4 minute read
Alle 704 bruggen van Dordrecht
Een reisverhaal van Frits Baarda
Op 17 mei 2023 reikte Frits Baarda het eerste exemplaar van zijn boek ‘Alle 704 bruggen van Dordrecht’ uit aan wethouder Rik van der Linden. Een bijzonder onderwerp en een bijzondere schrijver.
Het maken van het boek beheerste drie jaar lang een groot deel van Frits’ leven. Nu heeft hij tijd voor mij. Voor het gesprek zitten we op zijn werkplek, een bescheiden werkruimte. Het licht, de stoelen en tafels, maar ook mijn gesprekpartner zorgen voor een kalme, bijna huiselijke sfeer. Het boek ‘Alle 704 Bruggen van Dordrecht’ wordt geduid als een reisverhaal. Ik wil weten wat Frits beweegt dit boek te schrijven en wat dat voor hem betekent.
Nieuwsgierigheid
Het verhaal begint in de straat waar Frits woont, in de historische binnenstad van Dordrecht. De restauratie van de Engelenburgerbrug en bouw van de Prins Clausbrug ondervindt hij aan den lijve. Het geluid, de trillingen en de verkeersomleidingen zorgen ervoor dat zijn achteloosheid plaats maakt voor nieuwsgierigheid en wekken zijn reislust. De vanzelfsprekendheid verandert in zich bewust worden van de aanwezigheid van bruggen. De bruggen krijgen betekenis. Die wil Frits op ons eiland gaan ontdekken. Hij wil alle bruggen van het eiland documenteren in een boek. Geen brug overslaan. Hij heeft geen besef van de omvang die deze onderneming zal krijgen. De vraag voor wie zo’n boek bestemd is laat Frits onbeantwoord. Vanuit zijn eigen nieuwgierigheid en reislust begint hij gewoon het avontuur.
Oeverloos?
De ontdekkingsreis over het eiland van Dordrecht begint vanuit zijn huis. Frits werkt met onbevangen blik en met behulp van kaarten, tot aan de oevers van het Eiland. Hij komt langs havens, sloten, rivieren, spoorlijnen, woonerven en door natuurgebieden. Onderweg groeit zijn verwondering. Met name door de verschijningsvormen van de bruggen en de toegepaste technieken. Het wordt een schijnbaar oeverloos project. Na aankomst bij een brug wacht Frits het toeval af. Wat gaat er gebeuren? Passanten vertellen hem hun verhalen over hun binding met de brug. Hun dagelijkse gang over en langs bruggen is hun richtpunt in de tijd en ruimte. Die verhalen vind je overigens niet direct in de tekst terug. Het boek bestaat voor een groot deel uit boeiende foto’s. Die foto’s spreken voor zich.
Elke brug heeft zijn eigen vorm en betekenis en dat is meer dan een obstakel voor het verkeer over land of overbrugging van waterlopen, stadshavens en rivieren. Bruggen zijn ‘landmarks’, die je helpen oriënteren in de stad en op het eiland. Je beseft waar je bent en waar je naar toe wilt en of dat nog ver is of niet. Bruggen zijn ook overgangen - van en naar het eiland, een tuin of een erf. Je bevindt je hier of daar, je bent binnen of buiten. Een brug is ook vaak een uitzichtpunt, dat een kijkje biedt over water en oevers. De leesbaarheid van de stad en het landschap verbetert door de aanwezigheid van bruggen. De bruggen vertellen mensen dus iets over de binnenstad en het Eiland. ‘Landmarks’ Bruggen bepalen mede de identiteit van onze historische binnenstad. Ze verbinden oevers van rivierlopen en oude stadshavens. Door hun vormen en omvang zijn de Prins Clausbrug en de Zwijndrechtse brug onmiskenbare landmarks, die je van verre ziet. Soms op plekken waar je dat niet verwacht. Het zijn de verschijningsvormen van monumentale bruggen die de identiteit benadrukken en de stad leesbaar maken. Denk aan de gietijzeren bruggen, zoals de Damiatebrug, Mazelaarsbrug, Pelserbrug en de Lange IJzerenbrug. Denk ook aan het uitzicht dat je hebt, staand op die bruggen. Je ervaart juist daar de betekenis van Dordrecht als waterstad. Frits’ kijk op bruggen en infrastructuur verandert gedurende zijn ontdekkingsreis over het eiland. Zijn bewustzijn van de aanwezigheid en betekenis van bruggen is verder gegroeid. Dat geldt ook voor zijn besef van oriëntatie en begrip van de Stad en het Eiland. Daardoor is Frits’ thuisgevoel en binding met Dordrecht gegroeid. Enkele maanden na het project moet Frits nog steeds ‘ontbruggen’. Hij kan geen brug meer zien zonder zich af te vragen: ‘Heb ik deze wel?’
Oervorm brug
Gevraagd naar zijn favorieten antwoordt hij resoluut de twee uitersten: de hightech Prins Clausbrug, die Stadswerven verbindt met de historische Binnenstad en de plank over de sloot bij de Springerweg. Dit is voor hem de oervorm van een brug. Maar het is de Lange IJzerenbrug die het belangrijkst is in het leven van Frits. Elke dag moet hij op de fiets over deze brug. Op weg naar zijn werkplek, of om boodschappen te doen in de stad. Elke keer weer die vraag: hoe kom ik over die steile klep heen?
Het boek telt 248 pagina’s en kost 25 euro. Het boek is te koop in alle Dordtse boekhandels, maar ook via de auteur: e-mail boek@allebruggenvandordrecht.nl
Kees Dijkman
