague field of its strategy. A frozen gaze which oversees, which scans its environment, constantly mortifying it.

But the fortress cannot be assailed, it is its unassailable solitude in space. A structure which is also telling about the construction of its truth. The structure's centrality establishes a present time and draws its perspective. It naturalizes a meaning and traces its points to the infinity of its signifieds. Frontal and armored, the fortress stands by its own vigil, awaiting its own pending demise. The site of disclosure which ex-presses itself and the more it does so, the more it retreats into silence.

Fortresses bear their symbolic weight, are depleted by it, turn into ruins and collapse in its absence. Their supersession is also the supersession of their meaning. They silently stand before that which they designate and uphold, the edge between the secular and the transcendent, where the Political also unveils its horizon, its present tense and its promised future. Their indifferent architecture is the indescribable character of their liminality. Whereas they are erected by history, they are ruined by historical time, by its singular indifference.

The fortress is exhausted in the actualization of its self-identities. What comprises its essence, is by the same token its dramatization, its historical dismantling, its ruinous truth. Because the history of identifications is a history of catastrophes.

The form that is made available to history is also the form that eludes history. That is why the ruin is the sole testimony of the truth of the Historical, this availability of its structures in their endless reconfigurations, like a language permeating another, like accumulating ruins and the more they do accumulate by the feet of the Angel, as Benjamin says, the more they reveal their apocalyptic aspect. The fortress is its ruinous aspect, an aspect of death. A death, however, that does not arrive with the event's consummation but which from the outset, secretly gestated the signs of its manifestation, embedding them within the recesses of the constructions, within the fault lines of our load bearing structure.

The scene of the fortress is a metaphysical one insofar as it oversees everything. In its immobility, it depicts a potent concentration of present, a present that is originary, opening out, always en route. An elaboration in the present tense which abolishes time by exposing its messianic aspirations. Its outlets trace infinity, portray it within its dark interior, adjust it, represent it. Yet another cave of images, then, yet another linguistic trap. Defeat! Nothing but defeat!

Νίκος Αρβανίτης

Γεννήθηκε το 1979 στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης και στο μεταπτυχιακό τμήμα MFA «Τέχνη στο Δημόσιο Χώρο και Νέες Εικαστικές Στρατηγηκές» του Πανεπιστημίου Bauhaus της Βαϊμάρης με υποτροφίες της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών DAAD και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α. Ωνάση. Κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Διαγωνισμό ZeitGenosse Schiller για τέχνη στο δημόσιο χώρο, Βαϊμάρη, 2005, ήταν υποψήφιος για το 5ο Βραβείο ΔΕΣΤΕ του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ, Αθήνα, 2007 και κέρδισε το Δεύτερο Βραβείο Γ. Σπυρόπουλου, Αθήνα, 2009. Το 2014 ήταν Artist in Residence στο Ατelierhaus Salzamt, Λίντς, Αυστρία. Μεταξύ άλλων, έργα του έχουν παρουσιαστεί στην 2η Les Ateliers de Rennes - Biennale d’ Art Contemporain, Ρέν (FR), 2η Μπιενάλε της Αθήνας (GR), Halle 14, Λειψία (DE), Locust Projects, Μαϊάμι (USA), Townhouse Gallery of Contemporary Art, Κάιρο (EG), Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα (GR), BWA Wroclaw Galeria Awangarda, Βρότσλαφ (PL), Bâtiment d’ Art Contemporain, «Le Commun», Γενεύη (CH) και το Salon of the Museum of Contemporary Art, Βελιγράδι (RS). Ατομικές εκθέσεις στην γκαλερί a.antonopoulou.art, Αθήνα (GR), artcore, Μπάρι (IT), ACC Galerie, Βαϊμάρη (DE).

Nikos Arvanitis was born in 1979 in Athens, where he lives and works. She studied painting at the Academy of Fine Arts in Vienna and the postgraduate MFA "Art in the Public Space and New Visual Arts" at Weimar University Bauhaus with scholarships from the DAAD Academic Exchanges and the A. Onassis Public Benefit Foundation. He won the first prize at the ZeitGenosse Schiller Contest for Public Art, Weimar, 2005, was a candidate for the DESTE 5th Prize of the DESTE Foundation, Athens, 2007 and won the Second Prize by G. Spyropoulos, Athens, 2009. In 2014 he was Artist in Residence at the Atelierhaus Salzamt, Linz, Austria. His works have been presented in the 2nd Les Ateliers de Rennes - Biennale d'Art Contemporain, Rennes (FR), 2nd Athens Biennale (Halle 14), Leipzig (DE), Locust Projects, Miami (USA) Gallery of Contemporary Art, Cairo (EG), DESTE Foundation, Athens (GR), BWA Wroclaw Galeria Awangarda, Wroclaw (PL), Bâtiment d'Art Contemporain, Le Commun, Geneva Contemporary Art, Belgrade (RS). Solo exhibitions at the a.antonopoulou.art gallery, Athens (GR), artcore, Bari (IT), ACC Gallery, Weimar (DE). nikosarvanitis.info Κωστής Βελώνης

Γεννήθηκε στην Αθήνα όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε πολιτισμικές και ανθρωπιστικές σπουδές (MRes) στο LondonConsortium (BirkbeckCollege, ICA, AA, Tate) και ArtsPlastiques/ Esthétiques στο Université Paris8 (D.E.A). Είναι Διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Εχει συμμετάσχει σε εκθέσεις και residencies διεθνώς και έχει πρόσφατα εκθέσει έργα του σε: A Puppet Sun (NEON-City Project), Αθηνα, Akademie Schloss Solitude, Στουτγκάρδη (2017), Documenta14, Fridericianum, Kassel (2017), Museum of ContemporaryArt Antwerp (MHKA), Αμβέρσα- Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), Αθήνα (2017), Casa Maauad, Μεξικό (2016), Padiglione Arte Contemporanea, Μιλάνο (2016), Lothringer13, Städtische Kunsthalle München, Μόναχο (2015), Whitechapel Gallery, Λονδίνο (2015), Kunsthalle Athena, Αθήνα (2014), Museo Tamayo, Μεξικό (2014), BOZAR, Βρυξέλλες (2014) MUMA, Monash University Museum of Art, Μελβούρνη (2014).

