thoi bao toronto thu 7 2610-1

SATURDAY

ISSUE 2610

THE VIETNAMESE NEWSPAPER - www.THOIBAO.COM

THỨ 7 FEB 02 2019

R

PUB Agreement N0 40009120

THỜI BÁO KÍNH CHÚC QUÝ KHÁCH HÀNG QUÝ ĐỘC GIẢ MỘT NĂM MỚI

AN KHANG THÒNH VÖÔÏNG

CHUÙC MÖØNG NAÊM MÔÙI

Toronto thoibao.com

2

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

3

Toronto thoibao.com

4

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

MUÏC LUÏC ACCOUNTING - KẾ TOÁN

QUAÛNG CAÙO -

Nguyễn Mỹ Linh

41

Steven Hiền Trần

69

Sương Phan Tany Thanh Le Ly

John Nguyen

7

Johnny Phan-Vy Nguyễn

80

19

Keng Pham

19

51

Khánh Ly Trần

42

Kim Hoa Lưu

61

Mây V.Nguyễn-CPA,CA

21

TaxCare Luân Lê CPA

99

Thắng Đỗ

57

Lê Quốc Tuấn

8

Phong Thủy Gia Đạt La

51

Trần Diệu Trinh

62

Mark Tran

13

Phong Thủy Vi Diệu

106

ASTROLOGER - BÓI TOÁN

ATTORNEY AT LAW - LUẬT SƯ Huong Law Office

99

Lily Nguyễn Trần

72

Phan Tấn Thiện

35

Steven Le

91

Trương Tấn Hùng

17

AUTO BODY - GLASS - REPAIR 187 Weston Auto Repair

49

ACME Auto Centre

50

Active Green+Ross Auto

71

AMC Auto Mechanic

39

Highlight Auto Collision

27

Nhien Phat VN Auto

75

Omega Auto Body

39

Paul’s Auto Service

71

Rutherford Transmission

55

TACH Automotive

58

Vina Auto Repair

9

Trần Thiện

Mike Phan

97

Nancy Nguyễn-Thọ Lê

111

Vy To

14

Nguyễn Bá Thành

113

JEWELLERY - TIỆM VÀNG Alena Fine Jewellery

18

DT Jewellery

65

KC Kim Cuong

29

LEGAL - PHÁP LÝ Bond Legal Services Injury Claims Network

46 160

Lá Phong Immigration

57

Le Immigration

97

MONEY EXCH - CHTIỀN - NGOẠI THƯƠNG CIBC-Global Money Transfer 3 Kim Phượng Video

63

Mini Cash Mart

17

Sexy Nails

65

OPTICAL - MẮT KIẾNG

AUTO SALES - BÁN XE Northwest Lexus

77

Number 7 Honda

83

Ready Honda

37

BEAUTY SALON - TMV, UỐN TÓC Lăng Skin Care

13

Mỹ Hương Young & Beauty Spa

119

Trương Phát Tài (Tony)

95 103

DENTIST - NHA SĨ Hoàng Bảo-Châu Sophia

37

Lê Thế Nghị

1

Nguyễn Thanh Nhàn

1

Phạm Tiến Lộc

10

Phí Thịnh Long

1

Sharon Nguyễn

95

Tom Mạnh Nguyễn

61

Trần Công Minh

24

ABC Optical

45

BT Optical

47

Eye-Q Vision Fresh Eyes Optical TN Optical Vina Vision Optical You & Eye Optical

56 101 99 153 54

OPTOMETRIST - ĐO MẮT Chánh Ngô

87

Lý Gia Khương

45

Vũ Thuỳ Oanh

99

PHARMACY - NHÀ THUỐC TÂY J.C. Pharmacy

61

Lily Pharmacy

97

Nam Pharmacy

9

Pacific Pharmacy Miss.

55 17

Trần Hiếu Liêm

1

Wellcare Pharmacy I.D.A.

Trương Văn Bé

1

Văn Xuân Hội

31

PHYSIOTHERAPIST - TRỊ LIỆU V. LÝ

Võ Châu Bảo

1

EMPLOYMENT - TUYỂN NGƯỜI Connect Staffing Serv.

109

Explore Employment Agency 87

FINANCIAL - TÀI CHÁNH All Debt Solutions

59

Bế Minh Đức

61

Billy Triệu-Công Triệu Goldhar & Associates

21 105

Linh Nguyễn

91

Nancy Truong

51

Phong (Vincent) Su

67

Phượng Cao

1

Robert Huynh

12

Ted Ang-RBC Mortgage

25

Tommy Ly

69

Vicky Tan

42

Vy Nguyễn

81

FUNERAL - NHÀ QUÀN Mai Táng Quốc Tế-SCI

127 4

Hyatt Furniture Club

38

P & S Furniture

37

Paramount Furniture

55

Ulti - Matt Inc.

69

HEARING AIDS - TRỢ THÍNH 76

Trợ Thính Life Care Hearing 77

HERBALIST - ĐÔNG Y 57

Bài Viết Amida Life Acai Berry

104

Châm Cứu Đông Y

109

dShopping-SureMeal

160

Y Sĩ Lưu Bình

16

PRINTING - NHÀ IN Forever Printing & Signs

19

PRIVATE ANNOUNCEMENT TANG SỰ, HỶ SỰ C/P- “Lục Mỹ Chánh”

139

C/T- “Phú Văn Thịnh”

141

PUBLIC ANNOUNCEMENT THÔNG BÁO CĐ Chùa Huệ Quang-C/T Tết 2019

121

dShopping-All Products

102

dShopping-Bài Viết Haed FX

132

dShopping-LeSean Products 130 dShopping-Mủ Trôm Vĩnh 30

ĐNH TB 2019-Thông Báo 156

Green Furniture

Amida Life Man Of Iron

41 Orthotic Comfort Inc.

Hảo

FURNITURE - BÁN BÀN GHẾ

Lifetime Hearing Centre

Foot Specialist-Lương.T.Ái

45

INSURANCE - BẢO HIỂM Bành Ngọc Muội-Ampex

17

Đăng Nguyễn

45

Hoàng Nga

11

Jennifer Phương Nguyễn

31

Lợi Nguyễn - Allstate

29

Lynn (Phụng) Lâm

23

Melissa Huỳnh

115

ĐNH Thời Báo 2019

154

HNV-HCT 2019 Cảm Tạ

133

Phiếu Đặt Mua Báo Dài Hạn TB Tử Vi Niên Giám 2019

127 30

Tech Solutions

26

Tết Gala 2019

158

Thời Báo New Media

84

Thông Báo

75

UNO IP TV Box

32

Xuân Tình Yêu 2

136

REAL ESTATE - ĐỊA ỐC Andy Trần

35

Ann Vương

73

Brian Quang Lâm

79

Danny Huy Nguyễn

11

Dean Trần

33

Dzung Lily Trần

23

Đức Dũng Nguyễn

17

Hồ Trọng Bích

25

Hứa Tấn Khánh

49

Huỳnh Hữu Tỷ

93

Jason Ang

16

Jimmy Hoàng Lê

52

111

Nguyễn Viết Tốn

21

Phú Nguyễn

22

Quang Nguyễn

39

Sơn Nguyễn-Huy Nguyễn

15

Thanh Phạm

23

Tiến Nguyễn

9

Trans Asian

6

Việt Nguyễn

91

Wendy Uyên Lê

33

William Nguyễn

93

Zin Nguyễn

73

RESTAURANT-CAFE Bánh Cuốn Thanh Trúc

63

Bún Bò Huế

13

Chay Hoa Đăng

117

Cơm Phở Thế Kỷ

16

Cơm Tấm 168

36

Dynasty House Seafood

31

Xuân Kỷ Hợi

2019

Kính chúc

Hủ Tiếu Nam Vang Hồng Phát

69

Mama’s Tofu

41

Nhà Hàng Bò 7 Món

67

Phở Ao Sen

65

Phở Chay 88

119

Phở Con Bò

43

Phở Lam

63

Phở Linh

15

Phở Mì Việt Hoa

64

Phở Queen City

87

Phở Rùa Vàng - Miss.

25

Phở Tiến Phát

67

Phở Tiến Thành

11

Phở Vaughan

109

Phở Việt Express

75

Phở Việt Nam/Phở Toronto 129 Phở Weston

63

Phố Xưa

67

Picko Lime Cuisine

87

SERVICES - DỊCH VỤ Bus Tours Phục Vụ CĐ

93

Co-op Tiêu Dao

82

Dạy học:TTGD Hùng Vương 19 Van Group - Du Học

43

Viet Link Communication

20

Quý độc giả Thân chủ quảng cáo và các cộng tác viên Một năm mới an khang thịnh vượng, phúc lộc vô biên Một mùa xuân vui tươi và hạnh phúc Thời Báo

SIGNS - BẢNG HIỆU New Signs & Services

95

Signs2go.ca

71

SUPERMARKET - SIÊU THỊ Bến Thành

107

Btrust Supermarket

159

Nations Fresh Foods

131

Oceans Fresh Food

135

Pacific Market

157

SUPPLIER - ĐẠI LÝ CUNG CẤP Buffalo Cook Ware

49

Chả Lụa Long Phụng

2

Classique Beauty Supply

1

Jessica Nail Supplies

1

Monument Direct

127

Nina Nail Supplies

13

Nước Mắm Nhĩ Red Boat

82

Nurture Growth Bio Fertilizer 4 Pacific Range Hood

85

Piano Depot

20

Sakura Turbo Hood

89

TJ Home Medical Equipment 115

TAILOR - TEXTILE - NHÀ MAY Cash One Hour Cleaners

66

TRAVEL - DU LỊCH Advance Travel & Tours

29

Hai Van Travel

65

K & K Travel Agency

95

Trans Asian Travel

6

Transcontinent Travel

21

Vacances Univers

60

Vietnam Travel Centre

53

Vikit Tours

28

VIDEO STORE - TIỆM BĂNG Châu Video

66

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

5

Toronto thoibao.com

Sớ Táo quân

Mậu Tuất niên, lạp nguyệt, nhị thập tam nhật, Thời Báo Táo thần thượng Ngọc hoàng chi sớ.

(Bài sớ do Táo thần Thời Báo trình lên Ngọc Hoàng ngày 23 tháng chạp năm Mậu Tuất) Tấu văn chẳng phải tấu hài, Tấu trình vận nước bi ai khôn lường!

“Mênh mông một dải Đông dương Nước non quanh quất trông càng thêm đau!”(1) Bả “độc lập” dễ đâu đối phó Phận nước Đằng khốn khó trong ngoài!

Theo Tề, ngán Sở giở bài...

Ngoảnh sang với Sở, sợ oai của Tề (2) Trong, tham nhũng kéo bè lúc nhúc Ngoài, kẻ thù nước đục thả câu Biển ta chúng bảo “ao sau,” “Tàu –Ta” chúng bảo trước sau... một nhà!

Há chẳng biêt Sơn hà một cõi Chủ phương nam, dòng dõi Lạc Hồng. (3) Nhử mồi “Bốn Tốt” hư không “Chữ vàng 16” hóa đồng nát thôi! (4) Đông Nam Á tơi bời đối địch Kẻ liên hoành kẻ thích hợp tung.(5) Ngạc ngư mặc sức vẫy vùng Họp đi, họp lại, lời chung không thành (6)

6

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Được thể, chúng hoành hành khủng khiếp, Lệnh độc quyền uy hiếp khắp vùng!

Biển Đông là biển của chung Ai ai cấm chợ ngăn sông được nào?

Xem ra khó lránh ba đào Một năm sóng gió xôn xao tàu bè Mặc cho những giọng răn đe Mỹ, Âu lướt sóng tiện bề so găng. (7) Nhìn thế giới nhố nhăng muốn khóc Dất Xi-ri tang tóc bao lâu Triệu dân nếm cảnh dãi dầu Vì Nga,vì Mỹ, tìm câu trả lời?

Máu sông, xương chất cao rồi Phải chăng lang sói với người như nhau?(8) Nghĩ tới chuyện Âu châu mà ngán Nga tranh hùng, làm nản NATO Lại thêm phía Mỹ làm ngơ Mỹ rằng “chẳng dại mà vơ vào mình!” (9) Nơi nơi gặp chuyện bất bình Pháp quốc hỗn loạn biểu bình liên miên (10) Anh quốc xoay xở bao phen Huỷ chuyện Brexit hay nên nhập nhằng.(11) Riêng Hoa kỳ, quá căng nhiều mặt.

Nào bên trong thắt chặt di dân Xây tường biện pháp chắn ngăn, (12)

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

7

Toronto thoibao.com Nào là hạn nhập, nào tăng đuổi người!

Tự do đòi nơi nơi tôn trọng Tìm tự do, đất sống là cần Tại sao rào giậu, ngăn dân?

Tiếng đồn…Đất hứa tan dần hay sao? (13) Lại thêm thương mại ba đào, (14) Mỹ Hoa kịch chiến, lụy sao đủ đường Kẻ khoe kế hoạch khẩn trương, “Một vành đai một con đương” báo nguy! (15) Lo thì nhiều, chút chi hy vọng Mỹ và Triều nối mộng hòa bình (16) Chỉ mong xây giấc mộng lành Chỉ lo có kẻ rắp ranh cản đường!

Một năm qua chính trường Gia quốc, Nhìn chung chung, tiến bước không nhiều Dầu thô giá cả đổi chiều (17) Sinh dân lo lắng, trăm điều khó mang Giá nhà tiếp tục leo thang Nhập siêu, xuất giảm, việc làm không tăng Ngoại giao sóng dậy đất bằng (18) Gia-Hoa tình nghĩa còn chăng phen này!

Bốn phương phúc họa vần xoay.

Họa tăng, phúc giảm...ngày ngày điêu linh Thượng thiên sao mãi làm thinh Hẳn quen với thói bất minh cũng đành (19) Từ quan thần đả rắp ranh, Năm sau ai thảo phúc trình đệ lên!

Chú thích: 1-Hai câu trên mượn từ bài Á Tế Á mà có thuyết cho rằng do chí sĩ Tăng bạt hổ (1858-1906) sáng tác đầu thể kỷ XX. 2-Mượn ý thơ Hồ xuân Hương trong bài Vịnh vợ lẽ:

8

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Ðằng quốc xưa nay vốn nhỏ nhen Lại còn Tề Sở ép hai bên Ngoảnh mặt sang Tề, e Sở giận Quay đầu về Sở, sợ Tề ghen 3-Nhắc lại bài “Nam quốc sơn hà nam đế cư” của Lý thường Kiệt.

4- Đầu năm 1999, Tổng bí thư TQ là Giang trạch Dân đã đưa ra lời ngon ngọt dụ dỗ và Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam lúc đó Lê khả Phiêu đã bùi tai với phương châm 16 chữ “Ổn định lâu dài, hướng tới tương lai, láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện”. Đến năm 2002, người Trung Quốc lại nhử thêm mồi bằng một phương châm “mật ngọt chết ruồi” nữa, gọi là “4 tốt”: “Láng giềng tốt, Bạn bè tốt, Đồng chí tốt, Đối tác tốt”. Nhiều kẻ thiển cận, u mê, tham lợi tin là thực.

5-Hợp tung và Liên hoành là những kế sách đối chọi chống hoặc phù cường Tần thời Chiến quốc do các biện sĩ là Tô Tần và Trương Nghi đề xướng.

6-Nhiều cuộc họp của khối ASEAN (The Association of Southeast Asian Nations ) không đưa lại kết quả chung về chính sách đối phó với Trung quốc

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

9

Toronto thoibao.com

10

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

11

Toronto thoibao.com như cuộc họp gần nhất thứ 33 trong tháng 11, 2018 tại Singapore.

7-Trung quốc ngang nhiên tuyên bố chủ quyền ở Biển đông. Để bảo vệ tự do hàng hài và phản kháng ý đồ chiếm cứ biển Đông của Trung quốc, các cường quốc Âu- Mỹ -Á đã phái tàu chiến và phi cơ, cùng tập trận trong vùng biển tranh chấp.

2018 là năm đầy ắp sự kiện về Biển Đông đối với Việt Nam với các chuyến cập cảng dồn dập của chiến hạm các nước Mỹ, Anh, Pháp, Ấn, Úc, Nhật, Canada, New Zealand và Hàn Quốc. Cũng trong năm 2018, Mỹ liên tục thực thi các chiến dịch tự do hàng hải (theo Law of the Sea (LOS) Convention) ở Biển Đông dẫn đến những vụ chạm trán chưa từng thấy với hải quân Trung Quốc như chuyến đi của tàu khu trục Decatur đến Trường Sa vào tháng 9.

Về phía mình, Trung Quốc cũng có những bước leo thang lớn như lần đầu tiên đại triển khai hỏa tiễn, máy bay ném bom ra các đảo mà họ chiếm đóng ở Trường Sa và Hoàng Sa. 8-Mượn ý câu của Hobbes: “Người là chó sói đối với người” (Homo homini lupus.).

9-Chính sách “America First” được áp dụng dưới thời tổng thống Trump, xem ra Mỹ muốn từ chối vai trò cảnh sát quốc tế. Cây viết Ivan Danilov của hãng thông tấn Nga Sputnik cho rằng việc Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức phản đối vai trò “cảnh sát toàn cầu” của Mỹ (trong quan hệ quốc tế) có thể xem là sự kiện quan trọng nhất của năm 2018 vừa qua..

10-Cuộc biểu tình của nhóm “áo gilet vàng” (Gilets Jaunes) phản đối chính phủ Pháp vì để đất nước suy thoái, đã kéo dài tới tuần thứ 9 và gây hỗn loạn cho kinh tế và xã hội Pháp và nhất là tại thủ đô Paris. Phe “áo gilê vàng” Pháp ngày 29/12 tiếp tục có cuộc biểu tình ở thủ đô Paris khiến cảnh sát phải dùng hơi cay để giải tán đám đông.

11_Thủ tường May của Anh phải đối phó với biết bao phản đối của một số dân biểu hai đảng Bảo thủ và Lao động vì không giải quyết thỏa đang với khối Âu châu về việc Anh rời khỏi EU (BREXIT) 12-Tổng thống Trump nhất quyết thực hiện lời hứa khi tranh cử là xây bức tường giữa Mỹ và Mexico để ngăn chặn làn sóng di dân bất hợp phap đổ vào Mỹ. Từ đầu nhiệm kỳ, tổng thống Donald Trump tuyên bố nhất định hoàn thành bức tường biên giới (Border Wall hay Mexico–United States barrier ) cho dù bị nhiều người phản đối nhất là lưỡng viện quốc hội không thỏa thuận chi tiền lên tới 5,7 tỷ Mỹ kim cho công trình. Tranh chấp dẫn tới đóng cửa

12

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

chính phủ dài ngày kéo sang 2019.

13- Mỹ quốc vốn được nhiều người xưng tụng là đất hứa “Promised Land.”

Nhưng tới nay, liệu Mỹ còn giữ được “mỹ danh” này hay không?

14 và 15-Tại Hội nghị thượng đỉnh Bắc Kinh từ ngày 12-ngày 14 tháng 5 năm 2017 đưa ra dự án cơ sở hạ tầng liên lục địa “Một vành đai, Một con đường” (one belt, one road-nhất tuyến, nhất lộ) và sáng kiến “Made in China 2025” (中国制造 2025) đã công khai đe dọa quyền lợi và địa vị của Mỹ trên trường thế giới. Theo tờ New York Times Phó Tổng thống Mike Pence trong bài diễn văn đọc ngày 4-10-2018 về chính sách Mỹ đối với Trung quốc tại viện Hudson (Hudson Institute) đã gián tiếp tuyên bố cuộc chiến tranh thương mại với Trung quốc mở màn.

16- Tháng 6, 2018, Tổng thống Trump của Mỹ và chủ tịch Kim Jong –un của Bắc Hàn đã gặp nhau ở Singapore để bàn về kế hoạch giải trừ võ khí nguyên tử và tháo gỡ lệnh cấm vận. Kết quả chưa rõ và phải đợi cuộc gặp lần hai năm 2019.

17- Nguồn tin CBC ngày 15 tháng 10, 2018 cho biết giá dầu thô Canada tiếp tục suy thoái, gây ra tình trạng kinh tế bất ổn ở Alberta và Canada nói chung.

18-Mạnh Vãn Chu, còn được gọi là Sabrina Meng và Cathy Meng, là một giám đốc kinh doanh người Trung Quốc. Bà là phó chủ tịch hội đồng quản trị kiêm giám đốc tài chính của công ty tư nhân lớn nhất Trung Quốc, công ty viễn thông Huawei do cha là Nhậm Chính Phi lập. Bà này bị giới chức Canada bắt giữ hồi đầu tháng này ở Vancouver theo đề nghị của Mỹ về tội vi phạm luật cấm vận Iran của Mỹ và chờ lệnh dẫn độ sang Mỹ để ra tòa. Vụ bắt giữ Mạnh Vãn Chu khiến TQ tức giận, trả đũa, bắt hai công dân Canada đang ở Bắc Kinh. Bang giao Bắc kinh-Ottawa trở nên căng thẳng.

19-Trong bài Thiên vấn phú chí sĩ Phan Bội Châu (1867-1940) đã ngỏ ý trách Trời “già” bất minh: Tôi dám xin ông, Trả lời cho sáng!

Ngôi ông vẫn cao, Đức ông vẫn rạng.

Có lẽ ông quá già chăng nọ, gương nhật tinh hồ loạn thị phi, Những mong ông cải cách chóng cho, uy lôi điện phân minh hình thưởng. u

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

13

Toronto thoibao.com

Bạch Đằng Giang nhấn chìm xâm lược Hán-Nguyên

V

iệt nam, Minh châu trời Đông, là chân lý mọi người công nhận. Lại có bờ biển dài hàng ngàn cây số xoay mặt về phía đông, như mở rộng tấm lòng hòa đồng với thế giới bên ngoài. Nhưng đừng quên một mặt quan trọng khác: Việt nam có núi cao, rừng rậm, sông dài, đất đai phì nhiêu... không những đủ sức nuôi sống con Rồng cháu Lạc mà còn vô cùng hiểm trở giúp bảo vệ quốc gia dân tộc trước nạn ngoại xâm. Có những dòng sông tưới nước cam lồ giúp dân ta trường tồn như Hồng hà, Cửu long... và có những

14

con sông tuy không dài nhưng là huyết mạch, thành lũy, từ thế kỷ X đã góp công bao phen cản bước tiến của sói lang và nhận chìm những cánh quân xâm lược từ phương Bắc kéo xuống. Đó là Bạch Đằng Giang. Bạch Đằng Giang là dòng sông hùng tráng, hiểm trở mà tuyệt mỹ và cũng là con sông lịch sử đã tạo nguồn thơ vô cùng tận cho biết bao thế hệ thi nhân chân chính.

