O, wat moet ik met de WOO?

Tekst: Ton Delemarre

Ik heb een probleem met de gemeente. Die weigert mij een bouwvergunning, maar de adviezen waarop die afwijzing gegrond zijn blijven geheim. In zo’n geval biedt de WOO (Wet Open Overheid) mij uitkomst. Ik dien een verzoek tot inzage van die adviezen in en de gemeente moet mij die dan geven. In principe binnen vier weken, maar soms mag het zes weken worden.

Vroeger heette dat een WOB-verzoek. Dat geWOB kwamen we regelmatig tegen in de media. Met zo’n verzoek probeerden kritische journalisten te achterhalen hoe de overheidsvork precies in de steel zat. Alle overheden waren verplicht stukken aangaande hun besluiten aan de nieuwsgierige vrager openbaar te maken. Vandaar de naam WOB: Wet Openbaarheid Bestuur. Per mei 2022 is de WOB vervangen door een nieuwe wet de WOO: de Wet Open Overheid. De kern van de WOB is gebleven. Iedere burger kan bepaalde stukken opvragen. Rijk, gemeente, provincie, waterschap moeten binnen vier tot zes weken die stukken leveren. Krijg je ze niet dan kun je bezwaar maken en als dat niets oplevert, kun je in beroep gaan bij de administratieve rechter.

Wat is het verschil?

De WOO voorziet in een opener overheid dan de WOB, bijvoorbeeld door actieve openbaarmaking verplicht te stellen. Dat wil zeggen dat een overheidsorganisatie informatie uit eigen beweging publiceert zonder dat de burger of een kamerlid daar eerst om moet vragen. Vooral als het gaat over grote thema’s als stikstof en wonen, is het belangrijk dat overheidsorganisaties hun informatie en kennis delen. Nieuw is ook dat u hulp krijgt. Iedereen die informatie van de overheid wil, kan voortaan terecht bij een contactpersoon. Die persoon helpt u om de informatie te vinden die u zoekt. Soms krijgt u de informatie meteen. En soms wordt u doorverwezen naar iemand die u verder kan helpen. Elke overheidsorganisatie heeft zo’n contactpersoon.

Zijn er uitzonderingen?

Ja, er zijn uitzonderingen. Als de staatsveiligheid in gevaar komt of belangrijke internationale betrekkingen. Ook ter bescherming van privacy of van een strafrechtelijk onderzoek. Ook hier kan bezwaar en eventueel beroep worden ingesteld. De administratieve rechter heeft het laatste woord.

Dwangsom

Bij de WOB moest de overheid een dwangsom betalen als er niet tijdig werd gereageerd. Dat kon oplopen tot duizenden euro’s en dat maakte het aantrekkelijk voor frauduleuze WOB-verzoekers. In de WOO is dwangsom losgelaten. Als er niet tijdig beslist wordt, hoeft het bestuursorgaan geen dwangsom meer uit te keren. Wel kan er beroep bij de bestuursrechter worden ingesteld. De rechter kan het bestuursorgaan dan verplichten alsnog een besluit te nemen binnen een bepaalde termijn, dan wel weer op straffe van een dwangsom.