Kostis Velonis was born in Athens where he lives and works. He studied Cultural and Human Studies (MRes) at LondonConsortium (BirkbeckCollege, ICA, AA, Tate) and ArtsPlastiques / Esthétiques at Université Paris8 (D.E.A). He holds a PhD in Architecture from the National Technical University of Athens. He has participated in exhibitions and residences internationally and has recently exhibited his works at: A Puppet Sun (NEON-City Project), Athens, Akademie Schloss Solitude, Stuttgart (2017), Documenta14, Fridericianum, Kassel (2017), Museum of Contemporary Art Antwerp National Museum of Contemporary Art (EMST), Athens (2017), Casa Maauad, Mexico (2016), Padiglione Arte Contemporanea, Milan (2016), Lothringer13, Städtische Kunsthalle München, Munich (2015), Whitechapel Gallery, London (2015), Kunsthalle Athena, Athens (2014), Museo Tamayo, Mexico (2014), BOZAR, Brussels (2014) MUMA, Monash University Museum of Art, Melbourne (2014). kostisvelonis.blogspot.com Βασίλης Γεροδήμος

Αποφοίτησε από την Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου το 2005 και στη συνέχεια πέρασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας όπου το 2010 έλαβε το πτυχίο του στις Καλές Τέχνες. Για τρεις συνεχόμενες χρονιές 2003, 2004, 2005 έλαβε την υποτροφία και τον έπαινο από το Υπουργείο Αιγαίου. Συμμετείχε στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα 'Πολιτισμός 2000', που αφορούσε τη Land Art, παρακολούθησε και συνεργάστηκε σε εργαστήρια στη Γλασκώβη (Σκωτία) στο Landscape Architect "Solway Heritage» με τη συμμετοχή του Jim Buchanan-Andy Goldswothy (2005) και στη Μαγιόρκα (Ισπανία) στο Consell de Mallorca (2004). Από το 2003 έως 2015 έχει εργαστεί για την συντήρηση, αναστήλωση και ανάδειξη των μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Έχει παρουσιάσει έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε πολλούς οργανισμούς και γκαλερί όπως Eleftheria Tseliou (Αθήνα-Ελλάδα), Πινακοθήκη Αβέρωφ. (Ελλάδα), Στέγη Ιδρύματος Ωνάση (Αθήνα-Ελλάδα), το Αμερικάνικο Κολλέγιο στην Ελλάδα (Αθήνα), την Action Field Kodra (Θεσσαλονίκη- Ελλάδα), Πινακοθήκη Μόραλης (Ελλάδα) κ.α. Από το 2004 έχει επιμεληθεί πολλούς σκηνικούς σχεδιασμούς για χορογράφους και θεατρικούς σκηνοθέτες στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (Αθήνα-Ελλάδα), στο European Cultural Capital Marseille (Γαλλία), στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση (Αθήνα-Ελλάδα), στο Temps D’ Images Festival (Dusseldorf-Germany), στη Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Δημήτρια (Θεσσαλονίκη Ελλάδα), στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (Καλαμάτα –Ελλάδα), στο Teatri di Vita (Μπολόνια-Ιταλία), στο IETM Athens (Αθήνα-Ελλάδα), στο SARTR Θέατρο, (Σεράγεβο -Βοσνία-Ερζεγοβίνη), στο Dansehallerne (Κοπενχάγη-Δανία), στο Le phénix, Scène Nationale Valenciennes, Next Festival (Γαλλία), κ.α.

Vassilis Gerodimos graduated from the Fine Arts of Panormos Tinos in 2005 and continued his studies at the Athens School of Fine Arts where in 2010 he received his degree in Fine Arts. For three consecutive years 2003, 2004, 2005 he received the scholarship and praise from the Ministry of the Aegean. He participated in the Land Culture Program, European Culture 2000, attended and collaborated in a workshop in Glasgow (Scotland) at Landscape Architect "Solway Heritage" with Jim Buchanan-Andy Goldswothy (2005) and Majorca (Spain) at Consell de Mallorca (2004) and from 2003 to 2015 he has worked for the preservation, restoration and promotion of the monuments of the Ministry of Culture. He has presented his works in solo and group exhibitions in Greece and abroad, in many organizations and galleries such as Eleftheria Tseliou (Athens-Greece), Averof Gallery (Greece) Onassis Foundation (Athens-Greece), American College in Greece (Athens), Action Field Kodra (Thessaloniki Greece), Moral Art Gallery (Greece) etc. Since 2004 he has developed many stage designs for choreographers and theatrical (Athens-Greece), the European Cultural Capital of Marseille (France), the Onassis Foundation (Athens-Greece), the Temps D'Images Festival (Dusseldorf-Germany), the Thessaloniki Biennale of Contemporary Art and the Dimitria Festival (Thessaloniki Greece) at the Kalamata International Dance Festival (Kalamata - El Teatri di Vita (Bologna - Italy), IETM Athens (Athens-Greece), SARTR Theater, (Sarajevo - Bosnia and Herzegovina), Dansehallerne (Copenhagen - Denmark), Le Phénix, Scène Nationale Valenciennes, Next Festival (France), etc. vassilisgerodimos.com Φοίβη Γιαννίση

Είναι ποιήτρια και αρχιτέκτων, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Στην διδακτορική της διατριβή (Λυών, 1994) με τίτλο Récits des voies - Chant et cheminement en Grèce archaïque (εκδόσεις Jérôme Millon, 2006) ξεκινά τη θεωρητική μελέτη της σχέσης της ποίησης με το περπάτημα, το τοπίο, τη μνήμη. Έκτοτε το έργο της είναι διαμεσικό και ερευνά την ποίηση στη σχέση της με τον χώρο και το σώμα. Έχει δημοσιεύσει έξι ποιητικά βιβλία, με τελευταίο τη Ραψωδία (Gutenberg 2017), ενώ η συλλογή της Ομηρικά (Κέδρος 2009) έχει δημοσιευτεί στα γερμανικά και στα αγγλικά (Homerica, World Poetry Books, 2017).