Chúng ta hãy đọc lại bài Bạch đằng hải khẩu để thấy lời hùng ca, của một kẻ sĩ suốt đời gắn liền với quê cha đất tổ bằng tâm huyết, phản

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

ảnh được cảnh sắc Bạch đằng: 白藤海口 朔風吹海氣凌凌， 輕起吟帆過白藤。 鱷斷鯨刳山曲曲， 戈沉戟折岸層層。 關河百二由天設， 豪傑功名此地曾。 往事回頭嗟已矣， 臨流撫影意難勝。

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

15

Toronto thoibao.com Phiên âm: Bạch Đằng hải khẩu Sóc phong xuy hải khí lăng lăng, Khinh khởi ngâm phàm quá Bạch Đằng.

Ngạc đoạn kình khoa sơn khúc khúc, Qua trầm kích chiết ngạn tằng tằng.

Quan hà bách nhị do thiên thiết, Hào kiệt công danh thử địa tằng.

Vãng sự hồi đầu ta dĩ hĩ, Lâm lưu phủ ảnh ý nan thăng.

Dịch nghĩa: Cửa biển lồng lộng, gió bấc thổi vù vù; Buồm thơ nhẹ lướt qua sông Bạch Đằng.

Nhìn núi từng khúc, như cá mập, cá sấu bị chặt từng đoạn, Nhìn bờ từng lớp, như giáo kích gươm đao bị gãy chìm.

Cảnh núi sông hiểm yếu, tạo ra cái thế “lấy ít địch nhiều”(bách nhị: hai người chống lại được hàng trăm người). Ðây là nơi hào kiệt từng lập nên công danh oanh liệt.

Việc xưa nghĩ lại, ôi tất cả đã qua rồi!

Tới đây viếng cảnh, tâm trạng bồi hồi. Được các tác giả Nguyễn Trãi toàn tập dịch thơ như sau: Khí biển hơi may thổi lạnh lùng Bạch đằng qua cửa nhẹ buồm dong Chòm chòm núi, kình ngư đứt đoạn Lớp lớp bờ, kiếm kích chất chồng Quan ải trăm, hai trời đặt hiểm Anh hùng sự nghiệp đất nên công Việc xưa ngoái lại, ôi rồi hết

16

Ngao ngán mò xem bóng giữa dòng.

Tác giả bài trên là Nguyễn Trãi (1380-1442) một đại anh hùng hào kiệt đã giúp Bình định vương Lê lợi đuổi giặc Minh sau mười năm gian khổ. Ông cũng là một ngôi sao rực sáng trên nền trời văn học cổ điển. Ông có hiệu là Ức Trai quê ở Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương), sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây). Cha là Nguyễn Phi Khanh, một học trò nghèo, học giỏi, đỗ thái học sinh (tiến sĩ). Mẹ là Trần Thị Thái, con Trần Nguyên Đán, một hoàng tộc đời Trần. Lên sáu tuổi, mất mẹ, lên mười tuổi, ông ngoại qua đời, ông về ở Nhị Khê, nơi cha dạy học. Năm hai mươi tuổi, năm 1400, ông đỗ thái học sinh và hai cha con cùng ra làm quan với nhà Hồ. Năm 1407, giặc Minh cướp nước ta Nguyễn Phi Khanh bị chúng đưa sang Trung Quốc. Nguyễn Trãi và một người em đi theo chăm sóc. Nghe lời cha khuyên, ông trở về, nhưng bị quân Minh bắt giữ. Sau đó, ông tìm theo Lê Lợi. Suốt mười năm chiến đấu, ông đã góp công lớn vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc.

Sau khi đuổi được giặc thù, Nguyễn Trãi từng giữ chức Nhập nội hành khiển kiêm Lại bộ thượng thư và tước Quan phục hầu, được đổi sang quốc tính. Nhưng là người thanh cao, phụng sự đất nước với bầu nhiệt huyết, ông cảm thấy không thích hợp với cuộc sống danh lợi, nghi kỵ, tranh đoạt trong triều đại mới nên muốn thoát vòng danh lợi.

Nhưng rồi xảy ra vụ án Lệ chi viên, ông bị án oan (âm mưu giết vua Lê Thái Tông) nên cùng gia đình bị tru di.Mãi tới thời Lê Thánh Tông, Nguyễn Trãi mới được minh oan (1464) phục hồi danh vị.

Tác phẩm của Nguyễn Trãi thất lạc khá nhiều sau

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

khi ông bị giết, người sau chỉ sưu tầm được một số bài thơ và những văn kiện liên quan tới lúc ông sát cánh cùng Bình định vương dùng ngòi bút để kháng Minh và xây dựng cơ đổ cho triều đại mới như Quân trung từ mệnh tập, Lam sơn thực lực và bài Bình Ngô đại cáo (1428).

Nhà thơ đã có dịp tới Bạch Đằng Giang và cảm khái trước chiến công của người xưa. Có thể bài này Nguyễn Trãi sau khi đã lập sự nghiệp nhưng nếm mùi cạnh tranh ghen ghét nơi cửa quyền nên chán nản lợi danh và có ý lui về Côn sơn sống nhàn lạc vui thú thiên nhiên. Nhưng qua đó, hào khí bậc anh hùng vẫn còn nơi ông, niềm tin vào cơ đồ bất diệt của dân tộc chưa hề nhòa nơi tim ông, nên toàn bài đã ngầm lột tả được niềm tự hào của tác giả trước những chiến công của các bậc tiền nhân còn ghi dấu tích nơi dòng nước mênh mông trước mặt. Đọc lại lịch sử, có thể hiểu tại sao Bạch Đằng Giang tạo nguồn tự hào và hy vọng của dân tộc Việt? Chính nơi đây ghi dấu thời kỳ thoát ách Bắc

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

17

Toronto thoibao.com

thuộc một ngàn năm, đồng thời xây dựng nền độc lập của nước ta sau chiến thắng quân thù của Ngô vương Quyền (năm 938). Đồng thời, cũng dòng sông này, đã tô đậm nét son trang sử hào hùng đời nhà Trần khi bình xong Nguyên Mông như vua Trần Nhân Tông tự hào: Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã Sơn hà thiên cổ điện kim âu (Trên nền xã tắc hai lần ngựa đá phải mệt nhọc, Nhưng núi sông nghìn đời được đặt vững như âu vàng.)

Cũng cần biết, Bạch Đằng là con sông lịch sử của Việt Nam thuộc tỉnh Quảng Yên (Bắc Việt) còn gọi là Bạch Đằng Giang hay sông Rừng, hiệu là sông Vân Cừ, là một con sông chảy giữa thị xã Quảng Yên và huyện Thủy Nguyên cách Vịnh Hạ long khoảng 40 km. Điểm đầu là phà Rừng - Hải Phòng (ranh giới Hải Phòng và Quảng Ninh). Điểm cuối là cửa Nam Triệu - Hải Phòng. Sông có chiều dài 32 km.

Các loại tàu thuyền có tải trọng 300-400 tấn

18

tham gia vận tải được cả hai mùa.

Sông Bạch Đằng là con đường thủy tốt nhất để đi vào Thăng Long từ miền nam Trung hoa, từ cửa sông Nam Triệu các thuyền đi vào sông Kinh Thầy, Sông Đuống, và cuối cùng vào sông Hồng sát Kinh đô Thăng long.

Cửa khẩu Bạch Đằng là một danh lam thắng cảnh, với núi cao sông rộng,địa thế rất hiểm yếu, gió bão thất thường… Ở đây có câu ca dao còn truyền tụng: Con ơi nhớ lấy lời cha Gió to, sóng cả chớ qua sông Rừng Đánh giặc thì đánh giữa sông Đừng đánh chỗ cạn mắc chông mà chìm!

Chính tại con sông oai danh này đã từng hai lần quân Việt đánh bại quân Trung Quốc xâm lược: Ngô Quyền (thế kỷ 10) phá quân Nam Hán, bắt sống thái tử Hoằng Thao, Trần Hưng Đạo (thế kỷ 13) đại thắng quân Nguyên, bắt được các tướng Ô Mã Nhi, Phan Tiệp, Tích Lệ... Đọc sử cũ, Bạch Đằng Giang được nhắc nhở nhiều nhất trong thơ văn cổ điển và hiện đại.

Sử của chúng ta nhắc nhiều tới các chiến thắng Bạch Đằng. Đại nam quốc sử diễn ca từng viết về chiến công của Ngô Quyền tiêu diệt quân Nam Hán: Hán sai thái tử Hoằng thao Đem quân ứng viện toan vào giúp công Bạch đằng một trận giao phong Hoằng thao lạc vía, Kiều công nộp đầu.

Chiến công này được Việt nam sử lược của Trần Trọng Kim ghi lại: “Kiểu công Tiện cho sang cầu cứu ở bên NamHán, Hán-chủ nhân dịp cho thái-tử là Hoằng Tháo

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

đưa quân đi trước, mình tự dẫn quân đi tiếp ứng.

Khi quân Hoằng Tháo vào gần đến sông Bạchđằng, thì bên này Ngô Quyền đã giết được Kiểu công Tiện (938), rồi một mặt truyền lệnh cho quânsĩ phải hết sức phòng bị, một mặt sai người lấy gỗ cặp sắt nhọn, cắm ngầm ở dưới lòng sông Bạch-đằng, xong rồi chờ đến lúc nước thủy-triều lên, cho quân ra khiêu chiến; quân Nam-Hán đuổi theo, đến lúc nước xuống, Ngô Quyền hồi quân đánh ập lại, quân Nam-hán thua chạy, bao nhiêu thuyền mắc vào cộc gỗ thủng-nát mất cả, người chết quá nửa. Hoằng Tháo bị Ngô Quyền bắt được, đem về giết đi.

Hán-chủ nghe tin ấy, khóc òa lên, rồi đem quân về Phiên-ngung, không dám sang quấy nhiễu nữa.

Ngô Quyền trong thì giết được nghịch-thần, báo thù cho chủ, ngoài thì phá được cường-địch, bảo toàn được nước, thật là một người trung-nghĩa lưu danh thiên cổ, mà cũng nhờ có tay Ngô Quyền, nước Nam ta mới cởi được ách Bắc-thuộc hơn một nghìn năm, và mở đường cho Đinh, Lê, Lý, Trần, về sau này được tự-chủ ở cõi Nam vậy.”

Ngoài ra có nghiên cứu cho biết Lê Đại Hành kháng Tống binh tại khúc sông này vào 981. Quân Tống do tướng Hầu Nhân Bảo và Lưu Trừng kéo sang nam thổ. Lê Hoàn được binh sĩ tôn lên làm vua khi vua Đinh bị gian thần sát hại, đã kéo quân ngự địch. Chiến sự diễn ra quyết liệt tại Chi lăng, Hầu Nhân Bảo lọt vào trận địa mai phục và bị giết. Còn tại Bạch đằng, vua Lê đã cho cắm cọc phòng bị. Nghe tin lục quân đã tan vỡ nên Lưu Trừng vội vã dẫn đám tàn quân tháo lui ra biển (Theo Đào Duy Anh trong Lịch sử Việt Nam).

Cũng trong thiên lịch sử ca, Lê Ngô Cát và

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

19

Toronto thoibao.com Phạm Đình Toái viết lại trang sử oai hùng của nhà Trần ghi trên sông Bạch Đằng (1284) khi Trần Hưng Đạo đại phá Nguyên binh: Giặc nguyên còn muốn báo đền Mượn đường hộ tống binh thuyền lại sang Bạch đằng một cõi chiến tràng Xương bày trắng đất, máu màng đỏ sông.

Sau khi danh tướng Trần Khánh Dư của ta cướp phá được thuyền luơng của địch, Sử gia Phạm văn Sơn trong Việt sử toàn thư đã viết lại sự kiện phản công của quân nhà Trần như sau: “Thượng Hoàng bàn với Hưng Đạo Vương thả một số tù binh về để Thoát Hoan và binh sĩ Mông tuyệt vọng. Đây là một đòn rất nặng đánh vào tinh thần của địch. Đúng như lời xét đoán, quân Nguyên nghe nói lương thảo khí giới bị phá hủy, ai nấy đều xôn xao và muốn trở về hết. Ý chí chiến đấu của họ sụp đổ trông thấy.

Còn Ô Mã Nhi ở Ải Vân Đồn trở về, chờ mãi không thấy thuyền lương liền đánh phá ở trại An Hưng rồi đóng giữ Vạn Kiếp.

Trần triều đến giờ phút này đã hiểu rõ ưu thế của mình và sự cùng quẫn của giặc. Sau trận cửa Lục, giặc thiếu ăn, đêm đến lại bị đột kích phá đồn.

Quân giặc thiếu ăn, thiếu ngủ, không còn thiết gì nữa ngoài việc chia nhau đi cướp bóc dân chúng... tổng quản là Giải Nhược Ngu bàn với Thoát Hoan: “Quân ta ở đây thành trì không có, khí trời nóng nực, các chỗ hiểm yếu đều mất, kho tàng cạn sạch, chi bằng hãy rút quân về rồi sẽ liệu kế khác”.

Thoát Hoan thấy quân ta mạnh cũng nản nói: “Đất thì nóng nực, khí trời ẩm thấp, lương thiếu quân mệt...” Tướng hiệu trong thủy quân bàn nên phá hủy thuyền bè rồi cùng nhau kéo bộ mà về. Thoát

20

Hoan toan nghe nhưng tả hữu cản ngăn nên việc này bỏ đi. Sau đó Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp được lệnh dẫn thủy quân theo đường Bạch Đằng giang, còn Trịnh Bằng Phi và Trương Quán làm hậu tập để hộ vệ cho y chạy theo đường bộ.

Trong lúc giặc lúng túng thì quân ta được Hưng Đạo Vương phân phối đi mai phục các ngả.

Mặt bộ, ngài cho đào các hầm hố đánh bẫy ngựa, quân phục kích, truy kích có nhiệm vụ cắt đường, phá cầu cống ở những lối giặc phải chạy qua. Mặt thủy, ngài cho đóng các cọc sắt ở thượng lưu sông Bạch Đằng trên phủ bè cỏ để đợi giặc (kế này được dùng đầu tiên do quân Ngô Quyền phá quân Nam Hán), cho Nguyễn Khoái phục binh ở đây chờ nước thủy triều lên thì ra khiêu chiến, dụ giặc qua chỗ đóng cọc, chờ khi nước thủy triều rút quay lại phản công.

Phạm Ngũ Lão và Nguyễn Chế Nghĩa phục kích ở cửa ải Nội Bàng (thuộc Lạng Sơn). Việc bố trí xong, Hưng Đạo Vương hô quân sĩ trỏ xuống Hóa Giang cùng thề: “Trận này không phá được giặc thề không trở lại khúc sông này nữa!”

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Sau lời quyết liệt này, quân ta kéo thẳng tới sông Bạch Đằng. Ngày mồng 7 tháng ba (1288) chu sư Mông Cổ rút đến Chúc Động. Quân ta đổ ra công kích bị tướng giặc Lưu Khuê đánh lui bắt được của ta 20 chiếc thuyền. Ngày hôm sau Ô Mã Nhi cùng tới nơi. Hai bên xô xát. Quân ta giả thua bỏ chạy. Giặc tung hết lực lượng đuổi theo. Bấy giờ, con nước rút xuống mau chóng. Nguyễn Khoái nhử giặc đi khỏi chỗ đóng cọc một quãng xa, rồi quay thuyền trở lại đánh kịch liệt. Quân của Hưng Đạo Vương tiếp đến. Giặc thấy ta mạnh quá rút lui tới khúc sông có cọc. Thuyền giặc mắc cọc chìm đắm hết. Trước thế nguy cập, Ô Mã Nhi phải cầm đầu toán tinh binh, ra nghênh chiến. Ngay lúc này, hai vua Trần cũng đến tung quân ngũ doanh ra bốn mặt. Ô Mã Nhi thấy nguy liền thu nhặt binh thuyền định chạy nhưng không kịp. Quân Nguyên chết vô kể, mặt sông đỏ ngầu máu giặc. Bốn trăm thuyền của địch bị ta tịch thu. Nội minh tự Đỗ Hành bắt được Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp và Tích Lệ Cơ Ngọc đem đến dâng Trần Thánh Tông. Ngài cho cùng ngồi, ôn tồn nói chuyện, niềm nở rót rượu mời uống. (Toàn thư quyển 5, tờ 54b).

Việc Truy Kích Thoát Hoan Thoát Hoan nghe tin th ủy quân tan vỡ hết, vội cùng bọn Trịnh Bằng Phi, A Bát Xích, Áo Lỗ Xích, Trương Quán và Trương Ngọc dùng đường bộ cấp tốc tháo lui. Đến cửa Nội Bàng, Phạm Ngũ Lão đổ ra đánh. Vạn hộ Trương Quán với ba nghìn quân cố sống chết đánh để mở lối cho Thoát Hoan qua cửa ải. Trong dịp này, Trương Quán tử trận. Giặc nghe nói quân ta đông như kiến từ ải Nữ Nhi đến núi Khưu Cấp và Đằng giang trên một trăm dặm càng hoảng sợ.

Phía sau lại có quân đuổi theo…Trương Ngọc,

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

21

Toronto thoibao.com A Bát xích chết tại trận...Nhờ Trịnh bằng Phi hêt lòng hộ vệ nên Thoát hoan mới thoát được về châu Tư Minh.”

Hiện ở khu vực cửa sông Bạch Đằng có ba ngôi đền thờ ba vị anh hùng, trước hết là đình Hàng Kênh (Lê Chân, Hải Phòng) thờ Ngô Quyền, đền Vua Lê Đại Hành ở thị trấn Minh Đức (Thủy Nguyên, Hải Phòng) và đền Trần Hưng Đạo ở xã Yên Giang, (Quảng Yên), Bạch Đằng Giang và chiến thăng kháng quân xâm lược từ Bắc Đình đã gây nguồn cảm hứng cho các thi nhân cổ điển cũng như hiện đại: Trương Hán Siêu (?-1354) danh nho, hiển hoạn đời Trần có bài phú tên là Bạch Đằng Giang phú: Trương Hàn Siêu tự là Thăng phủ ngưởi làng Phúc thành, huyện Yên ninh, lộ Trường Yên (Ninh Bình ngày nay) là một nho sĩ và cây bút thành danh đời Trần. Không những là môn khách của Hưng đạo vương Trần quốc Tuấn. Có công chống giặc Nguyên mà làm quan trải qua ba triều Anh tông, Minh tông và Dụ Tông được thăng lên chức Hành Khiển dưới thời Trần Anh tông, rồi lên tới chức Tả gián nghị đại phu, Tham tri chính sự vào năm 1351. Ông cũng được giao cho cầm quân đánh dẹp phía nam và trấn thủ Hóa châu. Năm 1354 dưới thời Dụ Tông, ông qua đời tại chức vào năm 1354 và được phong Thái Bảo. Không những là trọng thần của nhà Trần, Trương Hán Siêu còn là một cây viết nổi danh, từng cùng Nguyễn trung Ngạn soạn Hình luật thư và Hoàng triều đại điển. Ông còn là một nhà thơ nổi tiếng với nhiều vần thơ phản ánh tính phóng khoáng và tư tưởng uyên thâm. Nổi danh nhất là bài Bạch Đằng Giang phú.

Bạch Đằng Giang phú là một bài phú theo lối

22

lưu thủy, gồm 35 liên và hai bài ca. Tác gia qua chơi sông Bạch Đằng đã sáng tác bài phú nay để tả cảnh hùng vĩ của con sông lịch sử và nhân đó ca ngợi chiến công phá giác của tiền nhân, nơi Ngô vương quyền đại phá Hoằng Thao và Trần hưng đạo chôn vùi xác Nguyên binh. Bài phú này về mặt hình thức không thua gì hai bài phú Tiền và Hậu Xích bích của Tô Đông Pha đời Tống. Còn về nội dung thì cảm hứng sâu sắc hơn, chân thực hơn thứ văn chương hoài cổ đời Tống. Những vần phú sau đây, vốn viết bằng Hán văn nhưng được học giả Đông Châu của tờ Nam phong dịch ra quốc văn, đã chứng tỏ điều trên.

Trước hết tác giả cho biết xuất xứ cuộc phiếm du và phong cảnh và phế tích của nơi chiến trường cũ: ...Học Tử Trường chừ thú tiêu diêu Qua cửa Ðại Than Ngược bến Ðông Triều Ðến sông Bạch đằng Rong chơi mái chèo Bát ngát sóng kình muôn dặm Bập bềnh đuôi trĩ liền nhau Nước trời: một sắc Phong cảnh: ba thu Ngàn lau xào xạc Bến lách đìu hiu Sông chìm giáo gãy Gò đầy xương khô Buồn vì cảnh thảm Ðứng lặng giờ lâu Thương nỗi anh hùng đâu vắng tá?

Tiếc thay dấu vết luống còn lưu!

Kế tiếp, ông kể chuyện tiếp xúc với dân cư trong miền và gián tiếp thuật lại chiến tích kháng xâm

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

lược của triều đại ta: Bên sông, bô lão hỏi ta sở cầu Có kẻ gậy lê chống trước Có người thuyền nhẹ bơi sau Vái ta mà thưa rằng: - Ðây là chiến địa buổi Trùng Hưng Nhị thánh bắt Ô Mã Cũng là bãi đất xưa Ngô Chúa phá Hoằng Thao Ðương khi ấy: Thuyền bè muôn đội Tinh kỳ phấp phới Tì hổ ba quân Gíao gươm sáng chói Trận đánh thư hùng chửa phân Chiến lũy Bắc Nam chống đối ánh nhật nguyệt chừ phải mờ Bầu trời đất chừ sắp đổi Kìa! Tất Liệt thế cường Lưu Cung chước dối Những tưởng gieo roi một lần Quét sạch Nam bang bốn cõi Thế nhưng:

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

23

Toronto thoibao.com Trời cũng chiều người Hung đồ hết lối Khác nào như khi xưa : Trận Xích Bích, quân Tào Tháo tan tác tro bay Trận Hợp Phì, giặc Bồ Kiên hòan tòan chết rụi Ðến nay nước sông tuy chảy hòai Mà nhục quân thù khôn rửa nổi Tái tạo công lao Nghìn thu ca ngợi Từ chiến thắng ca tụng công đức của vua Trần và tố cáo dã tâm của loài lang sói: Rồi vừa đi vừa ca rằng: Sông Ðằng một dãi dài ghê Luồng to sóng lớn tuôn về bể Ðông Những người bất nghĩa tiêu vong Nghìn thu chỉ có anh hùng lưu danh Khách cũng nối tiếp mà ca rằng: Anh minh hai vị thánh quân Sông đây rửa sạch mấy lần giáp binh Giặc tan, muôn thuở thanh bình Bởi đâu đất hiểm, cốt mình đức cao.

Sau Trương Hán Siêu, Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Tùng thiện vương...còn hàng chục trang ca tụng chiến thắng Bạch Đằng. Nguồn thi hứng còn kéo dài tới tận phong trào thơ mới trước 1945.

Một nhà thơ mới, nữ sĩ Ngân Giang (1916-2002) đã dùng chữ thép xây dựng lại một cuộc đọ sức máu đổ thịt rơi, vô cùng hung hiểm và kinh hoàng, trên một chiến trường bao la bát ngát mà chiến thắng thuộc về ta: Bạch Đằng Giang! Bạch Đằng Giang!

Máu đỏ quân thù bao giờ tan?

Kể chi ngựa đá hai lần nhọc Đây sóng reo vang khúc khải hoàn

24

Thuyền giặc liền san sát Quân ta dáng hiên ngang Ngọn triều lên cuồn cuộn Khói sóng tỏa mênh mang…

Nào chiến thuyền của Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp Nào thủy đội của thái tử Thoát hoan Cái uy phong đoàn viễn chinh phương Bắc Toan trốn ngọn cờ Nam Ngọn cờ Nam! Ngọn cờ Nam! Phơi phới dâng lên màu huy hoàng Phơi phới trăm nghìn con sóng bạc Thét to trời đất muôn tiếng vang Phơi phới trăm nghìn miệng anh dũng Hô chung lời nói của giang sơn Phơi phới trăm ngàn lòng chiến sĩ Say chung uy võ Hưng Đạo Vương Đây không có ngọn lửa đốt giặc Cũng không cần đàn gió đông nam Mà nước triều một rút Thuyền gịặc ngổn ngang Chiều tà đổ bóng hoàng hôn xuống Sóng bạc pha màu máu đỏ loang…

Thái bình diên yến nâng ly ngọc Thăng long ba ngày rượu ngự ban Quân ta say vỗ gươm mà hát Hát rằng: “vạn cổ thử giang sơn” Biển dâu lịch sử bao nhiêu độ Mà vẫn còn đây Bạch Đằng Giang Buông chèo du khách nhìn sông nước Có nhớ ngày xưa Hưng đạo Vương…

Một thi nhân khác, Vũ Hoàng Chương (19161976) đã dùng nhiệt tâm và tài gấm hoa, nâng ngày chiến thắng sông Bạch đằng của Trần Hưng Đạo thành một ngày kỷ niệm, một lễ hội vĩ đại của dân

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

tộc ta mở ra hàng năm: Ấy ai qua chốn giang biên Khói đầy khoang giấc sầu miên lạnh lùng Tiếng kình vang đợt sóng rung Có nghe chăng có thẹn thùng người xưa?

Riêng ai nước cũ mây mờ “Thái Bình Diên Yến” câu thơ lệ nhòa Tháng giêng kỷ niệm Đống Đa Sông Đằng kỷ niệm tháng ba mấy lần? Đầu mùa xuân, cuối mùa xuân Cánh tay Đế Nguyễn, Vương Trần nào ai?

Duyên Giang một giải, Lau cũng phất cờ Mùa xuân gần cuối Vẩn sóng bay hoa Ngang trời động sấm tháng ba, Dọc sông chớp giật, sáng lòa gươm đao…

Cũng nơi đây Bạch Đằng Giang một khúc, Ngô Vương từng chém Hoằng Thao Gió mây thôi thúc Quằn quại ba đào Chợt tưởng niệm máu càng sôi sục, Tinh thần quyết thắng bốc lên cao.

Thế phản công làm giặc dữ nôn nao Chúng hoảng hốt vội thu quân về thượng lưu sông Bạch, Nhưng số phận Hung nô, người phương Nam đã vạch, Hỡi ơi, bằng giáo sắt cắm ngang sông Đáy trường giang là cả một bàn chông Nằm đợi sẵn khi thủy triều xuống thấp Đào thuyền giặc lui qua bị xô nghiêng, lật sấp Bị xé ra từng mảng vỡ tan thây…

Ngày nay nhớ tới chiến thắng Bạch Đằng Giang,

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

25

Toronto thoibao.com

26

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

27

Toronto thoibao.com không ai không để lòng tri ân những chiến sĩ đã hy sinh bảo vệ tổ quốc .

Ta hãy nghe nhà thơ Đằng Phương (1924-1990) trong tập Hồn Việt từ 1943 đã khắc lại những nét son của bao anh hùng vô danh trong bài Chiến sĩ triều Trần: Oanh liệt thay cho những người chiến sĩ Của triều Trần, dũng cảm lại kiên gan Đã bao lần lấy máu giữ giang sơn Đem chiến thắng huy hoàng về Đất Việt!…

Chống Mông Cổ đã đạp bằng đất Tống

Nhà thơ Đằng Phương (1924-1990)

28

Và quyết lòng thôn tính Việt Nam ta Mang binh hùng, tướng mạnh, dấy can qua Năm mươi vạn tràn qua như núi đổ Người chiến sĩ của triều Trần hăm hở Quyết ra tài phá lỗ lập kỳ công Tuốt gươm thiêng, thề nguyện giữ non sông Tôi với chúa tạc lòng câu Sát Đát.

Sau 1954, nhạc điệu hào hùng chống sài lang Bắc phương được nhà thơ Đinh Hùng (1920-1967) trỗi lên trong bài anh hùng ca Chiến sĩ áo chàm: Hỡi những chiến binh áo chàm hùng vĩ !

Những bàn chân hài xảo có mây vương Những cặp mắt đọng trời xanh huyền bí Những hàng mi rung sao biếc canh trường Nhưng vầng trán hoang sơ bên lửa rừng in vầng trăng xế Hơi thở chìm sâu cơn gió quật cường Ôi sức mạnh thần kỳ Giao Châu linh địa!

Mảnh hồn rừng mở rộng cánh trầm hương.

Từ đêm ấy Từ đêm con sông rừng trườn mình thức giấc Vầng trăng rừng nép mặt bàng hoàng Cơn gió chuyển tiếng cồng rạo rực Hồn Vạn Kiếp mênh mang lời ai thúc giục Lời hịch truyền kết hợp non sông Từ buổi Diên Hồng Đồng tâm thệ ước Còn nhớ câu “Quyết chiến” đã hô vang Quân với dân thà chết đánh không hàng!

Lòng bô lão, tráng niên hòa một mối Chữ “Sát Đát” khắc cả vào đá núi Và hằn trên muôn vạn cánh tay hùng.

Ngày nay ngoại thù còn đó, giang sơn còn ngả nghiêng. Đừng vì mải mê ngủ vùi trên “du tiên

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

chẩm” làm bằng chiêu bài xảo trá “bốn tốt” và “16 chữ vàng” mà quên lời khuyên của chí sĩ Dương Bá Trạc (1884-1944) khi ông qua Bạch Đằng Giang: Một dòng ra bể nước mênh mông.

Sông Bạch Đằng đây có phải không? Đánh Hán năm nao thuyền giáp trận, Bình Hồ nơi đó đã ghi công.

Sóng dồn lớp lớp làn tên bắn, Gió thổi ào ào tiếng trống rung.

Ngô chúa Trần vương đâu vắng hết, Ngùi ngùi hiu quạnh cả non sông.

Mau sớm thức tỉnh và nên đọc lại kịch Ải Bắc (1950). Tác giả, nhà thơ Thao Thao (1909-1994), đã kể lại hùng khí tận sao ngưu sao đẩu của vua tôi Nhà Trần trong Hội nghị Diên hồng. Khi nhà vua, Trần Nhân Tông hỏi các bô lão trong hội nghị: Hỡi các người! Ta trưng cầu ý kiến Hỡi các người! Nên hòa hay nên chiến?

Thì dân chúng đồng thanh đáp lại: Nên chiến! Nên chiến! Chiến đến kỳ cùng Tiếng reo hò rung chuyển điện Diên Hồng!

HOÀNG YÊN LƯU

Tài liệu tham khảo: -Đại nam quốc sử diễn ca (bản của Hoàng Xuân Hãn) -Việt nam sử lược (Trần Trọng Kim) -Lịch sử Việt nam (Đào Duy Anh) -Việt sử toàn thư (Phạm văn Sơn) -Quốc văn trích diễm (Dương quảng Hàm), Nguyễn Trãi toàn tập (NXB Khoa học xã hội 1976), Ức trai thi tập (bản dịch tiếng Anh của Lê Cao Phan)...

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

29

Toronto thoibao.com

30

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

31

Toronto thoibao.com

32

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

33

Toronto thoibao.com

Nhà thơ nhà văn ăn

B

à con mình nhận xét rất xác đáng là: “Nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhà giáo cộng lại thành nhà nghèo”.

Quả có vậy!

(Sở dĩ có ông nhà giáo chen vô mấy nhà nầy vì nhà văn, nhà thơ, nhà báo thường là nghề tay trái; còn nghề tay mặt cũng đi bán chữ là nhà giáo đó thôi.)

Nhân dịp xuân về, chúng ta thử đốt lò hương cũ, tìm lại bóng hình xưa để xem mấy “nhà” nầy hồi xưa ăn Tết ra làm sao?

Trước hết là nhà thơ Trần Tế Xương! Ông sanh ngày mùng 5, tháng Chín, năm 1870. Còn gọi là Tú Xương vì ông thi7 Tú tài 9 lần mới đậu… thi Cử nhân tới 5 lần đều rớt cả nên không được làm quan.

(Thời nào cũng vậy thực dân Pháp hay Cộng sản làm quan mới có đường tương chao mà chấm mút chớ!)

Nhà thơ Tú Xương bất đắc chí, hay tức cảnh sinh tình làm thơ, nhứt vào dịp xuân về, Tết đến. Mà bài nào cũng chua với chát.

Nhưng cái may mắn nhứt trong đời nhà thơ (không phải ai cũng có được kể cả tui) là có một người vợ “Quanh năm buôn bán ở mom sông. Nuôi đủ năm con với một chồng!” Bù lại là lòng biết ơn vợ, nhà thơ làm xong một bài dán trên gốc cột: “Hỏi mẹ mày rằng dốt hay hay?” “Thưa rằng hay thật là hay!”

Rồi ông cười khè khè tiếp ngay: “Chẳng hay sao lại đỗ ngay tú tài?!”

Người vợ cũng là một độc giả hiểu thơ Tú Xương đâu thua gì nhận xét của Tản Đà, nhà thơ nổi tiếng “ngông” của giao thời cũ mới: “Trong những thi sĩ tiền bối, tôi khâm phục nhất Tú Xương”.

Rồi Nguyễn Khuyến, lớn hơn Tú Xương tới 35 tuổi, nhưng lại mất sau ông 2 năm, khi nghe tin nhà thơ từ

34

giã cõi đời vào ngày thứ Ba, ngày 29, tháng Giêng, năm 1907, nhằm ngày 16, tháng Chạp, năm Bính Ngọ, nghĩa là còn 2 tuần nữa tới Tết ta, chỉ mới 37 tuổi, cảm thán rằng: “Kìa ai chín suối Xương không nát. Có lẽ nghìn thu tiếng vẫn còn.”

Thơ Tú Xương thâm trầm, ý nhị, hay là khỏi phải bàn cãi rồi! Như trong bài thơ “Năm mới”: “Khéo báo nhau rằng mới với me. Bảo nhau rằng cũ, chẳng ai nghe. Khăn là bác nọ to tầy rế. Váy lĩnh cô kia quét sạch hè. Công đức tu hành, sư cô lọng. Xu hào rủng rỉnh, Mán ngồi xe. Phong lưu rất mực ba ngày tết. Kiết cú như ta cũng rượu chè”.

Nhà thơ xứ Bắc nầy nghèo kiết xác, mà nói kiểu trong Nam là nghèo mạt rệp; nên Tú Xương chua chát rằng tiền mình cũng có nhưng chưa lĩnh, rượu cúc đã “ó đơ” (order) rồi mà hàng rượu làm biếng chưa “delivery”.

Rồi trà rồi bánh mứt đủ cả…

Nhưng kết luận là thôi đành để Tết khác hẳng ăn.

“Anh em đừng nghĩ Tết tôi nghèo.

Tiền bạc trong kho chửa lĩnh tiêu Rượu cúc nhắn đem, hàng biếng quẩy. Trà sen mượn hỏi giá còn kiêu Bánh đường sắp gói e mồm chảy.

Giò lụa toan làm sợ nắng thiu Thôi thế thì thôi đành Tết khác.

Anh em đừng nghĩ Tết tôi nghèo”.

Nhưng tại sao những nhà thơ nước ta ông nào cũng nghèo hết ráo? Vì thơ bán có ai mua đâu mà có tiền!

Tản Đà làm thơ còn tính đem lên bán cho ông Trời nữa là. Đó là một lẽ nhưng lẽ thứ hai là có đồng nào mấy ông nhà thơ xào đồng nấy. Có nhiều xài nhiều; có ít xài ít.

Xài cho mình rồi chia cho bạn văn, bạn thơ của mình nữa.

Giai thoại ghi lại là: Tết Giáp Tuất 1934, tờ Đông Pháp thời báo của ông Diệp Văn Kỳ ở Sài Gòn làm xong số

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Tết !

Tết; thợ thầy, nhà văn, nhà thơ, cộng tác thường xuyên, có tên trong Ban Biên Tập, được lãnh thêm một tháng lương thứ 13.

A lê hấp! Tản Đà đã xài sạch sành sanh, xài sạch bách! Hình như để tiền trong túi bị tiền cắn làm cho ngứa ngáy sao đó.

(Tui cũng vậy! Em yêu của tui thừa biết tâm tính các nhà văn, nhà thơ, nên có chút đỉnh tiền nhuận bút là em yêu tình nguyện giữ hết hè.)

Tết đến nơi, không còn một cắc, nên Tản Đà hỏi mượn tiền ông Chủ báo. Diệp Văn Kỳ cũng thông cảm, bèn lì xì cho tiên sinh thêm 5 đồng.

Tản Đà ra Bưu Điện gởi cho ông Ngô Tất Tố, là bạn văn (chắc cũng nghèo mạt như ông) 3 đồng ăn Tết.

Rủ bạn thơ Tùng Lâm mướn xe “xịn” chạy vòng vòng Sài gòn chơi cho nó oách hết 1 đồng. Còn 1 đồng, lấy 2 cắc mua rượu khề khà trước.

Còn 8 cắc, nhờ Tùng Lâm đi mua một hũ rượu Mai Quế Lộ và một con gà mái tơ luộc làm mồi nhắm cho ba bữa Tết.

Trên đường về, qua một sòng bầu cua, thấy một đám đánh lộn, Tùng Lâm đứng lại xem. Mã tà ùa tới, còi tu huýt inh ỏi, cả bọn lên xe cây về bót trong đó có nhà thơ Tùng Lâm.

Sáng hôm sau, mùng Một, ông Cò thương tình Tết nhứt, nên ra lịnh thả cả bọn ra.

Mã tà vào thấy nhà thơ Tùng Lâm còn quá xỉn, nằm ì ra đất, bên cạnh mớ xương gà và cái hũ rượu cạn queo.

Về đến nhà thì Tản Đà đêm qua chờ hoài hổng thấy bạn về, nên “quất” hết 2 cắc rượu đế, xỉn ngủ mê man tàng tịch, giờ chưa dậy.

Tùng Lâm ứng khẩu 4 câu thơ để biện minh cái lỗi không phải của mình: “Cao hứng vì yêu bác Tản Đà.

Một chai Quế Lộ, một con gà. Suốt

đêm trừ tịch nằm trong bót. Nhớ lại buồn cười lúc tỉnh ra!”

Nhắc đến Tản Đà là chúng ta lại nhớ tới Nguyễn Vỹ. Ông nầy nhiều nhà lắm. Nào là nhà thơ, nhà báo, nhà biên khảo… Có lúc nghèo mạt và cũng có lúc giàu sụ.

Nghèo là lúc Nguyễn Vỹ làm báo ở Hà Nội. Tết đến không một xu dính túi, bèn viết thơ mượn ông Nhất Linh cũng 5 đồng bạc. Cho dù hai người chỉ nghe tiếng nhưng chưa biết nhau lắm. Cái ngạc nhiên là ông Nhất Linh Nguyễn Tường Tam cũng gởi cho. Ông Tản Đà gởi cho ông Ngô Tất Tố 3 đồng thì Nguyễn Vỹ cũng cho nhà văn Trương Tửu 3 đồng để ăn Tết.

Sau nầy vô Sài gòn làm ăn khấm khá, Nguyễn Vỹ có trả 5 đồng lại cho nhà văn Nhất Linh. Ông Nguyễn Tường Tam lại chơi ngon, dắt Nguyễn Vỹ đi nhậu hết để kỷ niệm một giai thoại.

Vậy là các nhà thơ, nhà văn của chúng ta đều nghèo đói như nhau cả; nhưng có chút đỉnh là chia sẻ với bạn văn nghệ của mình, lá rách đùm lá nát.

Nguyễn Vỹ chuyên làm báo và chuyên đi ở tù. Tù thời thực dân Pháp đến phát xít Nhựt. Mãi đến sau khi vào Nam, ra tạp chí bán nguyệt san Phổ thông rất ăn khách, xuất bản hàng tuần lên tới 25 ngàn ấn bản. Rồi tuần báo Bông Lúa, Tuần báo thiếu nhi Thằng Bờm bán rất chạy… nên ông Nguyễn Vỹ “thoát nghèo”, tiền bạc rủng rỉnh, cư xử hào phóng với bạn văn chương; có lẽ vì nhớ thuở xưa thân sơ thất sở mới bắt đầu vào nghề viết báo giống mình hay chăng?

Nguyễn Vỹ viết đủ thể loại từ thơ tới văn và biên khảo. Nhưng bài thơ “Gửi Trương Tửu” mới thực là kiệt tác.

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

35

Toronto thoibao.com “…Dạo ấy chúng mình nghèo xơ xác.

Mà vẫn coi tiền như cỏ rác. Kiếm được đồng nào đem tiêu hoang. Rủ nhau chè chén nói huênh hoang. Xáo lộn văn chương với chả cá. Chửi Ðông, chửi Tây, chửi tất cả. Rồi ngủ một đêm mộng với mê. Sáng dậy nhìn nhau cười hê hê! …Bây giờ thời thế vẫn thấy khó.

Nhà văn An-nam khổ như chó! Mỗi lần cầm bút viết văn chương. Nhìn đàn chó đói gặm trơ xương. Rồi nhìn chúng mình hì hục viết. Suốt mấy năm trời kiết vẫn kiết!...”

Sau khi tuần báo Phụ nữ Hà Nội đăng bài thơ, Nguyễn Vỹ thuật lại là: “Một buổi chiều, tôi đến chơi ở tòa báo, ngõ Hội Vũ, bỗng thi sĩ Tản Đà từ ngoài bước vào. Một chiếc khăn đóng đã mòn viền, đáng lẽ đội trên đầu ông lại đeo tòn teng trong cánh tay. Vẫn chiếc áo lương thâm cũ giống chiếc áo mà tôi đã thấy ông mặc năm năm trước. Ông hỏi: “Có ông Nguyễn Vỹ ở tòa báo không?”

Cô bạn thơ ký Tòa soạn liền cười, chỉ tôi: “Thưa cụ, Nguyễn Vỹ đây ạ!” Ông ngạc nhiên ngó tôi: (chắc còn nhóc quá) “Ông muốn đi chơi với tôi không? Ông có rảnh không?”“Dạ thưa cụ, cháu rảnh ạ!” Ông đưa tôi đến nhà ở ấp Thái Hà. Ông lấy chai rượu ra và hai cái cốc, bảo một chú bé chạy đi mua hai gói lạc rang (đậu phộng) để làm mồi nhắm.

36

“Tôi thích bài thơ “Gởi Trương Tửu” của ông, nên mời ông uống rượu. Trương Tửu là ai? Ông ấy biết uống rượu không?”“Dạ, tên anh ấy là Trương Tửu, thì cụ khỏi hỏi!”

“Hôm nào ông rủ ông ấy đến uống rượu với tôi!”

“Nhưng tôi giận ông lắm vì sao ông lại bảo: Nhà văn An Nam khổ như chó? Ông so sánh nhà văn chúng ta với kiếp chó, mà ông không hổ thẹn ư?”

“Thưa cụ, nếu cháu so sánh nhà văn với chó, thì chó nó thẹn, chớ sao nhà văn lại thẹn?” Ông Tản Đà làm thinh nốc hết ly rượu, rồi rót luôn một ly nữa. Xong, ông nói, không ngó tôi: “Ông làm tôi buồn cười!” Rồi ông rưng rưng nước mắt!

(Thiệt đúng: Cười là tiếng khóc khô không lệ!)

Còn nhà thơ nhà văn nhà báo hải ngoại nầy sống ra sao ăn Tết ra sao?

Thiệt tình tui không biết.

Lẽ thứ nhứt là viết văn, viết báo với tui chỉ là một thú vui.

Trong cái làng văn nghệ đầy dẫy cây đa, cây đề tui chỉ là một thằng hề… vô danh tiểu tốt, đứng xớ rớ ngoài cửa nhìn vô, hóng chuyện nghe các

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

nhà văn… ăn nói lung tung… xèng (?!)

Hai là cũng học câu: Có công mài sắt có ngày nên sắt… nên tui tính kiếm sống bằng ngòi bút, chỉ mong rau cháo qua ngày thôi; chớ hỏng dám đòi khô lân, chả phụng, rượu Hennessy gì đâu.

Vậy mà có lần tui ngu ngơ, tâm sự “vặt” với một cô em làm báo bên Canada rằng: “Qua tới Úc mấy chục năm rồi, cày suốt, oải quá. Giờ đến tuổi về hưu, tui tính nghỉ để có nhiều thời giờ rảnh rỗi hơn, đọc và viết chơi. Sau đó có thêm tiền nhuận bút kha khá để bù vào cái lương hưu còm cõi của mình!”

Nhưng người em văn nghệ (đất lạnh tình nồng) phán một câu thiệt là

chánh xác; nhưng nghe đau lòng hết sức như đọc bài thơ “Gởi Trương Tửu” của Nguyễn Vỹ vậy! Em phán rằng: “Ở hải ngoại nầy đây, đâu có ai sống được bằng ngòi bút của mình đâu chú?!”

Nghe xong tui muốn bắt chước ông Tản Đà (mà đập đầu vào gối) khóc hu hu! Đó đó bà con nào thắc mắc hỏi ở hải ngoại nhà thơ, nhà văn ăn Tết ra sao? Câu trả lời của tui là: “Dà hổng dám ăn đâu!”

Vậy mà thằng bạn nhậu, kiêm độc giả của tui, lại phán một câu rất ư “cà chớn” rằng:“Viết một bài chỉ có 2000 chữ, nhuận bút bằng bà con mình trong nước bán vé số suốt cả tháng.

Vậy mà cứ than thở hoài hè. Các nhà thơ, nhà văn các ông là bọn: “Được voi đòi Hai Bà Trưng!” ĐOÀN XUÂN THU

Melbourne

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

37

o e h n

Toronto thoibao.com

o C K

ỳ chấm thi phổ thông trung học (tú tài) năm ấy, tôi được Ty Giáo dục tỉnh cử làm tổ trưởng Tự nhiên, trông coi việc chấm thi 3 môn: Toán, Lý hoá, Sinh vật, còn tổ trưởng Xã hội gồm 3 môn: Văn, Sử địa, Ngoại ngữ thì do giáo viên của trường khác làm. Sự thực, không phải Ty Giáo dục biết mặt, biết tên chúng tôi mà đề cử (hồi đó mới sau 75, còn gọi là “Ty” Giáo dục, sau này mới đổi thành “Sở” Giáo dục & Đào tạo), mà là do anh - hiệu trường tôi được cử làm chủ tịch hội đồng giám khảo nên đề nghị ty cử tôi làm tổ trưởng Tự nhiên chứ tôi cũng chẳng có tài cán gì.