To 2010 ήταν Εθνικός Επιμελητής για το Ελληνικό Περίπτερο στην Μπιεννάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας με το έργο Κιβωτός: Παλαιοί Σπόροι για Νέες Καλλιέργειες. Το 2012 εξέθεσε στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης το οπτικοακουστικό ποίημα Τέττιξ, ενώ το 2015 παρουσίασε στο Μουσείο Αγγελική Χατζημιχάλη την εγκατάσταση ΑΙΓΑΙ_Ω: Τα Τραγούδια (σε συνεργασία με την Ίριδα Λυκουριώτη). Τον Οκτώβριο του 2016 παρουσίασε την ποιητική διάλεξη-περφόρμανς “Νomos: The Land Song” στο Antigone Festival στη Νέα Υόρκη.

Phoebe Giannisi, born in Athens, is an architect and a poet. Her work investigates the connections of poetics with body and place. She is the author of six books of poetry, including (Homerica, Athens: 2009, published in English, by World Poetry Books, 2017). Her more recent book Rhapsodia got the PEN 2018 Award for Translation in English by Brian Sneeden. She holds a PhD in Classics from Lyon ΙΙ-Lumière published as Récits des Voies. Chant et cheminement en Grèce archaïque (Grenoble: Jérôme Millon, 2006.) She is also the co-author of Classical Greek Architecture: The Construction of the Modern, (Flammarion: Paris, 2004). In 2010 she was co-curator for the Greek Pavilion of the 12th International Architecture Exhibition of Venice. In October 2016, she presented her performance Nomos_The Land Song in New York. A 2015–2016 Humanities Fellow of Columbia University, Giannisi is an Associate Professor at the University of Thessaly. phoebegiannisi.net Γιάννης Γρηγοριάδης Σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας (1990–1995). Μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία, Staffordshire University (1996-1997), με κατεύθυνση την βίντεο-τέχνη και την βίντεο-εγκατάσταση. Μαζί με τον Γ. Ισιδώρου αποτελούν τα βασικά μέλη της ομάδας SalonDeVortex που δραστηριοποιείται στην Αθήνα. Έχει συμμετάσχει σε ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πλήθος ομαδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στο εικαστικό του έργο μελετά την πόλη και τις πολλαπλές αναγνώσεις της και τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης μνήμης και ύλης, μέσα από τις πολλαπλές πρακτικές των πλαστικών τεχνών. Έχει επιμεληθεί εικαστικές εκθέσεις, προβολές και καταλόγους εκθέσεων. Είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Εργαστήριο Πλαστικής της σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ.

Yiannis Grigoriadis studied sculpture at the Athens School of Fine Arts (1990-1995). Postgraduate studies in England, Staffordshire University (1996-1997), directing video-art and video-installation. Together with G. Isidorou, they are the key members of the SalonDeVortex Group active in Athens. She has participated in solo exhibitions in Greece and a number of group exhibitions in Greece and abroad. In his visual work he studies the city and its multiple readings, and the redefinition of the memory-matter relationship, through its multiple practices in the plastic arts. He has edited visual exhibitions, projections and exhibition catalogs.

He is Associate Professor at the School of Architecture of the NTUA. ygrigoriadis.wordpress.com Γιώργος Γυπαράκης

Zει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών τoυ Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου και γραφιστική στη Σχολή Βακαλό. Υπότροφος του ΙΚΥ επί τρία έτη για εκπόνηση καλλιτεχνικού έργου στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Έχει πραγματοποιήσει 7 ατομικές εκθέσεις, ενώ έχει συμμετάσχει μεταξύ άλλων στην XLVI Μπιενάλε Βενετίας, στην Τριενάλε Γλυπτικής, Oσάκα, Ιαπωνία, στην 5η Μπενιάλε Νέων δημιουργών στη Μασσαλία, καθώς και σε περισσότερες από 100 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει σχεδιάσει σκηνικά και κοστούμια για ταινίες, θεατρικές παραστάσεις και performance. Έργα του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι Aναπληρωτής Kαθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ. Συνεργάζεται με τις γκαλλερί Ζ.Αθανασιάδου και Ζουμπουλάκη.

Yorgos Gyparakis lives and works in Athens. She studied sculpture at the Aristotle University's School of Fine Arts and graphic design at the Vakalo School. IKI fellow for three years to perform an artistic work at the Athens School of Fine Arts. He has performed 7 solo exhibitions and has participated in the XLVI Venice Biennial, the Triennale of Sculpture, Osaka, Japan, the 5th Biennial of Young Artists in Marseilles and more than 100 group exhibitions in Greece and abroad. He has designed scenes and costumes for films, theatrical performances and performances. His works are in public and private collections in Greece and abroad.

He is an Associate Professor at the School of Architecture, NTUA. Represented by Zoumboulakis and Z. Athanassiadou galleries. gyparakis.com Γιάννης Ισιδώρου