Anh này là hiệu trưởng từ ngoài Bắc vào, quê ở Hà Tĩnh, đã từng tốt nghiệp ĐHSP Hà Nội và đi bộ đội về, đảng viên khá nhiều tuổi đảng (hiệu trưởng một trường cấp 3 tất nhiên phải là đảng viên cốt cán). Tính anh nghiêm túc, bắt các giáo viên trong trường làm việc quá chừng nên chúng tôi thường nói ngầm với nhau là anh “hắc ám” nhất trong các hiệu trưởng của 9 trường cấp 3 trong tỉnh.

Giáo viên đi coi thi thì gọi là giám thị, thuộc hội đồng giám thị. Sau đó khi đi chấm thi thì gọi là giám khảo, thuộc hội đồng giám khảo. Mỗi ngày

38

trong hội đồng

thi ĐOÀN DỰ

mỗi người chúng tôi được 1$ công tác phí ngoài số lương khoảng 40$/ tháng, tức tương đương với 20.000$ thời cũ. Trước năm 75, lương tôi 43.000$/tháng, lại đi dạy thêm tại các trường tư nữa, nay chưa được một nửa, không còn trường tư nên nghèo là ở chỗ đó. Trên nguyên tắc, 1$ tương đương với 500$ thời cũ vì mới đổi tiền, một đồng ăn 500 đồng, nhưng trên thực tế, tiền mất giá khủng khiếp, cái gì cũng khan hiếm nên không thể so sánh 1$ tiền mới với 500$ tiền thời cũ được. Các giáo viên nghèo xơ xác. Dân chúng phải ăn bo bo, khoai lang, khoai mì mà cũng không đủ.

Lễ khai mạc hội đồng giám khảo diễn ra rất long trọng vì có ông bí thư tỉnh uỷ đến dự. Tiếp theo, ông ta chỉ thị cho chúng tôi rằng năm ngoái, năm kia, năm nào tỉ lệ thí sinh thi đậu cũng đạt từ 95 phần trăm trở lên, vậy thì năm nay ít nhất cũng phải như thế, không thể kém hơn.

Ngay sau đó anh chị em về ban của mình, bắt đầu chấm bài theo lối “chấm kép”, ngày trước thường gọi là “double correction” theo tiếng Pháp.

Nghĩa là mỗi xấp do hai người chấm, cho điểm riêng biệt với nhau, khi xong xấp thì sẽ hội ý để

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

cho mức điểm chung nếu có chênh lệch.

Buổi trưa, mọi người xuống phòng ăn bên cạnh bếp ăn cơm, riêng tôi và cô Thủy, tổ trưởng Xã hội, giáo viên môn Văn trường Cấp 3 Thị xã, tức trường Thánh Giuse cũ nay đã bị lấy làm trường công lập, thì phải ở lại làm báo cáo đã chấm được bao nhiêu bài, số bài bị 0 điểm, số bài được trung bình từ 4 đến 5 điểm, số bài từ 6 - 7 điểm trở lên..., rồi đem báo cáo đó và các xấp bài chưa chấm hoặc đang chấm dở lên nộp trên văn phòng, chiều cũng sẽ làm như vậy.

Tôi rất đói bụng mà cũng uể oải nữa, vì từ sáng đến giờ chưa được miếng gì vào bụng. Lý do đơn giản là trường Trịnh Hoài Đức ở Lái Thiêu sau 75 đổi tên thành trường Bồi Dưỡng Cán Bộ - nơi chúng tôi đang chấm thi - nằm bên cạnh quốc lộ 13, chung quanh không có hàng quán gì cả, muốn ăn thì phải xuống Búng. Mà ở Búng cũng chẳng có gì ngoài một quán bán bánh bèo bì rất nổi tiếng, nhưng ăn vừa mắc lại vừa không thể no bụng, tiền đâu mà sáng nào cũng xuống và làm gì có thì giờ.

Bụng đói nhưng trong phòng ăn, cơm đựng trong những chiếc rổ đã nguội ngắt, thức ăn gồm hai món

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

39

Toronto thoibao.com là cá đuối khô kho lõng bõng nước với củ cải khô xắt lát và “canh” rau muống bằm nhỏ nấu với muối trắng thêm tí bột ngọt, tôi nuốt không nổi. Lạ lùng là cá đuối khô mà kho có nước là nó tanh òm, vừa tanh lại vừa có mùi ngai ngái rất kỳ lạ.

Các bàn khác anh em ăn xong đã lên phòng cả, chắc cũng nuốt không nổi nên cơm và hai món thức ăn còn ê hề, các “chị nuôi” chưa kịp dọn. Tôi vào trong bếp xin một ít muối trắng ra ăn rồi húp thêm nước “canh”, cũng trôi xuống bụng được chừng hai lưng chén.

Buổi chiều cũng như vậy, vẫn canh rau muống bằm nhỏ nấu với muối trắng thêm chút bột ngọt và cá đuối khô kho lõng bõng nước với củ cải khô xắt lát. Hồi còn dạy ở Bạc Liêu, tôi thấy đồng bào người Miên gọi là xá- bấu, rẻ mạt, người Việt rất ít khi ăn.

Tôi nói với các chị nuôi: - Khổ lắm các chị ơi, con heo nó ăn người ta còn nấu rau muống với cám. Đằng này chúng tôi ăn, các chị chỉ nấu rau muống với muối trắng thêm tí bột ngọt thì nuốt sao nổi. Đề nghị từ mai trở đi các chị cho thêm ít cám vào để chúng tôi được bằng con heo.

Chị nuôi lớn tuổi nhất trong số ba chị nuôi nói: - Em biết chớ, cũng tội nghiệp các thầy lắm chớ.

Nhưng thầy thử nghĩ coi, mỗi ngày các thầy đóng được 1 đồng với nửa ký gạo. Gạo thì đủ, hổng thiếu, còn tiền thì 1 đồng chỉ đủ mua củi, muối, nước mắm, bột ngọt chớ đâu có dư. Rau muống là tụi em xin rau già người ta bán ế ở chợ. Còn khô cá đuối với củ cải xá- bấu họ cũng bán ế, giá rẻ mạt thì tụi em mua. Tiền ít, các thầy chịu vậy chớ biết sao bây giờ.

Thì ra thế. Tôi nhớ lúc anh em mới lên, đóng tiền và gạo, anh Ba Thiện phó ty đặc trách đời sống cũng có mặt ở đấy, tôi nói với anh, mỗi người đóng 1 đồng một ngày không đủ đâu anh, chấm thi coi vậy chứ ngồi suốt ngày cũng mệt, mọi thứ đắt đỏ, phải 2 hay 3 đồng ăn uống kha khá mới đỡ mệt.

Anh Ba Thiện là cán bộ ngoài Bắc vào sau 75, tôi với anh có dịp chuyện trò mới biết là người cùng quê, nên anh coi tôi nửa như đứa em vì tôi nhỏ tuổi hơn anh, nửa như bạn đồng nghiệp vì anh vốn coi trọng dân “Bắc kỳ di cư 54” sống ở trong Nam, do họ có trình độ. Anh nói, có, tớ có góp ý với ông Chín Đức, nhưng ông ấy bảo 2 hay 3 đồng nhiều quá, sợ anh em có người đóng nổi, người không đóng nổi, đóng 1 đồng vừa bằng với tiền công tác phí của ty cho thì ai cũng đóng được, tớ thấy hợp lý nên cũng im lặng.

Sáng hôm sau, ông Chín Đức đến hơi sớm, cỡ khoảng 6 giờ 30 và nói là muốn tìm tôi. Gặp tôi ở sân do bạn bè chỉ, ông hỏi: “Đồng chí là tổ trưởng Tự nhiên phải không?”. Ông Chín Đức là cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc năm 54, người cao và gầy, môi thâm mắt trắng, rất khó tính, không bao giờ có được nụ cười nên chúng tôi rất e dè mỗi khi có việc lên Ty gặp ông. Tôi trả lời rất lễ phép chứ không dám xuề xoà như đối với anh Ba Thiện: “Vâng ạ”. “Đồng chí thấy tình hình bài thi thế nào?”. “Dạ thưa rất kém. Hôm qua mới bắt đầu chấm nên mỗi người mới chấm được khoảng 2 xấp, sáng một xấp, chiều một xấp. Các bài đa số đều dưới trung bình, cỡ 1 – 2 điểm. Thậm chí có bài môn Toán, nó làm không nổi nhưng không được phép ra sớm nên ngồi viết lăng nhăng, mở đầu bằng hai câu thơ của Hoàng Trung Thông: “Bàn tay ta làm nên tất cả. Có sức người sỏi đá cũng thành cơm” rồi bảo đấy là thơ trong truyện Kiều của cụ… Nguyễn Trãi và lan man tán dóc đặc kín cả 4 trang giấy”. “Không phải nó tán dóc

40

đâu, nó có tinh thần cách mạng đấy. Giám khảo cho bao nhiêu điểm?”. “Dạ thưa zê- rô. Anh ấy bảo môn Toán là phải chính xác, nó viết như vậy lạc đề hoàn toàn nên cho zê- rô”. “Không được, phải cho điểm nó chứ, công lao động viết 4 trang giấy của nó để đâu”. Rôi ông hỏi tôi: “Theo đồng chí dự đoán, tỉ lệ thí sinh thi đậu năm nay khoảng bao nhiêu phần trăm?”. “Dạ thưa chưa rõ, chấm xong mới biết. Nhưng theo tôi nghĩ, số thí sinh thi đậu có lẽ rất thấp, chắc chỉ khoảng 20 - 21 phần trăm là nhiều”. Nét mặt ông Chín Đức tự nhiên sa sầm, ông bảo tôi: “Không thể được, tôi đã hứa với ông bí thư tỉnh uỷ và ông trưởng ty Giáo dục là trên 95 phần trăm rồi mà. Anh kiếm cho tôi cô gì tổ trưởng Xã hội được không?”. “Dạ được chứ ạ”. Tôi định đi, ông Chín Đức đi theo: “Tôi phải đi với anh cho lẹ chớ không thôi nóng ruột quá...”.

Cô Thủy ở với các bạn trong các phòng học phía bên trái dẫy nhà lầu. Cô và các bạn đã mặc đồ đàng hoàng để chuẩn bị lên phòng lo việc chấm thi, nên nghe các bạn nói có ông Chín Đức kiếm là cô ra ngay. Ông Chín Đức cũng hỏi cô những điều như đã hỏi tôi. Đặc biệt, về tỉ lệ thí sinh thi đậu, cô cũng nói cô đoán khoảng 20- 21 phần trăm đúng như tôi đã nói. Ông Chín Đức bồn chồn nói: “Thôi chết, thế này thì chết, hư bột hư đường hết trơn hết trọi!...” rồi ông xăm xăm đi lên phía văn phòng ban lãnh đạo hội đồng.

Có lẽ ông Chín Đức đã gặp anh Liêm chủ tịch hội đồng và coi lại điểm các bài thi đã chấm, nên một lát sau tôi nghe có tiếng micro phụt phụt “a- lô, a- lô” trên loa phóng thanh rồi giọng anh Liêm ra lệnh cho toàn bộ giám khảo phải tạm ngừng chấm, tập trung lên phòng khánh tiết nghe đồng chí Chín Đức phó chủ khảo phổ biến một số việc cần.

Chúng tôi xuống phòng khánh tiết, không ai dám vắng mặt. Một lát, ông Chín Đức đi vô nhưng chỉ có một mình, không có anh Liêm đi cùng vì anh muốn tránh mặt, không can thiệp vào việc thí sinh thi đậu nhiều hay ít.

Khởi đầu, ông Chín Đức cho biết ông đã coi lại các bài thi đã chấm. Điểm cho như vậy là tốt nhưng quá khắt khe, không thể đạt được tỉ lệ 95 phần trăm trở lên như ông đã hứa với ông bí thư tỉnh uỷ và ông trưởng ty Giáo dục. Tiếp theo, ông tâm sự: “Nói thiệt với các đồng chí, tuy các đồng chí là giám khảo nhưng tất cả đều là giáo viên thuộc 9 trường cấp 3 trong tỉnh, bạn bè với nhau. Học trò các lớp 12 đều do các đồng chí dạy. Trường nào tỉ lệ học sinh thi đậu dưới 95 phần trăm có nghĩa

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

là giáo viên trường đó lười biếng, dạy kém, không đạt yêu cầu, sẽ bị ty trừng phạt, đổi đi trường khác hoặc cho nghỉ dạy. Tình nghĩa bạn bè của các đồng chí như vậy không tốt. Chỉ vì các đồng chí chấm thi quá khắt khe nên bạn bè của các đồng chí bị trừng phạt, các đồng chí có sung sướng không?

Tại sao các đồng chí hổng cho rộng điểm để ai cũng vui vẻ về thành tích hội đồng chúng ta đã đạt được?”. Ông còn nói nữa. Cuối cùng, ông đem câu chuyện một thí sinh thi môn Toán đã đưa hai câu thơ của Hoàng Trung Thông ra viết tầm bậy mà tôi đã nói với ông ra làm ví dụ: - Tôi hỏi các đồng chí, nếu bây giờ một thí sinh thi môn Toán nhưng nó làm bài không nổi, đem hai câu thơ gì đó ra tán dóc từ đầu đên cuối đặc kín hết 4 trang giấy thì các đồng chí cho điểm như thế nào?

Mọi người im lặng không dám trả lời. Ông hỏi lại lần nữa, không đừng được, một anh phải giơ tay đứng lên: - Thưa anh, toán học là một khoa học chính xác, trong trường hợp thí sinh làm bài hoàn toàn lạc đề như vậy chúng tôi cho không điểm.

Nói xong anh vẫn đứng đấy, ông Chín Đức vẫy cho anh ngồi xuống rồi hỏi: - Ai đồng ý với anh bạn đó?

Không ai trả lời. Ông lại hỏi: - Ai không đồng ý với anh bạn đó?

Cũng không có ai trả lời. Ông chỉ thẳng tay vào mặt người vừa phát biểu và nói gằn giọng: - Anh là một tên phản động, không có lập trường giai cấp. Công lao động viết đặc kín hết 4 trang giấy của nó anh để đâu? Mặc dầu nó hoàn toàn lạc đề nhưng phải tính công lao động cho nó chớ.

Anh không tính công lao động cho nó là bắt chước bọn tư bản bóc lột, là hạng phản động theo đuôi đế quốc! Ông còn mắng nữa, sau đó dịu giọng: - Nói vậy chớ các đồng chí cũng nên thông cảm. Con em của chúng ta suốt bao nhiêu năm bị Mỹ Nguỵ dày xéo, áp bức bóc lột, các em học hành chưa đến nơi đến chốn, làm bài nếu có sai sót là do bọn Mỹ Nguỵ chớ không phải lỗi tại các em. Vậy tôi đề nghị các đồng chí chấm bài thiệt nương tay. Chúng ta nhứt quyết đạt được tỉ lệ thí sinh thi đậu từ 95 phần trăm trở lên, nắm lá cờ đầu toàn quốc. Các đồng chí nhất trí chưa nào? Ai đồng ý thì giơ tay?

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

41

Toronto thoibao.com

42

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

43

Toronto thoibao.com Mọi người bắt buộc phải giơ tay, đồng ý trăm phần trăm.

- Rồi, xong, bây giờ mời các đồng chí lên phòng tiếp tục làm việc.

Nói xong ông đi ra. Chúng tôi nhìn theo, một anh cười cười nói đùa: “Nhất trí trăm phần trăm!

Thành công mỹ mãn! Cho điểm lớn nắm lá cờ đầu toàn quốc!”.

Buổi tối anh Ba Thiện từ nhà tập thể trong Ty đến chơi thăm anh em. Anh ngồi nói chuyện với tôi trên thành hành lang: - Cậu có biết hôm qua đứa nào phát ngôn bừa bãi, nó bảo với các chị nuôi là cho thêm cám vào canh rau muống cho được bằng con heo chứ anh em ăn uống thua con heo.

Tôi nói: - Em đấy anh ạ. Em nói thật chứ không phải phát ngôn bừa bãi.

- Biết ngay mà. Tao hỏi vậy thôi chứ không hỏi cũng biết là mày. Cái mồm mấy thằng Thái Bình Thái lọ độc địa, cứ hễ nói ra là chết trâu chết bò.

Mày coi chừng cái mồm mày đấy mày!...

- Đã nói là em không sợ, đã sợ là em không nói.

Thế bộ anh không phải dân Thái Bình Thái lọ?

- Tao khác, mày khác. Tao là cán bộ, đã đi bộ đội đánh nhau suýt chết mấy lần ở bên Campuchia về, chẳng ai làm gì được tao.

Sau đó anh hạ thấp giọng, thân mật: - Chỗ anh em cùng quê, tao biết mày từ hồi mày còn mặc quần thủng đít nên nói cho mày để ý vậy thôi. Mày loan báo giùm với anh em là kể từ ngày mai trở đi, tao đã xin được bánh mì của cửa hàng thực phẩm quốc doanh, mỗi sáng mỗi người sẽ được nửa ổ bánh mì ăn cho đỡ đói.

Rồi anh nói thêm: - Tao cũng đã nói chuyện với ông Chín Đức, từ trưa mai mỗi bàn 4 người sẽ được tăng cường một đĩa thịt kho nho nhỏ. Vậy là không còn ai than phiền gì nữa phải không?

- Vâng, cám ơn anh. Đúng như lời anh Ba Thiện đã nói, sáng hôm sau mỗi người chúng tôi được nửa ổ bánh mì đã cắt sẵn, do cửa hàng thực phẩm quốc doanh huyện Thuận An tức hai huyện Lái Thiêu và Dĩ An nhập lại, bán ế từ hôm trước, nguội ngắt, đựng trong chiếc bao tải để trên hành lang. Nhiều anh đứng ăn ngay tại chỗ còn các cô thì lấy chung cho nhau

44

đem về phòng. Buổi trưa thì mỗi bàn ăn 4 người được “tăng cường” thêm một dĩa thịt kho bé tí, mỗi người gắp được vài miếng, anh em phấn khởi ra mặt.

Do đã được ông Chín Đức “lên lớp” và thức ăn đã được tăng cường nên điểm của các bài thi tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên, theo tôi nghĩ, tỉ lệ thí sinh thi đậu dù tăng đến đâu cũng chỉ vào khoảng 40 – 45% là cùng chứ không thể hơn. Ông Chín Đức lại hỏi, tôi lại nói tôi thấy như thế. Ông ngớ người có vẻ không hài lòng: “Tại sao anh em vẫn cứ chấm khe khắt?”. “Không phải khe khắt đâu anh ạ, tại vì tình hình kinh tế khó khăn, học sinh nhiều đứa bỏ học hay không chịu học nên đi thi làm bài quá kém, không thể cho điểm lớn chứ không phải anh em khe khắt”. “Thôi được, để tôi bàn lại với ông Sáu Việt xem sao chớ tỉ lệ thi đậu như vậy thì chết rồi!”. Tiếng “chết” ông Chín Đức nói theo giọng Bắc nghe không ra Bắc cũng chẳng ra Nam. Gần trưa hôm sau, cỡ 10 giờ 30, anh em nghỉ giải lao, nhiều anh xuống sân cho được thoải mái.

Bỗng có tiếng còi xe tin tin và tiếng xe lam kêu lạch bạch, khói phun ra bình bình ở cái ống bô dưới gầm xe. Chú gác dan vội chạy ra mở rộng cả hai cánh cổng. Chiếc xe hơi Mỹ màu đen bóng loáng có tài xế lái của ông Sáu Việt đi trước, theo sau là chiếc xe lam cũ kỹ. Lạ lùng là trên xe lam có một con heo to bự như con bê, đứng thò mõm ra ngoài kêu ụt ịt. Ở khoảng giữa tai bên phải của con heo có một cái lỗ có lẽ lâu ngày nên đã rộng ra, cột sợi dây thừng. Tôi chưa từng thấy heo xỏ lỗ tai cột dây thừng giống như con trâu xỏ lỗ mũi bao giờ cả.

Anh em xúm lại xem, có anh nói con heo có lẽ nặng tới một tạ rưỡi, có anh nói hai tạ, thậm chí có anh nói ba tạ. Toàn là nói mò nhưng anh nào cũng ngạc nhiên không hiểu tại sao ông trưởng ty lại đem một con heo to bự đến hội đồng thi như vậy. Ông Sáu chỉ cho chú gác dan cột sợi dây thừng vào chỗ gốc cây có bóng mát rồi cười cười, xoa hai tay vào nhau: - Heo mua trong trại heo Mồng 3 Tháng 2 dưới Dĩ An đấy, nhưng chưa trả tiền. Mua để vài bữa nữa làm thịt, liên hoan ăn mừng tổng kết hội đồng.

Rồi ông vẫn cười cười, nói tiếp nửa như thật, nửa như đùa: - Hễ tỉ lệ thí sinh thi đậu trên 95 phần thì liên

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

hoan, còn nếu dưới 95 phần trăm sẽ trả con heo lại cho trại, không liên hoan liên đồ gì hết ráo trọi.

Các đồng chí muốn ăn thịt heo thì ráng cho điểm lớn vô…

Chúng tôi cười xoà vui vẻ. Kể từ hôm đó cả hội đồng đều biết chuyện ông trưởng ty mua con heo đại bự để sẽ liên hoan ăn mừng tổng kết hội đồng nếu tỉ lệ thí sinh thi đậu trên 95 phần trăm. Nhiều anh nói đùa: “Cho điểm lớn vô bà con ơi! Ráng nhắm mắt vô mà cho điểm!”, khiến ai cũng cười. Điểm cho tưng bừng, thậm chí không cần chấm kép nữa, cứ một người chấm, người kia thêm vô một ít rồi ký tên, coi như đã cho điểm thống nhất.

Có hôm, một cô hỏi tôi: “Bài nó chỉ viết có hai chữ bài làm rồi bỏ trống hết thì cho điểm thế nào hả anh?”. Tôi chỉ xuống dưới sân: “Kia kìa, cô muốn ăn thịt heo thì cho điểm, còn nếu không muốn ăn thì thôi, cho nó số không cũng được”. “Nhưng chỉ có hai chữ bài làm, biết cho thế nào?”. “Kệ, cô cho nó một điểm hay nửa điểm tuỳ ý. Hễ cô cho một điểm hay nửa điểm thì tôi khỏi phải làm báo cáo, còn nếu cho số không, tôi phải làm báo cáo giải thích lý do tại sao cô cho số không rồi cô ký tên xác nhận, mất công”. “Vậy thì em cho nửa điểm, chứ có hai chữ bài làm mà cho một điểm thấy hơi kỳ kỳ”. “Vâng, tuỳ cô”. … Thế rồi việc chấm thi cũng xong. Hôm làm lễ tổng kết hội đồng, ngoài ông bí thư tỉnh uỷ ra còn có ông chủ tịch UBND tỉnh và các ban bệ khác tham dự nên buổi lễ lại càng long trọng. Khởi đầu, anh Liêm nhân danh chủ tịch hội đồng giám khảo lên báo cáo kết quả kỳ thi đã đạt được. Nói chung, thí sinh cả tỉnh đậu 97,5% so với 95,2% năm ngoái và 94,5% năm kia. Riêng trường tôi đậu 98,5%, trường cấp 3 Lái Thiêu 98,2%, trường cấp 3 Tân Uyên 97,8%, còn các trường khác trường nào cũng đậu từ 97% trở lên. Hội nghị vỗ tay và người hãnh diện nhất có lẽ là ông Chín Đức. Tiếp theo, ông Sáu Việt trưởng ty Giáo dục lên khen ngợi các trường đã đạt thành tích tốt nhất. Sau đó, ông chủ tịch UBND tỉnh lên thay lời ông bí thư tỉnh uỷ phát biểu, khen ngợi toàn thể ban lãnh đạo ty Giáo dục và hội đồng giám khảo...

Cuối cùng, buổi lễ chấm dứt, anh Ba Thiện phó ty đặc trách đời sống cầm micrô đứng tại chỗ mời tất cả các anh chị em xuống phòng ăn bên dưới dự tiệc liên hoan, còn quý vị đại biểu và quý vị trong ban lãnh đạo cũng như các nhân viên trong Ty Giáo dục thì xin mời sang phòng bên cạnh.

Chúng tôi xuống sân, anh nào cũng xách theo túi xách đã để sẵn trước cửa phòng hội nghị lúc vào dự lễ tổng kết, hễ ăn uống xong, có xe buýt tới là sẽ dông liền.

Khốn nỗi, khi vào phòng ăn, thức ăn bày trên các dẫy bàn dài thì nhiều nhưng toàn những món được làm theo kiểu cỗ bàn nhà quê ngoài Bắc: thịt heo luộc, lòng heo luộc, xôi đậu xanh, nước suýt (nước luộc thịt, luộc lòng) bỏ hành lá... Những năm trước, liên hoan tổng kết tuy không giết heo nhưng anh nuôi, chị nuôi là người Nam, làm các món ăn miền Nam như cà- ri bánh mì, bún thịt nướng, thịt phá lấu, thịt kho tàu..., chúng tôi ăn rất ngon lành. Năm nay không hiểu sao lại đổi anh nuôi, chị nuôi là người Bắc, nấu theo kiểu Bắc, chúng tôi ăn không quen nên rất ngại ngần, chẳng anh nào muốn ngồi vào bàn.

Bỗng bên ngoài có tiếng ai đó nói: “Xe buýt tới, xe buýt tới…”, vậy là mọi người vội vàng xách theo túi xách chạy ra cổng, hối hả lên xe buýt, những anh lên chậm phải chờ chuyến khác nhưng chẳng ai ở lại ăn uống.

Xe chạy. Một anh đứng bên cạnh tôi, tay bám

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

45

Toronto thoibao.com vào thành ghể đã có người ngồi, chuyện trò: - Sao năm nào thi cử họ cũng tìm cách bắt tụi mình cho điểm thật lớn cho có tỉ lệ thí sinh thi đậu thật cao thế nhỉ?

Tôi nói: - Tại bệnh thành tích đấy. Ông nào cũng muốn có thành tích cao để giữ địa vị hoặc thăng tiến địa vị. Đấy, ông thấy, ông Sáu Việt trưởng ty thì đi xe Mỹ bóng loáng có tài xế lái, còn ông Chín Đức với ông Ba Thiện phó ty thì đi xe Honda. Tôi nghi cái xe Honda đó chắc các ông ấy cũng kiếm ở đâu chứ từ ngoài Bắc vào, nghèo muốn chết làm gì có xe Honda.

Người bạn nói: - Muốn thí sinh thi đậu bao nhiêu phần trăm là quyền của họ, tại sao họ cứ bắt tụi mình nhúng tay vô, cho thí sinh đậu thật nhiều trước khi họ tăng lên tới 97,5 phần trăm một cách vô lý?

- Vấn đề tâm lý vậy thôi. Ví dụ thí sinh thi đậu 20 – 21 phần trăm, các ông ấy bắt tụi mình tăng lên 60 – 70 phần trăm trước khi họ tăng lên tối đa thành 97,5 phần trăm thì họ thấy thoải mái hơn đang từ 20 – 21 phần trăm cho vọt thẳng lên 97,5 phần trăm, đúng không?

- Đúng, nhưng thi với cử, chán muốn chết. Thà đừng thi thố gì nữa còn hơn! *** Mọi chuyện qua đi, ít lâu sau tôi được đổi về một trường tại Sài Gòn nên không biết ở tỉnh có còn cái vụ “đạt thành tích cao, nắm ngọn cờ đầu toàn quốc” như trước nữa hay không.

Thế rồi thời gian trôi qua, có lẽ khoảng 10 hay 12 năm tôi không nhớ rõ. Một hôm tôi bị cảm sốt,

46

uống loanh quanh Paracetamol và Panadol mãi không khỏi, bèn ra tế phường khám bệnh.

Bác sĩ còn khá trẻ, cỡ ngoài 30 tuổi trông rất quen, sau tôi nhớ ra đó là Nguyễn Văn Quý, học trò cũ của tôi ở D.A khi tôi còn dạy ở đấy. Sở dĩ tôi tôi nhớ mặt, nhớ tên vì Quý học rất kém, lớp 12 A2 Quý học lại do tôi làm chủ nhiệm nên biết rất rõ từng người. Quý kém đến nỗi anh Liêm hiệu trưởng định không ghi tên trong danh sách thí sinh thi tốt nghiệp phổ thông vì sợ làm giảm tỉ lệ học sinh thi đậu của nhà trương. Nhưng vì ông già hay chú bác gì đó của Quý làm lớn trong tỉnh ai cũng

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

biết tiếng nên đành phải cho đi thi. Thế rồi với tỉ lệ thí sinh thi đậu 97,5% của tỉnh, tất nhiên Quý cũng đậu.

Chẳng những thi đậu tốt nghiệp cấp 3 mà Quý còn được học Y khoa tại Đại học Y Dược Sài Gòn.

Chúng tôi rất ngạc nhiên. Thi vô Y khoa rất khó, hàng ngàn người mới đậu vài người, làm sao Quý có thể đậu được? Thì ra, Quý học Y khoa theo hệ “học gửi”. Ở Việt Nam hiện nay, Đại học Y Dược đào tạo các bác sĩ theo 3 hệ: Thứ nhất, hệ chính quy, sinh viên thi vào rất khó, học trong 6 năm cộng thêm 1 hay 2 năm chuyên ngành, tức 7 đến

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

47

Toronto thoibao.com

8 năm, loại này rất giỏi. Thứ hai, hệ “học gửi”, không phải thi cử gì cả, chỉ do địa phương chịu đóng mọi chi phí rất lớn cho nhà trường rồi gửi lên học. Các sinh viên “học gửi” này thường ỷ mình là do địa phương quản lý, không bắt buộc phải chăm chỉ như các sinh viên chính quy nên thường lơ là, ít để ý đến việc học. Thứ ba, hệ “đôn cấp”, các y tá hoặc y sĩ trung cấp sau khi đã phục vụ tại các bệnh viện hoặc các phường, xã từ 3 đến 5 năm, nếu được cấp trên cứu xét, gửi lên Đại học Y Dược và cũng chịu các khoản phí tổn giống như sinh viên học gửi thì sau 2 hay 3 năm sẽ ra bác sĩ.

Theo nguyên tắc, các bác sĩ “học gửi” hoặc “đôn cấp” sau khi ra trường sẽ về làm việc tại địa phương, nhưng không hiểu Quý chạy chọt thế nào lại được làm bác sĩ ở Sài Gòn tại phường tôi.

Quý chỉ chiếc ghế trước mặt cho tôi ngồi rồi mở sổ hộ khẩu tôi vừa nộp coi sơ tên tuổi, địa chỉ của tôi và hỏi: - Hồi trước ông là giáo viên dạy ở trương Cấp 3 D.A phải không?

- Vâng.

- Ông có nhớ tui là ai không?

- Nhớ, Nguyễn Văn Quý, lớp 12 A2 tôi làm chủ nhiệm.

Quý nói có vẻ hãnh diện: - Ông thấy không, hồi đó mấy giáo viên dạy lớp ai cũng la tui học dở, bây giờ tui cũng bác sĩ như ai chớ có thua kém ai đâu.

Rồi hắn hỏi tiếp: - Sao nào, thầy bịnh gì nào?

Tôi nói tôi bị cảm sốt, uống Paracetamol và Phanadol mãi không khỏi. Hắn lấy ống thính chẩn nghe ngực, nghe lưng rồi ghi toa cho tôi gồm 3 thứ thuốc tôi nhớ là Dectancyl, Ampiclox và Vitamin C, chữ nguệch ngoạc như người tập viết.

- Ngày uống ngày 3 lần sáng chiều tối, mỗi lần mỗi thứ 1 viên tui đã ghi rõ.

- Vâng, cám ơn bác sĩ.

Tôi cầm cuốn sổ hộ khẩu trên bàn rồi đi như một người hoàn toàn xa lạ.

Buổi tối hôm ấy ăn cơm xong tôi mới uống 1 viên Dectancyl, 1 viên Ampiclox còn Vitamin C để lại vì sợ ban đêm khó ngủ thì cỡ 2 giờ sáng bỗng thức giấc vì bụng đau như cắt. Đau đến mức tôi cứ vừa bóp bụng rên la vừa bò từ trên giường xuống đất vẫn không đỡ đau. Lại ói nữa, trong chất nhớt dãi ói ra có lẫn với máu. Cả nhà sợ hãi nhưng không biết phải làm sao. Mẹ tôi nói: “Hay sang gọi cửa nhờ cô y tá cô ấy qua coi giùm xem sao...”. Nhà tôi định đi, em gái tôi nói: “Để em đi cho”, rồi em tôi đi.

Nhà của cô y tá thường gọi là cô Năm ở cách nhà tôi mấy căn. Lát sau cô sang, cầm theo ống thính chẩn và chiếc túi xách đựng các đồ y tề.

48

Thấy tôi đang bò dưới đất hai tay bóp bụng cho đỡ đau, cô hỏi đau thế nào, tôi cố nín đau kể lại chuyện hồi chiều đi khám bệnh ngoài phường, buổi tối mới uống hai viên thuốc Dectancyl và Ampiclox, cỡ hai giờ sáng bị đau dữ dội lại ói cả ra máu nữa. Cô bóp bóp bụng tôi: “Thôi chết, vậy là bị hai thứ thuốc đó phá bao tử rồi. Tôi chích cho cậu một mũi Atropin đặng đỡ đau rồi phải đưa đi bệnh viện cứu cấp lập tức. Nếu để lâu, trong vòng 3 tiếng đồng hồ nữa, bao tử bể ra, bị xuất huyết nội thì cậu sẽ chết”. Cô chích cho tôi một mũi Atropin sau đó gia đình đưa tôi đi bệnh viện.

Vị bác sĩ tương đối đã lớn tuổi trực phòng cấp cứu tại Bệnh viện Bình Dân đêm ấy lại là học trò cũ của tôi ở Bạc Liêu ngày trước. Anh hỏi nhà tôi: “Thầy là giáo sư dạy tại Trung học Bạc Liêu hồi xưa phải không cô?”. Nhà tôi nói vâng. Anh quay sang tôi: “Em là Hứa Ngọc Xướng, học trò cũ của thầy ở Bạc Liêu hồi đó đây thầy. Thầy đau thế nào phải đi cấp cứu?”. Tôi nói tôi uống lầm thuốc giống như đã nói với cô y tá. Anh Xướng hỏi ngay: “Thầy có đem theo toa thuốc đó không, đặng em biết cách chữa?”. Cũng may là từ hồi chiều về đến giờ tôi vẫn để cái toa thuốc trong túi áo ngực nên lấy đưa ra. Vị bác sĩ coi xong, nói: “Cái thằng cha đó tầm bậy thiệt, bộ vừa nghe lời thầy giảng vừa ngủ gục hay sao mà nó hổng biết Dectancyl và Ampiclox là hai loại thuốc chống viêm, trị cảm sốt rất tốt nhưng không được uống chung với nhau. Nếu uống chung, nó phá bao tử bịnh nhơn sẽ chết”. Rồi anh bảo tôi: “Thầy ói ra

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

máu nghĩa bao tử đã bắt đầu đứt các mạch máu nhỏ rồi đó thầy. Phải mổ ngay nếu không nó bể tung ra, bị xuất huyết nội không cứu được nữa”.

“Vâng, tuỳ anh. Nếu cần làm giấy tờ gì nhà tôi ký sau cũng được”. “Dạ”. Xướng phụ với nhà tôi đỡ tôi lên cái giường có bánh xe rồi tự tay anh đẩy đi. Tới phòng nào anh cũng đều nói: “Thầy cũ, thầy cũ, mổ gấp, mổ gấp, làm lẹ giùm”. Chỉ nửa tiếng sau là tôi đã được đưa vào phòng mổ và được cứu thoát…

Thưa quý bạn độc giả, tôi kể lại câu chuyện “Con heo trong hội đồng thi” trên đây không phải để nói xấu hay chỉ trích ai cả mà chỉ muốn thưa với quý bạn rằng vấn đề giáo dục quan trọng như thế đó, nó sẵn sàng “trả đũa” con người ta một cách nhanh chóng, trông thấy nhãn tiền. Trong kỳ chấm thi tôi không làm gì cả, chỉ trông nom cho anh em chấm và liên lạc giữa ban lãnh đạo hội đồng với anh em mà thôi, nhưng đã bị nó quật như vậy. Ngoài ra, một người học trò cũ “thời mới” suýt làm tôi nguy hiểm, một người học trò cũ “thời đó” cứu tôi, cả hai đều là bác sĩ nhưng trình độ của họ khác nhau do hai nền giáo dục khác nhau, đó mới là điều đáng nói phải không thưa quý bạn? ĐOÀN DỰ

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

49

Toronto thoibao.com

T

ết Việt nam thường rơi vào những ngày đầu năm tây lịch nên công việc làm trong hãng xưởng chưa nhiều, không phải làm thêm giờ; thậm chí ngày tám tiếng thì ngồi chơi hết nửa ngày, nửa ngày làm cũng phải chậm tay để có việc cho hết giờ.

Việc làm đầu năm hù hơ hù giựt trong không gian xám ngoét, lạnh căm. Mấy anh chị em người Việt thường râm ran chuyện quê nhà. Ai tết này về được với gia đình, người thân còn trong nước; ai lặng thinh hồi tưởng đã bao năm không về, người thân nay ai còn ai mất? Riêng tôi nhớ Sài gòn như trẻ trông mẹ đi chợ về để được chút quà vặt. Tôi hay tưởng tượng, hình dung, mơ giữa ban ngày; tôi đặt chân xuống mảnh đất thân quen đã xa cách quá lâu. Khi ấy, nhịp tim và áp huyết trong tôi chắc tăng cao lắm! Nhưng khi bước ra khỏi phi trường, đối diện với tất cả đã đổi thay. Tôi sẽ quay về Mỹ

50

Tết tới… ngay, hay nán lại đôi ngày để cầu siêu cho ký ức một lần vĩnh biệt?

Tôi đem tâm tư ấy đi kể lể với ông bạn già là một ông lính cũ, nên thỉnh thoảng ông lại gởi cho tôi một đường link để đọc, để thương về Sài gòn ấp lẫm kỷ niệm trong tôi. Những tiêu đề bài viết trên báo mạng, hay blog của ai đó đã ghi lại cảm xúc, cảm nghĩ về Sài gòn thật đơn giản, chân thật đến cảm động như tiêu đề đoản văn mà tôi còn nhớ, “Đừng tiếp xúc với người Sài gòn, ‘tánh kỳ’ lắm, thương hoài hổng hay!” Đoạn văn viết về tâm sự của một người bạn trẻ trong nước, là dân miền bắc, nhưng người bạn trẻ này đã yêu mến Sài gòn như người tình học trò với trăm nhớ ngàn thương và muôn đời. Thật dễ thương và xúc động trong tâm tư người đồng cảm tôi với Sài gòn cũng vậy. Khi sống ở Sài gòn thì trốn nắng về nhà ngủ một giấc chờ tối bớt nóng mới đi chơi, nhưng khi xa Sài gòn thì thèm… “giọt nắng bên thềm”. Đoạn văn khác tường thuật về việc mấy người thanh niên còn rất trẻ khác ở Sài gòn, sau cơn mưa ngập đường muôn lối, nước ngập quá bắp chân những người đẩy xe hai bánh bị chết máy; thì những người bạn trẻ này dựng bảng… “chùi bu-gi miễn phí”. Bức ảnh nói lên đặc trưng của người Sài gòn, có “tánh kỳ” như cô bé miền bắc tả về người Sài gòn vậy! ‘Tánh kỳ’ lắm, thương hoài

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

PHAN

hổng hay…

Sài gòn cứ như cuộc tình chưa dứt trong lòng người đi vậy! “Tình chỉ đẹp khi còn dang dở” nên yêu mãi Sài gòn, nhớ mãi phong thổ - sáng nắng chiều mưa, nên sản sinh ra những con người có tánh kỳ, nhưng thương hoài hổng hay… Thương không?

Thương quá đi những người bạn trẻ không lợi dụng trời mưa ngập nước làm xe hai bánh chết bu-gi mà kiếm tiền, chặt chém bao nhiêu tiền chùi bu-gi thì phụ nữ tan sở, nữ sinh tan trường cũng bấm bụng trả tiền để xe nồ mấy lại được mà về nhà. Nhưng các chàng trai hậu duệ của Sài gòn nên hào khí ngất trời, làm nên con người Sài gòn có tánh kỳ, thương hoài hổng hay là vậy!

Sáng nay trời lạnh đến đóng đá trên nóc nhà hàng xóm, cây sồi cao chơ vơ cái tổ chim trên nền trời mùa đông, mấy cây hải đường ngoài khung cửa nhỏ trơ trọi cành nhánh với bông khô đến tội nghiệp. Mùa đông nước Mỹ đang vào thời gian lạnh nhất. Tết quê xa cũng cận kề. Ngồi đọc một bài viết về Sài gòn chộn rộn cuối năm ta, nhớ cái lạnh se se ở Sài gòn chứ không se sắt như bên Mỹ.

Cái lạnh cho nữ sinh làm dáng với những cánh áo len màu làm cho phố phường vui; cái lạnh làm tăng hương vị xâu mía hấp khi tuổi cặp kè; cái lạnh Sài gòn thú vị biết bao vì vừa đủ cho cái lẩu dê ngoài vỉa hè bập bùng than hồng bên chai rượu thuốc,

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

51

Toronto thoibao.com mấy mái đầu xanh nhúng nhúng cải xanh, chuyền chuyền cái chung đất của mấy ông tàu bán lẩu dê lề đường mà bây giờ chắc không dám uống nữa vì cái chung đất cáu bẩn còn hơn mấy ông tàu…

Sài gòn như “cuộc tình đã lỡ” nên “thương hoài ngàn năm”… Đọc mà nhớ, mà thương Sài gòn như người tình muôn thuở…

“Cuối năm, trời đất bước vào thời khắc giao mùa, cái không khí se se lạnh ùa về, báo hiệu một mùa mới sắp sang. Cái lạnh của đất trời lâu nay vẫn thế, thổi vào lòng người những xúc cảm chông chênh, khác lạ. Nhưng cái lạnh của thời tiết, của thiên nhiên dù có khắc nghiệt đến mấy cũng đâu thể so với cái lạnh của lòng người. Bởi thế, chỉ cần một vài khoảnh khắc ấm áp và đong đầy tình cảm giữa những con người không quen, chưa biết mặt với nhau cũng đủ khiến người ta cảm thấy ấm lòng giữa đêm dài.

Vừa qua, trên một trang mạng xã hội chuyên chia sẻ những câu chuyện chân mộc và dung dị về con người Sài gòn được đông đảo bạn trẻ yêu thích đã có đăng tải một bức ảnh khiến người xem không khỏi bồi hồi, xúc động. Trong khung cảnh ở một chiếc cầu nơi có rất nhiều người vô gia cư tập trung về để ngả lưng xuống cho hết cái đêm dài đằng đẵng của thành phố, một người đàn ông đã dừng chiếc xe của mình, mang chính chiếc áo mình đang mặc tặng lại cho một trong những con người đang khắc khoải cần một mái nhà kia.” …

“Giữa cái không khí lành lạnh bất chợt của Sài gòn, người đàn ông dừng xe máy, cởi chiếc áo mình đang mặc và đưa cho ông lão vô gia cư đang ngồi tựa lưng vào thành cầu. Bởi ta nói: Giàu có như người Sài gòn, là vậy”.

52

Sau khi được đăng tải không lâu, câu chuyện giàu cảm xúc này ngay lập tức nhận được sự quan tâm của đông đảo người dùng mạng. Rất nhiều người đã để lại cảm nhận của bản thân ở phần bình luận.

1.Có người từng nói, một hành động nhỏ cũng có thể thổi bay cơn giá rét của đêm đông giá lạnh.

Mình vẫn nghi hoặc và cho rằng hơi lố. Nhưng giờ, nhìn những hình ảnh này, mình thật sự tin điều đó.

2.Mọi người định nghĩa như thế nào về người giàu? Nhiều tiền, nhà lầu, xe hơi? Không, theo mình thì đây mới là người giàu thật sự.

3.Yêu Sài Gòn là ở chỗ đó. Nếu đã sống nhanh thì rất năng động và quay cuồng. Tuy nhiên, một khi đã chậm lại một phút thì lại bắt được vô vàn khoảnh khắc quý giá trong cuộc sống. Hành động của người đàn ông trong câu chuyện tuy nhỏ thôi, nhưng chắc sẽ khiến nhiều người cảm thấy xúc động ấm áp. Đồng thời nó còn khiến không ít người lắng lại để nghĩ suy rồi một lần nữa định nghĩa về khái niệm về sự giàu có mà bấy lâu nay họ vẫn luôn tâm tưởng.

Bởi lẽ, sự giàu có mà nói, đâu phải chỉ đơn thuần được cân đo, đong đếm bằng tiền bạc, hiện kim mà hơn hết nó còn nằm ở những tấm lòng ấm áp, rộng rãi. Người giàu có nhất là người cho đi nhiều nhất chứ không phải là người sở hữu nhiều tài sản nhất.

Vì cuộc sống cần sự sẻ chia và cho đi để nhận lại nhiều hơn.”