Γεννήθηκε στον Πειραιά. Ζει στην Αθήνα. Μέσω του έργου του και των πρακτικών που μεταχειρίζεται, επιχειρεί να συστήσει έναν πολλαπλό σχολιασμό των ανθρώπινων δυνατοτήτων για την ερμηνεία του κόσμου, και ταυτόχρονα μια κριτική έρευνα για την ουτοπία της αλλαγής του, και τις συνακόλουθες δυστοπικές πραγματώσεις της. Σε συνεργασία με τον Γιάννη Γρηγοριάδη δημιούργησε το Salon De Vortex ένα "νομαδικό" χώρο πειραμάτων και συνεργασιών. Είναι συνιδρυτής και συντάκτης του ηλεκτρονικού περιοδικού για την φιλοσοφία, την πολιτική και την τέχνη, www.happyfew.gr. και καλλιτεχνικός διευθυντής του εξαμηνιαίου περιοδικού ποίησης και εικαστικών [φρμκ]. Έχει συμμετάσχει σε ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πλήθος ομαδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Yiannis Isidorou was born in Piraeus. He lives in Athens. In most of his work and practices he is seeking a coherent commentary on the human potential for interpreting the world, and at the same time a critical investigation on the utopia for the world's change, and the consequent dystopian realizations of these changes. In cooperation with Yiannis Grigoriadis, created "Salon De Vortex", a nomadic space for experiments and affiliations. He is co-founder and editor of the Greek e-magazine happyfew.gr, on politics, philosophy and art and art director for biannual magazine φρμκ, on poetry and visual arts. isidorou.com Κώστας Ιωαννίδης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και το Royal College στο Λονδίνο και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές (MFA) στο School of Visual Arts (SVA) στη Νέα Υόρκη. Βασικό στοιχείο στην δουλειά του είναι ο ήχος, με τον οποίο επεμβαίνει στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον τόπο και το χρόνο. Μέσα από τις ηχητικές του εγκαταστάσεις δημιουργεί απρόσμενες καταστάσεις σε απρόβλεπτους χώρους, πυροδοτώντας ερωτήματα σε σχέση με την αντικειμενική και την υποκειμενική αντίληψη, την πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση.

Kostas Ioannidis was born in Athens in 1962. He studied painting and engraving at the Athens School of Fine Arts and the Royal College in London and he did postgraduate studies at the School of Visual Arts (SVA) in New York. A key element in his work is the sound that interferes with the way we perceive the place and the time. Through his sonic installations he creates unexpected situations in unpredictable spaces, triggering questions in relation to objective and subjective perception, reality and illusion. kostasioannidis.com Ζήσης Κοτιώνης

Είναι αρχιτέκτων PhD, εικαστικός και συγγραφέας. Είναι καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει συγγράψει επτά βιβλία θεωρίας της αρχιτεκτονικής και δύο βιβλία αφηγηματικής ποίησης. Αρχιτεκτονικές μελέτες και έργα καθώς και εικαστικές του εγκαταστάσεις και κατασκευές έχουν διακριθεί, δημοσιευτεί και εκτεθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 2010 ήταν Eθνικός συν-Eπίτροπος του ελληνικού περιπτέρου στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

Zisis Kotionis is an PhD, visual artist and author. He is a professor at the Department of Architecture of the University of Thessaly. He has written seven books on architecture theory and two books of narrative poetry. Architectural studies and works as well as its visual installations and structures have been distinguished, published and exhibited in Greece and abroad. In 2010 he was the National Co-Chief of the Greek Pavilion at the Venice Biennale of Architecture. kotionis.com Κώστας Μπασάνος

Σπούδασε Γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών Accademia Clementina στη Bologna και MA, PhD στο Winchester School of Art στο Winchester της Μεγ. Βρετανίας. Διδάσκει Γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παν/μίου Ιωαννίνων. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πρόσφατες συμμετοχές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: 2017: Νέα Αποκτήματα, ΕΜΣΤ, 7th Beijing Biennial of Contemporary Art, Πεκίνο, Ο Κήπος Βλέπει, Μέγαρον Μουσικής, Αθήνα, Back to Basics: Text, ENIA Gallery, Πειραιάς, Epigramma, Nitra Gallery, Αθήνα;2016:(Im)material Gestures, Fondazione Sandretto Re Rebaudengo, Torino, Ιταλία, Still (the) Barbarians, Eva International Irish Biennial, Limerick, Ireland, Overseas, ACG Gallery, Αθήνα, Tender is the Night, CAN Gallery, Αθήνα; 2015: Prophetia, Fundacio Joan Miro, Barcelona, Spain, Phenomenon, Ανάφη; 2014: Pre-Text, Ileana Tounta Contemporary Art Centre, Αθήνα; 2013: Mehr als schein / Shining through, Zone D, Αθήνα, Silence, Ileana Tounta Contemporary Art Centre, Αθήνα, Monodrome, 3rd Athens Biennial, Αθήνα.

Kostas Bassanos studied Sculpture at the Academy of Fine Arts, Accademia Clementina, Bologna and MA, PhD at the Winchester School of Art in Winchester, UK. She teaches Sculpture at the School of Fine Arts of the University of Ioannina. He has presented his work in group and solo exhibitions in Greece and abroad. Recent Entries include, among others: 2017: New Holdings, EMST, 7th Beijing Biennial of Contemporary Art, Beijing, Garden Sees, Music Hall, Athens, Back to Basics: Text, ENIA Gallery, Piraeus, Epigramma, Nitra Gallery, Athens : Imation Material Gestures, Fondazione Sandretto Re Reaudengo, Torino, Italy, Still (the) Barbarians, Eva International Irish Biennale, Limerick, Ireland, Overseas, ACG Gallery, Athens, Tender is the Night, CAN Gallery, Athens; 2015: Prophetia, Fundacio Joan Miro, Barcelona, Spain, Phenomenon, Anafi; 2014: Pre-Text, Ileana Tounta Contemporary Art Center, Athens; 2013: Mehr als schein / Shining through, Zone D, Athens, Silence, Ileana Tounta Contemporary Art Center, Athens, Monodrome, 3rd Athens Biennale, Athens. bassanos.gr Νίνα Παπακωνσταντίνου Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Ελληνική Φιλολογία στην Αθήνα και Καλές Τέχνες στο Camberwell College of Arts στο Λονδίνο. To 2015 ήταν artist-in-residence στο Seeger Center for Hellenic Studies, στο Πανεπιστήμιο Princeton στις ΗΠΑ. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πρόσφατες συμμετοχές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: Unpacking my Library, ΕΜΣΤ Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνns, Το ΕΜΣΤ στην documenta 14, ANTIDORON- Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, Γερμανία, ΝΠ ή τα σενάρια μιας ζωής, Locus Athens, Αθήνα, Typo, (ατομική) γκαλερί Καλφαγιάν, Αθήνα, Quieter in Every Phrase, (ατομική) γκαλερί Martine Aboucaya, Παρίσι, Drawing Time, Reading Time, The Drawing Center, Νέα Υόρκη, 1η Μπιενάλε του Αρέτσο Icastica: Glocal Women, Αρέτσο, Ιταλία, Pen to Paper, γκαλερί Athr, Jeddah, Σαουδική Αραβία, La Plasticité du Langage, Fondation Hippocrène, Παρίσι, 2η Μπιενάλε της Αθήνας: Heaven, Heart in Heart, ΕΜΣΤ Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα, Διεμπειρίες, Ελλάδα, 798 Space, Πεκίνο, Κίνα.