(Theo Afamily) Đúng là Sài gòn. Nơi phong thổ sáng nắng chiều mưa nên sản sinh ra người Sài gòn có tánh kỳ thương hoài hổng hay. Đọc những comment của bạn đọc đã gợi nhớ Sài gòn ấp lẫm trong tim một

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

người biệt xứ. Dù biết sẽ không về, nhưng thương về còn đó bởi những gì chỉ có ở Sài gòn. Có lẽ trong tất cả những đổi thay ở Sài gòn bây giờ, chỉ tình người Sài gòn không thay đổi trong máu huyết di truyền cái tính khí hào sảng, thương người như thể thương thân mà Gia Huấn Ca của Nguyễn Trãi đã thấm nhuần người Sài gòn.

Bao lo toan chuyện việc làm, chuyện cơm áo gạo tiền cuối năm, chuyện thuế nhà, thuế thu nhập cuối năm ở hải ngoại; chuyện thời tiết và sức khoẻ, chuyện gia đình bên nớ bên ni… Chỉ việc ngồi nhìn bức ảnh một người qua đường ở Sài gòn đã dừng xe để cởi cho ông lão vô gia cư cái áo lạnh ông đang mặc trên người… thì cõi lòng người viễn xứ không quê cũng ấp áp như ông lão không nhà ngay trên quê hương mình.

Cảm ơn người chụp bức ảnh, cảm ơn người viết bài, cảm ơn bạn đọc chia sẻ trên mạng, cảm ơn Sài gòn với những người muôn năm cũ không bị thời thế đổi thay tính khí Sài gòn, để cô bắc kỳ nho nhỏ, hậu sinh đã thốt nên lời trái tim muốn nói, “mình đi qua cái rét mướt xứ bắc, đi công tác trên tây nguyên dầy đặc sương mù, sao chỉ muốn về Sài gòn…” Cô bắc kỳ nho nhỏ thèm về Sài gòn vì những người có ‘tánh kỳ’ lắm, thương hoài hổng hay… Ôi cái rét mướt nơi xứ bắc, sương mù dầy đặc tây nguyên, mưa mùa ngập lối Sài gòn thì mùa đông trên nước Mỹ không thiếu, chỉ thiếu những người có tánh kỳ lắm, thương hoài hổng hay như người Sài gòn để cùng nhau qua những mùa đông dài nơi hải ngoại xa xôi, những ngày tết tới bên nhà mà những đứa con lưu lạc còn biền biệt…

PHAN

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

53

Toronto thoibao.com

54

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

55

Toronto thoibao.com

56

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

57

Toronto thoibao.com

DƯA HẤU NGÀY XUÂN

V

ới người Việt sống bên này dưa hấu là biểu tượng của mùa hè, của July 4th bởi thời gian này dưa hấu ngon nhất. Những mùa khác cũng có dưa hấu nhưng là dưa trồng trái vụ nên quả thường bé, giá cả cũng đắt hơn nên ở Mỹ muốn ăn dưa hấu ngon, thời điểm thích hợp nhất vẫn là mùa hè.

Ngược lại, Việt Nam khí hậu cận nhiệt đới nên khoảng thời gian từ áp tháng chạp đến ra giêng các ruộng dưa hấu bận rộn tất bật rôm rả nhất.

Vâng. Mỗi khi nói đến chuyện ăn tết, ký ức của người lớn tuổi và người hoài cổ là những cặp dưa ngày tết. Những cặp dưa nhất. Vỏ xanh thẫm, tròn căng. Chúng không thể thiếu trong ba ngày xuân.

Nhà nào không quá nghèo khổ trên bàn thờ ngày

58

Tết thường có cặp bánh chưng hoặc dăm đòn bánh tét, trong nam chưng một cành mai, ngoài bắc cắm một cành đào, có khi là một chậu cúc vạn thọ vàng ươm. Nhiều gia đình chưng mâm ngũ quả (sung, mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài; phát âm giọng miền nam thành “cầu vừa đủ xài” nghe rất hiền hòa, dung dị).

Vâng, năm nay Tết Kỷ Hợi - Xuân con lợn, chợt nhớ lại những cặp dưa hấu to đùng, vừa để tự thỏa nỗi niềm hoài cổ, vừa là nén hương lòng thắp cho tiếng pháo bị tử hình cách đây 25 năm; ôn lại chuyện cắn hạt dưa, nhấm nhá vị ngọt của kẹo lạc, mứt gừng, mời nhau vào cõi “cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh” để ăn với nhau bữa cơm Tết đậm đà hương vị canh khổ qua nhồi

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

thịt bằm, nồi thịt kho trứng, đĩa dưa giá muối xổi, món củ kiệu tôm khô… Ôi hồn tết Việt sao mà ấm áp đến thế, tuổi đời có thể già đi nhưng tâm hồn thì vẫn trẻ mỗi khi nhắc chuyện ăn tết hôm xưa... Đêm trừ tịch. Tiếng pháo một dạo xua tan bóng tà. Sáng mùng một rạng ngời. Lòng lâng lâng chếnh choáng như say chè hãm đặc. Bọn trẻ xúng xính trong bộ quần áo mới. Xếp hàng. Chúc tết ông bà và cha mẹ một năm mới sức khỏe dồi dào.

Sau đó ông bà, cha mẹ mừng tuổi, bắt đầu là sấp nhỏ, rồi đến lượt mấy anh chị lớn; các cụ dặn dò con cháu điều hơn lẽ thiệt, sẵn đó chúc con cháu học giỏi, khỏe mạnh, biết yêu thương đùm bọc lẫn nhau rồi lì xì cho mỗi đứa một phong bì màu đỏ.

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

59

Toronto thoibao.com

60

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

61

Toronto thoibao.com

Vâng. Là thế. Bất luận gia cảnh sang hèn ra sao, trên bàn vẫn là cặp dưa xanh thẫm hiền hòa. Nhìn chúng lòng người chợt vui hơn vì đó là hương vị ngày xuân. Người yêu dưa bằng mắt thì để chưng, nấn ná qua mùng hai mới bổ. Còn người xuề xòa bảo trẻ xuống bếp lấy dao bổ dưa xem có đỏ không ngay hôm mùng một tết. Dưa đỏ là điềm lành trong năm, còn dưa nhạt màu thì người bổ dưa bị cả nhà xúm vào cười cho. Quả dưa to, xẻ ra xếp một mâm đầy, mỗi người một miếng, ai cũng có phần; ôi, vị dưa ngọt mát ăn sao mà sướng giữa nắng hanh ngày Tết. Thú ăn dưa hấu đầu xuân vừa hiền hòa, vừa tao nhã quả chỉ ở quê nhà mới có! Nhưng nay cái thú ấy đã mai một. Dưa trồng

62

trái vụ bơm thuốc kích thích tăng trưởng bày bán quanh năm. Nào là dưa không hạt, dưa bán cân ký, dưa Thái, xe dưa hấu đẩy ngang qua ngõ chất cao, anh bán dưa cất tiếng rao mời mọc: Ai dưa hấu, bà con ơi! Dưa hấu ăn quanh năm riết ngán, vào dịp Tết chẳng còn mấy người háo hức, y chang thân phận một nàng phi bẽ bàng chốn lãnh cung vì chúa Xuân thất sủng.

Nhắc đến dưa hấu chợt nhớ đến An Tiêm ngày Xưa. Vua Hùng đời thứ 18 nhận một người con nuôi thông minh khôi ngô, đặt tên là Mai Yển, hiệu là An Tiêm. Lớn lên, vua rất quý trọng đích thân cưới vợ cho An Tiêm. Chỉ vì An Tiêm ăn nói quá thẳng, cho rằng mình có cuộc sống sung túc

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

là do mình tự gầy dựng chứ không nhờ ai khác.

Nghe được lời ấy, vua nổi giận đày An Tiêm ra chốn đảo xa. Ai dè trong họa có phúc. Nhờ chuyện xui xẻo ấy An Tiêm trở thành cha đẻ của dưa hấu. Hòn đảo gia đình An Tiêm sinh sống những tháng ngày lưu đày ngoài biển Nga Sơn nghiễm nhiên bước vào kho tàng truyện cổ tích Việt Nam với tên gọi: Đảo An Tiêm.

Trên đảo, tháng ngày vất vả truân chuyên trôi đi.

Một ngày có giống chim bay đến ăn quả rồi nhả hạt. Hạt mọc mầm lá xanh thẫm, nở hoa rồi đơm quả to mọng. Hai vợ chồng thấy thế lấy làm ngạc nhiên. An Tiêm bảo vợ: Chim ăn được ắt người ăn được. Thế là An Tiêm đánh bạo xẻ dưa ăn thử, thấy vị ngọt thanh, mát ruột, tánh hiền, ăn no thấy khỏe chứ không bệnh tật gì. Từ đó An Tiêm nhân giống, trồng thêm ra. Sau nhớ nhà, An Tiêm khắc tên mình và lời dặn “ăn được” lên vỏ dưa rồi thả ra biển. Sóng đánh những quả dưa trôi dạt vào bãi cát, ngư dân vớt lên thấy lạ, nhờ dấu khắc trên vỏ dưa bổ ra ăn thử. Thấy ngon, họ dâng vua. Nhận ra bút tích của con nuôi, vua cảm động cho thuyền ra đón gia đình An Tiêm về. Đó là một trong số những phiên bản khác nhau về sự tích dưa hấu. Có phiên bản kể lời An Tiêm nói với vợ: Cây mọc tự nhiên là tặng vật Trời ban nên cứ ăn không sợ chết. Một phiên bản khác kể: Lúc An Tiêm sống trên đảo tàu buôn tránh bão tạt vào, thấy dưa lạ, ăn thử, ngon quá bèn đề nghị đổi thức ăn và đồ dùng cho nhà An Tiêm lấy dưa chở vào đất liền bán. Từ đó tiếng lành đồn xa, đến tai vua, ăn dưa xong, vua cảm kích An Tiêm quả là người trung trực, nghĩ sao nói vậy, tưởng lưu đày sẽ chết ai ngờ vực dậy được cơ đồ. Vua sai người

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

63

Toronto thoibao.com ra tận đảo dò la. Thấy quả đúng như thế. Ruộng dưa bạt ngàn. Gia đình An Tiêm bình an vô sự, có phần khá giả phong lưu thoải mái. Vua bèn ra lệnh vời gia đình An Tiêm trở lại kinh đô. Tương truyền ngày ấy thương thuyền người Hoa ăn dưa thấy ngon bèn khen “hẩu, hẩu” nên người Việt sau tiện miệng gọi là dưa hấu.

Nói đến dưa hấu ngày xuân, nhắc lại tích xưa, càng yêu quý An Tiêm tâm tính thẳng ruột ngựa nghĩ sao nói vậy vướng họa lưu đày, suýt chết.

Song cũng từ câu chuyện thắm đượm ý nghĩa giáo dục ấy, thông điệp: Nếu không nản chí, có lòng với cuộc sống, thương công tiếc việc, cần cù… hoàn cảnh cuộc sống đầy thử thách gian lao bạn vẫn vượt qua được; thậm chí là lật ngược thế cờ, khôi phục lại những gì đã vuột khỏi tầm tay trước đó.

Rồi nói đến người thẳng ruột ngựa, chợt nghĩ đến Tổng thống Trump. Vâng. Ông thẳng. Rất thẳng.

Thẳng đến nỗi chẳng cần đi đâu xa, lờ vờ quanh chợ Twitter sẽ thấy rõ thái độ xúc cảm rất bạch thoại của ông. Có điều ông thẳng ruột ngựa do (a) bẩm sinh bản chất con người vốn thế, hay (b) đấy là chiêu ông sử dụng thuần thục trong các kế hoạch đàm phán chẳng ai biết. An Tiêm xưa chân thuần chịu thương chịu khó. Còn Donald J. Trump, thử làm trắc nghiệm, mấy ai dám tin ông ta là người bộc trực, ruột để ngoài da.

Người xưa đánh giá ai đó bụng dạ đơn giản, không giấu được những cảm xúc thái độ bên trong là hạng phổi bò, bộc trực và thẳng thắn. Thậm chí họ được diễn tả qua câu tục ngữ: Người khôn nói mánh, người dại đánh đòn. Tức họ không biết vòng vo câu chữ, một là một, hai là hai, mọi cái cứ toạc móng heo cho dễ xử.

64

Tổng thống Trump là người phổi bò, đơn giản, ruột để ngoài da? Câu trả lời phụ thuộc vào cảm tình của người được hỏi dành cho ông. Yêu thì củ ấu cũng tròn, ghét thời bồ hòn cũng méo. Còn chuyện ông thật thà như đếm hay ông khôn khéo lõi đời hiện tại vẫn kín như bưng, hiểu ông may ra chắc được vài người đếm trên đầu ngón tay!

Quả thế. Ông rất giỏi, giấu mà như không giấu, thật thà không ra thật thà, ma giáo không ra ma giáo. Tất nhiên làm chính trị người ta có thể ném đá giấu tay, giết gà dọa khỉ, tung hỏa mù, giương đông kích tây; với ông những điều đó hình như càng khó tiên liệu hơn. Có lúc ông ra vẻ: Nghĩ sao nói vậy, mặt sẽ đỏ gay, hoặc ông sẽ gân cổ mỗi khi có chuyện sái ý. Có lúc ông cóc cần nghe ai. Với thuộc hạ, thích thì ông khen không tiếc lời. Không ưa thì thái độ phụng phịu lộ ra mặt. Có lúc ông coi trời bằng vung, bởi ông nghĩ mình có lắm quyền, thậm chí quyền tự tha bổng nếu tội danh không dính dáng gì đến truất phế! Có lúc ông nhũn như chi chi (đặc biệt dạo gần đây khi Hạ viện do Đảng Dân chủ nắm quyền). Thành ra bảo ông thật thà hay bảo ông ma giáo đều có lý cả!

Và ông giỏi. Cái giỏi của người lọc lõi khôn khéo, trong bụng chứa đầy kế sách lão luyện bậc thày của những bậc thày. Ông sử dụng chiêu bài bộc trực để tạo ra vẻ đáng tin cậy rất tuyệt chiêu.

Thậm chí nhiều cử tri bầu cho ông (năm 2016) vì họ tin ông bộc trực thẳng thắn chứ không lươn lẹo ma mãnh như mấy chính khách khác. Nhưng càng lúc họ nhận ra chưa hẳn ông thẳng ruột ngựa.

Thậm chí họ thấy ông giỏi tung hỏa mù, cần thiết sẽ thay đổi như chong chóng, coi câu: Cây ngay không sợ chết đứng chỉ là chuyện cù nhày, đãi bôi,

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

già cãi sẽ thắng.

Hay ông may mắn được Tổ đãi, tình hình thời sự cứ thế bày cỗ xuân cho ông hưởng. Đĩa nào ông thò đũa vào gắp, thậm chí bới tung lên, không thấy miếng ngon ông vục đũa đĩa khác. Mâm cơm mùng một Tết (tạm ví thế) thích thì ông gắp miếng giò thủ, không thích ông gắp miếng phao câu, hoặc ông sẽ tự tiện vục vào bát miến vớt chùm trứng non, hay ông sẽ chọn gắp con tôm khô lớn nhất trong đĩa củ kiệu trắng ngần, chọc đũa vào miếng bánh chưng ngon nhất… cuối cùng vẫn là ông, vừa được ăn, được nói, được gói mang về!

Vâng. Ông là thế. Bề ngoài bộc trực như An Tiêm, nhưng bên trong ông là ai nào ai biết? Cũng như dưa hấu bán ngoài chợ, bề ngoài vỏ quả nào cũng xanh thẫm, bóng loáng, nhưng mấy ai giỏi kinh nghiệm phân biệt quả nào già, quả nào non… Đợi đến lúc bổ dưa, đỏ hay trắng mọi chuyện coi như đã rồi!

NGUYỄN THƠ SINH

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

65

Toronto thoibao.com

Triết lý T

TẠP BÚT CỦA TRẦN HỮU THUẦN

ôi có một ông bạn lớn hơn vài tuổi, không biết gì về computer. Được con cháu tặng cho một điện thoại iPhone, chỉ thời gian sau bạn tôi trở lại với cái phone “đập đá.” Hỏi sao vậy, bạn tôi trả lời: “Ối chao, rườm rà quá, nhiều thứ quá, tôi chẳng biết đâu mà lần. Tôi chỉ cần gọi và trả lời là đủ rồi,

66

“Phây”

phiền phức thêm làm chi.”

Một hôm bạn tôi bảo tôi: “Này ông, chỗ tôi làm có con mụ xấu hoắc mà nghe nói vừa về Việt Nam nâng mũi sửa mắt gì đó rồi chụp hình khoe trên cái phây phây gì đó.”

Tôi ngạc nhiên hỏi lại: “Cái phây phây là cái gì?”

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

“Tôi đâu biết. Cái gì mà họ chụp hình đưa lên rồi ‘cò mơn’ rồi ‘lai cơ’ gì gì đó, tôi nghe họ nói với nhau nhưng chẳng hiểu là gì.”

Tôi nghĩ rất nhanh rồi nói: “Tôi biết rồi, cái phây búc.”

Phây đây không có nghĩa là phây phây béo tốt hồng hào như từ điển định nghĩa mà là phây

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

67

Toronto thoibao.com búc, đọc sai từ facebook, một phương tiện truyền thông đại chúng (media) rất thông dụng hiện thời.

Thời đại kỹ thuật này, có lẽ không có phương tiện truyền thông nào lan tràn mau chóng hơn phây, nhất là từ khi có chiếc điện thoại thông minh xì mác phôn. Hàng tháng, có chừng hơn hai tỉ người sử dụng phây búc; phây thành phố, phây thôn quê, phây trường học, phây gia đình, phây bồ bịch, phây bạn bè, phây cựu học sinh, phây cựu sinh viên, phây cựu tù nhân, phây cựu quân nhân nam, phây cựu quân nhân nữ, phây phim tình dục, phây chính trị gia, phây khoa học, phây nhà thờ, phây nhà chùa, phây quảng cáo bán hàng, nhóm nào người nào cũng có phây trừ một số rất ít người không có trong đó có tôi. Rõ ràng phây búc có một cái gì thu hút, một cái gì thời thượng, đến độ từ ông tổng thống trong dinh thự đến người dân quèn trong hóc hẻm không mấy người không có một cái, say mê nữa là khác. Tôi không biết người khác tại sao không mở phây nếu quả thực có người không mở, riêng tôi là vì nhận thấy quá mất thì giờ, đã lướt phây người này thì nhảy qua phây người kia rồi miên man vô tận, cho dẫu một vài đàn em tôi đã mở cho tôi một phây mà tôi không bao giờ đụng đến.

Nói đến phây không thể không làm quen với các chuyên ngữ của người dùng phây: cò mơn (comment, đọc đúng là com-ment là góp ý), lai-cơ (like, thích), pốt (post, đưa bài vở hình ảnh lên), và nhiều từ khác nữa sẽ nói đến sau. Tôi có một cô bạn, sáng mở mắt là lạch cạch lạch đánh máy vào phây, khuya lắc khuya lơ vẫn lạch cạch lạch đánh máy vào phây. Tôi hỏi: “Sao em cứ cắm đầu vào facebook làm chi vậy?”

Cô bạn nở một nụ cười mệt mỏi (vì chăm chú trên phây lâu quá!): “Không lướt phây thì biết làm gì ngoài giờ làm việc?”

Lướt phây nghĩa là đọc và coi qua loa rất nhanh bài vở và hình ảnh đưa lên phây búc. À ra thế, lướt để giết thì giờ. Tôi hỏi thêm: “OK, cho là vậy đi, nhưng sao cái gì em cũng like là nghĩa làm sao?”

Cô trả lời không suy nghĩ:

“Để người pốt (post) vui lòng.”

Hóa ra là lai cơ chỉ để người pốt vui lòng, bản thân thích hay không thích cái người đó pốt không là vấn đề. Nhưng thôi, hãy khoan, cho phép tôi nói đến cái hay ho của phây búc kẻo lại không công bằng. Phây búc quả thực đóng góp tích cực như là dây liên lạc giữa gia đình và bạn bè, là diễn đàn tôn giáo và chính trị, là thị trường buôn bán trao đổi, là phương tiện quảng cáo sản phẩm, và vân vân. Người thân thuộc kẻ quen biết trong xã hội ngày nay không còn quây quần sau lũy tre xanh như một thời đã qua. Dẫu vậy, mọi người vẫn còn có thể liên lạc và nhìn thấy hình ảnh nhau dù bất cứ đang ở phương trời nào nhờ có phây búc, dĩ nhiên nếu có mở một phây búc. Bạn học, bạn trường đời, bạn đời lính, bạn nhậu, dù đã nhiều chục năm mất liên lạc vẫn có thể tình cờ tìm thấy trên phây búc

68

để nối lại tình xưa. Bắt đầu buôn bán một mặt hàng nào đó cần quảng bá cho nhiều người biết? Pốt lên phây. Một loại thuốc mới? Pốt lên phây. Người thân, bạn bè muốn nhìn mặt nhau chút cho đỡ nhớ?

Pốt hình lên phây. Bạn bè từ thời để chỏm, thời tiểu học trung học, ly tán bốn phương muốn nhìn thấy nhau? Pốt hình lên phây. Muốn tìm lại người quen sau nhiều năm xa cách, cứ xược (search, tìm kiếm) phây may ra sẽ tìm thấy đúng tên đúng mặt nếu có hình trên phai (profile, lý lịch tóm tắt, sơ yếu lý lịch hay là lý lịch trích ngang nói kiểu cộng sản quê nhà). Cũng có khi tình cờ một phai của ai đó ngang nhiên nhảy vào phây của mình, và may mắn thay, nhìn a va ta (avatar, hình biểu tượng) lại nhận ra thằng bạn con bạn từ thời còn ở truồng tắm mưa. Mừng húm vội vàng tìm cách liên lạc cho dẫu ngày xưa hai đứa chẳng có gì gọi là thân thiết, gọi là có biết bao nhiêu kỷ niệm của tuổi thơ ngây nào biết là danh phận gì. A lê hấp, ta xen (send, gửi) một cái rì quét (request, yêu cầu) kết bạn, đợi bạn kia trả lời ắc xép (accept, chấp nhận) lại duyên tình đứt đoạn được nối lại bằng dây thừng bền chặt cho đến khi… giận nhau.

Phây còn là phương tiện giải trí lành mạnh không mất tiền ngoại trừ tiền mua điện thoại và tiền trả hoai phai (wifi). Chẳng có việc gì làm hay có việc mà chẳng muốn làm? Lướt phây tìm hình để coi hoặc tìm bài để đọc, thượng vàng hạ cám đều có thể có, không cần biết hình và bài từ đâu tới. Ai pốt không cần biết, chỉ cần một phen (friend, bạn bè) của chủ phây lai cơ là nó tự động nhào vô phây bạn không cần gõ cửa khỏi cần xin phép. Không phải bài tự động nhảy vào thì đọc bài của ai đó pốt lên.

Một bài văn không đầu không đuôi không ý tưởng nào mới, một bài thơ Đường chưa nắm hết niêm luật, một bài lục bát gượng vần vẫn là đứa con tinh thần của một ai đó nâng niu cho là hay nhất, là mượt mà nhất. Chẳng biết phổ biến cho ai, gửi báo thì chẳng báo nào đăng. Dễ thôi, pốt lên phây.

Chỉ cần ét (add, thêm vào) vài chục vài trăm phen là bài của mình cứ coi như đã có vài chục vài trăm người đọc, chê thì không ai chê, khen thì đã là cái chắc. Người khen đâu có … đọc bài đã pốt; người được khen chỉ đọc cò mơn, mà cò mơn thì khen là cái chắc, đứa nào không khen thì ngay lập tức ơn phen (unfriend, thôi kết bạn) nó. Chưa chừng bài văn bài thơ của mình còn được lan truyền vì chỉ cần một phen lai cơ là bài của người pốt đã nhảy vào phây của phen của phen, rồi phen của phen của phen, và cứ thế lan truyền. Không tin thì mời đọc một bài thơ bất hủ (nghĩa là không có cái hũ nào để đựng!) sau đây: Đừng tham vọng như mưa rừng thác lũ Khi về trời cũng rũ… chẳng mang đi Dù giận hơn chẳng nói tiếng chia ly Mặc ai đó có muôn vàn cách nghĩ ...

Lòng ta vẫn ơn em nhiều lắm Suốt cuộc đời chăm bẵm chồng con ...

Em ơi chớ ướt môi mềm Thương em lạnh lẽo từng đêm ngóng chờ Và các câu cò mơn, “Lãng mạn nhỉ.” “Nghe mùi mẩn quá,” và vân vân. Bài thơ “lãng mạn, mùi mẫn” đó chẳng biết lãng ở chỗ nào mùi ở chỗ nào, ngoại trừ lãng nhách và mùi “mắm.” Thế nào là “khi về trời cũng rũ … chẳng mang đi,” là “chăm bẵm chồng con,” là “chớ ướt môi mềm,” là “thương em lạnh lẽo”? Thế nhưng vẫn được khen

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

nức khen nở làm tác giả nghĩ mình đã trở thành thi sĩ thực sự lúc nào mà chính mình cũng không biết. Nhưng thôi, chín bỏ làm mười, coi như mua vui cũng được một vài trống canh.

Trên phây còn có những cái hội quái đản (bảo đảm người viết không nói thêm) như Hội Những Người Yêu Phim Thái (trời đất, phim Thái thì trình độ nào mà yêu dữ đến độ phải lập hội), Hội Những Người Thích Ngắm Trai Korea (bộ trai Việt xấu lắm sao các cô?), Hội Độc Thân (gồm ba em độ tuổi mười lăm, không độc thân chẳng lẽ đã có vợ), Hội Những Người Thích Phân Tích Truyện Tranh, và có lẽ còn nhiều hội khác người viết đã quên hoặc chưa được dịp nhìn thấy. Dĩ nhiên các hội lạ lùng này do các bạn trẻ lập ra, nghiêm chỉnh hoặc không. Điều lạ là không thấy bạn trẻ nào lập hội có tính tích cực ví như hội những người hiếu học, hội những người giúp đỡ người nghèo khó, hoặc hội những người yêu nước. Ước gì các hội như vậy đã có mà người viết không tìm thấy trên phây.

Cái lợi của phây như vậy đã rõ rồi. Còn cái không lợi thì sao? Có lẽ cũng nhiều không thể kể ra cho hết. Này nha, trước hết là mất thời gian.

Người chơi phây say mê có khi còn hơn say vợ say con. Trong một bài văn, một em bé Việt Nam khao khát ước chi ba mẹ em không mê say gắn mắt lên điện thoại để lướt phây hoặc lên TV để coi bóng đá, dành chút thời gian gần gũi em. Công nhân giờ ăn giờ nghỉ liền vội vàng lướt phây. Làm neo (nail, móng tay móng chân) chưa có khách, lướt phây.

Học sinh về nhà vội lướt phây để coi có bạn nào pốt gì không, nhất là phim Tàu phim Hàn. Và tám (tức tán gẫu trên trời dưới biển) với nhau. Dĩ nhiên, đã lướt thì phải cò mơn và lai cơ, vì ba chuyện đó luôn luôn phải đi kèm nhau, không thể có chuyện này mà không có chuyện kia.

Lai cơ là thích như đã nói, còn cò mơn nghĩa là đưa lên một lời bình luận hoặc góp ý. Trên phây, thượng vàng hạ cám, phen pốt cái gì lên là người chơi phây có “bổn phận” phải ấn nút lai cơ. Hỏi một phen (fan, người hâm mộ; cách đọc này chung cho hai từ friend và fan) của phây tại sao cái gì cũng lai cơ, người đó trả lời: “Tội nghiệp người ta, người ta có công pốt, mình thích không thích cũng lai cơ cho người ta vui.”

Lai cơ cho người pốt vui. Người chơi phây có lòng thương người, thương tất cả mọi người.

Người ấn nút lai cơ thường không thèm đọc nội dung bài viết nói gì vì thế đã có trường hợp lai cơ phim xếc (sex, tình dục) của một phen nào đó pốt để phim đó nhảy vào phây của bạn của người lai cơ. Một ông bố lai cơ một chuyện tếu rất tục để nó nhảy vào phây pớp líc (public, công cộng), nơi các

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

69

Toronto thoibao.com

con đang ở tuổi vị thành niên của ông ta vào đọc và tám hàng ngày. Chuyện tếu đó dùng thẳng thừng những từ về chuyện đàn ông đàn bà làm với nhau mà nếu phải nói ra người nói thấy ngượng miệng (dĩ nhiên ngoại trừ khi chửi tục), người viết khi cần viết thường chỉ dám viết một chữ đầu với một hoăc vài dấu chấm. Và thế là con cháu ông bạn đó đọc thoải mái truyện tếu 18+ mà họ đã mất công dạy dỗ con cháu chẳng nên chạm tay vào. Tại sao không đọc mà cứ lai cơ? Để người pốt vui lòng!

Sao vui? Vì người pốt biết ít nữa cũng có người chú ý đến bài mình pốt lên. Vì vậy, quan sát một người đang lướt phây, quí vị sẽ thấy hai ngón tay người đó cạch cạch lia lịa. Đã gọi là lướt thì sao đọc kĩ được để biết nội dung?

Cò mơn còn giật mình hơn. Có lần trên phây một người bạn, một người pốt lên hình không biết là của mẹ hay của chị người pốt, chỉ thấy là hình một người đàn bà đáng kính vào độ trên dưới sáu mươi.

Phen của người bạn nhảy vào cò mơn: “Ôi chị tôi ngày càng trẻ đẹp ra!” “Ôi chị tôi đẹp cứ như gái 18!” “Ôi mợ cứ như ngày mới cưới!” “Ôi cô trông như gái chưa chồng!”

Chẳng biết vì người trong hình cảm thấy nhột vì cò mơn bốc thơm quá lố hay vì lý do nào khác, vài hôm sau bức hinh bị “hạ” xuống. Nhưng cò mơn kiểu này thì không thiếu, vị nào tò mò muốn biết cứ vào phây của mình hoặc không có phây thì mượn bạn bè con cháu nào đó để coi một lần cho biết. Hình nào pốt lên đàng sau cũng có cả chục lai cơ hoặc cò mơn kiểu “bạn càng ngày càng trẻ” (trời đất, thời gian quay ngược), “bạn tôi lúc này đẹp quá” (bạn tôi nổi tiếng là xấu nhất lớp ngày còn đi học), “chị cứ như lúc còn 18” (lại thời gian đi ngược), “con sông cứ như sông Seine Paris” (có biết sông Seine ở đâu và ra sao, chỉ nghe hay hay thì cho vào cò mơn), “cảnh thơ mộng như một giấc mơ” (mơ làm sao được khi chụp bãi cát Phan Thiết nóng hừng hực), và vô tận. Vừa mở phây của bạn tôi (lúc nào cũng phây bạn tôi vì tôi không chơi phây), thấy hình của một người đàn bà sồn sồn chừng bốn năm mươi gì đó, mặc đầm đỏ, tóc hai lai (highlight, nhuộm sơ vài cụm tóc) hoe hoe vàng, ngồi rất điệu bên cạnh một bụi hoa trong bồn hoa của một ngôi biệt thự tráng lệ là bối cảnh của tấm hình. Cò mơn: “Thiếu nữ bên hoa … dại,” và “Ai đẹp vậy ta.” “Hoa dại” thì đúng vì loại hoa này nguyên mọc dại nhưng trồng trong bồn thì hết dại rồi. “Ai đẹp” thì cũng có thể đúng vì ai khác thì đẹp nhưng người trong ảnh thì nhiều phần … không đẹp vì tấm ảnh phản ánh trung thực sắc đẹp không nhiều của người được chụp. Nhưng khen thiếu phụ đó là “thiếu nữ” thì dứt khoát là không đúng vì bà

70

ấy có thể “thiếu” bất cứ cái gì ngoại trừ “thiếu” nữ ở tuổi này. Thực cò mơn hết thuốc chữa.

Một ông khác pốt lên nhiều bài thơ con cóc mà ông tự khoái (tôi tránh dùng từ tự sướng sợ bị hiểu lầm) đến độ bỏ tiền ra mướn người phổ nhạc, thu âm, rồi pốt lên phây hết bài này đến bài khác (ông này chắc nhiều tiền mới có gan tiêu phí như vậy).

Thế là phen của ông ấy nhảy vô cò mơn: “Thơ của bạn sẽ lưu danh muôn thuở, sẽ chiếm địa vị của Nguyễn Du không chừng!” (Xin Thi hào Nguyễn Du đừng buồn.)

“Thơ bác hay quá, đọc nghe nhức cả mình.” (chắc tại vừa đọc thơ vừa tự tát vào mặt mình vì tội ngu!)

“Thơ chú tuyệt vời, nghe thánh thót như giọt mưa rơi (chắc mưa rơi trong sa mạc!).”

Một bà khác viết một ca khúc rồi cũng pốt lên.

Phen xúm lại ca tụng: “Nhạc chị quá tuyệt vời, chẳng khác chi nhạc Bach, Mozart!” (Không biết người cò mơn có nghe nhạc hai danh tài này bao giờ chưa.)

“Nhạc cô sẽ thay thế nhạc Phạm Duy trong thời gian ngắn, chắc chắn thế.” (Nhạc sĩ Phạm Duy ở dưới mồ, xin ráng chờ coi.) Điểm chung là người cò mơn lúc nào cũng khen, không bao giờ chê. Người pốt được bốc lên tận mây xanh đến độ cứ tưởng mình đã là thi sĩ nhạc sĩ văn sĩ, là người đẹp nhất, là người tài nhất thế giới. Cũng vì luôn được bốc lên tận mây xanh như vậy mà có một người viết ca khúc đã tự thấy nổi danh hơn bất cứ ai viết ca khúc từ trước đến giờ, tự sánh ngang vai vế với các danh tài như Phạm Duy, Cung Tiến, Trần Thiện Thanh, vân vân. Ông viết ca khúc đó có một phây rồi pốt bài của ông. Phen của ông xúm vô ca tụng. Thế là chỉ sau vài tháng ông tự thấy mình nổi danh, khoe đã sáng tác được cả ngàn ca khúc kiểu… mì ăn liền. Tự thấy nổi danh rồi nên ông cũng tự thấy có quyền… chê hết mọi người để chỉ mình ông được cò mơn khen mà thôi!

Một nhận xét khác nữa là phần lớn người chơi phây đều tự biến mình thành triết gia hoặc đạo đức gia mà chính họ có khi không tự nhận ra. Lớn tuổi trẻ tuổi, ai nấy đua nhau đưa ra bài tự viết, bài cốp pi (copy, chép lại), hay nhại câu nói của ai đó triết lí về cuộc đời hay khuyên răn về đạo đức. Trên phây của bạn tôi có một người đưa hình của mình lên bên cạnh bài viết. Hình ông ta nghếch mặt lên trời ra vẻ ta đây là người trên thông thiên văn, dưới thông địa lý cái mặt nghếch lên thấy mà “dễ quê.”

Kệ ông ta chụp hình thế nào, thử đọc bài của ông ta xem có gì đáng giá không. Bài ông ta viết còn tệ hơn … cái mặt của ông ta vì toàn lời lẽ sáo rỗng tuếch, lặp lại tư tưởng rẻ tiền ông ta gom góp đâu đó rồi cho là của ông ta.

Bỏ ông ta đi, tôi xin trích một vài châm “chích” ngôn trên phây: “Đôi khi thật sự yêu một người lại làm bản thân sống rất mệt mỏi.” (Bình loạn: Đã thế thì yêu làm quái gì, yêu là tìm hạnh phúc còn yêu mà rất mệt mỏi thì dẹp quách cho xong.)

“Suy nghĩ như in sâu vào máu.” (Bình loạn: Nghĩa là gì? Suy nghĩ ở trên não sao lại in sâu vào máu được? Nói nghe kêu lảng cảng nhưng chẳng có nghĩa gì cả.)

“Người đàn ông mà khóc vì bạn,[sic] mới là người yêu bạn nhất.” (Bình loạn: Nếu đây là chân lí thì các cô các bà nên mau mau tìm mấy anh chàng “mu khóc” [xin đừng đọc lái] vì chắc chắn đó là người yêu đúng cỡ của quí cô quí bà.)

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Cuối cùng, một số người chơi phây câu viu (view, để mắt đến điều người khác post) hoặc câu lai cơ.

Chuyện kể một thanh niên pốt một cái gì đó và nói nếu có được mấy trăm mấy ngàn viu thì anh ta sẽ nhào xuống sông tự tử vào ngày đó giờ đó. Viu đạt số lần anh ta muốn, không biết đủ số tại người ta thương anh ta hay vì muốn anh ta chết cho … bỏ ghét. Đến hẹn (lại lên), người ta bu quanh khúc sông anh ta nói trước, đông đến độ cảnh sát phải đến giữ trật tự và để giải tán. Quá giờ hẹn, anh ta không đến, mọi người thất vọng ra về. Im ắng rồi, chừng một hai giờ sau, anh ta quả thực đã đến khúc sông đó và nhảy xuống với một số người tình cờ chứng kiến.

Không ai hô cầu cứu vì anh ta đã cho biết anh ta tự tử để giữ lời hứa. Người tình cờ chứng kiến chờ coi xác của anh ta nổi lên. Anh ta nổi lên thật, nhưng không là một xác chết mà ở phía bờ bên kia vì anh ta đã lặn một hơi qua bờ bên kia. Hỏi sao không giữ lời tự tử, anh ta trả lời tỉnh queo: “Tội vạ gì tự tử, đời còn đẹp mà.”

Chuyện xẩy ra ở Việt Nam bên nhà, nghĩa là tại quê hương máu thịt của chúng ta. Đời còn đẹp nên người ta vẫn phây phây chơi phây, lợi hay hại thì cũng chỉ nằm trong vòng người chơi phây, chẳng ảnh hưởng gì mấy đến thế giới bên ngoài. Nói cho văn vẻ thì mặt trời mặt trăng cứ xoay, thời gian hết đêm tới ngày, mùa hết xuân tới hạ tới thu tới đông, tháng cứ hết tháng giêng sang tháng hai rồi cuối cùng là tháng chạp, và hết tháng Chạp là Tết để bắt đầu một năm mới. Và người chơi phây cứ việc phây phây mà chơi chẳng chết thằng Tây nào. *** Đọc xong bài lẩm cẩm này của tôi, một ông bạn tôi vỗ đùi đánh đét rồi ngâm nga: Ngồi buồn gãi d.., sướng ghê ta (bạn tôi ăn cắp một ít của Cố Tổng thống Hương) Hết sáng thì ta đến xế tà (lại ăn cắp chữ của bà Huyện Thanh Quan), Chơi phây ta cứ chơi phây mãi Lai cớ cò mơn ta thả ga. (lại ăn cắp câu nói bình thường) Ngâm xong, bạn tôi quay lưng đi một mạch chẳng thèm chào tôi lấy một tiếng. Nhưng ra đến cổng, không biết nghĩ sao, bạn tôi quay lại vào nhà nghiêm mặt bảo tôi: “Này này, tao bảo cho mà biết. Mày viết kiểu này khối người sẽ đập vào mặt mày. Chỉ có mày khùng mới không theo kịp trào lưu chơi phây ngày nay.

Mày đụng đến họ coi chừng bị đập dập… d…”

Từ cuối cùng bạn tôi nói nhỏ quá tôi nghe không rõ!

TRẦN HỮU THUẦN

Grand Rapids Michigan

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

71

C

Toronto thoibao.com

on heo trong tục ngữ ca dao

T

rong các loài gia súc, con heo tuy không thông minh, có nghĩa và trung thành như loài chó, nhưng cũng đắc dụng cho người. Nếu như “Con trâu là đầu cơ nghiệp” của nhà nông thì con heo đối với những gia đình nghèo là cả một gia tài đáng kể. Nhân dịp Tết Kỷ Hợi về nơi đất khách, chúng tôi xin bàn về con heo qua một số thành ngữ, tục ngữ và ca dao thông dụng để hầu bạn đọc.

PHẢI CHĂNG CON HEO ĐÁNG GHÉT?

Trước hết, con heo bị chê ghét thậm tệ. Thái độ chê ghét đó được thể hiện qua thành ngữ, tục ngữ và ca dao. Nói đến heo người ta thường nghĩ đến tính lười biếng: (Lười như heo, nhác như lợn).

Người ta chê ghét heo vì những nết xấu như: Ở bẩn (Ở dơ như lợn; nhà dơ như chuồng heo); ham ăn háu ngủ (Ăn như lợn; táp xồng xộc như heo; ngủ như lợn; lợn đói một bữa bằng người đói nửa năm); đần độn (Ngu như heo, dốt như lợn) v.v…

72

NGUYỄN KIẾN THIẾT

Thông thường người ta mượn hình ảnh cũng như nết xấu của heo để ám chỉ thói hư tật xấu của người đời. Đây là người có dị hình dị tướng như khuôn mặt phì nộn và chẳng mấy thông minh được gọi là Đầu gà má lợn, Mắt như mắt lợn luộc hoặc Mũi cong như mũi lợn ỷ. Đó là kẻ vụng về không có óc tổ chức, thường tự mình gây ra chuyện khó cho mình bị tục ngữ chê trách: Lợn trong chuồng thả ra mà đuổi. Nọ là kẻ dâm dật thường xem “phim con heo” nên “con lợn lòng đã thức dậy” dẫn đến hành động mù quáng như làm trò con heo…khiến lâm vòng tù tội, thân bại danh liệt. Những loại trưởng giả dởm thích phô trương giả dối bề ngoài nhưng bên trong thì nát bét, thường bị tục ngữ châm biếm: Giầu giẫu giầu giâu kém mười trâu đầy một chục; Lợn đẻ nhung nhúc kém mười chục đầy một trăm. Đối với những kẻ có lắm bạc nhiều tiền nhưng keo kiệt bủn xỉn, tục ngữ có câu: Cám treo để heo nhịn đói; hoặc bóc lột người nghèo: Nuôi heo lấy mỡ, nuôi người ở đỡ chân tay. Người chuyên giết

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

heo bằng dao được gọi là tên đồ tể. Người mua bán heo, thiến heo được gọi nôm na là lái heo/lợn, thiến heo/lợn. Kẻ gian manh trong thôn ấp thường hay giết hại gia súc của hàng xóm vừa hại người, vừa dọn đường đến trộm cướp bị gọi là kẻ đâm heo thuốc chó.

Ngoài ra câu tục ngữ Mượn đầu heo nấu cháo ngoài nghĩa đen là đi mượn đầu heo về nấu cháo lấy hết nước ngon ngọt, bổ dưỡng rồi đem trả cái đầu heo vẫn còn nguyên, ngụ ý khuyên ta nên đề phòng những kẻ bịp bợm tráo trở.

Xã hội phong kiến thời kỳ suy tàn thường là một tấn hài kịch lớn vì đã diễn ra những tấn bi kịch lớn. Óc ngôi thứ chốn đình trung cũng như quan niệm “Miếng thịt giữa làng bằng sàng xó bếp” đã sanh ra lắm tệ nạn ở nông thôn nước ta. Phép vua thua lệ làng, nên trước khi nhận việc, các chánh, phó lý trưởng hoặc chân nhiêu, chân xã ở các làng xóm miền Bắc hoặc các Hương chức hội tề trong Nam đều phải ăn khao. Đây là dịp để các chức việc cấp

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

73

Toronto thoibao.com dưới như cai đình, tuần khạo phải cầm bán nhà cửa, ruộng đất hoặc bắt dân đóng góp trong việc sắm sửa lễ vật hầu cung phụng quan trên. Thông thường họ mang lễ vật ra đình, thường là nguyên con heo đồ (tức heo đã cạo sạch lông và móc hết bộ đồ lòng) để cúng lễ đức Thành hoàng. Cúng xong, heo được đem ra quay. Trước cúng sau ăn. Đây là dịp để các quan chức lớn nhỏ trong làng chia nhau những miếng thịt làng và tha hồ đánh chén.

Còn dân đen thì è cổ ra đóng sưu cao thuế nặng, góp phần mua sắm lễ vật, nhưng chẳng hưởng một chút thịt thừa! Do vậy mà nẩy sanh sự chống đối, bất phục.

Ngoài ra bọn thực dân da trắng còn là “những con heo nhơ nhớp”. Đó là kết luận của nhà văn Nguyễn Hiến Lê sau khi dịch truyện ngắn “Những quần đảo thần tiên” của S.Maugham.Thời kháng chiến chống Pháp, để lên án hành động ăn cướp của giặc, ca dao có câu: Cắc bụp là cắc bụp xòa / Ba thằng Tây đói bắt gà bắt heo Cắc bụp là cắc bụp cheo / Ba thằng Tây đói bắt heo bắt gà.

Trên báo chí ở Sàigòn trước kia và trên các trang mạng xã hội ngày nay, người ta thường vẽ hình đầu heo mập nọng, mắt híp hoặc “đầu gà má lợn” để ám chỉ bọn tham quan, những kẻ ăn dơ và gán cho chúng xú danh “Hạm” như Hạm Phân, Hạm Rác, v.v…

Kế đến là các loại thầy: thầy đồ gàn, thầy lang băm, thầy bói, thầy cúng xuất hiện trong tục ngữ, ca dao với dáng dấp lố lăng, lố bịch, tồi tàn của họ.

Chẳng hạn, những thầy lang băm bất tài “đau Nam chữa Bắc” quen thói bịp bợm và gây ra cảnh tiền mất tật mang, bị tục ngữ đả kích: Lợn lành chữa thành lợn toi.

Hạng thầy bói nói dựa mê hoặc những người mê tín bị ca dao châm biếm: Số cô chẳng giàu thì nghèo / Ba mươi Tết có thịt treo trong nhà.