Nina Papakonstantinou was born in Athens. He studied Greek Literature in Athens and Fine Arts at the Camberwell College of Arts in London. By 2015 he was an artist-in-residence at the Seeger Center for Hellenic Studies at Princeton University in the US. She has presented her work in many exhibitions in Greece and abroad. Recent entries include: Unpacking my Library, EMST National Museum of Contemporary Art, EMST in documenta 14, ANTIDORON - The EMST Collection, Fridericianum, Kassel, Germany, LA or the One Life Stories, Locus Athens, Athens, Typo, ( Individual Art Gallery of Kalfayan, Athens, Quieter in Every Phrase, Martine Aboucaya Gallery, Paris, Drawing Time, Reading Time, The Drawing Center, New York, Icastica 1st Arezzo Biennale: Glocal Women, Arezzo, Italy, Pen to Paper , Athr Gallery, Jeddah, Saudi Arabia, La Plasticité du Langage, Fondation Hippocrene, Paris, 2nd Athens Biennale: Heaven, Heart in Heart, EMST National Museum of Contemporary Art, Athens, irias, Greece, 798 Space, Beijing, China. ninapapaconstantinou.gr Νίνα Παππά

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Το έργο της επικεντρώνεται στο θέμα του χρόνου και έχει στοιχεία τεκμηριωτικού χαρακτήρα. Ασχολείται επίσης με ηχογραφήσεις ανθρώπινων φωνών και συνεντεύξεις που αποτυπώνουν ιδιαίτερες συμπεριφορές και κώδικες επικοινωνίας, όπως οι ηχογραφήσεις ανθρώπων που παρευρίσκονται στον ίδιο χώρο μ’ έναν κοινό στόχο, π.χ. την κοινή εργασία, ή την αναμονή σε μία αίθουσα, συνεντεύξεις με ερευνητές που έχουν ιδιόμορφο τρόπο έρευνας, κ.α. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σπούδασε Ζωγραφική και Γλυπτική στην ΑΣΚΤ, στο ΜΙΤ και είναι διδάκτωρ της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ. Είναι επίκουρη καθηγήτρια στο εργαστήριο Ζωγραφικής της Σχολής Αρχιτεκτόνων - Μηχανικών του ΕΜΠ. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Nina Pappa was born in Athens. Her work focuses on the issue of time and has evidence of a documentary character. It also deals with recordings of human voices and interviews that capture particular behaviors and codes of communication, such as recordings of people who are present in the same place with a common goal, eg joint work, or waiting in a room, interviews with researchers a peculiar way of researching, etc. She has presented her work in solo and group exhibitions in Greece and abroad.

He studied Painting and Sculpture at the Athens School of Fine Arts, MIT and holds a PhD from the School of Architecture of NTUA. She is an assistant professor at the Painting Lab of the School of Architecture and Engineering of NTUA. He lives and works in Athens. ninapappa.com Κώστας Τσώλης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε στην Σχολή Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1985-1990) και στη Σχολή Γραφικών Τεχνών και Διακοσμητικών Εφαρμογών στα ΤΕΙ Αθήνας (1983-1985). Έχει πραγματοποιήσει 10 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 80 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και εξωτερικό, από το 2003 ανήκει στο Ειδικό Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών στην Αθήνα. Μέλος της Εικαστικής Ομάδας Κατάληψη (1986-1990). Εχει λάβει μέρος (επιλογή): (2014) Nο Country For A Young Man Βρυξέλλες, Βέλγιο (2013), 4η Biennale της Αθήνας, (2012) NEWTOPIA Mechelen Βέλγιο,(2011) αναφορά – αναπαράσταση, εβραϊκό Μουσείο, μπιενάλε3, Θεσσαλονίκη, (2009)"paint-id", Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, biennale2, Θεσσαλονίκη, (2009)«προσωπικό-πολιτικό». Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, biennale2, Δημήτρια, Θεσσαλονίκη, (1999) «Προσεγγίσεις Ελληνικότητας», Δημοτική Πινακοθήκη Αθήνα, Falum -Στοκχόλμη, Σουηδία, Βρυξέλλες, Βέλγιο, (1997) «Το Πλοίο Δεν Φάνηκε Ακόμα», Πολιτιστική Πρωτεύουσα Θεσσαλονίκη, Βρέμη Γερμανία, (1994) XIII India Triennale, Νέο Δελχί Ινδία, (1989) «Εικαστική Ομάδα Κατάληψη» Οπτικοακουστική Δράση – Ζωγραφική, Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσ\νίκης. Ζωγραφική σε περιοδεύοντα βαγόνια, Σιδηροδρομικός σταθμός Αλεξανδρούπολης –Δράμας –Κοζάνης. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Kostas Tsolis Born in Athens (1964) Studied in school of fine arts of the Aristotle University of Thessaloniki (1985-1990). He has presented 10 solo shows and has participated in more than 80 group exhibitions in Greece and abroad. He teaches drawing and painting at E studio at Athens School of Fine Arts, Member of the Art group "Katalipsi" (1986-1990). theapartment.gr Παντελής Χανδρής

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1963. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Έχει παρουσιάσει μέχρι τώρα 13 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα με την καλλιτεχνική του δραστηριότητα διδάσκει ως Αναπληρωτής καθηγητής στην ΑΣΚΤ. Μεταξύ άλλων διακρίσεων του έργου του, το 1992 βραβεύεται με το 1ο Βραβείο Ιδρύματος Γιάννη & Ζωής Σπυροπούλου και το 2010 του απονέμεται το 1ο Βραβείο από την AICA Hellas για την έκθεση του με τίτλο «Ens Solum». Πειραματιζόμενος διαρκώς πάνω σε διευρυμένες χρήσεις υλικών και εικαστικών μετασχηματισμών, και έχοντας σαν πρωτογενές υλικό το προσωπικό βίωμα, ο Χανδρής πραγματεύεται το εφήμερο, την ανθρώπινη φύση, την απώλεια. Δημιουργεί ενότητες έργων που υπαινίσσονται και ιχνογραφούν την έννοια άνθρωπος. Διαχειρίζονται τη σωματικότητα σαν έναν χώρο μέσα στον οποίο κατανοείται το Είναι, εντοπίζεται η ανθρώπινη κατάσταση και βρίσκει τη θέση της, μέσα σ’ ένα σύνθετο κόσμο που καθορίζεται απ’ το τυχαίο και τη ρευστότητα. Έργα του υπάρχουν στις συλλογές του Ε.Μ.Σ.Τ. της Εθνικής Πινακοθήκης και Γλυπτοθήκης καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επιλεγμένες εκθέσεις: 2017 «Schattenentblösster» / Elika Gallery / Αθήνα.2015 “Stealth” / 2013 «Ζήτημα Πίστης», γκαλερί Elika Αθήνα. 2010 «O Άνθρωπος είναι ένα νησί» / 2007 “Ens solum” / 2005 «Σχεδόν - μεταξύ» / 2003 «Υπόστασις Ι», γκαλερί a.antonopoulou.art, Αθήνα. 1999 “MEDLENT”, γκαλερί Επίκεντρο, Αθήνα. 1996 «Παράλληλες Εικόνες», γκαλερί Καλφαγιάν, Θεσσαλονίκη. 1995 «Οι σημειώσεις του Μαυροπίνακα – Καλειδοσκοπικές Εικόνες» / 1993 «Τρόπαια», Αίθουσα τέχνης Κρεωνίδης, Αθήνα / 1991 «Ανακατασκευές – Μετασκευές», γκαλερί Δώμα-Δεσμός, Αθήνα.

Pantelis Chandris was born in Athens in 1963. He studied painting at the School of Fine Arts. He has presented so far 13 solo exhibitions and has participated in many group exhibitions in Greece and abroad. In addition to his artistic activity, he teaches as Associate Professor at the ASFA. Among other distinctions in his work, he is awarded with the 1st Prize of Yannis & Zoe Spyropoulos Foundation in 1992 and in 2010 he is awarded the 1st Prize by AICA Hellas for his exhibition entitled "Ens Solum".

Experiencing constantly on extended uses of material and visual transformations, and having as a primary material the personal experience, Chandris deals with ephemeral, human nature, loss. He creates sections of works that hint and trace the meaning of man. They manage body as a space within which Is understood, the human state is traced and it finds its place in a complex world determined by randomness and fluidity. His works are in the collections of EMST. the National Gallery and Sculpture Gallery as well as private collections in Greece and abroad. Selected exhibitions: 2017 "Schattenentblösster" / Elika Gallery / Athens.2015 "Stealth" / 2013 "Credit Issue", Elika Gallery Athens. 2010 "Man is an island" / 2007 "Ens solum" / 2005 "Almost - between" / 2003 "Hypostasi I", a.antonopoulou.art gallery, Athens. 1999 "MEDLENT", Epicentro Gallery, Athens. 1996 "Parallel Images", Kalfayan Gallery, Thessaloniki. 1995 "The notes of the Blackboard - Kaleidoscopic Images" / 1993 "Tropea", Creonidis Art Gallery, Athens / 1991 "Reconstructions - Converters", Domas-Desmos Gallery, Athens. pantelischandris.blogspot.com Κώστας Χριστόπουλος Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1976. Σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1996-2002) και το 2008 ολοκλήρωσε το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών της ίδιας σχολής. Είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 2018 είναι Επίκουρος καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. Έχει πραγματοποιήσει τέσσερις ατομικές και έχει συμμετάσχει σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Είναι μέλος καλλιτεχνικών ομάδων, όπως η Ομάδα Φιλοπάππου (www.omadafilopappou.info) και της καλλιτεχνικής αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Lo&Behold (www.loandbehold.gr). Είναι συνιδρυτής της πλατφόρμας σύγχρονης τέχνης και λογοτεχνίας The Symptom Projects με έδρα την Άμφισσα (www.thesymptomprojects.gr) και από το 2006 αρθρογραφεί στον ημερήσιο και διαδικτυακό τύπο, συμμετέχοντας στη σύνταξη των «Αναγνώσεων» της Κυριακάτικης Αυγής. Έχει επιμεληθεί και συν επιμεληθεί ατομικές και ομαδικές εκθέσεις και από το 2018 είναι μέλος του Δ.Σ. της AICA Hellas.

Kostas Christopoulos was born in Athens in 1976. He studied painting and engraving at the Athens School of Fine Arts (19962002) and in 2008 he completed the Master of Fine Arts of the same school. He is a PhD candidate from the Department of Political Science of the School of Economics and Political Sciences of the Aristotle University of Thessaloniki. From 2018 he is an Assistant Professor at the Athens School of Fine Arts. He has performed four solo and has participated in several group exhibitions in Greece and abroad. She is a member of artistic groups such as the Philopappou Team (www.omadafilopappou. info) and the artistic urban non-profit company Lo & Behold (www.loandbehold.gr). He is co-founder of The Symptom Projects based in Amfissa (www.thesymptomprojects.gr) and since 2006 he has been writing on the daily and online press, participating in the writing of the "Readings" of Sunday's Dawn. He has taken care of and solved individual and group exhibitions and since 2018 he has been a member of the Board of Directors. of AICA Hellas. kostaschristopoulos.com