Hoặc: Bói cho một quẻ trong nhà / Chuồng heo ở dưới, chuồng gà ở trên.

Còn thầy tướng số cho rằng “Giáp-Ất-Bính là tam bất hạp; Dần-Thân-Tị-Hợi tứ hành xung” đã bị dân gian nguyền rủa: Cọp mà vật mấy tên thầy địa / Yêu mà nhai mầy đứa chọn ngày Trớ trêu họ khéo đặt bày / Mình thương nhau quyết sống đời với nhau!

CON HEO THẬT SỰ ĐÁNG YÊU

Thật ra, lấy công tâm mà xét, con heo rất có ích cho loài người nên đáng được đề cao khen ngợi.

Việt Nam là một nước trọng nông. Chăn nuôi chỉ là một ngành phụ của nền kinh tế nông nghiệp.

Việc chăn nuôi heo cũng như gia súc, gia cầm khác chưa có tính chất quy mô và chủ yếu là để lấy thịt.

Ngoài giống heo rừng (lợn lòi) và heo lăn chai mà nanh của chúng có thể trừ tà ếm quỷ, heo cúi nuôi trong nhà được chia ra nhiều loại như: heo lang/ heo bông (heo đen có xen đốm trắng); heo sữa (heo con còn bú sữa mẹ); heo cỏ, heo tây, heo voi (heo nhà loại lớn con), heo vá chàm; lợn bột (lợn mới lớn còn non); lợn ỷ; lợn cấn (lợn đực nuôi để làm giống-tức heo nọc); lợn xề (lợn đẻ nhiều lứa), lợn nái v.v…Đối với người nông dân nghèo, con heo là cả một gia tài, là nguồn hy vọng ở tương lai. Họ chịu thương chịu khó xay thóc, giả cám, xắt chuối, thái khoai và “vớt bèo nuôi lợn”, “nuôi heo

74

bỏ ống” để được một ngày mai tươi sáng, vì “bảy bồ cám cho tám bồ heo”.

Ca dao tục ngữ đã đề cập đến kinh nghiệm nuôi heo của họ: Giàu nuôi lợn đực, khó cực nuôi lợn nái Hoặc: Lợn bột thì thịt ăn ngon / Lợn nái thì đẻ lợn con cũng lời.

Khi heo ra bầy, họ có thể đem bán hoặc nuôi riêng chuồng. Những con heo lứa có thể được chọn làm heo nọc, nếu là con đực, hoặc chọn làm heo nái, nếu là con cái. Còn lại là heo thịt đến kỳ rượn thì phải thiến để nuôi cho ú (Đây là dịp các tên thiến heo có chuyện làm). Heo con chết khi vừa mới lọt lòng mẹ gọi là heo lót ổ. Còn heo thừa vú thường là những con heo đèo, heo đẹt vì không có sữa bú. Heo nuôi rẽ là heo giao cho người khác nuôi đến khi lớn đem bán đi và số tiền bán được chia bốn-sáu hoặc ba-bảy tùy theo sự thỏa thuận giữa đôi bên. Heo bịnh có ổ sên trong thịt như hột gạo gọi là heo gạo. Còn heo gió là heo bị chết dịch, chết toi. Sự sung túc của mỗi gia đình còn đựợc đánh giá qua thành ngữ cá cả lợn bề. Điều đáng nói là con heo đã đi sâu vào phong tục, tập quán ở nông thôn nước ta, nhứt là trong các lãnh vực quan, hôn, tang, tế như lời kể công của heo trong Lục súc tranh công.

Như chúng ta đều biết con heo góp phần trong các buổi lễ thăng quan tiến chức, khao thi đỗ, khao thượng thọ. Con heo cũng không thể thiếu trong các sinh hoạt khác như tang ma, giỗ chạp. Bài ca dao sau đây nói lên sự phản kháng của người đàn bà góa đối với cái luân lý thủ tiết của nho giáo: Giàu thì thịt cá cơm canh / Khó thì lưng dưa dĩa muối cúng anh tôi đi lấy chồng.

Heo còn được dùng làm vật tam sanh tế thần và Trời Đất. Từ đời nhà Châu, tam sanh là ba con vật gồm heo, trâu và dê.Về sau tam sanh được hiểu là ba con vật hy sinh gồm có: một miếng thịt heo (loại thú), một cái trứng gà (loại cầm) và một con tôm (loại thủy tộc). Cúng sao giải hạn, nhứt là đối với các sao cực xấu như La Hầu (nam) và Kế Đô (nữ), ngoài hương hoa, trà quả cũng không thể thiếu món tam sanh nầy.

Con heo đi vào việc cưới xin, đi vào tình yêu nam nữ. Trong lễ nghinh hôn, con heo lại là một trong những món đồ nhà gái thường đưa ra thách cưới nhà trai, bởi họ quan niệm “thương con ngon của” và “con lợn có béo thì lòng mới ngon”.

Ngược lại nhà trai cũng nhờ mai mối coi giò coi cẳng nhà gái cẩn thận trước khi dạm hỏi, bởi vì họ thấm nhuần kinh nghiệm của ông bà xưa: Mua heo chọn nái, cưới gái chọn giòng. Đôi khi nhà gái tham giàu thách cưới quá độ, nhà trai không đáp ứng nỗi khiến việc cưới xin bất thành. Câu Gả con hay bán lợn cũng như bài Ca dao thách cưới sau đây đã kịch liệt châm biếm hủ tục ấy: Em là con gái nhà giàu / Cha mẹ thách cưới ra màu xinh sao Cưới em trăm tấm lụa đào /Một trăm hòn ngọc, hai mươi tám ông sao trên trời…

Cưới em tám vạn trâu bò / Bảy vạn dê lợn, chín vò rượu tăm.

Con heo đã đi vào chủ đề tình yêu trong ca dao trữ tình. Chàng trai trong bài ca dao Tát nước đầu đình tuy chất phác nhưng khi yêu cũng biết tán tỉnh khá tế nhị.A nh ta mượn cớ “mất áo” để tỏ tình: Đêm qua tát nước đầu đình / Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen… Áo anh sứt chỉ đường tà / Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu…

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Quả là bất ngờ và thú vị. Tạo ra được cái áo tài tình như vậy, chàng trai mới có thể “vào đề” được.

Chàng nhờ khâu áo. Rồi hứa trả công. Có điều trên đời nầy chắc không có ai trả công khâu một cái áo “sứt chỉ đường tà” bằng cả…một lễ cưới!: Khâu rồi anh sẽ trả công / Ít nữa lấy chồng anh sẽ giúp cho Giúp em một thúng xôi vò / Một con lợn béo một vò rượu tăm v.v..

Cũng có những tâm hồn bình dị đi vào thực tế tình yêu đến độ sỗ sàng: Anh về thưa mẹ cùng cha / Bắt lợn sang cưới, bắt gà sang sêu Tiếng nói tình yêu của chàng trai Nam Kỳ lục tỉnh sau đây càng táo bạo, dứt khoát: Người ta giàu đầu heo mâm thịt / Hai đứa mình nghèo cặp vịt cũng xong Đôi ta xứng vợ xứng chồng / Bởi qua với bậu sợi chỉ hồng khéo xe.

Nạn nhân chánh trong tục cưới xin vẫn là người phụ nữ. Vì vậy ca dao trữ tình trước hết là tiếng than thở về số phận của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến. Sự tham giàu của bà mẹ sau đây đã khiến người con gái rơi nhiều nước mắt: Mẹ em tham thúng xôi rền / Tham con lợn béo tham tiền Cảnh Hưng… Đời sống lứa đôi, chuyện phòng the nam nữ và tục đa thê không thể thiếu hình bóng heo. Người phụ nữ Việt Nam vốn chịu đựng và hy sinh quên mình vì hạnh phúc của chồng con. Sự chiều chuộng đôi khi có vẻ miễn cưỡng vì sự đòi hỏi “tòm tem” trái giờ giấc của chồng: Đương khi lửa tắt cơm sôi / Lợn đói, con khóc, chồng đòi tòm tem Bây giờ lửa đã cháy lên / Lợn no con nín, tòm tem thì…tòm!

Với tục đa thê, người phụ nữ càng bộc lộ địa vị phụ thuộc, thấp kém của mình trong xã hội cũ.

Theo quan niệm đã lỗi thời “Trai năm thê bảy thiếp”, “Gái chính chuyên chỉ có một chồng”, người đàn ông có quyền lấy một hay nhiều vợ lẽ. Họ viện nhiều lý do như để có con trai nối dõi, để có thêm người giúp việc cho gia đình. Vì vậy, vợ lớn đành phải hy sinh “quyền lợi” của mình để cưới cho chồng cô vợ bé, đôi khi cả vợ ba, vợ tư nữa. Cảnh chồng chung đã gây ra “năm ba chuyện thảm, chín mười chuyện cay” vì người vợ lớn giữ “độc quyền” ngủ với chồng ở nhà trên; còn vợ lẽ chỉ là đầy tớ không công, thái khoai, băm bèo, nuôi heo và ngủ ở nhà dưới, nhà ngoài: Thân em làm lẽ chẳng nề / Có như chính thất mà lê giữa giường Đến tối chị giữ mất chồng / Chị cho manh chiếu nằm suông nhà ngoài Đến sáng chị gọi: ớ Hai! / Mau mau thức dậy thái khoai băm bèo Bởi chưng bác mẹ tôi nghèo / Cho nên tôi phải băm bèo thái khoai!

Tâm trạng trên đây đã đi quá cái mức chịu đựng.

Vì vậy người phụ nữ Lục tỉnh đã dứt khoát nói thẳng với ông chồng có máu hảo ngọt: “Một vợ nằm giường lèo, hai vợ nằm chèo queo, ba vợ ngủ chuồng heo”…

Con heo cũng góp phần giúp loài người đón Tết, vui Xuân như câu đối Tết ngày xưa: Thịt mỡ dưa hành, câu đối đỏ Nêu cao tràng pháo, bánh chưng xanh.

Vui nhứt là trẻ con. Để tận hưởng Xuân và Tết,

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

75

Toronto thoibao.com có đứa “đập heo” để lấy tiền mua pháo, chơi “bầu cua cá cọp”, có đứa nắn heo bằng đất sét để “bỏ ống” tiền được lì xì.

Heo còn là đề tài cho các loại tranh Tết. Tranh Đàn lợn mẹ con nhắc lại cảnh sinh hoạt ở nông thôn: nuôi lợn; đồng thời còn nói lên cảnh con đàn cháu đống và tình thương yêu đoàn kết giữa nhũng người trong gia tộc. Điệu hát ầu ơ ngây thơ ngộ nghĩnh đề cập đến con vật quen thuộc trong nhà đã đưa đứa bé vào giấc ngủ no lành: Má ơi con quạ nó đứng chuồng heo / Nó kêu bớ má bánh bèo chín chưa?

Câu đố cũng mượn hình ảnh heo làm đề tài.

Chẳng hạn như câu đố xuất vật dụng ở miền Nam: Trồng hành, tỉa đậu, bỏ heo vô (Đòn bánh tét); và điệu hát bài chòi ở Bình Định: Rung rinh nước chảy qua đèo / Bà già lật đật mua heo cưới chồng (Trái lý).

Heo còn được đưa ra làm ví dụ trong việc giáo dục con cái: Đẻ con chẳng dạy chẳng răn / Thà rằng nuôi lợn lại ăn được lòng.

Heo còn đi vào tôn giáo. Trong bức tranh Luân hồi của nhà Phật, ta thấy đầy đủ ba con vật tượng trưng cho Tham (bồ câu), Sân (rắn) và Si (heo).

Bàn về heo mà không nói đến thuật ăn thịt heo là một điều thiếu sót. Nghề ăn cũng lắm công phu.

Người sành điệu ăn thịt heo phải nắm vững kinh nghiệm dân gian để chế biến món ăn với nhiều loại gia vị khác nhau. Có món làm rất phức tạp, có món “dễ ợt như ăn cơm sườn”. Nào là thịt luộc, thịt quay, thịt ram mặn. Nào là tiết canh, cháo lòng, cháo huyết, phá lấu, xí quách. Nào là giò thủ (Bắc),

76

tré (Trung), dưa đầu heo (Nam). Nào là bún bò giò heo, Bún bò Huế, ruột heo chiên giòn, giò heo giả cầy. Nào là nem, bì, lạp xưởng…Còn nhiều thứ nữa không thể kể hết vì đi xa đề tài và báo hại nhiều người phải nhắc “Đừng nói nữa, ta thèm lắm”! Người viết xin dẫn một vài câu ca dao đề cập đến món ăn bằng thịt heo ướp với gia vị số một là tiêu và hành: Con gà cục tác lá chanh / Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi Câu ca dao miền Nam sau đây nói đến việc chế biến món nhậu rất độc đáo: Ngồi buồn chọc lá gói nem / Con chị gói khéo con em buộc đùm.

Chưa hết. Mỡ heo dùng để chiên xào. Thịt mỡ còn dùng làm bánh chưng, bánh tét. Một số loại bánh còn mượn các bộ phận của heo để đặt tên như bánh tai heo, bánh da lợn. Và miếng thịt sườn nấu với cải bẹ xanh là chất keo kết chặt mối tình thôn dã giữa “trai hai huyện, gái miệt vườn”: Cải bẹ xanh nấu với thịt sườn Chừng nào ớt ngọt như đường Khổ qua kia hết đắng, sự cang thường hết thương.

THAY LỜI KẾT Tóm lại, con heo rất có ích cho loài người trong mọi lãnh vực. Một số thể loại văn chương bình dân đã mượn hình ảnh và đặc tính của loài heo để khai thác dưới nhiều góc cạnh, đả phá cũng nhiều, xây dựng cũng không ít. Nói chung loài heo có nhiều ưu điểm.

Heo cũng có những đức tính như thành thật, khoan dung, công bằng, nhứt là đức nhẫn nại, hy

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

sinh. Theo National Geographic, heo cũng có trí khôn đáng kể, có khả năng học hỏi, thích nghi rất nhanh, nên người ta còn huấn luyện heo để làm trò xiếc hoặc đua heo. Còn như những nết xấu của heo như ở dơ, lười biếng, ham ăn háu ngủ v.v…cũng có cái lý của nó. Một là do nghệ thuật xây dựng từ hoa trong văn học dân gian. Hai là do môi trường sống của heo và hoàn cảnh người nuôi. (Heo ăn nhiều để chóng lớn đem lợi nhiều cho chủ. Ăn nhiều sẽ ỉa nhiều nên dơ). Ba là do phong tục của mỗi dân tộc: Người Hồi giáo cữ thịt heo vì xem chúng là vật nhơ uế, trong khi người Ba Tư coi con heo như thần linh.

Năm Hợi bàn về con heo, chúng tôi chỉ muốn thắp ngọn đèn tâm để sưu tập, gìn giữ và phổ biến một số thể loại văn chương bình dân liên quan ít nhiều đến con heo ngõ hầu phục vụ bạn đọc, nhứt là các bạn trẻ đã quên hoặc còn xa lạ với lời ăn tiếng nói của dân gian. Tội nghiệp cho con heo lúc sống thì bị chửi, chết mới được thắp hương khấn vái. Để kết thúc, người viết có một ước mong và lời chúc: Mong ước duy nhứt là bọn đầu gà má lợn, bọn đâm heo thuốc chó, bọn hũ hèm (*) sẽ không còn chỗ đứng trong một xã hội mới văn minh tiến bộ; còn lời chúc xin gởi đến độc giả là ĐIỀM LÀNH, SỰ GIÀU SANG, TÌNH THƯƠNG YÊU ĐOÀN KẾT trong năm mới như ý nghĩa bức tranh “Đàn lợn mẹ con” ngày Tết.

NGUYỄN KIẾN THIẾT

Tết Kỷ Hợi 2019 (*) Hèm: bã rượu. Nhà nông nấu rượu lấy hèm nuôi heo.

Hũ hèm: người nghiện rượu.

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

77

ĐỊA ỐC

Toronto thoibao.com

An cư lạc nghiệp là giấc mơ của hầu như tất cả mọi người.

QUANG LAM/ REAL ESTATE BROKER/ (416) 804 - 5111

NHÀ THÔNG MINH Echo, Google Home, và Apple’s Siri với Apple’s HomeKit.

rong vài năm trở lại đâu, chúng ta ngay nghe cụm từ “smart” - “thông minh”, từ điện thoại thông minh, đến xe hơi thông minh, đến máy lọc không khí thông minh, đến nồi cơm điện thông minh…Chung quy, “thông minh” dành để miêu tả những thiết bị có khả năng “suy nghĩ” và “tự định hướng” khi được người sử dụng đưa ra yêu cầu bằng giọng nói hoặc mệnh lệnh vào những ứng dụng điều khiển, và các thiết bị này có khả năng đáp ứng. Nhân dịp Tết, người Việt chúng ta hay sửa sang, dọn dẹp nhà cửa để đón năm mới thịnh vượng, Quang Lâm muốn gợi ý một số thiết bị “thông minh” dành riêng cho nhà cửa đang được nhiều chủ nhà cài đặt trong không gian sống, nhằm giúp nâng cao hiệu quả sinh hoạt trong nhà và tiết kiệm thời gian, công sức.

Hầu hết các thiết bị trong nhà như máy lạnh, máy cảm biến nhiệt độ, hệ thống đèn, hệ thống báo động, hệ thống camera giám sát, cửa nhà và cửa garage…đều có thể được kết nối qua điện thoại đểđiều khiển qua Internet. Quý vị không cần phải hiện diện trong nhà cũng có thể điều khiển hầu hết mọi thứ từ xa. Giá thành của các hệ thống điều khiển tự động ngày càng phải chăng, và quá trình thiết lập để sử dụng cũng khá dễ dàng, không còn phức tạp như những ngày đầu kỹ nghệ này ra đời. Ba hệ thống đang được nhiều gia đình sử dụng gồm có: Amazon’s Alexa với thiết bị

T

78

AMAZON ALEXA VÀ THIẾT BỊ ĐIỀU KHIỂN ECHO Echo là thiết bị để setup nhất và với giá thấp nhất khoảng $30 cho đến $150, Echo đang là chọn lựa rất được ưa chuộng. Echo có đến khả năng thực hành hơn 10,000 mệnh lệnh qua giọng nói, và là thiết bịđa dụng nhất trên thị trường. Echo có phiên bản Echo Plus, Echo Dot và Echo Kid dành cho trẻ em. Qua hệ thống Alexa, Echo không chỉ điều khiển các thiết bị trong nhà, Echo còn có thể trả lời một số thông tin về kiến thức căn bản, chơi nhạc theo yêu cầu, đọc tin tức, xem thời tiết, đặt giờ báo thức, thực hiện các cuộc gọi vàrất nhiều khả năng khác. Amazon còn có những thiết bị thông minh khác để dùng chung với hệ thống Echo, bao gồm ổ cắm điện thông minh, máy camera giám sát thông minh, ổ khóa thông minh, thiết bị điều chỉnh nhiệt độ thông minh, máy hút bụi thông minh, lò vi sóng thông minh, thiết bị điều chỉnh nước tưới cỏ thông minh…Trong vài năm tới, nhiều thiết bị thông minh tương thích với Alexa sẽ được Amazon bày bán qua trang mạng. Điều mà quý khách hay phàn nàn về Alexa là hệ thống này không thể được dùng thẳng bằng điện thoại và phải thông qua thiết bị Echo, hoặc quý vị có thể tải xuống apps Alexa dành cho Iphone và Android, tuy nhiên việc cài đặt này có thểrườm rà và bất tiện. Quý vị có thể vào trang www.amazon.com để mua thiết bịEcho và các phụ kiện khác.

GOOGLE’S ASSISSTANT VÀ THIẾT BỊ ĐIỀU KHIỂN GOOGLE HOME Thiết bị Google’s Home có giá thành $179, dùng chung với hệ thống

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019

Google’s Assisstant, được cho là hệ thống thông minh hơn cả Alexa và Siri. Được thiết kế bởi Google, hệ thống Google’s Assisstant có khả năng trả lời chính xác hơn và thực hiện được nhiều mệnh lệnh một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Thiết bị Google Home có thể nhận diện được 6 giọng nói khác nhau và cũng có thể điều khiển các thiết bị trong nhà qua mệnh lệnh. Google còn có thể sắp xếp lịch trình, thâu các chương trình đúng giờ…Hiện giờ, Google’s Assisstant chưa có nhiều phụ kiện như hệ thống Alexa, và vì vậy, chưa là lựa chọn hàng đầu.

Tuy nhiên, trong vòng vài năm tới, Google sẽ cho ra đời nhiều thiết bịđiện tửđa dạng và cách tân, đúng với phong cách sáng tạo của Google.

Quý vị có thể mua thiết bị Google’s Home tại Bestbuy hoặc trên trang mạng www.store.google.com.

SIRI VÀ APP APPLE HOMEKIT Hệ thống Siri hiện có hơn 100 thương hiệu đã và đang cho ra những sản phẩm tương thích với Apple’s Homekit. App Apple Homekit có thể điều chỉnh hệ thống âm thanh, TV, đèn, ổ cắm, cửa chính, cửa sổ và cửa garage, máy camera giám sát, quạt máy, máy điều hòa, đèn, chuông cửa nhà…v.v. Quý vị có thể tải về app

này miễn phí, tuy nhiên các thiết bị dùng chung với hệ thống này có giá riêng. Ví dụ ổ cắm thông minh có giá khoảng $50, hoặc thiết bị điều chỉnh nhiệt độ có giá khoảng $250. Quý vị sẽ cần Apple Smart TV, Apple Ipad, Iphone hoặc Apple Watch để sử dụng Apple’s Homekit.

Ngoài những hệ thống điều khiển khá thông dụng bên trên, trên thị trường hiện giờ còn có hệ thống Wink Hub (www.wink.com), giá thành $99, với các chức năng tương tự nhưng giới hạn hơn. Ngoài ra, các chuyên viên kỹ thuật đề cao các sản phẩm thông minh sau đây để chuyển hóa căn nhà của quý vị thành một nơi ở tân tiến hơn. Đèn thông minh Philips Hue, thiết bị điều chỉnh nhiệt độ Nest Thermostat E, thiết bị camera giám sát NetGear Arlo Q, công tắc đèn TPLink HS200, ổ cắm Belkin WeMo Insight, ổ khóa August Smart Lock Pro, máy báo khói Nest Protect…

Quý vị có bất kỳ thắc mắc gì thêm, hãy liên lạc trực tiếp với Quang Lâm theo số 416-804-5111 hoặc vào trang nhà www.QuangLam.ca để được tư vấn thêm những vấn đề liên quan đến việc mua bán và thuê bất động sản, cá nhân cũng như thương mại.

Năm mới, chúc quý khách một năm an khang, thịnh vượng, thành đạt. 

Toronto thoibao.com

02/02/2019 | THỜI BÁO | thoibao.com | Issue 2610

79

Toronto thoibao.com

80

Issue 2610 | thoibao.com | THỜI BÁO | 02/02/2019