Αλέξανδρος Ψυχούλης Γεννήθηκε στο Βόλο το 1966 και σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Σήμερα είναι Καθηγητής «Τέχνης και Τεχνολογίας» στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το 1997 του απονέμεται το βραβείο Benesse για το έργο του Black Box με το οποίο συμμετέχει στην 47η Μπιενάλε της Βενετίας. Έχει πραγματοποιήσει πολλές ατομικές εκθέσεις μεταξύ των οποίων: Μια καλλιεργήσιμη έκσταση, a.antonopoulou.art (2017), Γιατί ποτέ δεν μπορούμε να μιλήσουμε σοβαρά, a.antonopoulou.art, Αθήνα (2014) Τα νύχια του Θεού, a.antonopoulou.art, Αθήνα (2012), Στον ίσκιο του AILANTHUS ALTISSIMA, Γκαλερί Ζήνα Αθανασιάδου, Θεσσαλονίκη (2010), Μίλα για τη ζωή σου σε υλικά χωρίς μνήμη, Lionheart, Βοστόνη (1999), Do you Want?, Cartwrigt Hall Art Gallery, Μπράντφορντ, Αγγλία (1998), Πουθενά δεν είναι αρκετά μακριά για να γλιτώσεις από τις εικόνες και τον πόνο που σου προκάλεσαν, Deitch Projects, Νέα Υόρκη (1998). Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό μεταξύ των οποίωνTHE LUMINOUS INTERVAL, Guggenheim Bilbao, Μπιλμπάο (2011), Διευρυμένες Οικολογίες /προσεγγίσεις σε μια εποχή κρίσης, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (2009), Διεμπειρίες, Ελλάδα 2008, “978” Space, Πεκίνο (2008), Σε ενεστώτα χρόνο, Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (2007), ON: THE CONTEMPORARY AND THE MODERN IN EUROPEAN AND JAPANESE CULTURE, Ιταλικό Ινστιτούτο, Τόκιο (2006), Διασχίζοντας τα όρια, Body Works, Δημοτικό Κέντρο Τεχνών, Λευκωσία (2004), Breakthrough! Ελλάδα 2004, Προοπτικές στη Σύγχρονη Τέχνη, Alcala, Μαδρίτη (2004).

Alexandros Psychoulis was born in Volos in 1966 and studied painting at the Athens School of Fine Arts. Today he is Professor of Art and Technology at the Department of Architecture at the University of Thessaly. In 1997 he was awarded the Benesse Award for his Black Box project with which he participates in the 47th Venice Biennale. He has presented several solo exhibitions including: A Cultivable Ecstasy, a.antonopoulou.art (2017), Why We Can Never Talk Seriously, a.antonopoulou.art, Athens (2014) The Nails of God, a.antonopoulou.art , Athens (2012), In the shadow of AILANTHUS ALTISSIMA, Zina Athanasiadou Gallery, Thessaloniki (2010), Lionheart, Boston (1999), Do you Want ?, Cartwrigt Hall Art Gallery, Bradford, England (1998), Nowhere is it far enough to escape from the images and the pain you caused, Deitch Projects, New York (1998). He has participated in many group exhibitions in Greece and abroad including: THE LUMINOUS INTERVAL, Guggenheim Bilbao, Bilbao (2011), Extended Ecologies / Approaches in a Crisis, National Museum of Contemporary Art, Athens, 2009, Interviews, "978" Space, Beijing (2008), At the present time, National Museum of Contemporary Art, Athens (2007), ON: THE CONTEMPORARY AND MODERN INTO EUROPEAN AND JAPANESE CULTURE, Italian Institute, , Body Works, Municipal Arts Center, Nicosia (2004), Breakthrough! Greece 2004, Perspectives on Contemporary Art, Alcala, Madrid (2004).

Αποστόλης Αρτινός

Eίναι συγγραφέας και επιμελητής εκθέσεων σύγχρονης τέχνης. Κυκλοφορούν τα παρακάτω βιβλία του: «Βίος ιδεόληπτος», «Τα γράμματα της Ντόρας», «Η ετεροτοπία της καλύβας», «Το συμβάν Lacan», «Στην άλλη όχθη της μέρας», «Αγαπημένη μου Lyda», «Η φυσική μοναξιά των λέξεων». Έχει επιμεληθεί επίσης τον συλλογικό τόμο «Η ελάχιστη δομή». Κείμενά του δημοσιεύει και στο προσωπικό του ιστολόγιο Λεξήματα: www.leximata. blogspot.gr

Apostolis Artinos is a writer and editor of contemporary art exhibitions. The following books are published: "Life of the Idea", "The Letters of Dora", "The Hunger Heterotopia", "The Lacan Event", "On the other side of the day", "My favorite Lyda" words ". He has also dealt with the collective volume "The Minimal Structure".

Texts also publishes on his personal blog entitled Leximata: www.leximata.blogspot.gr Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος Γεννήθηκε το 1978. Ολοκλήρωσε με έπαινο την Διδακτορική Διατριβή (PhD) με τίτλο: «Η Α-στοχία ως αναστοχαστικός μηχανισμός στη Σύγχρονη Εικαστική Πρακτική» στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (2016). Συμμετείχε στο Skowhegan School of Painting and Sculpture, ME, ΗΠΑ (2009). Αποφοίτησε με άριστα και τιμήθηκε με το Paula Rhodes Μemorial Award από το MFA του School of Visual Arts, Nέα Υόρκη, ΗΠΑ με υποτροφίες από τα Ιδρύματα Fulbright, Gerondelis και Αλέξανδρος Ωνάσης (2007-2009). Αποφοίτησε με άριστα από το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών (ΜΕΤ) της ΑΣΚΤ (2004-2006). Συμμετείχε στο πρόγραμμα Erasmus με υποτροφία του Ι.Κ.Υ στο Universidad de Barcelona, Βαρκελώνη, Ισπανία (20002001). Αποφοίτησε με άριστα από το 5ο εργαστήριο Ζωγραφικής, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ. (1998-2003). Από το 2001 έχει πραγματοποιήσει 8 ατομικές εκθέσεις (Gallery Batagianni, Ελληνοαμερικανική Ένωση, Elika Gallery στην Αθήνα, Tranzit.hu και Erika Deak Gallery στην Βουδαπέστη, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης ΚΜΣΤΘ, Nitra Gallery στην Θεσσαλονίκη) και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 75 διεθνείς ομαδικές εκθέσεις, residencies και project στην Ελλάδα και εξωτερικό. Το 2013 ήταν resident artist στο Flux Factory στην Νέα Υόρκη και στο USF residency program (AIR Verftet) στο Μπέργκεν της Νορβηγίας. Το 2013 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 16η Biennale Νέων Καλλιτεχνών της Ευρώπης και της Μεσογείου με τίτλο “Errors Allowed” στην Ανκόνα της Ιταλίας. Το 2014 συμμετείχε με ανάθεση στη Biennale Φωτογραφίας (Photobiennale) του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Έχει αποσπάσει επαίνους και αναθέσεις παραγωγής έργων σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, σε Ιδρύματα και Ινστιτούτα όπως το Morton Arboretum στο Lisle Illinois των ΗΠΑ, το Μουσείο Πολιτικής Αεροπορίας στην Αθήνα, το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, την εταιρία Miltech Hellas, το Goethe-Institute Θεσσαλονίκης κ.ά. Έργα του βρίσκονται σε πολλές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, Ελβετία, Λονδίνο και ΗΠΑ. Άρθρα, κριτικές και παρουσιάσεις του έργου του έχουν δημοσιευτεί σε δεκάδες ελληνικά, διεθνή και διαδικτυακά μέσα. Το 2017 εκλέχτηκε επίκουρος καθηγητής στο ΕΜΠ, Τμήμα Αρχιτεκτόνων. Zει και εργάζεται στην Αθήνα.

Theodoros Zafeiropoulos was born in 1978. He graduated from the School of Fine Arts, Aristotle University of Thessaloniki (19982003). He participated in the Erasmus program in the University of Barcelona (2001). He graduated from the MFA program of the School of Fine Arts in Athens (2004-2006). He graduated and was honored with the Paula Rhodes Memorial Award from the MFA program of the School of Visual Arts, New York USA as recipient of the Fulbright, Gerondelis & Al.Onassis Foundations scholarships (2007-2009). He participated in the Skowhegan School of Painting and Sculpture (2009). In 2016 he concluded his PhD dissertation in the School of Architecture, University of Thessaly. Since 2001 he has presented 8 solo shows and has participated in more than 75 international group shows, residencies, and projects in Greece, USA, and elsewhere. He received commissions to create site-specific installations in many institutions and Foundations including the Morton Arboretum in Lisle Illinois, USA, the Museum of Civil Aviation in Athens, Miltech Hellas, Gothe Intitute Thessaloniki and Museum of Photography in Thessaloniki. His artworks are part of many public and private collections in Greece, Switzerland, London, USA, and elsewhere. In 2013 he was resident artist in the Flux Factory in NYC and the USF residency program in Bergen, Norway. In 2013 he was selected to represent Greece in the 16th Biennale of European and Mediterranean Young Artists entitled Errors Allowed, in Ancona, Italy. In 2014 he participated in the Photo Biennale of the Thessaloniki Museum of Photography. In 2017 his project HomeLand presented as collateral event in the 18th Biennale of European and Mediterranean Young Artists entitled Home, Conflict, Dream, Failure in Tirana Albania. In 2017 he was elected as Assistant professor in NTUA, School of Architecture. He lives and works in Athens theodoroszafeiropoulos.com

Επιμέλεια: Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος Οργάνωση - Συντονισμός: Δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά Σχεδιασμός: Γιάννης Ισιδώρου Γραφιστική επιμέλεια: Έλση Γκαλιάτα Μετάφραση κειμένων: Κωνσταντίνος Ματσούκας Εκτύπωση καταλόγου και επικοινωνιακού υλικού: Γραφικές Τέχνες Κωστόπουλος Curated by Theodoros Zafeiropoulos Organization - Coordination: Dr. Evangelia Militsi-Kechagia Creative design by Yiannis Isidorou Graphic Design: Elsie Galiata Text translation: Konstantinos Matsoukas Print catalog and communication material: Graphic Arts Kostopoulos

Ευχαριστίες:

We would like to thank:

Την Δρ. Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά, Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και τον Δήμαρχο Δυτικής Μάνης Ιωάννη Μαραμπέα για την άμεση ανταπόκριση, την χρηματοδότηση και την συνδρομή τους στην υλοποίηση της πρότασής μας.

Dr. Evangelia Militsi-Kechagia, Director of the Ephorate of Antiquities of Messenia and the Mayor of West Mani, Mr. Ioannis Marambeas, for their immediate response, their funding and their contribution to the implementation of our proposal.

Το προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας για την πρόθυμη συνεργασία τους και ιδιαιτέρως τον αρχαιολόγο Μιχάλη Κάππα για την εξαιρετική ξενάγηση στα μνημεία της Καρδαμύλης και της Καστάνιας Μεσσηνίας, και τον σχεδιαστή Τάσο Παπαδόγκωνα για την γραφιστική επιμέλεια. Την Αθηνά Χριστοφίδου και τον Μάριο Μιχαηλίδη για την απλόχερη πρόσβαση σε επιστημονικά τεκμήρια και στο αρχείο της μελέτης που εκπόνησαν για την αποκατάσταση του Οχυρωματικού Οικισμού. Τον Σταύρο Γιαννακέα και την Φανή Πατριαρχέα, τον Γιώργο και την Μαρία Γιαννακέα, την οικογένεια Πονηρέα και τον Πέτρο Σπυρέα για την φιλοξενία και εστίαση των καλλιτεχνών.

The staff of the Ephorate of Antiquities of Messenia for their willingness to cooperate and especially the archaeologist Michalis Kappas for the excellent guided tour of the monuments of Kardamyli and Kastania in Messenia, and the designer Tassos Papadogkonas for the graphic editing.

Athena Christofidou and Marios Michailidis for the generous access to scientific papers and the archive of the study they have prepared for the restoration of the Fortification Settlement.

Stavros Giannakeas and Fani Patriarhea, Giorgos and Maria Giannakea, the Ponireas family and Petros Spyreas for the hospitality of the artists.

χορηγοί φιλοξενίας/hospitality sponsors